Wandelroute Imstenraderbos, bij Heerlen (rood)

Transcriptie

1 Wandelroute Imstenraderbos, bij Heerlen (rood) 5.9 km wandelen Op deze afwisselende route ontdek je de historie van het gebied. Uiteraard kun je ook volop genieten van de prachtige uitzichten en natuur! T rek je wandelschoenen aan en ga op pad. De wandelroute Houd tijdens de route de rode pijltjes in de gaten of let op aanwijzingen in de route app. LET OP: helaas ontbreken momenteel enkele paaltjes of zijn ze slecht zichtbaar. Volg dan onze aanwijzingen. Veel wandelplezier! Imstenraderbos, 't Koffiehuuske Zuid-Limburg in het klein Het gebied waar deze route door heen loopt, is eigenlijk Zuid- Limburg in het klein. De plateaus zijn grotendeels open met akkers en graslanden. De hellingen en insnijdingen van het dal zijn begroeid met hellingbossen en hebben een meer besloten karakter. De hoogteverschillen, vergezichten, het gevarieerde grondgebruik en de vele kleine landschapselementen maken het landschap visueel zeer aantrekkelijk en deze route bijzonder afwisselend. Loop, met je rug naar t Koffiehuuske, naar rechts en loop aan de overkant bij de oranje brievenbus het paadje in. Even verder pik je de rode route op, gemarkeerd door bruine paaltjes met een smal rood bandje. Benzenrade De kapel van Benzenrade is een markant en centraal punt in deze hechte buurtgemeenschap. Het fraai gelegen buurtschap ademt een landelijke sfeer met zijn fraaie hoogstambomen in een weiland waar ook de Geleenbeek door stroomt. Saillant detail is dat in 1840 in 40 huizen 211 mensen woonden en nu in 80 woningen nog geen 200! Oude naam De naam Benzenrade is mogelijk afgeleid van stein of stin, een stenen gebouw, zoals ook Imstenrade verwijst naar een stenen gebouw (Im Stein). Of de naam verwijst naar een persoon Bentso of Benzo. De toevoeging rade duidt op het feit dat dergelijke plaatsen in een ver verleden werden gevestigd aan de rand van een bebost gebied. Om dat gebied bewoonbaar te maken werd het bos gerooid en het land geploegd. Het gerooide bouwland werd rode of rade genoemd. Loop rechts van de kapel rechtdoor en volg vóór huisnummer 15 de bocht naar rechts. De asfaltweg gaat snel over in een fraai smal paadje en eindigt bij de toegang tot een weiland. Steek dat recht over. Droogdal Het weiland dat je bent overgestoken vertoont weinig variëteit in begroeiing. Voor meer variëteit in bloemen en planten is verschraling en zorgvuldiger beheer noodzakelijk. Een voorbeeld daarvan zullen we even verderop zien. Kijk nu eens even om, niet alleen om uit te puffen van de klim, maar ook om van het uitzicht op Benzenrade en Heerlen te genieten. Rechts kijk je op een droogdal. Dat zijn dalen waar nooit een rivier door gestroomd heeft, maar die in de ijstijden zijn ontstaan als gevolg van de dooi van het permafrost. Het smeltwater dat richting de dalen stroomde, veroorzaakte de erosie. Loop rechtdoor langs de bosrand. Uitzichtpunt Vanaf deze plek kun je even genieten van het uitzicht. Aan je rechterhand zie je bloemrijke graslanden met planten, zoals boterbloemen (foto 1), wilde marjolein (foto 2) en kaardebol (foto 3). Een tijd lang was dit een akker die niet bemest werd; nu is het een mooi bloemrijk grasland met veel vlinders, zoals gehakkelde aurelia en allerlei witjes. Om het bloemrijke grasland zo gevarieerd te houden en niet te laten overwoekeren, laat Natuurmonumenten er in de winter

