Neem GRATIS mee! Heerlijk. Wandelen, eten & ontspannen. op Landgoed Heerlijkheid Hemmen

Transcriptie

1 Neem GRATIS mee! Heerlijk Het magazine over Landgoed Heerlijkheid Hemmen H E M M E N 2015 Wandelen, eten & ontspannen op Landgoed Heerlijkheid Hemmen

2 VOOR BEDRIJVEN EN PARTICULIEREN Voorwoord computer telecom C S T S solutions support Hét adres in de Midden-Betuwe voor: computer hard- en software internettoepassingen netwerken Computerstoring? Bel onze helpdesk: CTS&S biedt u een deskundig advies, up-to-date producten, snelle service en een persoonlijke aanpak. Gesperdensestraat MP Dodewaard t info@ctss.nl RENTMEESTERSKANTOOR VAN LYNDEN BV Colofon Heerlijk Hemmen is een jaarlijkse uitgave van ondernemers en verenigingen van Landgoed Heerlijkheid Hemmen en een initiatief van Brasserie Heerlijkheid Redactie: Liselotte Tap Frank Schimmelpennink en de ondernemers en verenigingen in Hemmen Vormgeving & opmaak: Liselotte Tap Maarten Blankenberg (cover) Fotografie: Jannemieke Termeer Oplage: Drukwerk: HaakMedia Voor u ligt het eerste nummer van het magazine Heerlijk Hemmen. Een initiatief van Hemmense ondernemers en verenigingen om gezamenlijk een magazine te maken en met elkaar naar buiten te treden. Een mooie stap naar meer samenwerking en verbondenheid. Hemmen is zoals de meesten weten een klein dorpje in gemeente Overbetuwe, gelegen aan de Linge tussen de Rijn en de Waal. Hemmen vind ik een van de mooiste plekjes in onze prachtige gemeente. De laatste jaren wordt hier steeds meer samengewerkt door ondernemers en verenigingen en bijzondere activiteiten en initiatieven georganiseerd, wat ik zeer waardeer. Het samenbrengen en samenwerken van ondernemers en verenigingen is belangrijk en dit versterkt elkaar. Dit initiatief past natuurlijk heel goed in gemeente Overbetuwe. Gemeente Overbetuwe staat bekend als een gemeente met een vriendelijk ondernemersklimaat, waar bedrijven zich graag vestigen. Zo bestaan er in de gemeente vele initiatieven om het ondernemerschap te stimuleren en te ondersteunen, zoals bijvoorbeeld Overbetuwe Onderneemt Beter of de Oost Betuwse Uitdaging. Ik juich verschillende acties om de samenwerking tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties te bevorderen dan ook van harte toe. Het belang van deze samenwerking ligt niet alleen bij de organisaties, maar maakt het wonen en leven voor iedereen in de gemeente prettiger. Aan dit blad hebben meer dan 25 Hemmense organisaties meegewerkt. Ook organisaties uit omliggende dorpen ondersteunden dit initiatief. In dit magazine kunt u lezen welke bedrijven en organisaties zoal actief zijn in Hemmen en ook hoe zij gezamenlijk Hemmen op de kaart weten te zetten. Van harte aanbevolen! Toon van Asseldonk Burgemeester Gemeente Overbetuwe Dorpsstraat LC HEMMEN Tel Fax info@vanlynden.eu staat sinds 1990 garant voor een goed en gedegen beheer van uw vastgoed. ook voor Taxaties Onteigening en planschade Grond en pachtzaken Schaderegelingen Het digitale magazine, actueel nieuws en activiteiten kunt u lezen op Wilt u in 2016 een bijdrage leveren aan het magazine? U kunt contact opnemen met: Brasserie Heerlijkheid Kerkplein 10, 6672 LB Hemmen tel: info@brasserieheerlijkheid.nl

3 Inhoudsopgave Biologisch Heerlijkheid Hemmen 8 Landgoed Heerlijkheid Hemmen 11 Stichting Het Lijndensche Fonds De Smidse 32 Ekoboerderij De Lingehof 33 Hoogstamfruit 34 Tuinderij De Stroom 36 Uit bij de boeren 37 Beter Bio 38 voor Kerk en Zending 24 Historie van Hemmen 29 Waar is een dame nog een heer? Natuur & cultuur 12 Metamorfose 13 Kasteeltuin Hemmen 15 Bezoekerscentrum t Pakhuis 16 Kalender lente Toneelgroep Hemmen 28 Kalender zomer Uit bij de boeren! 40 Kalender herfst Kalender winter 2015/2016 Uit eten & drinken 20 Brasserie Heerlijkheid 30 Pannenkoekenboerderij Aan de Linge 32 De Smidse Winkels 7 Soesa 32 De Smidse 36 Tuinderij De Stroom 38 Beter Bio Bed & Breakfast De Betuwegaard 19 Het Vogelhuis 23 t Washuisje 39 Bed in de Betuwe 47 Feestjes & vergaderen Dorpshuis De Oude School 45 Bezoekerscentrum t Pakhuis 15 Pauline s Cuisine 18 Brasserie Heerlijkheid 20 Pannenkoekenboerderij Aan de Linge 30 De Smidse 32 Verder Strijkservice the Iron Man 18 Blankenberg Design BNO 18 Het Overlevingsfonds 26 Jannemieke Fotografie 27 Rentmeesterskantoor Van Lynden 43 Cursus Communiceren 44 De Beautykamer 47 Kijk voor actueel nieuws en activiteiten van Hemmen op

4 Leuke weetjes Word vriend/donateur De Kasteeltuin en Bezoekerscentrum t Pakhuis zijn twee prachtige initiatieven die geheel op vrijwilligers draaien. Om de tuin en het bezoekerscentrum te laten voortbestaan, zijn zij steeds op zoek naar vrienden of donateurs om hun activiteiten voort te zetten. Word daarom ook donateur en kijk welke speciale voordelen dat oplevert: Speurtochten Concerten in kerk Elke jaar worden tussen april en september verschillende concerten gehouden in het mooie kerkje in Hemmen. Zo speelt op zondag 19 april Ensemble Romancero en zondag 20 september Ensemble A la Douzaine. Kijk op de website voor meer concerten en informatie: Wandel- en fietsroutes Groentetas Tuinderij De Stroom stelt elke week een groentetas samen met verschillende groenten van het seizoen. Vers, uit de streek en biologisch. Naast groentetassen stellen ze ook wekelijks een fruitpakket samen. De groente- en fruittassen zijn verkrijgbaar bij verschillende afhaalpunten in de regio Arnhem-Nijmegen-Wageningen-Veenendaal. Wilt u heerlijk wandelen of fietsen in Hemmen en omgeving? Vanaf Bezoekerscentrum t Pakhuis beginnen twee wandelroutes van 5 km. Ook start hier een natuur- en cultuurfietstocht van ca. 20 km. Bij Brasserie Heerlijkheid kunt u gratis een kaart afhalen met alle wandelpaden en bezienswaardigheden erin beschreven. In een rijtuigie Van maart t/m september kunt u elke zondagmiddag bij mooi weer als bezoeker van Landgoed Hemmen rondgereden worden in open karretjes die door een klein tractortje worden voortgetrokken. Er zijn verschillende stops waar u kunt in- en uitstappen. Meer informatie vindt u op: Wandel aan de hand van Jonkvrouwe Elisabeth die haar leven en belevenissen op Landgoed Heerlijkheid Hemmen beschrijft of ontdek de geschiedenis van Hemmen aan de hand van verschillende speurtochten. Bezoek op een andere manier de idyllische kasteeltuin, het park met stroompjes en bruggetjes, het karakteristieke kerkdorpje, de ruïne, het eeuwenoude bos en sluit af met een heerlijke lunch. Kerk in Hemmen De 14e eeuwse Nederlands Hervormde Kerk in Hemmen vinden wekelijkse erediensten plaats. Gemiddeld om de week gaat de eigen predikant voor; de andere diensten worden ingevuld door gastpredikanten. Met Pinksteren is er een grootse oecumenische openluchtdienst in het kasteelpark. Het kerkje wordt niet alleen bezocht door Hemmenaren, maar ook door mensen van omliggende dorpen. Prachtig zijn de gebrandschilderde ramen in de kerk, in 1933 gemaakt door Femmy Schilt-Geesink Sittekist bij Soesa Naast de fair trade artikelen uit Azié, Afrika en Latijns-Amerika verkoopt winkel Soesa nu ook artikelen van dichterbij huis. Prachtig houtdraaiwerk van Peter Oostelbos van Meubelwerkplaats De Sittekist uit Randwijk. Van woensdag t/m zondag van tot uur is Soesa geopend in de voormalige bakkerswinkel aan het kerkplein in Hemmen. 6 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 7

