De geconsolideerde jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland

Transcriptie

1 De geconsolideerde jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland Uitgebracht door: Bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Utrecht, augustus 2014 Rapport Kleine Synode d.d. 19 september 2014 VA 14-13

2 INHOUDSOPGAVE 1. COLOFON 3 2. JAARVERSLAG Voorwoord Oplevering van de geconsolideerde jaarrekening van de Kerk Preambule consolidatie Protestantse Kerk in Nederland Stichtingen en instellingen Omvang van het geconsolideerde vermogen Toelichting verschillen eigen vermogen Fiscale positie Ontwikkeling baten en lasten Toelichting verschillen baten en lasten GECONSOLIDEERDE JAARREKENING Geconsolideerde balans Geconsolideerde staat van baten en lasten Geconsolideerd kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten (ENKELVOUDIGE) JAARREKENING Balans Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen Toelichting op de balans Toelichting op de staat van baten en lasten OVERIGE GEGEVENS Vaststelling Resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring van de onafhankelijke accountant BIJLAGEN Consolidatiestaat balansen 2013 Protestantse Kerk in Nederland Consolidatiestaat van baten en lasten 2013 Protestantse Kerk in Nederland 88 Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 2

3 1 Colofon Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Postbus RM Utrecht Telefoon: (030) Internet: Bezoekadres: Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht Protestantse Kerk in Nederland Op 1 mei 2004 is de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen. De Protestantse Kerk in Nederland is bij notariële akte opgericht, als voortzetting en rechtsopvolger van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse Kerk (ELK) in het Koninkrijk der Nederlanden. Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut, bestaande uit de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk, alsmede de overgangsbepalingen en generale regelingen behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de preses en de scriba van de generale synode. Organogram Protestantse Kerk in Nederland Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in kaart worden gebracht: Kleine Synode Generale Synode Bestuur xx Moderamen A d v i e s CRO Directie Generale Raad van Advies Classis Ev.Luth.Synode Expertisecentrum HRM Financiën & Control K e r k e n r a d e n Facilitaire zaken Communicatie & Fondsenwerving Lutherse leden Prot. Kerk Programma Institutionele Ondersteuning Programma Kerk in Actie Programma MW & KG Programma Jeugdwerk Programma Kerk in Ontwikkeling Steunpunten Noord Midden Zuidoost Zuidwest Dienstenorganisatie - Ambteijke organisatie - Deskundige kerkleden (vrijwilligers) Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 3

4 Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode Samenstelling moderamen van de generale synode per 31 december 2013 Ds. K. van den Broeke, preses Dr. A.J. Plaisier, scriba Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor) Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester) Dhr. F. Pasveer (diaken) Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, ds. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Samenstelling bestuur dienstenorganisatie Overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde laat de generale synode zich voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert. Samenstelling Bestuur van de dienstenorganisatie per 31 december 2013 Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter G. Prins, secretaris Mr. P. Schreuder G.L. Westerveld Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode Na een zittingstermijn van 8 jaar eindigde per 31december 2013 het bestuurslidmaatschap van dhr. Kramer. In de novembervergadering benoemde de generale synode mevr. G. Prins tot voorzitter van het Bestuur van de dienstenorganisatie, ingaande per 1 januari In de vacature, ontstaan door het vertrek van dhr. Kramer, benoemde de generale synode mr. W. van Leussen. Samenstelling directie dienstenorganisatie Samenstelling Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2013 H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur (eind november 2013 met emeritaat) Met ingang van 1 januari 2014 zijn twee leden van het managementteam, mevr. P.J.E. van den Bosch en dhr. J.P. van Ark, belast met de rol van adjunct directeur. Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Den Haag. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 4

5 2 Jaarverslag 2.1 Voorwoord Hierbij presenteren wij u de geconsolideerde jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de jaarrekeningen opgenomen van de in de consolidatiekring begrepen stichtingen, instellingen en vennootschappen. Naast de financiële gegevens over 2013 zijn tevens de vergelijkende jaarrekeningcijfers over het boekjaar 2012 gepresenteerd. In de bijlagen treft u de gedetailleerde consolidatiestaten van de balans en staat van baten en lasten aan van de verschillende instellingen. De geconsolideerde jaarrekening geeft de (kleine) synode van de Protestantse Kerk in Nederland het gevraagde totale financiële inzicht van de aanwezige vermogens en resultaten van de verschillende, in de consolidatiekring opgenomen, instellingen. De meeste jaarverslagen en jaarrekeningen van de afzonderlijke, in de consolidatiekring opgenomen, instellingen worden separaat behandeld door de kleine synode van de Protestantse Kerk. De behandeling van de geconsolideerde jaarrekening richt zich derhalve op de hoofdlijnen van het (financieel) verloop van het vermogen van de Kerk in haar geheel en niet op gedetailleerde te verstrekken informatie over en het gehanteerde (beleggings-)beleid ten aanzien van de instellingen in het bijzonder. Dit vindt dus plaats in de separate behandeling van de deeljaarrekeningen. Eigen vermogen Ten opzichte van de stand per 31 december 2013 is het geconsolideerde eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland toegenomen met bijna 4,7 mln. De belangrijkste factoren, die tot dit resultaat hebben geleid, zijn: a. Het eigen vermogen van de stichting Kerk en Wereld nam door het positief exploitatieresultaat toe met 715k; b. Het vermogen van de SKG steeg met circa 2,1 mln. als gevolg van het positief nettoexploitatieresultaat, welke is toegevoegd aan de algemene reserve; c. Het vermogen van de Beleidscommissie predikanten steeg met ruim 4,7 mln. door het positieve resultaat; d. Het vermogen van de Protestantse Kerk nam in het boekjaar 2013 per saldo met 3,1 mln. af en betreft voornamelijk een afname van de bestemmingsfondsen (actiepotten) van Kerk in Actie. Hiertegenover stond een toename van de continuïteitsreserve van 1,2 mln.; In paragraaf 2.5 wordt de omvang van de eigen vermogens van de afzonderlijke instellingen in de consolidatiekring nog nader toegelicht en grafisch weergegeven. Baten en lasten De belangrijkste mutaties in het boekjaar 2013 zijn als volgt: e. Het aandeel in (gezamenlijke) acties steeg in 2013 door de actieopbrengsten voor de Filipijnen en Syrië ten behoeve van het werk van Kerk in Actie; f. De specifieke inkomsten namen toe met 87,6 mln., dat voornamelijk is ontstaan door de uitvoering van de gewijzigde omslagregeling voor de Centrale Kas Predikantstraktementen. Hiertegenover staan voor nagenoeg hetzelfde bedrag aan specifieke uitgaven in het kader van deze gewijzigde omslagregeling. In paragraaf 2.8 wordt de geconsolideerde staat van baten en lasten gepresenteerd van de afzonderlijke instellingen in de consolidatiekring. Aldaar worden nog nadere kleinere afwijkingen geanalyseerd. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 5

6 2.2 Oplevering van de geconsolideerde jaarrekening van de Kerk Geconstateerd is dat het tijdstip van oplevering van de verschillende verantwoordingen van deze kerkelijke stichtingen niet aansluit met de huidige (en kerkordelijke) rapportageperiode (juni van elk jaar) van de jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland (incl. de dienstenorganisatie) en Kerk in Actie. Statutair dienen veelal de instellingen op 1 mei van ieder jaar de jaarrekening uit te brengen, waarna deze jaarrekeningen vervolgens door de financiële afdeling van de dienstenorganisatie dienen te worden geconsolideerd en daarna door de accountant te worden gecontroleerd en voorzien van een verklaring. Wanneer hierbij tevens de termijn van zes weken voor synodeleden, commissie van rapport e.d. wordt meegerekend, is gelijktijdige behandeling van de geconsolideerde jaarrekening met de enkelvoudige jaarrekening van de Kerk niet mogelijk. Vandaar dat de behandeling van de geconsolideerde jaarrekening in de septembervergadering van de kleine synode plaatsvindt. De enkelvoudige jaarrekening 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland (VA 14-01) is reeds behandeld en vastgesteld in de vergadering van 20 juni 2014 van de kleine synode. Deze enkelvoudige jaarrekening is voorzien van een controleverklaring van de onafhankelijke accountant. De wet op de jaarverslaggeving (art. 2:361 lid 1) verstaat onder de jaarrekening de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening. Om deze reden is de balans en staat van baten en lasten van de enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland ook afzonderlijk in hoofdstuk 4 opgenomen. 2.3 Preambule consolidatie Protestantse Kerk in Nederland Het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft in 2007 een preambule opgesteld met daarin de uitgangspunten inzake de consolidatie en de consolidatiekring van de Protestantse Kerk in Nederland. Keuze richtlijn 640 organisaties-zonder-winststreven De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft er als ter zake bevoegd orgaan - voor gekozen de verslaggeving van de Protestantse Kerk in te richten conform boek 2 titel 9 en de richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties-zonder-winststreven. Deze regelgeving biedt een breed maatschappelijk geaccepteerd kader inzake de verslaggeving voor organisaties zonder winststreven. Uit deze keuze vloeit ook het opmaken van een geconsolideerde jaarrekening voort. Het opmaken van deze geconsolideerde jaarrekening heeft tot vragen geleid over de aard en omvang van de "dagelijkse" beheersing door de dienstenorganisatie over de in de consolidatiekring opgenomen instellingen. Het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (DO) heeft niet de behoefte de rol van de besturen van de in de consolidatiekring opgenomen organisaties te beperken. In de visie van het bestuur van de DO (en de kleine synode) zijn en blijven de besturen van deze instellingen zelfstandig verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering hiervan. De kleine synode houdt toezicht en verleent decharge over het gevoerde beleid aan de besturen. Dit impliceert voor de Protestantse Kerk in Nederland als geheel in dit kader een terughoudende opstelling, waarbij beleid, uitvoering en verantwoording primair rechtstreeks en separaat door de kleine synode worden getoetst. In dit kader vindt in deze jaarverslaggeving geen nadere uitwerking plaats van het risicobeheer van de Protestantse Kerk in Nederland als geheel. Indien er gedurende het boekjaar materiële problemen ontstaan, dient het bestuur van de desbetreffende organisatie, onderdeel uitmakend van de consolidatiekring, het bestuur van de DO te informeren en te consulteren. Van toepassing zijnde richtlijnen Naast de regelgeving conform Boek 2 titel 9 betreft het ook de richtlijnen voor de jaarverslaggeving (640: organisaties zonder winststreven). Waarom consolideren Protestantse Kerk in Nederland? De (externe) omgeving heeft in de afgelopen paar jaren wijzigingen ondergaan: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 6

7 Aanscherping van wet- en regelgeving jaarverslaggeving; Veel minder vrijheden voor not-for-profit organisaties om verslaggeving eigenstandig vorm te geven; Met intrede van Richtlijn 640 zijn alle not-for-profit organisaties onder regime van de Richtlijnen gebracht; Mogelijkheden voor instellingen en accountants om af te wijken van de Richtlijnen zijn zeer beperkt geworden; Dienstenorganisatie en Protestantse Kerk hebben bij de start gemotiveerd gekozen voor BW 2 titel 9 en de Richtlijnen jaarverslaggeving (zie hierboven). Beoordeling consolidatiekring Protestantse Kerk in Nederland Een van de consequenties van de wijzigingen in de omgeving is een beoordeling door de Protestantse Kerk welke organisaties tot de consolidatiekring van de Kerk behoren en het daaruit voortvloeiende consolidatieproces. Een kernvraag hierbij was wat tot de jaarrekening van de Protestantse Kerk dient te behoren. Het Burgerlijk wetboek geeft hier aan: de jaarrekening is het geheel van geconsolideerde én enkelvoudige jaarrekening. Belangrijke onderdelen regelgeving consolidatiekring Onderstaand volgt een summier overzicht van de belangrijke onderdelen van de regelgeving: Groepsmaatschappijen: rechtspersonen en vennootschappen, die met elkaar in een groep verbonden zijn; Drie vormen van verbondenheid voor de beoordeling van een groepsrelatie én daarmee van consolidatieplicht: - economische verbondenheid - zeggenschapsverbondenheid - organisatorische verbondenheid; Kwalitatieve weging, waarbij zeggenschap en economische verbondenheid meest wezenlijke zijn; De verbondenheid kan op twee manieren tot uitdrukking komen: - een kapitaaldeelneming in een andere rechtspersoon - een zeggenschapsrelatie (formeel of informeel) met een andere rechtspersoon, waardoor er sprake is van een verbonden rechtspersoon; Zeggenschapsverbondenheid: zeggenschap die een groepshoofd kan bewerkstelligen, kan onder meer bij stichtingen vorm gegeven worden door: - (statutair verankerde) zeggenschap over het benoemen en ontslaan van bestuurders, en/of - de mogelijkheid bestuurders vooraf te instrueren inzake het door hen te voeren beleid, en/of - toezicht te houden op de effectuering van dat beleid, en/of - de mogelijkheid afwijkingen van het beleid te voorzien van sancties. Het gaat om het kunnen uitoefenen van zeggenschap, niet over feitelijk of daadwerkelijk gebruik maken van het recht op het uitoefenen van de zeggenschap Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 7

