Inleiding. Directie Economische Zaken, Handel en Industrie. L.G. Smith Blvd. # 160 Oranjestad, Aruba Tel: (297) Fax: (297)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. Directie Economische Zaken, Handel en Industrie. L.G. Smith Blvd. # 160 Oranjestad, Aruba Tel: (297) 582-1181 Fax: (297) 583-4494"

Transcriptie

1 Inleiding Directie Economische Zaken, Handel en Industrie L.G. Smith Blvd. # 160 Oranjestad, Aruba Tel: (297) Fax: (297)

2 INLEIDING... 3 Visie DEZHI... 3 Missie DEZHI... 3 Strategische doelen... 3 Kerntaken van de DEZHI... 3 Bevoegdheden DEZHI ECONOMISCH BELEID Kwaliteit in de Economie Economische Ontwikkelingen FACILITAIRE DIENSTEN EN PERSONEELSZAKEN Taken Begroting en realisatie Huisvesting Automatisering Personeel Algemeen Jubilea en bevorderingen Mutaties personeel Dienstreizen (seminars, conferenties, stage en handelsmissie) Opleidingen c.q. cursussen gedurende IMPLEMENTATIE ECONOMISCH BELEID Doelstelling Taken Prijzen en Tarieven Basispakket levensmiddelen Controle Prijzenverordening Aardolieproducten Kookgas (LPG) Marktbescherming Winkelsluiting Verzekering Mededingingswetgeving en Consumentenbescherming AFDELING VESTIGING VAN BEDRIJVEN (VVB) Inleiding Doelstelling van de afdeling VVB Taken van de afdeling VVB Aantal ingediende verzoekschriften in Trends in getekende vestigingsvergunningen en ontvangsten Bijzondere taken, projecten in behandeling en diversen Achterstallige leges en algemene controle op bedrijven Toepassing Legesbesluit AB 2009 no. 74 (vooruitbetaling leges) en aanpassing daarvan i.v.m. verlaging leges voor een aantal vergunningssoorten; Revisie/Wijziging van de op 1 februari 2006 geïntroduceerde beleidsrichtlijnen Revisie Vestigingsverordening Bedrijven (AB 1990 GT no. 55) Deponeren oude verzoekschriften waarvan belanghebbende door de jaren heen geen verdere belangstelling hebben getoond LAR zaken Standpunt m.b.t. vergunningaanvragen ECONOMISCHE BELEID EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Sectie Ontwikkelingssamenwerking Doelstelling Taken

3 5.1.3 Meerjarenprogramma s en en het National Security Plan Producto Aruba Fondo Desaroyo Aruba (FDA) Stage- en Uitzendregeling Het Europese Ontwikkelingsfonds (EOF) Regionale Fondsen Europese Unie Regional Risk Reduction Initiative (R3I) Strengthening the development of Small and Medium Enterprises (SME s) Nationaal Integraal Strategisch Plan (NISP) Commissies BUITENLANDSE ECONOMISCHE BETREKKINGEN EN INVESTERINGSBEVORDERING Taken Associatie met de Europese Unie EU - LGO Forum Economic Partnership Agreement (EPA) Afgifte van uitvoercertificaten voor rijst en suiker t.b.v. de LGO-industrieën voor Aruba Beleidsplan Binnenste Buiten Beleidsnota Investeringsbevordering Association Caribbean States (ACS) Vrijhandelszone Aruba Nederlandse Antillen Samenwerking op het gebied van economische aangelegenheden met Suriname en de Nederlandse Antillen World Trade Organisation (WTO) Government Procurement Act Overlegstructuur DEZHI-DBB-KvK Overlegstructuur DEZHI-DBB Deelname aan de Nederlandse uitgaande handelsmissie naar Panama Uitgaande handelsmissie naar Colombia en Panama Bezoek officiële delegatie uit Panama Commissie One Stop Shop ESOCUL Werkgroep Commissie moratorium op de bouw van hotel, timeshare en condominium projecten Allerhande Bijlage Ι: Overzicht personeel van DEZHI Bijlage 2: Overzicht FDA Projecten

4 Inleiding De Directie Economische Zaken, Handel en Industrie (DEZHI) ressorteert onder de Minister van Financiën en Economische Zaken (Landsverordening 28 maart 2003 no.33) en is belast met het adviseren van de minister betreffende het economische beleid en het uitvoeren van dit beleid namens de minister. De Directie bestaat uit vijf afdelingen m.n. Implementatie Economisch Beleid, Vestiging van Bedrijven, Buitenlandse Economische Betrekkingen en Investeringsbevordering, Economisch Beleid en Ontwikkelingssamenwerking en de afdeling Facilitaire diensten en Personeelszaken. De directie ontwikkelt, monitort en evalueert het sociaal-economisch beleid t.b.v. een duurzame economische ontwikkeling. Visie DEZHI De DEZHI ontwikkelt zich tot een top overheidsorganisatie die de overheid, de Arubaanse burger, lokale en internationale bedrijven en instanties op een klantgerichte, effectieve en professionele wijze kwalitatief hoogwaardige dienstverlening biedt, door middel van gedegen beleidsontwikkeling, structureel monitoren en beheer op sociaaleconomisch gebied. Missie DEZHI De DEZHI draagt bij aan een gezonde en duurzame sociaaleconomische ontwikkeling van het Land Aruba; zij ondersteunt daartoe de overheid bij het realiseren van een gedegen economisch beleid en beheer. DEZHI is onafhankelijk 1 bij het uitbrengen van adviezen voor de overheid waarmee zij de besluitvorming faciliteert over economische aangelegenheden en de verantwoording van het Land Aruba. Strategische doelen 1. Stimuleren van een duurzame sociaaleconomische ontwikkeling door middel van de diversificatie van de economie en consolidatie van de toeristische sector. 2. Verhogen van de kwaliteit van het leven van de inwoners van Aruba door het stimuleren van sociaaleconomische activiteiten op het eiland. 3. In stand houden van een gezonde marktwerking ten behoeve van een evenwichtige groei in de economie van het Land Aruba. 4. Het bevorderen van Aruba als handelscentrum voor diensten en goederen in de regio ten behoeve van een duurzame sociaaleconomische ontwikkeling op het eiland. 5. Het coördineren van het nationaal strategische planningsproces en het stimuleren van de coördinatie en samenwerking tussen de betrokken instanties. Kerntaken van de DEZHI 1. Het analyseren van sociaaleconomische vraagstukken, het monitoren en evalueren van het sociaaleconomische beleid en het adviseren en ontwikkelen van sociaaleconomisch beleid. 1 het betreft hierbij gevraagd en ongevraagd advies. 3

5 2. Het coördineren van het nationaal strategische planningsproces, en het stimuleren van de coördinatie tussen betrokken instanties. 3. Het adviseren inzake voorbereiding en uitvoering van beleid en projecten (o.a. ontwikkelingssamenwerking) die bijdragen tot de ontwikkeling van de economie. 4. Het ontwikkelen en uitvoeren van beleid ten behoeve van het stimuleren van de internationale handel (bevorderen van export van producten en diensten) en de integratie van de Arubaanse economie in de wereldeconomie. 5. Het ontwikkelen en uitvoeren van beleid ten behoeve van een aantrekkelijk investeringsklimaat ter bevorderen van investeringen op Aruba ten behoeve van een duurzame economische ontwikkeling (lokale en externe investeerders). 6. Het adviseren en stimuleren van een micro-economisch beleid in het kader van het prijzenbeleid (prijzenverordening), marktbeschermingsbeleid (mededingingswetgeving en Landsverordening in- en uitvoer), consumentenbescherming (consumentenwet), energiebeleid, winkelsluitingbeleid. 7. Het reguleren van de lokale handel door middel van het afgeven van vestigingsvergunningen, het monitoren van bedrijfsvestiging ontwikkelingen en het uitvoeren van controle op de naleving van de vestigingsverordening op Aruba. Bevoegdheden DEZHI De directie heeft de volgende adviserende bevoegdheden. Adviseert inzake de prijzenverordening, verkoopprijzen aardolieproducten, verkoopprijzen overige goederen en diensten, uitvoering art. 4 van de Landsverordening In- en Uitvoer, naleven Landsbesluit invoerverbod kippeneieren en Landsverordening Winkelsluiting; Adviseert de minister inzake het vestigingsbeleid en geeft uitvoering hieraan; Adviseert inzake de internationale economische ontwikkelingen, in het bijzonder v.w.b. de handel en handelsverdragen in het kader van integratieprocessen, en het adviseren inzake investeringspromotie en bevordering van de export; Het voorbereiden, formuleren en actualiseren van de sociaal economische ontwikkelingsplannen, het adviseren inzake de financiële samenwerking tussen Nederland en Aruba, het voorbereiden en formuleren van het meerjaren- en jaarprogramma in het kader van de samenwerking tussen Nederland en Aruba (MJP s), het coördineren en begeleiden van de voorbereiding van de FDA-projecten in samenwerking met de directies, het adviseren inzake de kapitaalinvesteringen van de begroting van het land Aruba, het adviseren en coördineren van de samenwerking met het UNDP, het adviseren en coördineren van de financiële samenwerking en de voorbereiding van projecten met de Europese Unie (EOF) en het onderhouden, aanpassen en uitbreiden van het economische model ten behoeve van het adviseren met betrekking tot het sociaal economisch beleid. Het coördineren van het Nationaal Integraal Strategische Plan (NISP). De visie van de Minister van Economische Zaken, Sociale Zaken en Cultuur op economisch gebied is als volgt: Gebruik makend van Aruba's positie binnen het koninkrijk van Nederland, de voorwaarden scheppen (het economisch beleid) die leiden tot een stabiele en duurzame economische ontwikkeling, waarbij zowel publieke en private sectoren bijdragen tot een gezond economisch milieu. Dit zal uiteindelijk leiden tot een betere sociaal-economische kwaliteit van de economie, een evenwichtig en kwalitatief leven voor alle burgers en een 4

6 verzekerd economische groei op de lange termijn die zich ontwikkelt tot een betere concurrentiepositie van Aruba binnen de regio. Deze voorwaarden zullen voor een ieder bekend zijn, zodat synergie kan worden bereikt op alle fronten met als resultaat het scheppen van hoge kwalitatieve arbeidsplaatsen, een robuust midden- en kleinbedrijf, verbetering van de buitenlandse en lokale investeringsactiviteiten en een sterke consument. Directeur Maria Dijkhoff-Pita, Elgina Chai en Rowena Geerman 5

7 6

8 1. Economisch beleid Kwaliteit in de Economie De in de tweede helft van 2008 ontstane mondiale kredietcrisis heeft ook voor Aruba nadelige gevolgen gehad. Ook onze economie is getroffen door de als gevolg van de financiële crisis in de gehele wereld opgetreden economische recessie. Doch met hetzelfde elan waarmee de afgelopen decennia enkele zware tegenslagen werden verwerkt, zal Aruba met gezamenlijke inspanning ook deze economische barrière weer overwinnen. Om het oorspronkelijke niveau weer te bereiken en zelfs te verhogen, zal het economisch beleid van de Regering gericht zijn op verbetering van de kwaliteit in de economie. Hierbij dienen wij ons wel bewust te zijn dat het economisch succes van Aruba sinds het ingaan van de Status Aparte enkele ernstige schaduwzijden kent. Aruba heeft de laatste 20 jaar een enorme groei in het bevolkingsaantal meegemaakt. Uit een nadere analyse van de economie blijkt dat de reële groei sinds het midden van de jaren negentig ongeveer gelijk opgaat met de groei van de bevolking. Bekend is dat als de economie even snel groeit als de bevolking, een land er economisch gezien niet werkelijk op vooruit gaat. De toegenomen bevolking drukt echter wel op onze infrastructuur, de beschikbare ruimte en op de voorzieningen zoals het onderwijs en de algemene volksverzekeringen, b.v. de Algemene Ziektekostenverzekering (AZV). De bevolkingsdichtheid van Aruba is inmiddels één van de hoogste van het westelijk halfrond. Diversificatie van de economie en verhoging van de productiviteit verbeteren de economische structuur en geven ons perspectief op lange termijn. De regering voorziet in de juiste afstemming van de plannen voor het onderwijs en de creatie van kwalitatief hoogwaardige werkgelegenheid door diversificatie van de economie. De regering zal een actief beleid gaan voeren om de economische bedrijvigheid op het eiland verder te stimuleren, onder meer met als doel deze hoogwaardige werkgelegenheid te creëren. Kwalitatieve groei op weg naar een kenniseconomie Een hogere productiviteit is alleen mogelijk wanneer de factor arbeid zich ook naar een hoger niveau ontwikkelt. Zonder bijscholing en herscholing van onze arbeidskrachten is kwalitatieve economische ontwikkeling niet haalbaar. Centraal in de economische politiek van de regering staat dan ook de bijscholing van werknemers: om hen met nieuwe technieken te leren werken, met name op het gebied van ICT. Er moet hierbij sprake zijn van permanente educatie om werknemers die bij het uitoefenen van hun beroep al een bepaald opleidingsniveau hebben bereikt, naar een hoger niveau te brengen. Waar nodig dient omscholing naar andere sectoren plaats te vinden van werknemers die in één sector overbodig worden. Vanzelfsprekend moet dit beleid nauwkeurig worden afgestemd op het onderwijsbeleid. De regering is voorstander van de introductie van een economisch platform bestaande uit vertegenwoordigers van zowel de publieke als de private sector, die vanuit hun expertise een bijdrage leveren aan de vorming van een integraal economisch beleid. Dit platform kan een essentiële rol vervullen bij het versterken van de samenwerking tussen de overheid en de privé sector. Startende ondernemers en het midden- en kleinbedrijf Hoewel het toerisme de kern vormt van onze economie is het Midden- en Kleinbedrijf (MKB), net zoals in vrijwel alle landen ter wereld, de grootste werkgever. Bovendien zijn nieuwe initiatieven en vernieuwingen voor een belangrijk deel afkomstig van startende ondernemers. Vooruitgang op 2 Economisch beleid zoals opgenomen in de begroting 2010 van de ministerie van Economische Zaken, Sociale Zaken en Cultuur 7