5 Landgoed Heerlijkheid Hemmen Als een parel in de Betuwe ligt Landgoed Heerlijkheid Hemmen verscholen in de bossen van het vroegere kasteel. Hemmen biedt rust, ruimte en natuur met een pittoreske dorpskern, een prachtig in Engelse landschapsstijl aangelegd kasteelpark, een bijzondere kasteeltuin en 700 ha land en bos. Over het landgoed lopen wandelpaden met een totale lengte van zo n 20 kilometer. Met verschillende restaurants, terrassen en B&B s kunt u in Hemmen heerlijk wandelen, eten en ontspannen. Hemmen biedt rust, ruimte en natuur 8 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 9

6 Centrale Verwarming Sanitair Dakbedekking Lood- en Zinkwerken Dr. A.R. Holstraat XW Zetten Tel: Geniet van het leven daar draait het om! Van Bommel Limousin Vlees. Van biefstuk tot kroket, voor uw Kwaliteitsrundvlees uit eigen regio. Vele handen nodig voor instandhouding landgoed Als we over Stichting het Lijndensche Fonds voor Kerk en Zending spreken, kunnen we natuurlijk niet om een klein stukje geschiedenis heen. In 1931 stierf de laatste Heer van Hemmen kinderloos. Hij had het landgoed ondergebracht in een stichting, zodat het als een eenheid kon worden behouden. Ook diende hij zo de kerk en zending. Verkoop haardhout landgoed Hemmen Wilt u deze winter weer bij een knapperend haardvuurtje zitten? Koop dan uw haardhout bij landgoed Hemmen en steun hiermee CNME t Pakhuis. Van de opbrengst van elke m 3 verkocht haardhout gaat 10 naar t Pakhuis. Bij afname van minimaal 3 m3 haardhout kan dit in Zetten en Hemmen gratis thuisbezorgd worden (los gestort vanaf openbare weg). Prijzen zijn vermeld op (onder Actueel ). Voor informatie en bestellingen kunt u bellen met dhr. P. Rienstra, nr (bereikbaar tussen 9.00u en 17.00u). De stichting Het Lijndensche Fonds voor Kerk en Zending werd eind jaren twintig opgericht. Opbrengsten uit deze stichting komen ten goede aan de Hemmensche kerk en de zending. Het Lijndensche Fonds beheert nu ruim 700 ha land in Hemmen en nabije omgeving. Het land, de boerderijen en de meeste huizen worden verpacht of verhuurd. Dit vormt een groot deel van de inkomsten. De stichting renoveert het landschap zo goed mogelijk. Het park is grotendeels teruggebracht in de oorspronkelijke staat en ter afscherming van ongewenste verstedelijking aan de randen van het landgoed zijn in de afgelopen jaren diverse nieuwe bossen aangeplant. Maar er gebeurt meer Buiten de bijdragen aan kerk en zending is een van de doelstellingen van de Stichting namelijk ook om het landgoed de Heerlijkheid Hemmen in stand te houden en het geheel te onderhouden. Hiervoor is een aantal mensen werkzaam voor de Stichting. Gezien de veelheid aan werkzaamheden en de grote oppervlakte van het landgoed, zijn veel handen nodig. Het recreatieve gebruik van het park in Hemmen is duidelijk geïntensiveerd. Van het in de loop der jaren aangelegde wandelpadennet wordt veelvuldig gebruik gemaakt en op het landgoed bevinden zich vele houtwallen, landschapselementen en knotbomen. Het is fijn dat een groeiende groep vrijwilligers actief is op het landgoed, die de Stichting met veel plezier helpt met diverse werkzaamheden in de natuur. Vindt u het ook leuk om af en toe in de natuur bezig te zijn? Dan bent u van harte welkom om mee te helpen. Het is fijn dat een groeiende groep vrijwilligers actief is op het landgoed Meer informatie kunt u vinden op of verkrijgen via onze buitendienstmedewerker, Paul Rienstra (tel: ). Verkoop haardhout Een van de activiteiten is de verkoop van haardhout. Hout is natuurlijk in ruime mate aanwezig in de bossen van Hemmen. Een gedeelte van de opbrengst van de haardhoutverkoop is bestemd voor Bezoekerscentrum t Pakhuis en dragen we indirect bij aan de instandhouding van dit prachtige centrum. Meer informatie over de verkoop van hout kunt u vinden op of via onze buitendienstmedewerker, de heer Paul Rienstra (tel: ). Heerlijk Hemmen 11

7 Metamorfose door Jan van den Brandhof Ik loop door de kasteeltuin en geniet van de bloemenpracht. Mijn oog valt op de buxus. Hier en daar zie ik een kaal plekje. Zwarte blaadjes liggen op de grond. Help! Hier is een schimmel aan het werk en dus werk aan de winkel! Ik heb een middel dat niet giftig is voor de tuin en dat de blaadjes van de buxus harder maakt. Zo kan de schimmel minder gemakkelijk doordringen in het blad. Op een windstille avond ga ik aan de slag met spuit en bladversterker Opnieuw liggen er zwarte blaadjes als slachtoffer van de schimmel. Er komen steeds meer kale plekken! Op sommige plaatsen is de buxus kaal aan de bovenkant, een mistroostig gezicht! De spuit komt er weer verschillende keren aan te pas, tevergeefs! Ook in 2014 weet ik het tij niet te keren. Voorjaar Met man en macht zijn de vrijwilligers van de kasteeltuin aan het werk. Het gezicht van de tuin kan niet langer (mede) worden bepaald door de buxushagen, ze moeten er nu echt uit! Gelukkig blijven de belangrijke vormgevers van de tuin, zoals de prachtige muren en de taxushagen, intact, maar we moeten nu echt afscheid nemen van de zieke buxushagen. En gelukkig: met het rooien van de buxus komt er ruimte voor iets nieuws! Ook in de kasteeltuin wordt het zichtbaar: elke bedreiging geeft nieuwe kansen. De langzaam groeiende taxus die wordt geplant zorgt voor een ware metamorfose van de tuin. Brede buxushagen maken plaats voor nu nog smalle taxushagen met een donkerder kleur en een andere textuur. Een nieuwe lente en een nieuw gezicht! Na 20 jaar trouwe dienst van buxushagen is het tijd voor iets nieuws. Misschien moet u eraan wennen, maar de wetenschap dat in heel Nederland op verscheidene plaatsen de schimmel sterker is dan de buxushagen, zo ook in onze omgeving, helpt om deze metamorfose met vertrouwen tegemoet te zien. De bloemenpracht zal ook dit jaar weer alle perken te buiten gaan. U bent vanaf 1 mei weer welkom om mee te genieten! De Kasteeltuin in Hemmen - een oase van rust - Wat is dit een prachtige plek, een ware oase van rust. In de kasteeltuin is de bloemenpracht van vele verschillende planten te bewonderen. De tuin herbergt inmiddels meer dan zeshonderd verschillende soorten en cultivars. U vindt er Engelse rozen, vaste planten, waterplanten, heesters, kruiden, groenten, vaste en eenjarige planten. Er staan honderd verschillende hosta s in de tuin en ruim dertig verschillende tuingeraniums. Tegen de muur staan leibomen zoals kweeperen en kiwi s. De Stichting Kasteeltuin Hemmen is houdster van de Nederlandse plantencollecties Hibiscus en Veratrum (nieswortel). De kasteeltuin wordt volledig door een enthousiaste groep vrijwilligers onderhouden. In augustus is er jaarlijks een feestelijke donateursochtend met een spreker, livemuziek en stands. In het twintig jarig bestaan van de Kasteeltuin is het sortiment planten in de tuin alleen maar groter geworden. We zijn altijd op zoek naar degelijke en betrouwbare planten: planten die lang leven, niet woekeren, gezond blijven en lang bloeien. Het sortiment planten in de tuin wijzigt, maar de stijl blijft intact. De tuin is classicistisch van karakter. Hierbij speelt de verhouding 2:1 (lengte:breedte) een belangrijke rol. De tuin is verdeeld in vakken en verscheidene vakken waren omsloten door buxus- en taxushagen. Kasteeltuin Hemmen Dagelijks geopend van 1 mei t/m 31 oktober van 8 uur tot 19 uur. De toegang is vrij. info@kasteeltuinhemmen.nl website: Dit voorjaar zijn echter alle buxushagen gerooid. De afgelopen jaren werden steeds meer hagen aangetast door een besmettelijke schimmel. Daarom hebben we er een langzaam groeiende Taxus voor in de plaats geplant. Dat betekent dat het beeld van de kasteeltuin is gewijzigd. De nieuw geplante Taxus is donkerder van kleur dan de Buxus. De tuin herbergt inmiddels meer dan zeshonderd verschillende soorten en cultivars De Kasteeltuin is nu al jaren een siertuin. Vroeger was het echter de nutstuin van het kasteel, waar groenten en snijbloemen voor eigen gebruik werden verbouwd. We hebben er bewust voor gekozen een aantrekkelijke siertuin van te maken. De volledig ommuurde Kasteeltuin is van 1 mei tot en met 31 oktober voor het publiek gratis toegankelijk. De tuin is rolstoelvriendelijk. Wilt u een rondleiding, dan kunt u contact opnemen met Jan van den Brandhof. tel: , janvdb@xs4all.nl. U bent van harte welkom! Jan van den Brandhof (secretaris/beheerder) De tuin wordt wakker Een waas van groen en knoppen Zoveelbelovend! 12 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 13

