De Syrische hamster (Mesocricetus auratus), vergelijking van de wildvang en de gedomesticeerde goudhamster.
|
|
- Arthur ten Wolde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De Syrische hamster (Mesocricetus auratus), vergelijking van de wildvang en de gedomesticeerde goudhamster. Dr. Marcel A.G. van der Heyden Geschiedenis van de laboratorium- en huishamster. De Syrische hamster, ofwel goudhamster, is tegenwoordig een zeer populair huisdier. Vergeleken met andere populaire huisdieren zoals de poes en de hond, heeft de Syrische hamster deze status in een relatief korte tijd verworven. De eerste beschrijving van de Syrische hamster stamt uit In dat jaar verscheen de tweede druk van het boek History of Aleppo geschreven door Alexander en Patrick Russel. Een deel van dit boek bevat beschrijvingen van de natuur in de omgeving van Aleppo, Syrië. Er wordt in dit boek een hamster beschreven die zijn wangzakken met erwten volgestopt heeft. In 1839 werd de Syrische hamster voor de eerste maal wetenschappelijk beschreven door G.R. Waterhouse. Deze eerste beschrijving kwam tot stand op basis van een pels en schedel van een volwassen vrouwtje. In 1898 maakte Alfred Nehring een hamsterindeling, waarbij de grote soorten (Cricetus, bv. de Europese hamster) en dwergsoorten (Cricetulus, bv. de Chinese dwerghamster) gescheiden werden door de middelgrote soorten (Mesocricetus, bv. de Syrische hamster). Afbeelding 1. De Syrische hamster als huisdier. De moderne geschiedenis van de Syrische hamster begint in In die tijd verrichten wetenschappers, waaronder parasitoloog Saul Adler, aan de universiteit van Jeruzalem onderzoek naar huidleishmaniasis ook wel oriëntzweer of Aleppobuil genoemd. Deze aandoening wordt veroorzaakt door kleine Zweepdiertjes die door zandvliegen overgebracht worden. Voor het kweken van deze parasieten werden tot dan toe Chinese dwerghamsters (Cricetulus griseus) gebruikt. Omdat die zich echter slecht voorplantten in gevangenschap, werd een expeditie op touw gezet om een foklijn van C. migratorius op zetten. Eén van de deelnemers van de expeditie, veldbioloog Israel Aharoni, wist van het bestaan van de Syrische hamster. Deze expeditie van 1930 voerde naar Antiochia (het tegenwoordige Antakya). Op weg naar dit gebied, verbleef de expeditie acht dagen in de buurt van Aleppo. Daar werden op 12 april een aantal hamsterburchten uitgegraven. In één hiervan werd een vrouwtje gevangen met 11 jongen van ongeveer 2,5 cm groot. Nadat het gestresste vrouwtje één jong had doodgebeten werden de tien resterende jongen van de moeder gescheiden. De moeder zelf werd gedood. De jonkies werden door mevrouw Aharoni grootgebracht. Nadat de jongen een keer uitgebroken waren, werden er nog maar 9 teruggevonden. Het echtpaar Aharoni besloot toen de dieren onder te brengen in het dierencentrum van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. Echter, de eerste nacht ontsnapten vijf jongen die helaas verdronken in een zwembad. Er waren toen nog maar drie mannetjes en één vrouwtje over. Dit vrouwtje kan de Eva van de huidige gedomesticeerde Syrische hamsters genoemd worden. De expeditie bracht ook een aantal C. migratorius mee, maar die wilden zich in gevangenschap niet voortplanten, en waren dus ongeschikt voor het uiteindelijke doel: onderzoek naar huidleishmaniasis. Dit in tegenstelling tot de Syrische hamster. Op 18 augustus 1930 werden de eerste jongen in gevangenschap geboren, en in dat eerste jaar werden er in totaal 150 jongen geboren en begon de Syrische hamster aan zijn bestaan als 1
2 proefdier. In 1931 werden de eerste Syren naar Frankrijk en Engeland gebracht. In Engeland werden in 1937 de eerste dieren aan hobby fokkers overgedragen en begon de Syr aan zijn bestaan als knuffeldier, mede door opzetten van de eerste hamsterfokkerij door Percy Parslow in Great Bookham, Engeland. In 1938 werden de eerste dieren uitgevoerd naar de Verenigde Staten en een jaar later naar India en Egypte. In 1944 werd er in Rio de Janeiro (Brazilië) een hamsterfokkerij opgezet. De Syrische hamster werd steeds populairder als huisdier en proefdier. Pas in 1971 werden er in de buurt van Aleppo opnieuw Syrische hamsters gevangen en overgebracht naar de Verenigde Staten. Ook later, in 1972, 1978, 1982, 1986 en 1991 werden in deze omgeving nog Syrische hamsters gevangen, maar in welke mate die verder vermengd zijn onder de al bestaande gedomesticeerde populatie is voor een groot deel onduidelijk. Het is te verwachten dat vrijwel alle huidige huis- en laboratoriumhamsters afstammen van de vier, in 1930 gevangen dieren. Volgens de huidige schattingen zijn er wereldwijd momenteel zo'n 7 tot 8 miljoen huis-hamsters. De Gattermann expedities. In september 1997 en maart 1999 werden er opnieuw expedities op touw gezet, ditmaal vanuit de Universiteit van Halle, Duitsland, en onder leiding van Rolf Gattermann. Het doel was om meer te weten te komen over het verspreidingsgebied en de