Kies je opleiding met verstand ONDERWIJS I Enquetes onder studenten en hoogleraren, rendementen, switchers,

Transcriptie

1 I BESTE STUDIES, Kies je opleiding met verstand ONDERWIJS I Enquetes onder studenten en hoogleraren, rendementen, switchers, en veel meer keuzeinformatie online: Beste studies wijst scholieren de weg naar een bacheloropleiding en studenten naar een passende master. Ruud Deijkers en Arthur van Leeuwen lllustraties Rene van Asselt V oar scholieren in de examenklas van havo en vwo die wiilen studeren, is mei s een dag van de waarheid. Dan moeten zij hun keuze voor een bacheloropleiding aan hogeschool of universiteit hebben bepaald en zich hebben aangemeld via Studielink, een website waarop aile instellingen in het hager onderwijs te vinden zijn. Tegelijk moeten zij bij overheidsinstantie DUO hun studiefinanciering hebben aangevraagd. Op de scholen is de voorbereiding op die belangrijke beslissing a! in voile gang. Het laatste schooljaar staat niet aileen in het teken van het eindexamen, maar oak van de studiekeuze. Na aile verhalen in de afgelopen jaren over keuzestress, over afhakers en hoge percentages 'studie-uitval', over gebrek aan motivatie bij studenten, is er al veel gedaan om het risico van teleurstelling en mislukking te beperken. Hogescholen en universiteiten bieden betere voorlichting dan vroeger, en ze Iaten tegenwoordig scholieren alvast een dagje 'proefstuderen' of meelopen met een echte student. Het aantal opleidingen met extra toelatingseisen naast de cijferlijst, zoals een motivatiebrief plus gesprek, groeit snel. Steeds vaker oak krijgen aanstaande studenten het verzoek een 'Studiekeuzecheck' te doen, om te zien of de studie iets voor ze is. Zijn ze eenmaal aan de slag, dan krijgen zij te maken met scherpere eisen om ze bij de les te houden. Via een zogeheten bindend studieadvies horen zij oak eerder dan enkele jaren terug of de resultaten onder de maat blijven. Hoe verheugend a! die aandacht oak is, Elsevier gaat ervan uit dat scholieren en studenten in eerste instantie zelf verantwoordelijk zijn voor een verstandige studiekeuze - en daarna natuurlijk voor eigen succes of falen. Om een keuze te kunnen maken, is aileen wei informatie nodig. Niet aileen van de hogescholen en universiteiten zelf, maar oak uit onafhankelijke bran. Vandaar dat Elsevier- inmiddels twintig jaar- informa-

2 ELSEVIER SEPTEMBER BESTE STUDIES!i i'l,j searc WO WINNAARS VOLGENS STUDENTEN Welke universiteit heeft de meeste opleidingen met tevreden studenten? BREDE UNIVERSITEITEN Radboud Universiteit Nijmegen Universiteit Lei den Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Amsterdam G'e ), So;.x Sco Jo,.oo.s- '?!(, e.g, o,o "e, Oo; IJier- O'e;O' OJi$' :s'j.i}. evre be be be be er-, O'el) Or.x r.x r.x oro::!)e.g, %>el ee;o' ee;o' eel(r ee;o' Otler- ' f~ Aantal opleidingen SPECIALISTISCHE UNIVERSITEITEN Tilburg University Universiteit Maastricht Erasmus Universiteit Rotterdam,., TECHNISCHE UNIVERSITEITEN Technische Universiteit Eindhoven Technische Universiteit Delft UniversiteitTwente -.. -, - Wageningen University (niet vergelijkbaar). HBO WINNAARS VOLGENS STUDENTEN Welke hogeschool he eft de meeste opleidingen met tevreden studenten?..