8 Marizette Bakkerstraat 22 Zetten Welkom bij bezoekerscentrum t Pakhuis mode en vrijetijdskleding voor dames en heren Julianaplein 4 Zetten tel/fax facebook.com/marizettezetten Openingstijden: di t/m vrij 9.00 tot uur, vrijdagavond koopavond zaterdag 9.00 tot uur, maandag gesloten Hendrik Pierson College Onderwijs dat je pákt vwo+ vwo havo mavo vmbo www. Schilderswinkel-Zetten.nl Bakkerstraat 22 Zetten www. Schilderswinkel-Zetten.nl Biologisch afbreekbare verf, vrij van geur en niet irriterend. Natuurzuivere kwaliteitsverf voor binnen en buiten. Watergedragen Sport & Bewegen Biologisch afbreekbare verf, vrij van geur en niet irriterend. Natuurzuivere kwaliteitsverf voor binnen en buiten. Watergedragen Kunst & vwo+ Latijn Cambridge Engels Cultuur Aan de Boelenhamsestraat 7 in Hemmen is bezoekerscentrum t Pakhuis gevestigd. In dit gerenoveerde fruitpakhuis vindt u allerlei informatie over de cultuur, natuur en milieu van Landgoed Heerlijkheid Hemmen en haar omgeving. Ook starten hier verschillende wandel- en fietsroutes. Een heerlijke plek voor iedereen die van de natuur houdt. Activiteiten voor jong en oud De vrijwilligers van t Pakhuis organiseren hier voor jong en oud activiteiten op het gebied van cultuur, natuur, milieu, historie, biodiversiteit en duurzaamheid. U bent het hele jaar van harte welkom voor themawandelingen, exposities, filmvertoningen, lezingen, creatieve en sportieve activiteiten. Het hele jaar zit boordevol activiteiten bij t Pakhuis. Het overzicht vindt u in dit magazine en natuurlijk op de website van t Pakhuis:. Zondagmiddag open Elke zondagmiddag is t Pakhuis vanaf 13 uur geopend en kunt u gratis een kijkje nemen in dit monumentale pand. Met verschillende interactieve panelen en wisselende exposities wordt uw kennis bijgespijkerd over Landgoed Heerlijkheid Hemmen. Bezoekerscentrum t Pakhuis Boelenhamsestraat MC Hemmen telefoon: info@pakhuishemmen.nl website: Feestjes en vergaderingen Ook kunt u deze schitterende locatie huren voor vergaderingen, een dagje op de hei, een personeelsuitje, een familiedag of feestje. Er is een vergaderkamer voor ca. 10 personen en de bovenverdieping is ingericht voor ca. 30 personen. Er is hier zelfs een klein theatertje met beamer. Voor kinderfeestjes met leuke activiteiten is dit een ideale plek. Voor deze bijeenkomsten biedt t Pakhuis wandelingen in de omgeving aan, eventueel met gids die u en uw gasten het nodige vertelt over de omgeving (cultuur en natuur). U bent het hele jaar welkom voor themawandelingen, exposities, filmvertoningen, lezingen, creatieve en sportieve activiteiten Vriend van t Pakhuis t Pakhuis heeft uw steun nodig. Word daarom vriend van t Pakhuis en u neemt een jaar lang gratis deel aan alle activiteiten en u ontvangt onze nieuwsbrief. Kijk voor meer informatie op. Mammoetstraat DL Zetten T E administratie@hpcnet.nl I Heerlijk Hemmen 15

9 Hemmense Kalender Lente 2015 April Ma 6 april uur Speurtocht op 2e Paasdag Vrij 10 & za 11 april uur Toneelstuk De geschiedenis van de familie Avenier Dorpshuis de oude school, Kerkplein 4, Hemmen Zo 12 april uur Toneelstuk De geschiedenis van de familie Avenier Dorpshuis de oude school, Kerkplein 4, Hemmen Do 16, vrij 17 & za 18 april uur Toneelstuk De geschiedenis van de familie Avenier Dorpshuis de oude school, Kerkplein 4, Hemmen Zo 12 april uur Wandeling vogels in het bos Zo 19 april uur Concert Ensemble Romancero Hervormde Kerk Hemmen Zo 19 april 2015 Verjaardagsfeest van Pannenkoekenboerderij Aan de Linge Pannenkoekenboerderij Aan de Linge, Molenstraat 18, Hemmen, , Vr 24 april uur Pubquiz in de brasserie Zo 26 april vanaf uur Voorjaarsfietstocht ± 20 km Mei Za 2 mei uur Excursie naar proefstation Za 9 mei uur Start expositie botanisch tekenen Zo 10 mei 2015 High tea op Moederdag Vr 29 mei uur Pubquiz in de brasserie Zo 31 mei uur Workshop botanisch tekenen Toneelgroep Hemmen Toneelgroep Hemmen (TGH) staat al sinds 1984 elk jaar met een voorstelling op de planken. Verdeeld over twee weekenden spelen we die voorstelling een keer of zeven. Vaak in Dorpshuis De Oude School, maar ook op een andere locatie in Hemmen, al dan niet in de open lucht. We repeteren elke maandagavond in het dorpshuis van uur onder leiding van een professionele regisseur. Sinds drie jaar zijn we ook op de Hemmense kerstmarkt present. Van 10 t/m 18 april 2015 spelen wij De geschiedenis van de familie Avenier (deel 2) van Maria Goos (zie kalender). Reserveren kan via of tel: (na uur). Nieuwsgierig? Bezoek een van de voorstellingen of loop eens binnen op een maandagavond. Nieuwe leden zijn altijd welkom! 16 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 17

10 Catering & kooklessen Pauline s Cuisine Pauline s Cuisine is gevestigd aan het Kerkplein in het oude Meestershuis te Hemmen. Huwelijksdiner, walking dinner, buffet, receptie, privé & zakelijke lunch of diner door het hele land, dat kan Pauline s Cuisine voor u verzorgen. Een prachtige locatie waar u uw privé of zakelijke diner kunt houden is de Heerlijkheid Loenen, aan de Waaldijk, dit is tevens een trouwlocatie. Ook kunt u terecht voor kooklessen & chocolade workshops op verschillende locaties. De menu s komen uit de keuken van India, Libanon, Iran, Frankrijk, Italië, Japan, Griekenland, Thailand, Marokko of waar uw voorkeur naar uitgaat. Pauline geeft geregeld kooklesweekenden in Frankrijk, in een oude Abdij uit 1600 in de Limousin. Voor informatie Cateringsbedrijf Pauline s Cuisine Kerkplein LB Hemmen telefoon: pauline@paulinecuisine.nl website: [ b l a n k e n b e r g d e s i g n ] concept consultancy creatie Overnachten in een oase van rust en authenticiteit H e e r l i j k h e i d L o e n e n Uch... I hate ironing! Slapen op Landgoed Heerlijkheid Hemmen. Je kunt het proeven op het voormalige fruitbedrijf. Een nieuw jasje maar je kunt nog wel van de authenticiteit genieten in één van de vijf slaapkamers waarna je s ochtends kunt genieten van een heerlijk Betuws ontbijt in de ontbijtkamer met dakterras. De oase van rust ervaar je al snel als je gaat wandelen. In zestig voetstappen ben je bij de Linge, de langste rivier van Nederland. Dit zou je niet zeggen maar doordat hij door de Betuwe meandert is hij zo lang. Wel fietsen maar geen fietsen bij je? Wij kunnen er voor zorgen. Wil je wat verder weg of een keertje met een scooter rijden? Ook hier kunnen wij voor zorgen. In de Oude Schuur kun je genieten van overheerlijk Italiaans ijs In de Oude Schuur kun je genieten van overheerlijk Italiaans ijs. Als de lente de winter verdreven heeft verkopen wij vanuit de Oude Schuur niet alleen ijs, maar ook allerlei hebbedingetjes uit vooral grootmoeders tijd. Authentiek je moet het ervaren bij B&B Betuwegaard. Pauline Blankenberg-ter Kuile privé chef & pâtissier f oto : Ja n n e m i e k e F oto g r a f i e My solution: the Iron Man! w w w. t h e I ronman.nl Strijkservice - the Iron Man - is onderdeel van ontwerpbureau Blankenberg Design BNO Bed & Breakfast Betuwegaard Molenstraat LB Zetten telefoon: / info@betuwegaard.nl website: website: Heerlijk Hemmen 19

