Ervaringen met het optreden en de bestrijding van Regenvlekkenziekte in 2005

Transcriptie

1 Bio Fruit Advies Marc Trapman Dorpsstraat KT Zoelmond Ervaringen met het optreden en de bestrijding van Regenvlekkenziekte in 25 Project Bio Fruitteelt, Werkgroep resistente appelrassen (Inclusief waarnemingen op biologische bedrijven in België) BFA-51 december 25 Bio Fruit Advies 1

2 Doelstelling Uit ervaringen op het PPO in Randwijk in 22, en op het bedrijf van Louis Ruissen in 24 blijkt dat het schurftresistente appelras Topaz al in het derde groeijaar zwaar kan worden aangetast door regenvlekkenziekte.(tientallen procenten aangetaste vruchten) Zwaar aangetaste vruchten zijn onverkoopbaar. Dit is een ernstige bedreiging voor de trend in de biologische fruitteeltsector om om te schakelen naar resistente appelrassen. Bestrijding is mogelijk door de toepassing van Cocana (kalizeep van kokosolie) of Kalkzwavel tijdens het ontstaan van de infecties in de zomer. Voor de bepaling van de bestrijdingsmomenten werd in 23 een experimenteel model ontwikkeld dat op basis van gegevens afkomstig van een lokaal weerstation het infectierisico inschat. In 23 en 24 gaven spuitschema s die gericht werden naar uitkomsten van het model een effectieve bestrijding van regenvekkenziekte. (1) De leden van de werkgroep resistente appelrassen besloten naar aanleiding van de ervaringen op het PPO en bij Louis Ruissen om in 25 op hun Topaz percelen preventieve behandelingen uit te voeren ter voorkoming van regenvlekkenziekte. De bestrijding met Kalkzwavel is effectiever dan met Cocana, maar heeft meer nevenwerking op natuurlijke vijanden, is harder voor het gewas, en geeft laat in de laatste maand voor de oogst veel zichtbaar residu op de vruchten. Om die reden besloot de werkgroep om Cocana te gebruiken voor de bestrijding van regenvlekkenziekte in 25. Om het tijdstip van opreden, de mate van aantasting en de effectiviteit van de behandelingen vast te stellen werd een representatief gedeelte van de boomgaard onbehandeld gelaten. In België werden op een biologische Topaz percelen in de loop van zomer 25 eveneens waarnemingen gedaan naar het voorkomen van regenvlekkenziekte. De resultaten van deze waarnemingen zijn toegevoegd aan dit verslag. Dit verslag dient om de ervaringen in 25 te documenteren ten behoeven van het vergroten van het inzicht in de ontwikkeling van regenvlekkenziekte in Topaz percelen, de ontwikkeling van een bestrijdingstrategie voor regenvlekkenziekte, en de ontwikkeling van een infectiemodel. Materiaal en methoden Proefopzet Tabel 1: De in het onderzoek van de werkgroep betrokken percelen Bedrijf Plaats Perceel Weerstation 1 Olmenhorst Lisserbroek Boomgaard 2 Mety 2 Korstanje Oostkapelle Mety 3 Levels Mijel Perceel 6 Mety 4 Peters Lobith EW Mety 5 Ruissen Varik Mety 6 Damen Dronten Metos 7 Flikweert Kraggenburg Perceel 2 Metos 8 PPO Randwijk West 7 Mety 9 Clostermann Rees Metos 1 Ottermeerhoeve Nispen *) *) Volledig onbehandelde biologische boomgaard Bio Fruit Advies 2

