Gemeentenieuws Nieuwe Stijl

Transcriptie

1 Gemeentenieuws Nieuwe Stijl Protestantse Gemeente Wassenaar Tweemaandelijkse uitgave nr. 20 juni/juli 15 In dit nummer Pagina 3: Enquête kerkblad Een klein aantal lezers vulde begin dit jaar de enquête in over het kerkblad. Wat vonden zij van het blad? Een terugkoppeling. Pagina 4: Christelijk denker De vragen van deze tijd verbinden met de christelijke traditie. Dat is in een notendop de filosofie van de aartsbisschop van Canterbury. Pagina 4: Diaconie De diaconie kijkt terug op 2014 en concludeert dat de vindbaarheid en zichtbaarheid vergroot moeten worden. Pagina 6: Studentengespreksgroepen Het is niet toevallig dat kerkenraadsleden eerst deelnemer waren van een gesprekgroep, concludeert Deodaat van der Boon. Pagina 7: Kerk en Israël De Wassenaarse afdeling van Kerk en Israël bestaat een kwart eeuw. Een terugblik op 25 jaar kennis verspreiden over het joodse geloof. LOFLIED Anton Ent Het loflied op de Maker brengt bijeen wat nu vervallen en verworpen is. Hymnen bouwen de kerk van mijn jeugd om mij heen, die oude Breepleinkerk. Het plafond bood geborgenheid, de kroonluchter waarheid, de witte muur vrijspraak, ik was gekleed in kleding van licht. Ik zing het loflied op de Maker dat orde in de chaos schept. Uit: Liedboek voor de kerken, gedicht bij Psalm 42 Genesis op de planken Een toneelvoorstelling als een goede dominee In het Zuiderstrandtheater in Scheveningen was de afgelopen maanden de prachtige voorstelling Genesis van het Nationale Toneel te zien. Al de verhalen uit Genesis komen langs, in een eigen duiding en interpretatie. Jilles de Klerk bezocht de voorstelling en schreef een recensie. Door Jilles de Klerk De voorstelling begin niet, zoals je misschien zou verwachten, met de schepping maar met aartsvader Jakob. Hij heeft de mantel van Jozef in zijn armen. Hij waant hem dood en dat verwijt hij God. Wat ben jij voor een God die mensen hun kinderen afpakt? Een achteloze God is geen god!, roept hij uit. Dan volgt een terugblik op wat voorafging: de schepping komt in beeld. Het is een van de meest ontroerende scènes. Uit een stratenmakertentje kruipt naakt en nog onder de klei de eerste mens. Hij is alleen. Tot hij een hand die uit het tentje steekt ontdekt. Aarzelend, nieuwsgierig en teder betast hij de vingers, drukt er op, bonkt er op. Tot Eva helemaal tevoorschijn komt en met Adam verstrengeld raakt. Ze komen moeizaam overeind, een beweging die onze evolutie van kruipend naar staand en lopend wezen weerspiegelt. Groot onderhoud Dorpskerk Onze mooie Dorpskerk is aan een grote onderhoudsbeurt toe. De kerk staat vanaf augustus drie maanden in de steigers. Hierbij worden de aanbevelingen gevolgd van de Monumentenwacht, de instantie die de kerk jaarlijks inspecteert. Door Eduard Op t Landt Van Monumentenzorg hebben wij subsidie gekregen voor het onderhoud van de Dorpskerk. Het bedrag dat we krijgen wordt over zes jaar uitgesmeerd. De werkzaamheden kunnen echter niet in gedeeltes worden uitgevoerd omdat wij dan steeds opnieuw steigers moeten bouwen waardoor de kosten nodeloos omhoog zouden gaan. Alleen al met het steigerwerk is een bedrag gemoeid van rond de De totale kosten van het groot onderhoud liggen boven de Zelf moeten we een bedrag zien op te brengen van Rachel en Jakob Bootvluchtelingen De voorstelling kent tal van toespelingen op de actualiteit. Als Noach mensen die zich wanhopig aan de ark vastklampen van zich afslaat, komen bootvluchtelingen op de Middellandse Zee in je gedachten. En als Abraham in het door God meer dan Daarbij is geen rekening gehouden met de kosten van klein onderhoud en nog komende grote kosten zoals een verfbeurt van het orgel en op termijn de vervanging van het lood in de glas-in-loodramen. U zult begrijpen dat uw giften van harte welkom zijn. Steentje bijdragen Bij de grote restauratie van was een bedrag nodig van gulden. Dit werd onder andere gedekt door subsidies, giften, een loterij en geld voor het kopen van stenen. Ook nu kunnen alle inwoners van Wassenaar en anderen die het monument een warm hart toedragen, hun steentje bijdragen. Helpen kan door een (periodieke) gift of een legaat aan de stichting Monument Dorpskerk Wassenaar. >> Lees verder op pagina 3 beloofde land komt, blijken daar Perizzieten, Kanaänieten en Hethieten te wonen. En Filistijnen, voegt de slavin Hagar er luid aan toe. Een toespeling op de Palestijnen en het Israelisch-Palestijnse conflict. >> Lees verder op pagina 3