9 het gebied van ondernemerschap, productiviteit en innovatie moet dan ook voor een belangrijk deel uit deze sector komen. De regering zal dan ook blijven pleiten voor een actief ondernemerschap beleid, gericht op het Midden en Kleinbedrijf. Voor nieuwe ondernemers moet het gemakkelijker worden gemaakt om een bedrijf te starten. Zij moeten bij één loket alle benodigde vergunningen en administratieve handelingen kunnen regelen. Innovatie en ondernemerschap mogen niet geremd worden door bureaucratie. Tegelijkertijd moeten nieuwe ondernemers in hun bedrijfsvoering wel voldoen aan kwaliteitseisen die relevant zijn voor de betreffende bedrijfstak. Teveel ondernemingen stranden in de eerste jaren van hun bestaan door onvoldoende voorbereiding, gebrek aan kennis of gebrek aan kwaliteit. Met advies, scholing - vooral op het gebied van ICT - en kredietverstrekking moet de kans op succes in het MKB worden vergroot. Hierin is een rol weggelegd voor zowel de overheid, met name voor de Directie Economische Zaken, Handel en Industrie (DEZHI), voor de Kamer van Koophandel en Nijverheid, de werkgeversorganisaties en financiële instellingen als de Aruba Investment Bank (AIB). Kritische consumenten en kwaliteit in de economie Kritische consumenten houden het bedrijfsleven scherp. De overheid kan een rol spelen bij de bewustwording van de burger als consument. Meer dan voorheen moet de overheid ondersteuning verlenen aan en samenwerken met consumentenorganisaties. De burgers zelf zijn zich onvoldoende bewust van hun rechten als consument, zoals dat geregeld is in het Burgerlijk Wetboek. De overheid moet haar inspanningen op het gebied van voorlichting opvoeren. De hierna volgende maatregelen verhogen de kwaliteit van de productie en dienstverlening, en daarmee de welvaart: - Instelling van keurmerken en kwaliteitsnormen in de productie, maar vooral in de handel en de dienstverlening. - Intensievere voorlichting aan de consumenten over de hen toekomende rechten. - Stimulering van en samenwerking met consumentenorganisaties. Diversificatie van de economie Naast kwalitatieve ontwikkeling in de bestaande sectoren moet Aruba actief blijven zoeken naar nieuwe vormen van economische bedrijvigheid. Naar de mening van de regering moeten nieuwe activiteiten voldoen aan de volgende criteria: weinig beslag op ruimte en natuur, relatief hoogwaardige werkgelegenheid en aansluiting bij bestaande sectoren. Een voorbeeld van het laatste is het medisch toerisme, waarbij gestimuleerd wordt Aruba als conferentielocatie en als bestemming voor incentive-reizen van werkgevers te beschouwen. Aansluiting is ook te vinden bij het vliegveld als locatie voor internationaal gerichte handels- en dienstverlenende bedrijven. In een breder perspectief moet Aruba ook worden ontwikkeld als locatie voor Europese bedrijven om vervolgens als bruggenhoofd naar Latijns Amerika te fungeren. De afgelopen jaren is de rol van de vrije zone in onze economie sterk afgenomen. Desalniettemin moet de overheid de mogelijkheden van de vrije zone blijven onderzoeken en aanmoedigen in het licht van de gewenste diversificatie van de economie. Tot de mogelijkheden behoort de verhuizing van de vrije zone naar Barcadera met daarbij aansluitend de realisering van een free zone corridor in combinatie met de luchthaven. De vrije zone zal zich moeten concentreren op het aantrekken van kapitaalintensieve projecten die gebruik kunnen maken van de comparatieve voordelen van Aruba. De gunstige geografische ligging biedt mogelijkheden om Aruba te ontwikkelen tot een belangrijke hub voor goederenvervoer binnen het Caribisch gebied, alsmede tussen Zuid- en Noord-Amerika en tussen Zuid-Amerika en Europa. 8

10 De staatkundige relatie van Aruba met Nederland dient te worden benut om Nederlandse bedrijven hiervoor te interesseren. Van belang is een diversificatiepolitiek te voeren waarbij aansluiting wordt gerealiseerd aan ons toerisme, onze lucht- en zeehavens en gebruik gemaakt wordt van onze geografische locatie, namelijk als drempel naar Latijns Amerika. De vrije zone kan hierbij een belangrijke rol spelen. 1.2 Economische Ontwikkelingen 2010 Het jaar 2010 wordt gekenmerkt door een traag en kwetsbaar herstel van de wereldeconomie. De financiële crisis van 2008heeft nog steeds een remmend effect op de economische groei. Het sterke optreden van verschillende overheden met het implementeren van fiscale stimuleringsmaatregelen hebben geleid tot het nodige vertrouwen van de producenten en consumenten in de economie en het marktmechanisme. Tegelijkertijd leidde het sterke optreden van verschillende overheden tot forse begrotingstekorten die het trage en kwetsbare herstel van de wereldeconomie negatief kunnen beïnvloeden indien de gewenste bezuinigingen door de overheid achterblijven; de verslechterende openbare financiën kunnen het vertrouwen van de producenten en consumenten weer ondermijnen. En juist ter ondersteuning van het trage en kwetsbare herstel van de wereldeconomie zijn extra overheidsinvesteringen nodig. Met lopende begrotingstekorten is er weinig speelruimte voor de overheden om te investeren in hun economieën. Het herstel van de wereldeconomie gaat gepaard met forse bezuinigingen en de uitdaging blijft hoe dit herstel positief gestimuleerd kan worden. De verwachting is dat de wereldeconomie in 2010 met 4.8 % zou zijn gegroeid. Deze groei wordt onder meer voor een groot deel bepaald door opkomende economieën en ontwikkelingslanden die samen met 7.1 % zijn gegroeid in Ontwikkelde economieën laten een groei van 2.7 % zien in Aruba, een kleine en open economie wordt sterk beïnvloed door internationale economische ontwikkelingen. De effecten van de crisis zijn direct te zien in het toerisme en de bouwsector. Na de terugval in het aantal stay-over toeristen in 2009 groeit het aantal stay-over toeristen met 2.0 % in Deze groei vertaalt zich in een groei van 2.7 % in inkomsten uit toerisme in Het cruise toerisme laat een daling van 7.6 % zien ten opzichte van 2009, een zeer succesvol jaar voor het cruise toerisme in Aruba. De effecten van de crisis in de bouw sector waren groot. Beperkingen in de kredietverlening op de internationale markt zorgden voor een stagnatie in buitenlandse investeringen in Aruba. Diverse geplande bouwprojecten waren stopgezet. Het aantal geïmporteerde bouwmaterialen, het aantal goedgekeurde elektriciteitaansluitingen, het aantal bouwvergunningen en de import van cement blijven een sterke daling tonen in De nominale daling in investeringen in de particuliere sector wordt geschat op ongeveer 11% in 2010 In 2010 werden de activiteiten door de olieraffinaderij op Aruba nog beïnvloed door negatieve ontwikkelingen op de internationale oliemarkt. De tegenvallende vraag naar olie heeft geleid tot onaantrekkelijke winstmarges. Deze hebben ertoe geleid dat de olieraffinaderij gesloten bleef. De gevolgen voor de indirecte economische activiteiten en werkgelegenheid waren significant. Het nominale Bruto Binnenlands Product (BBP) wordt geschat op Afl mln door DEZHI. Dit is gelijk aan een daling van 3.2 % vergeleken met In reële termen, is er sprake van een daling van 4.6 %. 9

11 Macroeconomische indicatoren Inflatie % -2,1 2,2 Nominaal BBP marktprijzen mln. Afl ,4-3,2 Private consumptie mln. Afl ,4 0,6 Publieke consumptie mln. Afl ,1 11,8 Private investeringen mln. Afl ,2-11,7 Publieke investeringen incl. mln. Afl. 82* 62** 5,5-25,0 FDA Export Goederen en Diensten mln. Afl ,6-6,2 Import Goederen en Diensten mln. Afl ,0-3,5 Reële sector BBP marktprijzen % -8,0-4,6 Private consumptie % -4,4-1,6 Publieke consumptie % 3,1 3,0 Private investeringen % -15,8-13,9 Publieke investeringen incl. % 8,6-26,5 FDA Export Goederen en Diensten % -9,3-7,8 Import Goederen en Diensten % -6,2-6,6 Overheidsindicatoren Totale belastingopbrengsten mln. Afl ,6 10,6 Totale uitgaven mln. Afl ,8 9,2 Financieringstekort (-)/ mln. Afl overschot (+) Totale schuld mln. Afl ,5 9,4 Totale schuld in % BBP % Huishoudens indicatoren Populatie x BBP per capita Afl *** Werkgelegenheid % -5,7-4,9 Besteedbare inkomen % -10,5-4,8 Toerisme indicatoren Totaal toeristen x ,6-2,1 Totaal stay- over toeristen x ,7 2,0 Totaal cruise passagiers x ,1-7,6 Toerisme inkomsten CBA mln. Afl ,0 2,7 Het BBP voor 2010 is geschat door DEZHI * Hogere investeringen in 2009 inclusief ontvangen middelen schikking Plant N.V. ** Lagere investeringen in 2010 niet aangepast met ontvangen middelen schikking Plant N.V. *** Gebaseerd op een voorlopige populatie van inwoners. 10

12 2. Facilitaire Diensten en Personeelszaken 2.1 Taken De afdeling Facilitaire Diensten en Personeelszaken is belast met de dagelijkse ondersteunende werkzaamheden binnen de Directie. Hieronder vallen het archief, de administratie, de personeelsaangelegenheden, de receptie en de schoonmaak. 2.2 Begroting en realisatie De begroting van de DEZHI is met de Directie Financiën afgestemd. De begroting 2010 van de Minister van Economische Zaken, Sociale Zaken en Cultuur (en dus van de DEZHI) is in de Staten goedgekeurd. Tabel 2.1: Overzicht begroting v.s. realisatie 2010 Realisatie 2010 ECL/FCL G&D BEGRT 2010 FACTUREN VERPLICHTING TOTAAL BESCHIKBAAR Opleidingen & cursusgeld Vergoedingen vervoer Reis- en verblijfkosten Overige vergoedingen Schrijf-/ bureaubehoeften Kantoorinventaris Huur kantoorinventaris Portikosten Telefoon, fax & internet Overige bureaukosten Huur gebouwen Huisvestegingsartikelen Onderhoud gebouwen Overig huisvesting Voorlichting en promotie Huur/lease voertuigen Brandstof Motorrijtuigenbelasting Overige kosten vervoer Deskundig advies Overige uitbestedingen Verzekeringen , Contributies Overige kosten Kosten voorgaande jaren TOTAAL/TRANSP Bron: financiën Opmerking DEZHI: de DF heeft aan de DEZHI medegedeeld dat er nog facturen en verplichtingen verwerkt door de DF moeten worden in bestedingsoverzicht DEZHI

13 2.3 Huisvesting In oktober 2009 is een verlenging van het huurcontract voor de DEZHI tussen de Minister van Financiën en Economische Zaken en de Minister van Infrastructuur, Sociale Zaken en Onderwijs en de Eagle Town aangegaan voor een periode van drie (3) jaar voor de kantoren te Sun Plaza. Aanvangsdatum is 1 september 2009 en eindigende op 31 augustus Alle voorwaarden en ook de huurprijs zijn dezelfde gebleven. 2.4 Automatisering Het registratie programma Decos werkt nu in zijn geheel voor het onderdeel postregistratie. De afdeling Facilitaire Diensten gebruikt dit systeem om al de post te registreren. Medewerkers in de afdeling die dit systeem gebruiken, zijn: Jeanice Arends, Elgina Chai, Anthony Ridderstap en Clarina Geerman. Van de afdeling Implementatie Economisch Beleid gebruikt ook één persoon, t.w. Sonia Kock, het DECOS postregistratie systeem. 2.5 Personeel Algemeen Verschillende sollicitaties, overplaatsingsverzoeken en stage verzoeken zijn in het jaar 2010 binnengekomen. Veel sollicitaties zijn van overheidsambtenaren die voor overplaatsing naar de DEZHI vragen. De informatie met betrekking tot vacatures is niet goed bekend bij de overheidsambtenaren. Veel sollicitaties hadden betrekking op functies waarvoor er geen vacatures zijn bij de DEZHI. De Directie Personeel en Organisatie is geïnformeerd over de bestaande vacatures van de DEZHI om deze zodoende in alle overheidsdiensten te doen circuleren. 2.6 Jubilea en bevorderingen In het jaar 2010 waren er geen jubilarissen, terwijl er 8 verzoeken voor bevorderingen waren. 2.7 Mutaties personeel In het jaar 2010 zijn er geen personen in dienst getreden van de DEZHI. Wel had de DEZHI een stagiaire van de EPI Unit Economia - Specialisatie Secretariaat van maart t/m mei 2010 genaamd Elisa Chieh Chen Tang, die tewerk was gesteld in de afdeling Facilitaire Diensten. Wel had de DEZHI twee overplaatsingen. Per is dhr. Orlando (Dito) Arends van de DEZHI naar de DAO overgeplaatst en per is dhr. Mario Anthony Ridderstap naar SER overgeplaatst. Ook had de DEZHI twee personen die hun pensioengerechtigde leeftijd hadden bereikt t.w.: mw. Estella Thode per en dhr. Edwin Lopez per In 2010 had de DEZHI één (1) invalwerkster van Total Services. Dit is zo geregeld omdat mw. Carmen Susana Koolman (werkster bij de DEZHI) door ernstige ziekte een langdurig herstel tegemoet gaat en zodoende arbeidsongeschikt is voor een onbepaalde tijd. 2.8 Dienstreizen (seminars, conferenties, stage en handelsmissie) Binnen de Directie hebben in het jaar 2010 de volgende dienstreizen plaatsgevonden. 12