3 Op alle percelen werd een blok van minimaal 6 rijen breed en 2 bomen lang niet behandeld. Op het PPO werden de behandelingen op het perceel west 7 met de tunnelspuit uitgevoerd, en werden drie blokjes van enkele bomen lang onbehandeld gelaten. Tabel 2: Belgische biologische Topaz percelen waar waarnemingen aan regenvlekkenziekte werden gedaan. Bedrijf Plaats Perceel 11 Van der Velpen Bierbeek 12 Mahtys Halen Donk 13 Frisque Neerijse 14 Janssens Glabbeek 15 Stas Molenbeek Infectieberekeningen De infectieberekeningen werden door de fruittelers zelf uitgevoerd. De daarvoor benodigde weersgegevens waren afkomstig van een weerstation in de eigen boomgaard of in de directe omgeving. Er werden zowel Mety weerstations ( Bodata, Dordrecht) als Metos weerstations (Pessl Instruments, Weitz, Oostenrijk) gebruikt. De infectieberekeningen werden met de standaardinstellingen van het simulatieprogramma uitgevoerd. Bespuitingen Bespuitingen werden in principe uitgevoerd zodra de infectie de waarde 5 overschreed, of dreigde te gaan overschrijden. De behandelingen werden uitgevoerd met Biofa Cocana in een dosering van 8 liter per hectare. Op het bedrijf Clostermann werd Kalkzwavel toegepast. De behandelingen werden met minimaal 5 liter spuitvloeistof per hectare uitgevoerd. Waarnemingen In juli, augustus en september werden waarnemingen gedaan naar het voorkomen van aantasting door regenvlekkenziekte op de vruchten. Er werden daarbij telkens 3-5 vruchten bekeken. Voor de waarnemingen werd de schaal van Hartmann (3) gebruikt: = geen aantasting 1= trace <5% van het vruchtoppervlak 2= < 1% van het vruchtoppervlak aangetast 3= 1-25 % van het vruchtoppervlak aangetast 4= 2-5% van het vruchtoppelrvalk aangetast 5= > 5% van het vruchtoppervlak aangetast Het percentage aangetaste vruchten wordt in de resultaten gebruikt als disease incidence. De disease severity werd berekend als (%klasse1 *1)+ (%klasse2 *2)+ (%klasse3 *3)+ (%klasse4 *4)+ (%klasse5 *5). Deze heeft daardoor een waarde tussen en 5, waarbij bij de waarde 5 bij alle vruchten meer dan 5% van het vruchtoppervlak is aangetast. Bio Fruit Advies 3

4 Resultaten en discussie In de bijlagen worden de berekende infecties, en per bedrijf de uitgevoerde bespuitingen, en de uitkomsten van de waarnemingen gegeven. Het verloop van de aantasting Op 7 juli werden in Zuid Limburg bij Mart Vandewall op Topaz, en op het proefbedrijf van boomkwekerij Fleuren in Helden op Pinova de aller eerste symptomen van regenvlekkenziekte gevonden. Tot begin september bleef de aantasting echter op alle bedrijven in Nederland en België zeer beperkt, zelfs op percelen waar later een zware aantasting ontstond. In de tweede helft van augustus nam de aantasting toe, en in september was op de onbehandelde percelen sprake van een exponentiele toename. De laatste waarnemingen werden einde september, vlak voor de eerste pluk gedaan. De telers melden dat de mate van aantasting tussen de eerste en de tweede pluk nog sterk is toegenomen. Er zijn grote verschillen tussen de percelen in de mate van aantasting, maar op alle percelen ontwikkelde de aantasting zich pas na half augustus. Figuur 1: Verloop van de epidemie in Nispen. Topaz, onbehandeld. Zware aantasting in 24 en 25. Regenvlekken epidemie in 25 Ottermeerhoeve De eerste aantasting bevindt zich altijd op plaatsen op de vrucht waar zich water verzameld, en het oppervlak langer nat blijft dan gemiddeld: in de steelholte, en daar waar twee vruchten elkaar raken. Soms ook onder een blad dat tegen een vrucht geplakt zit. Zelden op een vrij hangende vrucht. Van deze plaats uit lijkt de ziekte zich verder te verspreiden. Vaak is letterlijk een spoor van aantasting zichtbaar dat als een waterstroom uit de steelholte over de wang van de vrucht loopt. Bij een hoger aantastingsniveau is een groter gedeelte van het vruchtoppervlak bespat met symptomen, die uit kunnen groeien tot een egaal gesloten grijsgrauwe bedekking van de vruchtschil. Berekende infectiemomenten Met name de fruittelers die Mety weerstations gebruikten merkten op dat het model in 25 vrijwel geen infectiemomenten aan gaf. Het regenvlekken model in RIMpro werd in 23 Bio Fruit Advies 4