2 Colofon e en maandelijkse activiteiten 2 Dit informatieblad is een uitgave van de en verschijnt eenmaal per twee maanden. Oplage: exemplaren Redactieadres: Kerkelijk bureau Schoolstraat KH Wassenaar gemeentenieuws@pkn-wassenaar.nl (070) Openingstijden kerkelijk bureau: Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van uur Rekeningnummers: NL50 FVLB t.n.v. Protestantse Gemeente te Wassenaar (kerkelijke bijdrage) NL95 RABO t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Wassenaar (diaconale giften en giften kerkwebradio) NL57 FVLB t.n.v. inzake kerkblad voor een vrijwillige bijdrage Redactie en redactieraad: Nelleke van Duijn, Henk Hogewoning (eindredactie), Rick van Keulen, Jilles de Klerk, Marianne Mewissen, Kees Mos en Wilma Verschoor Redactionele ondersteuning: Ellen van der Vis Post voor de redactie: gemeentenieuws@pkn-wassenaar.nl of per post naar het kerkelijk bureau (zie boven) Realisatie en druk: Station Drukwerk, Katwijk (advertenties) Ook dit jaar verzorgen wij graag uw aangiften. Maandagavond Dinsdagochtend Woensdagochtend Woensdagavond Woensdagavond Vrijdagochtend 2e vrijdag v d maand Vrijdagmiddag Vrijdagavond Vrijdagavond* Vrijdagavond (1x per drie weken)* Activiteit Locatie Contactpersoon Cantorij, uur Kievietkerk mw A. Jansen-Kot T (0252) Openstelling kerk, uur Dorpskerk/Stiltecentrum mw K. Taal T (070) Ochtendgebed, uur Kievietkerk mw Sh. Keilholz T (070) Cantorij, uur Dorpskerk R. Jansen T (0252) Cantorij, uur Messiaskerk C. van Delft T (071) Zangmorgen, uur Van Ommerenpark mw N. van Duijn T (070) Viering, uur Duinstede mw H. Postma T (070) Weeksluiting, uur Sophiekehuis/Theaterzaal ds. J.A.D. van der Boon T (070) Rejoice Messiaskerk, uur J. van den Akker T (070) Plexat (12-15 jaar), uur Messiaskerk F. Hart E f.a.hart@casema.nl * Zie voor de data het programmaboekje en/of de website Bijzondere activiteiten Activiteit Plaats Contactpersoon Zaterdag 27 juni Barbecue, uur Messiaskerk Marianne Baaijens E mjbaaijens@hetnet.nl Woensdag 8 juli Kinderkunstproject Mozes Messiaskerk Meta Tukker E matukker@hotmail.com Zaterdagen 11 juli t/m 22 augustus Zaterdagen 11 juli t/m 22 augustus Openstelling kerk, uur Dorpskerk Elly May Op t Landt T (070) Promenadeconcert, uur Dorpskerk Deka Wielenga T (070) Barbecue Messiaskerk altijd gezellig De laatste zaterdag van juni wordt er in en om de Messiaskerk jaarlijks een barbecue gehouden. Vlak voordat de zomervakantie begint, is het mooi om met elkaar de vele activiteiten af te sluiten. Er is gelegenheid om elkaar de verhalen te vertellen waarvoor we vaak te weinig tijd nemen. Zo n honderd mensen geven zich doorgaans op en als er onverwacht extra mensen mee komen, zijn ook die van harte welkom. In juni worden voorafgaand aan de diensten op zondagmorgen de uitnodigingen uitgedeeld. Mensen kunnen zich ook via aanmelden. We werken met bonnetjes die vooraf gekocht kunnen worden. We zijn blij met de professionele begeleiding van slager Laban, die geassisteerd wordt door vrijwilligers. De ervaring heeft geleerd dat we ons zelfs niet door het weer laten ontmoedigen, want als het feest niet buiten kan plaatsvinden, dan is het ook in de voorhal van onze mooie kerk heel gezellig. Kinderkunstproject over Mozes In de kindernevendienst van de Messiaskerk en in enkele klassen van de Herenwegschool en de Bloemcampschool wordt momenteel hard gewerkt aan een nieuw kinderkunstproject. Na Jozef en Jona in voorgaande jaren heeft de leiding van de kindernevendienst dit jaar gekozen voor Mozes. Het accent ligt op drie verhaallijnen over Mozes in de Thora: Mozes uit het water gehaald, Mozes geroepen en Mozes en de farao. In de voorhal komt een grote maquette en tijdens de gezinsdienst op 28 juni wordt het verhaal van de brandende braambos uitgewerkt. De officiële opening van de tentoonstelling vindt eveneens plaats tijdens deze feestelijke dienst. In de weken die daarop volgen, krijgen de schoolklassen die aan de tentoonstelling hebben meegewerkt, een educatieve les in de kerk. Dan worden de kinderen als kunstenaars gefêteerd. Het werk van het kinderkunstproject 2015 is in de kerk te bezichtigen tot en met 31 augustus. KAAS EN DELICATESSEN EUROFROMAGE Elke dinsdag op de markt in Wassenaar! Liesbeth Köhlenberg tuinontwerp- en adviesburo tel ad64/31.indd :24

3 >> Vervolg van pagina 1 Genesis op de planken >> Vervolg van pagina 1 Groot onderhoud Dorpskerk Opvallend in Genesis is de rol van de vrouwen van Noach en Abraham. Beiden corrigeren het stellige geloof en het blinde vertrouwen in God van hun mannen. Noach zegt dat zijn medemensen de ondergang over zichzelf hebben afgeroepen. En Abraham meent God te moeten gehoorzamen als die de dood van zijn zoon vraagt. Daarmee belichamen Noach en Abraham de radicale en fanatieke vorm van geloof. Een geloof dat over lijken gaat Hun vrouwen vinden de god van hun mannen inhumaan en intolerant. Het is een god van scheiding, van of of, zeggen ze. Als theoloog zit je dan natuurlijk op het puntje van je stoel. Je kunt die verhalen ook anders duiden. Niets voor niets offert Agamemnon in de Griekse sage zijn dochter Iphigenia wel, maar gebeurt dat in het Bijbelverhaal net niet. God wil zo n offer niet. Het is een protest tegen de kindoffers van de Kanaänieten. Beloofde land Regisseur Johan Doesburg ziet migratie als hét thema in de Genesisverhalen. De mens is zoekende. De migratiegolven vanuit Afrika zijn de moderne vorm van zoeken naar een beloofd land. Maar ook wij, de ontvangende volken, migreren. Onze omgeving verandert, onze samenleving verandert, in onze wereld valt het vertrouwde weg en worden we met het onbekende en vreemde geconfronteerd. Wie zijn wij, wat is onze identiteit? Waar kun je aarden? Waar ben je thuis? Migreren, veranderen kost moeite. Het gaat met ups en downs, voor- en achteruit. Precies als in de verhalen over Abraham, Izaäk en Jakob. Het beloofde land ligt ook voor hen steeds weer verder. Het wordt nooit definitief bereikt. Ook hun leven is en blijft een reis. Het laatste deel van Genesis is voor Jozef. Hij weet het in den vreemde te maken. Een soort Aboutaleb avant la lettre. Maar na de hereniging herkent Jakob zijn zoon niet meer. Zelf woont hij in tenten, zijn zoon in een paleis. Wat betekenen de tradities en de God van Jakob nog voor zijn zoon? Je hebt wel verstand, zegt Jakob tegen Jozef, maar wat betekent verstand voor muziek, geloof, hoop, ontroering, liefde en kunst? In Jakobs woorden klinkt verwijdering en verwijt door. Toch sluit hij Jozef uiteindelijk in de armen. Zo eindigt de voorstelling met verzoening. Religieuze wortels Komen er steeds minder mensen in de kerk, het Zuiderstrandtheater zat helemaal vol. Dat is precies een van de redenen achter de voorstelling. Steeds minder mensen zijn vertrouwd met de Bijbelverhalen. Tegelijkertijd zijn veel mensen op zoek naar zingeving. Daarmee ontstaat ook nieuwe interesse voor het oude Boek door de globalisering en migratie met seculiere en andersgelovige landgenoten. De vraag naar de eigen religieuze wortels komt dan vanzelf op. Dan kun je niet om de Bijbel als ons literair-cultureel erfgoed heen. Het leidde tot een voorstelling van zo n 4,5 uur over Genesis. Een voorstelling die geen minuut verveelt. Dat zit in de ijzersterke Bijbelverhalen. Het komt ook door de wijze waarop de regisseur de verhalen interpreteert, bekritiseert en actualiseert. Als een goede dominee dus eigenlijk. De stichting Monument Dorpskerk Wassenaar heeft sinds 1984 al meer dan kunnen schenken. Ook dit jaar is er op Koningsdag weer een bedrag gegeven, van De donaties van de afgelopen jaren zijn direct gebruikt. Daarom zijn nieuwe giften van harte welkom, om niet te zeggen noodzakelijk. Zo zorgen we dat ons monument in goede staat blijft. Door de ANBI-status van de stichting is uw gift fiscaal aftrekbaar of vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Giften Uw giften kunt u overmaken op de bankrekening van de stichting NL59RABO of NL37INGB Verdere inlichtingen kunt u krijgen bij de secretaris van het bestuur, de heer E.A. van Hoek, tel. (070) of bij het kerkelijk bureau, telefoon (070) In een volgend artikel brengen we verslag uit van de vorderingen van het groot onderhoud en de financiële onderbouwing. Op Koningsdag ontving Maarten Ouwens, voorzitter van het College van Kerkrentmeesters, een cheque van van Rutger Wijnen (links op de foto) namens de stichting Monument Dorpskerk Wassenaar Wat vinden lezers van het kerkblad? Nu het Gemeentenieuws nieuwe stijl enkele jaren bestaat, vond de Algemene Kerkenraad het tijd om een enquête te houden, om zo kennis te nemen van de mening van de lezers. Door Henk Meeldijk en Yves Boeltjes de Vries Het aantal reacties op de enquête was beperkt: 74 mensen hebben meegedaan aan het onderzoek. Een overgrote meerderheid van de deelnemers is tevreden en geeft een voldoende (een cijfer tussen de 6 en de 10) voor kleurgebruik, beeld, inhoud, schrijfstijl en omvang van de artikelen. Hetzelfde geldt voor de frequentie van verschijnen (eenmaal per twee maanden). De meeste lezers willen een papieren versie blijven ontvangen. Wel plaatst een aantal respondenten kanttekeningen bij het formaat van het blad. Pastorale informatie Een aantal lezers mist pastorale informatie en specifieke informatie van hun wijk. De Algemene Kerkenraad is van mening dat informatie over overlijden, ziekenhuisopnames, operaties, huwelijken en huwelijksjubilea niet past in een blad dat eens per twee maanden wordt verspreid. Hierin voorziet de wekelijkse kerkbrief, die ook digitaal verstrekt kan worden. Nieuws uit de wijken is ook te vinden op de website. De kerkenraad heeft de drie wijken opgeroepen meer wijkgebonden en pastorale informatie op te nemen in de kerkbrief. Onderwerpen De respondenten deden suggesties voor de volgende onderwerpen in het kerkblad: Geschiedenis van de Wassenaarse kerk Lezingen, preken en informatie over liederen Informatie over beleid en uitvoering van onder andere de kerkrentmeesters Bijdragen van de predikanten Informatie van de synode (advertenties) STERK IN VERHUIZEN. Kennismakingsinterviews met kerkenraadsleden Activiteiten voor de jeugd De Algemene Kerkenraad heeft de resultaten van de enquête aan de redactie van het kerkblad gegeven en gevraagd de suggesties mee te nemen bij de verdere ontwikkeling van Gemeentenieuws nieuwe stijl. VERLENGDE HOGE KLEI 60 - WASSENAAR - HOLLAND - T.(070) SINDS

4 (advertenties) Hodie Mihi Begrafenissen est Cras Tibi Crematies De scheppend aartsbisschop Hodie Mihi, Cras Tibi is gespecialiseerd in uitvaarten volgens persoonlijke wens. Uw wensen kunnen in ons archief worden vastgelegd. Wij bieden een uitvaartverzekering en beschikken over rouw- en ontvangkamers in de gehele regio 's-gravenhage. Een van de opmerkelijkste christelijke denkers van dit moment is Rowan Williams, emeritus bisschop van Canterbury. Wie zijn levensloop overziet, raakt onder de indruk van de spankracht van zijn denken en de continuïteit van zijn geloof en theologie. Kees Mos las zijn toespraken, die vorig jaar in het Nederlands werden uitgegeven. Door Kees Mos Toen Rowan Williams aan zijn loopbaan begon was het de tijd van Honest to God. John A.T. Robinson stelde in een bestseller met de gelijknamige titel dat geloof niet wordt beleden in eeuwige waarheden maar dat dit voortdurend