De Grote Pizzatest. Engineering Productontwikkelaars onder één dak. Win. magazine voor studenten en medewerkers van de han.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Grote Pizzatest. Engineering Productontwikkelaars onder één dak. Win. magazine voor studenten en medewerkers van de han. www.snsr."

Transcriptie

1 De Grote Pizzatest Engineering Productontwikkelaars onder één dak magazine voor studenten en medewerkers van de han Win kaarten voor Eastside Blues en DRIFT sensor #14, jaargang 16 1 jrg 16, #14, 21 maart 2012

2 Ondertussen op SNSR.nl Best 1gelezen Best Het is seks of stoppen! Steeds meer Britse geneeskundestudenten prostitueren zichzelf om hun studie te kunnen betalen. Een op de tien toekomstige artsen heeft wel een vriend of vriendin die seks heeft in ruil voor geld. Veel studenten hebben een studieschuld van tot pond. Veel studenten zien prostitutie als enige oplossing, omdat de kosten zover oplopen dat een gewone bijbaan niet voldoende opbrengt. Bovendien zijn doorsnee bijbanen schaars. Het is seks of stoppen, aldus een student die anoniem wil blijven. Gratis woonruimte voor Groningse studenten Studenten in Groningen kunnen in aanmerking komen voor gratis woonruimte. Ze moeten dan wel optreden als huisoudste in een opvanghuis voor probleemjongeren van 16 tot 18 jaar. De student moet met zijn lifestyle het goede voorbeeld geven aan de jongeren en ook een oogje in het zeil houden. Ook moet de student, die minimaal 23 jaar moet zijn, wekelijks een verslag inleveren bij de hulpverlening. 3gelezen Best 2gelezen Campus in Beeld terug op snsr.nl Je hebt ze even een tijdje moeten missen op de site, de dames en heren van Campus in Beeld, maar vanaf begin maart kun je ook weer via SNSR.nl op de hoogte blijven van alles wat er op de Nijmeegse campus gebeurt, in beeld gevangen. Campus in Beeld doet wekelijks verslag van alle interessante dingen die zich afspelen op de Nijmeegse campus, zowel op de HAN als op de RU. Het citaat Ik heb zelfs een boek gelezen! Tja, als je uit verveling al een boek gaat lezen omdat je geen smartphone om handen hebt, dan is het wel heel erg met je gesteld. HAN-studenten deden vorige maand mee aan een experiment waarbij ze een paar dagen hun smartphone inleverden. Heavy days, blijkt achteraf 41% Het percentage bezoekers op snsr.nl dat aangaf de werkwijze van PowNews af te keuren. Het programma was de laatste weken nogal eens in het nieuws vanwege de kritiek dat het kreeg rondom de kwestie Job Cohen en de hoogleraar die Rutger Castricum een potje smeer gaf. Volg Sensor op of op Twitter 2

3 B Sensor is het redactioneel onafhankelijk magazine van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Het magazine is gratis voor studenten en medewerkers. Het volgende nummer verschijnt op 4 april redactie-adres Nijmegen, Kapittelweg 33, Kamer A3.11 (024) Arnhem, Ruitenberglaan 29, Kamer 3.19 (026) sensor@han.nl 20 postadres Postbus 6960, 6503 GL Nijmegen redactie Han Geurts, hoofdredacteur, (024) Herman van Deutekom, plv. hoofdredacteur (026) Renée Jenniskens, (024) Olga Helmigh, (026) Sander Arink (024) Raïssa Soeter (024) Els Sanders, (024) Engineering Productontwikkelaars onder één dak Van kruidenpotje tot zure kots Sensors Grote Pizzatest medewerkers Ruud Kroes Marijn Hondorp Claudia Fitsch Mart Geurts redactieraad G. Hendriks (voorzitter), W. Sips, P. Freriks, M. Nederhoed, E. Cuppen, M. van Koolwijk, M. Witjes 29 Mail & Win 25 fotografie Ralph Schmitz Coos Dam Bart van Dieken vormgeving en productie Ben Schot, Graphic Design bno DRIFT en East Side Blues Prijsvragen Vriendschap en andere ongemakken HAN ers schrijven van zich af pag.29 advertenties Bureau Nassau BV Achterom 100 C 1621 KW Hoorn info@bureaunassau.nl, tel kopij Kopij en reacties moeten voorzien zijn van naam en telefoonnummer. De redactie houdt zich het recht voor ingezonden stukken te weigeren of in te korten. rubrieken HannaH 4 Olga Oordeelt 10 De Playlist 30 verder in dit nummer Facial fitness 5 Tijdschrift psychische patiënten 11 Geluiden uit genadedal 31 sensor #14, jaargang 16 3

4 Wangkussen Te hoog. Het is gewoon te hoog en de HAN krijgt het met geen mogelijkheid omlaag. Het ziekteverzuim binnen dit gesticht is weer stijgende en gaat naar vijf procent. Vijf procent zult u zeggen, valt toch wel mee? Knap naïef hoor, zo ken ik u weer. Vijf procent betekent wel dat er honderdvijftig medewerkers afbellen; ziek, zwak en misselijk. Elke dag weer. En honderdvijftig mannen of vrouwen die het hele jaar niet werken, staan toch mooi op de payroll voor 15 miljoen euro. Vijftien miljoen die de school betaalt voor medewerkers die niet op komen dagen. Het College van Bestuur heeft daarom begin 2011 bureau Berenschot ingeschakeld om te onderzoeken hoe het verzuim omlaag kan. Het rapport verscheen vorige maand (die jongens van Berenschot willen ook graag uren declareren) en de resultaten ervan komen overeen met wat ook uit andere onderzoeken al bleek: pak het probleem bij de basis aan. Voorkom de grootste bron van besmetting en verbiedt het handen schudden. Bij kennismakingen, in de wandelgangen, bij ontmoetingen, op recepties: overal worden gewoontegetrouw de handen geschud. Dat leidt door het kwistig overbrengen van talloze bacteriën tot infecties. Kappen daarmee. Van den Hoogenband, hoofdarts van het Olympisch team, kwam al eerder met de risico s van het schudden: Wij hebben eind 2011 een document gestuurd naar alle sportorganisaties met het belang van handhygiëne. Was je handen vaak, reinig ze daarna met alcohol en maak geen gebruik van een publiek toilet. Voorkomen is beter dan genezen, denkt ook Berenschot, dus gewoon kappen met schudden. Het CvB beraadt zich over de juridische stappen die nodig zijn voor een definitief verbod op handen schudden en sancties bij overtredingen. Berenschot doet inmiddels onderzoek naar die vreselijke gewoonte alles en iedereen maar drie keer te wangkussen. Want wat daarmee aan smerige ziekteverwekkers wordt overgebracht.. HannaH 4 Ontwikkeld De medewerker en de foto Wie: Yvonne Kolkman Functie: Procescoördinator HBO Rechten Wat: Communie van haar grote broer Waar: katholieke kerk Dieren Wanneer: 1965 Op dit prinsessenplaatje is Yvonne vijf jaar. Ze is hier bij de communie van haar drie jaar oudere broer Harrie. Ik was bruidsmeisje. Ik heb dat later nooit meer gezien of gehoord, dat er bruidsmeisjes bij de communie waren. Mijn broer moest tijdens de communie zelfs biechten, dat hoefde ik een paar jaar later ook niet meer. Het bijzondere aan de foto is de prinsessenjurk. De meisjes om mij heen hadden allemaal nieuw gekochte jurkjes aan. Wij hadden het niet breed thuis, maar mijn moeder was heel inventief, en ze kon goed naaien. Speciaal voor deze gelegenheid heeft ze haar eigen bruidsjurk opgeofferd om er dit mooie jurkje voor mij van te maken. Iedereen was het erover eens dat mijn jurk het mooist was, die dag. Ik was zo trots als een pauw en vertelde iedereen die het wilde horen dat mijn moeder deze jurk zelf had gemaakt. Ik weet nog goed dat ik heel zenuwachtig was die dag. En met vijf jaar oud kijken meisjes al heel goed naar wat een ander aan heeft. Dat leverde veel jaloerse blikken en afgunst op van de andere meisjes, en geroddel en boze gezichten van de moeders van die meisjes. Mijn vader was streng gelovig, dus moesten we iedere zondag naar de kerk. Daar kwam verandering in toen de oude kerk in Dieren plaats maakte voor een nieuwe, moderne kerk, met oranje stoelen en een groen plafond, haha. Dat was niet langer de kerk van mijn vader. En toen er een koor bij kwam en er na de heilige mis werd geklapt, was dat natuurlijk uit den boze. Tot overmaat van ramp was de nieuwe pastoor ook nog een vrouw. Uiteindelijk is hij uitgeweken naar een kerk in De Steeg, waar alles nog hetzelfde was. Op haar hoofd draagt Yvonne een kroontje. Van fresia s. Had mijn moeder in mijn haar gevlochten. En waarom ik bloemen in mijn hand heb? Geen idee. Ik lijk de enige te zijn. Het jurkje is overigens later nog een keer vermaakt: het is nu een poppenjurk. HvD coos dam