aanwezigheid van de Syrische hamster in Noord-Syrië, en om hamsters te vangen voor genetisch, zoölogisch en gedragsonderzoek. Tijdens de 1997 expeditie lukte het niet om hamsters te vangen, maar naar aanleiding van vele interviews met plaatselijke bewoners lukte het wel een verspreidingskaart te maken. Een jaar later kon Mohammed Abiad één mannetje en twee vrouwtjes vangen en bracht ze over naar Halle, waaruit op 28 augustus 1998 de eerste 12 jongen geboren werden. Genetische studies wezen inderdaad uit dat deze wildvang hamsters genetisch verschillend waren van de laboratorium hamsters en dat er dus sprake was van een nieuwe stam Syrische hamsters. De genetische variabiliteit in de laboratorium hamsters was drie keer zo laag als die in wildvang hamsters, wat natuurlijk niet verwonderlijk is met een geschiedenis van bijna 70 jaar inteelt. De 1999 expeditie had meer succes en er werden 30 burchten in kaart gebracht, in totaal werden 23 burchten opgemeten en werden er dertien hamsters gevangen en overgebracht naar Halle. Het huidige verspreidingsgebied ligt in de dichtbewoonde, vruchtbare landbouwgebieden op het Aleppiaans plateau. Het gebied ligt op 280 tot 380 meter boven zee niveau en is slechts tot vierkante kilometer groot en is daarmee vergelijkbaar met de provincies Zuid-Limburg, Noord-Brabant en Gelderland samen. Het spreidt zich uit ten noorden en zuiden van de stad Aleppo. De westelijke en noordelijke begrenzingen worden gevormd door het Noord-Syrisch massief en de Turkse Taurus bergen. In het oosten wordt het gebied begrensd door de rivier de Eufraat en ten zuiden ligt een steenachtige steppe. Buiten dit gebied zijn echter ook wel eens hamsters waargenomen. Wanneer men ervan uitgaat dat de hamsterdichtheid in dit gebied vergelijkbaar is met de Europese hamster (Cricetus cricetus, burchten per hectare) dan kan het totale aantal in het wild levende Syrische hamsters geschat worden op tot dieren. Dit aantal wordt sterk bedreigd door de enorme bevolkingsgroei in dit gebied, veranderende landbouwtechnieken en bestrijding door boeren die de hamster als plaagdier zien. Afbeelding 2. Het verspreidingsgebied (geel) van de Syrische hamster. 2
3 In het verspreidingsgebied ligt de gemiddelde temperatuur in de winter rond 10 graden Celsius, er zijn vorst en sneeuw perioden en er zijn minimumtemperaturen van -4 tot -9 graden Celsius waargenomen. In de zomerperiode werden midden op de dag waarden van 35 tot 38 graden gemeten en de temperatuur zakte tot graden vlak voor zonsondergang. Op het moment dat de hamsters actief worden is het in de zomer 15 graden rond middernacht en 6 graden in de ochtend. Ondergrondse metingen op 70 centimeter diepte, waar ook de kraamkamers zich bevinden, geven een constante temperatuur van 12 graden. Zoals gezegd zijn er 30 burchten onderzocht. Ze bevonden zich voornamelijk op velden met éénjarige gewassen. De diepte van een hamsterburcht varieerde van 36 tot 106 centimeter. De gemiddelde lengte van de tunnels was bijna 2 meter, maar ook lengtes van meer dan 9 meter zijn waargenomen. De ingang was 4-5 centimeter in diameter en leidde naar een verticale tunnelbuis van 18 tot 45 cm lang. Bij bewoonde burchten was de verticale tunnelpijp altijd van binnenuit afgesloten met een prop aarde van 5 tot 10 cm. Deze dient waarschijnlijk om roofdieren en overvloedige regenval buiten te houden. Na de verticale tunnelbuis werd de tunnel vlakker en liep dan langzaam af naar de nestkamer. Deze nestkamer was 10 tot 20 cm breed en het dak hiervan bevond zich zo'n 60 cm onder het oppervlak. De kamer bevatte een rond nest, meestal van droog plantaardig materiaal, maar soms ook met textiel, vogelveren of gescheurd plastic. Vanuit de nestkamer ontsprongen minimaal twee nieuwe tunnels. Eén daarvan was cm lang en liep dood. Deze werd waarschijnlijk gebruikt als plasplaats, maar keutels werden door de hele burcht gevonden. De ander tunnel(s) waren ongeveer 100 tot 150 cm lang en gingen verder de diepte in met verschillende hellingsniveaus. Deze werden voornamelijk gebruikt voor voedselopslag. Voor de winterslaap periode werden ze volgestouwd met allerlei granen, in de zomerperiode werd er voornamelijk wat groenvoer bewaard. De onderzoekers vonden geen verschil tussen de burchten van vrouwtjes en mannetjes. In de velden rond Azaz werden 15 burchten gevonden op een oppervlakte van 30 hectare. De twee dichtst bij elkaar gevonden bewoonde burchten waren 118 meter van elkaar vandaan. De onderzoeksgroep van Gattermann was eerder al benieuwd hoe laboratoriumhamsters zich zouden gedragen onder min of meer natuurlijke omstandigheden. Om dit te onderzoeken hebben ze van 1992 tot 1995 Syrische hamsters ondergebracht in een kasje van 7,8 vierkante meter. Dit benaderde enigszins de natuurlijke omstandigheden, met name de veranderingen in daglengte, hoge en lage temperaturen en weinig neerslag. Voer was voldoende voorhanden in de vorm van granen, korrels maar ook groente