11 Heerlijk genieten bij Brasserie Heerlijkheid Brasserie Heerlijkheid biedt: Huisgemaakte gerechten Heerlijke zelfgebakken taarten Verse en regionale producten Diverse lunches Diner op maat High tea of high wine Besloten feestjes Gratis wandelkaart of speurtocht Leestafel voor volwassenen Kast vol spelletjes voor de kinderen Hondenmenu Verscholen in de bossen op Landgoed Heerlijkheid Hemmen, ligt Brasserie Heerlijkheid. Het is goed toeven in de brasserie. Bij mooi weer zit je heerlijk op het terras naast de oude dorpskerk en binnen is, in deze voormalige bakkerij, een gezellige huiskamersfeer. De brasserie ligt tegen het kasteelpark aan met vele wandelpaden door de prachtige natuur. Je hoort volop spechten roffelen en de eekhoorntjes schieten de bomen in wanneer je daar rondwandelt. Op en top natuur. Frank Schimmelpennink en Liselotte Tap zijn de gastvrije eigenaren van de brasserie. Zij hebben van hun hobby koken hun beroep gemaakt en dat proef je. Alle gerechten zijn met veel zorg en liefde bereid. We gebruiken verse vaak regionale producten en maken zoveel mogelijk zelf Frank: We gebruiken verse vaak regionale producten en maken zoveel mogelijk zelf. Hierdoor is onze menukaart beknopt, maar voor ieder wat wils. Elke twee maanden veranderen we onze menukaart met producten uit het seizoen. In Brasserie Heerlijkheid kun je terecht voor een lekker kopje koffie of thee met zelfgemaakte taart, een heerlijk bereide lunch of een smakelijk diner. Vooral de vers gemaakte broodjes en de stoofpotjes zijn al weid en zijd bekend. Frank vervolgt: De kleine brasserie is ook uitermate geschikt voor gezellige besloten familie- of zakelijke feestjes. Ook het houden van een overleg of vergadering behoort tot de mogelijkheden. In combinatie met een lunch, high tea, borrel of diner en een speurtocht, quiz of wandeling met of zonder gids over het landgoed maakt het een bijzondere dag. Binnen hebben we ruimte voor 30 personen. In de zomermaanden kunnen we 50 personen ontvangen. Liselotte gaat verder: Voor al onze gasten ligt een wandelkaart klaar met beschrijvingen van alle bezienswaardigheden op Landgoed Hemmen. Deze kaart kun je gratis bij Brasserie Heerlijkheid afhalen. Gasten kunnen ook hun fiets opladen bij ons oplaadpunt. Brasserie Heerlijkheid is van woensdag t/m zondag vanaf uur geopend. Brasserie Heerlijkheid Kerkplein LB Hemmen telefoon: website: 20 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 21

12 Wij zetten nèt dat ene stapje extra om u te ontzorgen Hans van de Weerd Van de Weerd Uitvaartzorg Schaapsweg 77, 6712 CC Ede Tel info@zorgvooruitvaart.nl Geerrette de Bontevan de Weerd Workshops Vanaf half april kunt u zich opgeven voor: - Groendecoratie 2015/ Mozaieken - Paspop buste decoreren & aankleden Verkoop van ambachtelijke (streek) producten, diverse kaassoorten (koe en geit), delicatessen en originele cadeaus Genieten van een kopje koffie, heerlijke lunch of high-tea Startpunt mooie wandel en fietsroutes (hier verkrijgbaar) U vindt ons langs de Waaldijk tussen Herveld en Oosterhout. Landwinkel De Grote Doorn Loenensestraat 1 Slijk-Ewijk tel info@degrotedoorn.nl Open: Woe - za u Vrij u Uitbreiding Thee van Tafelgut Bakproducten van Granny s Opening fashion hoek met leuke, aparte mode o.a. voor zomer Bikini s Boho - Strandtassen - Mode accessoires Bed & Breakfast Het Vogelhuis Aan de mooiste laan van Hemmen staat de ruime Bed & Breakfast Het Vogelhuis. Een vrijstaande woning met een grote tuin, gelegen tegen de bossen van Landgoed Heerlijkheid Hemmen. De B&B heeft twee kamers op de eerste verdieping en die zijn van alle gemakken voorzien. De kamers hebben beiden een oppervlakte van 19m 2 en zijn voorzien van een televisie, Senseo apparaat en een waterkoker. Wifi is aanwezig. Tussen de kamers is een apart gastentoilet en een luxe gastenbadkamer met ligbad, een inloopdouche en een wastafel. Tevens is er tussen de kamers een koelkast aanwezig. Gelegen aan de mooiste laan van Hemmen De ene kamer heeft twee éénpersoonsbedden en een zitje. De andere kamer één tweepersoonsbed, een extra éénpersoons bed en een zitje. Het uitzicht van beide kamers is groen. Gasten kunnen gebruik maken van het terras aan de achterzijde van het huis. De Bed & Breakfast ligt op loopafstand van een brasserie, een pannenkoekenhuis en het kasteelpark. Daarnaast zijn er diverse wandelroutes (o.a. de Lingeroute) en een fietsknooppuntroute loopt er langs. Er is voldoende parkeergelegenheid op eigen terrein en een af te sluiten berging voor (electrische) fietsen met oplaadpunt. De prijs per kamer met twee personen is 55,- inclusief ontbijt; één persoon 30,-. Op vertoon van lidmaatschap Vrienden op de Fiets verlenen wij een korting van 7,50 per persoon. Bed & Breakfast Het Vogelhuis Englaan 1a 6672 LD Hemmen telefoon: n.janssen36@upcmail.nl Eind April is onze verbouwing klaar! Bad & Body Fashion & Workshops Woonaccessoires & Kado Julianaplein CA Zetten Heerlijk Hemmen 23

13 De historie van Hemmen in vogelvlucht Hemmen heeft een lange geschiedenis en komt, voor zover nu bekend, al in 1188 voor onder de parochie Doodewaard in de goederenlijst van de Graaf van Dalen. Dat zou ook al verklaren dat er voor de huidige kerk al een bidkapel of iets dergelijks heeft gestaan. Het schip van de huidige kerk stamt uit de 13e eeuw, maar in 1838 is door een doodgraver aan de noordzijde van de kerk een stenen doodskist opgegraven die uit een eerdere tijd stamt. De kerk werd in die tijd genoemd Onze lieve vrouwe van de brug. In 1395 komt de kerk al voor in de rekeningen van de Dom van Utrecht. Uit de rekeningen van 1513 blijkt dat de kerk is opgedragen aan Sint Maarten. In de 14e eeuw behoorde Hemmen toe aan de Van Doornicks. Doordat ridder Steven van Lynden, op 21 februari 1375, is getrouwd met Elisabeth van Doornick, enigste dochter van Willem Borre van Doornick, is het grondgebied overgegaan in dit geslacht en werd hij heer van Hemmen. In de 15e eeuw is de kerk aan de oostzijde uitgebreid met het koor. Ook de Hemmense kerk kreeg rond 1600 te maken met de kerkhervorming. Wanneer het slot Hemmen is gebouwd is niet bekend maar er zijn tekeningen van het slot die gemaakt zijn door Jacobus Stellingwerf en Abraham Rademaker begin van de 18e eeuw. Ook het huis De Boelenham hoorde bij het bezit van het geslacht Van Lynden en ook van dit huis zijn tekeningen van beide kunstenaars bekend. In 1750 is het slot Hemmen door brand verwoest. Op de fundamenten heeft de toenmalige heer van Hemmen een nieuw huis laten bouwen dat in 1757 gereed is gekomen. Om toch te kunnen wonen is er een huis gebouwd wat later bekend is geworden als Klein Hemmen. In de tweede helft van de 18e eeuw is de kerk uitgebreid met een toren. Als je rond de kerk loopt dan zie de verschillende bouwstijlen en gebruikte materialen. Ook de grafkelder is gebouwd in dezelfde tijd als de toren. Landschappelijk gezien is Hemmen in eind 18e en 19e eeuw ook veranderd. Het geheel is in Engelse landschapsstijl uitgevoerd wat te zien is in de rechte lijnen van de beplanting Huize De Boelenham en zichtlijnen. Ook bestuurlijk is er in de 19e eeuw veel veranderd. Na de Napoleontische tijd kreeg, in november 1813, Nederland zijn onafhankelijkheid weer terug. Ook kwamen er gemeenten met hun eigen bestuur. Ook de heren van Hemmen hebben hierin geparticipeerd. Als Burgemeester, Secretaris, wethouder of raadslid of een combinatie hiervan. Dit heeft in Hemmen tot 1 juli 1955 geduurd daarna zijn we ingelijfd bij de gemeente Valburg. Een klein gedeelte is over gegaan naar de gemeente Dodewaard. Zo is het station Hemmen/ Dodewaard, eerst grondgebied van de gemeente Hemmen, overgegaan naar de gemeente Dodewaard maar ook het huis Boelenham. Omdat het huwelijk van de 17e en laatste heer van Hemmen Kasteel Hemmen kinderloos is gebleven heeft Frans Godard Baron van Lynden in 1926 en op hoge leeftijd het gehele grondgebied ondergebracht in de Stichting Het Lijndensche Fonds voor Kerk en Zending, zodat het niet uiteen zou vallen. De akte zou van kracht worden op de dag van overlijden van de Baron. Zijn vrouw was al eerder overleden. De zondag na zijn overlijden, in 1931, heeft Ds. Ippius Fockens, naar de wens van de overledene, zijn laatste wil voorgelezen in de reguliere dienst en uiteengezet wat hij er mee voor had. Sindsdien wordt de stichting bestuurd door een dagelijks bestuur met verre familieleden van van Lijnden aangevuld in het algemene bestuur met leden van de In- en Uitwendige Zending. Dit is heden nog steeds het geval. Ed Janssen Meer oude foto s van Hemmen kunt u vinden op Doe de speurtocht AVE ELEKTROTECHNIEK & MONTAGE Elektrotechniek Telefonie Data installatie Installaties voor bedrijven en particulieren AVE Elektrotechniek & Montage Hammarskjöldpark BN Zetten T M E. Info@ave-elektrotechniek.nl Slot Hemmen door Abraham Rademaker, Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 25

