Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting

Transcriptie

1 Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbel stich ting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbe lstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesroo ster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke B ijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbellee srooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholie ke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijb elleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Kat holieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelsticht ing Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbels Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbel stich ting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbe lstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesroo ster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke B ijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbellee srooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholie ke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijb elleesrooster 2013 Katholieke Bijbels KBS ing Bijbelleesrooster 2013 Kat holieke Bijbelstichting Bijbelleesroo Bijbelleesrooster Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelsticht ing Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbels

2 Inleiding Voor u ligt het Bijbelleesrooster voor het jaar 2013 van de Katholieke Bijbelstichting (KBS). De KBS wil het lezen in de Bijbel stimuleren en de daarbij aanwezige drempels verlagen. Daarom bieden wij u, evenals andere jaren, een handreiking voor dagelijkse lezing uit de Bijbel. Dit jaar is gekozen voor het thema Poëtische Boeken. Hiertoe rekent men in het Oude Testament boeken zoals Psalmen en Hooglied, vanwege hun literaire vorm. Maar ook de boeken Job, Spreuken, Prediker, Wijsheid van Salomo en Wijsheid van Jezus Sirach behoren tot de verzameling Poëtische Boeken. In deze wijsheidsliteratuur komen diverse vragen en inzichten aan bod die voortkomen uit een gelovige levenshouding. Bij de themalezingen van elke maand treft u in dit Bijbelleesrooster een korte inleiding aan op het bijbelboek dat centraal staat. De inleidingen zijn ontleend aan de inleidingen op deze bijbelboeken in de Willibrordvertaling, editie 2012 (KBS). Op de zaterdagen wordt evenals voorgaande jaren steeds uit de Psalmen gelezen. Dit is een doorgaande lezing die in het Bijbelleesrooster 2012 eindigde met Psalm 139. Het leesrooster voor 2013 sluit daarop aan door te vervolgen met Psalm 140 en verder. Voor de lezingen op de zondagen, hoogfeesten en andere bijzondere dagen treft u de Evangelielezing aan volgens het Lectionarium, het leesrooster van de rooms-katholieke liturgie. Dat rooster volgt tot aan de Advent van 2013 het zogenoemde C-jaar. Daarin staat het Evangelie volgens Lucas centraal. Op de eerste zondag van de Advent van 2013 begint het A-jaar, waarin de Evangelielezing vooral gekozen wordt uit het Matteüsevangelie. In de meeste gevallen stellen wij een langere lezing voor dan het liturgische leesrooster aangeeft. De data en namen voor de zon- en (hoog)feestdagen in 2013 staan apart aangegeven. Evenals vorig jaar is het Bijbelleesrooster ook integraal te raadplegen op internet: Op onze website kunt u de teksten van het leesrooster (parallel) lezen in twee moderne bijbelvertalingen: de Willibrordvertaling en De Nieuwe Bijbelvertaling. Daar treft u tevens uitgebreide achtergrondinformatie aan over het Lectionarium van de rooms-katholieke Kerk en over de vertalingen. Ik wens u met dit Bijbelleesrooster weer een jaar lang geïnspireerde Schriftlezing toe! Albert Kamp, coördinator KBS Colofon Katholieke Bijbelstichting Samenstelling en redactie Albert Kamp 2013 Katholieke Bijbelstichting s-hertogenbosch De thematische inleidingen zijn ontleend aan Bijbel, Willibrordvertaling, editie Katholieke Bijbelstichting s-hertogenbosch Internet Postadres: Postbus BH Den Bosch Bezoekadres: Orthenstraat SX Den Bosch T +31 (0) F +31 (0) E info@bijbel.net Dit leesrooster en diverse andere dienstverlenende projecten van de KBS worden mogelijk gemaakt door de (financiële) steun van velen. Elke gift, hoe groot of klein ook, is zeer welkom. Wilt u ons steunen? U kunt uw bijdrage overmaken op banknummer ten name van Stichting Vrienden van de Bijbel, Den Bosch. Hartelijk dank!