5 Studentenhuis voor autisten Geen rimpelloos onderzoek Het was ook wel te mooi om waar te zijn: even een paar weken rare bekken trekken en kijk: minder rimpels. Eline Rütten en Pieternel Welles, vierdejaars studenten van de opleiding Logopedie deden deze winter een vergelijkend onderzoek naar het effect van Facial Fitness in een groep van 25 mensen waarbij de eerste tekenen van ouderdom zichtbaar zijn. Vier weken lang werden spierversterkende gezichtoefeningen gedaan. Naderhand werd, aan de hand van foto s vóór en ná, naar de effectiviteit van het programma gekeken. De twee studenten kwamen op dit idee omdat logopedisten de indruk hebben dat bepaalde oefeningen voor gezichtsspieren niet alleen goed werken op de stem, maar ook meehelpen aan het verminderen van rimpels. De conclusie? Na vier weken is er geen merkbare verbetering. Geen rimpeltje verdwenen dus. De dames denken wel dat na een langere periode meer resultaten te zien zijn. Ze vergelijken het met fitness in de sportschool: daar zie je na vier weken oefenen ook niet veel verandering, maar na een half jaar wel. Ook denken ze dat uitgezocht zou moeten worden of door Facial Fitness de huid beter doorbloed wordt. Veel proefpersonen vinden dat je er dan in ieder geval gezonder uitziet. Kortom: nader onderzoek is noodzakelijk. RJ Een flat aan de Sonsbeeksingel in Arnhem huisvest sinds kort twee woningen voor studenten met een autistische stoornis. Volgens Johan Veenman, oprichter van Stumass, de organisatie die dit soort huizen exploiteert in studentensteden, ligt de schooluitval in deze groep studenten in het hbo op 90 procent. Stumass helpt studenten met een autisme spectrum stoornis (ASS) om succesvol te studeren en begeleidt hen naar zelfstandig wonen. De stichting streeft ernaar zelfredzaamheid te vergroten en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn voor studie en wonen. HG Sessie Zalloon Pleased to meet you, hope you guess my name. Scheurende gitaren ondersteunen deze standard. Dit keer eens niet door de Rolling Stones, maar van studenten Culturele en Maatschappelijke Vorming en Creatieve Therapie. Zij hebben zich vanavond voor een jamsessie verzameld in de Zalloon, het studentencafé op de Nijmeegse Kapittelweg. Het is vooral het alternatieve publiek, beetje hippie en lekker makkelijk. De muzikanten wisselen elkaar af, maar het repertoire blijft hetzelfde. Behalve de bekende songs is vooral ook grunten populair: lekker achter in de keel rauwe geluiden maken. De Zalloon organiseert regelmatig activiteiten, van spelletjesavonden tot blokfeesten en filmavonden. De doelgroep bestaat vooral uit studenten van Culturele en Maatschappelijke Vorming, maar iedereen is welkom. Een stuk of dertig mensen zijn er deze avond, er wordt regelmatig goed meegezongen. Er wordt ook opmerkelijk veel gefotografeerd en gefilmd, allemaal voor de facebookpagina van de Zalloon en voor YouTube. Prettig kennis te maken, Zalloon is de naam. RJ sensor #14, jaargang 16 5

6 HAN toch nog onvoldoende? Staatssecretaris Zijlstra heeft de finale inspectierapportage over de kwaliteit van de hogescholen naar de Tweede Kamer gestuurd. In dat rapport staan 105 gevallen waarbij de inspectie het niveau niet voldoende vond, waarvan 86 bij Inholland. Ook de HAN (Werktuigbouwkunde) wordt in dat rapport genoemd, hoewel de inspectie vastgesteld heeft dat er geen enkel geval onvoldoende was. Men gaat de genomen maatregelen nog monitoren, omdat hun doorwerking enige jaren zou duren. Het dossier aldaar is daarom niet gesloten. De staatssecretaris gaat in gevallen, waarin ten onrechte getuigschriften zijn afgegeven, bekostigingssancties opleggen, de hogescholen dwingen de studenten alsnog een volwaardig diploma te bezorgen en de hogescholen waarvan het dossier nog niet gesloten is zoals de HAN volgen totdat alle tekortkomingen zijn weggenomen. De waarde van een hbo diploma mag niet ter discussie staan, aldus Zijlstra. Bestuursvoorzitter Bormans wil daar graag op reageren: Van discussie over de waarde van onze diploma s kan geen sprake zijn, of de Inspectie het dossier nu sluit of niet. Voor ons telt dat de NVAO (Nederlands- Vlaamse Accreditatie Organisatie, HG) deze opleiding onvoorwaardelijk heeft geaccrediteerd en dat de Inspectie nu zelf vaststelt dat bij ons alle diploma s terecht zijn verleend. Wij leveren niveau. Daarnaast geeft de inspectie aan dat we op alle fronten de maatregelen genomen hebben, die genomen moesten worden; in het bijzonder waar het gaat om de formele borging van het niveau. In die zin is voor mij het dossier gesloten. Maar ook goed dat het nog even open blijft. Kunnen we ook in 2013 weer laten zien dat we kwaliteit leveren. HG Het verschil tussen goed en goud ralph schmitz Marc Lammers: Niet focussen op winnen of verliezen. SGM-studenten die de Minor Strategie en Organisatie volgen, kregen de opdracht een gastspreker uit te nodigen voor het thema Innovatie in de sport. Want in innovatie liggen kansen als de studenten van nu eenmaal in de sportbranche belanden. In materialen, accommodatie, voeding, training en coaching. En als er iemand innovatief in de sport is geweest, dan is het Marc Lammers wel, moet een aantal SGM ers gedacht hebben. De voormalige topcoach die het Nederlandse dameshockeyteam naar goud hielp op de Olympische Spelen in Beijing (2008), zorgde voor een volle zaal op HAN Sport en Bewegen (Molkenboerstraat, Nijmegen) en een inspirerend en enthousiast verhaal over zijn ervaringen. Je moet je niet focussen op het winnen of verliezen, maar op het proces, want alleen daar heb je invloed op. Zoals je inzet, motivatie, uitstraling, je onderscheidend vermogen en innovatie. Lammers staat bekend om zijn innovatieve aanpak door moderne technieken te introduceren. Zo kwam hij met de videobril, gaf hij de speelsters oortjes om op het veld met hem te communiceren, en gps-systemen op hun lichaam om de afstanden die ze liepen te volgen. Ook ontwikkelde hij nieuwe hockeysticks die de bal vast konden houden. Je moet voorop lopen en bedenken wat het verschil kan maken. Juist in moeilijke tijden is het makkelijker je te onderscheiden. En ja, innovatie komt altijd met weerstand en kinderziektes, maar het heeft het verschil gemaakt van goed naar goud. RS 6

