Holland. Made in. J-klasser van vandaag. Aquanaut. schipperstrijd. Butsvrij. het groene hart toont zich op z n mooist. Sterk merk vernieuwt

Transcriptie

1 het groene hart toont zich op z n mooist apr 4,95 Aquanaut Sterk merk vernieuwt schipperstrijd een nieuw skûtsje voor langweer Butsvrij Plamuren op staal doe je zo Made in Holland J-klasser van vandaag

2 bijzondere boot Super-J uit Holland Hanuman

3 Een jaar geleden ging hij al te water: Hanuman, de eerste nieuwe J-klasser die bij Royal Huisman in Vollenhove werd gebouwd. Het jacht vertrok direct naar het Caribisch gebied. Nu pas is het uitgebreid geportretteerd. Een portret dat we u niet willen onthouden. Tekst Jan Briek Foto s Cory Silken

4 bijzondere boot E en van de allergrootsten stond lang geleden aan de wieg van Hanuman: Charles E. Nicholson, jachtontwerper en -bouwer en in de eerste drie decennia van de vorige eeuw zeer invloedrijk. Nicholson tekende voor vier J-klassers bijna de helft dus van de slechts tien J-klassers die ooit werden gebouwd. Shamrock V, Velsheda, Endeavour en Endeavour II waren van Nicholsons hand. Shamrock V was de eerste in 1930 en was voor Sir Thomas Lipton die ermee deelnam aan de America s Cup. Velsheda was de enige J die niet werd ontworpen en gebouwd voor die wedstrijd. De laatste twee waren voor Tom Sopwith die ermee aan de start kwam in de America s Cup. De laatste, Endeavour II, stond model voor Hanuman. Bestaande lijnenplannen Het verhaal achter de nieuwe J-klassers heeft iets meer om het lijf dan simpelweg een nieuwe boot bouwen. Een J-klasser is namelijk niet voor iedereen weggelegd. Dat lijkt misschien een dooddoener, maar je moet het toch

5 Voor nieuwe J s mogen uitsluitend oude lijnenplannen worden gebruikt in een wat breder perspectief zien dan alleen maar het financiële punt dat er natuurlijk ook mee te maken heeft. Wie een J-klasser wil, moet eerst lid worden van de J Class Association. Daarna heb je de mogelijkheid om een lijnenplan te kiezen. Het is namelijk niet de bedoeling dat iedereen maar een beetje naar believen eigen, nieuwe J s laat ontwerpen. Integendeel. Het is alleen mogelijk een lijnenplan te kiezen uit de plannen die er al zijn. De originele lijnenplannen, met andere woorden, uit de hoogtijdagen van de J-klassers. Het doet er dan weer niet toe of het schip destijds ook daadwerkelijk is gebouwd. Of dat het lijnenplan dat van het schip is dat uiteindelijk werd gebouwd. Klinkt een beetje cryptisch misschien, maar dat is het niet. Van Ranger bijvoorbeeld de J naar een ontwerp van Starling Burgess en Olin Stephens zijn zes lijnenplannen bekend. Niet zo verwonderlijk, want Ranger kwam tot stand na uitgebreide sleeptesten bij het Stevens Institute in de Verenigde Staten. Deze zes lijnenplannen zijn stuk voor stuk goed gedocumenteerd en kunnen dus alle zes worden gebruikt bij de bouw van een nieuwe J. Vanzelfsprekend is er destijds voor de originele Ranger maar één definitief lijnenplan gebruikt. Meer vrijboord Het originele lijnenplan moet dus voor 100 procent worden toegepast. Maar er is een maar. Omdat, zoals je later zult zien, de nieuwe schepen niet meer hoeven te voldoen aan de oude regels, zullen ze als gevolg van allerlei luxe toevoegingen zwaarder worden. Immers: het zou naar huidige maatstaven bijna idioot zijn om een ruim 40 meter lang state of the art zeiljacht te laten bouwen met zo goed als geen accommodatie. Het zou ook uit economisch oogpunt weggegooid geld zijn om een dergelijke J te laten bouwen. Gevolg daarvan is wel dat de nieuwe schepen dieper inzinken en dus minder vrijboord overhouden. Om te voorkomen dat de toch al natte J s echte