14 Tabel 2.2: Overzicht dienstreizen DEZHI Overzicht dienstreizen DEZHI Afdeling Naam Onderwerp Periode Conferentie/ Seminars / Stage / Handelsmissie Gefinancierd door wie? Dir. + BEB/IB Maria D + Zulema D Handelsmissie Panama/Colombia 1-6 maart 2010 Handelsmissie Begroting DEZHI Dir. Maria D R3I project team meeting BVI 3-6 mei 2010 Conferentie EU Dir. Maria D OCTA Forum Brussels maart 2010 Conferentie EU BEB/IB Harry B Workshop strengthening the development of small & medium enterprises Tortola BVI juli 2010 Workshop EU BEB/IB Harry B Meeting Task Force Trade & Investment Martinique oktober 2010 Meeting EU BEB/IB Zulema D Deelneming aan Nederlandse Handelsmissie Panama januari 2010 Handelsmissie Begroting DEZHI Bron: DEZHI 2.9 Opleidingen c.q. cursussen gedurende 2010 Gedurende het jaar 2010 hebben verschillende medewerkers de kans gekregen om bepaalde cursussen o.a. Leergang Openbare Financiën Aruba (LOFA) en archiefbeheer, wet en regelgeving, dossierbeheer, postbehandeling, selectie en vernietiging en bibliotheek bij het Information Technologic Partners Caribbean (ITPcaribbean) te volgen ter professionalisering van hun werk. Dit in het kader om het personeel zoveel mogelijk up te graden en ze in de gelegenheid te stellen zich zoveel mogelijk te ontplooien. Afdeling Facilitaire Diensten: Jeanice Arends, Anthony Ridderstap, Clarina Geerman, Ineke Webb. 13

15 3 Implementatie Economisch Beleid 3.1 Doelstelling Een adequate uitvoering van het prijzenbeleid, het in- en uitvoerbeleid en het winkelsluitingsbeleid t.b.v. het bevorderen van de lokale handel. 3.2 Taken De afdeling Implementatie Economisch Beleid is verantwoordelijk voor de implementatie en het naleven van de Prijzenverordening, m.n. de calculatie en vaststelling van de prijzen en de tarieven van goederen en diensten, van de Landsverordening In- en Uitvoer en van de Landsverordening Winkelsluiting. Ingevolge de Prijzenverordening (AB 1991 no. GT 17) worden van overheidswege de maximale verkoopprijzen vastgesteld van enige producten behorende tot de eerste levensbehoeften, het zg. basispakket, t.w. rijst, maïsmeel, suiker, babyvoeding, koffie, thee, margarine, melkpoeder, vloeibare koffiemelk, roomboter, spijsolie en daarnaast ook voor kippeneieren en wit brood. De verkoopprijzen van aardolieproducten t.w. benzine, gasolie en kerosine worden aan het begin van elke maand aangepast aan de ontwikkelingen van de internationale genoteerde prijzen, zoals gepubliceerd in het Platt s Oilgram. Bij elke prijsverandering wordt de minister van Economische Zaken geadviseerd en wordt de ministeriële regeling ter ondertekening opgestuurd. Naast het pakket van basisproducten en de aardolieproducten, worden de prijzen en tarieven van andere goederen en diensten (o.a. de verzekeringsmaatschappijen e.d) eveneens op basis van de Prijzenverordening gereguleerd. Ter zake worden de benodigde gegevens en documenten opgevraagd en worden gesprekken met de belanghebbenden gevoerd. Tevens wordt geadviseerd t.a.v. prijzen en tarieven van goederen en diensten die niet middels de Prijzenverordening worden gereguleerd (o.a. de taxi- en autobustarieven, fiscale aangelegenheden etc.). Dagelijks wordt controle uitgeoefend op de van overheidswege vastgestelde maximum verkoopprijzen van de gereguleerde levensmiddelen en de prijsaanduiding. De ontwikkeling van een geselecteerd pakket van niet officieel vastgestelde (vrije) verkoopprijzen van de levensmiddelen wordt gevolgd en geregistreerd. Goederen opgesomd in het Landsbesluit invoervergunning goederen, ter uitvoering van artikel 4 van de landsverordening In- en Uitvoer (AB 1989 no. GT 102), kunnen alleen met een invoervergunning worden ingevoerd. Ingevolge het Landsbesluit invoerverbod kippeneieren (AB 1989 no. GT 13) is het verboden om kippeneieren in te voeren. Ontheffing van dit verbod wordt verleend bij een tekort van de lokale productie. Ingevolge de Landsverordening Winkelsluiting (AB 1988 no. GT 66) is het verboden om een winkel gedurende de week, op zekere uren en op de zondag en feestdagen voor het publiek geopend te hebben. Ontheffing van dit verbod kan worden verleend aan winkels om gedurende de week en op de zondagen en op officieel erkende feestdagen langer dan de normale werkuren geopende te mogen zijn, met uitzondering van Dia di Himno y Bandera, Dia di Obrero, Goede vrijdag en Kerstdag. 14

16 3.3 Prijzen en Tarieven Basispakket levensmiddelen Ingevolge de Prijzenverordening (AB 1991 no. GT 17) worden voor een aantal producten behorende tot de eerste levensbehoeften, de maximale verkoopprijzen van overheidswege vastgesteld. Het samengestelde pakket van de gereguleerde basisproducten en de voor deze vastgestelde groothandels- en kleinhandelsmarges zijn gedurende het jaar 2010 ongewijzigd gebleven. In 2009 heeft de voormalige minister van Economische Zaken een commissie ingesteld met als taken: a) Analyse te maken van de gevolgen van de internationale prijsontwikkeling voor de lokale economie; b) Met voorstellen te komen die kunnen bijdragen aan de verlichting van de prijsstijgingen van bepaalde goederen vnl. gericht op de levensmiddelen sector met bijzondere aandacht voor de groep van de bevolking met een laag inkomen; c) Met praktische aanbevelingen te komen die bij kunnen dragen aan de verlichting van het prijsniveau c.q. inflatie van de lokale goederen en diensten. De commissie bestond uit de Directie Economische Zaken, Handel en Industrie, de Directie Volksgezondheid, de Directie Sociale Zaken evenals de importeurs/groothandel van levensmiddelen, de kleinhandel van levensmiddelen als de Aruba Trade and Industries Association. Aan de hand van het door de commissie uitgebrachte rapport c.q. advies, is de huidige minister van Economische Zaken akkoord gegaan om het bestaande pakket van de gereguleerde basisproducten na te gaan en desnoods aan te passen met andere producten, uitgaande van de volksgezondheid van de bevolking. De voornoemde commissie is benaderd met deze taak en om voorstellen ter zake te doen. Aan het einde van het verslagjaar is advies aan de minister uitgebracht. De maximale verkoopprijzen voor de gereguleerde basisproducten worden aan de hand van de inkoopfacturen en van de vastgestelde marges op de landed cost (cif-prijs verhoogd met invoerrecht) berekend. De lokale kosten worden niet in beschouwing genomen. De wijzigingen van de vastgestelde maximumprijzen zijn het gevolg van externe factoren, zoals wijziging van de inkoopprijzen, transportkosten, koers e.d. Indien een berekende verkoopprijs van een nieuwe/recente invoer lager is dan de reeds vastgestelde verkoopprijs, wordt deze automatisch verlaagd. Indien de berekende verkoopprijs hoger is, dan dient de importeur een schriftelijk verzoek in te dienen om een verhoging van de vastgestelde prijs. In principe worden om de twee weken de aangepaste prijzen gepubliceerd en in de lokale dagbladen bekend gemaakt. Ook kan telkens de laatste bekendmaking op onze website gevonden worden. De vastgestelde maximale verkoopprijzen zijn inclusief de BBO en worden niet gescheiden vermeld. Bij de kassa van de levensmiddelenzaak kan de BBO niet wederom berekend worden op de gereguleerde producten. Per 1 januari 2010 werden alle vastgestelde maximumprijzen van de gereguleerde basisproducten aangepast c.q. verlaagd als gevolg van de verlaging van het BBO-tarief van 3% naar 1,5%. In 2010 hebben er 16 publicaties van de vastgestelde maximumprijzen plaatsgevonden. 15

17 De vastgestelde verkoopprijzen van verse, lokaal geproduceerde kippeneieren werden per 1 januari 2010 aangepast vanwege de verlaging van het BBO-tarief. In het begin van 2010 hebben de lokale pluimveehouders een aanpassing/verhoging van de vastgestelde verkoopprijzen voor de lokaal geproduceerde kippeneieren verzocht, met als reden dat de operationele kosten sterk zijn gestegen m.n. de voerkosten. Op basis van de ontvangen financiële gegevens van de lokale pluimveebedrijven en uitgaande van een integrale kostprijsberekening, werden de vastgestelde verkoopprijzen nagegaan en werd de minister van Economische Zaken ter zake geadviseerd. Een beslissing hieromtrent is aan het einde van het verslagjaar nog niet ontvangen. Voor de geïmporteerde kippeneieren worden de groothandelsprijs en de kleinhandelsprijs op basis van vastgestelde marges vastgesteld. Daar de kippeneieren uit verschillende landen, van verschillende pluimveebedrijven en van verschillende merken en grootte werden geïmporteerd, had dit berekeningssysteem tot gevolg dat er verschillende verkoopprijzen voor de geïmporteerde kippeneieren waren. Verschillende verkoopprijzen voor eenzelfde product, nl. het kippenei, als gevolg van de verschillende berekeningssystemen voor zowel de lokaal als de geïmporteerde kippeneieren, kunnen verwarrend zijn. In het voornoemde advies aan de minister werd hieromtrent eveneens enige alternatieven aangeboden. De vastgestelde verkoopprijzen van het witte brood werden per 1 januari 2010 eveneens aangepast als gevolg van de verlaging van het BBO-tarief. Verdere prijsaanpassing hiervan had niet plaatsgevonden, ofschoon de Vereniging van de lokale bakkerijen kenbaar heeft gemaakt dat de prijs van het tarwe meel zal gaan stijgen Controle Prijzenverordening. Voor de controle op de naleving van de vastgestelde maximale verkoopprijzen van de gereguleerde basisproducten wordt het eiland onderverdeeld in drie regio s nl. I: Oranjestad, II: Noord, Paradera en Santa Cruz en III: Pos Chiquito, Savaneta en San Nicolas. Een regio werd maandelijks door een controleur gecontroleerd. De controleurs werden maandelijks gerouleerd per regio. De controle op de naleving van de maximumprijzen geschiedde aan de hand van een opgestelde lijst. De geconstateerde verkoopprijzen van de gereguleerde basisproducten in de levensmiddelenzaken werden vergeleken met de geldende vastgestelde verkoopprijzen in de lijst. Getracht werd om tenminste de grote en middelgrote levensmiddelenzaken één keer per maand te controleren. De kleinere zaken, die meestal een gering assortiment hebben, werden op een regelmatige basis gecontroleerd. In 2010 is een controlerende ambtenaar met pensioen gegaan, waardoor niet alle drie regio s maandelijks konden worden gecontroleerd door de resterende twee controlerende ambtenaren. Het beperkte aantal controlerende ambtenaren is een bottle-neck voor het kunnen voeren van een effectieve controle op de naleving van de genoemde verordening, gezien het grote aantal levensmiddelenzaken dat gecontroleerd dient te worden. De ontstane vacature voor een controleur dient op kort termijn vervuld te worden. Uit de controlerapporten op de naleving van de vastgestelde verkoopprijzen van de producten behorende tot de eerste levensbehoeften in 2010 bleek dat de gemiddelde overtreding 2,8 per verkooppunt bedroeg en 2,4% uitmaakte van het gemiddelde aantal waarnemingen. Verder lag 1,2% van het gemiddelde aantal waarnemingen beneden en was 96,3% gelijk aan de vastgestelde prijzen. Het gemiddelde aantal geconstateerde overtredingen per zaak was hoger dan in 2009, 16