7 Flitsend naar de finish Geef hardlopers een doel en ze beginnen met rennen. Meestal is dat doel de finish, maar bij een flashrun gaat het vooral ook om doelen onderweg, die op de foto gezet moeten worden. Weer eens wat anders voor de hardloopgroepen van de HAN, die wekelijks onder leiding van Marko Koers trainen, in zowel Arnhem als Nijmegen. Op deze Flashrun van de hardloopgroepen van de HAN gaat het om Nijmeegse doelen, vooral in het centrum van de stad. Het standbeeld van Mariken op de Grote Markt hoort daar natuurlijk helemaal bij. Rond zeven uur komen ze aangerend, groep na groep. Het blijkt een leuk spel te zijn. De renners vinden het maar wat spannend, want in de buurt staan ook een aantal flashers. Dat zijn geheime fotografen die juist ontlopen moeten worden, want bij hen op de foto levert weer strafpunten op. Iedereen met fototoestellen dus. En dat komt goed uit, want dat van de Sensorfotograaf weigert juist vanavond dienst RJ bart van dieken Dan maar een oldskool Nokia Zeshonderdvijfendertig whatsapps staan er op de smartphone van Archana Passy als ze haar toestel terugkrijgt. En dat terwijl mijn vrienden wisten dat ik niet bereikbaar was. Die ga ik dus echt niet allemaal beantwoorden Archana heeft haar smartphone ingeleverd in het kader van een experiment onder eerstejaars Communicatiestudenten getiteld What missing your smartphone means. Doel van het experiment is de studenten bewust te maken van de betekenis van dit medium. Alle eerstejaars leverden hun smartphone in en hielden gedurende een paar dagen bij wat de gevolgen waren. Geen rooster-info, geen wekker, geen geld overboeken, geen muziek in de trein, de weg moeten vragen, geen contact met vrienden (of via de ouderwetse sms op een oldschool Nokia), en vooral verveling. Je moet toch iets om handen hebben. Maar ook rust en betere concentratie. En blije ouders omdat er tijdens het eten weer gewoon gepraat wordt, kranten die weer worden gelezen en James Taihuttu gaat zelfs ouderwets aantekeningen maken op zijn hand. Ik heb zelfs een boek gelezen, vertel iemand glimlachend. Maar de groep kan niet wachten; dolgelukkige gezichten als docent Pim Kraaikamp de smartphones weer uitdeelt. Eindelijk weer een normaal leven. HG HAN-workshops op Jaarcongres HBO-Raad Hoe kunnen onderwijs en (toegepast) onderzoek elkaar beïnvloeden en inspireren? Rondom dit thema verzorgen Mariël van Pelt, coördinator van de Master Social Work, en Marion van Hattum, associate lector, op 16 april een workshop op het jaarcongres van de HBO-Raad. Ook het hoorcollege De HAN is learning on the go! van Frank Thuss, beleidsmedewerker van het Service Centrum Onderwijs (SCO), is door de Raad geselecteerd voor een presentatie. Het congres heeft dit jaar als hoofdthema: De rijke leeromgeving en vindt op 16 april plaats in Spant! te Bussum. HG sensor #14, jaargang 16 7

8 Promotie Kwaliteit van de opleidingsschool Opleidingsscholen zijn een belangrijke partner voor lerarenopleidingen in het opleiden van goede leraren. Hoewel alle studenten zich ontwikkelen tijdens de stages op de opleidingsscholen, maken deze scholen te weinig gebruik van de van nature rijke leeromgeving die ze bieden. Dit blijkt uit het proefschrift van Miranda Timmermans, onderzoeker bij het HAN- Kenniscentrum Kwaliteit van Leren. Zij promoveerde op 14 maart aan de Universiteit van Tilburg. Timmermans belicht in haar onderzoek de vraag naar de kwaliteit van de opleidingsschool vanuit het perspectief van leren op de werkplek. HG De leerstof voor volgend jaar Zeer regelmatig staat de hal op de Kapittelweg vol met kraampjes. Open dag, minor markt, studievoorlichting, meeloopdagen, stagebedrijven. Meestal voor studenten, dus. Maar begin deze maand was er de uitgeversbeurs, speciaal voor docenten. Welke nieuwe studieboeken komen op de markt en kan ik die misschien gebruiken? Boekhandel Studystore nodigde de elf grootste uitgeverijen uit om hun waren aan de man en vrouw te brengen. Joop Willems van Studystore na afloop: De meeste uitgeverijen zijn dik tevreden over de respons. Alleen die van boeken voor de economische sector wat minder. De docenten van de FEM vonden de honderd meter naar het andere gebouw blijkbaar toch te ver. En als Mohammed niet naar de berg wil komen. Volgend jaar ook in het FEM-gebouw aan de Laan van Scheut, dus. HG Wall of Fame bij Autotechniek Tijdens de Open Dag op 10 maart is in het gebouw van Autotechniek de Automotive Alumni Wall onthuld. De opleiding heeft in de zeventig jaar van zijn bestaan meer dan 5000 ingenieurs voortgebracht en velen van hen hebben na hun opleiding naam gemaakt in de autoindustrie. Als eerbetoon aan hen, maar ook als ijkpunt voor de huidige en toekomstige generatie studenten, is deze eregalerij ingericht. Naast de fysieke galerij is er ook een internetpagina in het leven geroepen met daarop alumni die zich op bijzondere wijze hebben ontwikkeld en met succes hun dromen en passie hebben nagejaagd: directeuren, managers, racers, constructeurs. Ieder van hen vertelt in een filmpje het verhaal van zijn of haar passie. De stijlvolle zwart-witfoto s zijn in de hal van het Autotechniek-gebouw te bewonderen. HG coos dam coos dam 8

9 ralph schmitz Robot-arm in praktijkhuis Pianotrap bij FEM Het is even schrikken als je van de trap in de grote hal loopt bij FEM Nijmegen, want er gebeurt iets bijzonders. Studenten moesten dan ook even twee keer kijken; ben ik dat?. Loop je op de trap, dan klinkt het namelijk alsof je over pianotoetsen loopt. Jawel, het is een pianotrap! De sensoren in de matjes zorgen voor een reactie bij iedere traptree, zoals een toonladder. De achterliggende gedachte is Fun Theory, ook wel gedragverandering door beloning. Denk aan papier, hier van Hollebolle Gijs en statiegeldflessen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat zo meer mensen de trap nemen in plaats van de roltrap. De do-re-mifa-sol-mat is neergelegd ter gelegenheid van de onderscheiding die Academie Diedenoort en de opleiding Logistiek & Economie hebben gekregen voor Duurzaam Hoger Onderwijs. De gouden sterren pronken binnenkort aan de muur tegenover de receptie op de van Scheut en de Ruitenberglaan in Arnhem. De trap verhuist na een week naar de Arnhemse FEM (vinden de Nijmeegse receptionisten niet zo erg), dus daar kunnen ze er ook nog even mee spelen. RS Scan de QR-code om naar de Fun Theory website te gaan. Een tweedehands Assistive Robotic Manipulator (ARM) komt binnenkort proefgrijpen in het praktijkhuis. Het UMC vervangt deze ARM door de iarm en daarmee komt het apparaat beschikbaar voor het onderwijs. De kunstmatige arm maakt het mogelijk dat met name rolstoelgebruikers met een zeer beperkte arm- en handfunctie zelfstandiger kunnen functioneren. HANstudenten en -docenten kunnen nu oefenen en beleven wat het is om zonder armfunctie een klontje suiker in je kopje koffie te krijgen. Of je neus te krabben. HG Ludieke acties tijdens Ragweek Tijdens de Ragweek, een jaarlijks terugkerend evenement, zetten studenten zich een week lang in voor het goede doel. Van 7 tot 15 maart zijn er allerlei activiteiten georganiseerd door studie-, studenten- en sportverenigingen om geld in te zamelen voor Kids Rights en Stichting MS Research. Zo organiseerde de Nijmeegse Studenten Sport Raad het sporttoernooi Back to School met onder meer tamponhockey, en regelde SV Sturad een Flower Power feestje in café Malle Babbe (Nijmegen). Maar er waren nog veel meer ludieke acties: een aantal vrouwelijke bestuursleden van Nijmeegse studentenverenigingen lieten zich halfnaakt fotograferen voor een kalender (te bestellen via ragweek. nijmegen@gmail.com, op=op). En Maarten Venhovens, voorzitter studentgeleding medezeggenschapsraad HAN en vicevoorzitter Vereniging van Medezeggenschapsraden van Hogescholen, zal zijn hoofd kaal laten scheren als de opbrengst van vorig jaar ( ) geëvenaard wordt. Het ingezamelde bedrag wordt bekend gemaakt op 26 maart om 21:00 uur in Café Wij Gaan Beginnen in Nijmegen. We ll keep you posted! RS sensor #14, jaargang 16 9