8 2.4 Stichtingen en instellingen De consolidatiekring bestaat over het boekjaar 2013 uit: Landelijke instellingen Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening) Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie) Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA, in liquidatie) Stichting Kerk en Wereld Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland Boekencentrum BV Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP) Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Stichting Hydepark Beheer (nieuw) Regionale instellingen Stichting Promo; Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage); Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland; Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden; Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Deze regionale rechtspersonen zijn voornamelijk instellingen, die zijn opgericht ter verkrijging van provinciale overheidssubsidies. In steeds meer situaties waar deze subsidieverlening is komen te vervallen worden deze stichtingen opgeheven. Het uitvoerende werk van deze stichtingen is in de meeste gevallen geïncorporeerd in de activiteiten van de verschillende steunpunten, die onderdeel uitmaken van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. 2.5 Omvang van het geconsolideerde vermogen Het geconsolideerde eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland, dat bestaat uit reserves en fondsen, bedraagt per 31 december mln. (ultimo 2012: 130,3 mln.). De specificatie luidt als volgt: Eigen vermogen (x 1.000) Algemene en Bestemmingreserves Bestemmingfondsen Totaal Totaal Mutatie 2013/2012 Protestantse Kerk Stichting de Zending Stichting K & W Boekencentrum BV SKG SMRA PSDV BCP PDKN Regionale stichtingen Eigen vermogen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 8

9 Eigen vermogen 2013 ( 135 mln.) in % van totaal per geconsolideerde instelling Protestantse Kerk Boekencentrum B.V. PSDV 2% SKG 15% Regionale Stichtingen Kerk & Wereld BCP 10% Protestantse Kerk 43% SMRA St. De Zending St. Steun St. De Zending 21% PDKN Kerk & Wereld 7% Boekencentrum B.V. 1% Regionale Stichtingen 1% BCP (pred. trakt.) PSDV SKG PDKN 0% St.Steun 0% SMRA 0% 2.6 Toelichting verschillen eigen vermogen Eigen vermogens Zending en Kerk & Wereld De vermogensbestanddelen van de Stichting De Zending en van de Stichting Kerk & Wereld zijn destijds hoofdzakelijk ontstaan door verkopen van materiële vaste activa (gebouwen, grond e.d.). Door de centrale huisvesting in Utrecht werd het mogelijk het onroerend goed in Oegstgeest van de Stichting de Zending te verkopen, waardoor dit vermogen is gaan ontstaan. Het vermogen van de stichting Kerk en Wereld is gecreëerd door afstoting van de landgoederen incl. het conferentieoord in Driebergen. Eigen vermogen Stichting Kerkelijk Geldbeheer De SKG heeft een bijzondere functie waar het beheer van kerkelijke geldmiddelen betreft. Zoals ook voor de andere entiteiten geldt, heeft de SKG een eigenstandige verantwoordings- en rapporteringslijn naar de kleine synode. Het eigen vermogen van de SKG dient uitsluitend tot weerstandsbuffer voor de continuïteit van de bedrijfsvoering van de SKG. Geconsolideerd eigen vermogen Ten opzichte van de stand per 31 december 2012 is het geconsolideerde eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland per 31 december 2013 toegenomen met 4,7 mln. (2012: 481k). De belangrijkste wijzigingen worden hieronder kort toegelicht. Het vermogen van de Protestantse Kerk nam in het boekjaar 2013 per saldo met 3,1 mln. af en betreft voornamelijk een afname van de bestemmingsfondsen (actiepotten) van Kerk in Actie. Hiertegenover stond een toename van de continuïteitsreserve van 507k vanwege het positief resultaat van de dienstenorganisatie. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 9

10 Het eigen vermogen van de stichting Kerk en Wereld steeg met 715k door het positief exploitatieresultaat van 276k, dat aan de algemene reserve werd toegevoegd, door de hogere waardering van reserve effecten van 463k en een afname van de bestemmingsreserve van 24k. De SKG laat een toename van het vermogen zien van circa 2,1 mln. als gevolg van het positief netto-exploitatieresultaat, welke is toegevoegd aan de algemene reserve van de stichting. Het vermogen van de Beleidscommissie predikanten steeg met ruim 4,7 mln. door het positieve resultaat, dat voor 2,0 mln. aan de algemene reserve werd toegevoegd en voor 2,7 mln. aan de reserve restitutie bijdragen. 2.7 Fiscale positie Boekencentrum BV Met betrekking tot Boekencentrum BV is in de jaarrekening een voorlopige berekening opgesteld van de vennootschapsbelasting over Deze bedraagt: Vennootschapsbelasting Rekening Rekening (x 1.000) Grondslag Commercieel resultaat voor belastingen Af: Investeringsaftrek -3-4 Bij: - Fiscaal lagere afschrijving gebouwen Overige niet aftrekbare kosten 4 5 Belastbaar bedrag In 2013 resp bepaald op: Te betalen vennootschapsbelasting De belastingvordering is als volgt in de winst- en verliesrekening opgebouwd Belastingschuld over het boekjaar Af: Overige belastingen uit gewone bedrijfsuitoefening -4-3 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Balanspositie m.b.t. de vennootschapsbelasting. Voorzieningen: Voorziening latente belastingverplichtingen per primo boekjaar Afschrijvingsverschil boekjaar 2013/ Voorziening latente belastingverplichtingen per ultimo boekjaar Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 10

11 2.8 Ontwikkeling baten en lasten De totale baten en lasten over het boekjaar 2013 zien er als volgt uit: Staat van baten en lasten Rekening Rekening Mutatie (x 1.000) /2012 Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) Specifieke inkomsten Overige baten Totale baten Lasten Personele kosten Apparaatskosten Financiële steun en hulpverlening Specifieke uitgaven Diversen Totale lasten Resultaat Toelichting verschillen baten en lasten Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de belangrijkste verschillen in baten en lasten tussen de verslagjaren 2013 en Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving De daling van deze inkomsten van 146k wordt veroorzaakt door lager verkregen opbrengsten uit collecten, giften en schenkingen voor met name Kerk in Actie. Deze verlaging werd deels gecompenseerd door hogere nalatenschappen en bijdragen van derden. Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) In 2013 werd deze toename van ruim 3,3 mln. veroorzaakt door de actieopbrengsten voor de Filipijnen en Syrië ten behoeve van het werk van Kerk in Actie. Specifieke inkomsten Deze inkomsten verdubbelden zich in 2013 ten opzichte van 2012, dat voornamelijk is ontstaan door de uitvoering van de gewijzigde omslagregeling voor de Centrale Kas Predikantstraktementen. Overige baten De overige baten daalden in het boekjaar 2013 met 945k., hoofdzakelijk doordat in 2012 opbrengsten werden verkregen uit verkopen van onroerend goed (ca. 570k) en een verkregen eenmalige afkoopsom van 500k uit het Pensioenfonds Predikanten. Lasten Personele kosten De personele kosten zijn ten opzichte van 2012 gedaald als gevolg van een afname van het aantal werknemers in de consolidatiekring (van 419 fte naar 405 fte) en vanwege lagere kosten externe deskundigheid en uitzendkrachten. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 11

12 Apparaatskosten De apparaatslasten zijn in 2013 per saldo afgenomen met 490k door enerzijds een verlaging van de bureaukosten van 1,3 mln.(2012: extra afschrijving Hydepark 900k en een afname van kantoorartikelen met ca. 400k). Anderzijds werd deze verlaging teniet gedaan door hogere lasten van 810k aan o.a. bestuur- en vergaderkosten en dotaties aan voorzieningen. Financiële steun en hulpverlening In 2013 bleef de financiële steunverlening nagenoeg gelijk aan het niveau van Specifieke uitgaven Deze uitgavenpost steeg ten opzichte van 2012 met ruim 86,5 mln. en is met name veroorzaakt door de wijziging van de omslagregeling in het kader van de (centrale kas) predikantstraktementen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 12

13 3 Geconsolideerde jaarrekening 3.1 Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming) Activa Refe- Balans Balans Mutatie (x 1.000) rentie /2012 Immateriële vaste activa 1 - Software/Goodwill/Uitgeefrechten Materiële vaste activa 2 - Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering/ov. bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa 3 - Deelnemingen Participatie Deposito s/kredieten SKG Leningen u/g Beleggingen Vorderingen / Voorraden Rekeningen-courant Liquide middelen Totaal activa Passiva Refe- Balans Balans Mutatie (x 1.000) rentie /2012 Reserves en Fondsen 8 a. Alg.- en bestemmingsreserves b. Bestemmingsfondsen Voorzieningen Schulden op lange termijn Rekeningen-courant Schulden op korte termijn Totaal passiva Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 13

14 3.2 Geconsolideerde staat van baten en lasten Staat van baten en lasten Refe- Rekening Rekening Mutatie (x 1.000) rentie /2012 Opbrengsten vrijwillige geldwerving Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) Specifieke inkomsten Overige baten Totale baten Personele kosten Apparaatskosten Financiële steun en hulpverlening Specifieke uitgaven Diversen Totale lasten Resultaat Verdeling resultaat naar vermogen Rekening Rekening Mutatie (x 1.000) /2012 Algemene reserves Bestemmingsreserves Totaal resultaat uit reserves Bestemmingsfondsen Totaal resultaat uit fondsen Totaal verdeling resultaat Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 14

15 3.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht Kasstroomoverzicht (indirecte methode) (x 1.000) Ref. Rekening 2013 Rekening 2012 Vermogensresultaat Kasstroom uit operationele activiteiten - Afschrijvingen im-/materiële vaste activa 1/ Voorzieningen Vorderingen/Voorraden Rekeningen-courant verhoudingen 6/ Kortlopende schulden Totaal Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten - Investeringen in im-/materiële vaste activa 1/ Desinvesteringen im-/materiële vaste activa 1/ Beleggingen Deelnemingen Overige financiële vaste activa Totaal Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten - Langlopende schulden Totaal Kasstroom uit financieringsactiviteiten Totaal mutatie liquide middelen Verloop liquide middelen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Stand per 1 januari Mutatie boekjaar Stand per 31 december Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 15

16 3.4 Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De geconsolideerde jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld conform de Richtlijn Organisaties zonder winststreven (RJ 640). De enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland en van Kerk in Actie zijn opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen. De reden dat voor de geconsolideerde jaarrekening de richtlijn 640 is aangehouden vindt zijn oorzaak in de diversiteit van de uitgebrachte jaarrekeningen van de in de consolidatiekring bevindende instellingen. Deze zijn onderstaand nader toegelicht. De jaarrekening van Boekencentrum BV is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De jaarrekeningen van de beleidscommissie predikanten en van de Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland zijn opgesteld volgens richtlijn RJ 640. De Stichting Kerkelijk Geldbeheer en Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland hebben vanwege het bijzondere karakter eigen grondslagen, die in de onderstaande waarderingsgrondslagen zijn toegelicht. De overige jaarrekeningen in de consolidatiekring zijn in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaglegging. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar en er zijn geen stelselwijzigingen toegepast. Bij de vergelijkende cijfers zijn geen begrotingscijfers van het verslagjaar opgenomen omdat sommige instellingen geen begroting opmaken, maar rapporteren in relatie tot het voorgaande boekjaar. Consolidatiekring De consolidatiekring omvat de volgende, aan de kerk gelieerde, instellingen c.q. rechtspersonen: Landelijke instellingen Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening) Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie) Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA) De stichting zal naar verwacht in 2014 worden opgeheven. Stichting Kerk en Wereld Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland Boekencentrum BV Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP) Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Stichting Hydepark Beheer Deze statutair gevestigde stichting te Doorn is op 10 september 2013 opgericht en heeft ten doel het stichten en beheren van het complex Nieuw Hydepark. Gezien de zeggenschap over deze stichting door de kleine synode behoort de instelling tot de consolidatiekring van de Protestantse Kerk in Nederland. Regionale instellingen Stichting Promo; Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage); Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland; Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden; Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Verbonden partijen Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk in Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 16