en fruit. De hamsters werden met behulp van videocamera's geobserveerd. Eenmaal losgelaten in zo'n kas maakte één van de hamsters direct een overwinteringsburcht die typisch is voor de soort. Dit is dus blijkbaar duidelijk genetisch vastgelegd, omdat deze labhamsters al vele generaties geen burcht meer gebouwd hadden. Deze hamster leeft alleen in zo'n burcht en overwinterde er van oktober/november tot maart/april. In de zomerperiode werden er jongen in grootgebracht. Deze dominante hamsters waren alleen 's nachts buiten de burcht actief, gemiddeld zo'n 3 tot 4 uur. Ze verzamelden dan voornamelijk voedsel en brachten dat de burcht in en ze markeerden de omgeving met hun flankklieren. Dit alles gold echter alleen maar voor die ene hamster in de kas die een overwinteringsburcht gemaakt had, en dus de dominantste was. Ondanks dat er ruim voldoende voedsel voorhanden was en de oppervlakte relatief groot was, kon er toch maar één hamster floreren. De andere hamsters waren 12 tot 14 uur per nacht actief en probeerden uit de kas te ontsnappen, wat natuurlijk niet lukte. Vlak voor zonsopgang bouwden ze snel een eenvoudige noodburcht van 15 tot 25 cm diep, bestaande uit een klein tunnelbuisje en een klein kamertje om in te slapen en voor een kleine voedselvoorraad. Met behulp van de video opnamen kon zelfs aangetoond worden dat de dominante hamsters de noodburchten van de andere openden, plunderden en kapot maakten. Daartoe verzamelden ze zand onder hun buik en schoven dat met hun achterpoten de noodburcht in. Het hele proces van openen, plunderen en kapot maken duurde tussen de 2 en 20 minuten. De ondergeschikte hamsters hadden geen 3
4 overlevingsmogelijkheden in de kas en werden na 2 weken, in een uitgeputte en ondervoedde toestand, uit de kas bevrijdt. Het is dus duidelijk dat Syrische hamsters een territoriaal gedrag hebben en dat in het wild een flinke afstand tussen de burchten geen overbodige luxe is. Zoals gezegd werden er in de omgeving Aleppo in maart 1999 dertien hamsters gevangen, zeven mannetjes en zes vrouwtjes. De mannetjes wogen gemiddeld 99.5 gram en de volwassen vrouwtjes wogen gemiddeld 76 gram. Dit is dus heel wat minder dan de gemiddelde tentoonstellingshamster. In vergelijking met gewone laboratorium hamsters waren er niet direct duidelijke verschillen, alleen de kleur van de wilde hamsters was wat intenser. De hamsters werden overgebracht naar de Universiteit van Halle voor het opzetten van een fokgroep. De jongen van deze dieren (wildvang) werden op een groot aantal punten vergeleken met de gewone laboratorium hamsters. Vergelijking van laboratorium met wildvang hamsters. 65 laboratorium hamsters (lab hamster) en 39 wildvang hamsters (F2 en F3) werden na 30 dagen van hun moeder gehaald en individueel of groepsgewijs (3 hamsters per groep) gehuisvest, dit laatste om te kijken of dit van invloed was op de ontwikkeling. Van deze groepen moesten er 12 uit elkaar gehaald worden omdat er onderling teveel agressie was. Opmerkelijk was dat in 38,5% van de laboratorium groepen en 71,4% van de wildvang groepen agressie optrad, wat aangeeft dat de wildvang groepen onderling minder verdraagzaam zijn. Daarnaast bleek dat de vrouwen onderling minder verdraagzaam waren dan de mannen, onafhankelijk van de afkomst. De leefomstandigheden waren als volgt: de temperatuur was 21 graden, met 14 uur licht en 10 uur donker per 24 uur. De dieren zaten op houtkrullen en kregen pellet voer (ruw eiwit 19%, ruw vet 4,2%, ruwe vezel 5,8%, as 7,2%). De hamsters werden tweemaal per week gewogen totdat ze 22 weken oud waren. In beide groepen dieren, lab en wildvang hamsters, trad de sterkste groei op tussen de 2 e en 6 e week, maar de dieren bleven doorgroeien tot aan de 22 e week. Het bleek dat de lab hamsters zwaarder werden dan de wildvang hamsters, een verschil dat pas begon op te treden nadat de jongen van de moeder gehaald waren. Ook aten de lab hamsters meer (zie Tabel 1). Dit verschil in gewicht werd vooral veroorzaakt doordat de lab hamsters meer vetvrije massa en meer lichaamsvocht hadden en dus niet doordat de lab hamsters meer vet hadden. De wildvang hamsters waren gemiddeld iets langer en hadden iets langere oren. Wat verder nog opvallend is, is dat zowel in de lab als wildvang hamsters de mannetjes relatief meer lichaamsvet bezaten (25-27%) in tegenstelling tot de vrouwtjes (16-17%). Tabel 1 Enkele gegevens van laboratorium en wildvang hamsters (F2 en F3) van 22 weken oud. laboratorium wildvang 32 m, 33 v 25 m, 14 v lichaamsgewicht (g) 141,4 116,6* voedselopname p/d (g) 7,5 5,7* lichaamslengte (mm) 160,0 165,1* oorlengte (mm) 21,3 21,9* lengte achterpoot (mm) 18,7 18,9 lengte staart (mm) 7,3 7,8 *significant verschillend ten opzichte van laboratorium hamsters. Het bleek verder dat de dieren die individueel opgroeiden lichter bleven dan de dieren die in groepen van 3 opgroeiden, bijvoorbeeld in lab hamsters 121,9 gram tegenover 165,8 gram! De groepdieren