5 ontwikkeld op basis van literatuurgegevens. Bij de ontwikkeling van het model werden tot vooral weersgegevens gebruikt die werden verzameld met Metos weerstations. Op basis van ervaringen in 23 en 24 werd het model in 25 aangepast. De aanpassing bestond er in dat bij het berekenen van (secundaire) infecties in de zomer de aantasting die door eerdere infecties heeft kunnen ontstaan als bron meegerekend wordt. Technische verschillen Figuren 1 tot en met 6 geven de uitkomsten van de infectieberekeningen in 25 voor 6 stations. Het zijn paren van twee weerstations in relatief dicht bijeen gelegen boomgaarden waarvan per paar een vergelijkbare uitkomst verwacht zou kunnen worden. Alle berekeningen zijn met dezelfde parameterinstelling uitgevoerd. De resultaten van de twee stations zijn telkens totaal verschillend. Berekeningen die werden uitgevoerd met gegevens afkomstig van Mety stations leiden tot aanzienlik minder infecties en lichtere infecties dan berekeningen met gegevens afkomstig van Metos stations. Vergelijking van de met het model berekende infectiemomenten met de daadwerkelijk opgetreden infecties heeft geen zin zolang niet duidelijk is welke technische oorzaken aan de verschillen tussen de stations ten grondslag liggen. Gevoeligheid van de berekeningen De regenvlekken ziekte is een zogenaamde zomerziekte. Infecties treden op bij een combinatie van regen en een aansluitende periode van hoge temperatuur en blad en of luchtvochtigheid. Verschillen in microklimaat zijn zeer bepalend voor de mate van aantasting Meer aantasting treedt op op bomen in de schaduw, vruchten binnen in een boom, bij dichte bomen, zonder zomersnoei en de aantasting bevindt zich aanvankelijk vooral tussen vruchten en in de steelholte. Dit betekent dat ook de uitkomsten van de modelberekeningen zeer sterk afhangen van de door het weerstation geregistreerde luchtvochtigheidwaarden en bladnat perioden. De sensoren van weerstations zijn niet zo geplaatst dat ze de waarden die op deze worst case locaties optreden registreren. In de ontwikkeling van hard en sofware moet gezocht worden naar mogelijkheden om deze situatie te ondervangen. Aantastingniveau en bestrijdingsresultaat Tabel 3 geeft een overzicht van de regenvlekkenaantasting ten tijde van de eerste pluk van Topaz in 24 en 25. Waar in 24 geen, of slechts een geringe aantasting werd gevonden was de aantasting in 25 meestal ook gering, met uitzondering van Flikweert en de Olmenhorst waar duidelijk sprake is van een toename van de aantasting in het bemonsterde gedeelte van het perceel. Waar in 24 meer aantasting op trad, was de aantasting indien onbehandeld in 25 vergelijkbaar sterk. Tabel 3: Aantastingniveau einde september vlak voor de eerste pluk 24 % aangetaste vruchten 25 % aangetaste vruchten Onbehandeld Behandeld Onbehandeld Behandeld 2 Korstanje niets 8 PPO <1 4 Peters 5 2 2*) <1 **) 6 Damen meer dan in 25 3 <1 7 Flikweert minimaal Olmenhorst Levels Clostermann Ruissen Bio Fruit Advies 5