3 Wijsheid van Jezus Sirach (3) D E C E M B E R Een bijzondere plaats in het boek Wijsheid van Jezus Sirach wordt ingenomen door hoofdstuk 24. In deze lofprijzing komt de wijsheid zelf aan het woord als Vrouwe Wijsheid en presenteert zich als de ideale vrouw aan de lezers. Opvallend is ook het gedeelte met geschiedschrijving, de zogenaamde Lof der Vaderen (hoofdstukken 44-50). Op deze manier wordt de toenmalige, in het hellenisme geliefde, heldenverering overgenomen en in joodse zin omgebogen. De grote thema's uit de heilstraditie, zoals uitverkiezing, uittocht en gave van het land, nemen slechts een ondergeschikte plaats in. Centraal staat de wijsheid zelf: Gelukkig is degene die zich ermee bezighoudt: als hij ze ter harte neemt, wordt hij wijs. Want wie daarnaar handelt, zal alles kunnen doen: de vrees voor de Heer is leven (Wijsheid van Jezus Sirach 50:28-29). zo 1 Matteüs 24,29-44 De komst van de Mensenzoon 2 Sirach 34,1-20 Dromen; de ervaring van de wijze 3 Sirach 34,21-35,26 Offeren; God neemt het voor de armen op 4 Sirach 36,1-19 Gebed voor Israël 5 Sirach 36,20-37,26 Vrouw, vriend en raadsman 6 Sirach 37,27-38,23 Over een sobere levenswijze; de geneeskunde za 7 Psalm 34 Ik riep, en de HEER gaf gehoor zo 8 Lucas 1,26-38 Aankondiging van de geboorte van Jezus 9 Sirach 38,24-39,11 Over schriftgeleerden 10 Sirach 39,12-35 Lof van God de schepper 11 Sirach 40,1-17 De ellende van dit leven; onrecht en goede trouw 12 Sirach 40,18-41,13 Het beste: de vrees voor God; over de dood 13 Sirach 41,14-42,14 Over de schaamte; zorg voor een dochter za 14 Psalm 35 HEER, berecht wie mij berechten zo 15 Matteüs 11,1-19 Johannes, meer dan een profeet 16 Sirach 42,15-43,5 Lof van de wijsheid (1) 17 Sirach 43,6-33 Lof van de wijsheid (2) 18 Sirach 44,1-23 Lof van de vaderen; Henoch en Noach; de aartsvaders 19 Sirach 45,1-26 Mozes; Aäron; Pinechas 20 Sirach 46,1-20 Jozua en Kaleb; de rechters za 21 Psalm 36 Bij U is de bron van het leven zo 22 Matteüs 1,18-25 Herkomst en naamgeving van Jezus 23 Sirach 47,1-25 Natan en David; Salomo en zijn opvolgers; Rechabeam 24 Sirach 48,1-25 Elia; Elisa; Hizkia en Jesaja 25 Johannes 1,1-18 In het begin was het woord 1 1e zondag van de Advent 26 Matteüs 10,5-42 Zending van de twaalf 8 Maria Onbevlekte Ontvangenis 27 Sirach 49,1-16 Josia en Jeremia; Ezechiël en de twaalf profeten 25 Kerstmis za 28 Psalm 37 Leg je weg in handen van de HEER 26 H. Stefanus zo 29 Matteüs 2,1-23 Van Betlehem naar Nazaret 29 H. Familie 30 Sirach 50,1-29 Simon de hogepriester; colofon 31 Sirach 51,1-30 Lofpsalm; leg je toe op de wijsheid! Job (1) J A N U A R I Het boek Job is in de katholieke traditie het eerste boek in de verzameling Poëtische Boeken. In de Hebreeuwse Bijbel staat het bij de Ketoeviem, de Geschriften. Vanwege de inhoud van het boek behoort Job tot de Wijsheidsliteratuur. Het stelt het thema van de zin van het leven centraal, wanneer rechtvaardige en vrome mensen geconfronteerd worden met lijden. Is dat door de hand van God, bij toeval of door eigen schuld? De kern van het boek bestaat uit diverse monologen en dialogen in poëtische vorm (Job 3-42:6). Daar zijn later verschillende delen aan toegevoegd, zoals het kaderverhaal (Job 1-2 en 42:7-17), de toespraak van Elihu (Job 32-37) of het loflied op de wijsheid (Job 28). Sommigen delen van het boek gaan terug op oude overleveringen. De huidige canonieke vorm dateert uit de periode na de Babylonische ballingschap, tussen de vijfde en tweede eeuw v.chr. 1 Lucas 2,16-21 Geboorte en naamgeving van Jezus 2 Job 1,1-22 De leefwijze van Job; de eerste beproeving 3 Job 2,1-13 De tweede beproeving 4 Job 3,1-26 Job vervloekt zichzelf za 5 Psalm 140 Bescherm mij tegen onderdrukkers zo 6 Matteüs 2,1-12 Van Betlehem naar Nazaret 7 Job 4,1-21 Eerste betoog van Elifaz (1) 8 Job 5,1-27 Eerste betoog van Elifaz (2) 9 Job 6,1-30 Jobs antwoord aan Elifaz (1) 10 Job 7,1-21 Jobs antwoord aan Elifaz (2) 11 Job 8,1-22 Eerste betoog van Bildad za 12 Psalm 141 Betrek de wacht bij mijn mond zo 13 Lucas 3,15-22 Optreden van Johannes 14 Job 9,1-17 Jobs antwoord aan Bildad (1) 15 Job 9,1-35 Jobs antwoord aan Bildad (2) 16 Job 10,1-22 Jobs antwoord aan Bildad (3) 17 Job 11,1-20 Eerste betoog van Sofar 18 Job 12,1-25 Jobs antwoord aan Sofar (1) za 19 Psalm 142 Bijna verlies ik de moed zo 20 Johannes 2,1-12 Bruiloft te Kana 21 Job 13,1-28 Jobs antwoord aan Sofar (2) 22 Job 14,1-22 Jobs antwoord aan Sofar (3) 23 Job 15,1-16 Tweede betoog van Elifaz (1) 24 Job 15,17-35 Tweede betoog van Elifaz (2) 25 Job 16,1-22 Jobs antwoord aan Elifaz (1) za 26 Psalm 143 Laat mij aan mijn vijand ontsnappen zo 27 Lucas 4,14-21 In de synagoge van Nazaret 1 H. Maria, Moeder van God 28 Job 17,1-16 Jobs antwoord aan Elifaz (2) 6 Openbaring van de Heer 29 Job 18,1-21 Tweede betoog van Bildad 13 Doop van de Heer 30 Job 19,1-12 Jobs antwoord aan Bildad (1) 31 Job 19,13-29 Jobs antwoord aan Bildad (2)