2 schapen grazen. Volg het pad tot aan de verharde weg, waar je naar links gaat. Even verder staat wat verscholen een klein paaltje met rode band. Ga daar weer linksaf, een smal paadje in. Jong bos Je loopt nu door een in 2010 nieuw aangeplant bos van 13 hectare (zo'n 20 voetbalvelden). Onder het motto Plant HIER een boom, bescherm DAAR een bos heeft Natuurmonumenten samen met bedrijven, inwoners, gemeente Heerlen en de provincie Limburg hier een klimaatbos aangelegd en tegelijkertijd gezorgd voor de bescherming van het Harapan regenwoud in Indonesië. De uitbreiding is onderdeel van de HIER Klimaatcampagne. HIER is een initiatief van meer dan veertig maatschappelijke organisaties in Nederland die zich zorgen maken om de ernstige gevolgen van klimaatverandering. Zij realiseren projecten om ontbossing aan te pakken. De Nationale Postcode Loterij steunt deze campagne. Vleermuizen Op deze plek is duidelijk te zien dat er gewerkt is in het bos: de Amerikaanse eiken zijn gedund (dat zijn exoten die hier niet thuishoren en andere bomen kunnen verdringen) en oude fijnsparren die door ziekte waren aangetast zijn gekapt. Daar zijn eiken en haagbeuken aangeplant. or inheemse bomen. Sommige dode sparren laten we staan voor de insecten. Die vormen weer voedsel voor vogels, zoals boomklever en spechten. De dode loofbomen laten we ook staan: waar een tak is afgebroken ontstaat soms een gat of hele spleet en daar maken vleermuizen (zogenaamde holenbroeders) gebruik van. Amfibieënpoel en villa Vlak bij ligt een belangrijk stukje natuur: het poeltje in het weiland. Belangrijk voor onder andere de alpenwatersalamander. Zo n poel vraagt regelmatig onderhoud, omdat hij anders helemaal dichtgroeit. Natuurmonumenten beheert ook het weiland; door schapenbegrazing krijgen kruiden er een kans. En een gevarieerd bloem- of kruidenrijk grasland trekt weer tal van insecten aan. Die vormen op hun beurt weer een lekker hapje voor vogels en kleine zoogdieren. Villa Imstenrade Bij helder weer zie je bovenop het plateau Villa Imstenrade liggen, een vrijstaande kasteelachtige villa die rond 1908 is gebouwd door een Belgische reder F. Schepens (getrouwd met een Heerlense) naar een ontwerp van de Brusselse architect H. van Massenhove. Schepens was vrijmetselaar en in de decoraties zijn veel verwijzingen naar de vrijmetselarij. De vrouw des huizes wilde vanuit de villa een vrij zicht op Heerlen en daarom werden veel bomen gekapt en werd een parkachtige tuin achter de villa aangelegd. Eeuwenoud bos In de 17e eeuw was Graaf de Loë eigenaar van het Imstenraderbos en de hoeven met hun gronden. Destijds was er bij Imstenrade een kasteel aanwezig. Het kasteel is er niet meer, maar in het bos vind je nog wel grensstenen uit die tijd. Dood hout leeft De ouderdom van het huidige bos is niet precies bekend, maar waarschijnlijk is op de steile hellingen altijd bos aanwezig geweest. Zeker is dat de historie van het huidige bos op z n minst terug gaat tot de vroege middeleeuwen. De naam Imstenrade duidt dat het ontgonnen gebied is. De oudste beuken dateren van omstreeks Door hun leeftijd zijn het hoge majestueuze beuken. Maar hoe fraai beuken ook zijn, door hun dichte kroonlaag zijn het letterlijk overheersende bomen die andere soorten weinig kans bieden. Daarom worden soms beuken gekapt om ruimte te maken voor andere soorten, maar de sprookjesachtige sfeer blijft wel behouden! Omgevallen beuken en andere boomsoorten laten we liggen, omdat 'dood hout leeft'. In het Imstenraderbos komen zulke grote aftakelende bomen relatief veel voor, vanwege hun hoge leeftijd. In een natuurlijk bos horen veel soorten leeftijden bomen te staan, ook oude die kunnen omvallen. Deze bomen zijn onder andere van grote betekenis voor vleermuizen, spechten en andere holenbroeders, paddenstoelen, mossen en tal van insecten. Bosuil