6 1 Ottermeerhoeve Stas geen 12 Mathys geen 13 Van der Velpen < Janssens Frisque 1 14 *) 22 juli kalkzwavel **) In de tweede pluk is wel aantasting ontstaan Tabel 4 geeft een verzicht van de effectiviteit van de behandelingen. Op de percelen van Korstanje, het PPO, en Peters trad te weinig aantasting op om iets zinnigs over de effectiviteit van de bestrijding te kunnen zeggen. Uit de gegevens kan worden geconcludeerd dat bespuitingen en Cocana eind augustus en in september geen invloed meer hebben gehad op de aantasting tijdens de oogst.(ruissen, Olmenhorst) Tabel 4: Effectiviteit van het fungicidenschema in 25. Bespuitingen na 1 mei. Bespuitingen met Calciumchloride en zwavel zijn hier niet opgenomen. Effectiviteit naar Abbot op basis van severiy. Onbehandeld Behandeld Effectiviteit 2 Korstanje 23/8 Cocana - 8 PPO 1/7, 28/7, 13/9 Cocana - 4 Peters 22/7 Kalkzwavel 22/7 Kalkzwavel, 3/9 Cocana - 6 Damen 27/7 Cocana 54 7 Flikweert 8/7, 16/8 Cocana 66 1 Olmenhorst 17/9 Cocana geen 3 Levels *) 18/7, 15/8, 2/8, 28/8 koper 93 9 Clostermann 1/7, 26/7, 16/8 Kalkzwavel 8 5 Ruissen 25/8, 12/9 Cocana geen *) een enkele keer mee gespoten. Conclusies Infecties 1. De symptomen ontwikkelde zich op alle bedrijven in Nederland en België in de zelfde periode. Het moment van ontstaan van de infecties wordt kennelijk door macroklimatologische factoren bepaald. 2. De mate van aantasting is per bedrijf, en binnen een perceel zeer verschillend. Deze wordt kennelijk door microklimaatlogische factoren en potentiële ziektedruk bepaald. 3. De eerste aantasting ontstaat op plaatsen op de vrucht waar zich water verzameld, en die relatief lang nat blijven (kelkholte, contactvlak tussen twee vruchten). 4. Tot einde augustus was de aantasting zeer gering. De meeste symptomen ontstonden in de laatste weken voor de pluk, en tussen de eerste en tweede pluk. 5. Op percelen waar in 24 weinig aantasting op trad, was de aantasting in 25 meestal ook gering. Op twee percelen was sprake van een toename. 6. Op percelen waar in 24 veel aantasting op trad, was zonder behandeling de aantasting in 25 vergelijkbaar zwaar. Bio Fruit Advies 6

7 Infectieberekeningen 1. De berekeningen met gegevens afkomstig van Mety stations leiden tot aanzienlijk minder infecties dan berekeningen met gegevens afkomstig van Metos stations. Vergelijking van de berekende infectiemomenten met de daadwerkelijk opgetreden infecties heeft geen zin zolang niet duidelijk is welke technische oorzaken hieraan ten grondslag liggen. 2. De infectievoorwaarden van de schimmel maken dat de uitkomsten van de modelberekeningen sterk afhangen van de door het weerstation geregistreerde luchtvochtigheidwaarden en bladnatperioden. In de ontwikkeling van hard- en sofware moet gezocht worden naar mogelijkheden om de modeluitkomsten hiervoor minder gevoelig te maken. Bestrijding 1. Bespuitingen met Cocana einde augustus en in september hebben geen aantoonbaar effect gehad op de aantasting tijdens de eerste pluk. 2. Bespuitingen in juli en augustus hebben de aantasting 5 tot 9 % verminderd. Literatuur Hartman, J.R. 2: Covering apple fruits with multi-layer fruit bags reduces defects. Integrated control of pome fruit diseases, IOBC Bulletin Vol. 23(12): pp Trapman, M.C. 24: A simulation program for the timing of fungicides for the control of Sooty Blotch in organic apple growing. Proceedings of the 11 International Conference on Organic Fruit Growing, Weinsberg, February 24. Bio Fruit Advies 7