6 bijzondere boot De eigenaarshut achterin is een knap staaltje interieur-architectuur. De ruimte is als gevolg van de geknepen en gestrekte rompvorm veel beperkter dan deze hut doet vermoeden. Hanuman is het derde jacht dat Jim Clark bestelde bij Royal Huisman Endeavour II De bouw van de originele Endeavour II begon op 1 februari 1936 met het gieten van de 90 ton zware loodballast. Het jacht werd geheel gebouwd van staal en kreeg in de kiel een stalen centreboard, dat zorgde voor 2,13 meter extra diepgang. Het dek werd gemaakt van Canadees grenen. De stalen mast was opgebouwd uit zestien delen. De zogeheten Park Avenue-giek was van hout. Endeavour II ging op 8 juni van datzelfde jaar te water. Tijdens wedstrijden in 1936 verloor het jacht tweemaal z n mast. In 1937 stak Endeavour II in het gezelschap van Endeavour de Atlantische Oceaan over naar Newport, Rhode Island waar dat jaar de America s Cup werd gezeild. Mede als gevolg van die intensieve oversteek kwam Endeavour II er tegen de Amerikaanse Ranger niet aan te pas en verloor vier races op rij. De eerste twee met een verschil van bijna twintig minuten. In race drie en vier ging het beter, maar gaf Endeavour II nog altijd ongeveer vier minuten toe op Ranger. Direct na de America s Cup werd Endeavour II opgelegd en tien jaar later als schroot verkocht. De loodballast werd eraf gehaald en omgesmolten. De romp werd in 1968 gesloopt. Hanuman kwam eind vorig jaar in actie tegen Ranger. De (tussen)stand na twee ontmoetingen: twee tegen nul voor Hanuman. Hanuman Het schip is een echt luxejacht. Er is een Scania DI 1259M ingebouwd die 350 pk levert. Het jacht kan liter diesel bunkeren en heeft maximaal liter water aan boord. De boegschroef is intrekbaar en heeft een vermogen van 50 pk. Verder: een watermaker, een custom made kielen vriessysteem en ventilatiesysteem. Verder een B&G-navigatiesysteem, radar en elektronische kaarten, gps, AIS, een gyrokompas en navtex-ontvanger, een Iridium-satelliettelefoon en Satcom. imacentertainmentsysteem en een automatisch computer systeem waarmee alle alarmen en systemen aan boord gemonitord worden. Rondhouten en alle dekbeslagen op maat gemaakt door Rondal, Harken-lieren, carbon tuigage met Kevlar-bakstagen, vectran en Dyneema lopend want. De zeilen zijn geleverd door North Sails.

7 duikboten worden, mag daarom het vrijboord met 75 millimeter worden opgetrokken. Op een schip van ruim 40 meter lijkt dat peanuts, en dat is het ook wel enigszins. Méér is echter geen optie, om het aanzicht van de schepen niet te schaden. De nieuwe J s zijn dus wel een fractie langer dan het origineel. Bovendien is op de nieuwe boten een schroefraam toegestaan, maar dat verandert natuurlijk het aanzicht niet. Luxe jachten Als gezegd: de nieuwbouw J s hoeven verder niet meer te voldoen aan de oude J-klasseregels. Wel zijn er nieuwe regels opgesteld, waarbij het ontwerpbureau van Gerard Dijkstra een belangrijke rol heeft gespeeld. Het bureau beheert de regel niet (dat kan ook niet, omdat het ook ontwerpen maakt), maar Dijkstra is nog altijd verbonden als Technisch Adviseur aan de J Class Association. De reden dat de nieuw gebouwde of te bouwen J s niet langer aan de oude regels hoeven te voldoen, is direct veroorzaakt door de restauratie van die paar originele J s die er nog waren. Waar het van origine zo goed als lege racemachines