14 Eerste lustrum van het Overlevingsfonds (OF) Mijn focus op Landgoed Hemmen Het OF maakt het mogelijk voor participanten om op een eenvoudige manier te beleggen in solide bedrijven die voorzien in de behoeften van een groeiende wereldbevolking. Het OF belegt in bedrijven die voorzien in een toenemende vraag naar voedsel, gezondheidszorg, energie, woonruimte en infrastructuur. Het OF is een beleggingsfonds dat uitsluitend belegt in beursgenoteerde ondernemingen. Als beheerder van het OF maak ik veel bedrijfsanalyses om de beleggingsbeslissingen op te baseren. In mijn analyses kijk ik fundamenteel naar het bedrijf en spelen de bedrijfsactiviteiten, rentabiliteit, het eigen vermogen en de schuldpositie van het bedrijf een belangrijke rol. Verder zijn er een onafhankelijke administrateur, een bewaarstichting voor de vermogensscheiding en een depotbank bij het fonds betrokken. In het najaar van 2009 ben ik, vanuit mijn woonplaats Hemmen, het OF gestart met een kosteloze inschrijvingsperiode en aan het begin van het eerste boekjaar 2010 kon ik het eerste miljoen beleggen voor het OF. Dat betekent dat het eerste lustrum van het OF een feit is. Vijf jaar na dato kijk ik met tevredenheid terug op de afgelopen periode. Het belegd vermogen is gegroeid tot vierenhalf miljoen euro. Deze groei komt door een vrij constante groei van de instroom in het fonds, maar ook door het rendement van circa 57,5% in ruim vijf jaar. Een andere mijlpaal is dat sinds juli 2014 het OF is geregistreerd in het AFM-register voor kleine beleggingsinstellingen. Dit register is openbaar op de website van de AFM. Het OF belegt in bedrijven die voorzien in een toenemende vraag naar voedsel, gezondheidszorg, energie, woonruimte en infrastructuur Dit magazine kwam eigenlijk iets te laat om precies aan te sluiten bij het eerste lustrum van het OF. Toch wil ik u als lezer van dit magazine iets extra s bieden. Dit betekent dat u met referentie aan dit artikel met 50% korting kunt inschrijven op participaties van het OF (minimaal een ton voor nieuwe inschrijvingen). Een belegging in het OF is voor onbepaalde tijd, met maandelijks mogelijkheid tot toe- en uittreden (zowel aan- als verkoopkosten zijn 1%). Voor het maken van een vrijblijvende en kosteloze afspraak kunt u direct contact met mij opnemen op tel: (0488) of adres: m.knaap@overlevingsfonds.nl. Graag tot ziens in Hemmen! Het is ochtend, eind september, de zon is aan het opkomen en schijnt tussen de bomen door. Ik loop met de honden vanaf de Linge richting de holle boom. Het licht is mooi en er hangt een lichte nevel over het water. Dit is veelbelovend, snel handelen nu, want wie weet is dit moment zomaar weer verdwenen. Statief neerzetten, camera er op, juiste instellingen voor iso, diafragma en sluitertijd kiezen en een eerste testfoto maken. Ziet er goed uit, maar toch de sluitertijd nog een tikkie er bij. Ja, zo is het goed. Nu concentreren, drie staande foto s maken op een rij. Het licht is nog steeds prachtig. Ik focus en klik, de eerste foto, draai de camera een klein stukje en klik, de tweede foto, nog één keer een stukje draaien en de derde foto maken. Prachtig, dit moet m zijn. Snel naar huis om de foto s aan elkaar te monteren tot één panorama foto. En ja, dit is wat ik zag: het licht door de bomen en bladeren en de zachte nevel. Dit is op en top genieten, Hemmen op zijn mooist. Jannemieke Fotografie Ruimoord GR Zetten Telefoon: mail@jannemieke-fotografie.nl Website: Van de vijf jaren waren er vier positief tot zeer positief, alleen 2011 werd met verlies afgesloten. Het blijven beleggingen met alle koersfluctuaties die daar bij horen. 26 Heerlijk Hemmen Het Overlevingsfonds (OF) Marco Knaap RBA Beheerder Overlevingsfonds telefoon: adres: m.knaap@overlevingsfonds.nl. website: Ik kom graag en veel in Hemmen, om te wandelen met de honden, maar vooral ook om te fotograferen. Voor mij een heerlijke plek om bijvoorbeeld een fotosessie te doen met een gezin of bruidspaar. Maar ook een fijne omgeving om met cursisten van een workshop aan de slag te gaan. Wilt u ook leren hoe u de mooie en bijzondere plekjes van Hemmen vastlegt met uw camera? Schrijf u dan eens in voor een workshop fotografie. In de agenda in dit magazine treft u wat mogelijkheden aan. Verder kunt u mijn website bezoeken voor meer informatie en inspiratie: Jannemieke Termeer Heerlijk Hemmen 27

15 Hemmense Kalender zomer 2015 Waar is een dame nog een heer? Juni Zo 14 juni Bierproeverij op Vaderdag Vr 26 juni uur Pubquiz in de brasserie Vrij 26 en zaterdag 27 juni uur Nachtvlinders kijken start vrijdag uur Za 27 juni uur Activiteit voor senioren en minder validen Zo 28 juni uur Zomerwandeling Juli Zo 26 juli uur GPS wandeling in Hemmense bos Vr 31 juli uur Pubquiz in de brasserie Augustus Zo 16 augustus uur Start expositie Historische Kring Midden-Betuwe Do 20 augustus uur Franse avond: diner & muziek Vr 28 augustus uur Pubquiz in de brasserie Zo 30 augustus uur Wandeling Natuurstudieterrein over grassen door Celia van Doorninck Niet in Engeland blijkens een aflevering van het TV-programma Verborgen Verleden. In die aflevering stond onze nationale ontwerper Jan des Bouvrie nogal verloren bij het imposante hekwerk van een Engels kasteel, waar een geslaagd familielid zich in het verleden vestigde en tot de adel ging behoren. Zo ver had zijn speurtocht naar het verleden hem gebracht en hij verwachtte op zijn minst daar blij verrast door zijn familielid ontvangen te worden. Het bleef stil. Er kwam een dame aangezoefd in een fraaie voiture, die stopte voor het hek en die kennelijk getrouwd met de huidige bewoner Jan hooghartig wegwuifde. Deze dame was duidelijk geen heer en Jan troostte zich de rest van de aflevering met de voorouders van zijn moeder; zo kwam hij toch nog leuk terecht bij een componist, die zelfs bij hem in de buurt (Naarden) had gewoond en van wie 3 werkjes ten gehore werden gebracht, wat Jan zeer ontroerde. Een dame, die wel een heer was door de Heerlijkheid Hemmen van haar vader was Elisabeth van Doornick; zij leefde in de veertiende eeuw, en was oudste kind en enig erfgenaam van Willem Borre van Doornick, Heer van Hemmen, die getrouwd was met Elisabeth van Keppel. Haar zus, Ermgard van Keppel, trouwde met Dirk van Lijnden en kreeg een zoon Steven. Dat maakte neef Steven, hoewel geen Van Doornick, nicht Elisabeth s dichtstbijzijnd mannelijke familielid en alleen die kon leengoed en titel erven volgens de Salische wet. Zij trouwden, kregen een zoon Derk en die werd in 1403 met Hemmen beleend. Tot mijn grote vreugde trof ik onlangs in het smakelijke boek van Liselotte Tap ( Huize De Boelenham ) een afbeelding aan van Elisabeth van Lijnden-van Doornick als vrouwe van Hemmen, terwijl ik heel lang alleen maar wist, dat wat haar tak betrof de Van Doornicks waren uitgestorven. Na een speurtocht van bijna 60 jaar naar de voorgeschiedenis van mijn vader, ken ik door dat boek inmiddels niet alleen het slot Hemmen, zoals het eruit zag in 1520, maar heb ik ook een beeld van een vroegere heer van Hemmen, die een vrouw was en via een moeder en een tante, Hemmen voor de Van Lijndens behield. En dan komt het moment, dat je niet gehaast op de grote weg voorbij jakkert, maar gaat kijken in Hemmen. En stil wordt van wat er aan sfeer bewaard is gebleven. 28 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 29