10 Fab Apps to have Handige, leuke, flauwe en geniale applicaties die je volgens App-expert Raïssa op je smartphone móet zetten. DrawSomething Wordfeud move over! Het is namelijk de DrawSomething app die sinds kort bovenaan in de ranglijsten staat. Met dit Pictionairyachtige spelletje is het de bedoeling om een Engels woord te kiezen en dit zo goed mogelijk te tekenen. Een vriend moet raden wat je probeert uit te beelden. Teamwork dus! Skyscanner Hoop je er voor de zomervakantie nog een weekendje uit te kunnen sneaken? Deze Skyscanner app met al meer dan 6 miljoen gebruikers vergelijkt razendsnel meer dan 1000 luchtvaartmaatschappijen (inclusief hotels, autoverhuur en aanbiedingen). Ideaal! AppFish Top in app-aankopen, en niet voor niks: AppFish stelt fijne lijstjes samen van must-have apps die handig zijn op specifieke momenten en plaatsen (zoals tijdens een stedentrip). Blijf tevens op de hoogte van de app top 100. Wij kunnen niet meer zonder. Yes, but Zal ik vanavond nou wel of niet een biertje gaan drinken? Met of zonder regenjas de deur uitgaan? Wel of niet alvast de trailer van die film bekijken? Dagelijkse dilemma s waar deze Yes, but app je mee kan helpen. Schud je smartphone voor het antwoord en je hoeft nooit meer na te denken! Olga Oordeelt sensor redacteur olga helmigh zet het mes erin muziek film toneel televisie 2 Broke Girls Stop met kijken naar mijn tieten, mijn vagina droogt op en ze komt klaar. Drie grappen die al in de eerste minuut van 2 Broke Girls gemaakt worden. Het is duidelijk: de toon is gezet. De serie, sinds kort te zien op NET5, is van de makers van Sex and the City. Je verwacht automatisch snedige, geestige en herkenbare vrouwen die oppervlakkige praat combineren met kritische discussies, actuele beschouwingen en relationele toestanden. Wat je krijgt is héél wat anders: een lachband (zóóó jaren negentig), korte scènes vol hyperactieve oneliners en een hoop stereotype personages. Max, een streetwise brunette die behoorlijk sarcastisch en droog uit de hoek kan komen, en Caroline, een blonde snob van rijke komaf, werken allebei in een diner in Brooklyn. Caroline s vader zit namelijk in de gevangenis wegens verduistering en zijn kapitaal is bevroren. Dat betekent dat Caroline geen cent meer heeft en moet werken als serveerster. Er ontstaat vriendschap tussen de tegenpolen als Caroline bij Max op de bank mag crashen. Caroline blijkt een verassend goed gevoel voor ondernemen te hebben, en bedenkt een plan. De cupcakes van Max, die worden verkocht in de diner, zijn gewild. Als ze hun fooien sparen en investeerders strikken, kunnen ze een startkapitaal van dollar sparen en samen een cupcakezaakje starten. Klinkt amusant, nietwaar? Helaas zijn er struikelblokken. Een oenige Aziatische baas, een seksistische Oekraïense kok en de altijd aanwezige grappige neger : het is makkelijk scoren en de clichés tuimelen over elkaar heen. Gek genoeg is de serie enorm populair in de VS, ondanks dat critici het genadeloos afbranden. Het is dat de chemie tussen Max en Caroline goed zit en je benieuwd bent of ze het voor elkaar gaan krijgen. Maar verder slaat 2 Broke Girls de plank volledig mis. Jammer. 10

11 De mens centraal, niet de ziekte Astrid Caminada geeft trainingen op het gebied van zingeving, koken en bewegen aan mensen met een psychiatrische stoornis. Daarnaast begeleidt ze sinds 2002 de redactie van het tijdschrift De Wijzer. Ik schuif aan bij een redactievergadering van de Wijzer, een tijdschrift voor en geschreven door mensen met een psychiatrische stoornis. Astrid Caminada, ex-studente SPH, begeleidt deze groep waarbij ze het initiatief zoveel mogelijk bij de redactie laat. Vandaag bespreken ze de inhoud van het laatste nummer. Er ontstaat een verhitte discussie over het al dan niet plaatsen van een chaotisch geschreven artikel waarvan de schrijver geestelijk niet in balans lijkt. ralph schmitz regie Later spreek ik Astrid apart. Ze is nog niet zo lang geleden afgestudeerd bij SPH en erg enthousiast over de opleiding. Ik heb bij SPH-docent Gerald van Koert geleerd hoe je snel en eenvoudig creatieve media kunt inzetten. Geef je cliënten een camera, laat ze foto s maken van wat voor hen belangrijk is en ze hebben letterlijk de regie in handen. Heerlijk om vanuit je gevoel te kunnen werken en aan te sluiten bij de belevingskant van de cliënten. Bij een andere docent, Jan van Rosmalen leerde ik om vanuit de theorie te denken. We kregen een keer les bij hem thuis. Dat was ook wel bijzonder. Al sinds 1989 werkt ze bij wat ooit het Psychiatrisch Centrum Nijmegen (PCN) heette en nu omgedoopt is tot Pro Persona. Tussendoor volgde ze een bloemistenopleiding maar uiteindelijk vind ik het werken met mensen in hun alledaagse leven toch het leukste. Daarom ben ik ook SPH gaan doen. Iemand met een ziekte verliest ook de alledaagse dingen. Een relatie stopt, je kunt niet meer zelf je boodschappen doen. Overigens vind ik het belangrijk dat de mens en niet de ziekte centraal staat. plezier Ook in de thema s die in De Wijzer aan bod komen, staan zeker niet alleen problemen centraal. We hebben nummers gemaakt over dwang en drang maar ook over mode. Bij het maken staat plezier centraal en niet journalistieke kwaliteit. Veiligheid en vrijwilligheid staan voorop en tegelijkertijd leer je van alles door aan zo n tijdschrift te werken. Je ordent en onderzoekt je eigen gedachten terwijl je een artikel schrijft. Je werkt samen, je leert omgaan met Photoshop en je komt in contact met de wereld om je heen. En uiteindelijk lever je ook een product af waar je trots op kunt zijn. De redactievergadering van de Wijzer loopt op zijn einde. Besloten is om het omstreden artikel toch te plaatsen. De vrijheid van meningsuiting blijkt een belangrijk goed te zijn, ook al zijn er wat scheldwoorden uit de tekst geschrapt. Enkele redactieleden blijken geïnteresseerd in hoe we op de HAN een tijdschrift maken. Ik nodig hen uit om een keer bij Sensor te komen kijken, samen met Astrid. Wellicht kunnen we een hoop van elkaar leren. RK Waar zijn ze gebleven? Astrid Caminada Leeftijd: 47 jaar Studeerde: SPH verkorte deeltijd Werk: activiteitenbegeleidster dagbesteding Psychiatrie sensor #14, jaargang 16 11

12 Adv arthouse 47x68mm:Opmaak OPEN DAG Zaterdag 12 mei uur Toernooiveld Professionele & betrokken kinderopvang op de campus Wij zoeken collectanten! gratis advertentie Helpt u mee met onze jaarlijkse collecte? In 2012 van 4 tot en met 9 juni. Dan gaan we weer alles op alles zetten om zo veel mogelijk geld op te halen voor mensen met epilepsie. Wilt u helpen? Een paar uurtjes maar. Ik weet zeker dat al die mensen met epilepsie u heel dankbaar zullen zijn. Net als ik. Alvast bedankt! Bel Astrid Joosten, ambassadeur Postbus GB HOUTEN - giro Waarom een Mac voor je studie. Dankzij het meest geavanceerde besturingssysteem ter wereld is de Mac niet alleen uiterst krachtig, maar ook heel makkelijk in het gebruik. 6% voordeel voor studenten Kom langs bij Xando. Dé Apple expert bij jou in de buurt. Xando Nijmegen, Broerstraat 3, 6511 KK Nijmegen , nijmegen@xando.nl, 12