bezaten relatief ook meer lichaamsvet (±25-28%) dan individueel gehuisveste dieren (± 20%), deze waarden wijken af van de voorgaande omdat hier mannetjes en vrouwtjes bij elkaar genomen zijn. Ook aten de groepsgewijs gehuisveste dieren meer en werden langer dan alleen levende dieren. Dit effect werd zowel bij lab als wildvang hamsters gevonden. Vervolgens werd er naar de verschillende organen gekeken en het bleek dat vooral de milt relatief zwaarder was in lab hamsters, terwijl er voor de nieren geen verschil gevonden werd. In de wildvang hamsters waren de teelballen, epididymis, de bijnier en de eierstokker relatief iets lichter dan de lab hamsters, maar er werd geen verschil gevonden in relatief gewicht van de baarmoeder. Nota bene, in labhamsters maken de teelballen 3.6% uit van het totale 4
5 lichaamsgewicht, en in wildvang hamsters is dat nog altijd 2.9%. Hamsters worden veel gebruikt als proefdier bij onderzoek naar de regulatie van het natuurlijke dag/nacht ritme omdat dit in hamsters heel strikt geregeld en voorspelbaar is en er daardoor dus goed gekeken kan worden naar de onderliggende hormonale systemen. Men kan zich echter afvragen of deze eigenschap van de lab hamsters veroorzaakt werd door de inkruisingen die in de loop der jaren opgetreden zijn, of dat dit ook een natuurlijke eigenschap van de Syrische hamster is. Daarom werden ook in dit opzicht de laboratorium hamsters vergeleken met de wildvang hamsters. De hamsters kregen een vaststaand dag/nacht ritme van 14 uur licht en 10 uur donker. De activiteit van de hamsters werd bekeken door infrarood camera's en door het registreren van de omwentelingen van het looprad dat de hamsters tot hun beschikking hadden. Er werden geen duidelijke verschillen gevonden tussen de lab hamsters en wildvang hamsters, in dit geval F1. Van de dagelijkse activiteit van de hamsters vond zo'n 80% plaats in de donkere periode. Het looprad werd eigenlijk alleen maar in de donkere periode gebruikt, maar opvallend genoeg waren de wildvang hamsters daarin drie keer zo actief als de lab hamsters. Lab hamsters maakten gemiddeld omwentelingen per 24 uur, wildvang hamsters maar liefst omwentelingen. Bij een groot rad is dit toch bijna 50 cm per omwenteling, wat neerkomt op ruim 8 km per 24 uur voor de wildvang hamsters. Wanneer de dieren voor de duur van het experiment alleen maar in het donker gehouden werden, hielden ze toch hun normale ritme aan van 24 uur. Met andere woorden, ze werden altijd op dezelfde tijd wakker en waren op dezelfde tijd actief gedurende het etmaal. Conclusies. De conclusie van dit verhaal is dat er nog veel Syrische hamsters leven in hun natuurlijke verspreidingsgebied. We zijn wat meer te weten gekomen over hun natuurlijke levensomstandigheden en gedrag, en de huidige lab hamsters, en waarschijnlijk ook de huisdier hamsters, zijn wel wat verschillend vergeleken met de dieren in het wild, maar heel erg groot zijn de verschillend nu ook weer niet. Gebruikte literatuur. Alderton D. Rodents of the world. Blanford, London Gattermann R. 70 Jahre Goldhamster in menschlicher Obhut - wie gross sind die Unterschiede zu seinen wildlebenden Verwandten? Tierlaboratorium 23:86-99 (2000). Gattermann R. Fritzsche P, Neumann K, Al- Hussein I, Kayser A, Abiad M, Yakti R. Notes on the current distribution and the ecology of wild golden hamsters (Mesocricetus auratus). J Zool, Lond. 254: (2001). Gattermann R, Fritzsche P, Weinandy R, Neumann K. Comparative studies of body mass, body measurements and organ weights of wild-derived and laboratory golden hamsters (Mesocricetus auratus). Lab Anim 36: (2002). Weinert D, Fritzsche P, Gattermann R. Activity rhythms of wild and laboratory golden hamsters (Mesocricetus auratus) under entrained and free-running conditions. Chronobiol Int 18: (2001). Marcel AG van der Heyden, Over de auteur. Marcel van der Heyden heeft van 1985 tot 1990 biologie gestudeerd aan de Universiteit Utrecht. Na zijn promotie onderzoek aan groeifactor receptoren aan dezelfde universiteit, is hij 4 jaar werkzaam geweest bij het Nederlands Instituut voor Ontwikkelings Biologie te Utrecht (Hubrecht laboratorium). Vanaf 2000 is hij verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht en verricht daar onderzoek aan stamcellen. Zijn vrije tijd besteedt hij deels aan werkzaamheden in het Knaagdierenpension en Hamsterfokkerij Vrolijk te Nieuwegein. 5
SPREEKBEURT Chinchilla
SPREEKBEURT Chinchilla l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA
Nadere informatieSPREEKBEURT Chinchilla
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT Chinchilla ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA
Nadere informatieDe vruchtbaarheidscyclus van de Syrische hamster (Mesocricetus auratus).
De vruchtbaarheidscyclus van de Syrische hamster (Mesocricetus auratus). Dr. Marcel AG van der Heyden De vruchtbaarheidscyclus. Net als andere knaagdieren kan ook de Syrische hamster zich snel voortplanten.