- Voor een uitgebreide toelichting bij het onderzoek Beste studies en de berekening von aile resultaten zie: 'Toelichting' op bestestudies.elsevier.nl GROTEHOGESCHOLEN Hogeschaol van Arnhem en Nijmegen Fontys Hogescholen Hogeschool Rotterdam Hogeschool Utrecht Hogeschool van Amsterdam HogeschooiiNHOLLAND Aantal opleidingen , tie verzamelt en publiceert voor studiekiezers. Die is dit jaar voor het eerst online te vinden op bestestudies.elsevier.nl. De vraag wat iemand het beste kan studeren, is gebonden aan persoonlijke voorkeuren en talenten, en aan de vooropleiding. Zoals dat ook geldt voor die andere levensvraag: 'wat wil je worden?' Daarbij kan Elsevier niet helpen, behalve dan met een handreiking om tot een keuze te komen (zie 'In vijf stappen naar de studie die bij jou past' op pagina, of download de uitgebreide versie via bestestudies.elsevier.nl). Het antwoord op de vraag wmtr iemand het beste kan studeren, is eveneens een individuele keuze, maar die is stevig te onderbouwen met de feiten, cijfers en oordelen in Beste studies over de kwaliteit van. opleidingen. Dat wil zeggen: studies aan universiteiten en bij aanbieders van hbo opleidingen, zowel hogescholen als private aanbieders. De eerste bron voor die informatie zijn de ervaringen van studenten zelf, voorgangers van de huidige lichting studiekiezers dus, HIDDELGROTE HOGESCHOLEN A vans Hogeschool Hogeschool Leiden Hanzehogeschool Groningen Christelijke Hogeschool Windesheim Zuyd Hogeschool Saxion Hogeschool De Haagse Hogeschool HZ University of Applied Sciences NHL Hogeschool Stenden Hogeschool SPECIALISTISCHE HOGESCHOLEN Viaa Stichting Marthas Institute for Performing Arts Co darts. Hogeschool voor de Kunsten Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten NHTV internationale hogeschool Breda Christelijke Hogeschool Ede HAS Hogeschool ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Vilentum Hogeschool Hogeschool Van Hall Larenstein.,,,..,, - -, - -,,.....,,, Elsevier Bran: Elsevier/Studiekeuzel : Notionole Studenten Enquete bewerking Research Ned

3 ~. a BESTE STUDIES B STESTUDIES. LSEVIER.NL NAAR HBO OF UNIVERSITEIT? KIES VOOR KWALITEIT! NU: BESTE STUDIES ONLINE Voor scholieren die nadenken over hun studiekeuze en bachelorstudenten op zoek naar een masteropleiding: kijk op bestestudies.elsevier.nl en bepaal welke opleiding aan jouw kwaliteitseisen voldoet. Wat je kunt vinden over opleidingen in het hoger onderwijs: Zijn de studenten tevreden over het onderwijs? Hoe luidt hun oordeel over de roosters en organisatie? Geven de docenten goed les, zijn ze bereikbaar? Krijgen de studenten voldoende 'contacturen' met docenten? Welk percentage van de eerstejaars haakt af? Wat zijn de toelatingseisen? Hoe streng is het bind end studieadvies? Hoeveel studenten maken de studie af binnen de gestelde tijd? Welke masteropleidingen kiezen bachelors het meest? ~.,...,.., a ELSEVIER - ELSEVIER.. ~ q - BESTE STUDIES BESTE STUDIES VERGEUJK ) ALLE OPLEIDINOEN KLIKHIER --~ _ ~ ELSEVIER " BESTE STUDIES _ ,._ _..,. ~ tj: Ro<lboud ~.~..,_ Unt,.nlldt f; -,....., "' ~~~-~ , Voor het eerst publiceert Elsevier de resultaten van het jaarlijkse onderzoek Beste studies online, op bestestudies.elsevier.nl. Op de website is te vinden hoe tevreden studenten aan Nederlandse hogescholen en universiteiten zijn over hun opleiding en waarom. Daarnaast kiezen ruim. hoogleraren en hoofddocenten de beste opleiding op hun vakgebied. Beste studies is voor Elsevier uitgevoerd door onderzoeksinstituut Research Ned, en in samenwerking met de Stichting Studiekeuze. SEPTEMBER ELSEVIER afkomstig uit de Nationale Studenten Enquete (NSE). De tweede bron is de Elsevier Faculty Rating (EFR), waarin hoogleraren en universitair hoofddocenten de beste opleidingen op hun vakgebied aanwijzen. De derde bron zijn de officiele cijfers en gegevens over percentages geslaagden ('rendementen'), toelatingsbeleid, 'switchers' die stoppen met hun opleiding