Akademos. Oprichter Wikipedia Jimmy Wales. Feestelijke opening U-Residence. Fotonica VUB-lichtlab in Gooik. Politicoloog Kris Deschouwer

Transcriptie

1 Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 B-1050 Brussel Akademos REDELIJK EIGENZINNIG INFORMATIEMAGAZINE België - Belgique P.P. / P.B. B-09 JG.16 NR.4 OKTOBER - NOVEMBER 2013 VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL Oprichter Wikipedia Jimmy Wales Feestelijke opening U-Residence Fotonica VUB-lichtlab in Gooik Politicoloog Kris Deschouwer

2 2 WIST U DAT een wetenschappelijk instrument oudermishandeling kan opsporen? Prof. Liesbeth De Donder van de VUB ontwikkelde samen met het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling (VLOCO) een wetenschappelijk instrument om mishandeling van ouderen op te sporen: het zogenaamde risicotaxatie-instrument ouderenmishandeling (RITI). Het RITI meet het risico op oudermishandeling in de thuissituatie. Het RITI is een korte en praktijkgerichte checklist die gebaseerd is op gekende signalen en risicofactoren van oudermishandeling. Medewerkers van de welzijns-, zorg- en gezondheidssector stoten vaak op vermoedens of signalen van mis(be)handeling van ouderen (OMB). Tot op heden waren er geen betrouwbare instrumenten of tools om vermoedens van OMB te objectiveren. het aantal levensbeëindigingen zonder uitdrukkelijk verzoek van de patiënt daalt? Bij kankerpatiënten neemt het aantal euthanasiegevallen sterk toe, terwijl het aantal levensbeëindigingen zonder uitdrukkelijk verzoek van de patiënt evenredig afneemt. Dat blijkt uit een studie van onderzoekers Koen Pardon en professor Luc Deliens van de onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde van de VUB en de UGent, onlangs verschenen in het vaktijdschrift Journal of Clinical Oncology. De onderzoeksperiode besloeg 1998 tot jonge immigranten nood hebben aan aangepaste informatie over vaccinaties? Jongeren informeren over gezondheid vereist een specifieke communicatiestrategie. De vakgroep Huisartsgeneeskunde van de VUB onderzocht de specifieke noden van immigranten met betrekking tot vaccinaties. Uit het onderzoek blijkt vooral dat de kennis van immigranten over vaccinaties kleiner is dan die van de Belgische adolescenten en dat jonge immigranten minder informatie vragen aan hun ouders. Jonge immigranten hebben andere opvattingen over ziekte en preventie dan de Belgische jongeren. De kennis over vaccinaties is bij jonge immigranten ook aanzienlijk lager. Voor beide groepen waren de huisarts en de school de belangrijkste informatiebronnen over vaccinaties. Opvallend is dat jonge immigranten minder vaak bij hun ouders informatie zoeken (50%) ten opzichte van de Belgische adolescenten (80%). goede afspraken, goede vrienden het resultaat is van natuurlijke selectie? Deze bekende volkswijsheid vertelt dat duidelijke afspraken tussen partijen frustraties en ruzies voorkomen. In een wiskundig en numeriek onderzoek tonen The Anh Han en Tom Lenaerts (beiden van VUB en ULB) in samenwerking met Luís Moniz Pereira en Francisco C. Santos uit Portugal aan, dat dit gedrag eigenlijk door natuurlijke selectie is ontstaan. Uit hun analyse blijkt bovendien dat vooraf bepaalde sancties tot een efficiëntere samenwerking leiden, beter dan het eenvoudig bestraffen van slecht gedrag achteraf. Hun onderzoek werd gepubliceerd in Scientific Reports.

3 onderzoek naar nanomaterialen tot grensverleggende ontdekkingen heeft geleid? wisselen tussen talen slimmer maakt? Meertalige mensen die vloeiend tussen verschillende talen kunnen switchen, scoren beter op cognitieve taken dan meertaligen die daar minder goed in zijn. Dat blijkt uit het doctoraatsonderzoek van Esli Struys. Breinscans maken duidelijk dat een grotere capaciteit tot informatieverwerving verklaard kan worden door een efficiënter gebruik van het stuk brein dat gespecialiseerd is in het switchen tussen talen, bijvoorbeeld van het Nederlands naar het Frans. Het hedendaagse schoolbeleid om niet te switchen of te mixen met talen werkt volgens deze uitkomsten dus contraproductief. De onderzoeksgroep Electrochemical and Surface Engineering (SURF) heeft een aantal grensverleggende ontdekkingen gedaan in het beheersen van metalen nanostructuren, met mogelijke toepassingen in brandstofcellen, batterijen en sensoren. In de toekomst kunnen die technieken daardoor duurzamer en preciezer worden. Hun resultaten werden gepubliceerd in het Journal Of The American Chemical Society. Het onderzoek is gefinancierd met de middelen die prof. Herman Terryn kreeg uit het Methusalemfonds. Terryn heeft deze prestigieuze beurs ter waarde van 3,5 miljoen gekregen voor onderzoek naar nanomaterialen. INHOUD Politicoloog Kris Deschouwer en de gemeenteraadsverkiezingen... 4 Oprichter Wikipedia Jimmy Wales op de VUB Fotonica: Lichtlab van de toekomst geopend in Gooik Fatou Bensouda ontvangt VUB-eredoctoraat in teken van Brussel VUB pijler van opleiding internationale handel U-Residence in gebruik genomen Wetenschapscommunicatie: Onderzoekers, durf eenvoudig zijn Ik studeerde aan de Vrije Universiteit Brussel: Hoofdredactrice Knack Weekend Lene Kemps Erasmushogeschool Brussel: Brussel moet meer uitpakken met zijn kunstopleidingen Personalia AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

4 4 INTERVIEW Politicoloog Kris Deschouwer: Gemeenteraadsverkiezingen zijn een goudmijn voor de wetenschapper De gemeenteraadsverkiezingen van 2012 hebben het politieke landschap in Vlaanderen grondig hertekend. De N-VA slaagde er in heel wat gemeenten in om de hegemonie van de CD&V te doorbreken. In Brussel valt het kartel van PRL en FDF uiteen en Wallonië ontdekt nu echt de effecten van zijn nieuwe kieswet. Dat blijft niet zonder gevolgen voor de lokale politiek, zoals te lezen valt in het pas verschenen boek Op zoek naar de kiezer, waarvan prof. Kris Deschouwer de hoofdauteur is. Alle voorzitters van de lokale partijafdelingen in de 589 gemeenten van België kregen een vragenlijst opgestuurd. De resultaten hiervan leveren een schat aan informatie op. We doen dit al voor de vierde keer, zegt prof. Deschouwer, hoofdauteur van Op zoek naar de kiezer. Het is een interuniversitair onderzoeksproject over de taalgrens heen. We krijgen hiervoor de steun van het federaal wetenschapsbeleid. Dat is nodig, want grootschalig onderzoek kost veel geld. In aanloop naar de regionale verkiezingen van 2014 doen we ook weer onderzoek bij de kiezers, maar dat wordt misschien wel de laatste keer. Door de staatshervorming vallen deze federale onderzoeksgelden weg. Dat is doodjammer en zou een opdoffer zijn voor het wetenschappelijk onderzoek naar verkiezingen. coalitievorming in de Dorpsstraat altijd makkelijk gaat. Daar spelen persoonlijke factoren dan weer een grotere rol. Die kunnen samenwerking tussen twee partijen zelfs onmogelijk maken. Op federaal niveau is persoonlijke animositeit minder van tel. Didier Reynders en Joëlle Milquet (MR- en CDH-boegbeelden, red.) zijn niet de grootste vrienden maar dat belet hen niet om samen een regering te vormen. Maar er is nog een ander belangrijk verschil tussen de Dorps- en de Wetstraat. In de gemeentepolitiek wil elke partij aan de macht komen. Want wie in de oppositie belandt, kan niet veel meer doen dan zes jaar wachten tot de volgende verkiezingen. Niet zo in de nationale politiek. Partijen maken daar afwegingen voor ze in een coalitie stappen: maken we onze handen vuil, of zeggen we neen en houden we onze leer zuiver? In de nationale politiek is de oppositie geen hopeloze zaak. Een oppositiepartij kan mee de agenda bepalen, het de meerderheid zuur maken, vervelende vragen stellen, etcetera. Een ander verschil met federale verkiezingen is dat er in de gemeenten vaak gezocht wordt naar coalities met een ruime steun in de gemeenteraad. Deschouwer: Inderdaad. Zelfs lokale partijen met een absolute meerderheid, nemen er nog een coalitiepartner bij. Dat zorgt voor meer stabiliteit. Partijdiscipline op lokaal vlak is immers wankel: raadsleden verlaten de partij, fracties breken. Een regering daarentegen kan overleven Waarom is de gemeenteraad een interessant onderzoeksdomein? Deschouwer: We onderzoeken 589 kleine politieke systemen die elk een dynamiek hebben, met een aparte coalitie- en lijstvorming, en eigen politieke onderhandelingen. Gemeenteraadsverkiezingen zijn op dat vlak een goudmijn voor de wetenschapper. Wie alle nationale verkiezingen in Europa sinds WO II bestudeert, zit altijd naar dezelfde coalities te kijken. Eén keer gemeenteraadsverkiezingen levert meteen een paar honderd coalities op, met grote variaties in partijgrootte. Alles is mogelijk in de Dorpsstraat, terwijl in de Wetstraat sommige coalities heel moeilijk liggen. Sommige coalities zijn zelfs nog nooit voorgekomen. Hoe komt dat? Deschouwer: Omdat ideologie bij nationale verkiezingen een veel grotere rol speelt dan bij lokale verkiezingen. Dat wil niet zeggen dat