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT HAMSTER ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT HAMSTER ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE HAMSTER BIJ
Nadere informatieHAmster. Kids for Animals Hamster spreekbeurt. Hamster kennis. Gedrag. Een hamster als huisdier
HAmster Hamster kennis Hamsters zijn populaire huisdieren. De kleine knaagdieren zijn er in verschillende soorten. Het bekendst zijn de Syrische hamster (goudhamster) en de Russische dwerghamster. Syrische
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT HAMSTER ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT HAMSTER ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE HAMSTER BIJ
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieNaar een artikel van Fukada (1960), bewerkt door Hans van der Rijst
GROEI EN GESLACHTSRIJPHEID BIJ ELAPHE QUA DRIVIRGATA (BOIE) Naar een artikel van Fukada (1960), bewerkt door Hans van der Rijst INLEIDING Gedurende de jaren 1954 tot en met 1959 heeft Hajime Fukada onderzoek
Nadere informatieHerbivoor, carnivoor, omnivoor. Leeftijd geslachtsrijp. Worpgrootte
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5 06-12-2005 12:02 Pagina 183 183 TA M M E R AT zoogdieren Latijnse naam Herbivoor, carnivoor, omnivoor Speenleeftijd Leeftijd geslachtsrijp Leeftijd fokrijp Bronstig om de
Nadere informatieinhoud Het konijn 1. Bos en duin 2. Het hol 3. Keutels 4. Gevaar 5. Een huisdier 6. Rassen 7. Filmpje Pluskaarten Bronnen en foto s
Het konijn Het konijn inhoud. Bos en duin 3. Het hol 5 3. Keutels 6 4. Gevaar 7 5. Een huisdier 6. Rassen 7. Filmpje 3 Pluskaarten 4 Bronnen en foto s 6 Colofon en voorwaarden 7 Het konijn Een konijn is
Nadere informatieBiblioteca Nacional Aruba BIBLIOTECA NACIONAL ARUBA. Yuwana
BIBLIOTECA NACIONAL ARUBA Yuwana De naam... 3 Inleiding... 3 Uiterlijk... 3 De staart... 4 Voeding... 4 Voortplanting... 4 Slapen... 5 Natuurlijke vijanden... 5 Huisdieren... 6 Beschermde dieren... 6 Literatuur:...
Nadere informatieLees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
Agapornissen Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. 2p 41 In informatie 1 worden enkele eigenschappen
Nadere informatieCALIFORNISCHE ZEELEEUW
CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is een van de meest elegante waterdieren die er bestaan. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schieten ze als een pijl door het
Nadere informatieRat Ratten kennis. Kids for Animals Ratten spreekbeurt. Soorten ratten. Een rat als huisdier
Rat Ratten kennis De ratten die wij als huisdier houden stammen af van de wilde bruine rat. Deze soort komt oorspronkelijk uit Azië. Rond 1700 kwam de bruine rat in handelsschepen naar Europa. In de 19
Nadere informatieVeldwerk in Tapajós, de Brazliaanse Amazone Mei juli 2014 Masha van der Sande
Veldwerk in Tapajós, de Brazliaanse Amazone Mei juli 2014 Masha van der Sande Tropische bossen zijn van wereldwijd belang, onder ander omdat ze vele soorten huisvesten en grote hoeveelheden CO 2 uit de
Nadere informatieWerkstuk Biologie De Sneeuwuil
Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk door Rikaatje 1148 woorden 25 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou De Sneeuwuil Gemaakt door: Rika van Breemen 1HVC 2017 Inleiding
Nadere informatieDE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie reptielen Griekse landschildpad Testudo
Nadere informatieSPREEKBEURT KORTSTAARTOPOSSUM
SPREEKBEURT KORTSTAARTOPOSSUM l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KORTSTAARTOPOSSUM
Nadere informatieInformatie over de korenwolf
Informatie over de korenwolf De korenwolf behoort tot de familie van de Cricetidae ofwel knaagdieren. Hoe leeft een korenwolf? De Europese hamster staat in Nederland bekend onder de naam korenwolf. De
Nadere informatieEen jonge sequoia opgegroeid tussen de as van een bosbrand en een jonge sequoia in een pot.
Hoofdstuk 8. De levensloop van de Sequoia gigantea: van zaadje tot reuzenboom Niet elk zaadje dat uit de kegel valt ontkiemt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat van de zaadjes die in een groene
Nadere informatieDe filosofie van het voeren
Terug naar Voorwoord Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk De filosofie van het voeren Inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Het algehele beeld Hoe voeding in de Natuur er uit zou zien...
Nadere informatieSyrische (goud) hamster informatie. Hamstery il Criceto
Syrische (goud) hamster informatie Hamstery il Criceto Hallo, Op het WereldWijdeWeb is natuurlijk heel veel info te vinden over (goud) hamsters, maar zoveel mensen zoveel meningen. De info in dit boekje
Nadere informatieSPREEKBEURT GANS VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT GANS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GANS BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatieDE ORANG OETAN. Bosmens
DE ORANG OETAN Bosmens Sommige mensen hebben last van hoogtevrees. Dit langharige bosmens heeft het omgekeerde. Hoog in de bomen van het tropische regenwoud zoekt hij naar rijp fruit om te eten. Hij komt
Nadere informatieWerkstuk Biologie Nijlpaarden
Werkstuk Biologie Nijlpaarden Werkstuk door een scholier 1372 woorden 15 oktober 2004 6,5 194 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het onwijze coole dieren vind.