16 Een kijkje in de keuken bij Pannenkoekenboerderij Aan de Linge Sinds Pasen 2014 is Hemmen een schitterende pannenkoekenboerderij rijker. Vele gasten hebben al van de heerlijke pannenkoeken mogen proeven. Maar hoe is Pannenkoekenboerderij Aan de Linge eigenlijk ontstaan? En wat maakt deze Hemmense pannenkoekenboerderij zo uniek? We geven u graag een kijkje in de keuken! Op een dag zat Anneke, mede-eigenaar van Pannenkoekenboerderij Aan de Linge, op kantoor en zei tegen haar vader: Pap, ik wil wat dynamischer leven. Zullen we zelf iets opstarten? Anneke en haar vader Tonnie zagen de voormalige graanschuur op Landgoed Heerlijkheid Hemmen en gingen in gesprek met de verhuurder. Die gaf aan dat hij er graag een pannenkoekenrestaurant in wilde. Anneke en Tonnie waren allebei meteen enthousiast, en zo geschiedde. In eerste instantie was de voormalige graanschuur een vervallen oude schuur. Ze zagen echter de potentie van het gebouw en gingen vol goede moed aan de slag. De verhuurder heeft de schuur verbouwd, Anneke en haar vader hebben de inrichting op zich genomen en een tuinarchitect heeft de tuin ontworpen. De heg tussen de boerderij en de Linge is verwijderd, zodat de gasten nu vanaf het terras mooi uitzicht hebben op de Linge. De verbouwing viel achteraf gelukkig erg mee. Er zijn uitstekende vakmensen in de arm genomen en alles is in goed overleg uitgevoerd. Voor het interieur zijn Anneke en Tonnie verschillende zaken afgegaan om ideeën op te doen. De kleuradviseur adviseerde natuurkleuren. Dat pakte erg goed uit. Het interieur is voorzien van stevig aanwezige groentinten in combinatie met het neutralere grijs. Ze krijgen veel complimenten over hoe het er nu uit ziet. In het begin heb je nog geen idee wat je wilt, maar na verloop van tijd krijgt het steeds meer vorm, aldus Anneke. Ambachtelijke pannenkoeken Pannenkoekenboerderij Aan de Linge staat voor ambachtelijke pannenkoeken in een rustieke, landelijke omgeving. Wanneer gasten binnen komen lopen kunnen ze lekker rustig zitten en genieten. Dicht bij huis maar toch even weg! Naast pannenkoeken bestaat de menukaart uit heerlijke broodjes, salades en soepen. Voor gasten die even geen zin hebben in een pannenkoek staan er andere smaakvolle gerechten op het menu, zoals schnitzel of malse saté met frites. Er zijn veel variaties in hartige en zoete pannenkoeken. Daarnaast zijn er unieke specialiteiten zoals pannenkoeken met zalm, shoarma, Mexicaans gehakt of apfelstrudel. Die lopen hartstikke goed. Er zijn mensen die pannenkoeken niet écht uit eten vinden, maar dan proeven ze zo n speciale pannenkoek met shoarma of gehakt en dan vinden ze dat toch wel heel bijzonder. We bakken pannenkoeken ambachtelijk in de pan en niet in een geautomatiseerde carrousel waar twaalf pannenkoeken tegelijkertijd in worden Pannenkoekenboerderij Aan de Linge Molenstraat LA Hemmen telefoon: info@pannenkoekenaandelinge.nl website: gebakken. Daardoor smaken de pannenkoeken beter en het biedt meer sfeer en beleving. Dat maakt het specialer, aldus Anneke. Voor mensen met allergieën en intoleranties zijn er genoeg mogelijkheden, daar is altijd een goed alternatief voor te vinden. Pannenkoekenboerderij Aan de Linge houdt rekening met haar omgeving en maakt graag gebruik van lokale producten. Het grootste gedeelte van de tarwe dat in ons beslag zit komt hier uit Hemmen. Ekoboerderij De Lingehof uit Hemmen levert de tarwe aan Windkorenmolen de Vlijt in Wageningen. Wij kopen ons pannenkoekenmeel en het meel voor appeltaart dan weer van Windkorenmolen de Vlijt. Het is een mooi lokaal product. Daarnaast halen we onze honing bij Imkerij Den Imp in Gendt. Toekomstplannen Het belangrijkste streven is ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gasten kunnen genieten van heerlijke pannenkoeken. Verder wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van kinderfeestjes en spannende speurtochten. Op dit moment is er voor kinderen overigens al veel te beleven bij Pannenkoekenboerderij Aan de Linge. Zo kunnen ze met ballonnen knutselen, schminken, nep tattoos maken en cupcakes bakken. Ook kunnen de kleintjes een lekkere pannenkoek eten en op de trampoline of schommel spelen. En wie de mooiste kleurplaat kleurt maakt kans op een gratis pannenkoek! aandacht besteden aan evenementen van buitenaf. In het verleden heeft er al eens een mooie oldtimer-rit en een wielrenparcours plaatsgevonden die beiden langs de pannenkoekenboerderij op kwamen. En natuurlijk was pas geleden de Hemmense Bos Cross, met de start en finish bij de pannenkoekenboerderij. Komende zomer zal een indrukwekkende Mini Cooper tour de boerderij aandoen, waarbij de deelnemers even stoppen voor een hapje en een drankje. Naast het organiseren van kinderfeestjes en aantrekken van evenementen staat in het voorjaar het aanleggen van een steiger voor kano s en waterfietsen op de planning. En op de bovenverdieping van de boerderij is nog ruimte voor het faciliteren van feesten en vergaderingen. Genoeg mooie plannen! U bent van harte uitgenodigd om een heerlijke ambachtelijke pannenkoek te komen eten! Pannenkoekenboerderij Aan de Linge is van dinsdag tot en met zondag tussen 11:00 uur en 20:30 uur geopend. Tekst: Pixel Tekstbureau & Social Media Beheer In de toekomst gaat de pannenkoekenboerderij meer 30 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 31

17 Ekoboerderij de Lingehof De Smidse Biologische Winkel en Terras In maart 2007 ging de deur van de oude smederij van het dorp opnieuw open voor klanten, ditmaal niet als smidse, of als antiekwinkel, maar als biologische winkel met terras. Een verkooppunt voor biologische produkten van het landgoed paste in het beleid van de beheerders van Landgoed Hemmen om biologische landbouw te stimuleren. En ik zag daarin de kans om mijn toenmalige internetwinkel voor bezorging van biologische voeding, vaste grond onder de voeten te geven. In de afgelopen jaren is De Smidse uitgegroeid tot een complete biologische supermarkt. U vindt hier een volledig assortiment levensmiddelen met de nadruk op pure, De Smidse Wessel Jansen Molenstraat 15 Hemmen tel: Geopend op dinsdag, woensdag en donderdag uur vrijdag en zaterdag uur onbewerkte produkten: aanmaaklimonade van puur fruit, ongezwavelde zuidvruchten, ongebrande noten, vele soorten kruidenthee, koekjes en snoepgoed zonder suiker, vele soorten meel, koudgeperste oliën en ga zo maar door. De prachtige ligging aan de rand van het dorp maakt het winkelen in de Smidse tot een uitstapje. En op het terras kunt u even tot rust komen met een heerlijke cappuccino. U vindt hier een volledig assortiment levensmiddelen met de nadruk op pure, onbewerkte produkten Dit jaar, 2015, wordt het laatste jaar van De Smidse in haar huidige vorm. Na 9 jaren vol mooie ervaringen op Landgoed Hemmen, is het tijd voor mij om nieuwe wegen te gaan bewandelen. Maar dit hele jaar bent u nog van harte welkom en hoop ik u te kunnen bedienen met de mooie, biologische produkten uit mijn winkel en op het terras. Vriendelijke groeten, Wessel Jansen Sinds 2005 zijn wij, de familie Jurrius, samen met onze medewerkers, actief op Ekoboerderij de Lingehof. Het biologische landbouwbedrijf is gelegen tegen Hemmen aan, langs de Linge net over het bruggetje. Vanaf dit mooie plekje mogen wij het land bewerken in en rond Hemmen. Met een groot aantal gewassen stofferen wij met plezier het landschap. Wij telen onder andere aardappelen, uien, wortelen, pompoenen, kool, broccoli, gras-klaver, tarwe, spelt, soja bonen, lupinebonen en dit jaar quinoa. Dit doen wij op een biologische manier, dat betekent dat we geen chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest gebruiken. Ook ziet u ieder jaar een ander gewas op het land, dit om de bodemvruchtbaarheid op niveau te houden. Op de meeste percelen zijn akkerranden aangelegd. Dit is voor meer biodiversiteit, er zijn hier een verscheidenheid aan bloemen, planten en insecten te vinden. Daarnaast verzorgen we samen met Tuinderij de Stroom het project Hoogstamfruit Hemmen. Adopteer een hoogstamappelboom, gelegen aan de Boelenham, bij het Pakhuis. Wij vinden het leuk om te vertellen wat wij doen op de boerderij. Regelmatig verzorgen wij een excursie, een open dag of een markt op het bedrijf. Tijdens Ekoboerderij de Lingehof Fam Jurrius Hemmensestraat 17 Randwijk deze contactmomenten kunnen we het nut van biologische voedselproductie overdragen. Wij telen voor diverse marktkanalen, onze producten zijn te vinden van onder andere de groente die in de tassen voor Tuinderij de Stroom zit, tot elders in Europa. De tarwe en spelt produceren we voor molen de Vlijt in Wageningen. De rode kool gaat in de potjes bij Baltussen in Driel, de lupine en soja bonen zijn te vinden bij de vegetarische slager. Wortelen worden verwerkt tot babyvoeding en de pompoenen zijn te verkrijgen via Willem en Drees in diverse lokale supermarkten. Onze producten zijn te vinden van onder andere de groente die in de tassen voor Tuinderij de Stroom zit, tot elders in Europa Tijdens het teeltseizoen zijn er altijd veel bewegingen op en naar het veld, dit betekent tractors op de weg, soms de geur van mest of andere overlast. Het is fijn om te ervaren dat de inwoners van Hemmen en omgeving snappen dat ze in een boerendorp wonen en de boeren de ruimte geven om dit te kunnen doen. Dank u wel! 32 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 33