of van studie veranderen, en over de studentenpopulatie. Waardevol is verder wat studenten melden over de 'contacttijd' - of zij genoeg les dan wel college krijgen van hun docenten. Hierna volgen acht tips om de geboden informatie op bestestudies.elsevier.nl handig en verstandig te benutten. Welke universiteiten en hogescholen zijn de beste? Het is wat iedereen graag wil weten, zeker de instellingen zelf. El sevier en ResearchNed baseren de ranglijsten op de twee enquetes onder studenten en hoogleraren. De ranglijst 'Winnaars valgens studenten' (zie pagina ) laat bij de universiteiten drie nummers zien. Omdat de dertien instellingen naar omvang en aanbod sterk verschillen, is onderscheid gemaakt nac:r 'brede universiteiten', 'specialistische universiteiten' en 'technische universiteiten'. Bij de hogescholen zijn eveneens drie winnaars te vinden, gebaseerd op de verschillen in omvang en het totaal aantal opleidingen dat is beoordeeld. Ook bij 'Win naars volgens hoogleraren' (zie pagina ) is er een onderscheid in drie typen universiteit. De positie op de ranglijst laat zien hoe tevreden studenten zijn over aile opleidingen aan een hogeschool of universiteit, en hoe vaak hoogleraren en hoofddocenten opleidingen aan de gehele instelling als beste beoordelen. Studiekiezers moeten verder kijken: het gaat uiteindelijk om de kwaliteitsinformatie per afzonderlijke opleiding. Wat kunnen studenten vertellen? Voor de Nationale Studenten Enquete worden jaarlijks aile ruim oo.ooo studenten in Nederland benaderd, rond eenderde van hen doet mee. Elsevier maakte met onderzoeksinstituut ResearchNed een selectie uit de vragenlijst, en stelt vast hoeveel procent van de voltijds studenten 'tevreden' of 'zeer tevreden' is over hun opleiding. Belangrijker is dat ook te vinden is hoe zij oordelen over de faciliteiten, de inhoud van het onderwijs, de inrichting ofwel bet programma van de opleiding, de docenten - onder meer of ze goed college geven en bereikbaar zijn -, de wijze van toetsen, en de organisatie en interne communicatie zoals over roosters. Zo blijkt dit jaar de opleiding

4 BESTE STUDIES SEPTEMBER ELSEVIER economie en beleid aan de Wageningen University welhaast het walhalla te zijn: procent van de studenten is daar (zeer) tevreden, het hoogste percentage onder alle onderzochte opleidingen. In het hbo staat een uiterst gemengd rijtje opleidingen en instellingen bovenaan: godsdienst en pastoraal werk aan de Rageschool Viaa in Zwolle ( procent), de dansopleiding aan de Hanzehogeschool Groningen en marketing communicatie aan de private instelling The New School in Amsterdam (beide procent). De minst tevreden studenten aan universiteiten - slechts procent is wel tevreden - zitten bij fiscaal recht aan de Universiteit van Amsterdam. In het hbo is aan de NHL Hogeschool in Leeuwarden procent van de studenten tevreden - de laagste score van allemaal - over de opleiding tot verpleegkundige Van alle opleidingen, bachelor en master, aan alle instellingen voor boger onderwijs is aldus na te gaan hoe studenten erover denken. Wat van belang is voor een goed begrip: het heeft alleen zin om de scores van identieke opleidingen aan verschillende instellingen tevergelijken, dus bijvoorbeeld economie aan Tilburg University met economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. De uitslagen zijn zo ook berekend. Het kan bijvoorbeeld best zijn dat studenten dans (hbo) positiever oordelen dan studenten milieuwetenschappen aan de Wageningen University. Daaraan is dus niet de conclusie te verbinden dat dans een 'betere' opleiding