8 bijzondere boot waren, zijn de gerestaureerde J s herbouwd als luxe jachten. Het lijnenplan mag dan bepaald zijn, verder is eigenlijk alles min of meer vrij. Daarbij moet je denken aan de constructie, de plaats van de mast, het interieur en het gebruik van bijvoorbeeld carbon voor rondhouten, het dekhuis (zoals op Hanuman) en de verstaging. De maten van de tuigage zijn dan weer wel aan maxima gebonden en carbon voor de romp is verboden. Aluminium als bouwmateriaal voor de romp is tegenwoordig wel geoorloofd. Waar het om draait, is dat elke nieuwe J wat betreft z n prestaties binnen bepaalde vooraf vastgestelde maxima blijft. Hiertoe wordt van het schip de stabiliteit gemeten (een beetje vergelijkbaar zoals dat ook binnen het IMS gebeurde) en wordt het jacht vervolgens doorgerekend in een soort IMS-programma. Daarbij wordt een Velocity Prediction Programme (VPP) gemaakt voor diverse koersen bij drie verschillende windsnelheden. De resultaten daarvan mogen niet boven bepaalde maximale waarden uitkomen. Daaruit blijkt dat het dus ook niet zoveel zin heeft om een nieuwe J op het gebied van zeilprestaties tot in het oneindige te optimaliseren: het schip mág sowieso niet Aan elk detail is gedacht... Endeavour II, 1936 Lengte over alles Lengte waterlijn Breedte Diepgang Masthoogte boven water Grootzeil Fok Waterverplaatsing 41,40 m 26,44 m 6,55 m 4,57 m (met centreboard omhoog; 6,70 m met centreboard neer) 46,51 m 446,24 m² 254,5 m² kg Hanuman, 2009 Lengte over alles Lengte waterlijn Breedte Diepgang Masthoogte boven water Grootzeil 42,20 m 27,40 m 6,60 m 4,57 m 52, m² (racing), 499 m² (cruising) Genua m² (racing) Yankee 230 m² (cruising) Waterverplaatsing kg

9 Het zou idioot zijn een moderne J als authentieke lege racer te bouwen Hanuman is een mythologische figuur uit het hindoeïsme. Het was de naam van een aap die streed tegen boze krachten. Hindoes geloven dat Hanuman een verschijningsvorm is van Shiva. Hanuman is een symbool voor kracht, uithoudingsvermogen en toewijding. De dining room. De foto s in het interieur zijn gemaakt door Jim Clark zelf. harder kunnen. En misschien begrijp je nu ook waarom carbon voor rompen niet is toegestaan. Een factor als pitching (de langsscheepse, stampende beweging van een schip) wordt in het VPP niet meegenomen. Carbon zou de mate van pitching dermate kunnen beïnvloeden dat de gevolgen ervan niet uit de berekeningen vooraf blijken. Mast uit één stuk Hanuman werd gebouwd in opdracht van een trouwe klant van Royal Huisman, internetpionier Jim Clark. Hij gaf eerder opdracht tot de bouw van Hyperion en Athena. Het ontwerp is als gezegd gebaseerd op het lijnenplan van Endeavour II en gemaakt door het bureau van Gerard Dijkstra. Het interieur van het schip is ontworpen door Pieter Beeldsnijder en gemaakt van Frans walnotenhout. Het schip is gebouwd van Alustar-aluminium, dat zich kenmerkt door een grotere treksterkte dan gewoon aluminium zodat het mogelijk is om wat lichter te bouwen. Daarnaast is er op grote schaal gebruikgemaakt van carbon. Het dekhuis is bijvoorbeeld van dit materiaal en bekleed met teak. En de rondhouten natuurlijk: de mast, 52,6 meter lang, bijvoorbeeld is gemaakt van zogeheten high modulus carbon (dat 150 procent sterker en stijver is dan standaard carbon) en gemaakt uit één stuk. Op stapel Na Ranger (de eerste nieuwe J, gebouwd in Denemarken en al heel snel als gevolg van tegenvallende resultaten ge-refit door Dijkstra en z n team) is Hanuman de eerste nieuwe J die van stapel is gelopen. Maar er staan er nog een paar op stapel. Hoek Design tekende voor Lionheart, gebouwd bij Claasen en Dijkstra voor Rainbow, in aanbouw bij Bloemsma. Dan ligt nog een derde schip in de wacht : een ontwerp van Hoek op basis van een lijnenplan van Frank Paine. De bouw van dit schip is tijdelijk opgeschort