17 Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen de in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd, voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompanytransacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van de in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de geconsolideerde jaarrekening. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Geconsolideerde grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Materiële vaste activa De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn: Omschrijving % afschrijving Terreinen en gebouwen 0% - 10% Installaties 2% - 10% Inventaris 6% - 33,3% Automatisering 6% - 100% Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde). Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Beleggingen Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. De rentedragende waardepapieren bij de SKG worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Verschillen tussen kostprijs en nominale waarde worden in het jaar van aankoop opgenomen in een renteegalisatierekening en gedurende de resterende looptijd geamortiseerd en ten laste dan wel ten gunste van het resultaat geboekt. Voorraden Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs of laatst bekende inkoopprijs eventueel onder aftrek van een voorziening voor incourante voorraden. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 17

18 Vorderingen, overlopende activa en overige activa Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde. Liquide middelen De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen. Reserves en Fondsen Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De rechtspersonen, onderdeel van de consolidatiekring van de Protestantse Kerk in Nederland, zijn gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in: reserves fondsen. Reserves Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven bestemming plaatsvindt. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen: verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten; op balansdatum bestaande risico s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omgang redelijkerwijs is in te schatten; kosten welke in het volgende boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Schulden op lange termijn De schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden op korte termijn Schulden op korte termijn en overlopende passiva worden gewaardeerd tegen reële waarde. Operationele leasing Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op liniaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen. Geconsolideerde grondslagen voor de bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 18

19 Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, voor zover die verantwoord kunnen worden in de reserve niet gerealiseerde waardeverschillen beleggingen. Bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven. Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom. Financiële steun/hulpverlening Verplichtingen financiële steun/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Personeelskosten Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen in de waarderingsgrondslagen De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn derhalve in de jaarrekening verantwoord. De PSDV heeft voor haar overige werknemers een toegezegde pensioenregeling ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds voor de Horeca. De PSDV heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn in de jaarrekening verantwoord. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 19

20 3.5 Toelichting op de geconsolideerde balans Activa Immateriële vaste activa (1) Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt: Immateriële vaste activa LRP Good- Uitgeef- Totaal (x 1.000) software will rechten 1 januari 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Mutaties Aanschafwaarde: Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen: Desinvesteringen Afschrijvingen Saldo mutaties december 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Voor de afschrijvingspercentages van de immateriële vaste activa wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen. Materiële vaste activa (2) De post materiële vaste activa is als volgt gespecificeerd: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 20

21 Materiële vaste activa Gebouwen Installaties Inventaris Automa- Totaal (x 1.000) en tisering terreinen 1 januari 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Mutaties: Aanschafwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Desinvesteringen Afschrijvingen Saldo mutaties december 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Onderverdeeld naar locatie PLD te Utrecht Hydepark te Doorn Diverse woonhuizen Woningen Delft 7 7 Woning Oegstgeest Pand Zoetermeer (BC) Pand Gouda (SKG) De Werelt FD Roosevelthuis BCP - Utrecht Boekwaarden Waarden onroerende zaken De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt 62 mln. ( ,8 mln.). Financiële vaste activa (3) Financiële vaste activa Balans Balans (x 1.000) Deelneming ICCO-coöperatie Deelneming BV Liedboek 180 Participatie Capital4Development 200 Deposito s/kredieten SKG Leningen u/g Totaal financiële vaste activa Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 21

22 Deposito s / kredieten SKG De specificatie luidt als volgt: Deposito s / kredieten SKG Balans Balans (x 1.000) Deposito s - 1 tot 5 jaar meer dan 5 jaar Kredieten - 1 tot 5 jaar meer dan 5 jaar Totaal deposito s/kredieten SKG Er zijn ten behoeve van aan SKG verstrekte kredietfaciliteiten, deposito's verpand voor een totaalbedrag van ,-. Van deze faciliteiten is in 2013 en 2012 geen gebruik gemaakt. In de post kredieten 2013 en 2012 van SKG is een voorziening opgenomen van 205k in verband met mogelijk lagere toekomstige kasstromen. Deze voorziening heeft betrekking op een individuele post. Leningen u/g Het verloop van de leningen u/g is als volgt: Leningen u/g Looptijd / Balans per Mutaties in 2013 Balans per (x 1.000) percentage Bij Af Gemeenten > 5 jr. / 2%-3,5% Algemeen Natuurlijke personen (LMW) > 5 jr. / 0-8% Voorz. oninbaarheid > 5 jr Individuele hulpverlening Leningen verstrekt vanuit de regio > 5 jr. / 0-6% Overige leningen > 5 jr. / 0-8% Arbeidsvoorwaarden 6 6 Buitenl. medewerkers Personeel Totaal leningen u/g Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 22

23 Beleggingen (4) De beleggingen zijn als volgt gespecificeerd: Beleggingen (x 1.000) Balans Balans Balans Balans Boekwaarde Beurswaarde Boekwaarde Beurswaarde Effecten Obligaties Vastgoed Aandelen Overige beleggingen Overige beleggingen Boedels en nalatenschappen belast met vruchtgebruik Totaal beleggingen Er is geen sprake van een algeheel beleggingsbeleid. Dit beleid wordt per stichting gevoerd en hiervoor wordt verwezen naar de individueel door de kleine synode te behandelen jaarrekeningen. Vorderingen / voorraden (5) De vorderingen en de voorraden bedragen: Vorderingen / voorraden Balans Balans (x 1.000) Voorraden Vorderingen Totaal vorderingen / voorraden Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Voorraden De specificatie is als volgt: Voorraden Balans Balans (x 1.000) Noodzakelijk voor bedrijfsvoering In gebruik voor de doelstelling Totaal voorraden Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 23

24 Vorderingen Vorderingen Balans Balans (x 1.000) Gemeenten/classes (Predikantstraktementen) Niet voorziene debiteuren verplichte heffingen Overige debiteuren Opbrengst verkoop woonhuis Monster 177 Rente Nalatenschappen, bijdragen en subsidies Dividendbelasting Nog te ontvangen giften en collecten Voorschotten Vooruitbetaalde posten Diversen Totaal vorderingen Rekeningen-courant (6) De rekening courant-verhoudingen met verschillende fondsen en stichtingen betreffen: Rekeningen-courant Balans Balans (x 1.000) Kerkelijke stichtingen Basler Mission Elisabethfonds Moluks Protestantse Kerk 4 2 Totaal rekeningen-courant De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen. Liquide middelen (7) Liquide middelen Balans Balans (x 1.000) De liquide middelen zijn direct opeisbaar Deposito's Kasgelden Banken Totaal liquide middelen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 24

25 Passiva Reserves en Fondsen (8) De reserves en fondsen zijn als volgt gesplitst: Reserves en Fondsen Balans Resultaat Balans (x 1.000) Reserves Fondsen Totaal reserves en fondsen De toename van het eigen vermogen met 4.693k betreft het resultaat 2013 van de geconsolideerde staat van baten en lasten. Voor de vereiste toelichting op de reserves en fondsen wordt verwezen naar de enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland en de separate deeljaarrekeningen van de instellingen. Reserves De reserves zijn als volgt gesplitst: Reserves Balans Resultaat Balans (x 1000) Algemene reserves Bestemmingsreserves Totaal reserves Fondsen Fondsen Balans Resultaat Balans (x 1.000) Bestemmingsfondsen Totaal fondsen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 25

26 Voorzieningen (9) De stand en het verloop van de voorzieningen is als volgt: Voorzieningen Balans Af Bij Balans (x 1.000) Onderhoud PLD Onderhoud Hydepark Onderhoud De Werelt/Roosevelthuis Onderhoud overige gebouwen Voorziening onderhoud Pensioenreglementen GKN Pens.voorz.Ned. Medewerkers Pens.voorz.Indon. Medewerkers Reorganisatiekosten DO Jubileaverplichtingen Pensioenvoorz. Boekencentrum BV Wachtgelden predikanten Voorziening medewerkers/pensioenen Latente belastingverplichting BC Overige voorzieningen Totaal voorzieningen De dienstenorganisatie kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot) onderhoud PLD, een voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten). De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de bedrijfsgebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt. Wachtgelden predikanten a. Voor de toekomstige verplichtingen in het kader van de Wachtgelden PKN is een voorziening opgenomen op basis van de volgende uitgangspunten: - de wachtgelden worden voor de maximale duur uitgekeerd, zonder rekening te houden met sterftekans - bij de wachtgelden krachtens ordinantie 3-20 wordt ervan uitgegaan dat de gemeente 1 jaar en 4 maanden 100% van het wachtgeld draagt en vervolgens maximaal 2 jaar en 8 maanden 15%. - de verplichting wordt berekend op basis van het prijspeil de totale verplichting wordt met 16% verminderd vanwege de verwachte verrekening van inkomsten uit arbeid of bedrijf (voortschrijdend driejaarsgemiddelde, als in 2012). b. Voor de toekomstige verplichtingen in het kader van Wachtgelden GKN is een voorziening opgenomen op basis van de volgende uitgangspunten: - de wachtgelden worden voor de maximale duur uitgekeerd, zonder rekening te houden met sterftekans - bij de wachtgelden krachtens artikel 18-KO-GKN dragen gemeenten en classes aan de financiering bij op basis van de volgende verdeelsleutel: o gedurende vacature: 100% gemeente o vervolgens 7 jaren: 60% UFP, 30% classis, 10% gemeente, o vervolgens 100% UFP - de verplichting wordt berekend op basis van het prijspeil 2013 Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 26

27 - de totale verplichting wordt met 34% ( %) verminderd vanwege de verwachte verrekening van inkomsten uit arbeid of bedrijf (voortschrijdend driejaarsgemiddelde). -. Schulden op lange termijn (10) De stand en het verloop van de schulden op lange termijn zijn als volgt: Schulden lange termijn Balans Bij Af Balans (x 1.000) Bestedingen/ Vrijval Aflossingen Inschrijvingsrek. SKG Leningen o/g Subsidieverplichtingen Totaal schulden op lange termijn Specificatie Leningen o/g Leningen o/g Balans Bij Af Balans (x 1.000) Looptijd/ Bestedingen/ Vrijval percentage Aflossingen PSDV: - Renteloos/rente laag > 5 jr. 0-4% Geven of lenen > 5 jr. 0-4% Overige leningen > 5 jr. / 0% Bankiers > 5 jr. 5,1% Diaconie Den Haag > 5 jr. 5,3% Diaconie Leusden Onb./ 2,5% Diaconie Texel Onb./ 2,5% Stimuleringsfonds Onb./ 0% Diaconie Woudenberg > 5 jr./3,5% Mij. van Welstand > 5 jr./3,5% Aflossingsverpl. 2014* Totaal leningen o/g *) De aflossingsverplichting PSDV 2014 van 157k per 31 december 2013 is verantwoord onder de schulden op korte termijn. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 27

28 Specificatie Subsidieverplichtingen Subsidieverplichtingen Balans Bij: Af: Balans (x 1.000) Bestedingen/ Vrijval Aflossingen Pastoraat Kerkbouw Rentesubsidies Steun instellingen Gebroken gemeenten Projectverpl. Kerk in Actie Deelneming ICCO-coöperatie Totaal subsidie verplichtingen Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor nieuwbouw en/of restauratie van kerkelijke gebouwen, voor pastoraat en voor subsidies in de vorm van rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren. Rekeningen-courant (11) De rekening courant-verhoudingen met verschillende fondsen en stichtingen betreffen: Rekeningen-courant Balans Balans (x 1.000) Diverse kerkelijke stichtingen en fondsen Totaal rekeningen-courant De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen. Schulden op korte termijn (12) De schulden op korte termijn betreffen: Schulden op korte termijn Balans Balans (x 1.000) Rekening couranten SKG, maximaal 1 maand opvraagbaar Spaarrekeningen SKG Termijndepositorekeningen Depot inzake leningen Rente egalisatierekening inzake ruilresultaten Rente SKG inzake inschrijvingsrekeningen en termijndeposito's Rente inzake inschrijvingsrekeningen (PDKN) Apparaatskosten aardbeving Azië ICCO coöperatie kapitaalstortingen Derden en gelieerde instellingen 53 Aflossingsverplichting PSDV Crediteuren Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 28