18 Hoogstamfruit Hemmen De Betuwe is van oudsher een gebied waar veel fruit geteeld wordt dankzij de vruchtbare kleibodem. Vroeger waren er alleen hoogstamfruitbomen. De hoogstamboomgaard heeft altijd meerdere gebruiksdoelen gekend. Naast het leveren van fruit, honing, hout en gras heeft de hoogstamboomgaard ook een functie voor behoud van biodiversiteit, wegvang van fijnstof, CO2- opslag, biologische plaagbestrijding, recreatie en beleving. De hoogstamfruitteelt is al 50 jaar commercieel niet meer rendabel en daarmee verdween voor eigenaren de noodzaak tot onderhoud en instandhouding. Het rooien van de hoogstamboomgaarden is een enorme aanslag geweest op het voorkomen van vogels en insecten. Laagstamfruitplantages bieden geen vergelijkbaar alternatief als verblijf- en broedplaats. Tevens is het erg jammer dat de prachtige hoogstamboomgaarden, en daarmee het typische landschap van de Betuwe, voor een groot deel verdwenen is. Op Landgoed Heerlijkheid Hemmen zijn, ruim 10 jaar geleden, ongeveer 500 hoogstamfruitbomen aangeplant. Oude en voor de meesten van ons inmiddels onbekende appel- en perenrassen, die niet meer in de winkel liggen, zoals de Notarisappel en de Groninger Kroon. Deze bomen staan in verschillende boomgaarden in en rondom Hemmen. Neem bijvoorbeeld de boomgaard Het Gripstuk, gelegen aan de Boelenhamsestraat bij Bezoekerscentrum t Pakhuis. Alleen daar al staan ruim 100 hoogstamappelbomen. De appelrassen zijn zeer divers, voorbeelden van enkele rassen zijn; Rode Boskoop, Notarisappel, Court Pendu, Groninger Kroon, Topaz en een Dubbele Bellefleur. Er bestaat de mogelijkheid om uw eigen hoogstamappelboom te adopteren. Tijdens het plukseizoen mag u de vruchten komen plukken Het verzorgen van het onderhoud van de hoogstambomen en het organiseren van bijvoorbeeld de jaarlijkse gezamenlijke dagen voor de donateurs wordt verzorgd door het hoogstamteam. André en Marieke Jurrius van Ekoboerderij de Lingehof samen met Angelien Hertgers, Welmoet de Waard en Linde Swart van Tuinderij de Stroom samen met hun medewerkers en vrijwilligers zijn de drijvende kracht van Hoogstamfruit Hemmen. Bent u ook liefhebber van (h)eerlijk biologisch fruit, zelf geplukt, staande op een ladder tegen een Betuwse hoogstamboom? Dan bent u bij Hoogstamfruit Hemmen aan het goede adres! Er bestaat namelijk de mogelijkheid om uw eigen hoogstamappelboom te adopteren en dit slechts voor 50 euro per jaar. U kunt uiteraard een voorkeur opgeven voor een bepaald ras. Wat dacht u van heerlijke Alkmene appels of een appeltaart van de Court Pendu? Tijdens het plukseizoen mag u zelf de vruchten komen plukken. Als adoptant van een hoogstamboom ontvangt u: Het oogstrecht van uw eigen boom Een certificaat van uw boom Keuze uit verschillende klassieke fruitrassen Genieten van de smaak van (h)eerlijk biologisch fruit Toegang tot de fruitboomgaarden gedurende het hele jaar Jaarlijkse plukdagen met de mogelijkheid tot het laten versappen van uw fruit Jaarlijkse bloesempicknick waar u kunt genieten van een door het hoogstamteam georganiseerde picknick. Tweemaal per jaar een nieuwsbrief U draagt bij aan het behoud van het authentieke Betuwse landschap Wilt u zich opgeven als adoptant van een boom? Vul uw gegevens in in het opgaveformulier op onze website en u krijgt zo spoedig mogelijk bericht: met een link naar Hoogstamfruit Hemmen. U ontvangt een certificaat van de aan u gekoppelde hoogstamboom met daarbij alle benodigde informatie. Als u nog vragen heeft, beantwoorden wij die graag. Adopteer een hoogstamboom PLUK! van uw eigen boom van oude hoogstamrassen met ladders hoog de boom in en geniet van uw eigen fruit en beleef zo het platteland geniet mee van het buiten zijn en draag bij aan het behoud van het oude Betuwse cultuurlandschap samen met anderen voor slechts 50 euro per jaar. Tip: het is ook leuk om een boom cadeau te doen, bijvoorbeeld aan uw kleinkind of ter gelegenheid van een bijzondere gebeurtenis (geboorte, doop, verjaardag etc...). Op de hoogte blijven van nieuws rond Hoogstamfruit Hemmen? Volg ons op Facebook! link Hoogstamfruit Hemmen 34 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 35