5 met één zetel op overschot. Nationale partijen hebben de troepen immers veel meer onder controle. Daarnaast kan een brede coalitie deel uitmaken van een bepaalde strategie. Het kan de burgemeester helpen om over zes jaar de coalitie verder te zetten met dezelfde partner. Er wordt goodwill gecreëerd bij een partij die over zes jaar een geduchte concurrent zou kunnen worden. De grootste partij koopt zo krediet voor de toekomst. De keerzijde is dat er meer inertie is in de gemeentepolitiek. Burgemeesters blijven soms 18 jaar of meer aan de macht. Deschouwer: Dat klopt. Al vormen de verkiezingen van 2012 een uitzondering. Tenminste in Vlaanderen. Wallonië en Brussel hebben niet de aardschok gekend van een nieuwe partij als de N-VA. Volgens voormalig politiek journalist Hugo De Ridder is er met de doorbraak van de N-VA niet veel nieuws onder de zon. Zowel CD&V als N-VA vertegenwoordigen dezelfde grondstroom die altijd in Vlaanderen aanwezig is geweest en waar de vroegere CVP en Volksunie ook op gebouwd zijn. Deschouwer: Dat is kort door de bocht. Het is toch niet onbelangrijk welke partij de macht bezit. De grote volkspartij CD&V, die overal in het land burgemeesters had, is nu op vele plaatsen door N-VA uit het bestuur verwijderd, of moet de macht delen. Dat is toch merkwaardig. De Volksunie is daar nooit in geslaagd. Het is een bewuste keuze geweest van de N-VA om in te zetten op de gemeenteraadsverkiezingen. De partij heeft er een nationale test van willen maken. De N-VA heeft overal nieuwe afdelingen uit de grond gestampt, soms op de ruïnes van de Volksunie, soms uit het niets. En het resultaat is dan ook verbluffend. CD&V houdt stand, maar de N-VA eindigt als tweede. Dat is nooit gezien voor een partij die nieuw binnenkomt. Is de lokale verankering een goede voorspeller voor de duurzaamheid van die partij? N-VA voorzitter Bart De Wever is daar rotsvast van overtuigd. Deschouwer: Hij heeft gelijk. Het voortbestaan van een partij hangt in hoge mate af van de lokale verankering. Hoe sneller een partij groeit, hoe groter de kans dat het snel weer gedaan is. Dat is meteen de achillespees van de N-VA. Vandaar het belang van de lokale aanwezigheid. Stel dat de N-VA nationaal uit de gratie valt, dan kan ze nog altijd terugvallen op de burgemeesters en de lokale afdelingen. Een tegenvoorbeeld is het Vlaams Belang. De partij is overal in Vlaanderen aanwezig, maar is nu op haar retour. Deschouwer: Het verklaart ook waarom die partij eerder langzaam zal sterven, als ze al helemaal zal verdwijnen. Dat het Vlaams Belang erop achteruitgaat komt door het cordon sanitaire. Een goed resultaat kon niet verzilverd worden met een bestuursmandaat. Het cordon heeft trouwens overal goed stand gehouden, ondanks de knipogen die hier en daar zijn gemaakt. De nationale partijleiding heeft doorgaans weinig in de pap te brokkelen bij lokale verkiezingen. Bij de N-VA is dat anders. Deschouwer: Dat is kenmerkend voor een partij die in opbouwfase zit. De N-VA is heel Vijf exemplaren voor u: Akademos en VUBPRESS geven vijf exemplaren van het boek Op zoek naar de kiezer weg. U kan tot 15 december een sturen naar marcom@vub.ac.be, met Op zoek naar de kiezer als subject en met vermelding van uw naam en adres. Een onschuldige hand zal vijf lezers gelukkig maken. bekommerd om het imago en wil tonen dat ze kan besturen, dat het meer is dan een oppositiepartij, dat het geen krabbenmand is. De sérieux waarmee Bart De Wever tegenwoordig door het leven stapt, is niet om aan te zien. Die ernst komt er precies vanuit de bekommernis om geen fouten te maken. Alles is mogelijk in de Dorpstraat Voorakkoorden zijn heel erg aanwezig in de Belgische gemeentepolitiek. Vaak zijn die gesloten in het grootste geheim. Zou het beter zijn voor de democratie als er open kaart wordt gespeeld? Deschouwer: Ja. De kiezer weet dan beter wat er met zijn stem gebeurt. Er is wel een probleem. Als het voorakkoord niet uitgevoerd kan worden, bijvoorbeeld omdat er geen meerderheid is, dan komt de kiezer bedrogen uit. Dat zorgt dan weer voor frustratie. Schrijver David Van Reybrouck rekent in een nieuw boekje af met de electorale democratie. Hij stelt een parlement voor via loting. Akkoord? Deschouwer: Als hij zegt: schaf de verkiezingen af, dan gaat hij een brug te ver. Als hij zegt: laten we niet alle besluitvorming laten afhangen van verkiezingen, dan zeg ik ja. Er is wel wat ervaring mee. In Nederland en Canada is het kiessysteem door een volksjury beoordeeld. In IJsland is op die manier zelfs een nieuwe grondwet gemaakt. In een deliberatieve democratie, waar Van Reybrouck voor pleit, bestaat de hoop dat men door te praten een oplossing kan bereiken die breed gedragen wordt. In de electorale democratie is dat aspect wat ondergesneeuwd geraakt. De verkozene dreigt immers afgestraft te worden voor het compromis dat is gesloten. Toch kan men moeilijk alle heil verwachten van de consensusdemocratie. Van Reybrouck gaat er te veel vanuit dat er zoiets bestaat als één enkel algemeen belang, terwijl politiek toch ook en vooral een botsing is van verschillende deelbelangen en identiteiten. Daarmee leren leven zonder ze te negeren of te verbergen onder de vlag van een algemeen belang, is de essentie en meteen ook de grote moeilijkheid van democratisch bestuur. [svg] AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

6 6 OPEN SCIENCE Ideafest: open science, sleutel tot wetenschappelijke integriteit? Oprichter Wikipedia Jimmy Wales pleit voor meer wetenschappelijke publicaties De Vrije Universiteit Brussel had donderdag 24 oktober Wikipedia-oprichter Jimmy Wales te gast. Deze internetpionier hield ter gelegenheid van de wetenschappelijke dag Ideafest een keynote-lezing over de werking van Wikipedia. Verrassenderwijs vatte hij de taak van Wikipedia traditioneel en eenvoudig op: de informatie moet op een degelijke bron zijn gebaseerd. De centrale vraag van Ideafest was of open access - zoals Wikipedia - de sleutel is tot wetenschappelijke integriteit. Jimmy Wales stelde direct bij de start van zijn keynote dat Wikipedia geen vervanging is voor wetenschap. Maar hij zag wel overeenkomsten. Het is kennis delen, samenwerken en daarmee een grote constructie opbouwen. Wetenschap is een conversatie, net als Wikipedia. Zijn idee is dat hoe meer mensen meepraten, hoe betrouwbaarder de data is. Het idee dat open access een anarchistische beweging is, haalde Wales onderuit. We hebben bij Wikipedia veel regels en hechten veel waarde aan goede bronnen. De internetencyclopedie is volgens de Amerikaan niet eens democratisch. We stemmen niet. Het is eigenlijk een soort aristocratie; ervaren vrijwilligers bepalen of er iets wel of niet in Wikipedia komt. Als je plotseling met vijftig mensen een bevriend obscuur rockbandje een prominente plaats op Wikipedia wil geven, houdt de oude garde dat tegen. Mannenclubje Jimmy Wales werd op Ideafest voorafgegaan door peer-to-peerfilosoof Michel Bauwens. Bauwens is de enige Belg op de The (en)rich List van het Post Growth Institute. Hij is specialist in de peer-to-peereconomie. Deze nieuwe vorm van economie breekt met het traditionele kapitalisme en stelt mensen in staat om in grote, digitaal verbonden netwerken gezamenlijk te consumeren, produceren en innoveren. Een idee waar open access perfect op aansluit. Bauwens prikkelde Wales door er fijntjes op te wijzen dat er toch wel een machosfeertje onder de Wikianen heerste, waardoor vrouwen zich buitengesloten zouden kunnen voelen. Jimmy Wales erkende ruiterlijk dat het overgrote deel van de contribuanten aan Wikipedia mannen zijn en gemiddeld 26 jaar. De oplossing die hij zag was diversiteit. Meer vrouwen in de Wikipedia-teams. En dat wil hij weer bereiken met een toegankelijkere interface, waar momenteel hard aan wordt gewerkt. Wikipedia is teamwork. Daarmee kwam een Paneldiscussie met prof. em. André Van Steirteghem, Michel Bauwens en Jimmy Wales