29 Administratie en accountantskosten Personeel/premies/heffingen Projectverplichtingen/contributies/bijdragen Vooruitontvangen posten Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis Diversen Totaal schulden op korte termijn De kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen 1. Protestantse Kerk in Nederland Financiering van de dienstenorganisatie De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie (artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie. Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk 750k maximaal tot november Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van de dienstenorganisatie in maart 2013, alsmede het bestuur van SKG, de garantstelling te verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van 500k waardoor een garantievermogen kan worden aangehouden van 8% (was 4%) van het uitgezette obligo. Verhuurcontract met ICCO Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een bedrag vanaf 2014 van 587k per jaar. Verhuurcontract met COA Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van 145k per jaar. Leasecontracten In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële verplichting over 2014 bedraagt 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt 211k. Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december De kosten bestaan uit een vast bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste financiële verplichting over 2014 bedraagt 100k, die voor de periode 2015 en k. Participatie ICCO Capital4 Development Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het ICCO Investment Fund. Hierbij is het volgende vastgelegd en geregeld: The Participants wish to create a fund for the collective investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 29

30 small growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact, under the terms and conditions as set out in this Agreement. In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van , verdeeld over de jaren 2013 ( ), 2014 ( ), 2015 ( ) en 2016 ( ). Hierbij is bepaald dat: Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also be an option to adjust these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner remains uncertain. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald. In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van opgenomen. Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat Kerk in Actie zelf geen gegarandeerde inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving. Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds (egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds ultimo 2013 én de verwachte middelen voor (directe) steunverlening volgens de begroting Meerjarige subsidie- Voorw aardelijk subsidieverplichtingen Stand Steun- Totaal Procentuele verplichting verplichtingen reserve/ verlening beschikfonds t.o.v. beschikbare middelen begr. bare (x 1.000) e.v. Totaal ult middelen e.v. Totaal Programma's regulier Zending % 8% 0% 31% Werelddiaconaat % 7% 0% 34% Noodhulp % 0% 0% 6% Kinderen in de Knel % 15% 0% 55% FairClimate % 43% 0% 86% Diaconaal w erk binnenland % 6% 0% 40% Subtotaal % 8% 0% 35% Noodhulpacties: Kerk in Actie % 0% 0% 11% SHO (Haïti, Filipijnen) % 0% 0% 25% % 0% 0% 20% Totaal % 7% 0% 32% Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn. 2. Boekencentrum BV Meerjarige financiële verplichtingen Er zijn langlopende onvoorwaardelijke verplichtingen aangegaan ter zake van operationele leasing van vervoermiddelen en huur van (kantoor)apparatuur. De verplichtingen die hieruit voortvloeien bedragen voor k. Van de totale verplichtingen van 72k heeft 37k een looptijd van langer dan 1 jaar en maximaal 5 jaar. 3. Stichting Kerkelijk Geldbeheer Bankgaranties Dit betreft afgegeven (bank)garanties voor een totaalbedrag van 2.190k (2012 eveneens 2.190k). Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 30

31 4. Stichting Kerk & Wereld De stichting heeft subsidieovereenkomsten met vaste partners voor de komende jaren, namelijk een jaarlijkse toezegging voor de periode van 90k aan Oikos en aan Project W!J van 25k voor de periode , welke in 2013 verlengd is voor de jaren 2014 t/m Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Leasecontracten Ten bate van de verschillende bedrijfsvoeringen zijn 2 auto s in gebruik. Met betrekking tot deze auto s zijn leaseverplichtingen aangegaan. Het verschuldigde bedrag voor het jaar 2014 bedraagt ca. 45k. 6. Stichting De Zending der Protestantse Kerk in Nederland In 2012 werd een overeenkomst van bruikleen gesloten voor onbepaalde duur met de stichting Zendingserfgoed over kunst uit partnerkerken en etnografica. De voorwerpen hebben een verzekerde waarde van 79k. 7. Stichting Promage In het kalenderjaar 2013 wordt verwacht aan subsidieverlening een bedrag van 89k. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 31

32 3.6 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving (13) Naast de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving ten behoeve van Kerk in Actie worden door de kerk nog de volgende wervingsmomenten gehouden, te weten voor Kerk en Israël, jeugd en jongerenwerk, educatie, pastoraat, geloofsopvoeding en voor Eredienst en kerkmuziek. Het totaal van de (bruto-)opbrengsten uit vrijwillige geldwerving is verminderd met de kosten fondsenwerving ten bedrage van 2.351k (2012: 2.744k) en luidt als volgt: Netto baten vrijwillige geldwerving (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Collecten kerkopbouw Collecten oecumene Collecten, giften e.d. Kerk in Actie Giften regionaal Overige giften e.d Nalatenschappen Algemeen Nalatenschap Kerk en Israël Nalatenschappen missionair werk 13 Nalatenschappen Kerk in Actie Nalatenschappen Zendingswerk Totaal netto baten vrijwillige geldwerving Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) (14) Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Aandeel in gezamenlijke acties Aandeel in acties van derden Totaal aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) Specificatie aandeel in gezamenlijke acties (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Filipijnen Syrië 531 Hoorn van Afrika 14 Totaal aandeel in gezamenlijke acties Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 32

33 Specificatie aandeel in acties van derden (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 EO Metterdaad Scanfonds Edukans 50 Cordaid 20 Totaal aandeel in gezamenlijke acties Specifieke inkomsten (15) Specifieke inkomsten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Opbrengsten verplichte heffingen Subsidies overheden en derden Opbrengsten dienstverlening Overige specifieke inkomsten Totaal specifieke inkomsten Onderstaand worden deze inkomsten nog nader gespecificeerd: Opbrengsten verplichte heffingen Opbrengsten verplichte heffingen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Bezettingsbijdragen van gemeenten (Centrale kas) Vacaturebijdragen van gemeenten (Centrale kas) Beschikbaarheidsbijdragen van gemeenten (Centrale kas) Bijdragen van predikanten (Centrale Kas) Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum Solidariteitskas Totaal opbrengsten verplichte heffingen Voor de Centrale Kas was het verslagjaar 2013 het eerste jaar dat de Beleidscommissie aan de predikanten het basistraktement uitbetaalde en daarop de pensioenpremie en, indien van toepassing, de bijdrage voor het bewonen van de ambtswoning inhield. Door de uitvoering van deze gewijzigde omslagregeling worden voornamelijk de afwijkingen met het boekjaar 2012 verklaard. Subsidies overheden en derden Subsidies overheden en derden (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Subsidie ministerie OCW Subsidie ministerie BNZ Subsidies provinciale overheden Subsidies derden -42 Totaal subsidies overheden en derden Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 33

34 Opbrengsten dienstverlening Opbrengsten dienstverlening (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Netto-opbrengst publicaties dienstenorganisatie Bijdragen uit dienstverlening dienstenorganisatie Boekencentrum BV Brutomarge De Werelt/Roosevelthuis Opbrengst verkopen hugenotenkruisjes 2 Totaal opbrengsten dienstverlening Overige specifieke inkomsten Overige specifieke inkomsten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Opbrengst provisie SKG Totaal overige specifieke inkomsten Overige baten (16) Overige baten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Financiële baten en lasten Herwaarderingen Vrijval verplichtingen Diversen Totaal overige baten Onderstaand worden deze baten nader gespecificeerd: Financiële baten en lasten Financiële baten en lasten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Protestantse Kerk in Nederland Kerk en Wereld Boekencentrum BV 13 Stg. Prov. Geref. Centrum Jeugd en Jongerenwerk Zuid-Holland 1 1 Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden 7 7 Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland Protestants Diaconaal Krediet Nederland Stichting Mechanische Registratie en Administratie 1 Stichting Kerkelijk Geldbeheer Interkerkelijke Stichting Diaconaal Vakantiewerk Totaal financiële baten en lasten Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 34

35 Herwaarderingen Herwaarderingen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Beleggingen Kerk en Wereld Beleggingen Protestantse Kerk in Nederland Voorraad Boekencentrum BV -113 Elisabethfonds Totaal herwaarderingen Vrijval verplichtingen Vrijval verplichtingen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Projectafrekeningen dienstenorganisatie afdeling Buitenland 34 Projectafrekeningen dienstenorganisatie afdeling Binnenland 34 Vrijval reserveringen externe fondsen Stichting de Zending Totaal vrijval verplichtingen Diversen Diversen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Diversen (Stichting de Zending) Diversen (Protestantse Kerk in Nederland) Opbrengst verkoop woonhuis Monster 177 Opbrengst verkoop grond Hydepark 274 Opbrengst verkoop pand Delft 119 Afkoopsom Pensioenfonds Predikanten 500 Totaal diversen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 35

36 Lasten Personele kosten (17) De personeelslasten luiden als volgt: Personele kosten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Bruto salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Ontvangen uitkeringen Voorzieningen personeel -1 Reiskosten woon-werkverkeer Externe deskundigheid en uitzendkrachten Reiskosten declaraties Overige personeelskosten Totaal personele kosten De verlaging van de post externe deskundigheid en uitzendkrachten heeft voornamelijk betrekking op de dienstenorganisatie. De verlaging van de post overige personeelskosten is een verschuiving naar de post brutosalarissen, omdat in 2012 de personeelskosten van interim predikanten en van pioniersplekken onder de overige personeelskosten waren verantwoord. Verslag bestuur en directie Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de generale synode: vier leden van het bestuur worden op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het moderamen (dagelijks bestuur generale synode) benoemd uit de leden van de kerk; de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander daartoe aangewezen lid van het moderamen. De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen eenmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Conform het bepaalde in de generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke schijn van belangenverstrengeling. Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur, die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen van de generale synode. Profiel bestuurder Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij: belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland; kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland; ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties; oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het functioneren van kerk en dienstenorganisatie. De voorzitter van het bestuur wordt benoemd door de generale synode. De aanwijzing tot secretaris geschiedt door het bestuur. Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 36

37 Bezoldiging bestuur Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun werkzaamheden, maar hebben zij recht op vergoeding van kosten die in de uitoefening van de bestuursfunctie gemaakt worden. In het jaar 2013 is 932,- aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid dr. A.J. Plaisier is onbezoldigd bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Bezoldiging directie Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. In de loop van 2014 vindt de eerstvolgende evaluatie door het bestuur plaats. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Aan de directie zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit: Personeelskosten directie H. Feenstra, Ds. E. Overeem, Algemeen Adjunct- Rekening Begroting Rekening directeur directeur Dienstverband Aard (looptijd) Onbepaald Onbepaald Uren (voltijds werkweek) Parttime percentage 100% 50% Periode 01/12 01/12 Bezoldiging (x 1.000) Jaarinkomen: Bruto loon/salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband Totaal overige lasten en vergoedingen Totaal bezoldiging Totaal bezoldiging begroting Totaal bezoldiging Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in ,5% (2012: 17,3%). Wijzigingen bestuur De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2013 geen wijzigingen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 37

38 Rooster van aftreden Bestuurslid Benoeming per Benoeming door de GS Protestantse Kerk in Nederland (Mogelijke) herbenoeming of aftreden Aftreden uiterlijk Ir. G-J. Kramer januari 2006 november 2005 herbenoeming per jan ultimo 2013 G. Prins januari 2010 november 2009 januari 2014 ultimo 2017 Mr. P. Schreuder januari 2007 november 2006 herbenoeming per jan ultimo 2014 G.L. Westerveld januari 2011 november 2010 januari 2015 ultimo 2018 Ds. A.J. Plaisier B. van Bokhoven Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland mei 2008 april 2016 Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten april 2010 april 2014 Functieverdelingen binnen het bestuur De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden. Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ICCO-zaken en is namens het bestuur van de dienstenorganisatie lid van de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie. Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in de vertrouwenscommissie van ICCO. Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP, SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie. Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio s, de SKKN en de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Hydepark. Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer. Nevenfuncties Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld: Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV (beëindigd voorjaar 2013), Vicevoorzitter Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid Raad van Commissarissen NV Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft (beëindigd zomer 2013), Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Bestuurslid Stichting Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Stichting Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw Fonds (beëindigd najaar 2013), Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum, Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV. G. Prins, secretaris Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter Bestuur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van Bestuur Nictiz (beëindigd per 30 juni 2013), Lid Raad van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk. Mr. P. Schreuder, penningmeester Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur van de Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 38