3 Zo gevarieerd het gebied is, zo gevarieerd is ook de bosvogelfauna. Vooral in dit oude bosgedeelte kun je een verscheidenheid aan vogels aantreffen. Tot de vaste bewoners behoren groene specht, appelvink, sperwer, bosuil, grote lijster, vuurgoudhaan, grauwe vliegenvanger en boomklever. Meer aan de randen van het bos vind je struiken, struweel. Hier leen vogels als de geelgors, braamsluiper, spotvogel en grasmus. Spannende film Als je eens een bosuil hebt horen roepen, dan vergeet je dat nooit meer. Sommigen mensen vinden het een ijzingwekkend geluid, zeker als ze het in het donker horen en het verder helemaal stil is. Niet zo vreemd dus dat zijn roep veel in spannende films wordt gebruikt! Bodemgroeiers Hier op de zure bosgrond (door grind dat in de bodem zit) groeien varens, zoals de adelaarsvaren. Op veel andere plekken overheersen juist brandnetels en braamstruiken, een teken dat de bodem erg voedselrijk (stikstofrijk) is. Adelaar De opbouw van de steel en bladeren van alle varens lijkt op die van veren van een vogel. Maar de naam adelaarsvaren komt van de tekening die je ziet als je de bladsteel schuin zou doorsnijden. Die lijkt, met wat fantasie, op een dubbele adelaar. Wij mogen deze plant niet afsnijden, maar op internet kun je wel plaatjes vinden van de 'adelaar'. Putters Je staat nu achter de Benzenraderhof. Het kasteel Benzenrade lag er vlak bij, op het eilandje in de vijver ten westen van de boerderij. Het toen bijbehorende gehucht Benzenrade dankt zijn naam aan het kasteel. De hoeve en het kasteel waren in bezit van het geslacht Van Bensenrade. Al in 1281 wordt een Bercholphus van Bensenrade genoemd! Een gedeelte van een 13e eeuwse mergelmuur is nog te zien in een van de huidige stallen. In de boerderij zijn ook resten van Romeinse funderingen aangetroffen, dus het gebied is al zeer lang bewoond. In de hooggelegen kelders van de Benzenraderhof ontspringt de Geleenbeek. Het water wordt naar een naast de hoeve gelegen vijver geleid. Toen die vijver in 1915 uitgediept en vergroot werd, kwamen er muren, pannen, scherven en munten te voorschijn van de reeds genoemde Romeinse villa. Nu is er een oude hoeve waar de familie Huynen al jaren een biologisch boerenbedrijf heeft. Zij houden enkele tientallen melk- en vleeskoeien. Ook wordt er aan natuur- en landschapsbeheer gedaan. Op viaviridis.nl/benzenraderhof vind je meer info over de boerderij en het educatieve programma. Putters Je gaat hier verder door een draaihekje naar rechts. Met enig geluk kun je hier ook putters aantreffen. Deze vinkensoort die ook wel distelvink genoemd wordt, valt op door zijn kleurrijk verenkleed en rode masker. In struwelen, struiken, zoals hier zijn ze vaak in groepjes op zoek naar zaden. De vogel is ook bekend geworden door het schilderij van Fabritius (1654 ) en recent door het boek van Donna Tart over dit schilderij. Typisch Zuid-Limburg Nog een kleine kilometer en de wandelroute zit er alweer op. Maar kijk hier nog eens naar het landschap aan je linker hand (met de rug naar N281). Je kijkt dan naar een typisch Zuid- Limburgs landschap, met het gehucht Benzenrade dat in het dal van de Geleenbeek ligt. Het Imstenraderbos is één van de 355 natuurgebieden van Natuurmonumenten. En het valt ook onder het Nationaal Landschap Zuid- Limburg. Samen met provincie, gemeenten en natuurbeheerders slaan wij de handen ineen om het landschap en de natuur in Zuid- Limburg te behouden en verbeteren! Bij het viaduct ga je rechts eronder door en gelijk weer links. Je komt nu door het gehucht Euren. Op de grote weg aangekomen ga je naar links en even verder weer naar links. Geniet bijvoorbeeld bij 't Koffiehuuske nog even na van de wandeling.

4 Bereikbaarheid en toegankelijkheid startpunt Imstenraderbos, 't Koffiehuuske Benzenrade PE Heerlen Routebeschrijving

5 OpenStreetMap contributors