13 Engineering De productontwikkelaars De HAN biedt zo n 65 opleidingen aan in Arnhem en Nijmegen. Daar zitten bekende en populaire opleidingen bij, maar ook opleidingen waar je niet veel van en over hoort. Neem nu het instituut Engineering van de faculteit Techniek, met klassieke opleidingen als Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek, die door de jaren heen gezelschap hebben gekregen van Technische Bedrijfskunde, Industrieel Product Ontwerpen en Embedded Systems Engineering, waarvan de laatste uniek is in Nederland. Waarom horen we zo weinig van deze opleidingen? Wat leren de studenten daar precies? Wat doen ze daar eigenlijk, in die mooie vleugel van de technische faculteit in Arnhem? Sensor ging op onderzoek uit. B Olga Helmigh en Herman van Deutekom sensor #14, jaargang 16 13

14 Instituut Engineering Vijf vragen aan interim-directeur Hans Verschoor Productontwikkeling als gemene deler Hans Verschoor is sinds november 2011 interim-directeur van het Instituut Engineering bij de Faculteit Techniek in Arnhem. Hij is daarmee, in elk geval tot het einde van dit studiejaar, verantwoordelijk voor de gang van zaken. Tijd voor een praatje met de man aan het roer. Waarom is er gekozen voor het Instituut Engineering binnen de Faculteit Techniek? Het was simpelweg overzichtelijker om een onderverdeling te maken. Daarbij werd gekeken naar de gemene deler. Alle studies van Engineering draaien om productontwikkeling. Het gaat om software en hardware en het combineren ervan. Vandaar Engineering. Civiele Techniek en Bouwkunde gaan meer over infrastructuur, vandaar dat zij samen het Instituut Built Environment vormen. U komt zelf niet uit de Techniekwereld. Hoe is het om aan het hoofd te staan van vijf technische studies? Het eerste wat me opviel is hoe gepassioneerd techniekstudenten zijn. Ik ben bij meerdere hbo-opleidingen interim-directeur geweest, maar ik heb zelden zo n club serieuze, gedreven studenten gezien als bij Engineering. Dat valt denk ik te verklaren door de exactheid van de vakken. Het zijn geen studies die je kiest als je niet weet wat je anders zou moeten. Zelf kom ik uit de managementwereld, dus de techniekwereld is nieuw voor me. Mijn leidinggevende taken staan weliswaar niet los van de inhoud van de studies, maar het ontbreken van techniekkennis was geen vereiste om deze opdracht op mij te nemen Ik geef, met enige schaamte, toe dat ook ík het clichébeeld van nerds die knutselen aan moeilijke dingen voor ogen had. De realiteit ligt een stuk genuanceerder, uiteraard, haha. Wat klopt er wel en niet aan het beeld van techniekers? Het klopt dat de gemiddelde techniekstudent ietwat in zichzelf is gekeerd, veel achter de computer zit en mogelijk minder van presenteren houdt. Toch is het té kort door de bocht om hen zo samen te vatten. Mensen vergeten dat alles wat ze in het dagelijks leven gebruiken, van de iphone tot de staafmixer, is ontworpen door techniekstudenten. Het is een heel dynamisch en bruisend vak, maar dat spat er niet altijd vanaf. Dat geeft niet, want niet iedereen hoeft extravert te zijn. Het enige wat je wél mag verwachten is dat een hbo er zich duidelijk kan verwoorden. De gemiddelde technieker wil het liefst knutselen, maar we stimuleren ook presentatievaardigheden. Dat komt van pas bij sollicitaties en evaluaties. Is er een tekort aan techniekstudenten? Helaas wel, er zijn in het hele land steeds minder aanmeldingen. Dat is zorgelijk, want we hebben in de huidige maatschappij grote behoefte aan ingenieurs. Het imago zit alleen niet mee. Wat mij betreft mag dat veranderen. Mijn idee is om op open dagen meer interactiviteit te creëren, zoals het openschroeven van een iphone, zodat zichtbaar wordt hoe zo n toestel nu eigenlijk werkt. Visualisatie prikkelt. Hans Verschoor: Techniekstudenten zijn gepassioneerd. 14 Hoe zou u de koers van het Instituut, die u als directeur bepaalt, omschrijven? De kwaliteit moet op orde zijn, dat schept vertrouwen. Mijn taak is om aan te sturen en zorgen voor de juiste omstandigheden, zodat docenten optimaal hun werk kunnen doen en studenten daar profijt van hebben. Daarbij moet je denken aan open communicatie en het creëren van een prettige werksfeer. Het belangrijkste is dat ik straks met een gerust hart de taken kan overdragen aan de toekomstige directeur. Zoals het er nu uit ziet, gaat dat prima lukken. OH

15 Industrieel Product Ontwerpen Kwaliteit door kwantiteit Rudie van den Heuvel, opleidingscoördinator Industrieel Product Ontwerpen, is het eens met interim Instituutsdirecteur Hans Verschoor, die op pagina 14 zegt dat het logisch was om de vijf opleidingen van Engineering bij elkaar onder een dak en in een instituut te plaatsen. We zijn allemaal productontwikkelaars. Elke opleiding vertegenwoordigt een onderdeel van een product. Hij vervolgt: Laat ik het uitleggen via een voorbeeld: een koffieautomaat. De opleidingen maken onderdeel uit van het lichaam dat Engineering heet. Om met IPO te beginnen, dat zijn het uiterlijk en de functies van het lichaam. Embedded Systems Engineering is de ziel; het zorgt ervoor dat je bij een druk op de knop de juiste koffie krijgt, hoe sterk, met suiker, met melk. ESE zorgt ervoor dat een apparaat functioneert. Elektrotechniek is de ruggengraat, het neurale netwerk. De elektrotechnicus zorgt dat alles met elkaar verbonden is en het apparaat in beweging komt. Werktuigbouwkunde is de baarmoeder. Deze opleiding zorgt ervoor dat vanuit niets iets gemaakt wordt. De Werktuigbouwkundige begint met een rol staal aan het begin van de lopende band. Aan het eind van de band staat er een koffieautomaat. Om dit apparaat te maken, ontwikkelt de werktuigbouwkundige apparaten die de koffieautomaat maken. Tot slot: Technische Bedrijfskunde, dat is de gezinsplanner, haha. TBK kijkt naar de markt en bepaalt hoe groot de vraag naar een bepaald product zal zijn. De TBK er zorgt ervoor dat er voldoende materiaal op voorraad is om het product in bepaalde hoeveelheden te maken en weet hoeveel er op voorraad moeten blijven. Niet alleen vormgeving Terug naar IPO, waarover Van den Heuvel even iets duidelijk wil maken: Het is niet zo dat we alleen maar vormgeven. Dat denken studenten soms. Bij IPO krijg je naast vormgeving bijvoorbeeld ook technische vakken als wiskunde, mechanica, materiaalkunde en ook ergonomie, bedrijfskunde en duurzaamheid. Er wordt te weinig naar het eerste woord van de naam van onze opleiding gekeken en te veel naar het laatste. Bij IPO maak je vooral gebruiksvoorwerpen, van minimaal 200 tot mogelijk een miljoen stuks. Deze aantallen hebben invloed op het ontwerp. Wij ontwerpen bijvoorbeeld vaak in kunststoffen. Dat wordt betaalbaar bij grotere hoeveelheden. Schetsen IPO-studenten worden aangemoedigd om veel te schetsen, gewoon met potlood en papier. De opleidingscoördinator legt uit waarom: Kijk, ik kan binnen een minuut een stofzuiger tekenen. Terwijl hij het zegt, tekent hij in 30 seconden een stofzuiger. Als je dat in een computer moet doen, ben je zo een half uur verder. Ik heb tijdens mijn studie aan de Technische Universiteit de volgende regel geleerd: kwaliteit door kwantiteit. Maak maar honderd schetsen van een stofzuiger, er zit altijd wel één goed idee bij. Dit is wetenschappelijk onderbouwd, glimlacht hij. Creativiteit kun je leren. Dat zie je als je in onze vitrinekast kijkt. Sommige studenten hebben het voor elkaar gekregen om tijdens hun stage of afstudeeropdracht een product te ontwerpen dat daadwerkelijk in productie is genomen. Hij toont een knoflookpers, een koplamp voor Gazelle en nog meer. Dat is toch iets om trots op te zijn? Rudie van den Heuvel: Naast vormgeving ook technische vakken. sensor #14, jaargang 16 15