39 G.L. Westerveld, bestuurslid Projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE). Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA. B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten. De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties: H. Feenstra, algemeen directeur Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand en voorzitter van de Stichting Ten Vorsel. Ds. E. Overeem, adjunct directeur Dhr. Overeem heeft geen nevenfuncties. Evaluatie functioneren In de vergadering van 9 december 2013 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, het functioneren van de dienstenorganisatie in zijn totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden in deze bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf. De voorzitter en dhr. Schreuder spraken op 20 november 2013 met de algemeen directeur over zijn functioneren en zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM. (Extern) toezicht Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een verantwoorde fondsenwerving wordt de controle uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers Accountants NV te Utrecht. Deze certificerende accountant wordt aangewezen door de kleine synode. Tevens woont de onafhankelijke externe accountant de vergaderingen bij van de door het bestuur ingestelde auditcommissie. De auditcommissie ondersteunt het bestuur van de dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld. Met ingang van 2013 wordt gewerkt met één auditcommissie voor het geheel van het werk van de Protestantse Kerk in Nederland. De commissie wordt met ingang van 2013 gevormd door drie externe leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J. Haverkamp en twee bestuursleden, de heren G- J. Kramer en P. Schreuder. De overige leden zijn de algemeen directeur, het hoofd van de afdeling F&C en twee afgevaardigden namens de accountant. De commissie besprak op 6 mei 2013 de jaarverslagen Op 23 september 2013 werden de conceptbegrotingen 2014 besproken. De commissie adviseerde positief over de jaarverslagen en de begrotingen. De punten waarvoor ook de aandacht van de commissie werd gevraagd waren het reglement en het rooster van aftreden, de ontwikkelingen nieuwbouw Hydepark/Roosevelthuis, het ontzorgen gemeenten inzake kerkgebouwen, Kerk in Actie ICCO en de vorming van het Shared Service Center. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 39

40 Apparaatskosten (18) Apparaatskosten (x 1.000) (*) aangepast wegens vergelijkingsdoeleinden Rekening 2013 Rekening 2012 (*) Huisvestingskosten Inventariskosten Bureaukosten (2012: extra afschr. Hyd. 900k + afname kantoorart. 400k) Bestuurskosten Administratie- en accountantskosten Dotatie aan voorzieningen Diversen Totaal Apparaatskosten Financiële steun en hulpverlening (19) Financiële steun en hulpverlening (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Kerk in Actie programma s Kerkopbouw Missionair werk Kerk en Wereld Overige steun en hulpverleningen dienstenorganisatie Totaal Financiële steun en hulpverlening Specifieke kosten (20) Specifieke kosten (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Predikantstraktementen (wijziging omslagregeling Centrale Kas) Activiteiten Kerk in Actie Activiteiten Kerkopbouw Diversen Totaal Specifieke kosten Diversen (21) Diversen (x 1.000) Rekening 2013 Rekening 2012 Rentekosten Diversen Totaal Diversen Werknemers Het totaal aantal werknemers in de consolidatiekring bedraagt 405 fte ultimo 2013 (tegen 419 fte ultimo 2012). Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 40

41 4. (Enkelvoudige) jaarrekening 2013 Balans (na resultaatbestemming) Activa Ref. Balans Balans (x ) Immateriele vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering Materiele vaste activa Deelnemingen Participatie 200 Leningen u/g Financiële vaste activa Voorraden Rekeningen-courant Vorderingen verplichte heffingen Vorderingen en overlopende activa Effecten Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Passiva Ref. Balans Balans (x ) Reserves en fondsen Reserves - Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Fondsen - Bestemmingsfondsen Totaal reserves en fondsen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 41

42 Staat van baten en lasten Baten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Ref Beschikbaar voor de doelstelling Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen 14a Nalatenschappen 14b Overige bijdragen Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Bijdragen voor dienstverlening Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten - Opbrengst publicaties Diverse baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 42

43 Lasten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Ref Besteed aan doelstellingen Institutionele Ondersteuning IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie marketing communicatie interactief Jeugdwerk Protestantse Kerk HRM werkbegeleiding pred./kw HRM - mobiliteitsbureau HRM - bureau predikanten Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum C&F: corporate Hydepark Dienstverlening aan derden Overige centrale doelbestedingen Werving baten - kosten fondsenwerving Beheer en Administratie - Directie Financiën & Control Human Resource Management C&F- servicedesk Facilitaire Zaken Totale lasten Totale baten Totaal resultaat Dek k ing door bijdragen uit/naar - bestemmingsreserves bestemmingsfondsen Kerk in Actie - bestemmingsreserves bestemmingsfondsen Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 43

44 Resultaatverdeling Resultaatverdeling Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Het resultaat is/wordt toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan Bestemmingsreserves en -fondsen Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve Reserve Jeugdwerk Reserve Kerkopbouw (KIO) 0-1 Steunverleningsreserve plaatselijke gemeenten Steunverleningsreserve categoriaal pastoraat Steunverleningsreserve gen.kerkv.kas Egalisatiereserve Permanente Educatie Regionale bestemmingsreserves Reserve beleggingen Reserve deelneming Boekencentrum Reserve "nieuw Hydepark" 77 Reserve Past.Centrum Hydepark Egalisatiereserve Missionair werk Diverse kassen en fondsen (in 2012 verdeeld) Bestemmingsreserves: Fonds Kerk & Israël Fonds Diepenhorst Fonds Brandenburg Fonds pos.orth.gemeenten Steunverleningsfondsen derden 3-12 Regionale bestemmingsfondsen Lutherse bestemmingsfondsen Fonds Individuele Hulpverlening Bestemmingsfondsen: Totaal Bestemmingsreserves en -fondsen Kerk in Actie Egalisatiereserve diaconaat Revolving Fund Zending Revolving Fund Werelddiaconaat Revolving Fund Kinderen in de Knel Revolving funds Noodhulp Egalisatiereserve ZZO Egalisatie reserve nalatenschappen WD Egalisatie reserve nalatenschappen Zending Bestemmingsreserves Noodhulpfondsen Overige fondsen Bestemmingsfondsen Totaal Reserves en fondsen Kerk in Actie Totaal Resultaat Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 44

45 Kasstroomoverzicht Kasstroomoverzicht (indirecte methode) Balans Balans (x 1.000) Ref Resultaat Kasstroom uit operationele activiteiten Afschrijvingen 1/ Voorzieningen Voorraden Vorderingen 6/ Rekeningen-courant verhoudingen Kortlopende schulden Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Bijzondere waardevermindering MVA (Hydepark) 1/ Investeringen in materiele vaste activa 1/ Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa 1/ Deelnemingen Participatie Effecten Leningen u/g Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Totaal mutatie liquide middelen Het verloop van de geldmiddelen is als volgt: Verloop liquide middelen (x 1.000) Stand per 1 januari Mutatie boekjaar Stand per 31 december Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 45

46 Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De jaarrekening van de Protestantse Kerk (inclusief de dienstenorganisatie) en die van Kerk in Actie zijn opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen, mede in verband met het CBFkeurmerk ten behoeve van Kerk in Actie. Stelselwijziging / Vergelijking met voorgaand jaar In het boekjaar 2013 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. De cijfers van de jaarrekening 2012 zijn als vergelijkingsdoeleinden vermeld in deze jaarrekening De sluitende begroting 2013 is in overeenstemming gebracht met de verantwoording over het boekjaar 2012 om vergelijking te vergemakkelijken. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van De Protestantse Kerk in Nederland zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten. Consolidatiekring Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een onafhankelijke externe accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in Nederland aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q. rechtspersonen. De consolidatiekring omvat de volgende instellingen: Landelijke instellingen Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening) Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie) Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA) Stichting Kerk en Wereld Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland Boekencentrum BV Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP) Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Regionale instellingen Stichting Promo; Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage); Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland; Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden; Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Verbonden partijen Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk in Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 46

47 Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Materiële vaste activa De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn: Activum % afschrijving Terreinen en gebouwen 0% - 2% Installaties 2% - 10% Inventaris 6% - 10% Automatisering: - Software *) 10% - 33% - Computerapparatuur 25% - Overige automatiseringsapparatuur 6% - 10% Overige vaste activa 33% *) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde). De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waardering. Voorraden Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs eventueel met aftrek van een voorziening voor incourante voorraden. Vorderingen, overlopende activa en overige activa Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 47

48 geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde. Effecten Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Waardeveranderingen worden rechtstreeks in de staat van baten en lasten verwerkt. Liquide middelen De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen. Reserves en fondsen (Eigen vermogen) Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in: reserves fondsen Reserves Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven bestemming plaatsvindt. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen: verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten; op balansdatum bestaande risico s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten; kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. De Protestantse Kerk in Nederland kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot) onderhoud en voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten). De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven. Langlopende schulden Schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde. De verplichtingen financiële steun-/hulpverlening aan gemeenten worden geheel ten laste gebracht van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Voor zover toekenningen meerjarige betalingsverplichtingen betreffen, worden deze verplichtingen vermeld als schulden op lange termijn. Indien echter bij deze toekenningen een ontbindende voorwaarde is opgenomen, dan worden deze naar jaar verantwoord onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 48

49 Schulden op korte termijn Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt. Operationele leasing Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, voor zover die verantwoord kunnen worden in de reserve niet gerealiseerde waardeverschillen beleggingen. Bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven. Baten uit eigen fondsenwerving Collecten Collecten worden verantwoord in het jaar waarin de collecten volgens het collecterooster gehouden zijn. Giften Giften worden verantwoord in het jaar waarin een specifieke actie heeft plaatsgevonden, dan wel in het jaar van ontvangst indien geen specifieke actie heeft plaatsgevonden. Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom. Nalatenschappen worden besteed ter uitvoering van het werk van de kerk, rekening houdend met de bestemming waaronder de nalatenschap is ontvangen. Bijdragen van derden Bijdragen van derden voor de uitvoering van projecten of programma s waarbij de subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden verantwoord op basis van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 49

50 Baten uit acties van derden Baten van andere fondsenwervende instellingen worden onder deze noemer verantwoord op basis van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen. Subsidies van overheden Subsidies van overheden ontvangen voor de uitvoering van projecten of programma s, waarbij de subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden voor het bestede deel afzonderlijk onder de baten verantwoord. Bijdragen voor dienstverlening Verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Rentebaten en baten uit beleggingen Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Personeelskosten Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Kosten eigen fondsenwerving De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de werkelijke inzet per programma van de medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) is vermeerderd met de werkelijke directe kosten van de fondsverwervende activiteit. Ten aanzien van de (voorziene) hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt. Toezeggingen financiële steun/hulpverlening Verplichtingen financiële steun-/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Grondslagen interne doorbelastingen De verdeling van de interne doorbelastingen naar de doelstellingen en activiteiten van de verschillende programmalijnen en werkonderdelen geschiedt op basis van de volgende uitgangspunten: de logistieke kosten van drukwerkbegeleiding en centrale reproductie worden doorbelast op basis van de werkelijk bestede uren van de medewerkers van drukwerkbegeleiding maal het voorcalculatorisch bepaalde uurtarief respectievelijk het aantal afdrukken. De werkelijke out-ofpocketkosten worden direct ten laste van de opdrachtgevende afdeling gebracht; binnen de interne dienstverlening wordt het gebruik van maaltijden e.d., verzorgd door het bedrijfsrestaurant, doorbelast op basis van de werkelijke afname tegen een voorcalculatorisch kostprijstarief; de kosten van de stafafdelingen Directie, Financiën & Control, Human Resource Management, Servicedesk van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving en de (overige) kosten van de stafafdeling Facilitaire Zaken, waarin de huisvestingskosten inclusief de afschrijvingen van de materiële vaste activa opgenomen zijn, worden op voorcalculatorische basis aan de programmalijnen/werkonderdelen doorberekend op basis van het aantal bij de afdelingen behorende begrote formatieplaatsen. Pensioenen in de waarderingsgrondslagen De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 50

51 dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn derhalve in de jaarrekening verantwoord. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 51