8 Figuur 1 en Figuur 2: Berekeningen uitgevoerd met weersgegevens van het Mety weerstation in Kraggenburg en het Metos station op het bedrijf van Jaap Flikweert in Kraggenburg (gegevens tot ). Bio Fruit Advies 8

9 Figuur 3 en Figuur 4: Berekeningen uitgevoerd met weersgegevens van het Mety weerstation in Asch, en het Metos station in Zoelmond (2 km afstand) Bio Fruit Advies 9

10 Figuur 5 en Figuur 6: Berekeningen uitgevoerd met weersgegevens van het Mety weerstation in Lobith (Harmen Peters), en het Metos station in Wesel (Rolf Clostermann) Bio Fruit Advies 1

11 Hans Levels, Mijel Regenvlekken epidemie in 25 Levels Severity Onbehandeld 1-jul 3 12-aug 3 22-aug sep sep sep trace >5 Severity 1-jul aug aug sep sep sep Behandeld 19-sep trace >5 Severity 19-sep jun Spuitzwavel 6 kg 29-jun Spuitzwavel 6 kg 7-jul Koperbladvoeding.3 kg + calciumchloride 5 kg 8-jul Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 2 kg 18-jul Koperbladvoeding.3 kg 19-jul calciumchloride 5 kg 23-jul Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg 26-jul Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg 3-jul Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg 4-aug Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg 6-aug Spuitzwavel 5 kg 1-aug Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg 15-aug Koperbladvoeding.3 kg 2-aug Koperbladvoeding.3 kg + calciumchloride 6 kg 28-aug Koperbladvoeding.3 kg 17-sep Spuitzwavel 5 kg + calciumchloride 5 kg Het onbehandelde perceel is een aantal malen meegespoten. Bio Fruit Advies 11

12 Olmenhorst, Lisserbroek Regenvlekken epidemie in 25 Olmenhorst Onbehandeld (2de rij van af windscherm, eerste 2 bomen) 12-jul aug sep okt trace >5 12-jul aug sep okt Behandeld (2de rij van af windscherm, laatste 25 bomen) 4-okt trace >5 4-okt mei Spuitzwavel 3 kg/ha 24-mei Spuitzwavel 3 kg/ha 28-mei Spuitzwavel 3 kg/ha 18-aug calciumchloride 7 kg./ha 6-sep calciumchloride 7 kg./ha 17-sep Cocana 1 liter/ha 19-sep calciumchloride 7 kg./ha De behandelingen met spuitzwavel en calciumchloride werden ook op het onbehandelde proefveld uitgevoerd. Bio Fruit Advies 12

13 Louis Ruissen, Varik Regenvlekken epidemie in 25 Ruissen Onbehandeld (2de bed van windscherm) 1-jul 3 12-aug aug sep sep sep trace >5 1-jul aug aug sep sep sep Behandeld (2de bed van windscherm achter middenpad) 19-sep trace >5 19-sep Behandeld (4de bed van windscherm voorste blok) 19-sep sep trace >5 19-sep sep Naar mening van de teler teveel regenvlekkenaantasting na de behandelingen. mei en juni Spuitzwavel 3 kg *) 2-jul Spuitzwavel 3 kg 27-jul Spuitzwavel 3 kg 1-aug Spuitzwavel 3 kg 25-aug Cocana 8 liter 12-sep Cocana 8 liter *) alle zwavelbehandelingen zijn ook op het onbehandelde gedeelte uitgevoerd. Bio Fruit Advies 13