16 Elektrotechniek Software is mijn grootste kracht Je wandelt niet zomaar binnen op de stageplek van Natasja Krop (27), laatstejaars Elektrotechniek. Het terrein van NXP Semiconductors N.V. is enorm groot en goed beveiligd. Bezoekers moeten zich melden: niemand kan ongezien naar binnen glippen. Achter de gesloten deuren wordt gewerkt aan allerlei zaken: van chipjes en diodes tot amplifiers en encoders. Er geldt geheimhoudingsplicht onder medewerkers, aangezien de producten die hier ontwikkeld worden niet bestemd zijn voor de ogen van de concurrent, verklaart Natasja. Dat betekent helaas ook dat ze niet al te gedetailleerd kan ingaan op haar stagewerkzaamheden. Wat ik wél kan vertellen is dat ik werk op de afdeling High Performance Frequency. Mijn voorganger was bezig met een project waarbij er een nieuwe applicatie werd ontwikkeld voor een product in ontwikkeling. Ik heb deze bestudeerd, en een nieuwe applicatie ontwikkeld voor een vebeterde versie van dit product. Als Natasja het in elektrotechnische termen uitlegt, krijg je dit: Ik maak voor een bepaald regelsysteem een applicatie die kan draaien op de pc en via RS232 met het product kan communiceren. De applicatie wordt gebruikt om bepaalde parameters in te stellen en in te lezen. Verder kan het ook gebruikt worden voor het testen van het product. Dit alles doe ik in Labview. Vanaf volgende week mag ik helpen met Firmware en ga ik C-programmeren en datalogging. Assemblage De meeste techniekstudenten zijn al vroeg handig met cijfers en soldeerbouten. Natasja niet. Op de middelbare school heb ik wiskunde meteen uit mijn pakket gegooid. Ik had lage cijfers en vond het niet leuk. Na mijn eindexamen wist ik niet goed wat ik wilde. Op mijn zeventiende kwam ik terecht bij Final, een inmiddels failliet bedrijf dat gespecialiseerd was in elektrostatische luidsprekers. Mijn toenmalige vriend werkte er, via hem werd ik binnengeloodst. Ik had nog nooit gesoldeerd, maar stond ervoor open. Het bedrijf leerde me hoe ik printplaatjes moest maken. Over de werking of inhoud ervan wist ik niks. Het was pure assemblage, oftewel productiewerk. Gaandeweg raakte ik steeds nieuwsgieriger. Ik wist wat weerstandjes en dioden waren, maar wat ze precies dóen, wist ik niet. Vandaar dat ik besloot een opleiding te volgen. Software Via MBO Middenkaderfunctionaris Telecom/ICT-engineer kwam Natasja terecht op Elektrotechniek bij de Fontys Hogeschool in Eindhoven. Helaas bleek het tempo te hoog en was er geen ruimte om mijn wiskundekennis bij te spijkeren. Op de HAN is dit beter geregeld: er wordt echt de tijd genomen om struikelblokken te overwinnen. Nu ben ik zelfs uitblinker in wiskunde, haha! Natasja richtte haar pijlen in eerste instantie op hardware, maar het toeval wilde dat ze steeds bij software uitkwam. Daar ligt toch mijn grootste kracht. Ook hier bij NXP ben ik vooral aan het programmeren. Ik wil in de toekomst een keer aan zowel de hardware als software van een product werken, dat is één van mijn doelen. martien schouten Natasja Krop: Ik wist niks over de werking van printplaatjes. 16 Dat techniek een typische mannenwereld is, vindt Natasja niet erg. Mannen zijn directer dan vrouwen en dat vind ik prettig. Ik merk dat er meer rust en relativering heerst als je met mannen samenwerkt. Dat neemt niet weg dat Natasja het jammer vindt dat er zo weinig meisjes zijn op Elektrotechniek. Waar dat aan ligt weet ik niet. Misschien vinden ze het niet cool. Het enige voordeel is dat ik me nooit twee keer hoef voor te stellen. Ik ben Natasja, het Elektrotechniekmeisje, haha! OH

17 Embedded Systems Engineering Gemak dient de mens Tegenwoordig kunnen we ons een leven zonder gemakken bijna niet voorstellen. Veel alledaagse activiteiten worden mogelijk gemaakt door kleine en grotere ingebouwde computers in apparaten. Omdat steeds meer gebruiksproducten van alle gemakken worden voorzien, is de opleiding Embedded Systems Engineering in het leven geroepen. ESE is een van de minder bekende opleidingen van de HAN, maar er wordt aan gewerkt om hier verandering in te brengen, mede omdat de faculteit Techniek van de HAN de enige in Nederland is die deze opleiding aanbiedt. ESE is de eerste voltijd hbo-opleiding in Nederland die zich richt op zowel de software als de hardware van ingebouwde systemen. Apparaten slimmer maken Het idee voor de nieuwe opleiding ontstond uit een samenwerking met tientallen grote en kleine bedrijven, die in toenemende mate vragen om professionals op het gebied van embedded systems, ofwel ingebouwde computers. In feite maken wij apparaten slimmer door er computertechnologie in te stoppen, vertelt docent hardwarebegeleiding Herman Riezebos, die in het nieuwe schooljaar opleidingscoördinator wordt. Je kunt onze bijdrage in een scala aan apparaten terugvinden. Denk aan een oven met magnetronfunctie, of aan je smartphone, een auto met regen- en parkeersensoren, of cruise control. Wij leveren op maat gemaakte digitale intelligentie: je kijkt naar een apparaat en de functie die de opdrachtgever wil dat dit apparaat moet hebben. Dat maak je mogelijk door er een klein stukje besturing in te plaatsen; je hoeft er niet meteen een hele computer aan te hangen. Daar zijn natuurlijk enkele belangrijke redenen voor: je bespaart ruimte en geld, en je houdt ook rekening met de veiligheid van de consument. Naamsbekendheid In 2007 is ESE geaccrediteerd. Dat was de start van de opleiding. Nu, vijf jaar later, is er opnieuw een accreditatie geweest. Riezebos: Men was tevreden over onze opleiding en we werden geadviseerd om de naamsbekendheid te vergroten waardoor we de instroom zouden kunnen verdubbelen. Want de accreditatiecommissie is ervan overtuigd dat onze opleiding een belangrijke rol kan spelen in het opleidingenaanbod. We krijgen nu al studenten uit alle windrichtingen. Twee ingenieurs per chirurg Dat de behoefte aan afgestudeerde ESEstudenten groot is, blijkt wel uit het feit dat elke afgestudeerde op korte termijn een baan heeft, aldus Riezebos. Waar je dan terecht kunt komen? Bij specifiek technische bedrijven die maatwerk leveren. Ik denk aan Philips, of Océ. Daar werk je multidisciplinair samen met werktuigbouwkundigen. In de gezondheidszorg is de vraag ook groot. Tegenwoordig werken chirurgen met steeds geavanceerdere tools. Achter elke chirurg staan momenteel twee ingenieurs die ervoor zorgen dat de apparatuur blijft draaien. Herman Riezebos: Elke afgestudeerde 17 heeft op korte termijn een baan. sensor #14, jaargang 16