4 Job (2) F E B R U A R I Het boek opent met een beschrijving van Jobs vroomheid en voorspoed. Dit wordt in de hemel ter discussie gesteld door de satan, de tegenstrever. Deze trekt de waarachtigheid van Jobs godsdienstig leven in twijfel. Met goedkeuring van God, overkomt Job de nodige rampspoed om zijn geloof op de proef te stellen. Het middendeel van het boek bestaat uit diverse gespreksrondes tussen Job en zijn vrienden. Maar hun discussie geeft geen bevredigende verklaring voor het probleem van het lijden van de onschuldige. Na een terugblik op zijn vroegere geluk en een klacht over zijn lijden getuigt Job plechtig van zijn onschuld en klaagt hij God aan. Wanneer tenslotte God zelf op het toneel verschijnt, wijst Hij Job op de wonderen van de schepping, die het menselijk kennen en kunnen te boven gaan. Er rest Job niets anders dan zich neer te buigen in het stof en zijn vermetelheid te herroepen. Aan het einde van het boek veroordeelt God Jobs vrienden vanwege hetgeen zij over God gezegd hebben. Job daarentegen wordt in ere hersteld. 1 Job 20,1-29 Tweede betoog van Sofar za 2 Lucas 2,22-40 Jezus in de tempel. Simeon en Hanna zo 3 Lucas 4,21-30 Geen profeet is zijn vaderstad welgevallig 4 Job 21,1-16 Jobs antwoord aan Sofar (1) 5 Job 21,17-34 Jobs antwoord aan Sofar (2) 6 Job 22,1-11 Derde betoog van Elifaz (1) 7 Job 22,12-30 Derde betoog van Elifaz (2) 8 Job 23,1-17 Jobs antwoord aan Elifaz (1) za 9 Psalm 144 Reik mij van boven uw hand zo 10 Lucas 5,1-11 Roeping van enkele vissers 11 Job 24,1-25 Jobs antwoord aan Elifaz (2) 12 Job 25,1-6 Derde betoog van Bildad (1) 13 Matteüs 6,1-18 De Vader ziet in het verborgene 14 Job 26,1-14 Derde betoog van Bildad (2) 15 Job 27,1-23 Job houdt zijn onschuld vol za 16 Psalm 145 De HEER is goed voor alles en iedereen zo 17 Lucas 4,1-13 Door de duivel op de proef gesteld 18 Job 28,1-28 De wijsheid ligt niet binnen de greep van de mens 19 Job 29,1-10 Job denkt terug aan zijn gelukkig verleden (1) 20 Job 29,11-25 Job denkt terug aan zijn gelukkig verleden (2) 21 Job 30,1-8 Job weet zich verguisd en bespot (1) 22 Job 30,9-31 Job weet zich verguisd en bespot (2) za 23 Psalm 146 De HEER richt verslagenen op zo 24 Lucas 9,28-36 Jezus met Mozes en Elia 25 Job 31,1-23 Job kan zich niets verwijten (1) 26 Job 31,23-40 Job kan zich niets verwijten (2) 27 Job 32,1-5 Eerste betoog van Elihu (1) 2 Opdracht van de Heer (Maria Lichtmis) 28 Job 32,6-22 Eerste betoog van Elihu (2) 13 Aswoensdag 17 Eerste zondag van de Veertigdagentijd Wijsheid van Jezus Sirach (2) N O V E M B E R Het boek Wijsheid van Jezus Sirach blijft trouw aan de joodse traditie, maar het staat ook open voor de waardevolle elementen van de hellenistische beschaving. Met name zijn verwantschap met de stoïsche wijsbegeerte is opvallend. Eenzelfde soepelheid legt het boek aan de dag wanneer het over joodse erfgoed gaat. Dit blijkt onder andere uit de literaire vorm. Die bestaat grotendeels uit korte, parallel opgebouwde korte uitspraken zoals die in het boek Spreuken te vinden zijn. Sirach brengt echter een duidelijkere orde aan, door de spreuken met een gemeenschappelijk onderwerp bij elkaar te zetten. Op die wijze wordt het thema van verschillende kanten belicht, veelal volgens een vaste literaire opbouw. Het boek bevat naast spreuken tevens hymnische stukken, smeekbeden en dankpsalmen, waarin wijsheid telkens gelijk wordt gesteld met trouw aan de Wet en vrees voor God, dat wil zeggen vroom leven. Hierin klinkt ook een duidelijke belangstelling voor de eredienst, de tempel en het priesterschap, voor zover die de kritische geluiden van de profeten ter harte genomen hebben. 