14 Harmen Peters, Lobith Regenvlekken epidemie in 25 Peters Onbehandeld (eerste 25 bomen van af de weg) 1-jul 3 12-aug sep sep sep trace >5 1-jul aug sep sep sep Behandeld 19-sep sep 3 1 trace >5 19-sep sep Roderik Peters, volledig onbehandeld 19-sep trace >5 19-sep Volgens teler in tweede pluk veel regenvlekken aantasting. 2-mei Spuitzwavel 3 kg./ha 9-jul Spuitzwavel 3 kg./ha 22-jul Kalkzwavel, ook op onbehandelde gedeelte 2-jul Calciumchloride 24-aug Calciumchloride 26-aug Spuitzwavel 3 kg./ha 8-sep Claciumchloride 3-sep Cocana 8 liter/ha. Bio Fruit Advies 14

15 Ottermeerhoeve, Nispen Regenvlekken epidemie in 25 Ottermeerhoeve Onbehandeld 1-jul 3 12-aug sep sep sep trace >5 Incidence ( 1-jul aug sep sep sep apr Spuitzwavel 5 kilogram/ha. 24-mei Spuitzwavel 4 kilogram/ha. Bio Fruit Advies 15

16 Jaap Flikweert, Kraggenburg Regenvlekken epidemie in 25 Flikweert Onbehandeld (rijen naast windscherm) 15-jul 5 13-sep sep trace >5 Incidence (% 15-jul sep sep Behandeld (CaCl behandelde rijen in het verlengde van de onbehandelde rijen naast windscherm) 3-sep trace >5 Incidence (% 3-sep Behandeld (CaOH behandelde rijen) 3-sep trace >5 Incidence (% 3-sep mei Zwavel Zwavel Zwavel 8-jul CaOH CaOH Cocana 18-jul Zwavel Zwavel Zwavel (roestmijt) 2-jul CaOH 1-aug Zwavel Zwavel Zwavel (roestmijt) 2-aug CaCl2 CaCl2 11-aug CaOH Cocana 16-aug CaCl2 CaCl2 29-aug CaOH 19-sep CaOH CaCl2 CaCl2 Bio Fruit Advies 16

17 PPO Randwijk perceel West 7 Regenvlekken epidemie in 25 PPO Onbehandeld (waarnemingen verdeeld over de drie onbehandelde blokjes) 7-jul 5 24-aug 3 7-sep sep 3 2 trace >5 Incidence (%Severity-inde 7-jul aug sep sep Behandeld 2-sep 3 trace >5 Incidence (%Severity-inde 2-sep mei Spuitzwavel 6 kg./ha 3-mei Spuitzwavel 6 kg./ha 1-jun Spuitzwavel 6 kg./ha 1-jul Cocana 1 liter/ha 28-jul Cocana 1 liter/ha 13-sep Cocana 1 liter/ha De behandelingen met zwavel zijn ook op de onbehandelde veldjes uitgevoerd. Bio Fruit Advies 17

18 Piet Korstanje, Oostkapelle Regenvlekken epidemie in 25 Korstanje Onbehandeld (rij 6) 13-jul 5 5-sep 3 28-sep 3 trace >5 Incidence ( 13-jul sep sep Behandeld (rij 5) 28-sep 3 trace >5 Incidence ( 28-sep aug Cocana, 8 liter per hectare, op rij 4-55 Bio Fruit Advies 18

19 Hans Damen, Dronten Regenvlekken epidemie in 25 Damen Onbehandeld 11-jul 5 23-aug 3 12-sep 3 3-sep trace >5 Incidence ( 11-jul aug sep sep Behandeld 3-sep trace >5 Incidence ( 3-sep mei Spuitzwavel 3 kg./ha 25-mei Spuitzwavel 3 kg./ha 23-jul Calciumchloride 7 kg./ha 27-jul Cocana 8 liter per hectare 11-aug Spuitzwavel 2.5 g./ha. + Calciumchloride 7 kg./ha 19-aug Calciumchloride 7 kg./ha 1-sep Calciumchloride 7 kg./ha 12-sep Calciumchloride 7 kg./ha 17-sep Calciumchloride 7 kg./ha 24-sep Calciumchloride 7 kg./ha 1-okt Calciumchloride 7 kg./ha De behandelingen met spuitzwavel en calciumchloride zijn ook op het onbehandelde proefveld uitgevoe Bio Fruit Advies 19