18 Technische Bedrijfskunde De brug tussen techniek en management Zit je bij Elektrotechniek met een soldeerbout in je handen en bij IPO achter de laptop of met potlood en papier te ontwerpen: bij Technische Bedrijfskunde ben je vooral bezig met aansturen, regelen, berekenen, registreren en het uitzetten van strategieën. Toch past TBK prima tussen de übertechnische studies. Het is de extraverte kant van techniek, aldus laatstejaars Guido Pijls (24). De ideale combinatie tussen communicatie en productie. In welk opzicht wijkt Technische Bedrijfskunde af van gewone bedrijfskunde? De kracht zit m in de inhoudelijke kennis, legt Guido uit. Als een programmeur vastloopt en in vakjargon uitlegt aan een manager wat er aan de hand is, dan kan een normale bedrijfskundige maar tot een bepaalde hoogte mee wat betreft begrip, inschatting en het bepalen van de strategie. Als technisch bedrijfskundige heb je meer inzicht, omdat je wéét waar de programmeur het over heeft en daardoor beter kan inspelen op de situatie. Moet je dan ook over allerlei technische vaardigheden beschikken? Nee, dat hoeft niet, maar het is wel handig als je er veel vanaf weet. Ik hoef niet zelf te kunnen werken op het niveau van de programmeur, ingenieur of ontwerper. Als ik maar weet welke processen, fases en verlopen er zijn. Je vormt eigenlijk een brug tussen techniek en management. Extravert Affiniteit met techniek is vanzelfsprekend een vereiste om Technische Bedrijfskunde te studeren. Zelf heb ik eerst MBO Elektrotechniek gedaan. Daarna begon ik met Embedded Systems Engineering, maar ik merkte na het behalen van mijn propedeuse dat ik het eigenlijk beu was om constant achter mijn computer te zitten. Ik heb een extravert karakter, maar dat kreeg geen ruimte. Vandaar dat ik ben overgestapt naar TBK. Hierin kan ik beide kanten van mijn persoonlijkheid kwijt. Ik ben bezig met techniek, maar ook met communicatie. Klopt het dat werken met rasechte techneuten best een kluif is? Nou, dat valt wel mee hoor, lacht Guido. Het is een apart slag mensen, dat geef ik toe. Maar ik snap ze wel, want ik hoor erbij, haha. Ondernemersbloed Op dit moment is Guido bezig met afstuderen. Dat doe ik bij de Specialiteiten Bakkerij in Dodewaard. Ze zijn bezig met de verhuizing naar een nieuw pand, in Tiel, en ik help bij de logistieke, informatieve kant. Er zijn namelijk zeven leveranciers en daarmee moet helder gecommuniceerd worden. Ik stuur die informatievoorziening aan. Het is erg leuk om te doen. Wat zijn de plannen ná de studie? Ik wil verder met mijn eigen bedrijf, Scissor Mountains, gespecialiseerd in woonaccessoires en decoratieartikelen. Verder zal ik uiteindelijk het familiebedrijf overnemen van mijn vader, samen met mijn zus. Het heet H. Pijls en zonen en is in 1956 opgericht door onze familie. Het ondernemersbloed stroomt dan ook letterlijk door mijn aderen. OH Guido Pijls: Als technisch bedrijfskundige weet je waar een programmeur het over heeft. 18

19 werktuigbouwkunde Een project voor alle opleidingen zou mooi zijn Zoals bij meer Techniekstudenten het geval is, wist ook Roy Krajenbrink (19), tweedejaars Werktuigbouwkunde, precies wat hij wilde gaan doen. En dat is fijn en handig. Het scheelt een hoop stress bij het maken van je opleidingskeuze en je weet, voor een deel, wat je te wachten staat. Techniek heeft me van jongs af aan geboeid. Het begon al met technisch Lego toen ik klein was. En mijn vader, die tekenaar/ constructeur is, heeft me natuurlijk ook aangestoken. Hij maakt machines voor deurbeslag. Hij ontwerpt bijvoorbeeld een deurklink, zoals die hier van dit lokaal, en dan gaat hij aan de slag om een machine te bouwen die zo n deurklink kan maken. De keus voor Werktuigbouwkunde was dus ook een makkelijke. Maar dat die keuze niet vanzelfsprekend is en niet voor iedereen de juiste, merkte hij na zijn eerste jaar: Van de groep waar ik mee begon, was meer dan de helft na een jaar afgehaakt. Ik denk dat dit twee oorzaken kan hebben: verkeerde opleidingskeuze, of men vindt de opleiding te zwaar. Dat laatste is ook wel zo. Roy heeft hiervoor vwo gedaan en het leren gaat hem makkelijk af, maar hij vindt de opleiding best pittig. Je volgt eerst lessen met veel lesstof en aan de hand van die stof ga je aan een project werken. Wiskunde speelt een belangrijke rol, dat moet je wel op je vooropleiding gehad hebben. Samenwerking Roy vindt het logisch dat de andere opleidingen samen met Werktuigbouwkunde onder een dak zitten. Ik vind het alleen jammer dat daar verder niets mee gebeurt. Het zou mooi zijn als we een project zouden krijgen waarbij alle vijf opleidingen betrokken zouden zijn. We hebben wel een project gehad waarbij studenten van IPO een skelter hebben ontworpen, waarna wij moesten berekenen of dit ontwerp ook daadwerkelijk gemaakt kon worden. Verder zijn we qua samenwerking met andere opleidingen nog niet gekomen. Als hij deze opleiding over een paar jaar succesvol heeft afgesloten, weet hij nog niet wat hij gaat doen: Ik twijfel of ik nog verder ga, naar een universiteit. Het is op dit moment economisch niet geweldig. En door de nieuwe studiefinanciering moet ik alles uit mijn eigen zak betalen. Dat speelt wel mee in mijn beslissing. HvD Constructie Bij Werktuigbouwkunde kun je in feite twee kanten op, Energietechniek of Mechanica. Roy is meer van de constructie, Mechanica dus. De eerste twee jaar zijn algemeen. In het derde jaar ga ik Mechanica doen. Een voorbeeld? Als je naar het vak Sterkteleer kijkt, daar moet je bijvoorbeeld leren hoe sterk een stalen balk moet zijn. Als wordt bepaald dat de balk maximaal 20 millimeter mag doorbuigen, dan moet je een berekening maken die ervoor zorgt dat de buiging daarbinnen blijft. Mechanica is overal om je heen te zien, bij tafels, stoelen, maar ook printers. Roy Krajenbrink: Mechanica is overal om je heen te zien. sensor #14, jaargang 16 19

20 Sensors Gro 20 Waar bestel je in Arnhem de lekkerste pizza s? En welke tenten kun je beter mijden? Wij zochten het tot op de bodem voor je uit. De internationale organistatie Justeat.nl opende een account voor ons en via hun site bestelden we met kinderlijk gemak de ene na de andere pizza. Tien studenten schoven aan in campuscafé Lokaal 99 en lieten hun smaakpapillen overuren draaien. Om te voorkomen dat de vegetariërs op de vuist gingen met de vleesfanaten en visliefhebbers, kozen we voor de immer veilige vegetarische pizza. Groenten zijn tenslotte gezond, nietwaar? Omdat pizzeria nummer tien niet in onze regio wilde bezorgen, eindigden we met een top negen. Waarom ook niet? Is weer eens wat anders dan een standaard top tien. Lees en watertand. B Olga Helmigh 1 Hicabi Dogan (34) runt t Klavertje samen met broer Mustafa. Hun vader heeft het cafetaria begin jaren tachtig opgezet. Gefeliciteerd! Hoe voelt het om te winnen? Goed! We zijn blij verrast. Het is ook best grappig, omdat we geen pizzeria, maar een cafetaria zijn. We maken naast pizza s ook döner, snacks en broodjes. En we zijn geen Italianen, maar Turken. Wat is jullie geheim? We maken zelf het deeg, gebruiken dure kaas, verse groenten en knoflook. Verder doen we speciale ingrediënten in de saus, maar die verklap ik natuurlijk niet. Waarom heten jullie t Klavertje? Tot 2002 heette de zaak Capatokya, maar we wilden een naam die beter te onthouden is. Yakub, ons neefje, bedacht t Klavertje, omdat klavertjes geluk brengen. Dat blijkt nu wel: we hebben de pizzatest gewonnen, haha! t Klavertje Cijfer: 7,8 Kost: Ingrediënten: Bezorgtijd: Oordeel van de jury: Presentatie: Ruikt naar: Smaak: Bijzonder: e 8,00 (gratis bezorging) champignons, paprika, ui, artisjokken, olijven 60 minuten Winnaar! de doos trekt krom van het vet, maar dat mag de pret niet drukken. De rijkelijk aanwezige groenten zijn goed verdeeld. Smeekt bij de eerste aanblik al om schaamteloos opgepeuzeld te worden. een kruidenpotje. de ideale pizza. Elke hap biedt afwisseling. Goeie kaas, stevige bodem, lekker groenten, perfecte kruiden. Zo hoort het. een knusse, Hollandse naam voor een pizzeria.