18 waar de gemiddelde overtreding 0,7 per verkooppunt was. In tabel 3.1 wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde overtreding per zaak en het %-overtreding t.o.v. aantal waarnemingen over de afgelopen 5 jaren. Tabel 3.1: Gemiddelde overtreding v/d vastgestelde prijzen per zaak en het %-overtreding t.o.v. aantal waarnemingen Jaar Gemiddelde overtreding per zaak %-overtreding t.o.v. aantal waarnemingen ,8 0, ,1 1, ,7 0, ,8 0, ,8 2,4 Bron: DEZHI Alle door de controleurs geconstateerde verkoopprijzen, die boven de vastgestelde prijzen lagen, werden ter plaatse door hen gecorrigeerd. Er werden in 2010 vier (4) schriftelijke waarschuwingen uitgegeven. De gereguleerde producten, voor welke nog geen verkoopprijzen vastgesteld waren, werden van de rekken verwijderd totdat de prijzen officieel werden vastgesteld. Gedurende de controles op de naleving van de vastgestelde maximale verkoopprijzen, werd tevens toezicht gehouden op de prijsaanduiding van de producten in deze zaken. Indien geconstateerd werd dat hieraan niet werd voldaan, werd de situatie terstond gecorrigeerd om de producten van een duidelijk zichtbare en leesbare prijsaanduiding te voorzien en in het Arubaanse Courant. In 2010 werden eveneens andere soorten winkels, niet zijnde een levensmiddelenzaak, op de naleving van de Regeling prijsaanduiding goederen en diensten gecontroleerd m.n. de winkels in de winkelcentra, in de horecasector en de hoofdstad. De gecontroleerde winkels werden middels een kopie van de regeling op de hoogte hiervan gesteld en overtreders kregen een waarschuwingsbrief. In 2010 is kennis genomen dat een opleiding zal worden georganiseerd voor Bijzondere Opsporingsambtenaren (Boa). Door het volgen van deze opleiding kunnen de controlerende ambtenaren benoemd worden als Boa s, waardoor een effectieve controle op de naleving van de verschillende regelgevingen kan worden uitgeoefend en tegen overtredingen/misbruik hiervan kan verbaliserend worden opgetreden, hetgeen thans niet mogelijk is door controleurs als een toezichthoudende ambtenaar. Naast de controle op de naleving van de vastgestelde maximale verkoopprijzen van de gereguleerde basisproducten, werden ook andere werkzaamheden door de controlerende ambtenaren verricht. In 2010 werd twee keer het gewicht van de lokaal geproduceerde witte broden gecontroleerd daar de vastgestelde maximale verkoopprijzen gerelateerd zijn aan een gewicht. Uit het onderzoek is gebleken dat alle lokale bakkerijen broden hadden met een gewicht dat beneden, boven of gelijk was dan de vastgestelde gewichten. Van de in totaal 315 onderzochte/gewogen broden, bleek dat meer dan de helft nl. 176 (55,9%) een gewicht hadden dat lager was dan de vastgestelde gewichten bij de corresponderende prijzen. V.w.b. de gewichten die beneden waren dan de 17

19 vastgestelde gewichten, werden de lokale bakkerijen hierop schriftelijk geattendeerd en om zorg te dragen dat deze overtreding zich niet meer herhaalt. In 2010 werd eveneens twee keer het gewicht van de kippeneieren gecontroleerd. De verkoopprijzen van de lokaal geproduceerde kippeneieren zijn gerelateerd aan een bepaald gewicht nl. boven en onder een gewicht van 720 gram per dozijn. Alle onderzochte/gewogen lokale kippeneieren in de levensmiddelenzaken hadden een gewicht dat hoger was dan 720 gram. V.w.b. de geïmporteerde kippeneieren, werden verschillende gewichten per dozijn geconstateerd, zowel boven als onder het gewicht van 720 gram. Daar de verkoopprijzen voor de geïmporteerde kippeneieren om basis van marges aan de hand van de inkoopfacturen worden bepaald, werden er eveneens verschillende verkoopprijzen geconstateerd. Na een tijdelijke stopzetting van de zg. Garoshi di Compras was in 2010 wederom een aanvang gemaakt met deze publicatie onder de nieuwe benaming Macuto di Compras. De macuto di compras houdt in dat om de week de verkoopprijzen van ongeveer 25 producten, waarvan de verkoopprijzen vrij zijn, van verschillende categorieën opgenomen worden in 10 verschillen levensmiddelen zaken en bekendgemaakt in de lokale dagbladen. De bekendmaking dient aan de bevolking de nodige informatie en een beeld te geven van de geldende verkoopprijzen en waar de producten goedkoper worden aangeboden. In 2010 werden wederom de verkoopprijzen van een groot pakket van ongeveer 400 producten, waarvan de verkoopprijzen vrij zijn, drie (3) keer opgenomen. De opname vond plaats in 30 verschillende levensmiddelenzaken verspreid over het hele eiland. Door de opgenomen prijzen te vergelijken, kan een beeld van de ontwikkeling van de prijzen van deze vrije producten worden verkregen. De lijst van de opgenomen prijzen alsmede de vergelijkingen werden aan de minister van Economische Zaken aangeboden. De lijst van de opgenomen prijzen van de 400 producten in 30 levensmiddelenzaken is te groot om in de lokale dagbladen te worden gepubliceerd. In het verleden werden deze lijsten enige keren in een aparte krant gepubliceerd en aan de lokale bevolking via de post bezorgd. Gedurende het verslagjaar was dit niet het geval geweest. Deze soort informatie is van belang voor de bevolking daar aan de hand van de lijst nagegaan kan worden waar de verschillende producten goedkoper worden aangeboden, waardoor de bevolking een betere keuze kan maken voor de inkopen. Controleurs van de Afdeling Implementatie Economisch Beleid: Kenneth van Putten, Edwin Lopez en Andy Kock. De heer Lopez is in 2010 met pensioen gegaan. 18

20 3.3.2 Aardolieproducten In 2010 werd het eiland door slechts Valero Marketing & Supply van benzine, gasolie en kerosine voorzien. De maximale verkoopprijzen van de voornoemde aardolieproducten worden ingevolge de Prijzenverordening van overheidswege vastgesteld. Hiervoor wordt de US Gulf Coast-posting als basis gehanteerd ter vaststelling van de verkoopprijzen. De verkoopprijzen van de aardolieproducten worden één keer per maand aan de ontwikkeling van de internationaal genoteerde prijzen (postings) aangepast middels een door de minister vastgestelde prijsstructuur. De vastgestelde maximumprijzen van deze producten werden eveneens per 1 januari 2010 aangepast vanwege de verlaging van het BBO-tarief. In 2010 had er geen wijziging in de componenten van de prijsstructuur plaatsgevonden. De aangepaste kleinhandelsprijzen kunnen telkens op onze website gevonden worden. In mei 2007 werden de accijnstarieven van de aardolieproducten verlaagd om zodoende de sterk gestegen verkoopprijzen over de periode van mei 2007 enigszins te absorberen. Het tarief van de accijns op de benzine werd toen verlaagd met 10 cent per liter en de tarieven op de gasolie en kerosine met 5 cent per liter. In 2010 werden de verlaagde accijnstarieven gehandhaafd hetgeen betekende dat de overheid de prijzen van de aardolieproducten met genoemde verlagingen subsidieerde. Het absorberen van de prijsstijgingen middels de accijnzen betekent een inkomstenderving voor de overheid. In de onderstaande tabel 3.2 wordt een overzicht van de ontwikkeling van de vastgestelde verkoopprijzen van de aardolieproducten over het jaar 2010 weergegeven. Uit het overzicht blijkt dat de verkoopprijzen van de aardolieproducten aan het begin van het jaar geleidelijk waren gestegen om in ongeveer de helft van het jaar weer geleidelijk te dalen en om aan het einde van het jaar weer te stijgen. 19

21 Tabel 3.2: Ontwikkeling vastgestelde verkoopprijzen aardolieproducten 2010 (Afl-cent per liter) INGANGS- ONTWIKKELING VASTGESTELDE VERKOOPPRIJZEN AARDOLIEPRODUKTEN (Afl-cent/liter) BENZINE GASOLIE LS KEROSINE Unleaded-premium DATUM grooth.pr. kleinh.pr. grooth.pr. kleinh.pr. grooth.pr. kleinh.pr. 1 januari ,6 187,6 144,1 157,1 139,8 150,7 13 januari ,1 186,0 143,6 156,6 140,2 151,2 10 februari ,7 191,8 147,3 160,3 143,5 154,5 10 maart ,6 189,7 145,1 158,0 140,4 151,3 14 april ,9 199,1 151,1 164,1 146,4 157,4 12 mei ,3 203,6 157,0 170,2 153,5 164,6 9 juni ,4 193,5 149,2 162,2 144,5 155,6 14 juli ,5 192,5 147,4 160,4 143,9 155,0 11 augustus ,2 192,3 146,2 159,2 142,0 153,0 8 september ,5 190,6 148,5 161,5 145,3 156,3 13 oktober ,5 189,5 149,8 162,8 146,1 157,2 10 november ,1 195,2 156,9 170,0 152,9 164,1 8 december ,2 197,4 160,1 173,3 156,6 167,8 Bron: DEZHI De kleinhandelsprijs van benzine was in december 2010 met 5,2% gestegen t.o.v. januari 2010 t.w. van 187,6 cent naar 197,4 cent zijnde een stijging van 9,8 cent per liter. De kleinhandelsprijs van gasolie LS was met 10,3% gestegen, van 157,1 cent in januari naar 173,3 cent in december, zijnde een stijging van 10,3 cent per liter. De kerosine was met 11,3% gestegen, t.w. van 150,7 cent in januari naar 167,8 cent in december, zijnde een stijging van 11,3 cent per liter. In onderstaande grafiek 1 wordt de ontwikkeling van de kleinhandelsprijzen over het jaar 2010 grafisch weergegeven. Grafiek 1: Ontwikkeling kleinhandelsprijzen aardolieproducten Ontwikkeling kleinh.prijzen aardolieproducten 2010 Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Benzine Gasolie Kerosine Bron: DEZHI 20

22 In onderstaande tabel 3.3 worden zowel de gemiddelde als de laagste en hoogste kleinhandelsprijzen van de aardolieproducten voor het jaar 2010 weergegeven. Tabel 3.3: Gemiddelde kleinhandelsprijzen aardolieproducten 2010 Afl-cent per liter Benzine (premium) Gasolie LS (low sulfur) Kerosine Gemidd. prijs 193,4 163,2 157,3 Laagste prijs 186,0 156,6 151,2 Hoogste prijs 203,6 173,3 167,8 Bron: DEZHI Uit de tabel blijkt dat de verschillen tussen de hoogste en de laagste verkoopprijzen van deze producten gedurende het jaar 2010 nogal groot waren, doch minder dan in Voor de benzine was het verschil in ,6 cent per liter en het verschil voor de gasolie LS en de kerosine was respectievelijk 16,7 en 16,6 cent per liter. In 2009 waren de verschillen tussen de hoogste en de laagste verkoopprijzen van deze producten respectievelijk 52,4 cent, 36,0 cent en 35,9 cent per liter. In de maand mei 2010 hebben de vastgestelde maximale verkoopprijzen van de benzine, gasolie en de kerosine hun hoogste punt in 2010 bereikt. Onderstaande tabel 3.4 geeft een overzicht van de gemiddelde vastgestelde kleinhandelsprijzen van de aardolieproducten over de afgelopen 5 jaren. Tabel 3.4: Gemiddelde kleinhandelsprijzen aardolieproducten 2006 tot en met 2010 (Afl.-cent/liter) Jaar Benzine Gasolie LS Kerosine (premium) ,2 149,8 141, ,2 167,4 160, ,2 214,5 210, ,2 142,5 136, ,4 163,2 157,3 Bron: DEZHI Uit deze tabel blijkt dat de gemiddelde kleinhandelsprijzen van de benzine, gasolie en kerosine in 2010 zijn gestegen t.o.v. de gemiddelde kleinhandelsprijzen in 2009, doch nog lager zijn dan de gemiddelde verkoopprijzen in 2008, toen de prijzen zeer sterk waren gestegen. De gemiddelde kleinhandelsprijzen van deze producten waren in 2010 gestegen met 10,4%, 14,5% en 15,2% respectievelijk voor Benzine, Gasolie LS en Kerosine ten opzichte van het vorige jaar. 21

23 Grafiek 2: Ontwikkeling gemiddelde kleinhandelsprijzen aardolieproducten 2006 t/m Kerosine Gasolie L.S. Benzine Bron: DEZHI Boven aangegeven grafiek geeft aan de ontwikkeling van de gemiddelde kleinhandelsprijzen van de voornoemde aardolieproducten over de periode 2006 tot en met Kookgas (LPG) De maximale verkoopprijs van het LPG (kookgas) in cilinder van 100 lbs. voor huishoudelijk gebruik wordt als gevolg van de Prijzenverordening van overheidswege vastgesteld. Daarentegen wordt de verkoopprijs van het LPG-gas voor commercieel gebruik vooralsnog niet door de overheid gereguleerd. De vastgestelde verkoopprijzen van het huishoudelijke kookgas werden per 1 januari 2010 aangepast als gevolg van de verlaging van het BBO-tarief. In 2010 werden de verkoopprijzen hiervan niet verder gewijzigd. Valero Refining produceert geen LPG en import dit gas niet meer. Het LPG werd in 2010 geïmporteerd door Bonick Gas & Terminal Oil NV, een filiaal van de Arugas Group. Afspraken werden gemaakt m.b.t. de door Valero ontvangen subsidie middels de verkoop van de benzine, die toebehoort aan de importeur van het LPG Marktbescherming Lokaal geproduceerde kippeneieren is het enige product dat nog marktbescherming geniet en dan in de vorm van een invoerverbod. Ingevolge het Landsbesluit invoerverbod kippeneieren, is het verboden om kippeneieren in te voeren. Ontheffing op dit verbod wordt verleend bij een tekort aan de lokale productie van kippeneieren. In 2010 waren de lokale, kleine pluimveebedrijven niet in staat om aan de lokale vraag naar verse kippeneieren te voldoen, waardoor ontheffing van het invoerverbod werd verleend. In 2010 werden 148 ontheffingen van het verbod verleend, wat hetzelfde aantal was in % Voor de import werd in 2010 ontheffing verleend voor dozijnen eieren, hetgeen een lichte stijging was van 1,3% t.o.v. 2009, waarin ontheffing voor dozijnen eieren werd verleend. Uit een onderzoek naar de productie van de lokale pluimveebedrijven is gebleken dat deze gezamenlijk 93% Lokaal Import 22