is dan milieuwetenschappen. Vooral bij de masteropleidingen aan universiteiten zijn heel wat 'kleine' en unieke exemplaren te vinden. Die krijgen wel een beoordeling, maar vergelijken is dan niet mogelijk en er is vanzelfsprekend ook geen gemiddelde. I IN VIJF STAPPEN NAAR DE STU DIE DIE BIJ JOU PAST WATKAN IK? Voor welke vakken haal je hoge cijfers? Wat zijn je sterke en zwakke punten? Weet je dot niet precies, vraag het dan eens a an je ouders, leraren of vrienden. WATWILIK? Wat vind je interessant op school, televisie, sociale media en in de krant? Welke mensen, - beroemd of niet, be ken den of niet- zie je als voorbeeld in hun werk? WELKE OPLEIDING? Welke sectoren- denk a an bedrijfsleven. techniek. media of zorg- hebben je belangstelling? Zoek op bestestudies.elsevier.nl drie opleidingen die je aanspreken. WELK BEROEP? Wat kun je later doen met de drie opleidingen van je voorkeur? Kijk ook eens op bestebanen.elsevier.nl hoe de kansen op werk en sa loris later zijn. WELKE HOGESCHOOL OF UNIVERSITEIT? Waar zijn studenten het me est tevreden over inhoud, programma, werkvormen, docenten en organisatie? Ga no op bestestudies.elsevier.nl wat zij ervan vinden. >JOUW STUDIE OP BESTESTUDIES.ELSEVIER.NL Wat kunnen hoogleraren en hoofddocenten vertellen? In de Elsevier Faculty Rating (EFR) draait alles om die ene vraag: 'Welke opleiding is de beste op uw vakgebied?' Alle hoogleraren en universitair hoofddocenten in Nederland zijn daarmee benaderd, en procent van hen deed mee aan deze jaarlijkse peer review ofwel beoordeling van 'soortgenoten'. Wel zijn er twee restricties: ze mogen niet zeggen dat zij zelf de beste opleiding bieden, en dezelfde opleiding moet te vinden zijn aan minstens twee andere instellingenom te kunnen vergelijken. In de EFR zijn alleen universitaire opleidingen beoordeeld. Dat gebeurt volgens vier criteria: de kwaliteit van het bachelorprogramma, het aanbod van masteropleidingen, de kwaliteit van de docenten en de kwaliteit van de wetenschappelijke publicaties. Uit nader onderzoek door ResearchNed en Elsevier blijkt dat hoogleraren en hoofddocenten allereerst kijken naar de wetenschappelijk kwaliteit van de publica ties en de reputatie van de staf. Daarnaast baseren ze zich op hun kennis van het onderwijspro- TEVREDEN EN ONTEVREDEN STUDENTEN WO BACHELOR MEESTTEVREDEN %(zeer) tevreden Economie en beleid Wageningen University Keltische talen en cultuur Universiteit Utrecht Wijsbegeerte Erasmus Universiteit Rotterdam Godgeleerdheid/Theologie Rijksuniversiteit Groningen Godgeleerdheid/Theologie Theologische Universiteit Apeldoorn University College University College Maastricht WO BACHELOR MINSTTEVREDEN Fiscaal recht International studies %(zeer) tevreden Universiteit van Amsterdam Universiteit Leiden Kunstgeschiedenis Vrije Universiteit Amsterdam Rechtsgeleerdheid Universiteit van Amsterdam Comm.- en informatiewetensch. Vrije Universiteit Amsterdam Gezondheidswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam Pedagogische wetenschappen Universiteit van Amsterdam Tandheelkunde ACTA Elsevier HBO-BACHELORS MEESTTEVREDEN Godsdienst-pastoraal werk Via a %(zeer) tevreden Dans Hanzehogeschool Groningen Marketing communicatie The New School Verloskunde HogeschooiZuyd Int. business management Hogeschool TID Windesheim honours college Hogeschool Windesheim HBO-BACHELORS MINSTTEVREDEN Opl. totverpleegkundige Maatsch. werk en dienstverl. Culturele en maatsch. vorming Scheepsbouwkunde Media en entertainment management NHL hogeschool Hogeschool Rotterdam HogeschooiiNHOLLAND Hogeschool Rotterdam HogeschooiiNHOLLAND % (zeer) tevreden Bron: Elsevier/ResearchNed