1 Matteüs 5,1-16 Toespraak op de berg za 2 Lucas 23,44-24,12 Jezus' dood en begrafenis; de vrouwen bij het graf zo 3 Lucas 19,1-10 Bij Zacheüs 4 Sirach 18,1-18 God is groot, de mens is nietig; de ware vrijgevigheid 5 Sirach 18,19-19,12 Weloverwogen gedrag 6 Sirach 19,13-30 Doe navraag; ware en valse wijsheid 7 Marcus 16,15-20 De vrouwen bij het graf; verschijningen van Jezus 8 Sirach 20,1-31 Spreken en zwijgen za 9 Psalm 30 U hebt mij genezen zo 10 Lucas 20,27-40 Vraag over de opstanding 11 Sirach 21,1-22,2 Vlucht voor de zonde; de wijze en de dwaas 12 Sirach 22,3-26 Ontaarde kinderen; hoed je voor de dwaas 13 Sirach 22,27-23,27 Heer, bescherm mij; gedraag je waardig 14 Sirach 24,1-22 Lofprijzing van de wijsheid 15 Sirach 24,23-25,11 De Wet is een zegen; over de echtgenoot za 16 Psalm 31 Ik leg mijn geest in uw hand zo 17 Lucas 21,5-38 De val van Jeruzalem en de komst van de Mensenzoon 18 Sirach 25,13-26,18 Over de echtgenote 19 Sirach 26,28-27,10 Gevaren van de handel 20 Sirach 27,11-29 De omgang met mensen 21 Sirach 27,30-28,26 Vergiffenis; twist en tweedracht; de gesel van de tong 22 Sirach 29,1-28 Lenen; borgtocht; op eigen benen staan za 23 Psalm 32 U hebt vergeven zo 24 Lucas 23,35-43 Jezus aan het kruis 25 Sirach 30,1-25 Opvoeding van kinderen; gezondheid en blijmoedigheid 26 Sirach 31,1-29 Gevaren van rijkdom; tafelmanieren 1 Allerheiligen 27 Sirach 31,30-32,13 Tafelmanieren 2 Allerzielen 28 Sirach 32,14-33,6 De vrees voor God en de wet 7 H. Willibrord 29 Sirach 33,7-33 Het een tegenover het ander; wenken voor de huisvader 24 Christus Koning za 30 Psalm 33 Alles wat Hij doet getuigt van trouw

5 Wijsheid van Jezus Sirach (1) O K T O B E R Het boek Wijsheid van Jezus Sirach maakt in de roomskatholieke traditie deel uit van de Poëtische Boeken. De Latijnse naam voor het boek is Ecclesiasticus, de Hebreeuwse naam Ben Sira. Vanwege zijn inhoud rekent men het boek tot de Wijsheidsliteratuur. Het bevat uiteenlopende richtlijnen en goede raad om de joodse traditie in ere te houden, ook tegen de achtergrond van een hellenistische leefomgeving. Op basis van het Woord vooraf, toegevoegd door de kleinzoon van de schrijver die het werk in het Grieks vertaalde, is het boek ontstaan tussen 200 en 180 v.chr. Deze kleinzoon emigreerde namelijk in het achtendertigste jaar van koning Euergetes II ( v.chr.) naar Egypte. Daar voltooide hij zijn vertaalwerk in de periode na 117 v.chr. De datering aan het begin van de tweede eeuw v.chr. wordt bevestigd door het noemen van de hogepriester Simon (circa 190 v.chr.) in hoofdstuk 50. Het boek Wijsheid van Jezus Sirach is van oorsprong een Hebreeuws werk. In de rooms-katholieke canon van het Oude Testament leest men de Griekse vertaling uit de Septuaginta. 1 Sirach 1,1-30 God de schepper; vrees voor God en de wijsheid 2 Sirach 2,1-18 Vertrouwen ondanks tegenspoed 3 Sirach 3,1-16 Eerbied voor de ouders 4 Lucas 10,1-16 Zending van de tweeënzeventig za 5 Psalm 26 Wees rechter over mij zo 6 Lucas 17,1-10 Lessen voor de leerlingen 7 Sirach 3,17-31 Bescheidenheid 8 Sirach 4,1-31 Gedrag tegenover misdeelden; de wijsheid is een zegen 9 Sirach 5,1-6,1 Gevaren van het bezit; het juiste gebruik van de tong 10 Sirach 6,2-17 Beheers je hartstocht; over de vriendschap 11 Sirach 6,18-7,3 De wijsheid is een zegen za 12 Psalm 27 Mijn licht, mijn heil voor wie zou ik vrezen? zo 13 Lucas 17,11-19 Reiniging van tien melaatsen 14 Sirach 7,4-17 Houding tegenover de macht; waarschuwingen 15 Sirach 7,18-36 De houding tegenover de naaste 16 Sirach 8,1-19 De omgang met mensen 17 Sirach 9,1-18 Omgang met vrouwen; omgang met andere mensen 18 Sirach 10,1-18 Over gezagsdragers; hoogmoed za 19 Psalm 28 Sleur mij niet met de bozen mee zo 20 Lucas 18,1-8 Gelijkenis van een rechter en een weduwe 21 Sirach 10,19-11,9 De ware eer 22 Sirach 11,10-34 Over rijkdom en armoede; wees gastvrij, maar voorzichtig 23 Sirach 12,1-18 Verstandige weldadigheid; hoed je voor je vijand 24 Sirach 13,1-23 De omgang met rijken 25 Sirach 13,24-14,19 Het gebruik van de rijkdom za 26 Psalm 29 De stem van de HEER zo 27 Lucas 18,9-14 Gelijkenis van een farizeeër en een tollenaar 28 Sirach 14,20-15,20 De wijsheid is een zegen; verantwoordelijkheid 29 Sirach 16,1-23 De straf voor de zondaar 4 H. Franciscus van Assisi 30 Sirach 16,24-17,10 De schepping; gemaakt naar zijn beeld 31 Sirach 17,11-32 God is wetgever en rechter; oproep tot bekering Job (3) M A A R T Het centrale thema in het boek Job behandelt de relatie tussen God en mensen, in het bijzonder wanneer vrome en rechtvaardige mensen