24 ongeveer 650 dozijnen per dag was, hetgeen neerkwam op ongeveer dozijnen per jaar. De lokale productie was t.o.v met 12,9% gedaald. In 2009 bedroeg de lokale productie ongeveer 746 dozijn per dag, wat neerkwam op ongeveer dozijn per jaar. Indien uitgegaan kan worden dat de lokale consumptie van verse kippeneieren gelijk is aan de lokale productie en de import, kan worden gesteld dat de totale consumptie in 2010 gelijk was aan dozijnen per jaar, hetgeen een lichte stijging was van 0,2% t.o.v. 2009, waarin het totaal dozijnen was. De lokale productie bedroeg ongeveer 7,0% van de totale vraag naar verse kippeneieren. Dit aandeel is licht gedaald t.o.v. 2009, toen de lokale productie 8,0% uitmaakte van de totale vraag. Onderstaande tabel 3.5 geeft een overzicht van de lokaal geproduceerde kippeneieren, het aantal geïmporteerde en de totale consumptie van kippeneieren over de laatste 5 jaren. Hieruit blijkt dat de lokale productie in het verslagjaar was gedaald t.o.v terwijl de import was gestegen. Het aandeel van de lokale productie t.o.v. de totale consumptie was 7,0%. Dit aandeel was in % en in 2004 en 2003 ongeveer 40% van de totale consumptie. Tabel 3.5: Aantal lokaal geproduceerde en geïmporteerde kippeneieren, de totale consumptie en het percentage van de lokale producten t.o.v. de totale consumptie Lokale productie Import Totale consumptie % lokale productie 9,3% 4,4% 8,1% 8,0% 7,0% Bron: DEZHI Het vorenstaande wordt weergegeven in de volgende grafiek. Grafiek 3: Lokale productie, totale import en totale consumptie Import Lokale productie Bron: DEZHI 23

25 De verschillende groepen/personen, die in het verleden interesse hebben getoond om met een pluimveebedrijf te komen, hebben in 2010 niets meer laten weten over hun plannen en aan het einde van het verslagjaar is gebleken dat er geen aanvang is gemaakt met een van deze projecten. De vraag wordt steeds gesteld in hoeverre deze groepen serieus zijn te nemen met hun plannen gezien de verstreken periode waarbij er geen aanvang mee wordt gemaakt. Aan de hand van het vorenstaande kan de vraag worden gesteld of het invoerverbod op kippeneieren gehandhaafd dient te worden. Aangezien het marktbeschermingbeleid, met uitzondering van het invoerverbod op kippeneieren, met de intreding van de Status Aparte is afgeschaft en dat sindsdien het principe van vrije concurrentie wordt gehanteerd. en medegezien de discriminatie van dit verbod t.a.v. de overige bestaande industrieën en dat de lokale vraag naar kippeneieren bijna geheel wordt voorzien door de import van kippeneieren, werd in het verleden al meerdere keren advies ter zake uitgebracht. Op een in 2009 uitgebracht advies heeft de ministerraad in 2010 besloten om het invoerverbod op kippeneieren vooralsnog te handhaven. Aan de hand van deze beslissing worden nog steeds ontheffingen van het verbod verleend en zal de ontwikkeling in deze sector worden gevolgd Winkelsluiting Ingevolge de Landsverordening winkelsluiting is het verboden om een winkel voor het publiek geopend te hebben op: a) zondagen en op krachtens de Arbeidsverordening met de zondag gelijkgesteld dagen en b) op andere dagen vóór 6.00 uur en ná uur. De bevoegde autoriteit kan tijdelijk geheel of gedeeltelijk ontheffing van het verbod verlenen. De regering hanteert thans een vrij flexibel beleid t.a.v. de openingstijden voor de winkels. Het per 1 augustus 2009 afgekondigde beleid werd in 2010 gehandhaafd nl. dat aan alle soorten winkels ontheffing van het voornoemde verbod kan worden verleend om gedurende de week geopend te mogen zijn tot uur (middernacht) en op de zondagen en bepaalde feestdagen van 9.00 tot uur. Op Dia di Himno y Bandera, Goede vrijdag, Dia di Obrero en Kerstdag wordt geen ontheffing van het verbod verleend. Op deze dagen dienen de winkels gesloten te zijn. In 2010 werden 523 vergunningen aan winkels verleend om na de normale werkuren en op de zondagen en bepaalde feestdagen geopend te mogen zijn. In vergelijking met 2009 is dit aantal gedaald, toen 764 vergunningen werden verleend. Een reden voor de verlaging van dit aantal kan zijn dat verschillende winkels de vergunning hebben aangevraagd voor een langere periode nl. voor 6 maanden of voor een hele jaar in plaats van kwartaal. In het kader van het economisch beleid van de regering en om een aantrekkelijker investeringsklimaat in Aruba te creëren, heeft de minister van Economische Zaken, Sociale Zaken en Cultuur besloten om de legestarieven voor de afgifte van een vergunning ingevolge de Landsverordening winkelsluiting en de Vestigingsverordening Bedrijven, zoals opgenomen in het Legesbesluit van de Directie Economische Zaken, Handel en Industrie (AB 2009 no. 74) per 1 september 2010 aan te passen. Om praktische redenen werd de ingangsdatum verschoven van 1 september 2010 naar 1 januari Per die datum zullen de legestarieven voor een vergunning ingevolge de Landsverordening winkelsluiting gesteld worden op Afl. 0,=. In onderstaande tabel 3.6 wordt een overzicht gegeven van de ontvangen leges m.b.t. vergunningen ingevolge de Landsverordening winkelsluiting voor het jaar

26 Tabel 3.6: Ontvangen leges 2010 vergunningen winkelsluiting (in Afl.) Maand Inkomsten Januari ,= Februari 6.000,= Maart ,= April ,= Mei 2.000,= Juni ,= Juli ,= Augustus 3.600,= September ,= Oktober ,= November 7.200,= December 3.600,= Totaal Afl ,= Bron: DEZHI In vergelijking met 2009, is het aan leges ontvangen bedrag met 14,6% gedaald, waar een bedrag van Afl ,= werd ontvangen. Als gevolg van de voornoemde beslissing van de minister om de legestarieven voor de afgifte van een vergunning ingevolge de Landsverordening winkelsluiting op Afl. 0,= te stellen, wordt hierdoor in feite de vergunning gratis aan de winkels verleend om langer geopend te mogen blijven. Gezien de doelstelling voor de aanpassing van de legestarieven en omdat er geen legesinkomsten meer zijn voor de overheid en medegezien dat in de landverordening wordt gesteld dat ontheffing tijdelijk kan worden verleend terwijl de ontheffingen gedurende de jaren een structureel karakter hebben gekregen, wordt de vraag gesteld of het verbod ingevolge de genoemde landsverordening gehandhaafd dient te worden of dat de landsverordening aangepast dient te worden aan het thans geldende beleid m.b.t. de openingstijden van de winkels. Een advies ter zake zal aan de minister van Economische Zaken worden uitgebracht Verzekering De maximale bruto premies van de WA-verzekering motorrijtuigen worden ingevolge de Prijzenverordening vastgesteld. In 2010 waren deze premies ongewijzigd gebleven. Het Verbond van Verzekeraars heeft in maart 2007 een verzoek ingediend om de premies van de WA-verzekering motorrijtuigen aan te passen, waarop toen advies ter zake werd uitgebracht. Er is echter geen beslissing ontvangen. In 2010 werd een rappelbrief van het verbond, gericht aan de minister, ontvangen waarin wordt verwezen naar hun ingediende verzoek om premie aanpassing. Gezien de verstreken periode van de indiening van het verzoek en advies, heeft de minister aan het verbond verzocht om recentere financiële gegevens van haar leden in deze branche over te leggen teneinde een beeld te krijgen van de resultaten van de laatste jaren in deze branche en om zodoende een beslissing te kunnen nemen op het verzoek op basis van de laatste resultaten. De premies van de overige soorten verzekeringen zijn vooralsnog vrij, waardoor de verzekeringsmaatschappijen de hoogte van hun eigen premies kunnen vaststellen. 25

27 3.3.9 Mededingingswetgeving en Consumentenbescherming Ofschoon de voormalige minister van Economische Zaken in 2009 akkoord was gegaan met het project van de mededingingswetgeving en consumentenbescherming voor Aruba, is door de verandering van de regering het onderhavige project aan de huidige minister van Economische Zaken voorgelegd. In mei 2010 is de minister akkoord gegaan met het project en het stappenplan, zoals omschreven in het rapport Mededingwetgeving op Aruba. Met het ministerie van Economische Zaken in Nederland was het nodige contact gelegd om een deskundige op dit gebied aan te kunnen trekken om bij de voorbereidingen voor de introductie van een mededinging op Aruba bij te staan c.q. te begeleiden. Gezien zijn ervaring en expertise, werd bij de advisering op het gebied van mededing en consument regelmatig overleg gepleegd met de heer F. Willemsen, die tijdelijk werkzaam was bij de Directie Wetgeving en Juridische Zaken (DWJZ). De heer Willemsen is medewerker van het ministerie van Economische Zaken in Nederland en was betrokken bij de mededingingswetgeving in Nederland. De heer Willemsen was van mening dat een voorafgaand onderzoek op het gebied van prijsafspraken etc. in kader van de mededinging niet nodig was. Na raadpleging met verschillende instanties en deskundigen in Nederland was zijn advies ook om eerstens een aanvang te maken met het concipiëren van de mededingingswetgeving voor Aruba en dat vervolgens de organisatorische aspecten aangepakt kunnen worden. Aangezien hij ervaring heeft met de Nederlandse mededingingswetgeving en dat hij reeds op Aruba gevestigd en werkzaam was, heeft hij zichzelf beschikbaar gesteld om zorg te dragen voor het concipiëren van de Arubaanse mededingingswetgeving. Hiervoor zal uitgegaan worden van de Nederlandse wetgeving, aangepast aan de lokale situatie. Op basis hiervan werd de minister van Economische Zaken geadviseerd om een aanvang te maken met het concipiëren van de mededingingswetgeving voor Aruba met de nodigde Startnotitie en hiervoor de heer F. Willemsen te betrekken. Aangezien de heer Willemsen ter beschikking was bij de DWJZ werd de minister verzocht om middels de minister van Justitie de DWJZ te verzoeken om hem hiervoor ter beschikking te stellen. De eventuele hiermede gemoeide kosten kunnen middels het fonds bij de FDA gefinancierd worden. De contractperiode van de heer Willemsen bij de DWJZ was ondertussen per 31 december 2010 verlopen en door het uitblijven van een beslissing om van zijn deskundigheid en ervaring gebruik te maken voor dit project, was hij naar Nederland terug vertrokken. Hij zou in Nederland nagaan wat de mogelijkheden zijn om alsnog de mededingingswetgeving voor Aruba te kunnen concipiëren. Een beslissing zijdens de regering is hiervoor van belang. Medewerkers van de afdeling Implementatie Economisch Beleid: Buchi Lue, Sonia Kock, Suhaila Maduro, Raul Croes 26

28 4. Afdeling Vestiging van Bedrijven (VVB) 4.1 Inleiding In het Landsbesluit van 19 juli 1990 no. 55, wordt de opneming bepaald van de geldende tekst van de Vestigingsverordening bedrijven in de afzonderlijke afdeling van het Afkondigingsblad van Aruba. Wijzigingen hierop zijn aangebracht bij AB s 1997 no s. 33 en 34 en AB 2008 no. 63. Deze landsverordening en de ter uitvoering daarvan uitgevaardigde landsbesluiten, verstaat, met ingang van 1 januari 2009, onder zaak, elke onderneming, waarin enig bedrijf, door wie ook, wordt uitgeoefend. Rechtspersonen en natuurlijke personen die steeds geacht zijn om een zaak in de zin van deze landsverordening te drijven zijn het volgende: Vennootschappen, t.w. N.V., V.B.A. en A.V.V. en de bestuurders daarvan; coöperatieve verenigingen (C.V.); importeurs, agenten, tussenhandelaars; vennoten, met uitzondering van de op Aruba geboren Nederlanders die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt, van een vennootschap onder een firma (V.O.F.) en van een vennootschap en commandite met uitzondering evenwel van de commanditaire vennoot; eigenaren van eenmanszaken, met uitzondering van de op Aruba geboren Nederlanders die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt. Filialen, bijkantoren en andere nederzettingen van zaken worden ten aanzien van de bepalingen van deze landsverordening als afzonderlijke zaken beschouwd. Volgens deze landsverordening wordt een zaak gevestigd, wanneer het bedrijf ten aanzien van het publiek aanvangt. Volgens artikel 2 van deze landsverordening is het verboden zonder een daartoe strekkende vergunning van de Minister van Economische Zaken: een zaak te vestigen en te drijven of te doen drijven; een zaak te doen vestigen en te drijven of te doen drijven; een zaak over te nemen en te drijven of te doen drijven; een zaak te doen overnemen en te drijven of te doen drijven; een zaak voort te zetten of te doen voortzetten; een zaak ten aanzien van het publiek te verplaatsen; een zaak van aard te wijzigen. De landsverordening Vestigingsverordening bedrijven is niet van toepassing op: bedrijven in de Vrije Zone (artikel 6 lid 1, Landsverordening vrije zones, AB 1998 No. GT 7); krediet instellingen (artikel 1 lid 1, Landsverordening toezicht kredietwezen, AB 1998 No. 16); Verzekeringsmaatschappijen (artikel 2 lid 5, Landsverordening toezicht verzekeringsbedrijf, AB 2000 No. 82); straatventers (artikel 3 sub b, Landsverordening Vestigingsverordening bedrijven, AB 1990 No. GT 55 en artikel 45, Algemene Politieverordening, AB 1995 No. GT 8); de in Aruba geboren Nederlanders, die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt. 27

29 Verder kan deze landsverordening worden aangehaald als Vestigingsverordening bedrijven. De afdeling VVB ontvangt en neemt in behandeling verzoekschriften inzake: vestiging van een nieuw bedrijf in Aruba (m.u.v. degenen waarop de landsverordening Vestigingsverordening bedrijven niet van toepassing is); wijzigingen en uitbreiding van een vergunning; optreding van anderen dan op Aruba geboren Nederlanders als bestuurder van een naamloze vennootschap (N.V.), vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (V.B.A.) en Aruba vrijgestelde vennootschap (A.V.V.); intrekking van een vergunning; vervallen verklaren van vergunningen; deponeren van ingediende verzoekschriften; Alle ingediende verzoekschriften dienen voorzien te zijn van de nodige bescheiden (voor zover van toepassing) om in behandeling te worden genomen. Sedert 1 september 2009, met de introductie van het nieuwe Legesbesluit Directie Economische Zaken, Handel en Industrie (AB 2009 no. 74), wordt geen verzoek in behandeling genomen alvorens een bewijs is overgelegd dat het daarvoor verschuldigde bedrag aan leges is voldaan. Bovendien dient een verzoek voorzien te zijn van een plakzegel van Afl. 4,- om als zodanig geaccepteerd te kunnen worden, zulks conform de Zegelverordening (AB 1998 No. GT 1). Te zijner tijd zal de verzoeker een oproepingsbrief ontvangen i.v.m. een uitnodiging voor een persoonlijk gesprek met een specifieke adviesmedewerker om verdere inlichtingen te verstrekken i.v.m. ingediend verzoekschrift. Volgens artikel 8 lid 1 van AB 1990 No. GT 55, is de Kamer van Koophandel verplicht om advies m.b.t. verlening, weigering of intrekking van een vergunning te verstrekken. Nadat genoemd gesprek is afgerond en alle nodige bescheiden zijn ingeleverd en advies van KvK aan DEZHI is verstrekt, wordt het verzoek door de behandelende adviesmedewerker geëvalueerd en deze maakt het advies en de desbetreffende concept Ministeriele beschikking(en) terzake. Het advies is gericht aan de Directeur DEZHI en wordt door het Afdelingshoofd ondertekend, waarna de Directeur DEZHI namens de Minister van Economische Zaken een beslissing op het verzoek neemt door de concept M.B. s te ondertekenen. In alle gevallen dient rekening te worden gehouden met een adequate vestigingsplaats en de te ontplooien activiteiten dienen per vestigingsplaats zoveel mogelijk verband te houden met elkaar. Dit hoofdstuk zal een beschrijving geven van de doelstelling en taken van de afdeling VVB en een vergelijking in getekende en afgegeven vestigingsvergunningen in 2010 t.o.v Deze vergelijkingen worden duidelijk in tabellen en staafdiagrammen geïllustreerd. Vervolgens in paragraaf 5.5, worden de bijzondere taken en projecten beschreven die door de adviesmedewerkers, in samenwerking met andere medewerkers en het Hoofd van de afdeling VVB, gedaan waren gedurende jaar Als laatste wordt een korte beschrijving weergegeven van de LAR zaken die in 2010 behandeld waren en die nog behandeld moeten worden in Doelstelling van de afdeling VVB Het bevorderen van een degelijke naleving van de Vestigingsverordening Bedrijven en het reguleren van de lokale handel door middel van het afgeven van vestigingsvergunningen. Het monitoren van bedrijfsvestiging ontwikkelingen en het uitvoeren van controle op de naleving van de vestigingsverordening op Aruba. 28

30 4.3 Taken van de afdeling VVB De afdeling VVB is belast met: de advisering inzake de toekenning van vestigingsvergunningen in het kader van de Vestigingsverordening Bedrijven; het verrichten van onderzoek naar vraagstukken betreffende het Vestigingsbeleid; het verstrekken van inlichtingen zowel aan lokale als aan buitenlandse belangstellende kandidaat ondernemers; het bijhouden en analyseren en evalueren van de ontwikkeling en de gegevens van de data base Registratie Vestigingsvergunningen (RVV); het verrichten van administratieve werkzaamheden t.b.v. de afdeling; het archiveren van de stukken betreffende verzoeken en het bijhouden van de database Archief ; de controle op de naleving van de Vestigingsverordening Bedrijven, waaronder het optreden bij overtredingen; de uitvoering van alle voorkomende werkzaamheden die noodzakelijk zijn voor het behalen van doelstelling van DEZHI in het algemeen en van de afdeling VVB in het bijzonder. 4.4 Aantal ingediende verzoekschriften in 2010 In 2010 ingediende verzoekschriften Het aantal verzoekschriften ingediend gedurende 2010 kwam op 700. In het jaar 2009 waren 743 verzoekschriften ingediend. Het aantal ingediende verzoekschriften in 2010 is met 5.8% gedaald ten opzichte van het jaar Van de 700 ingediende verzoekschriften in 2010, zijn in totaal 496 verzoekschriften afgewerkt, zulks met een resultaat van 617 door de directeur DEZHI getekende vergunningen. Hierbij wordt opgemerkt dat de behandelde verzoeken in een bepaald jaar ook betrekking hebben op verzoeken ingediend in voorafgaande jaren. Onderstaande tabel geeft weer een illustratie van de genoemde getekende vergunningen per soort. Tabel 4.1: Getekende vestigingsvergunningen in 2010 die betrekking hebben op de in 2010 ingediende verzoekschriften Soort vergunningen die betrekking hebben op afgewerkte verzoekschriften ingediend in 2010 Aantal per soort vergunning Beherende Vennoot van een C.V. 0 Directie 163 Eenmanszaak 149 Filiaal 38 Nieuwe N.V. 158 Overige Wijzigingen 20 Overname zaken 0 Overplaatsing 69 Overplaatsing + overige wijziging 5 Overplaatsing + wijziging aard 3 Doeluitbreiding 9 V.O.F. 1 Wijziging aard 2 Totaal

31 4.5 Trends in getekende vestigingsvergunningen en ontvangsten In 2010 getekende vestigingsvergunningen Het aantal getekende vestigingsvergunningen (Ministeriële Beschikkingen) gedurende 2010 kwam op 922. Dit is een daling van 5.1% ten opzichte van jaar In tabel 4.1 volgt een specificatie hiervan. De betreffende getekende vestigingsvergunningen hebben betrekking op zowel in 2010, als eerder ingediende verzoekschriften. Tabel 4.2: Vergelijking in 2010 getekende vestigingsvergunningen t.o.v Aantal in 2010 getekend Aantal (2010) onafgehaald Aantal in 2009 getekend Aantal per 31 dec onafgehaald Soorten Vestigingsvergunningen Nieuwe N.V.'s Beherende vennoot van een C.V Nieuwe V.O.F Nieuwe Eenmanszaken + overname EZ Nieuwe filialen Overplaatsing zaken Directievergunningen Doeluitbreidingen Overige wijzigingen Wijziging aard Overplaatsing zaken + overige wijzigingen Overplaatsing zaken + Wijziging aard Totaal Verschil in aantal getekend verg. in 2010 t.o.v In de bovenstaande tabel is o.a. te constateren dat van de in 2010, 922 getekende vestigingsvergunningen, een totaal van 144 (15.6% van het totaal) per 31 december 2010 niet afgehaald zijn. Cirkel diagram 4.1: Verdeling in 2010 getekende vestigingsvergunningen 30

32 Uit het vorenstaande cirkeldiagram is o.a. af te leiden dat de vergunningen m.b.t. het optreden als bestuurder van een N.V. en tot het vestigen van nieuwe zaken, hetzij in de vorm van N.V. of eenmanszaak, het grootste deel uitmaken van de in 2010 getekende vestigingsvergunningen. Tabel 4.3: Getekende vestigingsvergunningen over de periode Soorten vestigingsvergunningen Vershil 2010 t.o.v in % Nieuwe zaken ,0% Overplaatsing zaken ,5% Directievergunningen ,1% Doeluitbreidingen + overige vergunningen ,0% Totaal ,1% In de bovenstaande tabel is, voor wat betreft de totaliteit van de in 2010 getekende vestigingsvergunningen, een daling van 5.1 % (zoals al bij tabel 4.3 weergegeven is) te constateren t.o.v Deze daling is o.a. het gevolg van een vermindering van de ingediende verzoekschriften in jaar 2010 t.o.v. jaar 2009, alsmede door de extra taken (rapportages o.a. van de situatie van de achterstallige vergunningen, overzicht van de ingediende verzoekschriften van 2007 t/m 2010, schatting van de inkomstenderving m.b.t. wijziging van Legestarieven per 1 januari 2011 en nota van toelichting dienaangaande, kostenberekening leges VVB etc.) die de adviesmedewerkers hadden gekregen in opdracht van de Minister van Economische Zaken, Sociale Zaken en Cultuur en andere instanties. Het volgende is een illustratie van tabel 4.1 in de vorm van een staafdiagram. Staafdiagram 4.1: Getekende vestigingsvergunningen over de periode Nieuwe zaken Overplaatsing zaken Directievergunningen Doeluitbreidingen + overige vergunningen 31

33 De in 2010 getekende vestigingsvergunningen vallen onder diverse bedrijfssectoren. De vijf meest voorkomende bedrijfssectoren zijn geïllustreerd in onderstaande tabel: Tabel 4.4 De vijf meest voorkomende bedrijfssectoren in 2010 Soorten Bedrijfsactiviteiten Aantal Koffiehuis-restaurant en andere eetgelegenheid 69 Onroerend goed activiteiten 68 Kleinhandel in kledingzaken 67 Bouw- en constructiebedrijf 64 Houdstermaatschappij 29 Tabel 4.5: Maandelijks overzicht ontvangen leges van afgehaalde vestigingsvergunningen (in Afl.) in 2010, 2009, 2008, 2007 en 2006 met inkomstenverdeling van 2010 Maand Totale inkomst en 2010 Totale inkomste n 2009 Totale inkomste n 2008 Totale inkomste n 2007 Januari Februari Maart April Mei Totale inkomste n 2006 Inkomstenverdeling 2010 Ontvangen leges Juni van in 2010 Ontvangen leges van in vóór 2010 Juli getekende getekende Augustus Vestigings- Vestigings- Vergunnin vergunnin September gen gen Oktober November December Totaal % % 32

34 Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Jaarverslag DEZHI 2010 Tabel 4.6: Overzicht ontvangen leges van afgehaalde vestigingsvergunningen (in Afl.) in jaar 2010 onderverdeeld in inkomsten conform oud Legesbesluit en nieuw Legesbesluit D.E.Z.H.I. Totale Totale inkomsten inkomsten Maand oud Legesbesluit nieuw Legesbesluit Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal In 2009 waren de totale inkomsten van de leges voor afgehaalde vestigingsvergunningen Afl ,-. Gedurende 2010 kwam de totale inkomsten van de leges voor afgehaalde vestigingsvergunningen op een bedrag van Afl ,-. Dit bedrag is een stijging van Afl ,- (7.6%) ten opzichte van De stijging was mede veroorzaakt door de introductie van het nieuwe Legesbesluit (verhoging van een aantal legestarieven) en de verrichte controle werkzaamheden van achterstallige leges. Verder is te constateren dat het bedrag van Afl ,- opgemaakt is uit 82% ontvangen leges van de in 2010 getekende vestigingsvergunningen en uit 18% ontvangen leges van de vóór 2010 getekende vestigingsvergunningen. Wat de genoemde totale inkomsten van 2010 betreft, zij opgemerkt dat de totale inkomsten verdeeld zijn in inkomsten conform oud- en nieuw Legesbesluit zoals vermeld in eerder genoemde tabel 4.6. Door het feit dat de vergunningen vooruit dienen te worden betaald. De volgende staafdiagram geeft wederom een illustratie van de verschillen tussen 2010, 2009, 2008, 2007 en 2006 weer. Staafdiagram 4.2: Maandelijks overzicht ontvangen leges vestigingsvergunningen (in Afl.) in 2010, 2009, 2008, 2007 en , , , , , , ,0,0 Totale inkomsten 2010 Totale inkomsten 2009 Totale inkomsten 2008 Totale inkomsten 2007 Totale inkomsten

Jaarverslag DEZHI 2011

Jaarverslag DEZHI 2011 Directie Economische Zaken, Handel en Industrie L.G. Smith Blvd. # 160 Oranjestad, Aruba Tel: (297) 582-1181 Fax: (297) 583-4494 1 Inleiding... 4 Visie DEZHI... 4 Missie DEZHI... 4 Strategische doelen...