Nadere informatieSPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT KOI l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KOI BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatieWOLF. Huilend roofdier
WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Nadere informatieWESTELIJKE LAAGLANDGORILLA
WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA Toen onderzoekers meer dan 100 jaar geleden voor het eerst een gorilla zagen, schrokken ze zich een ongeluk. Dat is ook niet zo gek! Een gorilla kan er gevaarlijk uitzien. Vooral
Nadere informatieSPREEKBEURT AMAZONEPAPEGAAI
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AMAZONE- PAPEGAAI BIJ ELKAAR
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieWerkstuk Biologie Zee-otter
Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk door een scholier 1340 woorden 8 maart 2003 5,8 129 keer beoordeeld Vak Biologie Waar leeft de zee-otter? Vroeger kwamen ze nog in het grootste deel van de grote oceaan
Nadere informatieDe orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka
De orka De orka is de grootste soort uit de familie van de dolfijnen. De orka heeft een gezet lichaam, met een stompe snuit. Het dier heeft één spuitgat, en grote peddelvormige buikvinnen. Wil je zelf
Nadere informatieEindexamen biologie compex vmbo gl/tl I
OLIFANTEN Olifanten zijn dieren die in groepen leven. Elke groep bestaat uit een aantal mannetjes en vrouwtjes. Soms vertonen mannetjes van dezelfde groep een bepaald soort gedrag. Klik in het openingsscherm
Nadere informatieGeelwangschildpad. Trachemys scripta troosti. www.licg.nl. Serie reptielen
Serie reptielen Geelwangschildpad Trachemys scripta troosti Geelwangschildpadden zijn erg populair als huisdier. Deze koudbloedige dieren worden vaak gekocht wanneer ze nog klein zijn. Ze kunnen echter
Nadere informatieInleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer
Nadere informatie14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.
Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het
Nadere informatieSPREEKBEURT GROENE BOOMKIKKER
SPREEKBEURT GROENE BOOMKIKKER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GROENE
Nadere informatieVoorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe Walter Van Kerkhoven
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe. 2018 Walter Van Kerkhoven In het kader van de volledige broedvogelinventarisatie werd tijdens het broedseizoen
Nadere informatieinhoud DE ÉÉN Z N DOOD IS DE ANDER ZIJN BROOD.
Ratten inhoud 1. Ratten 3 2. De zwarte rat 4 3. De bruine rat 7 4. De tamme rat 11 5. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Bronnen en foto s 16 Colofon en voorwaarden 17 DE ÉÉN Z N DOOD IS DE ANDER ZIJN BROOD. 1.
Nadere informatieHoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging
Nadere informatieDE CALIFORNISCHE ZEELEEUW
DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is één van de meest elegante waterdieren die er bestaat. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schiet hij als een pijl door het
Nadere informatieBericht van de hamsterfluisteraar
Met unieke foto s van topfotograaf Elena Eremina Bericht van de hamsterfluisteraar Pleidooi voor Het Betere Hamsterleven Inhoudsopgave Voorwoord 5 Hoofdstuk 1 De geschiedenis van de goudhamster 10 Hoofdstuk
Nadere informatieWeek 2, groep 8. Citotrainer. Meer dan 30 opgaven. Rekenen Begrijpend lezen Spelling Wereldoriëntatie. citotrainer.net
Week 2, groep 8 Citotrainer Meer dan 30 opgaven Rekenen Begrijpend lezen Spelling Wereldoriëntatie Rekenen Hieronder zie je 8 opgaven voor rekenen. Je mag bij dit onderdeel kladpapier gebruiken. Opgave
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-16-2-b
Bijlage VMBO-KB 2016 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-16-2-b Koraalriffen Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 42 tot en met 50. Bij het beantwoorden
Nadere informatieBRUINE BEER. Grote alleseter
BRUINE BEER Grote alleseter Een bruine beer ziet er schattig uit, maar vergis je niet. Deze beer is zonder twijfel het sterkste dier van Europa! Wist jij dat er veel kinderen zijn die wel eens met een
Nadere informatieBoekverslag door D woorden 6 maart keer beoordeeld
Boekverslag door D. 2516 woorden 6 maart 2006 6 178 keer beoordeeld Vak Biologie Hamster Wat is een hamster Een hamster is een klein dier en hij is heel zacht. Hij heeft vier poten, de hamster heeft kleine
Nadere informatieDe Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Nadere informatieCavia. Cavia. Serie zoogdieren
Serie zoogdieren Cavia Cavia De cavia is een knaagdier dat veel als huisdier gehouden wordt. Cavia s zijn groepsdieren, ze kunnen het best samen gehuisvest worden. Deze dieren planten zich snel voort.
Nadere informatieWinterslaap. groep 5/6
Winterslaap groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers 8 Werkblad winterslaap 15 Schrijf je eigen e-boek 16
Nadere informatieManenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens
Manenwolf Vos op stelten Hoe de manenwolf aan zijn indrukwekkende naam komt wordt duidelijk als er gevaar dreigt. Van kruin tot schouders loopt een zwarte streep over de vacht. Als de manenwolf merkt dat
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Wilde Konijn Het wilde konijn: Wie is wie? Mannetje = rammelaar of ram Vrouwtje = voedster Waar komen konijnen voor: Ze leven in de vrije natuur, liefst op zandgronden.ze zitten graag in half open landschappen
Nadere informatieDoor: Roberto Rosi, Via A. Nardi 3, La Spezia, Italië. Inhoud: Inleiding - Verlichting - Klimaat - Paring - Geboorte - Literatuur.