5 s BESTE STUDIES SEPTEMBER ELSEVIER WINNAARSVOLGENSHOOGLERAREN Hoogleraren en universitair hoofddocenten kiezen universiteit met de meeste topopleidingen BREDE UNIVERSITEITEN Universiteit Utrecht Rijksuniversiteit Groningen Universiteit van Amsterdam Universiteit Lei den Radboud Universiteit Nijmegen Vrije Universiteit Amsterdam SPECIALISTISCHE UNIVERSITEITEN Tilburg University Erasmus Universiteit Rotterdam Universiteit Maastricht TECHNISCHE UNIVERSITEITEN Technische Universiteit Eindhoven Technische Universiteit Delft UniversiteitTwente f~~-: o;,:;e OoiJb rt oq',f %St. Oc~ e;,. Ost. f~~-: *o;, e o.z,ro e.z.ro o;,:;e,; ''e,;.o.el)./. ~ro ~ro O'oc "b;, s,e eijt. c,...o!o..o.o el) 'es Ots Rangorde instellingen ll NB: Wageningen University ontbreekt in de ranglijst omdat te weinig opleidingen landelijk vergelijkbaar zijn. Elsevier gramma en bijvoorbeeld bet niveau van de afgestudeerden. Natuurlijk kijken de boogleraren anders naar onderwijs dan studenten zelf_ De een is kort gezegd een 'producent' en de ander 'consument'. Een boogleraar kan bijvoorbeeld beter beoordelen wat de waarde is van alle programma-onderdelen in bet perspectief van de complete opleiding of latere beroepspraktijk. Een student is juist weer ervaringsdeskundige als bet gaat om vergelij- Bron: Elsevier/ResearchNed ken van de didactiscbe vaardigbeden van een docent - welke boogleraar zou trouwens zou van zicbzelf zeggen dat bij oersaai en onbegrijpelijk college geeft? Zeker is: als een opleiding zowel van boogleraren als studenten een boge waardering krijgt, dan is de garantie op kwaliteit des te groter. En bij bet tegenovergestelde resultaat moeten de alarmbellen gaan rinkelen. Wat is een 'accreditatie' en wat zegt die over de kwaliteit? Sinds verleent de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) een keurmerk aan opleidingen in bet boger onderwijs. Zo'n keurmerk, de accreditatie, is een bewijs van kwaliteit. Het geldt internationaal als garantie dat bet om een door de staat erkend diploma gaat. Dat is belangrijk voor wie bijvoorbeeld een masteropleiding in bet buitenland wil volgen. En de student beeft daarmee recbt op studiefinanciering. Die NVAO gaat periodiek na of een instelling de interne kwaliteitscontrole op orde beeft, en ze onderzoekt met 'visitaties' of afzonderlijke opleidingen aan de criteria van deskundigen voldoen. Voor studiekiezers kan dit belangrijke kennis opleveren. Allereerst of de opleiding iiberbaupt een accreditatie verwierf. Dat is te zien op de website nvao.net. Nuttig is bet ook te weten of een opleiding als onvoldoende is beoordeeld en waarom. Doorgaans krijgt de instelling dan een jaar om bet onderwijs te verbeteren en bet niveau op te krikken. Bij opleidingen waar dit speelt, staat bet oordeel van de NVAO als waarscbuwing op bestestudies.elsevier.nl vermeld, plus bet waarom. Zo bleek nog dit voorjaar dat opleidingen- meest universitaire opleidingen in de "geesteswetenscbappen - een onvoldoende bebben ontvangen. Tegenwoordig deelt de NVAO daarnaast complimenten uit door bet predikaat 'excellent' toe te kennen. Ook dat staat vermeld. Krijgen studenten wei voldoende uren les of college? De afgelopen jaren was in de media en ook de Tweede Kamer veel gedoe over de vraag of studenten wel voldoende uren les kregen, ofwel over de 'contacttijd' tussen student en docent. Dat was na alarmerende bericbten over studenten die maar zes uur college per week volgden, of verder geen idee badden wat ze de andere dagen moesten doen. Met aan de universiteiten de