Nadere informatie

INLEIDING. Inleiding

INLEIDING. Inleiding JAARVERSLAG 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 1 Visie DEZHI... 1 Missie DEZHI... 1 Strategische doelen... 1 Kerntaken DEZHI... 1 Bevoegdheden DEZHI... 2 Organigram DEZHI... 3 1 Economisch beleid 2012...

Nadere informatie

CBS: Inflatie december naar laagste niveau in ruim 5 jaar

CBS: Inflatie december naar laagste niveau in ruim 5 jaar Persbericht PB15-001 8 januari 2015 9.30 uur CBS: Inflatie december naar laagste niveau in ruim 5 jaar Inflatie december daalt naar 0,7 procent Goedkopere autobrandstoffen verlagen inflatie Inflatie eurozone

Nadere informatie

Inflatie daalt licht naar 1,5 procent

Inflatie daalt licht naar 1,5 procent Persbericht PB13 077 5 december 2013 9:30 uur Inflatie daalt licht naar 1,5 procent Pakketreizen en voeding verlagen inflatie Benzine verhoogt inflatie Inflatie eurozone stijgt De inflatie is in november

Nadere informatie

Inflatie stijgt in december naar 1,7 procent

Inflatie stijgt in december naar 1,7 procent Persbericht PB14-001 9 januari 2014 9.30 uur Inflatie stijgt in december naar 1,7 procent - Prijzen van benzine en kleding verhogen inflatie - Inflatie in 2013 gemiddeld 2,5 procent - Inflatie eurozone

Nadere informatie

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren

Nadere informatie

CBS: Inflatie weer onder de 1 procent

CBS: Inflatie weer onder de 1 procent Persbericht PB14-059 9 oktober 2014 9.30 uur CBS: Inflatie weer onder de 1 procent Inflatie in september 0,9 procent Vliegtickets verlagen inflatie Inflatie in Nederland iets lager dan in de eurozone De

Nadere informatie

Laagste inflatie sinds november 2010

Laagste inflatie sinds november 2010 Persbericht PB13-067 7 november 2013 9:30 uur Laagste inflatie sinds november 2010 - Inflatie daalt sterk naar 1,6 procent - Effect btw op inflatie uitgewerkt - Nederlandse inflatie blijft hoger dan in

Nadere informatie

Inflatie zakt naar 0,8 procent

Inflatie zakt naar 0,8 procent Persbericht PB14-022 10 april 2014 9.30 uur Inflatie zakt naar 0,8 procent Laagste inflatie in bijna vier jaar tijd Tabak en identiteitsbewijzen drukken inflatie Kleding goedkoper De inflatie is in maart

Nadere informatie

CBS: inflatie nog steeds onder de 1 procent

CBS: inflatie nog steeds onder de 1 procent Persbericht PB14-046 7 augustus 2014 9.30 uur CBS: inflatie nog steeds onder de 1 procent Inflatie in juli onveranderd laag op 0,9 procent Huren weer fors omhoog Inflatie eurozone gedaald De inflatie in

Nadere informatie

CBS: inflatie blijft laag

CBS: inflatie blijft laag Persbericht PB14 039 10 juni 2014 9.30 uur CBS: inflatie blijft laag Inflatie in mei 0,8 procent Vakanties en voedingsmiddelen goedkoper Autobrandstoffen duurder De inflatie in mei was 0,8 procent. Na

Nadere informatie

CBS: inflatie omhoog door autobrandstoffen en vakanties

CBS: inflatie omhoog door autobrandstoffen en vakanties Persbericht PB14-029 8 mei 2014 9.30 uur CBS: inflatie omhoog door autobrandstoffen en vakanties Inflatie stijgt van 0,8 procent naar 1,2 procent Inflatie omhoog na drie maanden daling Verschil met eurozone

Nadere informatie

Inflatie in januari 1,4 procent Halvering in halfjaar tijd Inflatie Nederland en eurozone nagenoeg gelijk

Inflatie in januari 1,4 procent Halvering in halfjaar tijd Inflatie Nederland en eurozone nagenoeg gelijk Persbericht PB14-008 13 februari 2014 9.30 uur Inflatie daalt Inflatie in januari 1,4 procent Halvering in halfjaar tijd Inflatie Nederland en eurozone nagenoeg gelijk De inflatie is in januari 2014 gedaald

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie in december licht gestegen

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie in december licht gestegen Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB13-001 10 januari 2013 9.30 uur Inflatie in december licht gestegen Inflatie in december 2,9 procent Prijzen van voedingsmiddelen verhogen inflatie Inflatie

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie daalt naar 2,4 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie daalt naar 2,4 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-029 10 mei 2012 9.30 uur Inflatie daalt naar 2,4 procent Inflatie omlaag door voeding en tabak Vakanties duurder Inflatie in Nederland nog steeds hoger

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie stijgt naar 2,1 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie stijgt naar 2,1 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-034 10 mei 2011 9.30 uur Inflatie stijgt naar 2,1 procent Inflatie stijgt vooral door duurdere benzine Tabak, voedingsmiddelen en koffie ook duurder

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie stijgt naar 2,7 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie stijgt naar 2,7 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-062 6 oktober 2011 9.30 uur Inflatie stijgt naar 2,7 procent Inflatie hoger door duurdere kleding en benzine Telefoon- en internetdiensten drukken de

Nadere informatie

Ministerio. Economico. y Asunto. di Finansa 1007-200 8-62,5)

Ministerio. Economico. y Asunto. di Finansa 1007-200 8-62,5) Scan nummer 1 van 1 - Scanpagina 1 van 6 IS Staten ZJ 2006-2014 - 376 STATEN VAN ARUBA Ingel%.1 4 JAN. Ito VoIgnr.. _ Par. ifi ( 08-0 Ministerio di Finansa y Asunto Economico \-) 2, cke,o, 1^% 0 S 1- ol

Nadere informatie

SCHATTING BBO OPBRENGSTEN

SCHATTING BBO OPBRENGSTEN SCHATTING BBO OPBRENGSTEN 1. Opbrengsten BBO aan overheidsinkomsten Voordat wordt ingegaan op de opbrengsten die de BBO aan Lands kas zal bijdragen, wordt stilgestaan bij het gegeven dat het BBO-stelsel

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie lager in december

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie lager in december Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-001 5 januari 2012 9.30 uur Inflatie lager in december Inflatie in december omlaag naar 2,4 procent Benzineprijzen en beltarieven verlagen inflatie Inflatie

Nadere informatie

CBS: inflatie stijgt licht

CBS: inflatie stijgt licht Persbericht PB14-042 10 juli 2014 9.30 uur CBS: inflatie stijgt licht Inflatie in juni 0,9 procent Kleding, vakanties en vliegtickets verhogen inflatie Verschil met eurozone kleiner De inflatie in juni

Nadere informatie

HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS januari 2010

HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS januari 2010 Pagina // Bijlage HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS uari Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend

Nadere informatie

Persbericht. Consumentenprijsindex maart 1999

Persbericht. Consumentenprijsindex maart 1999 Persbericht PB99-085 9 april 1999 10.30 uur Consumentenprijsindex maart 1999 In maart was de consumentenprijsindex 0,9 procent hoger dan in februari. De stijging is vooral een gevolg van de stijging van

Nadere informatie

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering. Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie

Nadere informatie

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09 HAAGSE MONITOR ECONOMISCHE RECESSIE 7 Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend zijn, in de

Nadere informatie

CBS: Inflatie stijgt licht naar 1 procent

CBS: Inflatie stijgt licht naar 1 procent Persbericht PB14 054 4 september 2014 9.30 uur CBS: Inflatie stijgt licht naar 1 procent Prijsontwikkeling vliegtickets en kleding verhoogt inflatie Weinig impact boycot Rusland op prijzen voor consument

Nadere informatie

Persbericht. Consumentenprijsindex juni

Persbericht. Consumentenprijsindex juni Persbericht PB99-176 9 juli 1999 10.30 uur Consumentenprijsindex juni De consumentenprijzen zijn tussen mei en juni met 0,4 procent gedaald. Dit blijkt uit cijfers van het CBS. Vergeleken met vorig jaar

Nadere informatie

Persbericht. Dure benzine verhoogt inflatie. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Dure benzine verhoogt inflatie. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-026 8 april 2010 9.30 uur Dure benzine verhoogt inflatie Inflatie in maart omhoog door prijsstijging benzine Groenteprijzen stijgen door strenge winter

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Laagste inflatie sinds 1987

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Laagste inflatie sinds 1987 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-052 6 augustus 2009 9.30 uur Laagste inflatie sinds 1987 Inflatie duikt naar 0,2 procent Prijsdaling gas verlaagt inflatie met 1,0 procentpunt Huurstijging

Nadere informatie

Thermometer economische crisis

Thermometer economische crisis 6 Thermometer economische crisis oktober 20 /11/20 1 Inleiding In deze zesde Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie, arbeidsmarkt,

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek

Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-007 11 februari 2010 9.30 uur Inflatie omlaag door gas en elektriciteit Energie ruim 17 procent goedkoper dan een jaar eerder Voeding goedkoper Nederlandse

Nadere informatie

CBS: Inflatie daalt licht

CBS: Inflatie daalt licht Persbericht PB14-077 4 december 2014 9.30 uur CBS: Inflatie daalt licht Inflatie in november 1 procent Benzine goedkoper Inflatie in Nederland gelijk aan die in de eurozone De inflatie is in november gedaald

Nadere informatie

Technische toelichting

Technische toelichting Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-080 7 april 2000 10.30 uur Inflatie ook in maart stabiel De inflatie is in maart 2000 uitgekomen op 1,9 procent. Dat is ongeveer even hoog als in de

Nadere informatie

Mogas 95 Feb-16. Producten. Import Belasting LSD Import Belasting LSD Marge Curoil Marge Curoil

Mogas 95 Feb-16. Producten. Import Belasting LSD Import Belasting LSD Marge Curoil Marge Curoil Persbericht Curaçao, 28 januari 2016 ============================================================ Brandstoftarieven februari 2016 en prijsontwikkelingen Het Bureau Telecommunicatie en Post (hierna: het

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie weer onder 3 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie weer onder 3 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-072 6 november 2008 9.30 uur Inflatie weer onder 3 procent Inflatie lager door sterkste daling benzineprijs in dertig jaar Ook inflatie eurozone flink

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie licht omhoog naar 1,6 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie licht omhoog naar 1,6 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-064 7 oktober 2010 9.30 uur Inflatie licht omhoog naar 1,6 procent Inflatie iets omhoog door prijsontwikkeling benzine Nederlandse inflatie blijft lager

Nadere informatie

Persbericht. Consumentenprijsindex juli 1999

Persbericht. Consumentenprijsindex juli 1999 Persbericht PB99-200 6 augustus 1999 10.30 uur Consumentenprijsindex juli 1999 In juli zijn de consumentenprijzen in Nederland gemiddeld niet veranderd. Dit blijkt uit cijfers van het CBS. Er waren wel

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie opnieuw hoger. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Inflatie opnieuw hoger. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-078 3 december 2009 9.30 uur Inflatie opnieuw hoger Benzineprijs verhoogt inflatie in november Inflatie in Nederland en eurozone nu vrijwel gelijk De

Nadere informatie

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie in 1999 is 2,2 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Inflatie in 1999 is 2,2 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-008 14 januari 2000 10.30 uur Inflatie in 1999 is 2,2 procent In 1999 lagen de prijzen voor consumenten gemiddeld 2,2 procent hoger dan in 1998. Dit

Nadere informatie

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde

Nadere informatie

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken. Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar

Nadere informatie

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 niet correct zijn. Dientengevolge zijn de CPI-cijfers

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie in december gedaald. Centraal Bureau voor de Statistiek. Prijzen in december gedaald. Inflatie naar laag niveau

Persbericht. Inflatie in december gedaald. Centraal Bureau voor de Statistiek. Prijzen in december gedaald. Inflatie naar laag niveau Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB04-002 8 januari 2004 9.30 uur Inflatie in december gedaald De inflatie in Nederland is in december 2003 uitgekomen op 1,7 procent. Dit is de laagste uitkomst

Nadere informatie

Overheid en economie

Overheid en economie Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie. Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie. Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-144 21 december 2005 9.30 uur Groei economie derde kwartaal 2005 hoger dan eerder geraamd De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2005 met

Nadere informatie

Thermometer economische crisis

Thermometer economische crisis 9 Thermometer economische crisis oktober 20 Bestuursinformatie 07//20 gemeente Utrecht Inleiding In deze negende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie loopt in april licht op. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Inflatie loopt in april licht op. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-107 12 mei 2000 10.30 uur Inflatie loopt in april licht op De inflatie is in april 2000 iets hoger uitgekomen dan in het eerste kwartaal dit jaar. Ten

Nadere informatie

Modelscenario s (deel II)