KWEEK IN GEVANGENSCHAP VAN BITIS GABONICA RHINOCEROS Door: Roberto Rosi, Via A. Nardi 3, 19100 La Spezia, Italië. Inhoud: Inleiding - Verlichting - Klimaat - Paring - Geboorte - Literatuur. INLEIDING Een
Nadere informatieEindexamen biologie vmbo gl/tl 2003 - II
INFORMATIE 1 HET WILD ZWIJN Het wild zwijn komt in grote delen van Europa voor. In Nederland is het alleen nog te vinden op de Veluwe en in Zuid-Limburg, en dan vooral in eikenbossen. Het Europees wild
Nadere informatieTijger. Een machtige streepjeskat
Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste
Nadere informatieDE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie zoogdieren Wallaby Macropus agilis, M.
Nadere informatieDE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN g e z e l s c h a p s d i e r e n l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m Serie reptielen Halsbandleguaan Crotaphytus
Nadere informatieCHEETAH VAN DE POLDER
WERKBLAD DE HAAS: CHEETAH VAN DE POLDER NAAM GROEP 1. CHEETAH VAN DE POLDER 2. ALS EEN HAAS ER VAN DOOR Bekijk het clipje Bekijk het clipje De haas, cheetah van de polder. Leven van de haas in de polder.
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 38 tot en met
Nadere informatieLid van de maand 2 De eekhoorn 3 Wat vinden jullie? 4 Wat vind jij? 5 Doe het zelf 6. Kleurplaat. Leer tekenen 8 Spelletjes 9 Dierenproeven?
Artikel Pagina Doe het zelf: hier waak ik p.6 Lid van de maand 2 De eekhoorn 3 Wat vinden jullie? 4 Wat vind jij? 5 Doe het zelf 6 Kleurplaat 7 Leer tekenen 8 Spelletjes 9 Dierenproeven? 10 Kleurplaat
Nadere informatieExamen VMBO-BB. wiskunde CSE BB. tijdvak 1 vrijdag 23 mei 11.30-13.00 uur. Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Examen VMBO-BB 2008 tijdvak 1 vrijdag 23 mei 11.30-13.00 uur wiskunde CSE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen
Nadere informatieDe Heikikker De Heikikker
De Heikikker Brabant Water beheert 2200 hectare grond waarvan 1500 hectare natuurgebied. Hiermee zijn wij een van de grootgrondbezitters in Noord-Brabant. In deze natuurgebieden liggen ook de waterwingebieden
Nadere informatieGewone doosschildpad
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie reptielen Gewone doosschildpad Terrapene
Nadere informatieDE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie reptielen Griekse landschildpad Testudo
Nadere informatieEekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats
Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben
Nadere informatiezoogdieren pareloogjes
HAMSTER zoogdieren Syrische Chinese Roborowski- Russische hamster dwerghamster dwerghamster dwerghamster Latijnse naam Mesocricetus auratus Cricetulus griseus Phodopus roborovskii Phodopus sungorus Herbivoor,
Nadere informatieBruine anolis. Norops sagrei. www.licg.nl. Serie reptielen
Serie reptielen Bruine anolis Norops sagrei Anolissen zijn slanke, klimmende hagedissen. De bruine anolis is, zoals de naam al suggereert, bruin van kleur. Daarnaast heeft deze anolis donkere en lichte
Nadere informatieInfo voor ambulance-medewerkers en overige hulpverleners
Info voor ambulance-medewerkers en overige hulpverleners - Leeft solitair - Mannetje en vrouwtje blijven niet bij elkaar - Moeder en jongen blijven 2 tot 3 maanden bij elkaar - Is een schemer nachtdier
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20859 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20859 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Drees, Johanna Marijke Title: Rabbits in the coastal sand dunes : weighed and
Nadere informatieSPREEKBEURT GROENE LEGUAAN
SPREEKBEURT GROENE LEGUAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GROENE
Nadere informatieSPREEKBEURT MONGOOLSE GERBIL
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT MONGOOLSE GERBIL ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MONGOOLSE
Nadere informatieOver haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen.
VO Werkblad Doel: Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. Materialen: - Werkblad 3: - Potlood - Filmpjes: Dolfijnen, bruinvissen en vissen. De filmpjes zijn te vinden
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2016 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-16-2-b Koraalriffen Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 42 tot en met 54. Bij
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Bijlage met informatie. KB-0191-a-10-2-b
Bijlage VMBO-KB 2010 2 tijdvak 2 biologie CSE KB Bijlage met informatie. KB-0191-a-10-2-b Agapornissen Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 48. Bij het beantwoorden
Nadere informatieGroei gewicht. gemiddeld gewicht. 3 jaar leeftijd (maanden/jaren) 1 jaar. 2 jaar
Groei Zoraya is 3 jaar oud. Haar ouders zijn vaak met haar naar het consultatiebureau gegaan. Daar werd Zoraya telkens gewogen. Je ziet een deel van de kaart waarop met stippen het gewicht van Zoraya is
Nadere informatieGiraffe. Inhoud. Hoefachtigen. Hoefachtigen
Giraffe Inhoud Hoefachtigen Waar komen giraffen veel voor? Eten en drinken van de giraffe? Gewicht, lengte en leeftijd De geboorte Verschillende Soorten Giraffen De gevechten Hazenslaapjes Schone oren
Nadere informatieDe pinguïn. De geschiedenis van de pinguïn. Kenmerken van de pinguïn
De pinguïn Iedereen weet wel wat een pinguïn is, maar bijna niemand weet dat er in totaal zeventien verschillende soorten zijn! Ook weet iedereen dat pinguïns in koude gebieden leven, maar niet iedereen
Nadere informatieGeelbuikschildpad. Trachemys scripta scripta. www.licg.nl. Serie reptielen
Serie reptielen Geelbuikschildpad Trachemys scripta scripta Geelbuikschildpadden worden veel als huisdier gehouden. Deze dieren worden vaak gekocht wanneer ze nog klein zijn. Ze kunnen echter 30 centimeter
Nadere informatieVOORTPLANTING VAN DE VLEKKENPYTHON (LIASIS. Dr. R. Ross, Institute for Herpetological Research, Box 2227, Stanford, California
VOORTPLANTING VAN DE VLEKKENPYTHON (LIASIS CHILDRENI) 1J! EEN TERRARIUM. Door: Dr. R. Ross, Institute for Herpetological Research, Box 2227, Stanford, California 94305, U.S.A. Inhoud: Inleiding - Het houden
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b
Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 43 tot en met 51. Bij het
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2010 2 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Bijlage met informatie. GT-0191-a-10-2-b Agapornissen Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en met 52. Bij het
Nadere informatieHoeveel euro moet Iris voor het skiën van haar kinderen betalen? Schrijf hieronder je antwoord op. ...