klacbt dat docenten liever onderzoek zouden doen dan een LESUREN EERSTEJAARS Hoe vaak per week zien studenten een docent? WEINIG CONTACTTIJD Waar klagen meeste studenten over te weinig les? procent uur-norm eerstejoars universiteit eerstejaars hbo WO BACHELOR Literatuurwetenschap Literatuurwetenschap Godgeleerdheid/Theologie American studies Religiewetenschappen UvA Amsterdam VU Amsterdam VU Amsterdam/PThU RuG Groningen VU Amsterdam Elsevier < > Bron: NSE, bewerking ReseorchNed HBO BACHELOR Docent theater NHL hogeschool Circus arts/circus and performance art Fontys Hogescholen Stedenbouwkundig ontwerpen Saxion Hogescholen Opleiding tot verpleegkundige NHL hogeschool Lerarenopleiding d graad algemene economie NHL hogeschool Lerarenopleiding d graad scheikunde NHL hogeschool Small business en retail management Saxion Hogescholen Elsevier Bron: NSE. bewp.rkino RP.sP.nrr,hNAri

6 so BESTE STUDIES SEPTEMBER ELSEVIER stelletje ongeregeld, opgevoed in een zesjescultuur, te vermaken. Om kort te gaan: tegenwoordig geldt als minimumnorm twaalf uur contacttijd per week voor eerstejaars. In de NSE is de eerstejaars studenten gevraagd hoe vaak zij per week een docent zien (zie 'Lesuren eerstejaars' op pagina ). Dan geven procent van de studenten aan universiteiten en procent aan hogescholen op dat zij minder dan twaalf uur les krijgen. Per opleiding staat op bestestudies.elsevier.nl vermeld hoe vaak de studenten een docent zien. Is dat minder dan twaalf uur, dan ligt daar een goede vraag voor de voorlichtingsdagen. Hoe erg is het om te switchen? Nog zo'n woord dat geregeld opduikt, is 'studieuitval'. Ministers, ouders en docenten maken zich zorgen over de grate aantallen 'afhakers' en 'switchers'. Die zijn er wel in soorten: studenten die zakken voor tentamens en er bij gebrek aan talent mee ophouden, studenten die niet weten wat ze willen en types die denken dat een studie een stomvervelend vervolg is op de middelbare school. Of ze hebben juist, zij het met vertraging, toch nog hun bestemming en roeping gevonden. Mgelopen jaar telden de universiteiten ruim. en de hogescholen ruim. eerstejaars. Uit onderzoek van ResearchNed in blijkt dat procent in het tweede jaar aldan niet gedwongen afhaakt, dan wel een switch maakt naar een andere opleiding of ins telling. Interessant is een tweede uitkomst uit datzelfde onderzoek: het risico dat iemand afhaakt, neemt sterk af naarmate de studiekeuze serieuzer en eerder in het examenjaar is gemaakt. Dat scheelt de student daarna een teleurstelling, tijdverlies en op termijn dus geld - en het land is daarmee ook nog eens goedkoper uit. ELSEVIERS BESTE STUDIES VERANTWOORDING BIJ HET ONDERZOEK Het onderzoek Beste studies is een productie van Elseviers onderzoeksredactie, bestaande uit Ruud Deijkers en Arthur van Leeuwen (chef). Dit jaarverschijnt de twintigste editie. De publicatie be rust op drie onderdelen: oordelen van studenten over hun opleiding in de Nationale Studenten Enquete (NSE). oordelen van hoogleraren en universitair hoofddocenten in de Elsevier Faculty Rating (EFR) over de opleidingen op hun vakgebied, en gegevens over onder meer rendementen, studieuitval en de studentenpopulatie. Daarnaast zijn, indien van toepassing, kwaliteitsoordelen vermeld die de Nederlands-VIaamse Accreditatie Organisatie velt. In Beste studies zijn vrijwel aile voltijds bacheloropleidingen en masteropleidingen a an Nederlandse universiteiten en hogescholen te vinden. Ook private instituten en opleidingen zijn dit jaar opgenomen, mits voldoende studenten hebben meegedaan aan de NSE. In totaal goat het om opleidingen. Onderzoeksinstituut Research Ned selecteerde en bewerkte in opdracht van Elsevier de gegevens van de Nationale Studenten Enquete voor Hoe luiden toelatingseisen? En is er een bind end studieadvies? In snel tempo scherpen universiteiten en hogescholen hun toelatingsbeleid aan. 