7 Jimmy Wales onderscheid tussen open access en de traditionele wetenschap naar voren: de lemma s van de internetencyclopedie worden gemaakt door een team en wetenschappers werken op individuele titel. Meer bronnen dan ooit In de discussie die afsluitend werd gevoerd, stelde Jimmy Wales dat we kinderen moeten leren met media om te gaan. We hebben nu een veelvoud aan bronnen dan dat we vroeger hadden. Weet u nog de tijd dat we maar enkele boeken over een bepaald onderwerp in de bibliotheek hadden? Die groei is een rijkdom, maar we moeten ze wel leren gebruiken. Michel Bauwens viel hem bij. Hij had zelf ook ervaren dat de jonge generatie helemaal niet zo digitaal geschoold is als algemeen verwacht. Ze vinden de juiste informatie heel moeilijk. Hoe leer je ze zoeken? Dat is de vraag. Sommige critici vinden het wetenschappelijk proces te traag gaan door het huidige peerreviewsysteem. Jimmy Wales pleitte voor een Wikipedia is een soort aristocratie herziening van het reviewsysteem. Is het echt nodig om het op deze manier te doen? Hij noemde open source-publicatie Plos One als mogelijk voorbeeld. Dit digitale tijdschrift slaagt er inderdaad in sneller te publiceren. Voor de publicatie kijkt Plos One of het artikel technisch klopt. Het belang van de publicatie wordt achteraf door de lezers beoordeeld. Verwonderlijk genoeg pleitte Wales voor nog meer publicaties om de wetenschap sneller op te laten schieten. Veel onderzoek komt niet in wetenschappelijke bladen, omdat het resultaat niet spectaculair is. Als een these niet bevestigd wordt, wordt dat vaak niet gepubliceerd. Publiceer alles, dan weten andere wetenschappers dat zij de test niet meer hoeven te doen. Dus toch: meer openheid, betere wetenschap? [sw] AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

8 8 FOTONICA Lichtlab Minister-president Peeters en rector De Knop openen het nieuwe lichtlab van B-Phot van de toekomst geopend In het Vlaams-Brabantse Gooik is op vrijdag 4 oktober het gloednieuwe lichtlab van onderzoeksgroep B-Phot van de Vrije Universiteit Brussel geopend. Dat gebeurde in aanwezigheid van Vlaams minister-president Kris Peeters, Vlaams minister van Innovatie Ingrid Lieten en burgemeester van Gooik Michel Doomst. B-Phot staat onder leiding van prof. Hugo Thienpont en doet onderzoek naar nieuwe lichttoepassingen als lasers en LEDs. Het labo in Gooik is uniek in zijn soort. Het nieuwe lichtlaboratorium in Vlaams Brabant is gebouwd in een volledig gerenoveerde voormalige tuinbouwloods. Het ultramodern uitgeruste laboratorium een mooi staaltje architectuur - staat in een landelijke omgeving en is milieuvriendelijk ontworpen. Er is bewust voor deze plek gekozen, omdat het rustiger en vooral meer trillingsvrij is dan de stad. De zeer verfijnde apparatuur reageert bij de minste of geringste trilling en is ook bijzonder gevoelig voor fijn stof. De wetenschappelijke nieuwbouw was nodig omdat er voor de grote en omvangrijke hoogtechnologische apparatuur van onderzoeksgroep B-Phot een zeer speciale ruimte nodig was: een 2000 m2 temperatuursgestabiliseerde, trillingsvrije en stofvrije omgeving. Hugo Thienpont en zijn team wetenschappers hebben in hun onderzoeksruimte apparaten gezet die uniek zijn in de wereld. Een ervan werd speciaal met een Boeing ingevlogen vanuit de Verenigde Staten. Met de apparaten kunnen prototypes worden gemaakt waarmee bedrijven direct aan de slag kunnen. Door hoogtechnologisch wetenschapsonderzoek gemakkelijk toegankelijk te maken voor het bedrijfsleven, en in het bijzonder voor kleine en middelgrote ondernemingen, wil prof Thienpont grotere slagkracht geven aan de Vlaamse industrie. Minister-president Peeters benadrukte dat we in Vlaanderen beschikken over de technologie van de toekomst, maar ook over de mensen om die technologie verder te ontwikkelen. Minister Lieten voegde eraan toe: Er wordt veel over competitiviteit gesproken, maar minstens even belangrijk is de innovatiekracht van onze bedrijven. Lieten is opgetogen dat ze ondanks de crisis toch meer middelen voor onderzoek en ontwikkeling ter beschikking kan stellen. We hebben hiervoor op de collegialiteit van iedereen kunnen rekenen. Sleuteltechnologie Fotonica is het fundamentele, toegepaste en industriële onderzoeks- en ontwikkelingsdomein dat de uitzonderlijke eigenschappen van licht onderzoekt en aanwendt om wetenschappelijk, technologisch en industrieel te innoveren. Fotonica werd in 2010 door de Europese Commissie uitgeroepen tot een van de zes sleuteltechnologieën voor de 21ste eeuw. Fotonica kan namelijk efficiënte oplossingen aanreiken voor verschillende belangrijke maatschappelijke noden van vandaag en morgen. Zo draagt fotonicatechnologie essentieel bij tot milieuvriendelijke zonne-energie, energiezuinige verlichting en beeldschermen, ultrasnelle optische datacommunicatie en ICT, sensoren voor gezondheid en veiligheid, en instrumentatie voor medische diagnose en therapie. Pionier Het fotonica-onderzoeksteam B-PHOT van de VUB heeft 25 jaar geleden, bij het prille begin van deze technologische omwenteling, de visie en strategie gehad om zich in Vlaanderen en in Europa als fotonica-onderzoekspionier te profileren, zegt professor Hugo Thienpont, onderzoeksdirecteur van het VUB-fotonicalabo B-PHOT. Hij voegt er aan toe: De afgelopen vijftien jaar heeft B-PHOT tevens haar fotonicakennis en -expertise op uitzonderlijke wijze kunnen valoriseren in het Vlaamse industriële landschap en heeft zij zich in Vlaanderen en Europa kunnen

9 Fatou Bensouda profileren tot universitaire partner bij uitstek voor fotonica-gerelateerd industrieel onderzoek. Zo werden bijvoorbeeld projecten uitgevoerd rond medische beeldschermen en high end-projectoren met BARCO, rond optische connectoren voor Fiber-To-The-Home met TE Connectivity, rond hoge-resolutie LED en laser printers met Punch Graphix, rond de optische kwaliteitsverbetering van Germanium kristallen voor zonnecellen met Umicore, rond datacomverbindingen in wagens met Melexis, en rond groentensortering met lasers met BEST Sorting. De meeste van deze projecten verkregen financiële steun van het IWT. B-PHOT is zodoende vandaag het speerpunt voor industriële valorisatie van fotonica-onderzoek met Vlaamse bedrijven. Labs-on-chips Met het unieke technologiepark van B-PHOT- VUB zijn haar onderzoekers vandaag in staat om microlenzen, optische vezelhouders, microvloeistofkanaaltjes en andere componenten aan te maken en tevens te integreren op één plastic substraat. Op die manier ontstaan labs-onchips of optofluidic componenten. Hiermee kunnen functionaliteiten op een kleine oppervlakte gerealiseerd worden die anders een complete labinfrastructuur zouden vergen. Zo zijn B-PHOT-VUB-onderzoekers er onlangs in geslaagd om plastic microchips te maken die via fluorescentie of via verschillende soorten optische spectroscopie de concentratie van gevaarlijke stoffen in een oplossing kunnen meten. B-PHOT is een van de weinige laboratoria ter wereld dat zich toelegt op onderzoek en ontwikkeling van op polymeer gebaseerde labson-a-chip. B-PHOT kan ze tegen lage kostprijs in grote hoeveelheden fabriceren uit high-tech plastics die bio-afbreekbaar zijn. Met dezelfde infrastructuur is het voor de B-PHOT-onderzoekers eveneens mogelijk om optische componenten met een willekeurige oppervlaktevorm (free-form optics) aan te Prof. Hugo Thienpont (links) was de gastheer tijdens de opening van het Fotonica Innovatie Centrum in Gooik maken. Deze grote plastic componenten kunnen bovendien met dezelfde technologie voorzien worden van nano- en microstructuren zodat ze licht kunnen opvangen of gericht kunnen uitsturen met een zeer grote efficiëntie. Deze non-imaging optische componenten vormen de basis van een hele nieuwe discipline in de fotonica onderzoeks- en ontwikkelingswereld en kunnen op belangrijke wijze bijdragen tot hoge-efficiëntie zonnecollectoren of hogerendements LED-gebaseerde verlichtingssystemen. [sw] AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

10 10 KORT NIEUWS Fatou Bensouda ontvangt VUB-eredoctoraat Aanklaagster Fatou Bensouda van het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft op 24 oktober 2013 haar VUB-eredoctoraat in ontvangst genomen. Dat gebeurde aansluitend op een Expert Seminar over The Role of the Prosecutor in the Emerging Practice of the International Criminal Court bij het Institute for European Studies (IES). Fatou Bensouda werd al doctor honoris causa van de universiteit in mei van dit jaar samen met vier andere uitzonderlijke vrouwen maar ze kon toen helaas niet aanwezig zijn op de uitreiking. Fatou Bom Bensouda is een Gambiaans juriste en voormalig politica. Ze was minister van Justitie van Gambia en is sinds 15 juni 2012 aanklaagster bij het Internationaal Strafhof. Sinds september 2004 was ze daar al plaatsvervangend aanklaagster. Bensouda heeft verschillende prijzen en onderscheidingen gekregen voor haar juridische werk, met als belangrijkste (in 2009) de Internationale Juristenprijs van de Internationale Commissie van Juristen. Het tijdschrift Jeune Afrique plaatste haar in 2010 als vierde op een lijst van meest invloedrijke Afrikanen. Zij wordt beschouwd als een leidinggevende stem om regeringen aan te zetten tot rechtvaardigheid, vooral in Afrika. Haar inspanningen om gendercrimes te bestrijden en om misdaden tegen kinderen te vervolgen, maakt van Fatou Bensouda een buitengewoon rolmodel. De overhandiging van het eredoctoraat gebeurde door vicerector prof. Yvette Michotte, tevens proxima van de eredoctor, en decaan van de faculteit Recht en Criminologie prof. Guido Van Limberghen Expert Seminar Prof. Paul De Hert (VUB-expert in internationaal strafrecht) modereerde een uitermate boeiend Expert Seminar met aanklaagster Fatou Bensouda, prof. William Schabas (International Criminal Law & Human Rights Law at Middlesex University & Leiden University), Elisabeth Evenson (Human Rights Watch) en Jean Flamme (Defence Councel before International Criminal Tribunals). Uit het Expert Seminar bleek nogmaals hoe cruciaal de rol van de onafhankelijke aanklaagster is bij het vervolgen van oorlogsmisdadigers. Vele duizenden slachtoffers richten al hun hoop op het Internationaal Strafhof. Maar om misdaden ter plaatse te kunnen onderzoeken en om de nodige bewijzen te verzamelen, zijn er meer middelen nodig. Soms zijn de echte verantwoordelijken ver weg van de plaats van de misdaden, aldus Fatou Bensouda. En ook de onafhankelijkheid van de aanklaagster en van het strafhof moeten voortdurend verdedigd worden, vooral dan tegen politieke inmenging. De VUB liep mee voor minder CO2 Op zondag 6 oktober 2013 liepen zowat 100 studenten, personeelsleden en alumni the Plankathon tijdens de Brussels Marathon en Half Marathon. Zij liepen samen ten voordele van belangrijk VUB-onderzoek in de strijd tegen CO2 en klimaatopwarming. Dit onderzoek vindt plaats binnen de onderzoeksgroep Analytische en Milieuchemie (ANCH) en richt zich op plankton. Plankton neutraliseert immers CO2, veel meer dan biomassa aan land. Een verdubbeling van de fytoplanktonbiomassa door een soort bemesting van de oceanen zou de huidige CO2-uitstoot ongeveer neutraliseren. Na de wedstrijd kon professor Baeyens, het hoofd van de onderzoeksgroep, een cheque van maar liefst euro in ontvangst nemen. Het geld zal worden gebruikt voor de aankoop van een seaglider: een oceaanrobot, aangestuurd door een GPS-signaal, die voor lange tijd autonoom onderzoek uitvoert in de zeeën en oceanen. Ruim 120 deelnemers voor Starter Seminars Het launch event van de Starter Seminars, die al voor de 14de keer georganiseerd worden door de VUB Technology Transfer Interface, was opnieuw een succes. Op 1 oktober gaven inspirerende VUB-sprekers een antwoord op de vraag hoe de universiteit het stimuleren van ondernemerschap aanpakt. Nadien kwamen gastsprekers aan het woord over het concrete opstarten van een bedrijf. Danny Gonnissen van het Qbic Fund lichte toe hoe een universitaire start-up aan kapitaal raakt. Verder kwam ICAB aan bod, het Incubatiecentrum Arsenaal waar startende ICT- en engineeringbedrijfjes terecht kunnen voor infrastructuur en support. Daniel van Nieuwenhove die zelf ooit de starterseminaries volgde en een succesvolle VUB spin-off oprichtte (Optrima, later samengesmolten met SoftKinetic), bracht een enthousiaste getuigenis over de opstartfase van een bedrijf. Zoals elk jaar konden de deelnemers tijdens een networking drink meer uitleg vragen aan de sprekers. De Starter Seminars zelf zijn intussen ook van start gegaan, met maar liefst 120 deelnemers. Deze basiscursus in entrepreneurship voor nieteconomisten is vooral gericht naar studenten, doctorandi en onderzoekers met een interesse in ondernemen of zelfs met concrete plannen om een eigen bedrijf of een universitaire spin-off op te richten. Meer info?

11 in teken van Brussel Universiteit van een slimme hoofdstad VUB-rector Paul De Knop Hoe we Brussel ook bekijken, zelden associëren we de stad met een plaats waar ze op grote schaal kennis produceren. En waar ze die kennis overdragen en ten dienste stellen van de maatschappij. Dat zei rector Paul De Knop tijdens de jongste academische openingszitting, waarvan Brussel het thema was. Op de academische openingszitting werd meteen ook het startschot gegeven voor een lezingen- en debattenreeks over Brussel, wereldstad in wording. De reeks kadert in de Calewaert-leerstoel. De VUB-rector vraagt aan de Brusselse beleidsmakers om de hoofdstad eindelijk eens te profileren als een belangrijk kenniscentrum. We moeten over Brussel leren denken als een stad van onderwijs, van onderzoek en van innovatie. Het Brussels stadsgewest kan op het vlak van kennisactiviteiten indrukwekkende cijfers voorleggen, met meer dan studenten die zijn ingeschreven aan 37 hoger onderwijsinstellingen. Brussel is absoluut de grootste studentenstad van het land. De Brusselse universiteiten en hogescholen stellen mensen te werk, professoren en docenten, onderzoekers en administratief en technisch personeel. Dat betekent dat Brussel prat kan gaan op een academische gemeenschap van zowat leden. Van de Brusselse studenten gaan drie op de tien naar een Nederlandstalige universiteit of hogeschool, waarbij de Vrije Universiteit Brussel de grootste is. Onderzoekers Ook buiten de muren van de Brusselse universiteiten en hogescholen is de rijkdom aan kennis en innovatie groot. In totaal zijn er meer dan onderzoekers actief in de stad. Dus niet alleen in universiteiten, maar ook in bedrijven, overheidsinstellingen, consultancybureaus en andere plekken waar men kennis produceert. Kortom, Brussel kan prat gaan op een uitzonderlijke concentratie van kennis. Het is alleen jammer dat dit niet zo in het oog springt. De branding van Brussel als een centrum van kennis en als een stad van onderwijs, onderzoek en innovatie moet zowel intern (binnen Brussel) als extern gebeuren. Intern is het ordewoord het verhogen van de zogeheten connectiviteit tussen onderzoeksexpertise en stedelijke stakeholders. Zo kunnen we samen aan Brussel werken, zegt rector De Knop. Extern moeten we Brussel veel meer op de kaart zetten in Vlaanderen, in België en daarbuiten, waarbij heel wat hardnekkige clichés over Brussel zullen moeten sneuvelen. Cijfers tegen clichés Brussels minister van Financiën en Begroting Guy Vanhengel heeft daar alvast oren naar. Tijdens zijn gastrede op de openingszitting weerlegde hij met cijfers alle vooroordelen die er over Brussel bestaan. Brussel heeft de laatste 30 jaar een grondige metamorfose doorgemaakt: zowel sociaal als economisch. Het is enorm snel gegaan. Het is geëvolueerd van een francofoon provinciaal nest, tot een kosmopolitische hoofdstad en een internationaal machtscentrum. De kracht van Brussel wordt nog steeds flink onderschat. Minister Vanhengel concludeerde: Brussel is niet het probleem, maar is de oplossing voor België, behalve voor wie niet van België houdt. Leerstoel Cijfers die aantonen dat Brussel steeds internationaler wordt, kwamen er op de openingszitting ook van taalsocioloog prof. Rudi Janssens en van sociaal geograaf prof. Eric Corijn. Prof. Corijn is dit jaar leerstoelhouder van de leerstoel Willy Calewaert, die Brussel, wereldstand in wording als thema heeft. De leerstoel Calewaert wordt georganiseerd door demens. nu (Unie Vrijzinnige Verenigingen) in samenwerking met Uitstraling Permanente Vorming (UPV) en de Vrije Universiteit Brussel. Tijdens de inaugurale les op 22 oktober stelde prof. Corijn dat het huidige kosmopolitische Brussel een fascinerend onderzoeksonderwerp is zodra men de Belgo-Belgische bril afzet. De leerstoel Brussel, wereldstad in wording wil alvast het debat over Brussel aangaan met wetenschappers en Brussel-experts, met de grote actoren uit de culturele, de sociaaleconomische en de onderwijswereld én met de politieke tenoren uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Meer info? [W] Brussels minister Guy Vanhengel Prof. Eric Corijn AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

12 12 BICCS VUB pijler van opleiding internationale handel Voor het tweede jaar op rij is het Brussels Institute of Contemporary China Studies (BICCS) van de Vrije Universiteit Brussel een van de academische partners voor het Executive Programme International Trade. Dat is een opleiding die ICC Belgium (International Chamber of Commerce) en Belgian Chambers gezamenlijk aanbieden in het International Business Institute. BICCS heeft immers expertise in internationaal ondernemen, meer specifiek toegepast op China. België is een exporteconomie bij uitstek. Het is belangrijk dat dit ook zo blijft. Een hoogstaand programma als dit draagt ertoe bij dat we onze sterke internationale positie nog kunnen versterken. Internationale handel is immers een complexe materie en wie deze beheerst, heeft meer zakelijk succes, zegt Gunter Gaublomme van BICCS. VUB-professoren in de Economie en in de Rechten doceren belangrijke onderdelen van dit ambitieuze en toekomstgerichte programma. Helicopter view Het International Trade Executive Programme heeft twee bijzondere kenmerken. Het wil de deelnemer een helicopter view geven aangaande de diverse aspecten van de internationale handel. Internationaal ondernemen is immers multidisciplinair (juridisch, fiscaal, verzekeringstechnisch, ). Zodoende is de deelnemer gewapend op alle fronten. In tweede instantie krijgen de deelnemers een netwerk van specialisten aangeboden. De juiste vaardigheden en het juiste netwerk vormen de sleutel tot succes. Het programma is in oktober van start gegaan en loopt een heel academiejaar. Thomaes Voormalig topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen en huidig secretarisgeneraal van ICC Belgium Rudi Thomaes staat mee aan de wieg van het International Business Institute. Thomaes: Er zijn grote bewegingen aan de gang in de wereld en, of we dat leuk vinden of niet, we moeten daar goed op reageren, als we willen dat komende generaties ook nog goed kunnen leven en gelukkig zijn. En jawel, zorg voor competitieve bedrijven die internationaal doorbreken en zijn deel van die reactie. Goed, maar waarop moeten we dan reageren, waar zijn we in de wereld mee bezig? Met geografische verschuiving van de groei, schuldenbergen, oplossingen voor de opwarming van de aarde, grondstoffen, vergrijzing, mobiliteit, migratiestromen etc Dit is niet ver van ons bed, maar net heel dichtbij: voor ons milieu, voor onze mensen én voor onze schuldafbouw hebben we alsmaar meer geld nodig en dat kunnen we verdienen op voorwaarde dat we heel professioneel zijn in het binnenhalen van een voldoende groot deel van de koek van de wereldeconomie. Volgens Rudi Thomaes creëren bedrijven nu reeds waarde voor ons land door heel actief in te spelen op buitenlandse opportuniteiten op het vlak van de verbetering van luchtkwaliteit, recuperatie van grondstoffen, slimme energieproductie, innovatieve dienstenmodellen voor ouderen enz. Maar dat vergt een mix van veel ambitie, een gezonde kostenstructuur en vooral uitzonderlijk professionalisme. Daarom heb ik, in samenwerking met een aantal academische partners, een vormingsprogramma op poten gezet gericht op alle technische disciplines die te pas komen bij het internationaal zakendoen. Unief en industrie Thomaes ziet twee aandachtspunten voor de samenwerking van de universiteiten met de industrie. Een eerste betreft een domein dat me na aan het hart ligt: medical devices of medische hulpmiddelen. De wereld gaat veel meer dergelijke devices gebruiken en deels zal je een versmelting zien van de wereld van de farma en die van de medical devices. In Zwitserland heeft de federale regering samen met de universiteiten, de farma-industrie, de ziekenhuizen en de materialenspecialisten jarenlang gewerkt aan een strategie om in die business groot te worden. Resultaat: een toppositie in de wereld en vijftigduizend goed betaalde medewerkers. Dat vergt visie, goede publiek-private samenwerking en het leidt er vooral toe dat er niet te veel dubbel werk gebeurt in té kleine labo s aan de universiteiten. Helaas is het net daar waar het schoentje wringt in ons land. Anderzijds mag het spin-off gebeuren nog een extra boost krijgen. Ik heb bijzondere waardering voor wat nu al gebeurt, maar er mag nog een versnelling hoger geschakeld worden. Daarmee bedoel ik begeleiding voor alle studenten in ons land die wetenschappelijke vondsten of inzichten willen valoriseren. We moeten in Vlaanderen meer een biotoop worden waar jonge ondernemers in de verschillende etappes van de ontwikkeling van hun bedrijf investeerders kunnen vinden. Rudi Thomaes (rechts) wil dat universiteiten en industrie samen de internationale positie van ons land versterken Meer info over het Executive Programme International Trade via ibi@iccbelgium.be

13 Minister Guy Vanhengel, privépartner Antoon Van Coillie en VUB-rector Paul De Knop openen U-Residence U-Residence in gebruik genomen U-Residence, zo heet het gloednieuwe multifunctionele complex met studentenverblijf dat op 11 oktober feestelijk is geopend op de VUB-campus Etterbeek. Het gebouw is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen projectontwikkelaars uit de privésector en de VUB, en valt op door een strakke gevel met in het oog vallende ramen. Of in de woorden van rector Paul De Knop: Het geeft de VUB een smoel aan de Generaal Jacqueslaan. De opening werd bijgewoond door tal van prominenten, onder wie Brussels minister Guy Vanhengel. Zowel de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel als de Vlaamse Regering hebben het project financieel gesteund. Het volledige kostenplaatje bedraagt 13,5 miljoen euro. Het leeuwendeel daarvan wordt gedragen door privépartner Covas (Studentlife). De VUB komt tussen voor een bedrag van 1,8 miljoen euro, dat wel volledig gedekt wordt door de overheidssubsidies. De universiteit huurt van de privépartner de ondergrondse parking met 48 parkeerplaatsen, het seminariegedeelte, dat uit vijf vergaderzalen bestaat, en de lokalen voor BLITS (Brussels Labo voor Inspanning en Topsport). Ook de kinepraktijk van Kinetiek krijgt onderdak in het nieuwe gebouw. De privépartner beheert de kamers op de tweede, derde en vierde verdieping. U-Residence telt in totaal 95 kamers, waarvan 64 bestemd zijn voor huisvesting van (internationale) studenten voor verblijven van 6 maand of 1 jaar. De prijs van een kamer bedraagt 450 euro per maand. De overige 31 kamers op de bovenste verdieping dienen voor korte verblijven van docenten, erkende topsporters en buitenlandse studenten. Deze hotelkamers kunnen geboekt worden voor 75 euro per nacht. Het VUBorkest pakt uit met concertreeks in het kader van het Europees Jaar van de Burger Bij de start van een nieuw academiejaar hoort steeds een nieuw concertseizoen van het Symfonisch Orkest van de Vrije Universiteit Brussel. Dit najaar brengt ons orkest een concertreeks in Vlaanderen met als thema het Europees Jaar van de Burger. Afwisselend met de muziek brengt Ingrid Vanrutten tijdens de concerten enkele boeiende tekstfragmenten rond dit thema. Het VUBorkest, onder leiding van Jurgen Wayenberg, is een volwaardig symfonisch orkest waarin naast studenten, alumni en personeel van de universiteit ook familieleden, jongeren en sympathisanten welkom zijn. Zowel een leuke, bijzondere sfeer als een hoog muzikaal niveau zorgen steevast voor een aangename concertervaring. Het gevarieerd programma bestaat steeds uit klassieke en moderne muziekstukken, maar ook prachtige filmmuziek, en regelmatig durft het orkest zich zelfs aan avant-gardemuziek te wagen. Bovendien wordt elk jaar één van onze muzikanten in de spotlight gezet als solist. Dit jaar brengt de eerste trompettist van het orkest een verrassend solowerk voor bugel in een exclusieve bewerking voor het VUBorkest. Het VUBorkest brengt de concertreeks (zie ook achterkant van deze Akademos) naar de VUB-campus met een concert in de Aula op zondag 24 november om 15u. Verder speelt het orkest ook concerten in Antwerpen (16/11), De Panne (23/11), Tongeren (01/12) en Bredene (07/12). Meer informatie over de concerten en het bestellen van toegangskaarten via Personeel van de VUB kan een vrijkaart verkrijgen met de bestelcode VUBPER. AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

14 14 WETENSCHAPSCOMMUNICATIE Onderzoekers, durf eenvoudig zijn En zeg t eens, waarover gaat uw onderzoek nu eigenlijk? Een vraag die menig doctoraatstudent op familiefeesten en andere sociale gelegenheden met verstomming doet slaan. Onderzoekers zijn tot in de kleinste details ondergedompeld in hun onderwerp, maar datzelfde onderwerp kort en bondig uitleggen in wat men dan mensentaal noemt, blijkt andere koek. Daarom kwamen alle Vlaamse universiteiten samen op de VUB om Zeg t eens, een Summerschool over Wetenschapscommunicatie, te organiseren. Drie zomerse dagen lang konden 158 Vlaamse doctorandi lezingen, panelgesprekken en presentaties volgen tijdens de plenaire sessies in de voormiddag, en tal van communicatietrainingen in de namiddag. De belangrijkste tips op een rij. Weg met weasels Dag 1. Keynote speaker Rita Carter valt met de deur in huis: over wetenschap communiceren is geen gemakkelijke opgave, zeker niet voor wetenschappers zelf. Aan onderzoek doen is dan ook iets helemaal anders dan over onderzoek communiceren, stelt Carter, wetenschappers willen hun onderzoek terecht kaderen en nuanceren, maar voor een breed publiek gaat hierdoor de kern van de boodschap vaak verloren. De Britse journaliste weet waarover ze heeft, haar populair-wetenschappelijke boeken over de hersenen en hersenonderzoek verkopen als zoetje broodjes bij het brede publiek, maar weten ook de wetenschappelijke wereld te bekoren. De boodschap moet dus beperkter, een tip waarvan veel wetenschappers spontaan beginnen te gruwelen. Beperkt betekent in de oren van een onderzoeker vaak gewoon wetenschappelijk incorrect, maar wat heb je aan je tot in de detail - wetenschappelijk correcte en genuanceerde boodschap, als geen kat ernaar luistert? vraagt Carter aan het publiek. Gelukkig geeft de schrijfster meteen ook een concrete tip: gebruik nooit meer weasels! Nee, weasels zijn geen proefdieren. Deze kleine knaagdiertjes zijn wel de geliefkoosde term voor bepaalde woorden, die dagelijks door onderzoekers worden gebruikt. Carter geeft uitleg: het zijn technisch en moeilijk klinkende woorden of zinsdelen die eigenlijk niks zeggen en de inhoud uit je zinnen zuigen, denk aan component, situatie, in de sfeer van, een en ander, bepaalde, op basis van, dermate, al dan niet,. Er is wat gerumoer in de zaal, het publiek gaat duidelijk niet akkoord en één onderzoeker werpt zelfs op dat ze niet anders kunnen dan deze woorden gebruiken, meer nog, ze worden aangemoedigd van hogerop! Rita Carter heeft hier maar één repliek op: weasels may be good for science, but not for science communication. De sprekers na Rita Carter kunnen meteen de proef op de som nemen. Nieuwe en gevestigde waarden in de wetenschap proberen in de vorm van een pecha kucha (een presentatie waarbij je slechts 20 seconden per slide mag vertellen en maximaal 20 slides mag gebruiken) hun onderzoek onder woorden te brengen. Zagen we daar, ondertussen toch geoefend spreker, UGent-prof. Johan Braeckman even zweten? Geen enkele onderzoeker faalde echter, onmiddellijk tot de kern van je onderzoek komen in één gebald verhaal: het is mogelijk! Wetenschapper 2.0 Dag 2. De socialemediamolen draait op volle toeren, woorden worden plots vergezeld van hashtags en de onderzoekers in het publiek zitten niet uit verveling, maar uit interesse, op hun smartphone te tokkelen tijdens de plenaire sessie. Keynote speaker van dienst is Marjolein Pijnappels, journaliste en socialemediaexperte die toevallig ook een diploma biologie op zak heeft. Ze lokt meteen het publiek de digitale wereld in door hen uit te nodigen voor een onlinepoll: Mijn taak als wetenschapper is kennis maken, niet helpen bij de toepassing van kennis. Het merendeel gaat niet akkoord. Een goed begin. Ondertussen verkoopt Pijnappels het concept Wetenschapper 2.0. Deze new and improved wetenschapper zit niet in een ivoren toren, maar staat met zijn twee voeten in de samenleving en gaat via het wereldwijde web

15 in dialoog met iedereen die het wil. Na het betoog van Pijnappels mogen jonge onderzoekers, waaronder VUB-onderzoeker Rob Heyman, hun eigen socialemediasuccesverhalen vertellen. Het publiek is duidelijk enthousiast en geïnspireerd door de tips & tricks van zowel Marjolein Pijnappels als de jonge onderzoekers. Maar tijdens de workshop die Pijnappels in de namiddag geeft, spreekt één onderzoekster haar twijfels uit: Ik ben ontzettend geïnspireerd en heb oprecht zin om een Facebookpagina, blog of Twitteracount over mijn onderzoek op te zetten, maar ik weet dat mijn inspiratie maandag zal verdwijnen wanneer ik mijn collega s tevergeefs probeer te overtuigen en ik er wegens tijdsgebrek nooit echt aan toe zal komen. Een eerlijke en terechte opmerking, geeft Pijnappels toe, over wetenschap communiceren via sociale media, vergt een beetje tijd en veel goesting. Doorzetten, want het loont de moeite, is dan ook de boodschap waarmee Pijnappels de dag afsluit. Hogere elven en nazi s Dag 3. Van sociale media, naar die goede oude gewone media. Lieven Scheire, de man die wetenschap met humor weet te combineren en er nog eens mensen mee weet te boeien ook, schuift als moderator aan tafel met VUB-persman Sicco Wittermans, journalisten Koen Wauters en Jeroen Wils en doorgewinterde mediagenieke professoren Jean Paul Van Bendegem, Manuel Sintubin en Dave Sinardet. Naast een goeie portie humor krijgen we ook wat nuttige tips te horen. Smeed het ijzer wanneer het heet is, bijvoorbeeld, een oude volkswijsheid die ook hier van pas komt. Heb je ontzettend boeiende onderzoeksresultaten, waar jammer genoeg niemand op zit te wachten? Stuur dan ook geen persbericht de leegte in, zeggen alle panelleden in koor. Hou de media in het oog en wacht tot jouw onderwerp (of iets gelinkt aan jouw onderwerp) in de media komt en speel er dan op in. De tips blijven komen, Jeroen Wils hamert er bijvoorbeeld op dat je moet durven eenvoudig zijn. Als onderzoeker spreek je dan namelijk niet voor je peers, maar voor het brede publiek. En zo worden de plenaire sessies afgesloten, zoals ze begonnen zijn: met de boodschap om je boodschap beperkt te houden, om even niet na te denken over wat je collega s wel niet zullen denken maar wel over wat het publiek van je verhaal zal begrijpen en onthouden, om gewoon eenvoudig te durven zijn. Wetenschap en comedy Zes moedige wetenschappers betreden tijdens de laatste dag van de Summerschool het podium met een stand-upcomedyshow over hun eigen onderzoek. Drie dagen lang hebben ze tijdens een comedyworkshop hun eigen materiaal kunnen schrijven en uittesten onder begeleiding van Michaël Van Damme en Dimitri Desmyter van de Lunatic Comedy Club. VUB-professor Jorgen D Hondt geeft de aftrap en het zit meteen goed. Geen klamme handen te bespeuren bij D Hondt, met een natuurlijke flair praat de fysicus moppen over Elio Di Rupo, zwarte gaten, het koningshuis en het universum aan elkaar. Na D Hondt is Robbie Roels van de KU Leuven aan de beurt. We krijgen te horen hoe deze wiskundige zich probeert te integreren in de wereld (en dat is een integratie zonder grenzen ) en daar komen heel wat goed gesmaakte taalmopjes bij kijken. Na deze twee exacte comediens krijgen we ook nog een crisiscommicator van het leger te horen (of zoals presentator Lieven Scheire hem voorstelde: Lachen want hij weet hoe hij met een kalasjnikov moet omgaan ), krijgt Chris Callewaert, die een doctoraat maakt over okselgeuren aan de UGent, het voor elkaar om het publiek aan elkaars oksel te laten ruiken en vertelt Danniel Lacko, die in Antwerpen doctoreert in Brain Computer Interfacing, hoe hij Selah Sue als proefpersoon gebruikt door een EEG-kap onder haar kapsel te verbergen. Afsluiter is Wim Van den Broeck van de dienst Wetenschapscommunicatie aan de VUB die op theatrale wijze het publiek wist te vertellen over hoe hij in de comedyworkshop werd meegesleurd. Lieven Scheire maakt er meteen een goedlachse vrijdagochtend van door wat gedurfde inside science jokes te tappen die het publiek wel kon smaken: natuurkundigen mochten zichzelf de zonen en dochters van het licht noemen, wiskundigen werden de hemel in geprezen als hogere elven van de wetenschap en germanisten die op iets te enthousiaste wijze taalfouten van anderen corrigeren, werden dan weer gebombardeerd tot nazi s van de wetenschap. Lieven Scheire en prof. Jorgen D Hondt AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

16 16 IK STUDEERDE AAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL Hoofdredactrice Knack Weekend Lene Kemps Er is aan mij bepaald geen oorlogsjournalist verloren gegaan, zegt Lene Kemps. De goede verstaander kan niet om de ironie heen. De hoofdredactrice van Knack Weekend had al een voorkeur voor lifestyle-onderwerpen toen ze nog communicatiewetenschappen studeerde aan de VUB. Een ontmoeting met de vrouw die mee de journalistieke lijnen van Knack Weekend uitzet en haar blad uitdrukkelijk géén vrouwenblad noemt. Ik ben 12 jaar hoofdredactrice bij Feeling geweest, zegt Lene Kemps. En dat is écht een vrouwenblad. Bij alles wat je schrijft moet je een vertaalslag maken: wat zal de lezeres denken? Welk aspect van het onderwerp interesseert haar? Het waren heel leuke jaren, daar niet van. Maar na die 12 jaar wou ik wel eens terug naar een blad dat mij vanzelfsprekend meer op het lijf geschreven is. En Knack Weekend is dat blad? Knack Weekend is een actuablad. Ja, er gaat veel aandacht naar beauty en mode. Maar het verschil ligt in de toon waarmee je het behandelt. Is dat een gewone toon, zoals het geval is bij Knack Weekend, dan zijn die artikels meteen geen vrouwenartikels meer. Over vrouwen gesproken, de VUB besliste haar eredoctoraten dit jaar uitsluitend aan vrouwen te geven. Ik vind dat niet slecht. Er bestaat nu eenmaal een glazen plafond, daar is geen twijfel over. Natuurlijk, ik ken het discours dat vaak afgestoken wordt wanneer de keuze voor een mannelijke kandidaat wordt verdedigd. Het gaat dan altijd om de kwaliteit, niet het geslacht. Maar als de vrouwen van nu een netwerk uitbouwen en een voorbeeld geven, dan maken ze het voor de volgende generatie vrouwen makkelijker. Toch? Komt uit de mond van een vrouw die zich bewezen heeft. Heb je indertijd communicatiewetenschappen gekozen met het oog op een journalistieke carrière? Ik heb in ieder geval altijd iets willen doen rond lifestyle. Maar journaliste ben ik niet geworden aan de VUB. Ik herinner mij het eerste jaar op unief. We kregen heel algemene zaken: economie, statistiek, Duits, Frans. Op zich niet slecht, maar ik heb daar niet leren schrijven. Hoe maak je een goede intro? Hoe functioneert een krant? Dat soort onderwerpen kwam niet aan bod. Maar je leerde wél denken, academisch denken: hoe pak je een onderwerp aan, wat is de essentie ervan, enzovoort. Nu, let op: aan de VUB heb ik wél the time of my life gehad. De wereld ging er open. Er zaten zoveel inspirerende figuren. Ik herinner mij nog heel goed het vak historische kritiek. Ik adoreerde dat. Ik zal nooit vergeten wat een assistente van Els Witte, die hedendaagse geschiedenis doceerde, zei in het begin van het jaar. Jullie zijn geen lege vazen om te vullen, vertelde ze ons. Je moet hier niet zitten en wachten tot we je volgieten. Nee, je hebt nu vier jaar om alle boeken te lezen die je wilt en alle professors aan te spreken. Zoek je weg! En dat heb je gedaan? Dat heb ik heel letterlijk genomen, ja. Dat was het leuke aan de VUB. Zo vroeg ik aan professor Hubert Dethier of ik iets kon doen rond de droom in de films van Bergman. Natuurlijk, zei die dan. En de volgende weken spendeerde ik mijn tijd dan in het filmmuseum ook al zo n ontdekking. Dat vond ik zo ontzettend verruimend. Aan de VUB leerde ik alles, behalve schrijven Was het een bewuste keuze, naar de VUB te trekken? Nee. Er hing op school zo n papiertje over de infodag van de VUB. Met mijn vriendin nam ik de trein, en van het moment dat ik de campus betrad, wist ik: dat is het. En dat was het ook. Aan de VUB ontdekte ik dat er mensen waren die óók boeken lazen, die óók in alles en nog wat geïnteresseerd waren. Dat was zo ongelooflijk prikkelend. Ik vond de VUB ook zo creatief toen. Je maakte kennis met iemand op een party, en daarna zag je hem of haar tot je verbazing terug in een bandje op het podium: heerlijk. En na je studies trok je richting Brussel? Tijdens al. Het eerste jaar hokte ik op de Nieuwelaan, maar daarna verhuisde ik zowat elk jaar naar een nieuw kot. Gaandeweg leerde ik Brussel kennen. Je ging naar films, naar tentoonstellingen. Ook dat maakte de charme van de VUB uit: dat er vlakbij zo n grote, onbekende stad op je te wachten lag, waar je je op de koop toe in twee talen uit de slag moest trekken. [gg]

17 LENE KEMPS Afgestudeerd: 1982 Diploma s: licentiaat communicatiewetenschappen en literatuurwetenschappen Huidige job: hoofdredacteur Knack Weekend

18 18 ERASMUSHOGESCHOOL BRUSSEL Brussel moet meer uitpakken met zijn kunstopleidingen De Erasmushogeschool Brussel (EhB) ziet er bij het begin van dit academiejaar volledig anders uit. De academische opleidingen zijn succesvol ingekanteld - eindelijk, mogen we misschien wel stellen - en ook werd er een nieuwe bestuursstructuur ingevoerd. Aanleiding voor de EhB om tegelijk ook op andere domeinen vernieuwing door te voeren. Algemeen directeur Luc Van de Velde ziet alvast een belangrijke rol voor de kunsten weggelegd. Het nieuwe academiejaar bracht niet alleen een nieuw logo, de Raad van Toezicht kreeg een nieuwe, uitgebreidere samenstelling en er werden vier nieuwe departementsnamen ingevoerd: Management, Media & Maatschappij, Design & Technologie, Onderwijs & Pedagogie en Gezondheidszorg & Landschapsarchitectuur. Aan het hoofd van al deze departementen staat een jonge, bekwame ploeg. Schools of Arts Tijdens de academische opening op 26 september 2013 stonden echter vooral de kunsten in de kijker: het Rits en het Koninklijk Conservatorium Brussel werden immers bestuurlijk omgevormd tot de twee Schools of Arts van EhB. Zij mochten daarom op de regisseursstoel plaatsnemen en brachten een openingsshow met eigen studenten rond het thema Inspiratie. Luc Van de Velde: Dat wij Brussel en Vlaanderen heel wat te bieden hebben, staat buiten kijf. Dit geldt voor al onze opleidingen, maar we wilden inderdaad meer stilstaan bij het belang van onze kunstopleidingen. De rol die deze opleidingen kunnen of moeten spelen in én voor de grootstedelijke, Brusselse context is niet te onderschatten. Cultuur en kunst en dus ook het hoger kunstonderwijs maken immers onlosmakelijk deel uit van de grootstedelijke realiteit en dit op meerdere niveaus en terreinen. Iedereen is het erover eens dat kunst en cultuur bijdragen tot emancipatie en tot de nationale én internationale uitstraling van een stad. Vindt u dat Brussel te weinig met de kunstensector uitpakt? Luc Van de Velde: Eigenlijk wel, ja. De bekende Amerikaanse stedengoeroe Richard Florida poneerde in zijn boek The rise of the creative class de stelling dat steden die veel kunstenaars, homo s en studenten aantrekken het heel wat beter doen dan steden die eenzijdig mikken op vastgoed, shopping en industrie. Kunst en cultuur zullen in de concurrentiestrijd tussen de steden dus een steeds belangrijkere plaats toebedeeld krijgen en bepalende factoren zijn voor wat betreft de aantrekkelijkheid van een stad. En u ziet daarbij dus een rol weggelegd voor de studenten? Luc Van de Velde: Ja. Brussel zou nog meer dan vandaag een nationale en internationale kweekvijver voor kunst en cultuur kunnen zijn, een centrum voor verschillende kunstdisciplines om zo onder meer de aantrekkelijkheid van de EhB-studenten van het Rits en het Conservatorium zorgden voor de kunstzinnige opening van het academiejaar stad te vergroten. Ik zeg onder meer, omdat op deze manier ook invulling gegeven wordt aan andere maatschappelijke ambities zoals bijvoorbeeld deze inzake democratisering van cultuur, of de vorming en versteviging van de sociale banden. Ter illustratie van dit laatste verwijs ik graag naar een project van onze Ritstheateropleiding, nl. Transfo Collect, waarmee we, via een structureel samenwerkingsverband tussen de hogeschool, de Brusselse gemeenschapscentra, de KVS en het Kaaitheater wat willen doen aan het gebrek aan doorstroming van jonge allochtone Brusselaars naar de kunstpraktijk. Zo n project mikt dus op de toekomst? Luc Van de Velde: Ja, dat klopt. De lange termijnvisie van Transfo Collect is ambitieus en noodzakelijk: we zullen zelf de voorwaarden scheppen voor een diverse instroom in het hoger kunstonderwijs en de (professionele) kunstpraktijk, en dus structureel de kunstpraktijk en het kunstonderwijs zelf veranderen. Ook het Conservatorium heeft vanuit haar engagement reeds geruime tijd projecten lopen onder een vergelijkbare vlag. Projecten die kunst, bewoner en stad met elkaar verbinden. Wat maakt Brussel zo geschikt in uw ogen? Luc Van de Velde: Brussel beschikt met het Rits, La Cambre, Luca, Rozas en het Koninklijk Conservatorium over opleidingsinstituten met een enorm potentieel en met een grote internationale reputatie. Doe daar toch meer mee! Met onze Schools of Arts willen we alvast graag partner zijn van de stad. Ik pleit er voor om de banden tussen het hoger kunstonderwijs, de stedelijke en regionale overheden en de culturele sector te versterken. Dat kan door gezamenlijke projecten en programmaties van docenten en studenten. Zowel Brussel als EhB winnen zo aan uitstraling en aantrekkelijkheid. [db]