52 Toelichting op de balans Activa Immateriële vaste activa (1) Immateriële vaste activa Balans Balans (x 1.000) januari Software (LRP) Mutaties Cumulatieve afschrijvingen Mutaties Investeringen Onderhanden werk 0 0 Afschrijvingen december Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Materiële vaste activa (2) 10% 10% Materiële vaste activa Gebouwen Installaties Inventaris Automa- Totaal (x 1.000) en tisering terreinen 1 januari 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Mutaties Aanschafwaarde Investeringen Overige desinvesteringen Afschrijvingen Desinvesteringen Bijzondere waardevermindering Afschrijvingen december 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden Totaal per locatie PLDC te Utrecht Hydepark te Doorn Diverse (woon-)huizen Boekwaarden Afschrijvingspercentages 0-2% 2%-5% 6%-10% 6%-33,33% Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 52

53 Gebouwen en terreinen In het kader van de synodale besluitvorming omtrent Nieuw Hydepark heeft in 2012 een bijzondere waardevermindering plaatsgevonden van 907k. Ultimo 2013 is het restant van de boekwaarde van het conferentiecentrum Hydepark, zijnde de afschrijvingstermijnen 2014 en 2015 van in totaal 64k, geheel afgeboekt. Verdere bijzondere waardeverminderingen van het vast actief hebben zich in het boekjaar niet voorgedaan. Waarden onroerende zaken De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt 42,9 mln. De WOZ-waarde is in totaal vastgesteld op 17,6 mln. Financiële vaste activa (3) Financiële vaste activa Balans Mutaties Balans (x 1.000) Deelneming Boekencentrum BV Deelneming ICCO-Coöperatie Participatie Capital4Development Leningen u/g Totaal financiële vaste activa Deelneming Boekencentrum BV De deelneming is een 100% belang in het geplaatste aandelenkapitaal van Boekencentrum BV en is gevestigd te Zoetermeer. De verkrijgingsprijs bedroeg indertijd 113k. De deelneming is gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. De mutatie betreft het resultaat op de deelneming. Deelneming ICCO-coöperatie Bij notariële akte van 14 november 2012 is de Stichting ICCO omgezet in een Coöperatie ICCO U.A., waarin als één van de drie leden de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland deelneemt ter zake van haar werkzaamheden in het kader van Kerk in Actie. De leden hebben zich verplicht een bedrag van 1 mln. als eigen vermogen te storten in het vermogen van de coöperatie. In 2012 en 2013 is hiervan reeds 500k opgevraagd en betaald. Het resterende bedrag van 500k opgenomen als schulden op korte termijn en zal in 2014 worden verrekend. Participatie Capital 4Development Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het ICCO Investment Fund. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald. Leningen u/g De leningen u/g kunnen als volgt worden gespecificeerd: Leningen u/g Looptijd / Balans per Mutaties in 2013 Balans per (x 1.000) percentage Bij Af PSDV > 5 jr. / 2% PDKN > 5 jr. / 1,75% Gemeenten > 5 jr. / 2% Natuurlijke personen (LMW) > 5 jr. / 0-8% Voorziening oninbaarheid > 5 jr Individuele hulpverlening Leningen (regionaal) > 5 jr. / 0-6% Overige leningen > 5 jr. / 0-8% Leningen inzake arbeidsvoorwaarden 1jr. < 5 jr. / 0% Leningen buitenlandse medewerkers 1jr. < 5 jr. / 0% Totaal leningen u/g Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 53

54 Leningen inzake arbeidsvoorwaarden Deze (minimaal eenjarige en maximaal driejarige) renteloze leningen zijn leningen op grond van de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De leningen u/g zijn gefinancierd vanuit vreemd vermogen. Vlottende activa Voorraden (4) Voorraden Balans Balans (x 1.000) Noodzakelijk voor bedrijfsvoering In gebruik voor doelstelling Totaal rekeningen courant De voorraden ten behoeve van het Conferentieoord Hydepark en de afdeling Facilitaire Zaken zijn gefinancierd vanuit het vreemd vermogen. Rekeningen-courant (5) Rekeningen-courant Balans Balans (x 1.000) Stichting de Zending van de Protestantse Kerk Overige stichtingen Totaal rekeningen courant De rekening-courantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen. Vorderingen en verplichte heffingen (6) Vorderingen verplichte heffingen Balans Balans (x 1.000) Debiteuren verplichte heffingen Af: Voorziening quotumdebiteuren Totaal vorderingen verplichte heffingen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 54

55 Overige vorderingen (7) Overige vorderingen Balans Balans (x 1.000) Overige debiteuren Verbonden partijen Nog te ontvangen bijdragen dienstverlening HKI 177 Op verkoop woonhuis te Monster 177 Afrekening bureau predikanten Afrekeningen r/c overige administraties Ziektekosten- en sociale verzekeringen Vooruitbetaalde posten Bijdragen en subsidies Rek.courant kerken en instellingen (Europa en overzee) Nog te ontvangen legaten, giften en collecten Afrekeningen r/c salarisadministratie Rente Overige nog te ontvangen posten Voorschotten projecten zendingsarbeid Diversen Subtotaal vorderingen Af: voorziening oninbare vorderingen Totaal overige vorderingen Alle vorderingen hebben een looptijd kleiner dan 1 jaar. Effecten (8) Effecten Balans Balans (x 1.000) Oikocredit Obligaties (incl. ZZO) Aandelen incl. vastgoed Overige beleggingen Totaal effectenportefeuille De effecten staan ter vrije beschikking. Liquide middelen (9) Liquide middelen Balans Balans (x 1.000) Deposito's / kapitaalrekeningen Kasgelden Banktegoeden Totaal liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 55

56 Passiva Reserves en fondsen (10) Reserves en Fondsen Balans Resultaat Balans (x 1000) Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Fondsen Totaal reserves en fondsen Reserves De reserves bedragen: Reserves Balans per Resultaat Balans per (x 1000) Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Totaal reserves Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt: Bestemmingsreserves Balans per Resultaat Balans per (x 1000) Bestemmingsreserves Kerk in Actie Revolving Fund Kinderen in de Knel Revolving Fund Werelddiaconaat Revolving Fund Zending Revolving Fund Noodhulp Egalisatiereserve diaconaal werk Egalisatiereserve ZZO Egalisatie reserve nalatenschappen Werelddiakonaat Egalisatie reserve nalatenschappen Zending Overige Bestemmingsreserves Reserves kerkopbouw (KiO) Steunverleningreserves (KiO) Reserve Jeugdwerk Reserves Missionair Werk en Kerkgroei Regionale bestemmingsreserves Reserve waardering beleggingen Reserve deelneming Boekencentrum BV Reserve Permanente Educatie Reserve "Nieuw Hydepark" Reserve Hydepark Overige bestemmingsreserves Totaal bestemmingsreserves Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 56

57 Fondsen De bestemmingsfondsen bedragen: Fondsen Balans Balans (x ) Bestemmingsfondsen - Actiepotten Kerk in Actie Actiepotten gezamenlijke acties SHO Overige fondsen Overige Fondsen Protestantse Kerk Totaal Fondsen Het verloop van deze bestemmingsfondsen is als volgt: Verloop bestemmingsfondsen Balans Resultaat Balans (x 1.000) Rampen en Vluchtelingen Actiepotten Kerk in Actie Aardbeving Iran Bangladesh - cycloon Vluchtelingen/ontheemden in verre en nabije Oosten TTB/D&V-noodsituaties Soedan Sri Lanka Aardbeving Haiti Overstroming Pakistan Hoorn van Africa Cycloon Myanmar/Birma Cycloon Filipijnen Burgeroorlog Syrië Rampen en Vluchtelingen Actiepotten SHO Aardbeving Haiti idem, AKV Cycloon Filipijnen Cycloon Filipijnen, AKV Burgeroorlog Syrië 0 0 Burgeroorlog Syrië, AKV Overige Fondsen Kerk in Actie Projectenfonds EO Metterdaad Proj.fonds particuliere schenkingen Fondsen Schuldmaatje (Wereld-)diaconale fondsen Diaconale fondsen binnenland Overige Fondsen Protestantse Kerk Fondsen Zending Fondsen Kerk in Ontwikkeling Fondsen tbv Jeugdwerk Fonds individuele hulpverlening Steunverleningsfondsen (derden) Fondsen wetenschappelijk onderzoek Regionale bestemmingsfondsen Lutherse bestemmingsfondsen Overige bestemmingsfondsen Totaal bestemmingsfondsen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 57

58 Overheveling actiepotten noodhulp Kerk in Actie In de bestuursvergadering van 9 december 2013 is besloten tot opheffing van vier actiepotten. De vrijgekomen gelden zijn overgeheveld naar het Revolving Fund Noodhulp, een reserve voor algemene, niet geoormerkte noodhulpgelden. De herverdeling gaat over de volgende posten, waarbij het gaat om een totaalbedrag van , Aardbeving Iran ,91 2. Vluchtelingen-ontheemden 8.156,00 3. Rampen wereldwijd ,00 4. Cycloon Myanmar ,91 Aangezien deze gelden meer dan drie jaar oud zijn en in de tussentijd ongebruikt zijn gebleven, besloot het bestuur akkoord te gaan met het verzoek tot overheveling. Met deze publicatie voldoet Kerk in Actie aan de voorwaarde dat overheveling bekend gemaakt dient te worden. Alle bijdragen komen ten goede aan toekomstige noodhulpacties. Actiepotten gezamenlijke acties SHO (x 1.000) Haiti Filipijnen Totaal Saldo per 1 januari Baten Aandeel in gezamenlijke actie-opbrengst e.d Lasten Verstrekte steun via uitvoerende organisaties Toegerekende AKV Nog te besteden per 31 december Vreemd Vermogen Voorzieningen (11) Voorzieningen Balans Balans (x ) Voorzieningen groot onderhoud Voorziening reorganisatiekosten Pensioenvoorzieningen Overige voorzieningen Totaal voorzieningen Het verloop van de voorzieningen is als volgt: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 58

59 Verloop voorzieningen Balans Bij Af vrijval Balans (x ) Voorzieningen groot onderhoud Gebouwencomplex Utrecht Gebouwen Hydepark te Doorn Overige gebouwen Voorziening reorganisatiekosten Afvloeiingsverpl. transformatie Pensioenvoorzieningen Fonds pensioenreglement GKN Pensioenvoorz. Ned. medewerkers Pensioenvoorz. Indon. medewerkers Overige voorzieningen Jubileumverplichtingen personeel Totaal voorzieningen Voorzieningen groot onderhoud ( 750k) Door de afdeling Facilitaire Zaken heeft een onderhoudsplan in uitvoering genomen voor het gebouwencomplex te Utrecht. Voor de overige gebouwen, het park en bos van Hydepark te Doorn, welke locaties in eigendom zijn van de Protestantse Kerk in Nederland, blijven de vigerende plannen van kracht. Voor de overige gebouwen wordt de voorziening voldoende geacht voor eventueel (groot) onderhoud aan deze woningen. Voorziening reorganisatiekosten ( 1.252k) De dotatie van 655k aan de voorziening dient ter dekking van de in 2013 aangegane personele afvloeiingsverplichtingen in het kader van het transformatieproces. Pensioenvoorzieningen ( 369k) Dit betreffen pensioenregelingen voor oud-medewerkers van de Gereformeerde Kerken in Nederland en oud-zendingsmedewerkers. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening, welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V met drie jaar leeftijdsterugstelling. Aan de voorziening voor pensioenen voor Indonesische medewerkers liggen overeenkomsten ten grondslag tussen de GKN en de desbetreffende partijen. Voorzieningen jubileumverplichtingen personeel ( 81k) Volgens de richtlijnen voor de jaarverslaglegging dienen de in de toekomst uit te betalen jubileumverplichtingen te worden aangemerkt als overlopende passiva en in de balans te worden opgenomen. Gezien het personeelsbestand ultimo 2013 beloopt deze verplichting per 31 december k, zodat een bedrag van 4k is aangevuld vanuit de exploitatie. Langlopende schulden (12) De schulden op lange termijn zijn als volgt: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 59