Wintersport Iris gaat met haar gezin op skivakantie. Vooraf gaat ze met haar kinderen een keer oefenen. Dit doen ze op de overdekte skibaan Sneeuwwereld. Hieronder staan de tarieven van Sneeuwwereld. SNEEUWWERELD
Nadere informatie5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni 2011 5,9 17 keer beoordeeld Vak Biologie Gemaakt door: naoufal el morabit 1vh1 Datum ingeleverd: maandag 14 februari 2011 Inhoudsopgave Voorwoord is de pagina
Nadere informatieSPREEKBEURT GUPPY VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GUPPY VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GUPPY BIJ ELKAAR
Nadere informatieVoorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe Walter Van Kerkhoven
Voorkomen van Bruine Kiekendief (Circus aeruginosus) in Het Verdronken Land Van Saeftinghe. 2017 Walter Van Kerkhoven Tijdens het broedseizoen van 2017 werd onderzoek gedaan naar het voorkomen, broedgedrag
Nadere informatieLICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN
LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie reptielen Roodkeelanolis Anolis carolinensis
Nadere informatieSerie reptielen Mississippi modderschildpad
Serie reptielen Mississippi modderschildpad Kinosternon subrubrum De Mississippi modderschildpad brengt veel tijd door in het water. Hij kan het beste alleen gehuisvest worden. Een volwassen Mississippi
Nadere informatieSPREEKBEURT LAMA EN ALPACA
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LAMA EN ALPACA ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE LAMA
Nadere informatieDE WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA
DE WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA Toen onderzoekers meer dan 100 jaar geleden voor het eerst een gorilla zagen schrokken ze zich een ongeluk. Dat is ook niet zo gek! Een gorilla kan er gevaarlijk uitzien!
Nadere informatieIJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus
IJsbeer Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsberen zijn zoogdieren. Ze komen voor op en rond de Noordpool waar het kouder kan worden dan -40 C! Mannetjes worden ongeveer 3 meter lang en wegen 400
Nadere informatieFlora en fauna. Flora
Flora en fauna Flora De bomen in Australië zijn het hele jaar groen. Niet altijd het mooie groen zoals bij ons, maar meer het grijze groen. Zoals de eucalyptus, waarvan de meeste soorten nooit hun bladeren
Nadere informatieMijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat
De Koala Inleiding. Mijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat Ik ga over de volgende punten iets vertellen: Wat is een koala?
Nadere informatieGEWONE ZEEHOND. Huiler
GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op
Nadere informatieChinchilla. Kids for Animals chinchilla spreekbeurt. Chinchilla kennis. Wilde chinchilla s. Als huisdier
Chinchilla Chinchilla kennis Chinchilla s zijn knaagdieren die oorspronkelijk uit het Andes gebergte in Zuid-Amerika komen. Ze hebben een dikke zilverblauwgrijze vacht en zien er erg knuffelbaar uit. Maar
Nadere informatieDe kip. De geschiedenis van de kip. Kenmerken van de kip
De kip Kippen zijn er in alle soorten en maten. Misschien kennen we de kip wel het beste uit de supermarkt, verpakt in folie, liggend in de koeling. Hier hebben we het over kippenvlees, maar hieronder
Nadere informatieDE IJSBEER. Super speurneus
DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger
Nadere informatieinhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7.
De wolf inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 4 2. Ruiken, horen en zien 6 3. De roedel 7 4. De taal van de wolf 9 5. Wolf en hond 10 6. Soorten wolven 11 7. Sprookjes 12 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van lente 2009 Hoi! Kikkers en padden komen in de lente uit hun winterslaap. Sommige al in februari /maart, als het nog bibberkoud is. Zoals de bruine kikker. Of de bufo
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen
Nadere informatieJaartaak 2012-2013 MEX CO. Mexico-Stad. Nick Dewaele 3GL. Ruben Hawer Massimo Montanari
Jaartaak 2012-2013 MEX CO Mexico-Stad Nick Dewaele 3GL Ruben Hawer Massimo Montanari 2 Inhoudsopgave Situering... 4 Aantrekkingspolen... 6 Natuurlijke factoren... 6 Klimaat 7 Landschap 7 Reliëf 7 Fauna
Nadere informatie