'Selectie aan de poort' is nog altijd omstreden; daarom heet het een 'betere match' van student en opleiding. Eisen aan de profielen golden altijd al. Daar gaat een schepje bovenop: voor heel wat opleidingen gelden nu extra eisen aan de cijferlijst of moeten 'kandidaten' een motivatiegesprek voeren. Recent is het loten voor opleidingen met een numerus fixus afgeschaft, helaas gaat dat de publicatie in het weekblad en op de website. Research Ned verzamelde en analyseerde daarnaast ook aile gegevens voor de Elsevier Faculty Rating. Projectleider van het onderzoek bij ResearchNed is dr. Anja van den Broek, onderzoekers zijn drs. Danny Brukx en drs. Hanneke Poels-Ribberink. De Stichting Studiekeuzel (SK) - een initiatief van de Vereniging Hogescholen, de Verenigde Nederlandse Samenwerkende Universiteiten en de Nederlandse Road voor Training en Opleiding - is verantwoordelijk voor de NSE en 'Studiekeuzedatabase' met feiten en cijfers over opleidingen en studenten, en verleende aile medewerking bij het leveren van data aan Elsevier. SK is een onafhankelijke stichting, gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De EFR is een eigen productie van Elsevier. Op bestestudies.elsevier.nl zijn aile beoordelingen per opleiding te vinden, plus toelichting. De verantwoordelijkheid voor interpretatie en presentatie van de onderzoeksresultaten berust bij de redactie van Elsevier. pas in vanaf. Sinds enkele jaren gelden daarnaast striktere eisen aan de voortgang. De meeste opleidingen kennen het 'bindend studieadvies'. Dat kan leiden tot verplicht afscheid als studiepunten niet zijn gehaald. Aile eisen zijn, tot op het aantal te halen pun ten, te vinden in Beste studies. Met wie wil je studeren? Met vwo'ers of havisten? Tussen mannen, vrouwen of allebei? Veel buitenlandse studenten via uitwisseling, of juist niet? Kijk op bestestudies.elsevier.nl. E SWITCHERS Percentage studenten dot no eerste jaar overstapt INTERNATIONAAL Opleidingen met hoogste percentage buitenlandse studenten UNIVERSITAIRE BACHELOR: MEESTE SWITCHERS NA ljaar % BUITENLANDSE STUDENTEN l Notarieel recht Universiteit van Amsterdam l Research master in economics Til burg University (MA) Archeologie Rijksuniversiteit Groningen European studies (research) Maastricht University (MA) Spaanse tool en cultuur Universiteit van Amsterdam International economic and Wiskunde Vrije Universiteit Amsterdam business law RuG Groningen (MA) Nederlandkunde/Dutch studies Universiteit Leiden Sustainobility science and policy Maastricht University (MA) Business research (research) Erasmus Univ. Rotterdam (MA) Circus arts I Circus and HBO-BACHELOR: MEESTE SWITCHERS NA JAAR % performance art Fontys Hogescholen (sa) l Lerarenopl. d graad scheikunde Hs van Arnhem en Nijmegen Economic and financial research Maastricht University (MA) Godsdienst-pastoraal werk Hs Windesheim European public affairs Maastricht University (MA) Accountancy Hs Rotterdam Mediastudies Maastricht University (MA) Fiscaal recht en economie Hs van Amsterdam Medical and pharmaceutical Lerarenopleiding d' graad biologie Hs Windesheim drug innovation RuG Groningen (MA) Parallel and distr. camp. systems VU Amsterdam (MA) Elsevier Bran: NSE, bewerking ReseorchNed Elsevier Bran: Elsevier/Studiekeuzedatobase/ReseorchNed %