Modelscenario s (deel II) Turistika Dienst Economische Zaken Modelscenario s 2005-2012 (deel II) Amsterdam/Willemstad mei 2006 1 Turistika 2005-2012 1 2 3 4 5 6 Doelstellingen workshop Doelstellingen project Turistika I/O analyse:

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I In deze economische monitor vindt u cijfers over de werkgelegenheid en de arbeidsmarkt van de gemeente Ede. Van de arbeidsmarkt zijn gegevens opgenomen van de tweede helft

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: kosten van politie-inzet

Nadere informatie

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 niet correct zijn. Dientengevolge zijn de CPI-cijfers

Nadere informatie

Woningmarktcijfers 4e kwartaal 2012

Woningmarktcijfers 4e kwartaal 2012 7 januari 2013 NVM Data & Research Niveau (t.o.v.) 2012-3 (t.o.v.) 2011-4 Opmerking Aantal transacties 25.031 + 31,8% +13,9% Gemiddelde verandering t.o.v. 3 e kwartaal: +3,1%. Totale markt naar schatting

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie in september licht gedaald

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Inflatie in september licht gedaald Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-068 9 oktober 2008 9.30 uur Inflatie in september licht gedaald Benzine, diesel en vliegtickets minder duur Inflatie eurozone opnieuw gedaald De Nederlandse

Nadere informatie

Economische effecten van een verlaging van de administratieve lasten

Economische effecten van een verlaging van de administratieve lasten CPB Notitie Datum : 7 april 2004 Aan : Projectdirectie Administratieve Lasten Economische effecten van een verlaging van de administratieve lasten 1 Inleiding Het kabinet heeft in het regeerakkoord het

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie gestegen naar 1,9 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Inflatie gestegen naar 1,9 procent. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-001 6 januari 2011 9.30 uur Inflatie gestegen naar 1,9 procent Duurdere autobrandstoffen verhogen inflatie Inflatie in 2010 gemiddeld 1,3 procent Inflatie

Nadere informatie

Eindexamen economie vwo II

Eindexamen economie vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een

Nadere informatie

Inkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014

Inkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014 Inkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014 Inleiding Joyce Mahabali De inkomsten van de overheid zijn de gelden die de overheid binnenkrijgt, overheidsuitgaven zijn de gelden die de overheid

Nadere informatie

Statistisch Bulletin. Jaargang

Statistisch Bulletin. Jaargang Statistisch Bulletin Jaargang 72 2016 28 14 juli 2016 Inhoud 1. Macro-economie 3 Koerswaarde van aandelen (25) 3 2. Prijzen 3 Inflatie in juni blijft ongewijzigd op 0 procent 3 I Consumentenprijsindex

Nadere informatie

Persbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen

Persbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB13-011 14 februari 2013 9.30 uur Economie verder gekrompen Economie krimpt in vierde kwartaal 0,2 procent t.o.v. kwartaal eerder Ten opzichte van een jaar

Nadere informatie

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN Jaargang 2015 No. 11 Landsbesluit, houdende algemene maatregelen, van de 15 de mei 2015, tot wijziging van het Gevarenklassenbesluit ongevallenverzekering in verband met

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Van dit persbericht is een herziene versie verschenen (zie persbericht PB04-036)

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Van dit persbericht is een herziene versie verschenen (zie persbericht PB04-036) Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB04-035 11 maart 2004 9.30 uur Van dit persbericht is een herziene versie verschenen (zie persbericht PB04-036) Inflatie in februari gedaald naar 1,2 procent

Nadere informatie

De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie

De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie De problemen op de wereldwijde financiële markten hebben de economie inmiddels meer dan twee jaar in haar greep. Vanaf oktober 28 zijn de gevolgen

Nadere informatie

2013 no. 94 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2013 no. 94 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA 2013 no. 94 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA LANDSVERORDENING van 19 december 2013 houdende nieuwe bepalingen ten aanzien van de instelling van ministeries (Landsverordening instelling ministeries 2014) Uitgegeven,

Nadere informatie

Sprekende Cijfers. Kwartaalbericht Q1 Woningmarkt Pagina 1 van 9 regio Den Haag april Regio Den Haag

Sprekende Cijfers. Kwartaalbericht Q1 Woningmarkt Pagina 1 van 9 regio Den Haag april Regio Den Haag Sprekende Cijfers 2014-1 Woningmarkt regio Den Haag Sprekende Cijfers Kwartaalbericht Woningmarkt Pagina 1 van 9 regio Den Haag april 2014 Regio Den Haag Inleiding Robert Kuiper Rudi van Wechem Voor u

Nadere informatie

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN Jaargang 2016 No. 43 Landsbesluit, houdende algemene maatregelen, van 4 augustus 2016 tot wijziging van de dagloongrenzen voor 2015, genoemd in de Landsverordening ongevallen

Nadere informatie

Examen HAVO. Economie 1

Examen HAVO. Economie 1 Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed

Nadere informatie

Richtlijnen Vestiging van bedrijven Aruba

Richtlijnen Vestiging van bedrijven Aruba Richtlijnen Vestiging van bedrijven Aruba Vestigingsverordening Bedrijven (AB 1990 No. GT 55) Directie Economische Zaken, Handel en Industrie Editie November 2012 Definities voor het gebruik van de richtlijnen

Nadere informatie

2016 no. 59 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2016 no. 59 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA 2016 no. 59 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA LANDSVERORDENING van 1 december 2016 tot vaststelling van de begrotingen van de ministeries van het Land voor het dienstjaar Uitgegeven, 6 december 2016 De minister

Nadere informatie

A 2017 N 80 PUBLICATIEBLAD. De Minister van Economische Ontwikkeling,

A 2017 N 80 PUBLICATIEBLAD. De Minister van Economische Ontwikkeling, A 2017 N 80 PUBLICATIEBLAD MINISTERIËLE REGELING MET ALGEMENE WERKING van de 19 de september 2017 ter uitvoering van artikel 2, eerste lid, van de Prijzenverordening 1961 1 (Regeling basispremie wettelijke

Nadere informatie

Research NL. Economic outlook 3e kwartaal 2010 Nederland

Research NL. Economic outlook 3e kwartaal 2010 Nederland Research NL Economic outlook 3e kwartaal 2010 Nederland Herstel economie zet aarzelend door Economische situatie Huishoudens zijn nog steeds terughoudend met hun consumptie en bedrijven zijn terughoudend

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 havo 2000-I

Eindexamen economie 1 havo 2000-I Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van

Nadere informatie

LANDBESLUIT inrichting en werkwijze Monumentenraad

LANDBESLUIT inrichting en werkwijze Monumentenraad LANDBESLUIT inrichting en werkwijze Monumentenraad Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie Sint Maarten Officiële naam regeling LANDBESLUIT inrichting en werkwijze Monumentenraad

Nadere informatie

: Landsverordening accijns minerale oliën. Citeertitel: Landsverordening accijns minerale oliën

: Landsverordening accijns minerale oliën. Citeertitel: Landsverordening accijns minerale oliën Intitulé : Landsverordening accijns minerale oliën Citeertitel: Landsverordening accijns minerale oliën Vindplaats : AB 1989 no. GT 56 Wijzigingen: AB 1994 no. 3; AB 1997 nos. 33, 34; AB 2002 no. 87(inwtr.

Nadere informatie

Persbericht. Inflatie hoger door duurdere kleding. Centraal Bureau voor de Statistiek. Technische toelichting. Zomercollectie kleren duurder

Persbericht. Inflatie hoger door duurdere kleding. Centraal Bureau voor de Statistiek. Technische toelichting. Zomercollectie kleren duurder Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-027 5 april 2007 9.30 uur Inflatie hoger door duurdere kleding De inflatie is in maart 2007 uitgekomen op 1,8 procent. Dat is 0,3 procentpunt hoger dan

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 2,9 procent in Economische groei vierde kwartaal 2,7 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 2,9 procent in Economische groei vierde kwartaal 2,7 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-010 13 februari 2007 9.30 uur Economie groeit 2,9 procent in 2006 De Nederlandse economie is in 2006 met 2,9 procent gegroeid. Dit is bijna twee keer

Nadere informatie

BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD. Suriname Debt Management Office. Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012

BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD. Suriname Debt Management Office. Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012 BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD Suriname Debt Management Office Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012 Een vooruitblik op de schuld, de schuldenlastbetalingen in 2013-2045

Nadere informatie

Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2013

Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2013 Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2013 28 februari 2014 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten Opbrengst

Nadere informatie

Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie

Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie Ingevolge artikel 17 van de Landsverordening Vestigingsverordening Bedrijven (AB 1990 No. GT 55) is deze landsverordening

Nadere informatie

2018 no. 23 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2018 no. 23 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA no. 23 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA LANDSVERORDENING van 25 april tot vaststelling van de begrotingen van de ministeries van het Land voor het dienstjaar Uitgegeven, 26 april De minister van Justitie, Veiligheid

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 2014 Willemstad, april 15 Inhoud Inleiding... 2 Methodologie... 2 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Investeringsbelemmeringen en bevorderingen...3 Concurrentiepositie...5 Vertrouwen in de economie...5 Vertrouwen

Nadere informatie

Woningmarktcijfers 1e kwartaal 2013

Woningmarktcijfers 1e kwartaal 2013 8 april 2013 NVM Data & Research Niveau (t.o.v.) 2012-4 (t.o.v.) Opmerking Aantal transacties 17.577-30,3% - 6,4% Gemiddelde verandering t.o.v. 4 e kwartaal: -8,5%. Totale markt naar schatting 23.750 woningen.

Nadere informatie

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN

AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN Jaargang 2010 GT No. 6 Landsverordening inrichting en organisatie landsoverheid 1 1 Structuur van de ambtelijke organisatie Artikel 1 1. Ingesteld worden de volgende ministeries:

Nadere informatie

Accijnsmonitor Resultaten januari t/m december 2013

Accijnsmonitor Resultaten januari t/m december 2013 Accijnsmonitor Resultaten januari t/m december 2013 Accijnsverhoging op tabak: resultaat accijnsmonitor 2013 Op 1 januari 2013 is de accijns op een pakje sigaretten met 35 cent en op een pakje shag met

Nadere informatie

2016 no. 5 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2016 no. 5 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA 2016 no. 5 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA LANDSVERORDENING van 9 februari 2016 tot vaststelling van de begrotingen van de ministeries van het Land voor het dienstjaar 2016 Uitgegeven, 12 februari 2016 De minister

Nadere informatie

1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden?

1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden? 1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden?. een daling van het aantal werklozen B. een toename van de emigratie uit het betreffende land. de

Nadere informatie

De financiële crisis: en de Nederlandse Antillen

De financiële crisis: en de Nederlandse Antillen De financiële crisis en de Nederlandse Antillen Presentatie door Eric Matto Bank van de Nederlandse Antillen voor het seminar De financiële crisis: oorzaken, gevolgen en aanpak 2 september 2009 Blijven

Nadere informatie

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud 4 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud In 2010 verscheen de eerste editie van de Economische Monitor Voorne-Putten, een gezamenlijk initiatief van de vijf gemeenten Bernisse, Brielle,

Nadere informatie

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte

Nadere informatie

Welvaart en groei. 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte kunnen voorzien. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten?

Welvaart en groei. 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte kunnen voorzien. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten? 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten? 3) Wat zijn negatief externe effecten? 4) Waarom is deze maatstaf niet goed genoeg? Licht toe. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte

Nadere informatie

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003

Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 Consumentenprijsindex In de persmededeling van 5 augustus 2003 heeft het CBS gemeld dat de uitkomsten over de periode juni 2002 tot en met juni 2003 niet correct zijn. Dientengevolge zijn de CPI-cijfers

Nadere informatie

VVV

VVV Commissie Omgeving op 17 december 2012 Factsheet recreatie en toerisme in de gemeente Deurne Doelstellingen recreatie en toerisme Het gemeentelijke programma Vrije tijd en Toerisme streeft naar het verzilveren

Nadere informatie

Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie

Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie Richtlijnen Vestigingsverordening Bedrijven Directie Economische Zaken, Handel en Industrie Ingevolge artikel 17 van de Vestigingsverordening Bedrijven (AB 1990 No. GT 55) en als gevolg van het vonnis

Nadere informatie

: LANDSVERORDENING van 19 december 2013 houdende nieuwe bepalingen ten aanzien van de instelling van ministeries

: LANDSVERORDENING van 19 december 2013 houdende nieuwe bepalingen ten aanzien van de instelling van ministeries Intitulé : LANDSVERORDENING van 19 december 2013 houdende nieuwe bepalingen ten aanzien van de instelling van ministeries Citeertitel: Landsverordening instelling ministeries 2018 Vindplaats : AB 2013

Nadere informatie

2015 no. 21 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA

2015 no. 21 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA 2015 no. 21 AFKONDIGINGSBLAD VAN ARUBA LANDSVERORDENING van 19 mei 2015 tot vaststelling van de begrotingen van de ministeries van het Land voor het dienstjaar 2015 Uitgegeven, 21 mei 2015 De minister

Nadere informatie

Persbericht. Economie groeit niet in eerste kwartaal Centraal Bureau voor de Statistiek. Net geen recessie.

Persbericht.   Economie groeit niet in eerste kwartaal Centraal Bureau voor de Statistiek. Net geen recessie. Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-095 17 mei 2002 9.30 uur Economie groeit niet in eerste kwartaal 2002 De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van 2002 niet gegroeid. Dit blijkt

Nadere informatie