19 Biologische Tuinderij de Stroom Uit bij de boeren! Op zoek naar een interessante en originele invulling van je bedrijfsuitje? Zijn je kleine neefjes dol op koeien? Wil je gezellig samen koken met je collega s of je geliefde trakteren op een romantische picknick? Op het landgoed Heerlijkheid Hemmen, naast de rivier de Linge, ligt Tuinderij de Stroom. Wij, Welmoet, Linde en Angelien, verbouwen hier ruim 30 gewassen op 4 hectare grond. Een groot deel van de groente gaat in de Hemmense Groentetas. Al meer dan 300 gezinnen hebben een abonnement op de Hemmense groentetas en ontvangen elke week een tas verse, lokaal geproduceerde, groentes. De groentes van het Hemmense land zijn ook verkrijgbaar bij biologische winkels in de omgeving en elke vrijdagmiddag is onze Boerderijverkoop geopend. In onze Boerderijwinkel verkopen we naast de groentes die we zelf telen ook alle gewassen van Ekoboerderij de Lingehof, bijvoorbeeld aardappelen, uien, pompoenen en verschillende koolsoorten. Het land en de oogst We telen een grote verscheidenheid aan groentes, van broccoli, bonen en wortels tot minder bekende groenten als raapsteel en pastinaak. Zo kunnen we elke week de pakketten vullen met verschillende groentes van het seizoen. Vers, uit de streek en biologisch. In de wintermaanden kopen we een deel van de groentes in, zodat het pakket afwisselend blijft. Ook vindt u elke week een nieuwsbrief in het pakket, Boerderijverkoop: Elke vrijdagmiddag uur Hemmensestraat 17, Randwijk info@tuinderijdestroom.nl website: Afhaalpunten Groente- en fruittassen: Nijmegen, Oosterhout, Lent, Elden, Elst, Arnhem, Zetten, Heteren, Herveld, Veenendaal, Wageningen, Valburg en Hemmen 36 Heerlijk Hemmen met het wel en wee van de tuinderij en een recept voor het bereiden van de groentes. Naast groentetassen stellen we ook wekelijks een fruitpakket samen. Zoveel mogelijk met fruit uit de regio, aangevuld met fruit uit Nederland en soms het buitenland. De groente- en fruittassen zijn verkrijgbaar bij verschillende afhaalpunten in de regio Arnhem-Nijmegen- Wageningen-Veenendaal. Biologisch We telen de groentes volgens het Eko-keurmerk. Dit houdt in dat we geen gebruik maken van bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Door een ruime vruchtwisseling wordt de grond niet uitgeput en blijft deze gezond, waardoor de gewassen minder vatbaar zijn voor ziekten en plagen. Omdat er gebruik wordt gemaakt van dierlijke vaste mest, kunnen de gewassen op natuurlijke wijze rustig groeien, wat de smaak en kwaliteit ten goede komt. Dit wordt regelmatig gecontroleerd door de onafhankelijke organisatie Skal. Werken op het land Een groot deel van het landwerk wordt gedaan met behulp van onze twee trekkers en een aantal machines. Toch zijn er altijd mensen betrokken bij de bediening van bijvoorbeeld de plant- of schoffelmachine. Ook blijft er nog genoeg handwerk over, zoals wieden en oogsten. In de zomer maken we lange dagen en is een club vrijwilligers meer dan welkom. Het samen werken in de buitenlucht doet goed, zeker in een mooie omgeving als landgoed Hemmen. Samenwerking We werken nauw samen met Andre Jurrius, akkerbouwer op Ekoboerderij de Lingehof. De tuinderij gaat mee in de vruchtwisseling van het akkerbouwbedrijf. Daarnaast hebben we een ruim assortiment aan akkerbouwgewassen tot onze beschikking, zoals aardappelen, uien en knolselderij. Zo zorgen de tuinderij en het akkerbouwbedrijf samen voor een ruim aanbod van verschillende groentes voor winkeliers en consumenten in de regio. Naast koeien melken, hooien, ploegen, schoffelen en oogsten ontvangen de biologische boeren van De Groene Kring ook graag jou op hun boerderij. Er is van alles te beleven op de bedrijven. Voor jong en oud, voor grote en kleine groepen. Lekker in de buitenlucht, leerzaam en ontspannen. Van land tot bord Koken en eten bij de Groentemeiden van De Stroom. Eerst het land op om groentes te oogsten, gevolgd door een kookworkshop met biologische seizoensgroentes. Van gras tot glas Ervaar het dagelijks leven van een koe op boerderij Opneij. Tussen het gras en de melk ligt het beeldende verhaal wat de koeien eten, hoe ze slapen, hoeveel melk ze geven, hoe de melkrobot werkt. Een unieke kans voor groot en klein om een koe te melken, een kalf te aaien en te proeven van de nog warme melk. Ook kunt u proberen hoe dat nu ligt, zo n koeienstrobed. Hemmens landbrood picknick Knapzaklunch met Hemmens Landbrood. Akkerbouwer André Jurrius verbouwt de tarwe, biologische zorgbakkerij Thedingsweert in Tiel bakt het brood. Start bij De Smidse en haal hier uw knapzak op. De knapzak is gevuld met Hemmens Landbrood en lekkernijen uit Hemmen en omgeving. U kunt kiezen waar u gaat picknicken: onder het traditionele hoogstamfruit, bij de bloemrijke akkerranden, onder de rustieke notenbomen of bij de koeien in de wei. Of zelfs in de uiterwaarden! Excursies Vier biologische bedrijven maken deel uit van De Groene Kring. Ekoboerderij De Lingehof, een akkerbouwbedrijf met veel verschillende gewassen Boerderij Opneij is een melkveehouderij met o.a. een melkrobot Tuinderij De Stroom teelt heel veel verschillende groentes Eetwinkel De Smidse, natuurvoedingswinkel in de oude smederij van het dorp Interesse in alle aspecten van een biologisch bedrijf? Ga dan mee op excursie! De boeren leiden je rond over hun bedrijven. Je komt alles te weten over de biologische methodes, de verschillende gewassen, de persoonlijke drijfveren van de ondernemers, biodiversiteit en natuur op de bedrijven. Kijk voor meer arrangementen en informatie op de website en dan naar Uit bij de boeren! Heerlijk Hemmen 37

20 Biologische webwinkel en bezorgdienst BeterBio.nl Bed & Breakfast t Washuisje Landgoed Hemmen uitvalsbasis voor bezorging in grote delen Gelderland Biologische voeding zit al jaren in de lift. En mensen bestellen steeds meer producten op internet om die vervolgens te laten bezorgen. Combineer deze twee trends en het landelijke succes van BeterBio is verklaard. In de lente van 2013 ben ik, Koj Kamphuis (40), vanuit het noorden van het land naar Hemmen afgedaald om daar BeterBio Gelderland op te zetten. Wat is BeterBio? BeterBio is de snelst groeiende bezorgdienst van biologische boodschappen. BeterBio Gelderland bezorgt inmiddels in Apeldoorn, Wageningen en de Stadsregio Arnhem-Nijmegen (waaronder Overbetuwe, waar Hemmen onder valt). Met BeterBio heb ik als doel om biologische voeding voor een groot publiek toegankelijk te maken. Daarom bezorgen wij zonder bezorgkosten; thuis zijn is niet nodig. We hebben een zeer uitgebreid assortiment van ruim producten (groente, fruit, zuivel, vlees, vis, droogwaren en verzorgingsproducten). Daarnaast zijn er verschillende groente- en fruitpakketten en complete maaltijdboxen (met bijpassende recepten), ideaal voor mensen die zich willen laten verrassen met seizoensproducten. Ervaar zelf eens hoe makkelijk het is dat al je boodschappen gewoon worden gebracht BeterBio is vooral gemak: met een paar muisklikken heb je zo je wekelijkse behoefte bij elkaar gewinkeld. Ik kom de boodschappen met alle plezier bij je brengen, thuis of op het werk. Dat bezorgen gebeurt ook nog eens heel duurzaam, in een bus die op groen gas rijdt en met speciale herbruikbare kratten. Inspirerend Hemmen Op zoek naar een geschikte plek om koel- en kantoorruimte te huren, kwam ik op Ekoboerderij De Lingehof terecht. Daar trof ik bio-boer André Jurrius en het klikte meteen. De Lingehof is een soort broedplaats voor biologische innovatie. Zo maakt André voor het onkruidvrij houden van zijn circa 100 hectare land gebruik van zelf ontwikkelde wiedmachines die op GPS en zonne-energie werken. Het is een prachtig gezicht om zes mensen tegelijk op deze machines te zien liggen en ze, met een lekker muziekje erbij, al wiedend over de akker te zien rollen. André houdt wel van een uitdaging. Zo teelde hij al lupine (geschikt als vleesvervanger) en in 2015 teelt hij ook biologische quinoa. Behalve André en zijn team zijn ook de meiden van Tuinderij De Stroom thuis op De Lingehof. Angeline, Welmoet en Linde telen heerlijke groentes die de inhoud vormen van de Hemmense Groentetassen. Met De Stroom werk ik samen, dus mijn klanten kunnen ook deze lekkere tassen bestellen. Proberen? Ervaar zelf eens hoe makkelijk het is dat al je boodschappen gewoon worden gebracht. Ga naar BeterBio.nl en meld je aan. Terug in de tijd en de natuur! Voor liefhebbers van rust en eenvoud is het washuisje in Hemmen in de Betuwe een fantastische plek om te overnachten. Dit washuisje werd vroeger gebruikt voor de baron van Kasteel Hemmen. Nu is het volledig gerenoveerd en kunt u hier met z n tweeën in de bedstee slapen. t Washuisje ligt prachtig aan de Linge en op loopafstand van alle bezienswaardigheden in Hemmen en Brasserie Heerlijkheid met het Lingepad voor de deur. Bijzonder overnachten in het washuisje van het kasteel Het washuisje wordt warm gestookt door een op hout gestookte oven en beschikt over een eenvoudig toilet. Er is geen elektriciteit en stromend water, maar kaarslicht en een knapperend vuur in het oude fornuis. Bed & Breakfast t Washuisje Kerkplein LB Hemmen telefoon: info@brasserieheerlijkheid.nl website: Van woensdag t/m zondag kunt u hier met twee personen één of meerdere nachten overnachten. Een overnachting is inclusief: drankje bij aankomst driegangen diner in Brasserie Heerlijkheid picknickmand gevuld met een flesje wijn en ontbijt Kosten zijn 75,- per persoon. De bedstee is 1,20 m breed en 2 m lang. Beddengoed en handdoeken zijn aanwezig. Huisdieren zijn toegestaan. Neem voor meer informatie contact op met Brasserie Heerlijkheid. 38 Heerlijk Hemmen Heerlijk Hemmen 39