zoals Job in aanraking komen met lijden, ziekte of zelfs de dood. Jobs vrienden verwoorden de traditionele vergeldingsleer: goede daden worden beloond, alle lijden is een straf voor zonden. Job moet daarom zijn leven onderzoeken, zich bekeren en boete doen. Tegen hun harde en onverbiddelijke oordeel tekent Job heftig verzet aan. Hij getuigt van zijn onschuld en daagt God uit het tegendeel aan te tonen. Het antwoord van God doorbreekt de impasse van de traditionele vergeldingsleer. Zijn betoog maakt duidelijk dat het leven zich niet mooi in vakjes laat verdelen, waarin geluk en vroomheid, rampspoed en goddeloosheid, ongerechtigheid en lijden, geordend bijeen liggen. Hoewel vanuit het menselijke perspectief het leven vaak chaotisch en soms zelfs absurd lijkt, ziet de werkelijkheid er vanuit het hemelse perspectief, en vanuit de ondoorgrondelijke wijsheid van God, heel anders uit. 1 Job 33,1-33 Eerste betoog van Elihu (3) za 2 Psalm 147 Speel op de lier voor onze God zo 3 Lucas 13,1-9 Gelijkenis van een vijgenboom zonder vruchten 4 Job 34,1-18 Tweede betoog van Elihu (1) 5 Job 34,19-37 Tweede betoog van Elihu (2) 6 Job 35,1-16 Derde betoog van Elihu 7 Job 36,1-15 Vierde betoog van Elihu (1) 8 Job 36,16-33 Vierde betoog van Elihu (2) za 9 Psalm 148 Zijn pracht straalt over aarde en hemel zo 10 Lucas 15,1-32 Gelijkenis van een vader met twee zonen 11 Job 37,1-13 Vierde betoog van Elihu (3) 12 Job 37,14-24 Vierde betoog van Elihu (4) 13 Job 38,1-15 Eerste antwoord van God (1) 14 Job 38,16-30 Eerste antwoord van God (2) 15 Job 38,31-41 Eerste antwoord van God (3) za 16 Psalm 149 Juichen om de glorie van de HEER zo 17 Johannes 8,1-11 Een overspelige vrouw 18 Job 39,1-18 Eerste antwoord van God (4) 19 Matteüs 1,16-25 Herkomst en naamgeving van Jezus 20 Job 39,19-30 Eerste antwoord van God (5) 21 Job 40,1-5 Job krabbelt terug 22 Job 40,6-19 Tweede antwoord van God (1) za 23 Psalm 150 Loof de HEER, iedereen die adem heeft zo 24 Lucas 22,14-23,56 Lijdensverhaal Jezus 25 Job 40,20-32 Tweede antwoord van God (2) 19 H. Jozef 26 Job 41,1-26 Tweede antwoord van God (3) 24 Palmzondag 27 Job 42,1-17 Job geeft zich over; epiloog 28 Witte Donderdag 28 Johannes 13,1-15 Voetwassing 29 Goede Vrijdag 29 Johannes 18,1-19,42 Lijdensverhaal Jezus 30 Stille Zaterdag za 30 Psalm 1 Gelukkig de mens die vreugde beleeft aan de wet 31 Pasen zo 31 Johannes 20,1-9 Jezus leerlingen bij het lege graf

6 Spreuken (1) A P R I L In het boek Spreuken is wijsheid niet alleen een eigenschap van God en mensen, in de betekenis van kunde, handvaardigheid, levenskunst, ervaring of vroomheid. Wijsheid is ook een eigenschap van de werkelijkheid zelf, die van God een goddelijke ordening heeft meegekregen, een scheppingsorde. De mens moet zich in die orde inpassen, wil hij harmonieus leven, dat wil zeggen, gelukkig zijn en in vrede bestaan. Wie zich laat leiden door de vrees voor God en de ware weg bewandelt, die is wijs. Dit zijn de mensen die rechtvaardig zijn, rechtschapen, onberispelijk, wijs, verstandig en vroom. Echter, wie afkerig is van de wijsheid wordt spotter genoemd, zondaar, dwaas, man van onrecht. En degene die de keus nog moet maken heet soms onnozele. Er is in Spreuken derhalve een innige relatie tussen wat de mens doet en wat hij ondervindt, tussen daad en gevolg. De vrome zal lang en gelukkig leven. De zondaar zal sterven. De dwaas leeft in duisternis en zijn leven is schijn. 1 Spreuken 1,1-19 Spreuken van Salomo; vermijd de belagers 2 Spreuken 1,20-33 De wijsheid roept 3 Spreuken 2,1-22 Gered van de slechte weg 4 Spreuken 3,1-12 Trouw aan God en zijn geboden 5 Spreuken 3,13-35 Geluk en glorie is voor de wijzen za 6 Psalm 2 Ikzelf heb mijn koning gezalfd zo 7 Johannes 20,19-31 Verschijning aan de leerlingen 8 Lucas 1,26-38 Aankondiging van de geboorte van Jezus 9 Spreuken 4,1-27 De weg van de wijsheid 10 Spreuken 5,1-23 Wees je vrouw trouw 11 Spreuken 6,1-19 De borgstelling; de luiaard; de intrigant; 7 gruwelen 12 Spreuken 6,20-35 Een vreemde vrouw za 13 Psalm 3 Talrijk zijn mijn vijanden zo 14 Johannes 21,1-19 Jezus verschijnt bij het meer van Tiberias 15 Spreuken 7,1-27 Bewaar mijn geboden zorgvuldig 16 Spreuken 8,1-21 De wijsheid roept 17 Spreuken 8,22-36 De wijsheid en de schepping 18 Spreuken 9,1-18 Uitnodiging van de wijsheid; Vrouwe Dwaasheid 19 Spreuken 10,1-32 Spreuken van Salomo za 20 Psalm 4 U alleen