20 Rolf Clostermann, Rees Regenvlekken epidemie in 25 Clostermann jun 7-jul 17-jul 27-jul 6-aug 16-aug 26-aug 5-sep 15-sep 25-sep Onbehandeld 1-jul 3 12-aug sep sep trace >5 Incidence ( 1-jul aug sep sep Behandeld 19-sep trace >5 Incidence ( 19-sep jul Kalkzwavel 26-jul Kalkzwavel 16-aug Kalkzwavel Bio Fruit Advies 2

21 Marcel Stas, Molenbeek Regenvlekken epidemie in 25 Stas Normaal behandeld (Keelstraat) 26-aug 3 6-sep 3 1-okt 3 15-okt 3 trace >5 Incidence ( 26-aug sep okt okt mei 6-mei 14-mei 29-mei 1-jun 25-jul 29-jul 3-aug 8-aug 16-aug 23-aug 31-aug 8-sep Spuitzwavel 6 kg./ha Spuitzwavel 6 kg./ha Spuitzwavel 6 kg./ha Spuitzwavel 6 kg./ha Spuitzwavel 6 kg./ha Koper.2 kg./ha + calciumchloride Spuitzwavel 6 kg./ha Koper.2 kg./ha Spuitzwavel 6 kg./ha + Calciumchloride Calciumchloride Calciumchloride Calciumchloride Koper.25 kg/ha + Calciumchloride De Topaz staan naast Jonagold en is meestal half (eenzijdig) gespoten. Bio Fruit Advies 21

22 Bart en Marc Mathys, Donk Regenvlekken epidemie in 25 Mathys Normaal behandeld 4-jul 5 6-sep 3 1-okt 3 trace >5 Incidence ( 4-jul sep okt mei Spuitzwavel 2.5 kg./ha 13-mei Spuitzwavel 2.5 kg./ha 23-mei Spuitzwavel 2.5 kg./ha 3-mei Spuitzwavel 2.5 kg./ha 14-jun Spuitzwavel 2.5 kg./ha Koper.2 kg./ha 17-jul Koper.3 kg/ha Koper.25 kg./ha Koper.25 kg./ha 25-jul Kope.2 kg./ha Spuitzwavel 2.5 kg./ha + Calciumchloride Calciumchloride 8-aug Spuitzwavel 3 kg./ha Spuitzwavel Kalkzwavel Koper.3 kg./ha 14-sep Koper.3 kg./ha Dit is het schema van Jonagold. De Topaz is "1 op 3 keer meegespoten " Bio Fruit Advies 22

23 Paul en Bert Janssens, Glabbeek Regenvlekken epidemie in 25 Janssens sep-4 11 x trace op 5 vruchten Normaal behandeld 26-aug 3 6-sep sep trace >5 Incidence ( 26-aug sep sep mei Spuitzwavel 7 kg.ha 21-mei Spuitzwavel 6 kg.ha 13-jun Spuitzwavel 6 kg.ha 4-aug Calciumchloride 5 liter/ha 15-aug Calciumchloride 5 liter/ha 22-aug Calciumchloride 5 liter/ha 26-aug Calciumchloride 5 liter/ha 13-sep Calciumchloride 5 liter/ha Bio Fruit Advies 23

24 Jan en Partick van der Velpen, Bierbeek Regenvlekken epidemie in 25 VdVelpen Behandeld 26-aug sep sep 3 6 trace >5 Incidence ( 26-aug sep sep ca 1 juli Cocana 8 liter per hectare. Bio Fruit Advies 24

25 Michel Frisque, Neerijsse Regenvlekken epidemie in 25 Frisque Behandeld 26-aug sep sep sep trace >5 Incidence ( 26-aug sep sep sep juli 3x Kalkzwavel aug-sept 4x Cocana Bio Fruit Advies 25