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

POP. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Robin van Heijningen

POP. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Robin van Heijningen 1 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen 2 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen Hillegom 17 oktober 2013 Schoonderbeek Installatietechniek 3 Persoonlijk ontwikkelingsplan

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Stageverslag Danique Beeks

Stageverslag Danique Beeks Stageverslag Danique Beeks Waarom deze stage en hoe zag de stage eruit? Ik heb via Mirthe informatie gekregen over deze stage. Haar achterneef is een van de eigenaren van dat bedrijf. Ze heeft mij deze

Nadere informatie

DINEREN IN DE HOFTRAMMM

DINEREN IN DE HOFTRAMMM DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers oktober 2010 BELANGRIJKE Informatie voor jou, lees dit blad goed! Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord > Lees verder op

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Beste leerlingen, dames en heren, Er is een filmpje op YouTube dat begint

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

F A B S C H O L K I D S

F A B S C H O L K I D S F A B S C O H O L K I D S Over FabSchool Kids In Fabschool Kids staat zelf dingen maken, creativiteit en samenwerken centraal. In hands-on workshops in het Fablab Amsterdam leren kinderen alles over digitale

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

Eerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.

Eerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1. Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar

Nadere informatie

Project Interactieve multimedia

Project Interactieve multimedia Project Interactieve multimedia Jerney van Schagen Inleiding: Het eerste idee van het project bij mij was dat het een vrij breed project zou worden, maar in een van de eerste colleges kwam ik er al gauw

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong Twee blauwe vinkjes Door: Lenneke Sprong Nog steeds maar een vinkje. Buiten begon de zon te schijnen, waardoor er schaduwen op de lichtblauwe muur ontstonden. Waarom ontvangt hij niet mijn berichtje vroeg

Nadere informatie

Keuzeverslag. Mijn keuze is [IT Management]

Keuzeverslag. Mijn keuze is [IT Management] Keuzeverslag Mijn keuze is [IT Management] Studentnaam : Onno van Gijssel Studentnummer : 500664958 Klas : IP110 Emailadres : onno.van.gijssel@hva.nl Datum : 01-11-2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

OptimaleGezondheid.com Training: Mini stress cursus 101, deel 1! Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1. Door Jack Boekhorst

OptimaleGezondheid.com Training: Mini stress cursus 101, deel 1! Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1. Door Jack Boekhorst Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1 Door Jack Boekhorst klantenservice@optimalegezondheid.com Pagina 1 Inleiding Zoals ik reeds in het artikel heb verteld, komen we er niet onderuit. Een stukje theorie

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij UES030_brochureA5_06.indd 1 27/10/15 17:41 UES030_brochureA5_06.indd 2 27/10/15 17:41 Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders,

Nadere informatie

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een Naam opleiding: Werktuigbouwkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen kan

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

DURF JIJ DE STAP AAN?

DURF JIJ DE STAP AAN? DURF JIJ DE STAP AAN? Naar leerjaar 3 vmbo op De Groene Campus www.degroenecampus.nl De Groene Campus: een leuke school met een goede sfeer D foto nog maken - food - design - groen - sport e Groene Campus?

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Getuigenissen // Connected // Seks en internet. Regina (16)

Getuigenissen // Connected // Seks en internet. Regina (16) Regina (16) Ik heb mijn vriend leren kennen tijdens een spelletje op internet. Mijn tegenstander stelde voor om op MSN verder te praten. Hij zette zijn webcam op en toen zag ik zijn vriend Lander. Die

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Introductie. Het concept. De website

Introductie. Het concept. De website Gijs Bos IM1109 Project Interactieve Multimedia 28 juni 2011 Introductie Het project begonnen wij met een ander concept, deze zou gaan over een eerstejaars student die zijn eerste stappen op de Universiteit

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein Oefening 5 Persoon 1: Annet Kok (moeder) Talent: Prestatiegericht Betrouwbaar Humoristisch Optimistisch Vasthoudend Concreet voorbeeld: Tijdens de hockeywedstrijden Dat ze klaarstaat voor haar vrienden

Nadere informatie

Hoge school van Amsterdam. Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld. Publieke versie

Hoge school van Amsterdam. Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld. Publieke versie 2013 Hoge school van Amsterdam Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld Publieke versie Contents Inleiding... 3 Zelfportret... 4 Persoonlijke doelstellingen... 5 Korte termijn....

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Lesbrief verslaving aan games of sociale media

Lesbrief verslaving aan games of sociale media Lesbrief verslaving aan games of sociale media Tijd: 45 55 minuten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Introduceer het onderwerp kort: gamen en actief zijn op sociale media zijn superleuk. Hoe komt dat eigenlijk?

Nadere informatie

Christmas Edition. Voor wielrennen was het... Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË. Alies: Ik heb een schoenen verslaving

Christmas Edition. Voor wielrennen was het... Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË. Alies: Ik heb een schoenen verslaving Glass Christmas Edition Voor wielrennen was het... Alies: Ik heb een schoenen verslaving Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË Inhoudsopgave Pagina: Even voorstellen 4-5 Ik heb een schoenen

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

Aanspreekpunt voor studenten Informatica van Avans Hogeschool voor stage en afstuderen.

Aanspreekpunt voor studenten Informatica van Avans Hogeschool voor stage en afstuderen. Aanspreekpunt voor studenten Informatica van Avans Hogeschool voor stage en afstuderen. Innovatie & inspiratieprogramma + werkplek @ Jamfabriek (code A02) Heeft u een idee, project of opdracht, neem dan

Nadere informatie

Bevriend met Bram of met een autist

Bevriend met Bram of met een autist Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Lieke. redt de dieren

Lieke. redt de dieren Lieke redt de dieren met tekeningen van ivan & ilia Uitgeverij Ploegsma Amsterdam Kijk ook op: www.ploegsma.nl www.wijzijnvriendinnen.nl AVI 7 / E5/M6 ISBN 978 90 216 7436 0 / NUR 282 Tekst: Jette Schröder

Nadere informatie

6 In Beeld. Bieke Depoorter

6 In Beeld. Bieke Depoorter 6 In Beeld Bieke Depoorter De 25-jarige fotografe Bieke Depoorter uit Ingooigem besloot pas in het laatste jaar middelbaar, tot verrassing van velen, om fotografie te gaan studeren. Ze trok naar het Kask

Nadere informatie

Verpleegkundige in opleiding

Verpleegkundige in opleiding Volg je hart, gebruik je hoofd Verpleegkundige in opleiding Opleiding verpleegkunde Zoek je zinvol werk en wil je graag voor mensen zorgen? Word dan verpleegkundige! Kom naar VUmc. Wij zijn je ideale partner

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Werkelijk hemels: na ruim 20 jaar

Werkelijk hemels: na ruim 20 jaar Succes verhaal - Stoppen met haren uittrekken Werkelijk hemels: na ruim 20 jaar knokken tegen Trichotillomanie eindelijk bevrijd van gewoonte tot haren uittrekken!!!! Al ruim 20 jaar lang had ik last van

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost Jouw praktische weg naar het hbo Onderdeel van AOC Oost 2014 2015 2Informatie Het Groene Lyceum 2014-2015 Lekker praktisch bezig zijn maar wel op een hoog niveau. Is dat ook voor jou de leukste route naar

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie. Introductiefase

Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie. Introductiefase Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de vorige twee lessen hebben we met de kaart gewerkt, waarop alle vragen stonden die we gebruikt hebben om de tekst

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer KLEM Katja en Udo in de schulden Anne-Rose Hermer Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen 1 Katja ontmoet Udo Katja is bijna negentien jaar. Ze woont nog bij haar ouders. Katja werkt in een warenhuis.

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

MAAK WERK VAN JOUW TALENT

MAAK WERK VAN JOUW TALENT MAAK WERK VAN JOUW TALENT Schatgraven heeft altijd iets spannends. Zeker als je weet dat je iets gaat vinden. Wat komt er tevoorschijn? De komende jaren ga jij schatgraven. Als het kan op onze school.

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie