Kwekerij Bastin. Maart tot december van dinsdag t/m zaterdag van tot uur.

Transcriptie

1 Kwekerij Bastin Nederlandse Plantencollecties Lavandula, Salvia, Santolina, Thymus en Rosmarinus Aalbeek Dit is de eerste catalogus sinds onze verhuizing eind 2000 naar een 300 jaar oude carréboerderij. Aalbeek ligt centraal in het prachtige Zuid-Limburgse heuvelland op 14 km van Maastricht en 14 km van Heerlen. Eindelijk kunnen we ons nu verder ontplooien en hebben we ruimte voor ons brede assortiment. De boerderij ligt op een helling die oploopt van 100 tot 110 meter boven NAP. De tuin en het verkoop gedeelte liggen in terrassen tegen deze helling. De kweekvelden beginnen over de horizon aan het eind van onze eigen weg. De totale oppervlakte is bijna 2 hectare. Het was de bedoeling deze catalogus uit te brengen in Door het vele werk van de verhuizing en steeds meer activiteiten in de kwekerij is het er vorig jaar niet van gekomen. Er zit maanden werk in het maken van een nieuwe catalogus. We vinden het erg belangrijk de juiste informatie te geven bij planten die nauwelijks ergens anders wordt beschreven. Inleiding Als fijnkweker moet je van alle markten thuis zijn. Hoe maak je een catalogus voor twee jaar? Alles vergt beleid, zo ook deze onderneming. Het is zeker niet de bedoeling klanten te lokken met valse beloftes. Bij het maken van de catalogus gaan we uit van een inventarisatie in het najaar die aan het schrijven vooraf gaat. Het grootste deel van de planten is in grote of kleinere hoeveelheden op voorraad op het moment dat de catalogus verschijnt. De catalogus geldt voor twee jaar, maar het kan voorkomen dat het assortiment met andere planten wordt aangevuld of de planten tijdelijk niet in voorraad zijn. We zijn geen tuincentrum en kopen vrijwel geen planten in. Dat zou ook alleen mogelijk zijn als we braaf het standaard assortiment voeren dat je overal kunt krijgen.veel van de planten die wij vermeerderen, zijn niet algemeen verkrijgbaar. Dat betekent dus dat wat op is, opnieuw moet worden vermeerderd en daar gaat, afhankelijk van het seizoen, wat tijd overheen. We werken ook niet met kunst- licht, warmte en mest, maar voegen ons naar de seizoenen. Organische bemeste planten gaan iets later groeien dan met kunstmest gedreven planten omdat de beschikbaarheid van organische bemesting voor de planten afhankelijk is van de bodemwarmte. Voorraad Het wil wel eens gebeuren dat de voorraad op ons verkoopgedeelte niet is aangevuld.vanuit de voorraad kunnen wij uw boodschappenlijstje toch vaak nog kompleet maken. Er kunnen natuurlijk ook soorten op raken. Meestal zijn die op dat moment al weer in de maak. We streven er naar, maar u begrijpt dat niet alle planten uit deze catalogus doorlopend leverbaar zijn. Het assortiment Ons sortiment is voortdurend in beweging. Wij vinden het leuk steeds nieuwe soorten te zoeken en te vermeerderen. Het aantal aangeboden soorten van onder andere Lavendel en Salvia in deze lijst is nogal overdreven. Een deel daarvan wordt alleen in kleine aantallen vermeerderd en staat vooral voor de volledigheid in de catalogus. Er zijn ook regelmatig soorten leverbaar die de catalogus net niet hebben gehaald. De prijslijst, die regelmatig wordt aangepast, is actueler dan de catalogus. De laatste nieuwe aanwinsten staan meestal eerst alleen in de prijslijst, voordat ze in de volgende catalogus beschreven worden. Veel nieuwe introducties treft u aan in deze catalogus. Niet alleen binnen onze specialisaties zoals Lavandula en Salvia. Steeds meer worden wij aktief op het gebied van wat wij beschouwen als goede vaste planten. Sommige van deze planten zijn heel nieuwe introducties andere, soms weinig bekende klassiekers, of introducties uit verre oorden. Dit samen wordt een beetje ongelukkig aangeduid als 'bijzondere tuinplanten'. Mediterrane en geurende planten hebben onze bijzondere aandacht. Er werd veel vooruitgang geboekt op het gebied van Salvia, Cistus, Lavendel en Phlomis. De Cistus soorten die we vermeerderen zijn allemaal beproefd op winterhardheid. We hebben dus veel planten voor de zonnige tuin. Pulmonaria en ook Helleborus en veel pioenrozen kunnen in de schaduw staan. De Tuin Meteen het eerste jaar in 2001 zag een groot gedeelte van de tuin er door het gebruik van de volwassen planten uit onze oude tuin al volgroeid uit. Nu zijn er nog steeds wat open plekken die ik hoop in de loop van 2002 te beplanten. De mediterrane border, de vouurborder en de schaduw border zijn helemaal volgroeid. Openingstijden Maart tot december van dinsdag t/m zaterdag van tot uur. Postorder Dit is niet bedoeld als postorder catalogus. Wij zien u liever zelf planten uitzoeken op de kwekerij.voor degenen die moeilijk naar ons toe kunnen komen versturen we als service regelmatig planten per post. Het minimum bedrag per bestelling is 25 euro. Daar komen de portokosten en 2,50 euro voor verwerking en inpakken bij. Aanvragen, liefst per naar: bestellen@bastin.nl, of schriftelijk.. Route Aalbeek ligt ongeveer 4 km van de snelweg, net zover als Brunssum, maar dan de andere kant op. Het is heel makkelijk te vinden vooral als u de onderstaande route beschrijving volgt. Vanuit het noorden; volg de A2 tot knooppunt Kerensheide, neem hier de A76 richting Heerlen. Vanaf de snelweg van Eindhoven / Antwerpen (A 76) naar Heerlen / Aken neemt u afslag 5 Nuth-Brunssum. U rijdt dan, door Nuth, Nuth weer uit over de doorgaande weg richting Valkenburg. Bij de afslag naar Schimmert rechts en dan meteen weer rechts is de Nieuwenhuysstraat. De boerderij is goed herkenbaar aan de rode gevel van het woonhuis. Vanaf Maastricht is het het makkelijkst de snelweg naar Heerlen te nemen en dan afslag 4 Hulsberg / Nuth. Na Hulsberg komt het gehucht Aalbeek. U gaat hier links en meteen weer rechts bij de de afslag naar Schimmert. Vanuit België is het meestal het makkelijkst bij Maasmechelen de grens over te steken en op knooppunt Kerensheide Heerlen te kiezen (dat is gewoon rechtdoor) en de bovenstaande route te volgen. Belgen uit het zuiden komen over Luik naar Maastricht en sluiten daar aan de op bovenstaande route uit Maastricht. Informatie over busverbindingen vanuit station Nuth, bel Hermes: Millieu Het is tegenwoordig een rage om statements te doen om begrip te oogsten voor de belastende activiteiten die je, ondanks je millieubewustzijn, ontplooit. Bijvoorbeeld: onze potjes zijn van gerecycleerd plastic. Maar ze zijn van plastic en als je ze weggooit, belast dat het millieu. Onze potjes en potjes van dezelfde formaten als wij gebruiken kunt u terugbrengen. Ze worden dan opnieuw gebruikt. Wij kunnen alleen niet allerlei verschillende formaten door elkaar aannemen. Wat we niet kunnen gebruiken, moeten we alsnog weggooien. Alle planten hebben een label in hun potje zodat u nog eens kunt opzoeken hoe een plant heet, hoe hoog de plant wordt, in welke kleur ze bloeien, enzovoorts. Deze worden gemaakt van gerecycleerd PET. Dit materiaal is goed brandbaar (bij vuilverbranding) en in ruime mate beschikbaar vanwege de enorme hoeveelheden PET-frisdrankflessen die via statiegeld worden ingeleverd en na een aantal keer spoelen en vullen aan recycling toe zijn. Wij kweken onze planten zonder gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.vooral het gebruik van een organisch bemeste potgrond kost bijna het drievoudige van wat gewone potgrond zou kosten. We zijn van mening dat dat niet alleen het milieu maar ook de kwaliteit van de planten ten goede komt. Indeling De indeling van de catalogus is gewijzigd ten opzichte van de vorige editie. Maar de gegevens zijn nagenoeg dezelfde gebleven. Zone aanduiding heeft wat extra uitleg nodig. Het gaat hier om de 'USDA hardiness zones' die aangeven in welke gemiddelde minimum temperatuurszone een plant van nature voorkomt. Het betekent niet dat ze nooit meer kou verdragen. Maar het geeft wel een indicatie over de winterhardheid van een plant. Nederland en België liggen grotendeels in zone 8 Zone >-45-45/-40-40/-34-34/-29-29/-23-23/-17-17/-12-12/-7-7/-1-1/+5 Geslacht Familie Nederlandse naam Wetenschappelijke naam 'Cultivar' (synoniemen) bloeikleur bloeiperiode hoog cm standplaats zone Beschrijving Nieuwenhuysstraat 29, 6336 XV Aalbeek/Hulsberg, K.v.K. Hrl: 48973, BTW: , giro telefoon: fax: , info@bastin.nl, web:

2 Acanthus Acanthaceae Acanthus Jeff Albus wit zon, doorlatend Spectaculair mooi is deze witte vorm. De bloeiaren van Acanthus stonden model voor een van de meest bekende en meest gekopieerde voortbrengsel van de decoratieve kunst: de Corinthische zuil ornamenten. Acanthus bloeit lang en rijk, als de bloemen uitgebloeid zijn zijn ook de zaaddozen nog zeer decoratief. Met een beetje geluk is dit architectonische hoogstandje leverbaar vanaf eind Acanthus mollis wit, purper zon, doorlatend 6 Een wat algemenere vorm. Grof donkergroen blad tot 100 x 20 cm, plant 50 cm hoog maar de bloemen kunnen tot 2 meter komen. Acanthus spinosus wit, purper zon, doorlatend 6 Acanthus spinosus heeft het meest fijn gekartelde blad en is iets lager dan de meeste vormen. De hoogte van 150 cm betreft de bloeistengels op maximale hoogte. Ik weet niet goed waar het gerucht vandaan komt dat Acanthus een moeilijke plant is. Ze verdraagt als ze eenmaal goed is aangeslagen alle denkbare omstandigheden: zon, schaduw, droogte, vocht en vorst. Elk stukje wortel dat na verplaatsen van een oude plant achterblijft kan weer uitlopen. Het is een belangrijke mediterrane plant met heerlijk glimmend donkergroen en fijn besneden blad, onontbeerlijk voor architectonisch bewuste tuiniers. Achillea Asteraceae Duizendbad Achillea Feuerland bruinrood zon 2 Een fantastisch verwarmend spektakel. Grootbloemig en ongewoon langbloeiend, alle vuurkleuren komen aan bod, van bruin over warm rood tot oranje geel. Afzender: Ernst Pagels, respect voor deze Noord-Duitse kweker die met ijzersterke introducties op het gebied van onder andere Salvia, Achillea en Miscanthus het assortiment enorm heeft verrijkt. Wij plukken er mede de vruchten van en daar komen verderop in deze lijst nog een heel aantal van aan bod. Achillea millefolium Paprika scharlakenrood zon 2 Een fantastische kleur, in veel borders toepasbaar. Een van de echt rode duizendbladen moet ik zeggen om niet in de discussie: wat is de allerroodste, verstrikt te raken. Achillea Walter Funke oranjerood zon, droog 2 Deze lijkt nogal op Terracotta maar is iets roder, kleurvaster en standvastiger. (Onze ervaringen wijken wat dit betreft af van die van Coen Janssen.) Een waanzinnig mooie kleur voor combinaties bij paarse of blauwe bloemen of bij donkerbladige planten zoals Cimicifuga Brunette. Iedereen wil ze hebben die ze een droog genoeg plekje in de zon kan bieden. Agastache Dropplant / Anijshysop Lamiaceae Het voornamelijk Amerikaanse kruidengeslacht Agastache, is onze vriend vanwege geur, kleur en textuur. Met sneeuw of rijp zien de dorre stelen er opnieuw prachtig uit in de winter. Dus afknippen mag pas in het vroege voorjaar. Eindeloos worden er nieuwe cultivars benoemd. Met enige terughoudendheid maken wij en onze geliefde colegaebondgenoten ons daar ook schuldig aan. De kunst is het goed te selecteren op gewenste eigenschappen. Onze doelstelling hierbij is: standvastig, donkerbladig en donkere of warme kleuren. U mag er op rekenen dat we kritischer worden naarmate het aantal cultivars van een soort groeit. Het is een voor de siertuin wat laat ontdekt geslacht dat inmiddels de experimentele fase is ontgroeid. We weten dat ze niet echt langlevend zijn en letten daar bij het selecteren van nieuwe cultivars op. Veredelaars zijn nog steeds onder de indruk als ze andere kleurtjes ontdekken en vergeten dan wel eens kritisch naar standvastigheid te kijken. Een voorbeeld hiervan is Pink Fortune. Hier wordt onterecht meegelift op het succes van Blue Fortune op de zelfde manier als sommige namen van lavendel cultivars naar Hidcote Blue verwijzen en veel plantennamen verwijzen naar Sissinghurst. Algemeen kan gesteld worden dat Agastache en met name de Noord- Amerikaanse soorten de vorst prima verdragen maar dat een aantal soorten gevoelig zijn voor nattigheid en slakken. Bovendien zijn er soorten die gewoon kortlevend zijn, met name de zaairassen hebben dat euvel.voorlopig zien we af van de vermeerdering van naar onze ervaringen in de moeilijke Brunssumse klei onvoldoende winterharde Mexicaanse soorten. In de doorlatende klei in Aalbeek gaat het al veel beter. Agastache Blackadder lichtblauw zon Blackadder is een recente introductie van Coen Janssen. De aren zijn spichtig en met name in de kern, de kelkblaadjes en de stengels zeer donker zoals de naam beloofd. Deze zal als het meezit in de loop van 2002 leverbaar zijn. Agastache Blue Fortune blauwpaars zon 8 Blue Fortune is gewoon vanwege standvastigheid en de rijke bloei een van de beste vondsten (met dank aan Gert Fortgens, die hem vond toen hij nog bij het Proefstation in Boskoop werkte). Blue Fortune is een voorbeeld van goede architectuur en echt een performer: Langer en eerder bloeiend, en beter vast dan wat meestal wordt verkocht als Agastache foeniculum en meestal A. rugosa is, maar ook wat minder aromatisch. Blue Fortune is zacht paarsblauw. De aanhoudende bloei wordt veroorzaakt doordat de hybride niet vruchtbaar is, er wordt dus ook geen zaad gevormd. De bloeistengels blijven de hele zomer door vertakken en nieuwe aren maken. In het vroeg voorjaar moeten we er op letten dat grondslakken niet alle uitlopende ogen afknagen. Agastache Firebird oranjerood zon, warm, droog 9 Mooie hybride van Richard Dufresne, onze Salvia vriend uit de V.S. met mexicaans bloed (A. rupestris x A. coccinea). Fijn gebouwd met smal grijzig blad en lange smalle warm oranjerode bloemen. De hele plant is aromatisch.vereist een droge standplaats. Misschien klinkt dat wat optimistisch maar er zijn altijd plekjes die wat minder gezegend worden. Als de warmte niet van boven komt moet je zorgen dat ze uit je borders komt. Warme kleuren zijn onze redding in natte zomers. Agastache Hercules blauwviolet zon, droog Een hybride (nepetoides x rugosa) van Brian Kabbes, die ondanks een grote productie aan nieuwe cultivars ook de kwaliteit van zijn introducties hoog weet te houden. Het beoogde: een grote plant in de stijl van Agastache nepetoides maar dan met bloemen in een meer uitgesproken kleur onderschrijf ik. Een spontane zaailing tussen onze A. nepetoides had nog langere aren en was donkerder maar deze kwam helaas het volgende jaar niet meer terug. Ook het geoogste zaad leverde niets van dien aard op. Hercules is een lekker stoere grote plant met lange aren, bovendien steriel dus lang doorbloeiend, en standvastig.volgens Brian is de plant zo stevig dat je de fiets ertegen kunt zetten. De bloemen zijn niet heel erg opvallend wat gezien de enorme bloeikracht een voordeel zou kunnen zijn. Agastache Linda donker paars zon, droog Dit is onze eigen introductie, geselecteerd uit een grote hoeveelheid kruisingen van A. rugosa x A. rupestris. Een verleidelijke, donkerbruine beauty. Een van de mooiste features is het met name in het voorjaar diep donkerbruine fijne blad. De bloemen zijn klein en zitten met velen in ranke aren. Door het paars is wat oranje zichtbaar van een van de ouders: Agastache rupestris het blad heeft ook de vorm en grootte van deze. Het blad is zo donker vanwege de inbreng van Agastache rugosa. 2

3 Agastache Minaret lila-roze zon, droog Nog een hybride van Brian Kabbes. Minaret is een fijn gebouwde zacht lila-roze cultivar die goed uitstoelt en dus ook prima standvastig is. De bloei houdt zeer lang aan. Agastache nepetoides geelgroen zon Deze maakte het ontstaan van Hercules dus mogelijk. De wildvorm heeft beslist toepassingsmogelijkheden. Dit is een reusachtige en weinig bekende achtergrondplant in het bij bijen en vlinders geliefde geslacht, bloemen heel erg zacht citroengeel, de geur is zwak. De plant wordt snel zeer groot maar is naar onze ervaring nogal kortlevend, reken op niet meer dan 2 of 3 jaar. U kunt uit het zaad zelf nieuwe planten kweken. Agastache pringlei roze, mauve zon Bloemen in etages boven elkaar met een sterke lavendelgeur, vrolijk en uitbundig bloeiend met ijle afstaande bloemen. Komt niet altijd ongeschonden door natte en koude winters. Als Mexicaanse soort is deze wat vorstgevoeliger. Agastache pringlei ssp. verticillata roze, mauve zon Heerlijk sterke lavendelachtige geur, rijkbloeiend met vele bloemstengels en fijne bloemen. Deze plant die enkele jaren geleden onder de naam Monarda Astromontana of Agastache austromontana en tussenvormen hiervan werd aangeboden is een kleinere ondersoort van Agastache pringlei. Agastache rugosa paars zon 8 Kenmerkend is de muntachtige geur, bijen en vlinderplant. Botanisch en geologisch interessant omdat dit de enige soort uit het geslacht is dat buiten Amerika voorkomt, in dit geval Korea (Azie). Kortlevend maar ruim uitzaaiend door de border wat spontaan tuinieren mogelijk maakt. De zaden worden in de winter door vogels uit de aar gegeten. Agastache rugosa Korean Zest paars zon 8 Deze heeft met name in het voorjaar donker bruin spits blad en later korte smalle bloemaren. Een hele leuke plant en niet zo moeilijk als sommige geslachtsgenoten. Agastache rupestris oranje zon, warm, droog 9 Een van mijn favorieten in het geslacht. Hoewel van mexicaanse afkomst, niet al te moeilijk op droge grond. Het blad is grijs en heel aromatisch. De roodachtige aren zijn bezet met terracotta kleurige bloemen. Lijkt op Firebird maar nog intenser van kleur en standvastiger. Zeer mooi. Agastache Serpentine lilapaars zon Een van de eerste bijdragen van Coen Janssen aan het spervuur van Agastache selecties. Maar wel terecht benoemd in dit geval. Coen haalde nog meer moois uit zijn hoed waar wij ook van vermeerderen. Hij noemde Serpentine bij introductie een geschenk uit de tuin, de bloemaren zijn tot 40 cm lang en kronkelen omhoog. De nieuwe stengels vanaf de basis zorgen voor standvastigheid en leveren voortdurend nieuwe bloeiaren. Ook het feit dat de bloemen grotendeels steriel zijn draagt bij aan de lange bloeiperiode. De kleur is heel bruikbaar en ligt in het romantische spectrum waar we wel weg mee weten. Ajuga Lamiaceae Kruipend Zenegroen Ajuga reptans Jugenstihl donkerblauw schaduw Een niet heel indrukwekkende maar zeer makkelijke bodembedekker. De soort is inheems in Nederland en vrij algemeen. Deze selectie van Brian Kabbes heeft purper glimmend blad en is de mooiste zenegroen die wij kennen. Alcea Malvaceae Stokroos Alcea Parkallee crème-geel Ewald Hügin, de vinder van Sedum Matrona uit Freiburg, wist deze roemruchte plant die twee eeuwen geleden in een Duits park ontstond op te sporen. Sindsdien is ze veelbesproken maar weinig aangeboden. Deze vaste stokroos wordt enorm groot en maakt veel stevige nieuwe stelen uit de grond. De bloemen hebben een mystieke crème-gele kleur met een bruine waas. Erg mooi! Helaas pas vanaf eind 2002 leverbaar. Er is wat verwarring over de vraag of dit Malva of Alcea moet heten, vermoedelijk is het een kruising van de twee. Alcea rosea Nigra zwart rijk 3 De zwarte stokroos is een boerenplant in edele vorm. Wij zijn blij met deze kleur en zien ook geen enkele reden waarom stokroos-bloemen gevuld moeten zijn. Deze is altijd enkelbloemig. Meestal een kortlevende vaste plant, soms tweejarig. Oranje vlekken op het blad duiden op roest, daar moeten we mee leren leven. Het helpt om de aangetaste bladeren zo veel mogelijk weg te nemen. Liefst staan ze op een luchtige plaats waar het blad snel opdroogt. Wanneer er geen andere kleuren stokroos in uw tuin staan kunt u met het zaad zelf verder kweken. Ze zaaien zich ook wel spontaan uit. Dan worden ze nog mooier dan geplante exemplaren. Allium Liliaceae / Alliaceae Bieslook Allium cernuum lila-roze halfschaduw 6 Een echte oudgediende in ons sortiment, een vaste plant in meer opzichten zou je kunnen zeggen. Prima randplant met sierlijk hangende bloembelletjes aan een gebogen purperen steeltje. De N. Amerikaanse indianen gebruikten deze als bieslook. De smaak houdt het midden tussen gewone bieslook en Chinese bieslook. Allium fistulosum wit zon 5 Veel gevraagd en derhalve maar opnieuw geïntroduceerde plant die het midden houdt tussen een groente en kruid maar bovendien voor vaste sierplant door kan gaan. Het mag gezien worden als de grofste bieslook met wel 4 cm dikke bladeren die we gebruiken als voorjaarsui en dat vrijwel jaarrond voor heerlijke salades. De bloemen zitten bij elkaar in een witte bol.vaste groentenplanten doen ons denken aan het ideaal van de permacultuur wat door luie moestuiniers graag wordt bedreven. De echte aanhangers weten dat er meer bij komt kijken, maar waarom niet af en toe een graantje mee pikken? Allium tuberosum wit zon/h.schaduw 7 Indrukwekkende najaarsbloeiende sierplant en keukenkruid tegelijk. Het blad is plat en heeft een knoflooksmaak. De stervormige bloemen zijn zuiver wit. Een beetje als bij daslook maar dan sierlijk rechtopstaand op lange stengels. Mooi in grote groepen. Aloysia Verbenaceae Citroenverbena Aloysia triphylla (Lippia citriodora) wit zon, vorstvrij Een geschenk van de goden uit Chili. Dit is mijn kampioen citroengeur. Het blad ruikt meer naar citroen dan citroen naar citroen ruikt. In Frankrijk bekend als Verveine en in theezakjes bij elke supermarkt te koop. Een plant met vele toepassingen: wat dacht u van het blad dopen in de inkt van een liefdevolle brief? Of in een mijmer bad? Ook moet u het blad eens proberen in een met witte wijn in een ovenschaal bereidde visschotel. Dat is apart zeg: poisson dans un bain verveine! Nog steeds mijn favoriete geur-kuipplant: mooi en lekker. 3

4 Zet ze in ieder geval ergens waar je in het voorbijgaan een blaadje kunt meepakken. De miniscule witte bloempjes in schermen zijn net wolkjes. Als u de uitgebloeide schermen af en toe wegknipt bloeit ze tot de winter door. De plant maakt houtige stengels maar heeft desondanks graag veel mest en water en groeit als ze dat krijgt snel. Regelmatig knippen voorkomt een wat rommelige struikvorm. Kuipplant, koel >-5ºC overwinteren. Amsonia Apocynaceae Blauwe ster Amsonia tabernaemontana porselein-blauw rijk, vochtig 8 Een plant met een nogal apart ontwerp; kransbladige stengels uit de grond vormen een boeket bedekt met lieflijke porselein blauwe bloemen in de vorm van kleine sterretjes. Het lijkt wel of ze met een toverstokje werd aangeraakt om de liefelijke bloemen erover te strooien. De plant heeft een aantal jaren nodig om zich goed te ontwikkelen maar vergt vrijwel geen onderhoud. Anemone Ranunculaceae Japanse Anemoon Anemone Honerine Jobert wit halfzon, vocht 6 Over herfst anemonen lopen de meningen nogal uiteen. De een vindt ze moeilijk te houden anderen hebben het over woekeraars. De verschillende ervaringen zijn onafhankelijk van grondsoort. Doorlatende klei is theoretisch het meest geschikt. Als ze goed vertrekken heb je er fantastische klassiekers aan. Jonge planten zijn een beetje vorstgevoelig. Hoewel de verleiding het grootst is als ze bloeien, plant u ze toch het beste in het voorjaar. Ze bloeien wanneer bloemen schaars beginnen te worden. Honerine Jobert is een beproefde kruising (A. vitifolia x A. hupehensis japonica) uit 1858 met zuiver witte bloemen en donker groen blad. Anemone Königin Charlotte roze gevuld halfzon, vocht 6 Halfgevulde bloemen, roze. Anemone tomentosa Robustissima roze halfzon, vocht 6 Een sterke soort met een lange bloeitijd die het bij ons erg goed doet. Veel gevraagd vooral als ze in onze borders bloeit. Zachtroze enkele bloemen in schermen.vormt een uitdijende dichte pol die kan gaan woekeren. Maar dat hoeft geen probleem te zijn. Het blad is van onder behaard. Anemone x hybrida Whirlwind wit halfzon, vocht 6 Een goed standaardras met mooie halfgevulde witte bloemen. Apiaceae Engelwortel Angelica gigas donkerpaars vochtig, rijk Aparte en terecht veel bewonderde plant. Als ze in onze borders bloeien zijn ze binnen enkele dagen uitverkocht.veel beter is het, ze in het voor- of najaar te planten. De donkere stengels en diep donkerpurperen bloemen in bolle schermen hebben een aristocratische uitstraling. Ze verschijnen pas nadat de spanning flink werd opgevoerd door dik opzwellende knoppen waar, als uit een doosje in een doosje, steeds weer nieuwe knoppen komen.vreemd genoeg worden de bloemen vooral door vliegen bezocht wat mij wel eens ongepast lijkt als je bedenkt waar je die allemaal tegenkomt. Sla dus geen acht op de vliegjes. De plant werd onderscheiden met een gouden medaille tijdends het Plantarium in Boskoop Ze gedraagt zich meestal als kortlevende vaste plant. Zet er altijd een aantal bij elkaar voor het effect en goede zaadvorming. Angelica sylvestris Vicar s Mead zachtroze zon, h.schad. Wasda?, zo zou deze plant moeten heten. Want dat is wat we in Brunssum zo vaak hoorden uitroepen terwijl er een vinger naar deze indrukwekkende plant werd uitgestoken. Goede planten trekken dit soort aandacht. Deze in Ierland gevonden vorm van bij ons inheemse Engelwortel heeft bijna zwart blad en is daardoor erg indrukwekkend. Ik geniet er persoonlijk met volle teugen van. Wie er om vroeg kan dat straks ook. Want ze zijn goed en veilig opgepot. Anthemis Asteraceae Verfkamille Anthemis tinctoria E.C. Buxton crème geel zon Geelvrees? Ik kom er nog op terug, dat is uit de tijd. Dit is gewoon een lekker warme kleur die we nodig hebben in ons klimaat. Het is just what the doctor orders Planten zoals deze en Tanacetum Sissinghurst worden midden in de zomer winterklaar gemaakt. Je knipt ze in juli flink terug terwijl ze nog bloeien. Het zijn zulke enthousiaste bloeiers dat ze vergeten voor zichzelf te zorgen en als ze niet worden teruggezet, ze van onder zwak worden. Na de knip gaan ze lekker uitstoelen en opnieuw bloemen maken.verder is het een makkelijke plant. Anthriscus Apiaceae Roodbladig Fluitekruit Anthriscus sylvestris Ravenswing wit 60 kalk, halfzon Prachtige donkerbruine bladplant met contrasterende rozig witte bloemschermen. In het zelfde genre als Angelica sylvestris Vicar s Mead : een inheemse plant met een afwijkende bladkleur. Gewoon Fluitekruid is algemeen in het rivierengebied en kan 2 of meerjarig zijn. Ravens Wing werd in een berm ontdekt in de buurt van Reading door Dr. John Richards een expert in Paardenbloemen van Newcastle University. Wij kregen ons zaad echter van Sharon Illingworth uit Ontario. Bij haar gedragen de planten zich meestal als vaste plant. De zaailingen zijn vrijwel 100 % donker. Ravens Wing slaat overigens niet op het uiterlijk van de plant maar eert de weduwe van John Raven, schrijver van het boek A Botanist s Garden (1971). Aquilega Ranunculaceae Akelei Aquilegia atrata zwart-violet halfschaduw 5 Aquilegia atrata heeft grote buisvormige, bijna zwarte hangende bloemen aan lange stelen. Deze elegante soort komt in het wild voor in de Alpen. Akelei is een vaste plant...voor een jaar of drie vier, kortlevend dus. Er duurzaam mee tuinieren is mogelijk wanneer we spontane zaailingen een kans geven. Iedereen tuiniert op zijn manier, we hebben geen problemen met tuiniers die kleinschalig werken. Maar misplaatste zuinigheid is een ander verhaal. Akelei zaait zichzelf uit, dus ik neem er maar een... dat horen we wel eens. Juist als je planten wil laten verwilderen moet je er voor zorgen dat goed zaad wordt gevormt en kun je het beste met minimaal drie planten beginnen. Ze kunnen inderdaad prima verwilderen en dat vind ik een charmante eigenschap. Er moet nog wel bij worden opgemerkt dat verschillende cultivars onderling flink kruisen. De vorm van de bloem lijkt daarbij een dominante eigenschap terwijl de kleuren varieren. Opvallend is dat ze wanneer ze zichzelf uitzaaien vooral op hun ideale standplaats opkomen namelijk in de overgang tussen zon en schaduw. Aquilegia canadensis geel-rood halfschaduw 3 Heel afwijkend van de rest vanwege de kleur van de bloemen in geel met rood. Iets later bloeiend en minder hoog dan de andere genoemde soorten. 4

5 Aquilegia viridiflora chocoladebruin halfschaduw Een zeer charmant kleinood met groenbewaasde glanzend chocolade bruine bloemen. Ze hebben een subtiele geur die bukken vereist. De meeldraden tekenen mooi af tegen de donkere bloem. Aquilegia vulgaris var. stellata Nora Barlow rood-rose-groen halfschaduw Dit is niet zoals sommigen denken het resultaat van moderne veredeling. Dit ras bestond al in de middeleeuwen onder de toepasselijke naam: Rose Columbine (Akelei roos). De pomponvormige gevulde bloem verkleurt van groen tot rood met wit. Door andere kleuren in te kruisen ontstonden in de afgelopen jaren de andere kleurvarianten. Wanneer u Nora Barlow laat kruisen met andere akeleien hebben de zaailingen meestal gevulde bloemen in wisselende kleuren. Aquilegia vulgaris var. stellata Ruby Port wijn-rood vocht, h. schaduw Een zeer mooie kleurvariant, de gevulde pompon bloem is donker wijnrood, verder in alles identiek aan Nora Barlow Aquilegia vulgaris William Guiness zwart halfschaduw 3 Gewone akelei maar met zwarte bloemen met een witte kroon aan lange stelen. De bloemen openen sierlijk uit spitse knoppen. Arisarum proboscideum bruin-wit humus, schaduw 7 Dit is een bizarre schaduwplant waar kinderen en volwassenen veel plezier aan beleven. De bloemen vormen een tuiltje met een lange sliert, Het wit met chocolade-bruine tuiltje zit tussen het blad en de sliert steekt boven het blad uit. Deze, tot 25 cm lange, sliert is precies een muizenstaart, heel bijzonder. De plant komt wild voor in Spanje en Italië maar is bij ons prima winterhard. De plant vormt via rhizomen verder kruipende tapijtjes.voor de humusrijke schaduwborder. Artemisia Asteraceae Citroenkruid Artemisia abrotanum geel zon 4 Frisse citroen geur, is de belangrijkste eigenschap van deze alsem. In Belgie wordt er veel naar gevraagd vooral vanwege palingrecepten waarbij dit een van de tot 18 verschillende kruiden is die ze voorschrijven. Snoei houdt de plant jong en verlengt de levensduur. Artemisia abrotanum kan eventueel tot heggetje of als bol worden gesnoeid. Alsem is in te grote hoeveelheden giftig. Drank met absintalsem veroorzaakte vroeger na langdurig gebruik nog wel eens blindheid bij Franse liefhebbers. Artemisia absinthium Lambrook Mist geel zon 4 Een selektie van de inheemse alsem met zeer zilver blad. Misschien wel de meest zilverbladige plant die we kennen en we kennen er nogal wat! Het blad blijft er in de winter aan. In het voorjaar flink snoeien en eventueel nog een keer in de zomer. Dan blijft de plant mooi vol. Artemisia arborescens Little Mice wit zon Een dwergvormig zilver heestertje dat mooi tussen lavendel en andere mediterrane planten past. Met de hogere vormen zoals Powis Castle lopen we het risico dat bij onvoldoende snoeien buurplanten overwoekerd raken. In onze mediterrane border is te zien hoe we dit soort planten toepassen. Artemisia arborescens Powis Castle geel zon 8 Prachtig zilvergrijs blad. Onmisbaar als vulmateriaal of achtergrondplant bijvoorbeeld voor rozen of lavendel. Waarschijnlijk een hybride van A. arborescens x A. absinthium. Jong houden door regelmatige snoei. Licht giftig, dus nooit in grote hoeveelheden consumeren! Artemisia dracunculus ssp. sativa niet bloeiend 40 zon, warm 3 Dit is hem, gegarandeerd de echte. De proef om dit vast te stellen is een blaadje op de tong leggen, als het brandt zit het goed! Echte Franse dragon kan niet worden gezaaid. Zaad of goedkope plantjes van de markt zijn meestal Russische dragon, dat is een woekerend onkruid met nauwelijks smaak. Natte winterkou kan Franse dragon laten wegkwijnen. Artemisia lactiflora Guizho Groep creme-geel zon 4 Het jonge blad van deze uit China afkomstige plant is in het voorjaar purperood. In de nazomer verschijnen hoge lange melkwitte pluimen aan de donkere stelen. Een waardevolle tuinplant met een imposant effect. Artemisia ludoviciana Silver Frost creme-geel zon, halfschaduw 5 Adel in de soort! Een buitenbeentje, sterk afwijkend van de soort Artemisia ludoviciana. Ik twijfel dan ook een beetje aan de naam. Het goed grijs blijvende blad is fijn gekroest als bij A. Canescens de plant is veel meer opgaand, bijna een heester. Heel mooi! Asphodeline Liliaceae Gele Affodil Asphodeline lutea geel-groen zon, halfschaduw Wintergroene pollen met stervormige geurende gele bloemen. De plant is vanwege het lange spitse blad goed bruikbaar als lijnvormig element in mediterrane combinaties. Moet absoluut in de zon. Aster Asteraceae Herfstaster Aster ericoides f. prostatus Snow Flurry wit Meest opmerkelijk aan Snow Flurry is de liggende groeiwijze. In het late najaar verschijnen er vrij plotseling massaal kleine witte bloemetjes als moest de sneeuw een voorbeeld krijgen hoe zich te gedragen. Asters hebben we vooral vanwege de late bloei. Misschien ook een argument dat moet prikkelen om nog eens in het najaar wat te planten. Echte Aster fanaten zijn we niet hoewel we over de soorten in ons sortiment heel enthousiast kunnen zijn. Het zijn misschien ook wel de krenten uit de pap. De soorten die we aanbieden hebben geen, of weinig last van meeldauw. Dat is zo n afgang wanneer we, na de hele zomer op de bloemen te hebben gewacht, de plant net voordat het grote moment is aangebroken helemaal te gronde zien gaan. De voortuinen die in het najaar blijken, alleen uit gras met een rand herfstasters te bestaan fascineren mij. Prachtig zijn ze in het najaar, een genot voor de hele straat, maar de rest van het jaar, wachten ze kennelijk gewoon hun beurt af. Is dit altruiisme of een toevallig in het najaar aangelegde tuin met planten die op het moment van aanschaf bloemen lieten zien? Moraal: In een wat grotere tuin zijn flinke pollen Asters prachtig. Neem in overweging of u er de ruimte voor kunt missen tijdends de zomer. Aster laevis Calliope paars-blauw Hier zijn het de hoge zwarte stelen die imponeren samen met de donkerpaarse bloemen en het donkergroene blad. De kleur van de bloemen is eerlijk gezegd voor ons wel net naast wat we eigenlijk willen. Misschien iets te uitbundig dat gele hart, zo laat in het najaar. Aster lateriflorius Lady in Black wit-roze zon, h schad. Aster laterifolius is de laatste bloem die de tuin nog kan voortbrengen. Lady in Black heeft mooi bruinrood blad. De talrijke kleine wit-roze bloemen met een wijnrood hartje zijn voor zo laat in het jaar gepast ingetogen, zoals dat hoort. Ze verdragen de eerste vorst en het slechte weer goed. Lady in Black werd gevonden door Herman van Beusekom van de voormalige kwekerij de Bloemenhoek. 5

6 Aster lateriflorus Prince wit-roze Dit is toch nog steeds wel mijn favoriete Aster. Buiten de bloeitijd heeft Prince met nog donkerder, bijna zwart blad, een grote troef in de hand. Ook hier dezelfde gepast ingetogen bloemen. Prince is veel compacter en lager dan Lady in Black. Aster novae-angliae Harrington s Pink zalmroze Dit is de meest zuiver roze herfstaster. De plant werd in Quebec in het wild gevonden door Millard Harrington en naar Engeland geruild voor een zeldzame varen. In 1943 geïntroduceerd en tussentijds voorzien van een Award of Garden Merrit. De plant kan in het najaar wat steun nodig hebben. Minder meeldauw resistent dan andere soorten hier. Aster novi-belgii Royal Ruby rood Breek me de bek niet open over de naamsverwisselingen die deze plant heeft moeten doormaken. In ieder geval hebben we het hier over een hoog aangeschreven dubbele rode herfstaster. Ideaal voor de border en als snijbloem. Het gele hart is klein en onopvallend. Ook wat meeldauw gevoellig. Aster Ochtendgloren licht roze Deze vormt een mooie in het najaar met bloemen overdekte heuvel. De fijne lichtroze bloemetjes zijn passend voor hun tijd van het jaar. Heerlijk dromerig. Gezond en makkelijk. Aster turbellinus violet Wilde soort uit Noord Amerika waar ze in droog weiland of open bossen voorkomt. De bloemstelen zijn ca 50 cm lang boven nog eens 50 cm blad. De lintbloemen zijn fijngebouwd en lijken wel op die van Vasterival. Onze planten zijn uit zaad opgekweekt. Aster umbellatus wit zon, h.schaduw Ik ben hier dol op. Een beetje diepe border heeft dit soort gigantische planten gewoon nodig. In het najaar maakt deze reuzenaster grote witte schermen die lang mooi blijven. Een groepje veranderd in het najaar in een witte heuvel. Ik geniet daar met volle teugen van. In onze grote tuin zie je ze van verre staan. Maar ook in de kleinere tuin in Brunssum had ze een prima plek naast een boom. Heel betrouwbaar, heel makkelijk en voor Aster belangerijk: geen spoortje meeldauw! Aster Vasterival roze zon, halfschaduw Selektie van nieuwe soorten voor ons sortiment is soms helemaal niet moeilijk.tussen een stuk of tien nieuwe soorten werd deze er door iedereen uitgepikt. We kregen ze van onze Franse colega en vriend Antoine Breuvart. De cultivar is verder niet bekend in Nederland, wanneer u hem aantreft bij colega s hebben wij ze vermoedelijk ter evaluatie aan hen meegegeven.vasterival is kerngezond tot het late najaar, heeft een heerlijk ijle bloei in een zeer aangename zachtroze kleur aan donkere stelen. Lang en rijkbloeiend met vrij kleine bloemen. Misschien wordt dit wel mijn nieuwe favoriet. De omringende cultivars die er met hun blad tegenaan stonden hadden veel last van meeldauw en liggen nu op de composthoop. Deze heeft nog nooit van meeldauw gehoord. Aster vimineus Lovely zachtlila zon, halfschaduw Kleine bloemen in een perfect getroffen zachte kleurstelling. De bloemen en ook de bouw van de plant lijken op die van A. lateriflorus waar Lovely volgens sommigen toe behoort. Wij kregen de plant als Aster vimineus Lovely wat weer mooier klinkt.the Gardeners Guide to Growing Asters van Paul Picton vermeldt summier het voorkomen van Aster vimineus Lovely in Noord Amerika. Aster x frikartii Mönch lavendelblauw zon, halfschaduw Hoog aangeschreven, veel bewonderd, een plant met een reputatie: misschien wel de beste vaste plant die er is. Eerlijk gezegd ontgaat mij een beetje waar dat allemaal op gebaseerd is. Er zijn zoveel mooiere planten Maar het is een aardige plant die veel mensen graag schijnen te hebben. Astrantia Apiaceae Zeeuws Knoopje Astrantia Buckland zachtroze/groen zon, halfzon Nu Astrantia hernieuwde belangstelling geniet gaat zich langzaam aftekenen welke soorten deel mogen nemen aan de eredivisie. Buckland wordt alleen door de kenners ondergebracht in die eredivisie.toegelaten worden alleen die cultivars die zich goed ontwikkelen en goed doorbloeien. De meer algemeen verkrijgbare cultivars vallen met name tegen door hun korte bloeitijd. Astrantia vraagt een goede grond en mag in de zon of halfschaduw staan. De bloemen zijn zeer geschikt als snijbloem en kunnen eventueel ook gedroogd worden. Astrantia major Claret purperrood zon, halfzon Dit zijn de zaailingen van Ruby Wedding die normaal gesproken op kleur dienen te worden uitgezocht.variabel uit zaad dus maar wie de moederplant kent weet dat een beetje minder ook nog heel goed is. Ze mogen het origineel niet al te veel ontlopen.toch bracht ik ooit uit Engeland een naar later bleek witbloeiende mee. Wij hebben ze in opkweek die misschien in 2002 nog niet wil bloeien. In dat geval graag nog even geduld.voor de tussentijd hebben we hieronder wat anders klaarstaan. Astrantia major Roma oudroze zon, h. schaduw Deze behoeft denk ik weinig uitleg. Hoewel vrijwel nergens verkrijgbaar heeft ze nu al een fantastische reputatie. Een van de beste introducties van onze tijd misschien wel. De reputatie werd bovendien gevoed door nogal mysterieus gedrag van colega s. We danken het ontstaan aan het brandpunt Hummelo. U wist dus wanneer u op tijd bent ingewijd al lang dat deze Astrantia steriel is en daardoor heel lang en rijk bloeit. En dat ze onovertroffen oudroze grote schotelvormige bloemen heeft. Ik hoef ze helemaal niet aan te prijzen want vanaf juni verkoopt ze zichzelf als we er dan nog hebben, ook aan mensen die er nog nooit van hebben gehoord.tegen de winter wordt de kleur van de bloemen dieper en nog mooier. Astrantia major Rosea roze zon Ook een leuke plant in verhouding tot de zware concurrentie van Roma. De bloemen zijn minder opvallend van kleur en kleiner. Door de kortere bloei geen eredivisie. Astrantia major Ruby Wedding donkerpurper zon, rijk, vochtig Nog een legendarische plant maar dan met wat meer ervaring in the real world. Afkomstig uit de tuin van Phyllis Barwood. Een van de beste vaste planten die er op dit moment zijn, Of moet ik zeggen, helemaal in overeenstemming met de tijdgeest. Deze plant roept in onze borders meer dan enige andere reakties van bewondering op. Iedereen wil ze hebben. De bloemen zijn indrukwekkend donkerrood. In verhouding tot de gigantsiche vraag soms beperkt leverbaar. Astrantia major Shaggy wit Opvallend grote schotelvormige groen-witte bloemen. Lang en rijk bloeiend. Mag best tussentijds wat teruggeknipt worden. Shaggy wordt ook wel verkocht onder de naam: Margery Fish. Astrantia maxima Rosea oudroze Grote indrukwekkende oudroze schotels bij deze, maar helaas iets korter van bloei dan de andere. 6

7 Astrantia maxima Snowstar Grote witte bloemen met groene punten aan het eind. Een nieuwe witte kandidaat voor de eredivisie. We hebben er op het moment dat ik dit schrijf nog geen ervaring mee opgedaan.voorlopig schaars en experimenteel. Kwekersrechtelijk beschermd. Atropa Solanaceae Wolfskers Atropa belladonna purper, paars kalk, schaduw 7 Allereerst een waarschuwing de bessen van deze plant zijn zwaar giftig. Zorg dus dat kinderen er niet bij kunnen! Het is een plant met een rijke historie. De naam Atropos verwijst naar de Griekse godin die de schaar hanteerde waarmee de levensdraad werd doorgeknipt. Bella donna duidt op het historisch gebruik in Italie: mooie vrouw. Het sap van de bessen werd in de ogen gedruppeld. Dat deed de ogen donker glanzen en verwijdde de pupillen. Zo kreeg de bella donna sterk aansprekende ogen. Belladonna was, en is nog steeds een plantaardig geneesmiddel met vele toepassingen. Dit mag echter uitsluitend met deskundige begeleiding worden gebruikt. De plant als zodanig is niet alleen historisch waardevol. De purperen klokjes met de daaropvolgende zwarte bessen zien er mooi spannend uit. Berlandiera Asteraceae Groene Ogen Berlandiera lyrata geel kalk, grasland Voor chocolade geur zijn we hier goed. Die is bij Berlandiera sterker dan bij Cosmos atrosanguineus. Omdat wij echter visueel ingestelde wezens zijn overtuigd de laatste meer door de chocolade bruine kleur van de bloemen. De bloemen van Berlandiera zijn geel met een mooi zilvergroen hart. Berlandiera is zeer gevoelig voor nattigheid in de winter, misschien kan ze het best in pot worden gehouden. Ze is steeds schaars vanwege problematische zaadzetting. Brachyglottis Asteraceae Bontbladig Kruiskruid Brachyglottis Moira Reid helder geel zonnig, droog Bladhoudende heester met leerachtig grijs, bont blad. Je zou kunnen zeggen: de bonte vorm van; Senecio Sunshine. Die om meer correct te zijn ook Brachyglottis zou moeten worden genoemd. Moira Reid is een elegante bladplant met mooi grijs blad dat in het midden crèmekleurige vlekken heeft. Zeer bruikbaar voor mediterrane borders. Bladhoudend tijdends de winter. In het voorjaar licht terug snoeien. De kleine gele straalbloemetjes zijn onbetekenend en dragen niet bij aan de sierwaarde. Moira Read is een bekend tuinierster, bevriend met Margery Fish. Ze tuinierde 66 jaar in Moyclare, Cornwall. Calamintha Lamiaceae Bergsteentijm Calamintha nepeta Blue Cloud paarsblauw zon 6 In Italië is Calmintha een keukenkruid van betekenis. Dat is bij ons weinig bekend. Wij planten ze voornamelijk vanwege de fijne bloemetjes en de heerlijke muntgeur. Blue Cloud is minder blauw dan de naam doet vermoeden, maar zo gaat dat bij plantennamen. Blue Cloud heeft dezelfde muntachtige geur en sierlijke luchtige bloei als de andere soorten. Calamintha nepeta ssp. braunii Weißer Riese wit zon, h.schaduw Lekker romige grootbloemige zuiver witte vorm. Groeit meer in de breedte dan in de hoogte.verdraagt schaduw goed. Calamintha nepeta ssp. nepeta hemelsblauw zon, halfschaduw 6 Dit is de meest algemeen bekende Calamintha die in 94 vaste plant van het jaar was. Een plant met veel goede eigenschappen zoals: muntgeur, sierlijke, luchtige en langdurige bloei, ongedwongen bossige groei en licht glanzend blad. Er bestaan ook wildvormen met meer behaard blad. In de Pyreneen noemen de mensen dat bergmunt. Ze vormen daar ondergroei in de bossen. Bergmunt en bergtijm zijn eigenlijk dooddoeners voor: dat geurende plantje uit de bergen. De Latino versie is Oregano de La Sierra en heeft ook niets met Origanum te maken. Calamintha is wel een erg veelzijdig kruid. De naam verwijst naar 3 andere kruiden: Mentha, Nepeta enthymus. Botanisch zit het geslacht midden in een vaag gebied tussen Satureja, Acinos, Clinopodium en Melissa, waar soorten regelmatig van geslacht wisselen. Calamintha sylvatica Menthe wit zon, schaduw Een witte selectie van Brian Kabbes die het midden houdt tussen de grootbloemige Weißer Riese en de kleinbloemige White Cloud die door Hans Kramer werd gevonden. Een goede aanvulling, hoewel we uiteindelijk vanwege de geringe verschillen zullen moeten besluiten welke witte we gaan aanhouden. Campanula Campanulaceae Klokjesbloem Campanula lactiflora Alba wit (h)schaduw, rijk, klei 5 Als de volgende maar dan in wit. Campanula lactiflora Loddon Anna lila-roze (h)schaduw, rijk, klei 5 Deze geliefde en vanouds bekende varieteit kan wellicht heel nuttig werk verrichten in uw borders. De zachtroze bloemen steken wat af tegen de donkerdere stelen. Een aanbevolen performer ter aanvulling van het pallet. Capsicum Solanaceae Cayenne, Chili Capsicum frutescens Peruvian Purple paars warm, rijk Dit is vuurwerk. De zwarte pepertjes zijn zo sterk (rijk aan capsaicin) dat een vrucht volstaat om een hele brandweerkazerne in vuur en vlam te krijgen. Het blad is donkerpurper, bijna zwart. Dat maakt het een prachtige potplant waar we pepers van oogsten naar behoefte. Als u de plant in pot houdt kan ze in de winter op de vensterbank in de keuken doorleven. Ze blijft dan bloeien en wanneer u af en toe tegen de bloemen tikt (voor de bestuiving) worden er zelfs dan nog pepers langzaam rijp. In de winter blijft het blad door gebrek aan zonlicht groener. De pepers kunnen aan een draad geregen te drogen worden gehangen voor later gebruik. Ze kunnen ook in olijfolie te trekken worden gezet. Een bodempje op een liter geeft een heel potente olie die maar met mate kan worden gebruikt. Die olie is heerlijk om bij het bakken te gebruiken (verdunnen met pure olijfolie). Carex Cyperaceae Zegge Carex comans Bronze Form beige zon Bronskleurig, bladhoudend gras dat uitgroeit tot een een bol van circa 40 cm breed en 30 hoog. In de volle zon wordt het donkerder. Een mooie kleur met veel combinatie mogelijkheden. Bij ons ziet u ze langs een pad van Dolomiet. Ik geniet ook in de winter enorm van de pollen.tussen grote groepen Geranium of andere planten breken ze dan het saaie groen. In een hoge pot is het ook prachtig. De bloemen gaan dan in 70 cm lange stelen afhangen. Het effect wordt nog mooier wanneer de pot op een verhoging staat of hangt. Sommigen vinden het net een dood gras en lopen er dus minder mee weg. 7

8 Carex comans Frosted Curls zilver zon De zilveren vorm, van de voorgaande. Recente en begeerlijke nieuwigheid. Kan bruikbaar zijn om in een zilveren border te verwerken. (Kom maar zien.) Vormt bossige polletjes van 30 x 40 cm. De bloemen hebben net als bij Bronze Form stelen van 70 cm die over de grond liggen of als de plant op hoogte staat bijvoorbeeld in een pot of op een muur heel leuk gaan hangen. Carex testacea brons roodbruin Lijkt op Carex comans Bronze Form maar dan iets groter en grover. De pol wordt ongeveer 60 x 40 cm. Het doorbuigend bronsgroen blad heeft oranje punten en kleurt in de herfst naar levendig roestig oranje. Op een vochtige plek in de zon kleurt het blad het best. Deze zou niet winterhard zijn, maar wij hebben de plant al vele jaren zonder problemen. Cedronella Lamiaceae Meccabalsem Cedronella canariensis roze zon. vorstvrij Meccabalsem is echt een geurplant. Beslist geen slaande schoonheid hoewel het geveerde blad nog wel iets heeft. Maar de geur is voortreffelijk. In Turkije wordt deze plant onder eet-tafels gezet om muggen te weren. De geur kan worden omschreven als een frisse en toch straffe kamferachtige balsemgeur. Net niet winterhard, verdraagt nachtvorstjes. Cephalaria Dipsacaceae Grote Plathoofd Cephalaria gigantea citroengeel zon De verwantschap met Scabiosa is duidelijk te zien aan de bloemen. Het is een hoge strak omhoog groeiende en stevig uitziende plant met bloemen in een romig zachtgele kleur. Op niet te zware grond komt de plant het best op gang. Dan wordt het een statige plant die zich ook nog eens uitzaait. Onze regionale radio-tuin-vraagbaak, Loek Peeters, heeft vanwege zijn flamboyante alpinopet de bijnaam: grote plathoofd. Ik moet dan ook steeds aan hem denken als ik de plant zie. Het is ook een plant die hem vanwege het natuurlijk karakter wel zal bevallen. Chamaemelum Asteraceae Loop Kamille Chamaemelum nobile Treneague geen bloei 5 warm Treneague is een niet bloeiende kloon van Roomse Kamille. Hij vormt een zeer compacte platte sterkgeurende zode. Een eigen veldje om met blote voeten te betreden is grote rijkdom die appel-badschuim ver achter zich laat. Bedenk wel dat de reputatie makkelijker dan gras niet helemaal terecht is. Treneague moet absoluut zon hebben en liefst een beetje zandige grond. Reken op 7 tot 9 stuks per m 2. Met name het eerste jaar moet het onkruid er regelmatig goed tussenuit gewied worden, dat is een heerlijk geurend werkje. Wij maakten er op onze nieuwe kwekerij net als in Brunssum een zodenbank mee rondom een reusachtige fruitboom waarbij je dus op de kamille kunt zitten. Chionochloa Poaceae Rood Borstelgras Chionochloa rubra beschut Alweer een siergras met bronsgroen loof. Wij maken wel veel metaal kleurige planten te gelde zou je bijna gaan denken. Maar het komt door de mediterrane uitstraling waar we zo van houden. Deze komt net als Carex comans uit Nieuw Zeeland. De bloemen zijn onopvallend maar het blad is diep rood-koper kleurig. Oh ja, en doe ons een plezier; oefen de naam eerst even voordat u er naar komt vragen, Roger doet daar soms nogal moeilijk over. En volksnamen, daar doet hij al helemaal niet aan. Cimicifuga Ranunculaceae Zilverkaars Cimicifuga simplex Brunette room-wit humus, koel De chocolade bruin-rode bladkleur maakt deze slaande schoonheid zeer begeerlijk.veel mooier, maar ook lager dan de variabele Atropurpurea. De lange bloemtrossen dragen sterk zoet geurende roomwitte bloemen. Moet officieel in de schaduw staan, maar u kunt bij ons een ontheffing krijgen om toch in de zon te planten. De ontheffing kost slechts enkele bruine blaadjes af te rekenen na de echt hete zomerdagen. Als bonus krijgt u een iets intensievere bladkleur en wat meer bloei. Brunette wordt veel bewonderd in onze borders. Oh ja, probeer er alvast aan te wennen: Cimicifuga is vanwege veranderde botanische inzichten door James Compton in een ander geslacht geplaatst en heet nu dus eigenlijk Actea. Onder die naam gaat u ze straks vinden. Cimicifuga simplex James Compton room-wit humus, koel Ook een donkere Cimicifuga maar nog weer net iets mooier dan Brunette vooral vanwege de glans van het blad. James Compton is bovendien iets fijner gebouwd en heeft fijner ingesneden blad, verder lijken ze sterk op elkaar. Nu moet ik u helaas nog lastig vallen met de mededeling dat er kans bestaat dat James Compton en Brunette in Nederland op grote schaal verwisseld zijn. De discussie hierover is nog gaande. Cirsium Asteraceae Vederdistel Cirsium rivulare Atropurpureum bordeaux-rood zon, vochtig Wijnrode kogelvormige bloemen op lange stelen uit een fors rozet. Het hoogtepunt van de bloei ligt in het voorjaar maar de hele zomer tot het najaar blijven er bloemen verschijnen. Dit is professioneel bordermateriaal voor gevorderde tuiniers, waar u door de aanschaf van deze dan ook onmiddelijk toe wordt gerekend.toepassen gaat u ze dan vanwege textuur en kleur. Zet de vooroordelen van u af, deze distel is niet prikkelend niet woekerend en niet uitzaaiend. Cistus Cistaceae Cistusroos Cistus decumbens wit met rode vlek zon Cistus decumbens heeft witte bloemen met een rode vlek. Inderdaad, we gaan veel meer doen met Cistus. Het sortiment gaat de komende jaren verder toenemen met soorten die nu nog in een experimentele fase verkeren. Cistus is voortreffelijk te combineren met lavendel en andere mediterrane planten. Ze zijn allemaal volledig bladhoudend. Bij de soortenkeus letten we op het volgende: Niet alle soorten zijn winterhard. Een ander aandachtspunt is dat de meeste soorten van nature voorkomen op zeer zure grond zoals wij ze in Nederland nauwelijks kennen. De soorten die we aanbieden zijn geselecteerd op winterhardheid en kalk tolerantie. De meest winterharde soort is Cistus laurifolius. Met deze soort zijn heel veel verschillende kruisingen gemaakt die de winterhardheid van Cistus laurifolius evenaren. Die kruisingen zijn hier ruim vertegenwoordigd. Alle soorten die we hebben staan in onze mediterrane borders. Met een aantal hebben we jarenlange ervaring opgedaan. Cistus geurt heerlijk zwoel, een geur die je in hun natuurlijke omgeving tegemoet komt. Helaas is die geur eigenschap omgekeerd evenredig met winterhardheid zodat we hier consessies moesten doen, maar dat mag de pret niet drukken. Goed werk voor Cistus doet Olivier Filippi uit Mèze (bij Hyères) in Z. Frankrijk. Op zijn kwekerij heeft hij een enorme collectie waar hij bovendien proefveldjes in de bergen mee aanlegt. Wij zijn hem erg dankbaaar voor zijn hulp bij onze soortenkeus. 8

9 Cistus Grayswood Pink bleekroze zon Ovale grijsgroene bladeren, snel zeer breed uitgroeiend. De eerste bloeier van alle Cistus. Winterhard tot ongeveer -15 C verdraagt neutrale of licht kalkhoudende grond. Grayswood Pink werd gevonden als zaailing uit Grieks zaad en is mogelijk een niet geïdentificeerde soort. Grayswood Pink wordt vaak verkocht als Cistus parviflorus. Cistus laurifolius wit zon 7 Ten noorden van de Seine allom geprezen als de meest winterharde Cistus. Groot, aromatisch donkergroen blad. Bloemen wit met een geel hart.voor neutrale tot licht kalkhoudende grond.veel van de winterharde cultivars zijn kruisingen met C. laurifolius. Cistus x argenteus Blushing Peggy Sammons donkerroze zon Hybride van C. x canescens met C. lauriflius (dat betekent dat er ook C. albidus en C. creticus bloed in zit) gevonden door J. E. Sammons. Groengrijs blad met licht gekrulde rand mooie zachtroze bloemen met een zilveren waas in april. Winterhard tot zeker -15 C verdraagt kalkhoudende grond. Cistus x argenteus Silver Pink zalmroze zon Hybride van C. x canescens met vermoedelijk C. lauriflius (dus ook hier C. albidus en C. creticus bloed) gevonden door J. E. Sammons. Lijkt sterk op C. argenteus Peggy Sammons maar kleiner blad en zalmroze bloemen winterhard tot -15 C voor neutrale of licht kalkhoudende grond. Cistus x canescens f. albus wit zon 8 Prachtig zuiver witte vorm van de kruising C. albidus x creticus. Deze bloeit lang na.vormt een compacte struik met een mooie bolvormige gestalte en ovaal groen-grijzig blad.verdraagt tot -15 C. In onze vorige tuin hebben we er vele jaren plezier van gehad. Cistus x cyprius var. off. nf. bicolor wit zon Mooi en aromatisch blad. Grote witte bloemen. Spontane hybride uit zuid Frankrijk. (C. ladanifer x C. laurifolius) Winterhard tot ongeveer -15 C verdraagt neutrale of licht kalkhoudende grond. Cistus x hybridus var. corbariensis wit zon 7 De sprookjesachtige op lampionnen lijkende rode knoppen en de rode bloemstengels met zuiver witte bloemen vormen tijdends de bloei de belangrijkste kenmerken. Het donkergroene ruwe blad en de compacte struikvorm geven de plant daarna blijvende waarde.tot -15 C winterharde kruising van; C. populifolius x salviifolius, zeer mooi! Wij hebben deze al vele jaren in onze tuin. Cistus x pulverulentus (C. crispus Sunset ) helderroze zon Grijsgroen blad met een gekrulde rand, breeduitgroeiend. Bloemen helderroze, zeer lange bloeitijd. Goede tuinplant. Dit is een natuurlijke hybride, een spontane kruising ontstaan in Zuid Frankrijk. van C. albidus x C. crispus. In Nederland wordt Cistus x pulverulentus meestal als C. crispus Sunset aageboden. Winterhard tot zeker -15 C.Verdraagt neutrale of licht kalkhoudende grond. Clematis Ranunculaceae Bosrank Clematis Côte d Azur hyacint-blauw Voorheen: Clematis heracleifolia Côte d Azur maar omdat het vermoedelijk toch een hybride is wordt nu heraclefolia helemaal weggelaten. Een van de mooiste vaste plant clematissoorten met prachtig blauwe bloemen. De stengels worden tot 1 m lang maar buigen daarbij flink naar buiten. Clematis Crepiscule hemelsblauw zon/h.schaduw 5 Voorheen: Clematis x bonstedtii Crepiscule. Stevig met rechtopstaande stengels, vraagt soms steun, bloemen lijken wel op die van Hyacinth en zitten in de bladoksels. Mooie vaste plant clematis om tussen andere vaste planten in de border toe te passen. Clematis vormt dan een aangename afwisseling op de gangbare plantbouw en bloeiwijze. Deze is wat bleker dan Côte d Azur Clematis Etoile Violette (Vt) violet-paars zon-schaduw 5 Er wordt vaak gevraagd of we ook klimplanten of Clematis hebben.tot voor kort hadden we alleen de zogenaamde vaste plant Clematis soorten. Daarmee worden niet-klimmende soorten bedoeld geschikt om tussen andere vaste planten te gebruiken. De klimmende soorten uit het gangbare sortiment met grote bloemen en felle kleuren kunnen we minder waarderen. Een aantal wat fijnzinnigere klimmende Clematis kopen we aan. Het sortiment kan daarom snel wisselen, de genoemde soorten geven slechts een indruk van het aanbod. Etoile Violette : deze AGM winnaar is een goed voorbeeld van onze soortenkeus. De halfknikkende bloemen zijn 7 cm in doorsnede en beginnen met een rode waas om daarna violet-paars te worden. Gevonden in 1885 in Frankrijk door Morel. Clematis montana Marjorie crème-roze zon 5 Een tamelijk recente introductie (1980), de eerste van de halfgevulde montana hybrides. Klimt zeer hoog. Het crème-roze van de bloemen geeft ongeveer dezelfde indruk als de bloemen van Aquilegia Nora Barlow. Best in volle zon. Clematis montana var. wilsonii roomwit zon-schaduw 5 Deze verloren gewaande Chinese wildvonst van Wilson werd in 1983 herontdekt in een Engelse tuin. De bloemen staan op lange stelen, zijn 5 cm groot en roomwit. Klimt zeer hoog, leuk om een boom in te jagen. Clematis Mrs Robert Brydon blauw-wit Op de overgang tussen de vaste plant clematis en klimmende soorten treffen we deze en Clematis x jouiniana Preacox aan. Ze kunnen zowel liggend over de grond als klimmend in een boom of tegen een muur aangebonden worden toegepast. Het gebruik als bodembedekker is weinig bekend maar erg mooi als overgang tussen vasteplanten en struiken. Of als versiering om wat saaie struiken op te vrolijken. De hoogte wanneer we ze laten klimmen is met 3 meter voor veel tuinen ideaal. De bloemen zijn subtiel en zeer talrijk en zitten in trossen. Ze zijn 3 cm in doorsnede en hebben vier blauw-witte bloemdekbladen die als een sterretje openstaan. Het hart van de bloemen is crème kleurig. Het zijn goede snijbloemen. Clematis Mrs Robert Brydon is een kruising van C. virginiana x C. heracleifolia var. davidiana, gekweekt in 1935 door Robert Brydon. Clematis recta wit (h.)schaduw/zon 3 Nog een vaste plant clematis. De kleine witte bloemen zijn vrij laat en onopvallend. Het stug grijsgroene blad en de architectuur van de plant vormen de rest van de zomer de attractie. Clematis recta Purpurea wit (h.)schaduw/zon 3 Om een of andere reden wordt ik steeds weer betoverd door donkerbladige planten. Dit is een van de betere. Purper, bijna zwart blad, met name in het voorjaar. Goed te combineren vanwege sterke architectuur en bladvorm. De bloemen zijn licht geurend.terugsnijden geeft herbloei en nieuw donker blad. Wij kweken deze uit zaad maar er zijn soms ook gestekte planten leverbaar. Die laatste zal iets duurder uitvallen, informeer bij aankoop welke u heeft, als dat er voor u toe doet. Clematis x jouiniana Preacox zachtblauw zon-schaduw 5 Een klimmer die ook als vaste plant kan worden toegepast. Het is dan 9

10 ook een kruising tussen onze inheemse bosrank en dezelfde vaste plant Clematis als waar Clematis Mrs Robert Brydon van afstamt: C. vitalba x C. heracleifolia var. davidiana. Liefst zien we deze liggend worden toegepast, ze wordt dan 50 cm hoog. Klimmend wordt ze tot 3 m hoog. De bloemen zijn klein, talrijk en porseleinblauw. Gevonden rond 1900 in Metz, u weet wel, langs de snelweg naar Zuid-Frankrijk waar de kilometer teller zijn werk begint te doen en we eindelijk snelheid hebben ontwikkeld.volgende keer wat meer respekt dus, er gebeuren hier ook dingen. Clematis x triternata Rubromarginata wit-rood zon-schaduw 5 Witte stervormige bloemen met wijnrode randen en een sterke meidoorn geur. Erg mooi en rijkbloeiend. Geintroduceerd in 1882 maar nog steeds niet zo bekend als ze verdient te zijn. Kruising van C. flammula x C. viticella Rubra Cosmos Asteracea Chocolade Cosmos Cosmos atrosanguineus roodbruin vorstvrij 8 Terrasplanten die geuren hebben een streepje voor. Wanneer de kleur van de bloemen niet alleen fascinerend maar ook nog eens in overeenstemming met de geur is hebben we te maken een topper. De bloemen zijn donkerbruin-rood en hebben een duidelijke chocolade-vanille geur. Wanneer u de plant wilt overhouden moet ze als kuipplant worden behandeld of met een stenen pot in de grond worden gezet. Dus, vorstvrij overwinteren de plant hoeft geen licht in de winter omdat de plant bovengronds afsterft. Crambe Brassicaceae Zeekool Crambe cordifolia wit zon De gigantische wolken kleine witte bloemetjes die u misschien heeft gezien in de tuin van Huys de Dohm komen van dit reuzen gipskruid. Indrukwekkende plant met een bijzondere uitstraling tijdends de bloei. Fors breed uitgroeiend blad.voor een warme standplaats, bijvoorbeeld tegen een zuidmuur. Crambe juncea wit zon Lagere soort die op de vorige lijkt maar iets meer ingesneden blad heeft. Last minute aanvulling van het sortiment leverbaar hopelijk vanaf eind Crambe maritima wit doorlatend, zand, zon Dit is de echte zeekool. Een siergroente bij uitstek. Het paarsig blad ontspruit in het vroege voorjaar en kroest er vrolijlk op los. In het voorjaar vormt de plant wolken kleine geurende witte bloemetjes met een lila waas. Daarna verschijnen knikkergrote zaadbolletjes die de plant tot het najaar sieren. Als groente is het blad vooral in het voorjaar, gebleekt, een delicatesse. Daartoe dient de uitlopende plant met een omgekeerde bloempot bedekt te worden. In het donker blijft het blad zacht en bleek. Kort koken, met eventueel wat citroen en boter opdienen, dus zo eenvoudig mogelijk.voor doorlatende grond in de zon. Crocosmia Iridaceae Montbretia Crocosmia Dusky Maiden bruin-oranje zon, h. schaduw, rijk 8 Een heerlijke combinatie voor gedurfde toepassingen, deze mysterieuze bruin-oranje bloemen met het diep brons-bruine blad. Kleuren hebben een bepaald karakter. Het valt mij soms zwaar aan te geven welke sfeer een bepaalde kleur heeft. Een bevriend kunstenaar begrijpt mij heel goed wanneer ik het hier in moeilijke termen over heb. Want hij verwoorde het als volgt: Die kleur blauw maar dan in oranje. De kleuren brons en oranje hebben bij Dusky Maiden een aristocratisch karakter die de plant naar en hoger plan trekken.verticale lijnen en vuurwerk in de nazomer. Bij ons al vele jaren probleemloos. Crocosmia Emily McKenzie oranje zon, doorlatend 8 Grote oranje bloemen met rode merken, blad iets bronskleurig maar lang niet zo donker als bij Dusky Maiden. Lang en laatbloeiende cultivar. Voor zon op niet te droge plek. Crocosmia Lucifer rood zon, h.schaduw 5 De klassieker, een beproefde cultivar.vroeg bloeiend en hoog, best in de zon of halfschaduw op niet te droge grond. De meestal aangegeven hoogte van 1 meter wordt op onze rijke grond makkelijk met de helft overschreden. Heeft bewezen bij ons een probleemloze tuinplant te zijn. Dit is een van de vurigste planten die we hebben voor de vuurborder. Hoewel deze plant niet echt zeldzaam is, blijken velen er erg hebberig van te worden wanneer ze in volle bloei staat. Cryptotaenia Apiaceae Witte Kervel, Mitsuba, Japanse Peterselie Cryptotaenia japonica Atropurpurea onbeduidend zon-schaduw Wil de echte Japanse Peterselie opstaan? Ze zijn vaak nogal verwarrend, die volksnamen. Deze mag officieel het meest aanspraak maken op de aanduiding: Japanse Peterselie. Het is dus een Aziatisch keukenkruid ook al zou je dat niet zeggen oordelend naar het prachtige diep donker chocoladebruine blad van deze vorm. Als het alleen om de culinaire eigenschappen zou gaan zou ook de groene vorm kunnen volstaan. Maar dan is de plant veel minder interessant. Het blad smaakt lichtjes naar selder en ik neem af en toe een hapje. De sierwaarde van het blad overstijgt de culinaire waarde. De bloemen zijn onopvallend. Cynara Asteraceae Kardoen Cynara cardunculus Cardy paars zon, beschut 7 Kardoen is een middeleeuwse groente nauw verwant aan artisjok. De gebleekte stengels worden nog steeds gegeten in Z. Europa. De smaak is vooral bitter. Maar, bitter in de mond maakt het hart gezond. Wanneer u Artisjok als sierplant overweegt raad ik u ten zeerste aan Kardoen te kiezen. Kardoen groeit veel sneller, is beter winterhard en heeft prachtig groot, grijs en mooi besneden blad. De uitstraling is enorm; mediterraan en middeleeuws. Ze staat bij ons erg mooi in de mediterrane border. Iedereen die het zag wilde ze hebben. Na 3 jaar verjongen door scheuren. Cynara scolymus Gros Vert paars zon, beschut 7 Er zijn twee types artisjok, paarse spitse knoppen (type Violetta ) en meer afgeplatte groene knoppen. Dat is belangerijk voor culinair gebruik. De makkelijkste recepten zijn bedoeld voor de laatste waar Gros Vert het standaard ras van is. Artisjok heeft een droge beschutte standplaats nodig en graag veel mest. In de winter beschermen met stro om het rozet. Ze is niet de makkelijkste groente onder de vaste planten. Delphinium Ranunculaceae Delphinium Christel violet zon Hoge violette ridderspoor uit de groep van de elatum hybrides. Dat zijn die lekker grote joekels met fors ingesneden donkergroen blad en bloemen aan lange dichtbezette aren. Ze vragen wat aandacht, maar als u dat niet er voor over heeft gehad is de kans groot dat u jaloers gaat zijn op iemand die er wel wat moeite voor deed. Wij hebben er nog niet zo veel ervaring mee. Riddersporen dienen direkt na de bloei stevig teruggeknipt te worden. Ze gaan dan nieuwe scheuten vormen en zullen zeker herbloeien. Geef bij het knippen gelijk even een handje organische 10

11 mest mee. Alle cultivars hebben steun nodig. Het plaatsen van steunen moet een routine zijn net als het terugknippen. Slakken vormen onder omstandigheden een gevaar waar op gelet dient te worden. Delphinium Miss Newton Lees zachtblauw zon 3 Weer een elatum hybride maar nu in zachtblauw tot lila met een zwart hart. Zeer mooi! Delphinium requienii grijs-blauw zon 8 Een onmogelijke plant, die toch soms mensen heel gelukkig kan maken. Toen wij ze voor het eerst zagen waren we verbluft vanwege de metaalglans over de hele plant. De kleur van de bloemen is onopvallend grijsblauw, het blad glanzend groen met een blauw-grijze waas. Een erg aansprekende plant voor gevoelige mensen. (u weet wel, dromers die niet van schreeuwers houden) Ook in het wild zeldzaam. Nu komt het probleem: deze tweejarige plant is niet winterhard. Wij hebben soms een klein aantal tweede jaars zaailingen beschikbaar, die dus als eenjarige moeten worden beschouwd. Delphinium Völkerfrieden gentiaanblauw zon De kruisingen uit de Belladonna groep (D. grandiflorum x D. elatum) waar deze toe behoort zijn over het algemeen wat lager en hebben meer vertakkende stengels. Dat komt door de invloed van D. grandiflorum.völkerfrieden heeft een prachtig gentiaanblauw. Klassieker uit Niet op tijd aanbinden wordt hier tijdends de onvermijdelijke zomerstorm wat minder afgestraft dan bij de hogere cultivars. Delphinium Wedgewood porselijn blauw zon Selectie van Dirk de Winter van kwekerij de Morgen. De bloemen zijn zachtblauw met een witte bij. De naam Wedgewood verwijst naar het gelijknamig porselein. Het is een goed herbloeiende cultivar. Delphinium x ruysii Pink Sensation roze zon 5 Mien Ruys deed rond 1920 erg haar best om deze kruising tot stand te brengen. Duizenden zaailingen werden opgekweekt voordat er een hybride tussen zat. Een tweede generatie hiervan bracht onder andere deze zalmig roze voort met tot 100 cm hoge vertakkende stengels. Dendranthema Dianthus Mrs Sinkins Asteraceae wit zon, droog 4 En omdat ze zo heerlijk kunnen ruiken nog maar een. De dubbele witte bloem van Mrs. Sinkins is zeer sterk geurend. Eetbare bloem, grasachtig grijs-blauw loof.tijdens een aantal van onze thema weekenden is Mirjam aanwezig om het gebruik van bloemen en kruiden in sap te demonstreren en er van te laten proeven. Mrs Sinkins behoort tot haar beste ingrediënten. De bloemblaadjes kunnen ook in salade worden gebruikt. Dierama Iridaceae Engel-Hengel Dierama pulcherrimum magenta-roze zon, beschut, licht 8 Toen we dit jaren geleden de eerste keer zagen waren we verslagen, betoverende klokjes bloemen aan ijle stengels uit een pol gras! De engelse naam is: Angels Fishing Rod en vrij vertaald is dat: engel-hengel, een zeer toepasselijke naam. Uit Zuid Afrika, strenge winters verdragen ze niet zonder afdekken goede drainage helpt ook. Digitalis Scrophulariaceae Vingerhoedskruid Digitalis ferruginea Gelber Herold geel zon, kalk De planten uit dit geslacht worden vaak vaste planten genoemd. De meest bekende, en bij ons wild op zure bosgrond in de schaduw voorkomende soort: Digitalis purpurea is tweejarig. Het is een buitenbeentje. Alle andere soorten zijn min of meer vast en houden meer van neutrale of kalkhoudende grond. Dat het vaste planten zijn betekent niet dat ze het geheim van het eeuwige leven kennen. Er is nogal wat verschil in levensduur. Meestal zijn het, om meer precies te zijn, kort levende vaste planten. Drainage en zon verlengen hun levensduur aanzienlijk. De meeste cultivars worden gezaaid en het is niet gebruikelijk ze bloeiend te verkopen. Wij kunnen dan ook alleen achteraf controleren of de beschrijving klopt. Zelf zaad oogsten doen we niet omdat de soorten onderling kunnen kruisen. Het zaad van Gelber Herold uit 97 leverde mooie goed vertakkende planten op. Maar de bloemen waren niet zuiver geel zoals beloofd door de zaadfirma. Ze waren prachtig mokka kleurig. Ik verwacht dus geen boze klanten. De kleur van deze fantastische sprookjesachtige planten is, moeten we nu vaststellen, mokka of geel. Digitalis ferruginea Gigantea geelbruin zon, kalk Digitalis ferruginea Gigantea is zelden echt meerjarig. Dat geldt alleen onder zeer ideale omstandigheden. Maar men moet ze minstens een keer gehad hebben want ze zijn bijzonder spectaculair. Ze doen iets met een tuin, de sprookjesachtige toortsen. Het donkergroen rozet is al mooi en daaruit wordt een hoofdaar met vertakkingen afgevuurd die zich maar heel langzaam aan de zwaartekracht onttrekt. Niet voor consumptie, Digitalis is giftig! Uitzaaien doen ze zelden vanzelf, maar van een plant oogst u miljoenen zaden. Digitalis Glory of Roundway roze zon, kalk Een sprookjesachtige hybride die uitermate standvastig is. De planten vertakken sterk en maken lange tijd bloeistengels met smalle roze klokken. Als het meezit met het overwinterde stek is deze schaars leverbaar vanaf Digitalis grandiflora (D. ambigua) roomgeel zon/h.schaduw, kalk Deze heeft ook een vertakkende groeiwijze die zich hier meer bij de grond afspeelt. Daardoor is deze ook doorgaans minstens enkele jaren vast. De grote roomgele bloemen hangen aan vertakkende bloeistengels en zijn van binnen bruin geaderd. Kan lang doorbloeien zeker wanneer u de eerste stengels wegneemt. Giftig Digitalis laevigata geel-bruin zon, kalk Dit is een van de uitgesproken zonaanbidders uit het geslacht. Het totaalbeeld terracotta is de versmelting van bruingevlekte gele bloemen met een oranje zweem en een witte onderlip. Zeer mooie soort, redelijk vast. Digitalis lutea geel zon, kalk Lange smalle aren met heel veel kleine citroen-gele bloemen. Redelijk standvastig op doorlatende grond. Digitalis purperea Suttons Apricot perzik-roze halfschaduw, zuur Hier hebben we een echte tweejarige. Deze mag in de schaduw en zaait zich ook goed uit.traditionele variëteit voor de cottagetuin in zalm-rose. Digitalis thapsi paars-rood zon, kalk Ook deze is redelijk vast. Bloemen eerst geel in de knop dan paars met rode plekken, wollige plant vanwege het harig blad. Digitalis x mertonensis rood, watermeloen zon/h.schaduw, zuur Watermeloen roze is al jaren onze beknopte weergave van de gevleugelde kleurtypering van Rob Leopold voor deze frisse bijzondere bloemkleur. Ze houden het regelmatig een paar jaar vol en hebben lekker breed hartvormig blad. 11

12 Dipsacus Grote Kaardebol Dipsacaceae Dipsacus (sativus) Spica crème-wit zon Gekregen van een van onze liefste klanten met voornaam Spica. Het blad heeft een afwijkende golvende rand en de bloemen zijn crème-wit. Gedetermineerd als niet bestaand door Gerard vd Mast, de man met de grootste tuin die we kennen: hij is beheerder bij Natuurmonumenten. Een plant om via zaad te laten verwilderen. Rijke drachtplant voor vlinders. Echinacea Asteraceae Zonnehoed Echinacea pallida purper-rood zon De bloemen van Echinacea pallida zijn kleiner en eleganter dan die van E. purperea.verschillen met E. angustifolia zijn kleiner. De bloemblaadjes van E. pallida zijn lang, smal en strak afhangend van de bodem. Echinacea staat wereldwijd op de 1e plaats van de geneeskruiden top 10. De weerstandsverhogende werking is verbluffend. Bij de eerste symptomen innemen voorkomt het daadwerkelijk uitbreken van de griep.te laat gebruik, wanneer u al griep heeft heeft geen zin. Het preparaat is te koop bij de drogist, haal het in huis! De meningen over welke soort beter werkt en of de velden waar ze voor de medicijn productie staan overwegend met E. pallida, E. purpurea of met E. angustifolia zijn beplant lopen uiteen. Werkzame stof wordt in ieder geval voldoende in alle drie gevonden. Geef ze allemaal een niet al te nat plekje. Op een zonnige open plek leven ze lang. Echinacea paradoxa geel zon, droog Heel speciaal als plant! Maar dit kan ook worden opgevat als een pesterijtje (een paradox): nu moet de zonnehoed weer zonodig geel. Zijn we al die verwarring na de afsplitsing van Echinacea uit het geslacht Rudbeckia eindelijk na jaren tobben te boven. Komt er een Zonnehoed met gele bloemen! En dan heb ik het nog niet eens over de onverklaarbare geelvrees die in de tuinwereld wijdverbreid is. Echinacea purpurea roze-rood zon Gezaaide planten zijn wat goedkoper dan de gestekte cultivars. Als ze niet uniform aan de hoogste eisen hoeven te voldoen, heeft u een goede keuze aan deze mooie roze snijbloemen op lange stelen. Echinacea purpurea Augustkönigin purper roze zon, rijk, doorlatend Vegetatief vermeerderd ras (in dit geval uit meristeemcultuur). Rijkbloeiende plant met heel grote bloemen op 70 cm hoge donkere stengels, De bedoeling bij vegetatief vermeerderende cultivars is: meer mooier dan duurder dan de gezaaide rassen, aan u de keus! Echinacea purpurea Kim s Knee High magenta zon, rijk, doorlatend Kim s Knee High werd enkele jaren geleden geïntroduceerd door Kim Hawk s van Niche Gardens in de VS. Haar selectie is een doorbraak vooral vanwege de zeer compacte vorm (Kim is niet erg groot) en de zeer rijke en langdurige bloei. De eerste bloemen blijven laag op stelen van cm. Later worden de stengels wat langer, tot ongeveer 40 cm. Het hart is oranje de bloemblaadjes zijn pittig magenta-roze. Onze planten worden vegetatief vermeerderd. Echinacea purpurea Magnus roze-rood zon, rijk, doorlatend Inmiddels al wat ouder mooi uniform zaairas. Grote bloemen met een intensieve roze-rode kleur. De bloemen hebben bolle harten die ook na het afvallen, of zelfs afplukken van de bloemblaadjes nog als snijbloem worden gebruikt. Echinacea purpurea Rubinstern robijn-rood zon, rijk, doorlatend Ook een vegetatief vermeerderd ras met intensief, diep-robijnrode bloemen, de bloemblaadjes staan eigenwijs en netjes haaks op de bloembodem. Echinacea purpurea The King purperrood zon, doorlatend Nog een soort die dankzij weefselkweek van de ondergang is gered. Mooie grote heldere schotels zien we hier als bloem. Een van de betere vaste planten. Echinacea purpurea White Swan wit zon Een zaairas, daarom zijn de planten dus niet helemaal uniform, met name van hoogte. De witte bloemen met een geel-oranje hart hebben een sterke uitstraling. Zeker zo aristocratisch, als de bloem eenvoudig is. Een zeer bruikbare plant voor de volle zon. Echinops Asteraceae Kogeldistel Echinops bannaticus Taplow Blue staalblauw zon Kogeldistel is een van de emanaties van de onverwacht plooibare familie van de schermbloemigen. Het zijn feitelijk geen distels (die zonder uitzondering in de composietfamilie thuis horen) hoewel ze enkele van hun eigenschappen kopiëren. Woekerende planten komen we in dit geslacht niet tegen evenmin als gevaarlijk pluizende zaaddozen. Deze schijn-distels zijn nuttig als textuurplant. De bij Taplow Blue vrij dikke, typische kogelronde bloemen zien we weinig bij niet-distels. Eryngium Apiaceae Kruisdistel Eryngium agavifolium wit droog, zon 7 Nog een mooie textuurplant voor droge borders in de tuin. Het lange gladde spits getand blad.vormt flinke rozetten en lijkt inderdaad op agave-blad zoals de naam aangeeft. De bloeiwijze is een groen-witte bol van 1,5 cm doorsnede op een lange stevige vertakkende steel. Makkelijke plant voor soms een beetje vervreemdende effecten. Prima winterhard en redelijk vocht bestendig. Eryngium bourgatii staal-blauw droog, zon 5 Grote diep staalblauwe bloemhoofden met een doornenkroon van schutblad boven mooi getand blauw-grijs wit geaderd blad. Eryngium planum Fluela metaalblauw droog, zon 3 Vormt een bossige plant met leerachtig, hartvormig blad vanuit een rozet. De staalblauwe bloemen verschijnen in ovale aren aan stevige vertakkende stengels. Eryngium variifolium paars-blauw droog, zon Tijdends de bloei is dit een plant met twee kanten. Het onderste deel heeft dik donkergroen eirond blad. Aan de bloeistengels en rondom de bloemen metamorfoseert het blad tot lange scherpe metaal kleurige stekels. Dat is erg mooi natuurlijk. De bloemen zijn paars-blauw en kogelrond. Afkomstig uit Marocco, maar bij ons in de zon prima winterhard. Eryngium yuccifolium wit droog, zon 4 Lijkt een beetje op E. agavifolium maar met smaller blad en iets kleinere rozetten. Scherp spits blad als yucca maar iets getand, hoofden bolrond tot 2,5 cm.voor tamelijk droge, zure tot neutrale grond. Groeit van nature in bosranden of prairies. 12

13 Eupatorium Leverkruid Asteraceae Eupatorium purpureum ssp. maculatum Riesenschirm wijnrood vocht Als de volgende maar dan wat lager en met veel grotere schermen. De plant moet een aantal jaren staan voordat zichtbaar wordt wat er mee bedoeld is. Maar dan is het ook een echte blijver die enorm taaie onverwoestbare en diepwortelde pollen maakt. Ik heb een oude E. purpureum verhuisd uit onze oude tuin in Brunssum alleen al het uitspitten vond ik een prestatie.toen moest de opgesplitste kluit ook nog gekruid worden naar de bus. Zelfs een van de 6 delen was amper te tillen. Deze plant stond dan ook wel al bijna 10 jaar. Hoewel het blad er na de eerste vorst af gaat zijn de stengels in de winter vaak verrassend mooi. We laten ze lekker staan. Eupatorium purpureum ssp. maculatum Atropurpureum wijnrood vochtig 5 Reusachtige statige plant met donkerrode stengels. De wijnrode bloemschermen bekronen de border in een sfeer die past bij de beginnende herfst. Heel mooi achterin de border. De uitgebloeide stengels laten we de hele winter staan om hun mooie silhouet. Eupatorium rugosum Chocolate wit vochtig, rijk 4 Een mooie Amerikaanse vondst die in een enorm tempo terrein heeft veroverd. De stengels en het blad zijn diep chocoladebruin. Met name in de zon is de bladkleur heel uitgesproken. Maar ik vind zelfs de kleur in de diepe schaduw onder onze kersenboom nog indrukwekkend. De bloemen zijn tamelijk onbeduidende witte knopjes. Knip ze gerust een keer half terug in de zomer het gaat vooral om het prachtige blad. Euphorbia amygdaloides Purpurea geelgroen droog, doorlatend 7 Wolfsmelk : refereert dat niet aan het verhaal van Romulus en remulus, die door een wolvin werden opgevoed? Dan zijn we gelijk waar we zijn moeten want het gaat ons om de warme uitstraling van de veelal mediterrane soorten. Ze houden prima blad in de winter, vaak met een rode blos van de kou. Daarna maken ze, met veel gevraagd subtiel groen-geel, deel uit van de eerste bloeigolf in het vroege voorjaar. Het geheim voor de mooiste planten is het tijdig volledig terugknippen van alle soorten als de bloemen nog mooi zijn, in juni. Ze bewijzen hun waardevolle diensten aan de tuin met name in najaar winter en voorjaar. Euphorbia amygdaloides Purpurea was een van de eerste die door branche organisaties werd uitgeroepen tot vaste plant van het jaar. Het purper-rode blad blijft jaarrond prachtig gaaf. In het voorjaar verschijnen de groengele bloemen in scherp contrast met het blad. Deze plant heeft bij sommigen de reputatie meeldauw gevoelig te zijn. Wij zagen deze aantasting nog nooit optreden. Mocht het bij u gebeuren, dan de plant flink terugsnijden. Dat is ook het routine-onderhoud, nodig om de plant vol en compact te houden. De beste tijd is aan het eind van het voorjaar na de bloei. Euphorbia amygdaloides var. robbiae geelgroen droog, doorlatend 6 Een hele nette plant is dit vooral in de winter als het donkergroene iets glimmende blad onkreukbaar dit architectureel hoogstandje vorm geeft, groeit breed uit met worteluitlopers.verdraagt droogte en schaduw. Euphorbia characias Black Pearl geelgroen droog, doorlatend 7 Euphorbia characias is de meest voorkomende wolfsmelk in het gebied rond de middellandse zee. Black Pearl is een mooie vorm, iets compacter dan de soort met zwarte hartjes in de bloemen. Ik had ooit een onmogelijke discussie met een collega die beweerde dat Euphorbia characias zwarte punten heeft en Black Pearl juist niet. Helaas hebben enkele toeleveranciers van beworteld stek het hele sortiment Euphorbia overhoop gegooid door de namen van vrijwel alle cultivars te verwisselen. Dat moet de reden zijn waarom we volkomen langs elkaar heen praatten. Euphorbia characias Humpty Dumpty geelgroen zon, kalk Een compacte vorm en daarom goed hanteerbaar in de tuin. Het blad is in de winter heel mooi blauw-groen. Erg mooi tussen lavendel en andere mediterrane planten. Euphorbia characias Potuguese Velvet groen-geel zon, beschut De groei van deze is nog veel meer gedrongen dan de vorige. Het blad is heel sierlijk bolrond. De bloemen hebben zwartbruine honingklieren. Helaas niet de makkelijkste overwinteraar. Het lijkt erop dat deze cultivar vorstgevoeliger is. Onze planten overleefden de zachte winter van 2001 niet in de volle grond.voorlopig schaars. Euphorbia characias ssp. wulfenii geelgroen droog, doorlatend 7 Opgelet! We gingen van hoog naar laag en maken nu een vreugde sprong. Een waarlijk mediterrane tuinplant voor goed doorlatende grond op een zonnige plaats. Bij gunstig weer ontwikkelen de lange bloeistengels zich vanaf januari snel. De dikke bolle schermen kunne in februari al zichtbaar worden. Met 150 cm is dit de reus en volgens velen de mooiste in het geslacht. De groen-gele bloemschermen kunnen tot 30 cm doorsnede worden. Bij langdurige strenge vorst iets beschermen met sparrentakken. Onderscheiden met een Award of Garden Merrit door de RHS. (in het vervolg kort: AGM) Euphorbia cyparissias Clarice Howard geelgroen arm, zand 4 Deze lage kruipende soort heeft fijn en donker naaldvormig blad. De bloemen beginnen geelgroen en verkleuren naar lila-rood, de schutbladeren zijn geelgroen. Een van de kleinste in het geslacht die van zich afbijt door flink te woekeren. Wanneer u daar rekening mee houdt hoeft het geen probleem te zijn. Er vormt zich snel een vrij dichte zode die echter buurplanten niet hinderd. Groeit op de armste en moeilijkste plaatsen nog gemakkelijk weg. Euphorbia dulcis Chameleon geelgroen zon 7 Als het om het blad gaat is dit een van de mooiste. Het is met name in het voorjaar bijna onwaarschijnlijk donker, bijna zwart. De gele schermen steken natuurlijk enorm af tegen het blad. Als het blad wat groener wordt kunt u de plant flink terugknippen om nieuw donker blad te krijgen. Ook in de schaduw blijft het blad redelijk donker. Na verloop van enkele jaren kunt u de planten het beste delen en herplanten. Ze kunnen anders wel eens gaan versuffen. Euphorbia griffithii Dixter oranje zon, rijk 7 Met oranje bloemen, een van de weinige niet geelgroen bloeiende wolfsmelken. Dit levert een effectvol vrolijk spektakel op vroeg in het jaar. Nadat u zich eerst heeft verwonderd over als speren uit de grond schietende knoppen. Stengels rood, blad kopergroen. Het blad krijgt in het najaar een oranje-rode herfstkleur. Heeft graag rijke grond. AGM Euphorbia x martinii Ballyrogan oranje-rood zon / h. schaduw Deze nieuweling is ontstaan bij Gary Dunlop in N. Ierland, een van de vermoedlijke ouders is E. characias Green Mantle. Het blad is smal en donker, in de winter heeft het een diep purperen waas. De bloemen zijn fijngetekend met zwarte knopjes. Mooie cultivar. Nog een keer: knip ze! Ferula Apiaceae Schijnvenkel (Corsicaanse) Ferula assa-foetida geel zon, rijk, vast Eindelijk is het zover, voorjaar 2001 zijn ze opgepot na bijna 2 jaar kiemen in een zaaibak. Als het aantal bezoekers van onze kwekerij dat informeerde naar de beschikbaarheid van deze plant maatgevend is, alleen al bij het aanschouwen van het blad, dan is dit een superplant. Ze heeft er in ieder geval het formaat voor. Maar, nee, zo werkt het niet. U moet maar mooi vinden wat wij ooit mooi vonden. Ik kreeg bijna 10 jaar 13

14 geleden een beetje zaad en kweekte een aantal planten op. Nadat ze een jaar of drie hebben gebloeid konden we er mee verder. Reuzenvenkel is een goede omschrijving. Elk jaar worden er meer bladeren gemaakt totdat de plant weer in rust gaat. In een nat jaar kan dat al in de loop van de zomer zijn. Die bladeren zijn zeker 70 cm breed en lang. Het is fijn geveerd, bol, donkergroen, glanzend en erg sierlijk. Als de wortel dan na een aantal jaren voldoende energie heeft vergaard gaat er een stengel 3 meter of meer de lucht in om daar grote gele schermen te maken. Food of the Gods, Devils Dung en Kandaharre Hing zijn streeknamen voor de hars die uit de wortels wordt gewonnen. Want Ferula heeft ook medicinale en culinaire betekenis als voortbrenger van Asafetida een harsachtige gom die de wortel voortbrengt als het blad er af wordt gekapt. De hars wordt hard na drogen. In India kent men de hars als Kandaharre Hing en wordt deze ondanks de sterke uiengeur en bittere smaak als toekruid gebruikt. Medicinaal zou de hars werken als hersenstimulant, bij astma, bronchitis en andere kwalen. Filipendula Rosaceae Spirea Filipendula rubra Venusta roze zon, h.schaduw 2 Voor de wat ruimere tuin is dit een ideale achtergrondplant met diep roze pluimen. Er worden vrij snel flinke pollen gevormd die enorme wolken met kleine roze bloemen voortbrengen. Een betrouwbare makkelijke vaste plant met veel impact. Geschikt voor combinaties met grassen, Monarda en Sanguisorba. Foeniculum Apiaceae Bronzen Venkel Foeniculum vulgare Rubrum geel zon Het lijkt wel een thema voor een aparte afdeling: purperkleurig blad heeft sierwaarde! Wellicht is een donkere bladkleur net een accent dat sommige sierplanten uit hun overwegend groene omgeving tilt en spannend maakt. Maar dit is niet alleen een sierplant. Het fijne blad is prima te gebruiken in salades en als vaste plant vervangt venkel de eenjarige dille voor de gemakzoekers onder u. De gele schermen kunnen bovendien ook in de vaas gebruikt worden. Zaait zich rijkelijk uit wanneer u, zoals dat hoort, de uitgebloeide bloemschermen de hele winter laat staan. De ongewenste zaailingen zijn gemakkelijk selektief te verwijderen. Fragaria Bontbladige Aardbei Fragaria x ananassa Variegata wit Een gewone aardbei maar dan met bont blad. een ideale snelgroeiende bodembedekker voor een wat donkerder plekje. Het crèmebonte blad wordt door velen erg mooi gevonden. Onze vriend Jan-Wim, de aardbeienkweker vindt het maar niks, die zieke planten gooit hij er steeds tussenuit want ze dragen minder vruchten.tja, het blijft een luxe, sierplant. Rosaceae Galega Fabaceae Galigaan Galega officinalis Alba wit normaal Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar deze zuiver witte vorm boven de gewone galigaan die een beetje onbestemd tweekleurig is. Het is een hoge vlinderbloemige plant. Medicinaal werkt galligaan zweetdrijvend, en bloedsuikerspiegel verlagend. Mij is herhaaldelijk op het hart gedrukt dat deze plant bij suikerziekte wonderen verricht. Mocht u hier behoefte aan hebben win dan informatie in bij deskundige kruidkundigen en wijs hen op galigaan als medicijn. Het schijnt nog veel te weinig bekend te zijn hoe goed galigaan kan werken. Galium Rubiaceae Lievevrouwebedstro Galium odoratum wit schaduw Meidrank zeggen de Walen hiertegen.vreemd genoeg gebruiken ze het enige Nederlandse woord in hun vocabulaire voor deze plant. De traditie om een heerlijke voorjaarsdrank te maken met het blad en de bloemen van Asperula is daarmee keurig behandeld. Het is bovendien een traditionele (ouderwetse) bodembedekker voor diepe schaduw. Wanneer Asperula wordt gedroogd neemt de heerlijke hooi-geur toe (cumarine). Een bosje aan het beddehoofd helpt bij het inslapen. Maar dat verteld de Nederlandse naam al: Bedstro. Je kunt er ook kussens mee vullen bij serieuze slaaproblemen. Stromatrasjes van kinderen werden er vroeger mee bijgevuld om ze lekker te laten slapen. En in de tuin? Oh ja, een van de makkelijkste woekerende bodembedekkers voor de diepe schaduw. Zet ze maar in vergeten hoekjes onder de struiken. Gaura Oenotheraceae Prachtkaars, Lindheimer s Kaars Gaura lindheimeri Siskiyou Pink rozerood zon Weinig mensen kunnen in het najaar deze pakkende combinatie weerstaan van bruinrood blad en donker-roze bloemen.tot diep in het najaar blijven de bloemen komen. Maar dan zou u ze eigenlijk beter niet planten. Weer en wind kan hun levenskaars danig doen dansen. Het geheim is: winterklaar maken in de zomer! Je moet ze een of meer keren in de zomer terugknippen om ze steviger te maken. In de herfst blijft u er beter vanaf om ze in het voorjaar weer netjes te maken. Het kan gebeuren dat een deel van de plant groen wordt. De mutatie die de eigenschappen van Siskiyou Pink bepaalt heeft alleen de buitenste cellaag veranderd. Soms kunnen onderliggende cellen uitgroeien tot scheuten die de eigenschappen van de chimaera, zoals dat heet, niet hebben. Dat is dan weer de gewone Gaura lindheimeri. Een ander bekend voorbeeld van een chimaera is Lavatera Barnsley waar bij te drastisch snoeien Lavatera thuringiaca onderuit komt.. Gaura lindheimeri Whirling Butterflies wit beschut, warm Deze vegetatief vermeerderde kloon is geselekteerd op rijke bloei en een meer compacte bouw.verder als de soort, dus witte vlinders met wat rood op lange slanke stelen. Ze beginnen flink op te vallen als de herfst vordert omdat ze dan het hevigst van alles wat nog bloeit, bloeien. Behandel ze als Siskiyou Pink, Geranium Geraniaceae Tuingeranium Geranium Ann Folkard paars-rood zon 5 De tuingeraniums vormen de basis van de romantische tuin. Ze zijn betrouwbaar en vragen weinig verzorging. Ann Folkard is meteen een bijzonder prachtige plant met veel kleur effect. Het blad loopt geel uit om aan het eind van het voorjaar heel traag groen te worden, de bloemen verkleuren van licht naar donker paars. Groeit breed uit maar wortelt niet verder buiten het hart zoals veel andere tuingeraniums doen. Het is een kruising van G. procurrens x G. psilostemon. Geranium Blue Cloud licht-blauw zon, h. schaduw Deze groeit niet erg snel maar bedekt met haar platliggende stengels uiteindelijk wel bijna een vierkante meter per plant. De zachte wolkige bloei is bijzonder rijk en bestaat uit grote schaalvormige bleek-blauwe 14

15 bloemen. Het blad is fijn ingesneden. Na de hoofdbloei flink terug knippen zorgt voor bladverversing en herbloei in het najaar. Geranium clarkei Kashmir White wit zon 7 Grote rechtopstaande witte bloemen met lila aders. Makkelijke en groeikrachtige plant die zichzelf helemaal geeft tijdens de bloeiperiode. Herbloei is uitgesloten maar de hoofdbloei laat ook geen in te lossen schulden openstaan. Knippen na de bloei geeft snel weer mooi jong blad. Geranium endressii Wargrave Pink zalm-roze zon 5 De zalm-roze bloemen zijn wat zachter van kleur dan bij de soort, alsof er een scheutje room aan is toegevoegd. Een grote plant en snelle groeier. Deze wil graag doorbloeien op voorwaarde dat u in de zomer wat bloemen offert en de plant tot de grond terugsnijdt. Geranium Johnson s Blue blauw zon 9 Probleemloze makkelijk inzetbare, rijk en lang bloeiende blauwe plant. In de winter is het blad er helemaal af. Dat betekent dat de plant zich dus in het voorjaar een hele nieuwe garderobe aanmeet. Geranium macrorrhizum Velebit roze Geranium macrorrhizum is vooral aantrekkelijk vanwege de heerlijke geur van het blad.verder zijn het stoere bodembedekkers voor elke standplaats. In de herfst kleurt het blad rood. Na enkele jaren graag eens na de bloei terugknippen tot de grond. Dit voorkomt dat ze stelten gaan maken. Geranium Nimbus blauwpaars zon, schaduw Een van mijn favoriete nieuwe geraniums. Het fijngeveerde blad weeft snel en vrolijk tussen andere planten. De bloemen zijn groot, blauw met een licht hartje en licht geaderd. Geranium nodosum lila-mauve zon 6 Een zeer natuurlijk aandoende plant, ze is dan ook 100 % wild. Kleine zachtroze tompetvormige bloemetjes en rood aangelopen stelen. Kan prima in de schaduw. Geranium Patricia karmijn roze zon 5 Ideale plant die helemaal bovenaan staat in de competitie voor beste geranium introductie van de afgelopen jaren. Combineert de bloeikracht van endressi met de indrukwekkende bloemen van psilostemon. De kruising tussen G. endressi en G. psilostemon quadrateerd bovendien de groeikracht. Op zichzelf staand is de plant 60 cm hoog maar bij ons groeit ze tot meer dan 120 cm tegen buurplanten omhoog. De bloemen zijn magenta met een stervormig zwart hart.terugsnijden is niet nodig de plant herbloeit niet, ze bloeit gewoon volop door. In de winter sterft het blad langzaam af om in het voorjaar weer uit mooie rode knoppen te voorschijn te komen. Geranium phaeum Album wit schaduw / zon Gebruiken veranderen, zo gaan ook weduwes lang niet altijd meer in het zwart. De witte vorm is, denken wij, goed bruikbaar voor een schaduw plek waar de soort van nature thuishoort. Ze mogen ook wel in de zon. Knippen geeft wel eens herbloei. Kashmir White Geranium phaeum Mourning Widow zwart h. schaduw Elk jaar hebben we iets nieuws op proef in de tuin en vraagt iedereen er ons gek naar als de proef geslaagd is. Enkele jaren geleden was dat dus o.a. Geranium phaeum Samobor. Op dezelfde plaats stond het jaar daarop Geranium phaeum Mourning Widow. Eindelijk kon ik Samobor uit voorraad leveren. Maar plotseling moest men de nieuwe Mourning Widow hebben. Beide zijn zeer goede planten en misschien stonden ze ook wel op een goede plek. Mourning Widow is extra donker van bloem, extra lang bloeiend en extra hoog, dus een zeer begeerlijke weduwe. Geranium phaeum Samobor zwart-purper zon 5 Deze stond dus jaren geleden mooi te zijn in een van onze borders en werd al veel gevraagd terwijl wij nog bezig waren onze scepsis ten aanzien van de weduwe kwijt te raken. Samobor is een hoofdstuk apart. Het grote blad met een diep bruinrode boog erover behoort jaarrond tot de mooiste bladvormen onder de geraniums. Doet het goed in halfschaduw. Geranium phaeum var. lividum Majus lilaroze zon 5 Een vorm van de weduwe met grotere bloemen in een grijzig lila. Iets luchtiger zou je kunnen zeggen en zeker niet in de rouw. Geranium Philippe Vapelle blauw zon Heeft iets groener blad dan G. renardii maar wel de mooie ronde ruwe en gerimpelde bladvorm. Philippe Vapelle heeft grote diepblauwe bloemen en is rijkbloeiend. Het is een kruising van G. renardii x G. platypetalum, gemaakt door Yvan Louette, de lopende rozen encyclopedie.voor deze heb ik hem persoonlijk bedankt. En eh, oh ja,yvan, nog bedankt...! Hij heeft zijn proefvelden voor rozen en geraniumkruisingen ingericht in de tuinen van het gemeentehuis van Chaumont-Gistoux waar hij als ambtenaar werkt. Chaumont-Gistoux ligt in Terre Franche, een gebied in Waals Brabant dat steeds onafhankelijk bleef terwijl het Bisdom Luik de omliggenbde streek bestuurde. Terre Franche heet ook de Geranium van de zelfde kruisings ouders als Philippe Vapelle het verschil tussen beide is niet erg groot. We kregen van Yvan ook nog een zeer mooie roze trosroos: Petite de Terre Franche. Onze lieve vrienden en huistraiteurs: Claude en Miryam Pohlig, wonen ook in Chaumont- Gistoux. Geranium pratense Plenum Coeruleum violet-blauw Klassiek bij gratie van de kenners, want je ziet ze niet veel deze pomponnetjes. De bloemen zijn gevuld en staan op vrij lange stelen. De bloemen hebben iets Viktoriaans aristocratisch. De flodderige pomponnetjes zijn violet-blauw met een vleugje rood. Ze vraagt wat meer aandacht dan de gemiddelde Geranium. Zorg dat ze vrij staan van andere planten. Ze kunnen meeldauw krijgen. In dat geval moeten ze stevig teruggeknipt worden voor herstel. Geranium pratense Plenum Violaceum paarsblauw, gevuld Als de vorige maar dan met wat stevigere en donkerdere pomponnen in violet-paars. Het zijn net roosjes. Geranium pratense Splish Splash blauwwit zon / h. schaduw Al vele jaren vraag ik mij af waarom Geranium pratense Striatum zo weinig gekweekt wordt. Het is een bijzonder leuke vorm met witte bloemen die blauw gestreept en gespikkeld zijn. Nu is er dan ook een cultivar, die voor zover ik kan beoordelen niet afwijkt van de volgende. Geranium pratense Striatum hemelsblauw zon 5 Dezelfde wit met blauw gestreepte bloemen dus, erg leuk. Geranium prantense groeit van nature in droge gras bermen. Ik zag ze in Engeland. Dat betekent: niet te gek rijk en niet te natte standplaats graag. 15

16 Geranium pratense Victor Reiter lila-blauw zon Deze werden vorig jaar uit onze bakken geplunderd. Nog voor ze maar aan bloeien konden denken. We begrijpen waarom. Het handvormig geveerde blad is diep donkerbruin tot paars-bruin en heel erg sprekend. Een topplant. Misschien moeten we nog eens herzien wat onze favoriete bladplanten zijn. Geranium psilostemon magenta zon 5 Plantaardig vuurwerk aan grote planten met fel gekleurde bloemen die door het donkere hart en de aders zeer sprekend zijn. Als stevig rechtopstaande, min of meer solitaire plant is ze op haar mooist. Dit bereikt u het best in de volle zon. Ik heb ze met succes tussen een laagblijvende smeerwortel geplant die na de bloei door de Geranium wordt overgroeid. De Geranium heeft er steun aan en Symphytum azureum zorgt voor bloemen spektakel op een in het voorjaar anders kale plek. Geranium sanguineum Album wit zon/schaduw, droog 5 Geranium sanguineum is een pure performance plant: ze behoort tot de beste bloeiers onder de geraniums, ze bedekt de bodem goed en doet waar ze voor gemaakt is: bloeien. Deze witte vorm is dus een zeer bruikbare tuinplant. Geranium sanguineum Glenluce mauve-lila zon Glenluce valt op door de relatief grote bloemen voor de soort. Geranium sanguineum var. striatum roze zon/schaduw, droog 5 Eindelijk een minder miskende topplant. Deze is zelfs zo algemeen dat de snobs er hun neus voor ophalen. De makkelijkste bloeier en groeier van alle Geranium sanguineum varianten. Wellicht de mooiste G. sanguineum en dus terecht zeer veel toegepast. Grote bleekroze bloemen met donker roze aders, zeer lang bloeiend. Geranium Sirak roze zon, h.schaduw 9 Recente introductie in Zuid Rusland waar ze in het wild werd gevonden door de liefhebber, Dr. Simon. Lijkt op G. x magnificum maar dan met roze geaderde bloemen, forse sterke plant, zeer mooi. Geranium Spinners paars-blauw zon 5 Spinners heeft diep ingesneden blad, hoge stengels tot 90 cm en diep paarsblauwe bloemen. Na de bloei terugsnijden, geeft geen herbloei maar wel mooi fris nieuw blad. Combineren met bijvoorbeeld Artemisia Lambrook Silver voor wat steun. Geranium Sue Crûg rozerood zon, schaduw Het lijkt wel of er een leger veredelaars in de weer is met als missie: vernieuw het hele Geranium sortiment. Dit komt allemaal van liefhebbers, gespecialiseerde kwekers of door toeval tot stand. In dit geval was Crûg Farm de gelukkige vinder. Iets om trots op te zijn. De bloemen zijn groot en aansprekend met zeer duidelijke aders. Ze bloeit zeer lang en opvallend en heeft prettig gevormd blad. De kruisingsouders zijn: G. Salomé x G. oxonianum. Geranium sylvaticum Album wit zon Witte bloemen voor het bos in mei. Ze lachen je vanuit het donker aan en bloeien precies de meimaand. Geranium sylvaticum Amy Doncaster blauw met wit schaduw / zon Ook al een van de allerblauwste Geraniums, een kleur die ze maar net niet halen, deze zit er erg dicht bij. Ze zijn erg vroeg en daardoor ook erg verleidelijk op momenten dat het op kwekerijen erg druk is. De bloei duurt bijna op de dag een maand, van 1 tot eind mei en is erg hevig. Knippen levert geen herbloei. Maar dat is vrij normaal voor bosplanten zoals deze. Geranium versicolor zacht-roze zon, halfschaduw 6 Een beetje een wilde plant met talrijke trechtervormige bijna witte bloemetjes. De bloemen hebben heel fijne magenta adertjes. Het vijftallig ingesneden blad blijft s winters vrijwel volledig gaaf. Een natuurlijk aandoende prettige, rustige sfeerplant. De kruising G. x oxonianum bevat bloed van G. versicolor. Geranium x cantabrigiense Biokovo roze-wit zon 5 Sterk aangenaam geurend ingesneden blad met een mooie rode herfstkleur. Biokovo maakt grote plakken bovengronds aanwortelende uitlopers. Een kruising van G. macrorhizum x G. dalmaticum Geranium x cantabrigiense St Ola wit zon 5 Hetzelfde geurende blad met herfstkleur. St Ola heeft wat grotere bloemen dan Biokovo en overlappende bloemblaadjes. Geranium x magnificum blauw zon 5 Hardgroeiende, grote pollen van 60 cm hoog, 5 cm grote schotelvormige bloemen in een heftig violet blauw met donkere aders, vrij kort maar krachtig bloeiend. Het blad is ook na de bloei nog een aangenaam onderdeel van een border. Op geen enkele manier is deze tot herbloei te bewegen. Dit eisen van de plant zou ook ondankbaar zijn na een dergelijke heftige bloei. Geranium x oxonianum Claridge Druce roze zon/schaduw, droog 5 Doorbloeiend in fris roze met een wit hart boven donker ingesneden blad. Kruising van G. endressi x G. versicolor. Na de hoofdbloei diep terugsnijden voor prima herbloei. Wij noemen dit kort: knipgeraniums. Geranium x oxonianum Phoebe Noble roze-rood zon/schaduw 5 De meest rode en meest opvallende bloemen van alle G. x oxonianum vinden we bij deze Canadese cultivar. Het is eerlijk gezegd een beetje signaalrood, pas er mee op! De kleur neigt vanuit felroze naar rood. Geranium x oxonianum Sherwood zacht-roze zon/schaduw, droog 5 Lijkt op Thurstonianum maar misschien nog iets langer en rijker bloeiend met semi dubbele zachtroze bloemen. Snelle groeier, vormt grote pollen met lichtgroen blad. Een topper! Geranium x oxonianum Thurstonianum rood-paars zon/schaduw 5 Bloemen met heel smalle bloemblaadjes en dus heel afwijkend.vanwege deze rood-paarse bloemblaadjes lijken de bloemen net sterretjes. Het donkergroene blad is soms paars-bruin gevlekt. Thurstonianum kan tussendoor ook semi dubbele bloemen maken.vormt snel grote pollen. Knippen! Gillenia Rosaceae Gillenia Gillenia trifoliata wit halfschaduw, vocht Een statement van distinctie, deze zachte maar toch bijna struikvormende plant uit de rozenfamilie met witte ster-vormige bloemetjes, en rode stelen. Geneeskruid van N. Amerikaanse indianen die de wortels in september verzamelen. 16

17 Hedera Peterselie Klimop Araliacea Hedera helix Parsley Crested groen 50 zon / schaduw 5 Gezien onze achtergrond als kruidenkwekerij mag men van ons verwachten peterselie te leveren. Mag het dan ook Peterselie Klimop zijn? Een van de mooiste bladvormen in Klimop. Het blad is kroessig gekruld. De plant is compact en sterk vertakkend. Niet voor consumptie! Helenium Asteraceae Zonnekruid Helenium Baudirektor Linne donker bruinrood zon We zijn van het zonnekruid gaan houden na de eerste kennismaking met Moerheim Beauty jaren geleden. Als echte tuinsnobs waren we aanvankelijk sceptisch over deze ouderwetse plant. Maar er is veel nieuws onder de zon. Ze zijn wat lager en hebben nieuwe warme kleuren die zeer bruikbaar zijn in hedendaagse tuinen. Baudirektor Linne is zeer donker bruinrood en lang doorbloeiend in het najaar. Helenium is erg makkelijk en bloeit op onze rijke vochthoudende grond goed door tot het late najaar. Na enkele jaren moeten de planten een keer gedeeld worden om een nieuwe groei explosie te veroorzaken. Combineer ze met grassen, roodbladige planten zoals Cimicifuga, dieppaarse bloemen van Salvia s of stoere planten zoals Eupatorium. Als u wilt weten welke buren in onze tuin in Brunssum er zo n spektakel van maakten: Cimicifuga Brunette of James Compton en Salvia Indigo Spires. Helenium Indianersommer bronsrood Indian Summer is een magisch begrip in de VS. Het slaat een opleving van de zomer in het najaar, ondersteund door de kleuren explosies veroorzaakt door herfstkleuren van met name Esdoorns. De bloemen van deze zijn koperachtig bronsrood. Helenium Karneol oranjebruin zon Een wat hogere onder de nieuwe cultivars, de oude waren nog veel hoger. Karneol is oranjebruin. Helenium Moerheim Beauty oranje-rood zon, rijk Heerlijke klassieker, bloeit eindeloos door in een vrolijke warme kleur en is betrouwbaar onder alle weersomstandigheden. Als deze onschuldige feestelijke bloemenzee niet een van uw jeugdherinneringen is zorg dan dat ze het wordt in uw tweede jeugd. Helenium Rubinkuppel roodbruin zon, rijk Een wat minder makkelijke maar zeer goed van kleur. De meest rode van het stel zeer mooi! Helenium Rubinzwerg bruin-rood zon, rijk Alweer een dwerg, van 120 cm dit keer. Meer bruin dan de vorige, rijkbloeiend. Helenium Zimbelstern geel zon, rijk Om het verhaal kompleet te maken ook nog een gele. Helianthemum Cistaceae Zonneroosje Helianthemum Supreme donkerrood zon Deze heet ook wel Red Orient, veel klanten vragen om rode planten. We realiseerden ons dat er niet zoveel vaste planten zijn in die kleur. Alleen al daarom dit zonneroosje; voor uw kleurenpalet en het onze. Het is een klein grijsbladig bladhoudend heestertje met de hele zomer kleine bloemetjes die een beetje op roosjes lijken. Helianthemum is nauw verwant aan Cistus. Je kan het zien als een miniatuur Cistus. Ze moeten in de volle zon anders worden ze slap en bloeien weinig. Helianthus Lemon Queen citroen-geel zon Makkelijk, sterk, groot, maar niet opvallend, snelgroeiend, laatbloeiend, betrouwbaar en niet woekerend. Het is toch niet weer die geelvrees die u tegenhoudt? Deze is citroengeel, moet kunnen. Een vaste zonnebloem met heel veel kleine bloemen. Helichrysum Asteraceae Kerrieplant Helichrysum italicum geel zon, beschut 8 De smalle grijze blaadjes hebben een warme kerrie-achtige geur. Kerrieplant kan als vervanging voor kerrie worden gebruikt, maar echte kerrie is een kruidenmengsel dat hier niets mee te maken heeft, puur toeval dus die geur. Snoeibaar in bolvorm. Het zijn bladhoudende mediterrane heestertjes. Het zeer zilveren blad maakt mooie bolletjes als u ze zo snoeit. Helichrysum italicum Dartington zwavelgeel zon, beschut 8 Een zeer compacte vorm van de kerrieplant met een wat zuurdere geur dan de originele kerrieplant. Het blad is net gepoetst, dus glimmend zilver. Helichrysum stoechas White Barn creme-geel zon, droog 8 Winterharde mediterrane plant met poederwit grijs blad en crèmekleurige bloemen. De wildvorm is vaak onder olijfbomen te vinden. deze is voldoende winterhard voor ons klimaat. Lijkt op Helichrysum italicum maar is wat slordiger gebouwd. Helleborus Ranunculaceae Oosters Nieskruid Helleborus argutifolius geel-groen zon, kalk 7 Enorme plant met schotelvormige groen-gele bloemen en getand blad. De meest heesterachtige, dus vertakkende, in het geslacht staat graag zonnig en warm. Het zijn kalkvrienden! Brokjes fijngestampte mergel in het plantgat geven Helleborus een zorgeloos bestaan. Schaduwplant is een beetje een onzinnige kreet voor Helleborus.Veel soorten nemen dankbaar genoegen met schaduw. Maar deze staat toch veel liever in de volle zon. Helleborus cyclophyllus groen halfzon, kalk 6 Een leuke plant met vrij kleine, groene bloemen. Lijkt op H. odorus. Het verschil is ter herkennen aan de fijne zilverachtige haartjes aan de onderkant van het blad bij Helleborus cyclophyllus. De bloemen kunnen naar zwarte bessen geuren. Deze is bladverliezend, ze kunnen aan het eind van de zomer al afsterven. Het blad is rond gevuld met meestal 7 hoofdsegmenten de buitenste 2 daarvan zijn verdeeld in 11 blaadjes (in het wild 8-25). De bloemen hebben een doorsnede van 5-6 cm, klassieke groeiplaats: de berg Parnassus in Griekenland. Helleborus dumetorum groen halfzon, kalk 6 Naar onze mening, een van de mooiste wildvormen, zelden in tuinen aangetroffen. Kleine groene bloemen. Ook deze is bladverliezend. Het 17