laat mij leven zo 21 Johannes 10,27-30 Geloof en ongeloof 22 Spreuken 11,1-26 Gerechtigheid redt van de dood 23 Spreuken 11,27-12,28 De rechtvaardige krijgt op aarde wat hem toekomt 24 Spreuken 13,1-25 Verstandig inzicht wekt genoegen 25 Spreuken 14,1-35 De wijsheid bouwt haar huis 26 Spreuken 15,1-33 De vrees voor de HEER voedt op tot wijsheid za 27 Psalm 5 Ik leg mijn zaak aan u voor zo 28 Johannes 13,31-35 Ik ga heen 29 Spreuken 16,1-33 De HEER heeft alles gemaakt voor zijn doel 8 Maria Boodschap 30 Spreuken 17,1-28 De HEER toetst de harten Wijsheid van Salomo (2) S E P T E M B E R Het eerste deel van het boek (Wijsheid 1-5) portretteert de wijsheid als de bron van leven. Een juiste levenswijze en trouw aan de Wet zorgen ervoor dat men niet afdwaalt en goddeloos wordt. Daarbij komt ook het probleem aan de orde van geluk, kinderrijkdom en hoge leeftijd bij goddelozen en het gemis ervan bij rechtvaardigen. In het tweede deel van het boek geeft de auteur voor het onderricht in de wijsheid het woord aan Salomo (die overigens nergens met name wordt genoemd). Hierbij vallen vooral de vele tegenstellingen op, zoals van de goddelozen tegenover de rechtvaardigen. In een reeks tegenstellingen wordt tevens werk van Gods voorzienigheid duidelijk gemaakt. Daarbij past ook de thematiek van de afgoderij, waarvan verschillende vormen worden beschreven en oorzaken en gevolgen aangegeven. Het derde deel behandelt vooral de wijsheid, zoals deze in de geschiedenis van Israël naar voren is gekomen. Opvallend in dit gedeelte is de passage over de verering van (afgods)beelden (Wijsheid 13-15) en de macht van God (Wijsheid 11-12). zo 1 Lucas 14,1-14 Genezing van een waterzuchtige op sabbat 2 Wijsheid 12,3-13 Bestraffing van Kanaän 3 Wijsheid 12,14-18 Gods kracht 4 Wijsheid 12,19-22 Gods les: gelegenheid tot inkeer 5 Wijsheid 12,23-27 Conclusie over de bestraffing 6 Wijsheid 13,1-9 Natuuraanbidding za 7 Psalm 23 De HEER is mijn herder zo 8 Lucas 14,25-33 De ware leerling 9 Wijsheid 13,10-19 Aanbidding van beelden 10 Wijsheid 14,1-11 Een zeereis 11 Wijsheid 14,12-21 Oorsprong van afgodsbeelden 12 Wijsheid 14,22-31 Gevolgen van godenverering (1) 13 Wijsheid 15,1-13 Gevolgen van godenverering (2) za 14 Johannes 3,1-21 Jezus en Nikodemus zo 15 Lucas 15,1-32 Kritiek op Jezus omgang met zondaars 16 Wijsheid 15,14-19 Afgoderij van de Egyptenaren 17 Wijsheid 16,1-4 Kwartels en kikkerplaag 18 Wijsheid 16,5-14 Slangen en insektenplaag 19 Wijsheid 16,15-29 Hagel en manna 20 Wijsheid 17,1-11 Duisternis (1) za 21 Psalm 24 Wie mag de berg van de HEER bestijgen? zo 22 Lucas 16,1-13 De ware leerling 23 Wijsheid 17,12-21 Duisternis (2) 24 Wijsheid 18,1-4 Een vlammende vuurzuil 25 Wijsheid 18,5-19 Dood van eerstgeborenen 26 Wijsheid 18,20-25 Interventie van een onberispelijke 27 Wijsheid 19,1-12 De Rietzee za 28 Psalm 25 Mijn verlangen gaat uit naar U zo 29 Lucas 16,19-31 Lazarus en een rijke man 14 Kruisverheffing 30 Wijsheid 19,13-22 Vreemdelingenhaat; lofprijzing

7 Wijsheid van Salomo (1) A U G U S T U S Vanwege zijn inhoud rekent men het boek Wijsheid van Salomo ook tot de Wijsheidsliteratuur. Het bevat beschouwingen en overdenkingen over de Wijsheid, tegen de achtergrond van een hellenistische (Griekse) leefomgeving. Het boek is van oorsprong een Grieks werk en is waarschijnlijk geschreven in Egypte, gezien de grote aandacht voor de betrekkingen tussen Israël en Egypte, en voor Egyptische gebruiken, zoals de verering van dieren. In het boek Wijsheid klinkt voortdurend het geluid van en voor gelovige Joden, die leven in een wereld met een overwegend hellenistische, dat wil zeggen niet-joodse cultuur. De lange samengestelde zinnen, diverse opsommingen, kettingredeneringen en het veelvuldig gebruik van filosofische termen wijst op deze Griekse invloed. Het boek waarschuwt voor de gevaren en de valkuilen van het hellenisme, tegenover de aloude wijsheid van Israël. 1 Wijsheid 3,13-4,6 Onvruchtbaarheid en vruchtbaarheid 2 Wijsheid 4,7-19 Voortijdige dood en hoge ouderdom za 3 Psalm 18 U bent mijn lamp en mijn luchter zo 4 Lucas 12,13-21 Gelijkenis van een hebzuchtige boer 5 Wijsheid 4,20-5,13 Oordeel (1) 6 Matteüs 17,1-13 Jezus met Mozes en Elia 7 Wijsheid 5,14-5,23 Oordeel (2) 8 Wijsheid 6,1-11 Aansporing om de wijsheid te verwerven 9 Wijsheid 6,12-21 Ontdekking van de wijsheid za 10 Psalm 19 De hemel ontvouwt de glorie van God zo 11 Lucas 12,32-48 Blijf wakker! De verantwoordelijkheid van de beheerder 12 Wijsheid 6,22-25 Onderwijs over de wijsheid 13 Wijsheid 7,1-6 Wijsheid is niet aangeboren 14 Wijsheid 7,7-14 Wijsheid vrucht van gebed 15 Lucas 1,39-56 Maria bij Elisabet; Maria s loflied 16 Wijsheid 7,15-21 Gebed om wijsheid (1) za 17 Psalm 20 De HEER vervult wat u verlangt zo 18 Lucas 12,49-53 Verdeeldheid en geen vrede 19 Wijsheid 7,22-8,1 Gebed om wijsheid (2) 20 Wijsheid 8,2-16 Samenwonen met de wijsheid 21 Wijsheid 8,17-21 Inleiding op een gebed 22 Wijsheid 9,1-9 Gebed om wijsheid (1) 23 Wijsheid 9,10-18 Gebed om wijsheid (2) za 24 Psalm 21 Om uw macht is de koning verheugd zo 25 Lucas 13,22-30 De nauwe en de dichte deur 26 Wijsheid 10,1-14 De wijsheid en de uittocht 27 Wijsheid 10,15-21 De wijsheid van Adam tot Jozua (1) 28 Wijsheid 11,1-14 De wijsheid van Adam tot Jozua (2) 6 Gedaanteverandering van de Heer 29 Wijsheid 11,15-20 Bestraffing van dierenvereerders 15 Maria Tenhemelopneming 30 Wijsheid 11,21-12,2 Gods macht en liefde za 31 Psalm 22 Waarom hebt U mij in de steek gelaten? Spreuken (2) M E I Het boek Spreuken bevat spreuken en duistere taal en woorden van wijzen en hun raadsels (Spreuken 1:6). De duistere taal en de raadsels geven aan dat de spreuken in het boek niet altijd gemakkelijk te begrijpen zijn. Daar komt bij dat men woekerde met de woorden: de uitdrukkingen zijn veelal kort en bondig. De inhoud en de vormgeving maken duidelijk dat de meeste spreuken het werk zijn van mensen die van de wijsheid hun beroep maakten. In de vorm van de spreuken is het gebruik van het synonieme ( gelijkbetekenende ) parallellisme meer dan louter een herhaling. Veelal voegt het parallellisme subtiele nuances in betekenis toe. Evenzo is het antithetische ( tegenstellende ) parallellisme geen regelrechte ontkenning van een uitspraak, maar versterkt het de eerste gedachtegang. In het eerste deel van het boek (Spreuken 1-9) onderricht de vader (de wijze) zijn zoon (de leerling). Het vormt een meer beschouwende inleiding op het boek, waarin de Wijsheid en haar tegendeel de Dwaasheid, als personen optreden. Na uiteenlopende bundels met korte én uitgebreide spreuken, besluit het boek met de lofrede op de sterke vrouw. 1 Spreuken 18,1-19,6 De dwaas is niet gesteld op inzicht 2 Spreuken 19,7-20,2 Wie wijsheid verwerft, heeft zichzelf lief 3 Spreuken 20,3-30 De rechtvaardige gedraagt zich onberispelijk za 4 Psalm 6 Bevrijd mij omwille van uw liefde zo 5 Johannes 14,23-29 Ik laat jullie niet verweesd achter 6 Spreuken 21,1-31 De oprechte houdt vast aan zijn weg 7 Spreuken 22,1-16 Wie onrecht zaait zal onheil oogsten 8 Spreuken 22,17-29 Woorden van de wijzen 9 Lucas 24,46-53 Verschijning aan de elf; Jezus in de hemel opgenomen 10 Spreuken 23,1-14 Laat je hart naar onderricht luisteren za 11 Psalm 7 Spreek mij vrij, ik ben onschuldig zo 12 Johannes 17,20-26 Afscheidsgebed van Jezus 13 Spreuken 23,15-35 Leid je hart op de rechte weg 14 Spreuken 24,1-22 Benijd de kwaadaardigen niet 15 Spreuken 24,23-34 Andere woorden van de wijzen 16 Spreuken 25,1-15 Andere spreuken van Salomo 17 Spreuken 25,16-28 De HEER zal het je belonen za 18 Psalm 8 Hoe machtig is uw naam zo 19 Johannes 20,19-23 Verschijning aan de leerlingen 20 Spreuken 26,1-16 Glorie past niet bij een dwaas 21 Spreuken 26,17-28 Een gladde mond brengt verderf 22 Spreuken 27,1-27 Een buur dichtbij is beter dan een broer ver weg 23 Spreuken 28,1-15 De vrome mensen erven het geluk 24 Spreuken 28,16-28 Wie onberispelijk is wordt gered za 25 Psalm 9 U kiest mijn zijde zo 26 Johannes 16,12-15 De taak van de Geest 27 Spreuken 29,1-27 De rechtvaardige erkent het recht van de armen 9 Hemelvaart 28 Spreuken 30,1-14 Woorden van Agur 19 Pinksteren 29 Spreuken 30,15-33 Getallenspreuken 26 H. Drie-eenheid 30 Spreuken 31,1-9 Woorden van Lemuel 31 Spreuken 31,10-31 Lofrede op de sterke vrouw

8 Prediker J U N I Meestal draagt men in de wijsheidsliteratuur goede raad en leefregels aan. Deze moeten tot een betamelijk en gelukkig leven leiden. Het boek Prediker daarentegen biedt eerder een soort nabeschouwing door een wijze: de overdenkingen van iemand die het leven en de wereld grondig heeft onderzocht. Hij komt daarbij tot de conclusie dat alles ijdel of ijl is, dat wil zeggen, zinloos en waardeloos. Prediker trekt zijn conclusie op grond van verschillende ervaringen en overwegingen: de ondoorgrondelijkheid van Gods wereldbestuur, dat zich aan de mens voordoet als een noodlot; de onrechtvaardigheid in de wereld, vooral het ontbreken van een juiste vergelding voor goed en kwaad; de onvermijdelijke loop van de dingen, waarop de mens geen invloed heeft; de beperktheid van de wijsheid, zodat de mens de zin van de dingen niet doorziet; de onvruchtbaarheid van de menselijke arbeid en van de geschiedenis; en bovenal, de gedachte dat de onvermijdelijke dood het definitieve en radicale einde betekent van mens en dier. za 1 Psalm 10 Waarom zo verborgen in bittere tijden? zo 2 Lucas 9,10-17 Jezus geeft vijfduizend mensen te eten 3 Prediker 1,1-18 Opschrift; alles is ijdel; het vergeefse streven 4 Prediker 2,1-17 Genieten is ijdel (1) 5 Prediker 2,18-26 Genieten is ijdel (2) 6 Prediker 3,1-15 Alles heeft zijn tijd 7 Lucas 15,1-10 Gelijkenis van een verloren schaap en drachme za 8 Psalm 11 Mijn schuilplaats is bij de HEER zo 9 Lucas 7,11-17 Opwekking van de zoon van een weduwe uit Naïn 10 Prediker 3,16-4,6 Veel onrecht op aarde 11 Prediker 4,7-16 Beter met tweeën dan alleen; volksgunst is ijdel 12 Prediker 4,17-5,6 Eerbied voor God 13 Prediker 5,7-16 Rijkdom is ijdel (1) 14 Prediker 5,17-6,2 Rijkdom is ijdel (2) za 15 Psalm 12 HEER, bescherm ons zo 16 Lucas 7,36-8,3 Aan tafel bij een farizeeër; een zondige vrouw 17 Prediker 6,3-12 Rijkdom is ijdel (3) 18 Prediker 7,1-14 Echte wijsheid 19 Prediker 7,15-22 Het juiste midden 20 Prediker 7,23-29 Bittere teleurstelling 21 Prediker 8,1-9 Gehoorzaamheid geboden za 22 Psalm 13 Hoe lang nog, HEER? zo 23 Lucas 9,18-24 Het lijden van de Mensenzoon en zijn volgelingen 24 Lucas 1,57-80 Geboorte en naamgeving Johannes; Zacharias profetie 25 Prediker 8,10-17 Vreugde zonder vergelding 26 Prediker 9,1-12 Iedereen eenzelfde lot 2 Sacramentszondag 27 Prediker 9,13-10,3 Wijsheid niet in tel 7 H. Hart van Jezus 28 Prediker 10,4-15 Dwaasheid brengt onheil 24 H. Johannes de Doper za 29 Matteüs 16,13-20 Jezus, Zoon van de levende God 29 HH. Petrus en Paulus zo 30 Lucas 9,51-62 Begin van Jezus reis naar Jeruzalem Hooglied In zijn huidige literaire vorm bezingt het Hooglied de wederzijdse liefde tussen een man en een vrouw. In zekere zin verheerlijkt het Hooglied de ideale liefde. Wellicht gebeurt dit in de overtuiging dat de onderlinge liefde van mensen een weerspiegeling is, of kan zijn, van de liefdevolle relatie van God met mensen. Over de bedoeling van het Hooglied zijn de meningen sterk verdeeld. Sommigen geven de voorkeur aan een profane uitleg. Zij zien het Hooglied als pure liefdespoëzie, als een verzameling van liefdesliederen. Anderen daarentegen geven de voorkeur aan een meer religieuze en mystieke uitleg. Zij zien het Hooglied vooral als een beeldende beschrijving van Gods liefde voor zijn volk. Vanuit een meer religieuze benadering gezien, wil het Hooglied geen concreet beeld geven van de feitelijke verhouding tussen God en zijn volk. Het verwoordt eerder de verwachting van een ideale verhouding tussen man en vrouw, bruidegom en bruid. J U L I 1 Prediker 10,16-20 Twee soorten koningen 2 Prediker 11,1-6 Werk, ondanks alles 3 Prediker 11,7-10 Gedenk je schepper (1) 4 Prediker 12,1-7 Gedenk je schepper (2) 5 Prediker 12,8-14 Slotwoord za 6 Psalm 14 Een goed mens vind je niet meer zo 7 Lucas 10,1-22 Zending van de tweeënzeventig 8 Hooglied 1,1-8 Zij - Koor - Zij - Koor 9 Hooglied 1,9-17 Hij - Zij - Hij - Zij 10 Hooglied 2,1-7 Hij - Zij - Hij 11 Hooglied 2,8-14 Zij - Hij 12 Hooglied 2,15-3,5 Koor - Zij - Hij za 13 Psalm 15 Wie mag gast zijn in uw tent? zo 14 Lucas 10,25-37 Gelijkenis van een barmhartige Samaritaan 15 Hooglied 3,6-11 Koor 16 Hooglied 4,1-15 Hij 17 Hooglied 4,16-5,8 Zij - Hij - Koor - Zij 18 Hooglied 5,9-16 Koor - Zij 19 Hooglied 6,1-9 Koor - Zij - Hij za 20 Psalm 16 U bent mijn levensbeker zo 21 Lucas 10,38-42 Bij Marta en Maria 22 Hooglied 6,10-7,10 Koor - Hij - Koor - Hij 23 Hooglied 7,10-8,4 Zij - Hij 24 Hooglied 8,5-14 Koor - Hij - Zij - Koor - Zij - Hij - Zij 25 Wijsheid 1,1-15 Aansporing tot gerechtigheid 26 Wijsheid 1,16-2,9 Het verlangen van goddelozen za 27 Psalm 17 Ik vraag om vrijspraak zo 28 Lucas 11,1-13 Jezus leert zijn leerlingen bidden 29 Wijsheid 2,10-20 Verdrukking van de rechtvaardige 30 Wijsheid 2,21-24 Vergissing van de goddeloze 31 Wijsheid 3,1-12 Bestemming van iedereen