19 19 PERSONALIA Rechtshistoricus Dave De Ruysscher heeft met Naer het Romeinsch recht alsmede den stiel mercantiel - Handel en recht in de Antwerpse rechtbank (16de - 17de eeuw) de Charles Duvivierprijs 2012 gewonnen. De prijs wordt vijfjaarlijks toegekend aan de beste monografie over rechts-, politieke of institutionele geschiedenis geschreven door een Belg, ditmaal voor de periode Anne Paduart, die in 2012 haar doctoraat afwerkte in de Ingenieurswetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel, heeft de Gustave Magnel Prijs : Nieuwe Activiteiten van SECO gewonnen. Deze prijs werd ingesteld door het Technisch Controlebureau voor het Bouwwezen SECO met het doel het toegepast wetenschappelijk onderzoek in verband met de bouw aan te moedigen. Dr. Philippe Tassin is de winnaar van de prestigieuze BAEF Alumni Award voor exacte wetenschappen. Deze vijfjaarlijkse prijs wordt uitgereikt door de Belgian American Educational Foundation en bekroont een exacte wetenschapper onder de leeftijd van 35. Philippe Tassin behaalde zijn ingenieurs- en doctoraatsdiploma s aan de VUB en werkt nog regelmatig samen met de onderzoeksgroep Toegepaste Natuurkunde (prof. I. Veretennicoff, prof. J. Danckaert). Dr. Tassin doet onderzoek naar metamaterialen. Dr. Tim Vantilborgh, verbonden aan de onderzoeksgroep Work & Organizational Psychology van de faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen, is co-laureaat van de FWO Acertaprijs 2013 die op 10 oktober 2013 werd uitgereikt. Hij kreeg deze prijs voor zijn doctoraat Extending traditional views on volunteers psychological contracts: novel conceptual and methodological approaches in non-profit studies. Prof. Koen Nevens, verbonden aan de faculteit Recht en Criminologie, is een van de laureaten van de FWO Acertaprijs Hij ontvangt de prijs voor zijn doctoraatsproefschrift De arbeidsrelatie, de zelfstandige en de ondernemer. behaald tijdens de 7th International Conference on Packed Column Supercritical Fluid Chromatography in juli in Boston (VS) voor de bijdrage Possibilities and limitations of the kinetic plot method in SFC, en een andere voor de bijdrage The Kinetic Plot Method in SFC: Theoretical validation and Evaluation of Constant Pressure Gradient Elution, behaald tijdens de 9th Balaton Symposium on High Performance Separation Methods in september in Siofók, Hongarije; een Agilent Poster Award voor ir. Bert Wouters, behaald tijdens het 39ste Internationale symposium over High Performance Liquid Phase Separations and Related Techniques in Amsterdam voor de poster getiteld Design of Microfluidic devices for spatial multidimensional LC separations en ten slotte één Best Poster Award voor ir. Wim Smits, behaald tijdens hetzelfde symposium met de poster getiteld CFDstudy of the optimal design of parallel segmented flow columns to circumvent the effects of column heterogeneity. De Koninklijke Vlaamse Chemische Vereniging (KVCV) heeft de prijs voor meest verdienstelijke student in de chemie uitgereikt aan VUB-studenten Olivier Van der Poorten en Sebastiaan Van de Velde. Beide studenten behaalden een ex-aequo-score en worden beloond voor hun uitmuntende prestatie gedurende hun opleiding en verdediging van hun masterthesis. Ilse Luyten, onderzoekster aan de vakgroep Criminologie van de VUB, heeft met haar thesis Niets is wat het Lijkt: hangjongeren in Maasmechelen de Charles Ullens prijs gewonnen. Deze prijs toegekend door de Koning Boudewijn Stichting die het Ullens Fonds beheert zet dit jaar 5 onderzoekers in de bloemetjes die een nuttige bijdrage hebben geleverd aan de politieke beleidsvorming op het gebied van migratie- en integratie. COLOFON Op 12 juni 2013 nam Kwinten Van Assche, master in de criminologie aan de Vrije Universiteit Brussel, de Neerlandia prijs voor de beste masterproef in ontvangst in aanwezigheid van de korpschef en de burgemeester van Brussel. Zijn masterproef met de titel Internering. Als de nood het hoogst is is gepubliceerd in Academia Press. Prof Joachim Koops, Professor International Affairs at Vesalius College, along with three students, accepted the LISBOAN Award for Outstanding Teaching for the International Affairs capstone course, From Theory to Policy-Oriented Analysis and Advice. The annual award, organised by the international LISBOAN network of 63 Universities and research institutes devoted to European studies, recognises individuals who have an outstanding record in the field of European integration, incorporate innovative means of teaching the Treaty of Lisbon and enhance the visibility of EU studies. VUB-fysicus prof. Jorgen D Hondt kreeg een uitnodiging voor de Davos-top. Het forum wil excellente wetenschappers uitnodigen die maatschappelijk betrokken zijn en het potentieel hebben om de wereld te veranderen door hun wetenschappelijke kennis. De VUB-prof werd in september samen met andere uitverkoren Young Scientists gehuldigd in het bijzijn van de economische en politieke wereldleiders. VUB-prof Ann Dooms, verbonden aan de VUBvakgroep ETRO, is gekozen tot een van de vijf laureaten die in aanmerking komen voor de eerste Gouden Pipet van het populair-wetenschappelijke tijdschrift EOS. De bekendmaking van de uiteindelijke winnaar gebeurt op 24 november 2013, tijdens een plechtigheid in het STUK Kunstencentrum in Leuven. Wim Devesse, onderzoeker bij de Acoustics and Vibration Research Group van de VUB, heeft op de IEEE International Conference on Automation Science and Engineering de Best Student Conference Paper Award gewonnen. Hij kreeg de onderscheiding voor de voorstelling van zijn paper getiteld A Real-Time Optimal Control Method for Swing-Free Tower Crane Motions. Drie leden van de onderzoeksgroep Electrochemical and Surface Engineering (SURF) hebben een Solvay Award ontvangen. Tom Hauffman, post-doctoraal onderzoeker bij SURF, werd bekroond voor zijn doctoraat getiteld In situ study of self-assembling monolayers on aluminium oxides. Ine Schoukens, voormalig lid van de groep, viel eveneens in de prijzen met haar doctoraat Electrochemical activity of a new generation of hot dip aluminium coatings on steel. Doctoraatsstudent Dries Van Laethem kreeg de prijs voor zijn masterthesis Modeling and simulation of a direct hybridization fuel cell - ultracapacitor. Heidi Martens, Lukas Latacz (ETRO-VUB), Tomas Dekens (ETRO-VUB), Gwen Van Nuffelen, Werner Verhelst (ETRO-VUB) en Marc De Bodt wonnen the best Poster Award op het symposium E-Health voor mensen met communicatieve beperkingen: wetenschap en praktijk in Nijmegen met de poster De prosodietrainer: geautomatiseerde diagnostiek en behandeling van spreektempo en intonatie bij dysartrie Het VUB-departement Chemische Ingenieurstechnieken (CHIS) heeft de voorbije maanden vier Poster Awards in de wacht gesleept: twee Best Poster Awards voor ir. Ruben De Pauw, één Redactie: Sicco Wittermans, Geert Goessaert, Jozefien De Marrée, Sofie Verkest, Peter Van Rompaey Eindredactie: Peter Van Rompaey Medewerkers: Steven Van Garsse Foto s: Greet De Gendt, Kelly Langenus, Bart Deseyn, Marcom Opmaak: Gekko Publiciteit Druk: Albe De Coker Gedrukt met plantaardige inkten op milieuvriendelijk papier Redactiesecretariaat: Ingrid Knaepen Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen Pleinlaan 2 - B-1050 Brussel [T] +32 (0) [F] +32 (0) [E] marcom@vub.ac.be - [W] Wenst u Akademos thuis te ontvangen, laat ons iets weten. Verantwoordelijke uitgever: Prof. dr. Paul De Knop Rector Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 - B-1050 Brussel SPONSOR DE TOEKOMST Giften, legaten, schenkingen, sponsoring +32 (0) of foundation@vub.ac.be MEER INFO: Vanaf 40 euro fiscaal aftrekbaar Het minimale bedrag om giften voor goede doelen fiscaal aftrekbaar te maken, bedraagt intussen 40 euro in plaats van 30 euro. AKADEMOS - JG.16 NR4 OKTOBER - NOVEMBER

20 VUBorkest o.l.v. Jurgen Wayenberg Antwerpen - De Panne - Brussel Tongeren - Bredene Concertreeks in het kader van het Europees Jaar van de Burger. Ouverture Nabucco Giuseppe Verdi For the time being Bert Joris, arr. Pol Nuyts La rosière républicaine Modeste Grétry Marche Hongroise Hector Berlioz Fanfare for the common man Aaron Copland Cantus in memory of B. Britten Arvo Pärt Flight to Neverland John Williams Music from Gladiator Hans Zimmer Solist: Ruben Vanacker (bugel) Woord: Ingrid Vanrutten Info en reservatie: concerten@vub.ac.be / Tickets 10 (kassa 12) Studenten 5 (kassa 7) ANTWERPEN - zaterdag 16 november - 20u Aula Rector D Hanis, Universiteit Antwerpen Stadscampus, Kleine Kauwenberg DE PANNE - zaterdag 23 november - 20u De Boare, Koningsplein 1 BRUSSEL - zondag 24 november - 15u AULA VUB, Campus Etterbeek, Triomflaan toegang 6 - Pleinlaan toegang 13 TONGEREN - zondag 1 december - 15u de Velinx, Dijk 111 BREDENE - zaterdag 7 december - 20u Eventcentrum Staf Versluys, Kapelstraat 76 Concerten ingericht met de steun en/of medewerking van Universiteit Antwerpen, Vrijzinnige Dienst UA, Vrijzinnige Koepel Westhoek samen met het Panne- Instituut, het Willemsfonds, het August Vermeylenfonds, het Masereelfonds, Lichtpunt, de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, Vriendenkring De Bredense Fakkel, Dienst Cultuur VUB, Vriendenkring VUB/EhB/UZ Brussel, Oudstudentenbond VUB en Uitstraling Permanente Vorming vzw Met de steun van de European Year of Citizens European Year of Citizens