18 blad is smal en heeft drie ongedeelde hoofdblaadjes. De buitenste 3 zijn verdeeld in 3 of 4 segmenten. Bloemen 2,5-4 cm doorsnede en daarmee de kleinste van alle soorten, groen, knikkend en niet geurend. Het blad is vaak bruin-roodachtig bij het uitlopen. De zwarte orientalis hybrides hebben vaak dumetorum bloed Dat uit zich onder andere door bladverlies tijdends de winter. Helleborus foetidus Wester Flisk Group geel-groen m.rood zon, kalk Deze selektie is een stuk spannender dan de gangbare Helleborus foetidus. Het roodbewaasde donkere blad en de rode stengels zorgen voor een nog groter contrast met de groene bloemen. Helleborus foetidus is tijdends de bloei als het ware gedeeld.van onder diep donkergroen en van boven fris groen. Zeer mooie plant. Ze staat in onze mediterrane border tussen lavendels en rozemarijn. De bloeitijd is erg variabel. Na de bloei flink snoeien, best tot de grond. Helleborus niger wit halfzon, kalk 7 Witte bloemen en donkergroen leerachtig blad. Erg mooi wanneer ze gezond blijft, maar dat blijkt niet altijd makkelijk. Als u ze plant, plant ze droog en zonnig, liefst op een verhoging zodat ze droog staan. Ze zijn erg leuk bij de kerstversiering wanneer ze zijn geforceerd om rond de kerst te bloeien. Zo treft u ze dan aan bij de bloemist. Dit is de bij tuincentra meest verkochte soort en dat vind ik niet helemaal terecht. De orientalis hybrides geven veel meer voldoening omdat de planten zo veel makkelijker groeien en gezond blijven. Als u wit wilt, overweeg dan een witte orientalis uit te zoeken tijdends de bloeitijd in maart. Helleborus odorus groengeel halfzon, schaduw, kalk Liggend op de grond in het vochtige gras en diep inhaleren, dan ruikt u het misschien: de bessen geur van de groengele bloemen. De intensiteit verschilt van plant tot plant. Bladverliezend in de winter. Mooie liefhebbers soort met licht zilver donzig blad. Helleborus orientalis ssp. abchasicus Early Purple purper halfzon, kalk Deze wordt ook wel aangeduid als: H. atrorubens Hortensis. De term: Hortensis betekent meestal, onjuiste, maar zeer ingeburgerde naam. Er is verwarring over de juiste naam van deze temeer omdat er verschillende vormen onder deze naam in omloop zijn. De onze is vegetatief vermeerderd van wat vermoedelijk Early Purple moet heten. De bloemen zijn purper van buiten en groen van binnen. Het is een van de vroegste soorten. Meestal verschijnen de bloemen al vanaf december. Helleborus orientalis subsp. orientalis wit halfzon, kalk 6 Helleborus caucasicus is een ongeldige naam voor het originele orientalis type met groenig witte bloemen. Makkelijke planten die net als de andere soorten veel kalk wensen. Helleborus thibetanus wit-roze 1-halfzon, kalk 7 Lijkt wat op H. x orientalis, maar met gezaagd blad. De bloemen gaan wit open en worden meestal romig roze met donkere aders.veel beter dan wat orientalis in dit spectrum te bieden heeft. Zeer rijk en vroeg bloeiend ruim voor het hoogtepunt van orientalis. Het blad sterft al aan het eind van de zomer af om na de bloei weer volop te verschijnen. Nog zeer zelden aangeboden in Nederland. Helleborus thibetanus (rode vorm) wit-roze 1-on, beschut 7 Een wat kleinere vorm van de voorgaande met zilverachtig blad met een rode zweem. De bloemen zijn meestal wat roder en ook kleiner. Zeer mooi. Super zeldzaam. Helleborus orientalis wit-roze/ purper halfzon, kalk 6 Verschillende kleuren (wit, roze, purper, zwart), met en zonder vlekken of gevulde bloemen. Elke plant is uniek. Ze hebben persoonlijkheid. Het beste koopt u ze bloeiend om uit te zoeken welke kleur u heeft. Het is de belangrijkste soort voor de tuin waar veel plezier aan is te beleven. De donkere, bijna zwarte zijn veel gevraagd en daarom heel snel uitverkocht. De verkoop start op 1 maart. Helleborus x orientalis is een makkelijke plant die lang leeft. In het najaar krijgen ze bij vochtig weer zwarte vlekken op het blad. Het aangetaste blad moet dan weggeknipt worden want de blackspot kan de bloemstengels aantasten en dan heeft u wonder fraaie bloemen. Ik vind het blad in de winter erg mooi en laat zo veel mogelijk gezond blad aan de plant. Maar u kunt ook straffeloos gewoon in het najaar alle blad wegnemen. Hemerocallis Hemerocallidaceae Daglelie Hemerocallis Beppie geel m. bruin warm, humus, vocht 4 Kleinbloemige cultivar met groen-gele bloemen. Hemerocallis is in Amerika een rage met elk jaar een grote oogst aan nieuwe cultivars. Voor Engelse tuinen zijn ze eigenlijk wat vulgair. Amerikanen zijn in de ogen van de Engelsen dan ook barbaren. Wij vinden het makkelijke dankbare planten en bovendien erg leuk vanwege de eetbare bloemen. De bloemen zijn trompet-, of frietzak- (om het vulgair te houden) vormig. Het blad is lancet vormig, voor wie ze nog niet kende. De bloemen blijven maar 1 dag open, vandaar de Nederlandse naam. Elke dag gaan nieuwe bloemen open. Behalve de bloemen kunnen ook de knoppen gesmoord of gebakken worden gegeten. Als u weet dat ze maar een dag mee gaan zal het oogsten minder moeite kosten. Alle bloemen zijn eetbaar behalve die van de dubelbloemige soorten. En ik heb me laten vertellen dat ze zelfs een oppeppende werking hebben. Hemerocallis Black Prince roodbruin warm, humus, vocht 4 Wat is warmer dan geel: roodbruin. Dat is warmer geweest en alweer af aan het koelen. Hemerocallis Catherine Woodbery roze/licht-paars warm, humus, vocht 4 F.W. Childs, 1967, rozeachtig met een groene keel, middelvroeg tot laat, welriekend! Hemerocallis Chicago Apache rood warm, humus, vocht We zochten echt rode planten voor onze vuurborder en we vonden dit. Als je echt kritisch kijkt zijn winterharde echt rode bloemen nogal zeldzaam. Hemerocallis hoewel niet sophisticated en verboden voor tuindames van standing biedt deze mogelijkheden die wij graag aangrijpen. Hemerocallis Corky geel warm, humus, vocht Kleine citroen-gele bloemen op donkere stelen. De bloemen zijn van buiten dun bruin gestreept. Hemerocallis Crimson Pirate donkerrood warm, humus, vocht Vurig zuiver rood! Het hartje, diep in de bloem is een beetje geelgroen. Deze werd genoteerd als een van de allerbeste rode toen ik een proefveldje met Hemerocallis cultivars bezocht. De bloemen kunnen ook van deze door salade of dienen als eetbaar bekertje voor bijvoorbeeld garnalen coctail of ijs. Hemerocallis Double Firecracker oranjerood gevuld warm, humus, vocht Een dubbele als rariteit. De bloemen van dubbelbloemige cultivars zijn licht giftig, dus niet eetbaar! Hemerocallis middendorffii oranjegeel warm, humus, vocht Donker gele tot oranje bloemen. Bijzonder aan deze is dat er in de herfst een tweede bloei mogelijk is. Daarvoor dienen ze aan de groei te worden gehouden door bemesting en regelmatig scheuren. 18

19 Hemerocallis Pandora s Box crème/.bruin-rood warm, humus, vocht Een van de meer bekende onder de fameuze cultivars. En dat is een hele prestatie gezien het aantal cultivars dat er is. Pandora s Box is sterk geurend en heeft tweekleurige bloemen: crème met een donker-roodbruin hart. Hemerocallis Pardon Me donkerrood zon, halfschaduw Nog een rode. De beste kleur voor deze bloemen, naar mijn mening. Hemerocallis Purple Waters lilarood warm, humus, vocht 4 Het zoeken naar de blauwste Hemerocallis gaat door. Ooit maakte ik een foutje in de catalogus: de feloranje Bejewelled kreeg per ongeluk blauw als bloeikleur in het daarvoor bestemde hokje. De plant vond gretig aftrek, totdat we het foutje ontdekten. Helaas, blauw in daglelies is een onbereikbaar doel, maar over rood naar lila leunen we er een beetje tegenaan. Heuchera Saxifragaceae Purperklokje Heuchera Beauty Colour roze zon, schaduw 4 Prijswinnaar op het Plantarium 98, het donker purperen blad in de vorm van cumulus wolkjes is licht zilver en brons gevlekt. Blad met verschillende kleuren dus. Heuchera met groen blad zegt me niets. Misschien moet ik dat nog leren waarderen. Maar de rood en bruinbladige vormen zien er heel spannend uit. Het blad blijft er in de winter ook grotendeels aan. Sterker nog, ze groeien zelfs een beetje door in de winter. De bloemen zijn klein en staan ijl op lange stelen, aardig, maar niet noodzakelijk voor de schoonheid van de planten. Wij zien ze vooral als bladplanten. Ze komen het best tot hun recht in wat grotere groepen. Heuchera is geschikt voor elke standplaats maar heeft wel graag wat humus. Het zijn makkelijke planten. De enige natuurlijke vijand is de taxus kever waarvan de larven de wortels van Heuchera flink kunnen aantasten. De larven zijn krom, 1 cm lang en crème kleurig met een donker kopje. Een luxe probleem is, dat vanwege de grote belangstelling, er net als bij Hemerocallis, een niet aflatende stroom nieuwe cultivars, met name uit Amerika, op ons af komt. Wij blijven ons best doen een goede gevarieerde selectie hier uit te maken. De aangegeven hoogte betreft het blad, de ijle bloemen steken daar dus flink bovenuit. Heuchera Cappucchino wit zon, schaduw 4 Cappucchino heeft het meest bruine blad van allemaal. Dat blad is bovendien elegant gekroest en niet erg groot. Heuchera Cascade Dawn zon, schaduw 4 Purper blad met een zachte zilveren waas. Bossige compacte plant. De Amerikaanse winner, Dan Heims over deze telg: Like the early morning sun reflecting off the snow-covered Cascade Mountains in the Northwest, this hybrid positively glows. Heuchera Chocolate Ruffles groenig-wit zon, schaduw 4 Een terecht wereldwijd zeer goed ontvangen cultivar. Gekroest en golvend chocolade roodbruin blad met een kastanjekleurige onderkant. Onopvallende kleine groen-witte bloemetjes in purperen aren op stevige stelen. Heuchera Ebony & Ivory wit zon, schaduw 4 Een nieuwe gooi naar de titel: mooiste van allemaal. Zeer donker blad, rijkbloeiend, met opvallende witte bloemen. Het bijna zwarte blad en de witte bloemen vormen een prachtig contrast. Heuchera Plum Pudding groen-bruin zon, schaduw 4 Introductie van Dan Heims uit Heel diep purper-rood, glanzend blad, iets gekroest. Heuchera Velvet Night crème-wit zon, schaduw Groot rond blad dat mooi horizontaal naar buiten staat en erg donker (donkerder dan Ebony & Ivory ). Het blad heeft bobbels wat het weer een beetje wolkig maakt. Een van onze favorieten. Humulus Cannabidacea Hop Humulus lupulus Aureus groen zon 5 Aureus is een siervorm van hop met goud-geel blad dat in het najaar iets groener wordt als de plant grote gouden bellen krijgt. Een van de mooistse geelbladige klimplanten. Het blad is weinig gevoellig voor zonnebrand. Hop sterft in de winter tot de grond af. Een aantal oude stengels laten we dan zitten zodat de nieuwe scheuten die vanaf januari uitlopen daar weer omheen kunnen ranken. Humulus lupulus Nugget groen zon 5 Amerikaans ras, voor productie van bier bellen. Sterke groeier, het rijkst aan bitterstoffen van de bekende cultivars (de grondstof voor bier). Bevat 12-13% alpha-zuur. De cultivar met de grootste bellen. Hyoscyamus Solanaceae Bilzekruid Hyoscyamus niger vuilgeel, violetgeaderd zon Een leuke eenjarige voor de nieuwsgierigen onder ons. Bijzondere bloem met donkerpaarse aders. De zaden zitten in een doosje aan de plant met een dekseltje dat opengaat wanneer ze rijp zijn. Pas op, flink giftig! Hypericum Guttifereae Hertshooi, Sint Janskruid Hypericum androsaemum Albury Purple geel zon, schaduw, kalk Kleine donkergele bloemen boven purperrood blad. Na de bloei verschijnen er prachtige zwarte bessen. Het blad blijft er in een zachte winter vrijwel ongeschonden aan, heel mooi. In het voorjaar tot de grond terug knippen.toen we ze enkele jaren geleden begonnen te vermeerderen heb ik het uitgangsmateriaal regelmatig terug moeten dragen naar de opkweek waar deze illegaal, want nog niet verkoop klaar, waren weg gehaald door liefhebbers. Dat zegt eigenlijk wel genoeg, een plant die hebberig maakt.voor zon of schaduw. Dit is niet de medicinale vorm. Hyssopus Lamiaceae Hyssop Hyssopus officinalis paarsblauw zon Waar de bijbel spreekt van Arosa me Hyssopi, vertaald als: besprenkel mij met hyssop, was waarschijnlijk in het origineel sprake van een Origanum soort. Maar daar werd in veel gevallen vroeger weer een vorm van Bonekruid mee bedoeld. Het verleden is rekbaar vooral als er flink aan vertaald wordt. Het maakt goed duidelijk hoe handig internationaal geldige wetenschappelijke plantennamen zijn. Honingbijen en andere insekten laven zich onveranderd graag aan deze rijkbloeiende sierlijke plant. Hyssop is een middeleeuws kruid met een typische zuiverende geur. De bloemen zijn paarsblauw als bij lavendel. Ze moeten goed gesnoeid worden anders worden ze makkelijk kaal van onder. Hyssop trekt dus bijen en andere insekten aan een rijkbloeiende sierlijke plant. Medicinaal werkt hyssop tegen hoofdpijn. als je geen hoofdpijn hebt wordt ze er juist door opgewekt. Gebruik Hyssop met mate. 19

20 Hyssopus officinalis f. albus wit zon, kalk De witte vorm. Hyssopus officinalis ssp. aristatus diepblauw zon, kalk Compacte vorm van gewone Hyssop, sierlijk met intens donkere blauwe bloemen. Wat vorstgevoelliger dan de gewone Hyssop dus pas snoeien in het voorjaar. Op een zonnige plek prima te houden. Deze werd veel verward met lavendel in onze mediterrane border. Inula Asteraceae Alant Inula magnifica geel zon 6 Grote plant met bloemen die met hun smalle afhangende bloemblaadjes veel sierlijker zijn dan die van I. helenium. De bloemblaadjes beelden leuk zonnestraaltjes uit. Blad tot 25 cm lang. Iris Iridaceae Lis Iris Black Swan donker purperviolet zon Zwarte knoppen die diep donkerpaarse bloemen voortbrengen. Een zeer mooie grootbloemige Lis. Black Swan is een germanica hybride. De wortel van germanica moet net boven de grond uitsteken en bakken in de zon voor het beste resultaat. Nattigheid is niet hun favoriete element. Iris heeft een korte bloei periode. Waneer u ze gebruikt, gebruik ze dan ook vanwege de vertikale lijnen. Het zijn archetypische bloemen die soms verborgen, meestal romantische gevoelens los kunnen maken. Bedenk: zonder Iris, geen tuinen van Monet. Iris chrysographes Black Form zwart zon/h.schad., vocht Echte zwarte bloemen fijner van textuur dan de Germanica s. zeer mooi! Iris chrysographes heeft soms een dun geel netwerk op de onderkant. Iris Florentina hemelsblauw zon/h.schad. Heerlijk zacht is de combinatie van het grijze blad met de wolkachtige bloemen in wit met een lavendelblauwe waas en lichtgele plekken. Orris, het poeder uit de gedroogde wortel geurt als viooltjes. Deze Lis wordt daarom grootschalig gekweekt voor de parfumindustrie, met name in Italie. De plant kent ook medicinale en culinaire toepassingen. Iris foetidissima wit-blauw droog, vochtig Glimmend donkergroen afgerond blad en onopvallende witblauwe bloemen. De sierwaarde ontleent de plant vooral aan de oranje bessen in het najaar. Iris Mrs. Horace Darwin wit met lila aders droog, zon Deze Germanica heeft grote witte bloemen met lila aders. Iris sibirica Blue King blauw zon/h.schaduw 4 Makkelijker dan Iris germanica want Iris sibirica mag meer nattigheid hebben. De bloemen zijn kleiner en talrijker. Ze heeft veel meer en smaller blad. Liefst een koele vochtige standplaats maar ze neemt genoegen met elke plek en grondsoort (bij voorkeur lichtzuur). Blue King is een goede blauwe. Iris sibirica Blue Moon helder gentiaanblauw zon/h.schaduw 4 Blue Moon is veel zachter blauw dan Blue King.Verder lijken ze op elkaar. Iris sibirica Ruby Wine bruinrood zon/h.schaduw 4 Eindelijk hebben we ook een bruinrode sibirica om het gamma compleet te maken. Iris sibirica Ruffled Velvet roodpaars zon/h.schad. 4 Paars met een snufje rood erdoor gemengd, C. Mc Ewen Iris sibirica Sparkling Rosé lilaroze zon/h.schad. 4 Dit is het soort Lila dat tot stand komt door het mengen van roze en blauw. Kirengeshoma Hydrangeaceae Japanse Wasbloem Kirengeshoma palmata geel vochtig, schaduw 5 Mooie laatbloeier, uit de familie van de Hortensia met grote belvormige bloemen laat in het jaar en blad dat lijkt op dat van de Plataan. De bloemen zijn donkergeel en dikvlezig. Moet absoluut in de schaduw staan op rijke grond. Makkelijke plant. Soms maken ze een valse start wanneer een late nachtvorst het jonge blad aantast. Dat is geen probleem, ze komen terug! Kitaibelia Malvaceae Kitaibelia Kitaibela vitifolia wit zon-halfschaduw Helder witte bloemen verspreid door de struik-achtige plant. Het blad lijkt in de verte op dat van wijnranken.verwant aan Lavatera maar wat subtieler door de verspreide bloemen. Een echte vulplant voor met name de wat grotere natuurlijke tuin. Stelt geen speciale eisen. Kniphofia Liliaceae Vuurpijl Kniphofia Light Of The World bleek-oranje zon, warm 8 Elegante lichtend bleek-oranje bloemen in langzaam op kleur komende aren vanaf juni. Grasachtig blad met een bleke midrib, makkelijk op een warme zonnige plek. Misschien zijn we in zuid-limburg een beetje bevoorrecht als meest mediterrane provincie van het land. Wat hier prima gaat kan op plekken in het verre oosten van het land wel eens problemen opleveren. Profiteer ervan met dit soort exotische planten! Het zijn de minder gangbare cultivars die we hier met enige trots aanbieden. Kniphofia Nancy s Red rood zon, warm 8 De roodste die er is: het wordt wel eens vaker gezegd. Maar als u deze ziet klinkt dat heel aannemelijk. Kniphofia Percy s Pride groen-geel zon, warm 8 De grootste van het stel. Groene vuurpijlen die naar crème-geel verkleuren. Goed winterhard, makkelijke en snel groeiende plant. Geslaagde vertikale architectuur met een zachtere bloemkleur. Uit Z. Afrika. Lamium Lamiaceae Netel Lamium orvala bordeauxrood zon, h.schad. 6 De mooiste dovenetel tot nu toe bij mij bekend. Prima plant zonder speciale eisen met vroeg indrukwekkende grote bloemen in een moeilijk te definiëren kleur. Geschikt voor verwildering in grote tuinen, stevige bossige plant, groot glanzend donkergroen netel blad. Mooi met 20