60 Schulden op lange termijn Balans Balans (x ) Leningen o/g Verplichtingen (steunverlening aan gemeenten) ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen 250 Projectverplichtingen Kerk in Actie (2013 en 2014) 100 Totaal schulden op lange termijn De leningen o/g betreffen: Leningen o/g Looptijd / Balans Bij Af Balans (x 1.000) percentage Bestedingen/ Vrijval Aflossingen SKG inzake LMW > 5 jr. / 0-8% Diakonieën t.b.v. FD Roosevelthuis/PSDV: - Renteloos/rente laag > 5 jr. / 0-4% Geven of Lenen > 5 jr. / 0-4% Overige > 5 jr. / 0% Totaal leningen o/g Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 60

61 De steunverleningsverplichtingen aan gemeenten betreffen als volgt: Verplichtingen Balans Bij Af Balans (x 1.000) Bestedingen/ Vrijval Aflossingen Uitk eringsrek eningen Solidartiteitsk as Pastoraat e.d Kerkbouw Rentesubsidies Steun instellingen Af: korte termijn verplichtingen Totaal Solidariteitskas Uitk eringsrek eningen v.m. Gen.k as Kerkbouw Af: korte termijn verplichtingen Totaal Generale kas Overige uitk eringsrek eningen Kerkbouw Af: korte termijn verplichtingen 9 9 Totaal overige Deelneming ICCO coöperatie Projectverpl. Kerk in Actie (2014) Totaal verplichtingen Steunverlening aan gemeenten Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor pastoraat, voor nieuwbouw en/of restauratie van kerkelijke gebouwen en voor subsidies in de vorm van rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren. Aangezien de gemiddelde looptijd uitkomt op circa 3 jaren wordt één derde deel van deze verplichtingen verantwoord onder de schulden op korte termijn. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 61

62 Kortlopende schulden (13) De schulden op korte termijn (< 1 jaar) bedragen als volgt: Schulden op korte termijn Balans Balans (x ) Uitkeringsrekeningen subsidies solidariteitskas Uitkeringsrekeningen Generale Kas Overige uitkeringsrekeningen 9 9 Projectverplichtingen (zie onderstaande specificatie) Kerk in Actie - buitenland Crediteuren Overige nog te betalen posten Personele aangelegenheden - Loonbelasting Sociale lasten Pensioenpremie Vakantiegelden Salarissen Niet opgenomen vakantiedagen Verlofsparen Wederinpassingstoelagen Contributies en bijdragen Administratie en accountantskosten Vergoeding Reginonale kantoren buitenlandafdeling Personeels- en appraatskosten buitenlandafdeling Apparaatskosten noodhulpacties ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen Door te storten Oikocredit inschrijvingen PThU inzake onderzoekscentrum 0 52 Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis/PSDV Rekeningen courant overige instellingen/ verbonden partijen Afrekeningen r/c administraties 0 10 Facilitaire zaken: nog te betalen verplichtingen 0 6 Diversen Vooruitontvangen posten Subsidies Kerk in Ontwikkeling 0 Subsidie project Transithuis Subsidie project Schuldhulpmaatje 127 Waarborgsom huur Huren januari volgend boekjaar 12 Diversen Totaal schulden op korte termijn De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 62

63 De samenstelling van de projectverplichtingen naar ouderdom is als volgt: Verloopoverzicht Kerk in Totaal Kerk in Totaal projectverplichtingen Actie % Actie % (x 1.000) Ouderdom toezeggingen: 0 1 jaar jaar Totaal projectverplichtingen Niet in de balans opgenomen activa en/of verplichtingen Financiering van de dienstenorganisatie De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie (artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie. Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk 750k tot november 2015). Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het uitgezette obligo. Verhuurcontract met ICCO Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een bedrag vanaf 2014 van 587k per jaar. Verhuurcontract met COA Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van 145k per jaar. Leasecontracten In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële verplichting voor 2014 bedraagt 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt 211k. Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december De kosten bestaan uit een vast bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste financiële verplichting over 2014 bedraagt 100k, die voor de periode 2015 en k. Participatie ICCO Capital4Development Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het ICCO Investment Fund. Hierbij is het volgende vastgelegd en geregeld: The Participants wish to create a fund for the collective investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable small growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact, under the terms and conditions as set out in this Agreement. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 63

64 In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van , verdeeld over de jaren 2013 ( ), 2014 ( ), 2015 ( ) en 2016 ( ). Hierbij is bepaald dat: Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also be an option to adjust these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner remains uncertain. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald. In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van opgenomen. Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat Kerk in Actie zelf geen gegarandeerde inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving. Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds (egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds ultimo 2013 én de verwachte middelen voor (directe) steunverlening volgens de begroting Meerjarige subsidie- Voorw aardelijk subsidieverplichtingen Stand Steun- Totaal Procentuele verplichting verplichtingen reserve/ verlening beschikfonds t.o.v. beschikbare middelen begr. bare (x 1.000) e.v. Totaal ult middelen e.v. Totaal Programma's regulier Zending % 8% 0% 31% Werelddiaconaat % 7% 0% 34% Noodhulp % 0% 0% 6% Kinderen in de Knel % 15% 0% 55% FairClimate % 43% 0% 86% Diaconaal w erk binnenland % 6% 0% 40% Subtotaal % 8% 0% 35% Noodhulpacties: Kerk in Actie % 0% 0% 11% SHO (Haïti, Filipijnen) % 0% 0% 25% % 0% 0% 20% Totaal % 7% 0% 32% Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 64

65 Toelichting op de baten en lasten Baten (beschikbaar voor de doelstelling) Baten uit eigen fondsenwerving (14) Collecten, giften en schenkingen Rekening Begroting Rekening (x 1.000,-) Kerk in Actie Zending Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel FairClimate Binnenlands diaconaat Overige geldwerving Missionair werk en Kerk groei Missionair werk Kerk in Ontwikkeling Kerk & Israël Eredienst en Kerkmuziek Pastoraat Jeugdwerk Protestantse Kerk Jeugd- en jongerenwerk JOP en PCTE (50/50) Catechese en Educatie Institutionele Ondersteuning Oecumene Protestantisme (hervormingsdag) Diversen Totaal collecten, giften en schenkingen Nalatenschappen Rekening Begroting Rekening (x 1.000,-) Nalatenschappen Kerk in Actie Zending Werelddiaconaat Noodhulp 114 Kinderen in de Knel Bestemmingfonds projecten 477 Diaconaat Overige nalatenschappen Kerk & Israël Missionair werk Algemeen Totaal nalatenschappen Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 65

66 Overige bijdragen (15) Overige bijdragen Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) HRM HRM- mobiliteitsbureau (Ruimzicht) 55 HRM- mobiliteitsbureau (Maatschappij van Welstand) 81 HRM- mobiliteitsbureau (overige) 2 Landelijk Maatschappelijk Werk Kerk in Actie Stichting de Zending Stichting de Zending (nalatenschappen) 164 Overige instellingen Jeugdwerk Protestantse Kerk PCTE: Overige instellingen Missionair werk en kerkgroei St. De Zending (missionair werk) Hemmense Zendingsstichting Council of World Mission Bram Nauta Stichting IZB Kerk & Wereld HG Nieuw Vennep 23 Overigen Kerk in Ontwikkeling Maatschappelijk activeringswerk C&F: bijdragen van derden 102 Institutionele Ondersteuning 50 Expertise centrum Overige Totaal overige bijdragen Baten uit eigen fondsenwerving De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van 757k of wel met - 2,6% (2012: - 7,5%). De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen, hoofdzakelijk betrekking hebbend op Kerk in Actie, namen ten opzichte van 2012 af met 414k (- 1,9%),. De nalatenschappen stegen met 107k. De overige bijdragen daalden met 450k (- 10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van Kerk in Actie. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 66

67 Verplichte bijdragen van gemeenten (16) Verplichte bijdragen van gemeenten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum Solidariteitskas Totaal verplichte heffingen Baten uit acties van derden (17) Acties van derden Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) SHO noodhulpacties: Syrië 531 Filipijnen Haiti Hoorn van Afrika Skanfonds St.Edukans 50 Cordaid 20 EO Metterdaad t.b.v. diverse projecten Totaal De baten uit de gezamenlijke acties (in dit geval SHO) worden verantwoord op basis van de actieopbrengst gerelateerd aan de verdeelsleutel en op grond van de afspraken in SHO-verband. Subsidies van overheden (18) Subsidies van overheden Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) Ministerie van BNZ Transithuis KiO - prov. subsidies voor MA-werk JW - Ministerie OCW-GVO JW - provinciale overheidssubsidies Totaal subsidies van overheden Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 67

68 Bijdragen voor dienstverlening (19) De bijdragen voor dienstverlening, gerangschikt naar programmalijn of afdeling, ziet er als volgt uit: Bijdragen voor dienstverlening Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) Institutionele Ondersteuning LRP Activiteiten t.b.v. CIO-K Kerk in Ontwikkeling Dienstverlening steunpunten Overige inkomsten Missionair werk en kerkgroei Vergoedingen 5 2 Kerk in Actie Binnenlands diaconaat Werelddiakonaat 87 Inkomsten HKI Overige inkomsten PCTE Deelnemersbijdragen Overige bijdragen 5 67 centrale kas (permanente educatie) Deelnemersbijdragen Expertise Centrum Overige inkomsten 3 1 Jeugdwerk Protestantse Kerk JOP-diensten (P&O/A&O) JOP-Catechese 5 15 JOP-GVO 19 JOP-locaal (inzet projectmedew.) HGJB-locaal (idem) Communicatie & fondsenwerving C&F- fondsenwerving en corporate 80 2 C&F servicedesk Human Resource Management HRM- P & O HRM- mobiliteitsbureau (interim pred.) HRM- werkbegeleiding (deeln.bijdragen) HRM- bureau predikanten Ondersteunende afdelingen F&C (vergoeding fin. administraties) Facilitaire Zaken Centrum Hydepark Shared Service Center - P & O Totaal bijdragen dienstverlening Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 68

69 Facilitaire Zaken Deze opbrengsten bestaan voornamelijk uit verhuur van kantoorruimten inclusief faciliteiten, guesthouse, vergaderruimten en opbrengsten uit het bedrijfsrestaurant. Centrum Hydepark Dit betreft voornamelijk de verhuurbijdragen van het conferentiecentrum Hydepark. Baten uit beleggingen (20) Rentebaten en baten uit beleggingen Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Materiële vaste activa Financiële vaste activa Beleggingen (inclusief koersresultaat) Vorderingen en liquide middelen Totaal financiële (rente-)baten Af: Rente toegerek end aan - Fondsen van derden Resteert t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie Verdeling rente exploitatie Dienstencentrum - Kerk in Actie Hydepark in resultaatverdeling naar reserves en fondsen t.g.v. exploitatie algemene middelen Totaal baten uit beleggingen Materiële vaste activa De financiële baten uit materiële vaste activa betreffen inkomsten uit onroerend goed. Hieronder is begrepen de interne rekenrente aan de dienstenorganisatie, die de kerk calculeert over haar geïnvesteerde eigen vermogen in het gebouwencomplex te Utrecht. In de rekeningcijfers is deze interne rekenrente geëlimineerd conform de richtlijnen van de jaarverslaggeving. Financiële vaste activa De inkomsten uit financiële vaste activa betreffen enerzijds rente op uitstaande leningen en anderzijds dividend uit deelnemingen. Overige (geld-)middelen Dit betreft de werkelijke rentebaten (inclusief koersresultaten) op de beleggingen en liquiditeiten. Bij begroting worden deze opbrengsten veelal voorzichtig geraamd. De gemaakte rentebaten op bankrekeningen van Kerk in Actie komen rechtstreeks ten gunste van de exploitatie van Kerk in Actie. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 69

70 Overige baten Opbrengst publicaties (21) Opbrengst publicaties Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) Kerk in Actie Kalender Medische Zending (beëindigd m.i.v. 2014) Diakonia Overige publicaties (Vandaar) Kerk in Ontwikkeling Onderweg Kerk en Israël handreikingen (Gem. & Past.) Start Zondag 1 13 Kerst campagne Overige publicaties Missionair Werk en kerkgroei Missionair materiaal incl. adventkalender Cadeauartikelen Overige publicaties Overig C&F: Kerkinformatie C&F: Promotie materiaal JOP (club en coach) / Jeugdwerk PCTE 2 12 Institutionele Ondersteuning Overige publicaties Totaal opbrengst publicaties Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 70

71 Diverse baten (22) Diverse baten Rekening Begroting Rekening ( x 1.000) Kerk in Actie - Binnenlands diaconaat 5 - Projectafrekeningen/noodhulp AKV 34 - Opbrengst postzegelactie Vrijval pensioenvoorziening GKN Diversen Kerk in Ontwikkeling - Maatschappelijk activeringswerk 4 - Steunpunten 9 8 Communicatie en Fondsenwerving 0 2 Missionair Werk en Kerkgroei 30 3 Jeugdwerk Protestantse Kerk Institutionele Ondersteuning 14 Landelijke ledenregistratie 41 HRM - werkbegeleiding pred./kw 5 Expertisecentrum Algemeen posten Overige (staf-)afdelingen Bijzondere baten - Herwaarderingen (BC/beleggingen) Vrijval van toegezegde subsidies Opbrengst verkoop grond Hydepark Opbrengst verkoop woonhuis te Monster diversen Totaal diverse baten Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 71

72 Lasten Besteed aan doelstellingen (23) Volgens de richtlijnen van het CBF wordt dit model gehanteerd waardoor de totale uitgaven van de staat van baten en lasten op een andere wijze worden weergegeven. Lasten doelstellingen Doelstellingen (x 1.000) IO LRP KiO MW / KiA Mark. Inter- JW HRM HRM PCTE Exp. Trans- KG Com. actief WBP Mob. Centr. porteren Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere progr.lijnen Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal lasten Lasten doelstellingen Doelstellingen Wer- Kosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Trans- C&F HRM Hyde- Dienstv. Ov. centr. Totaal ving B&A port corp. bcp park derden doelbest. baten Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere progr.lijnen Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal lasten Bestedingspercentages Rekening Begroting Rekening (in %) Baten 90,0% 87,9% 92,4% Lasten 86,2% 87,9% 86,0% Bovengenoemde uitgaven van de verschillende programmalijnen binnen de dienstenorganisatie worden nader gespecificeerd met bijbehorende begrotingscijfers 2013 en rekeningcijfers 2012: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 72

73 Institutionele Ondersteuning Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Institutionele Ondersteuning Ledenregistratie Protestantse Kerk Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Activiteiten incl. uitbesteed werk Afdrachten contributies e.d Inzet van/aan andere programmalijnen 4 Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Ledenregistratie Kerk in Ontwikkeling Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten 3 3 Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Missionair Werk en Kerkgroei Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 73

74 Kerk in Actie Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Actie Marketing communicatie Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten 1 Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Actie - Marketing communicatie Interactief Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen 18 - Publicaties en communicatie 0 Personeelskosten Huisvestingskosten 1 Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Actie - Interactief Jeugdwerk Protestantse Kerk Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Afdrachten contributies e.d Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten (incl. JOP- en HGJB-locaal) Kantoor- en algemene kosten Totaal Jeugdwerk Protestantse Kerk Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 74

75 HRM Werkbegeleiding predikanten / kerkelijk werkers (x 1.000) Rekening Begroting Rekening (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Werkbegeleiding predikanten/kw HRM Mobiliteitsbureau predikanten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten (incl. interim predikanten) Kantoor- en algemene kosten Totaal Mobiliteitsbureau predikanten Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) (x 1.000) Rekening Begroting Rekening (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Subsidies en bijdragen Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal PCTE Expertisecentrum Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk 14 - Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Expertisecentrum Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 75

76 Corporate Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. 1 - Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten 1 Kantoor- en algemene kosten Totaal Corporate HRM bureau predikanten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal HRM bureau predikanten Hydepark Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal Hydepark Dienstverlening aan derden Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Activiteiten incl. uitbesteed werk 24 - Inzet van/aan andere programmalijnen 15 Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal dienstverlening aan derden Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 76

77 Overige centrale doelbestedingen Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen Inzet van/aan andere programmalijnen 47 Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal overige centrale doelbestedingen De kosten voor de overige centrale doelbestedingen betreffen de kosten ten laste van het vernieuwingsbudget, alsmede bijdragen en dergelijke die ten laste komen van kerkelijke bestemmingsreserves en fondsen. Werving baten (24) Kosten van eigen fondswerving Binnen de afdeling Communicatie & Fondsenwerving zijn de uitgaven onder andere gesplitst naar fondsenwervingskosten. De kosten voor corporate, interactief en marketing communicatie (publicaties, communicatie en voorlichting) zijn opgenomen in de kosten voor de doelstellingen. De kosten voor fondsenwerving zijn nodig om de inkomsten uit vrijwillige geldwerving te kunnen verkrijgen en bestaan hoofdzakelijk uit de te verkrijgen inkomsten voor Kerk in Actie. Deze uitgaven naar kostensoort zijn als volgt: Fondsenwerving Rekening Begroting Rekening (x 1.000) (Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Publicatiekosten Personeelskosten Huisvestingskosten 2 Kantoor- en algemene kosten Totaal C&F - fondsenwerving Kosten fondsenwerving in % 10,7% 13,4% 12,5% Percentage fondsenwerving over opbrengst vrijwillige geldwerving De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de geplande inzet per programma van de medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) wordt vermeerderd met de directe kosten per actie of per fonds van de verwervende activiteit. Ten aanzien van de voorziene hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 77

78 Kosten beheer & administratie (25) Binnen de dienstenorganisatie wordt al geruime jaren een toerekeningsmethodiek gehanteerd, die uitgaat van een doorbelasting van de kosten van de ondersteunende stafafdelingen over de inhoudelijke programmalijnen. In de loop der tijd is de methodiek verfijnd en is de verdeling in de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening opgenomen. Kosten beheer & administratie Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Activiteiten incl. uitbesteed werk 84 - Inzet van/aan andere programmalijnen 53 Personeelskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal kosten beheer & administratie ten laste van de doelstellingen Percentage k osten beheer & administratie 10,3% 11,8% 10,0% Het percentage beheer & administratie komt tot stand door de kosten beheer & administratie ten laste van de programmalijnen (doelstellingen) te delen door de totale lasten van de organisatie. De doorbelaste kosten over de doelstellingen vindt plaats op basis van voorcalculatie (= vaststelling van de begroting). Overzicht verdeling kosten beheer en administratie naar doelstellingen De doorbelasting van de kosten voor beheer & administratie naar de verschillende doelstellingen (programmalijnen) van de dienstenorganisatie over 2013 heeft als volgt plaatsgevonden: Verdeling kosten B&A Kosten Beheer & Administratie naar doelstellingen Directie Fin. & HRM Facilitaire C&F Totaal % Totaal % (x 1.000) Control P&O zaken serv.desk Kerk in Ontwikkeling % % Missionair Werk en Kerkgroei % 173 3% Kerk in Actie % % PCTE % 193 3% Jeugdwerk Protestantse Kerk % % Institutionele Ondersteuning % % Communicatie en Fondsenwerving % % Expertise Centrum % 142 2% HRM Mobiliteitsbureau % 58 1% HRM Werkbegeleiding pred./kw % 152 2% Ledenregistratie Protestantse Kerk % % HRM - bureau predikanten % 113 2% Hydepark % 189 3% Overige kerkelijke bijdragen 0 0% 161 2% Eliminatie rente geïnvest. Vermogen (*) % % Kosten B&A naar doelstellingen % % Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 78

79 (*) Bij de begrotingsvaststelling 2013 werd de interne rekenrente over het geïnvesteerde vermogen, mede uit kostenoverwegingen, verlaagd, waarmee het verschil met 2012 is verklaard. Personele en overige kosten dienstenorganisatie De totale personeelskosten van de dienstenorganisatie bestaan ui de directe personeelslasten en de overige personele uitgaven. Over 2013 zijn deze kosten als volgt: Totale Personele kosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Personeelskosten Overige personeelskosten Totaal personeelskosten salarissen Personeelskosten Onderstaand zijn de personeelskosten van de dienstenorganisatie nader gespecificeerd: Personeelskosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Bruto salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Reiskosten woon-werkverkeer Vrijval res. verlofuren/voorzieningen personeel -1 Ontvangen WAO-/Pensioen-/WW-uitkeringen Totaal personeelskosten salarissen Gemiddelde bezetting in fte 329,06 359,43 312,99 Gemiddelde personeelskosten per fte (x 1) De hier vermelde gemiddelde bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie als de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten. Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt. Zowel de werkelijke bezetting als de gemiddelde personeelskosten per fte kwamen in 2013 lager uit dan begroot. Bij de begroting 2013 werd reeds opgemerkt dat de toename van de personeelslasten per fte mede wordt veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen hoger liggen dan de gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging betrekking op jaarlijkse toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van de sociale lasten en verschuldigde pensioenpremies. De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit: Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 79

80 Personeelskosten directie H. Feenstra, Ds. E. Overeem, Algemeen Adjunct- Rekening Begroting Rekening directeur directeur Dienstverband Aard (looptijd) Onbepaald Onbepaald Uren (voltijds werkweek) Parttime percentage 100% 50% Periode 01/12 01/12 Bezoldiging (x 1.000) Jaarinkomen: Bruto loon/salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband Totaal overige lasten en vergoedingen Totaal bezoldiging Totaal bezoldiging begroting Totaal bezoldiging Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in ,5% (2012: 17,3%). Overige personeelskosten De overige personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: Overige Personeelskosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Externe deskundigheid/uitzendkrachten Interimpredikanten, miss.pioniersplekken e.d Kosten projectmedewerkers KIA/RO Specifieke projecten en acties Reiskosten declaraties Leaseauto's Personeelswerving Arbodienst Kinderopvang Opleidingskosten Jubilea/afscheid personeel Juridische bijstand Diversen (incl. declaraties buitenland) Totaal overige personeelskosten Diversen Dit betreft in hoofdzaak de afrekeningen van reis-, verblijf- en onkosten voor buitenlandse reizen van personeel en vrijwilligers. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 80

81 Huisvestingskosten Huisvestingskosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Rente investering gebouw Afschrijvingskosten Huur extern Energie, schoonmaak, onderhoud, beveiliging, verzekering, belastingen etc.) Overige huisvestingskosten Totaal huisvestingskosten De interne rekenrente wordt geëlimineerd in de jaarrekening volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. Kantoor- en algemene kosten De specificatie van de kantoor- en algemene kosten, zoals opgenomen in het overzicht van de lasten naar doelstelling, bedraagt als volgt: Kantoor en algemene kosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Inventariskosten Bureaukosten Specifieke kosten Bestuurskosten Diverse lasten Totaal kantoor en algemene kosten ovengenoemde kosten worden onderstaand verder gespecificeerd: B Inventariskosten Inventariskosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Afschrijving inventaris en telefooninstall Afschrijving comp. en software Onderhoud inventaris en telefooninstall Onderhoud comp. en software Overige inventariskosten Totaal inventariskosten Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 81

82 Bureaukosten Bureaukosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Drukwerk, papier e.d Porti en koeriersdiensten Kopieerapparaten Telefonie Kosten internet Kantoor-, computerartikelen Overige bureaukosten Totaal bureaukosten Specifieke kosten Specifieke kosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Vernieuwingsbudget Restauratieve voorzieningen Accountantskosten Bankkosten Overige specifieke kosten Totaal specifieke kosten Bestuurskosten Bestuurskosten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Vergaderkosten (Synode, Land en regio) Vervangingskosten Classicale vergoedingen Vergaderkosten commissies e.d Totaal bestuurskosten Diversen Diverse lasten Rekening Begroting Rekening (x 1.000) Diverse lasten Onvoorziene lasten Totaal diverse lasten In de rekening 2012 is opgenomen een bijzondere w aardevermindering Hydepark. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 82

83 5 Overige gegevens 5.1 Vaststelling De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de geconsolideerde jaarrekening over het boekjaar 2013 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 19 september Resultaatbestemming Het resultaat is, vooruitlopend op de vaststelling, verdeeld volgens de in de jaarrekening opgenomen resultaatverdeling. 5.3 Gebeurtenissen na balansdatum Na de balansdatum hebben zich voor de geconsolideerde jaarrekening 2013 verder geen relevante ontwikkelingen voorgedaan. 5.4 Controleverklaring De controleverklaring van de onafhankelijke accountant over het boekjaar 2013 is opgenomen op de volgende bladzijden van dit verslag. Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 83

84 Geconsolideerde jaarrekening 2013 Protestantse Kerk in Nederland 84