vraagt om (persoonlijke) nieuwe interpretaties. Williams kon er begrip voor opbrengen maar ging tegelijkertijd tegen de stroom in. Ons geloof is ook onderdeel van wat de kerk der eeuwen in haar belijdenissen heeft neergeschreven. Wereldkerk En zo bleef hij zich ervoor inzetten de vragen van deze tijd te verbinden met de traditie. Hij oriënteerde zich om die reden op de volle breedte van de wereldkerk. Zijn proefschrift schreef hij over de Russische orthodoxie. Met zijn vrouw, die ook theologe is, maakte hij reizen naar India. En onder invloed geraakt van Hans Urs van Balthasar verdiepte hij zich in het roomskatholieke geloof. Voor zijn studenten hij werd als hoogleraar benoemd op hetzelfde Christ College te Cambridge Kantoor: Jan van Nassaustraat 110, 's-gravenhage 24 uur per dag bereikbaar: Diaconia Het maatschappelijk werk van de kerk Hoe ontwikkelde de Wassenaarse diaconie zich in 2014 en waar werd aan gewerkt? De stand van zaken, ook financieel. Door Fokko van Duyne en Frans van Wilgen ALLE AANDACHT VOOR AFSCHEID NAAR WENS EN HERINNERING In 2014 tekende zich in onze samenleving een verder terugtrekkende overheid af op terreinen als werk en zorg, met als uitgangspunt participatie van iedereen. De diaconie in Wassenaar stond uitgebreid stil bij deze ontwikkeling. Ook de zogeheten stille hulp werd hierbij in ogenschouw genomen. Duidelijk is dat de diaconie niet de plaats van de terugtrekkende overheid kan innemen. Voor kortstondige ondersteuning, als oplossing voor knellende problemen, staat de diaconie echter zeker open. In het collecterooster voor 2015 is daarom een collecte voor stille hulp opgenomen. Zo wordt hiervoor aanvullende financiële ruimte gecreëerd. Collecterooster Het collecterooster van de diaconie (de eerste collecte in de zondagse kerkdienst) telt in totaal zo n 27 goede doelen, afgezien van collectes voor actuele noodsituaties zoals natuurrampen. In 2014 was de opbrengst van alle collectes en daarvoor ontvangen giften Dit wordt rechtstreeks aan de betrokken doelen afgedragen. 4 FACILITEITEN VOOR HET VERZORGEN VAN: UITVAARTEN OVERLEDENEN OPBARINGEN CONDOLEANCES AFSCHEIDSBIJEENKOMSTEN MEMORIALS EDWARD KARDOL Oostdorperweg NJ Wassenaar S info@omen-uitvaartzorg.nl INFORMATIEPUNT VOOR HET: BESPREKEN VAN UITVAARTEN REGISTREREN VAN UITVAARTWENSEN DEPOSITO EN UITVAARTVERZEKERINGEN GEDENKTEKENS - URNEN - SIERADEN UITVAARTKISTEN Financiën De diaconie beschikt over eigen vermogen. De opbrengsten van de belegging van dat eigen vermogen zijn de drager van de noodzakelijke uitgaven. Om deze reden kent de diaconie geen jaarlijkse Kerkbalans-actie om inkomsten te genereren. De uitgaven bestaan in hoofdzaak uit het bekostigen en ondersteunen van activiteiten als kerktelefoon en Altijd Welkom en de bijdrage aan de landelijke PKN-organisatie. Verder gaat het om uitgaven voor ondersteuning en giften, bijvoorbeeld het vluchtelingendiner en stille hulp. Tenslotte zijn er administratie- en accountantskosten. Het jaar 2014 toont een batig saldo van dat aan nader te bepalen doelen of projecten zal worden besteed. Verantwoord beleggen van het vermogen heeft intensieve aandacht. De beleggingsportefeuille kenmerkt zich door een defensief beleggingsprofiel en is gericht op het genereren van 5 procent rendement over meerdere jaren. In 2014 profiteerde de diaconie van positieve koersontwikkelingen. Aan het eigen vermogen kon een koerswinst van worden toegevoegd, maar of dit ook in de toekomst kan worden gerealiseerd, is de vraag. Positionering Aandachtspunt voor de diaconie is het vergroten van de vindbaarheid en zichtbaarheid. De diaconie kenbaar maken als het maatschappelijke werk van onze kerken, is de opgave. Dit gebeurt door middel van communicatie en door alert te zijn op de stille en vaak ook onuitgesproken noden van mensen in onze nabije omgeving.

5 e geest van Column Jilles de Klerk Extase Williams waar hij de jaren daarvoor als student ingeschreven stond schreef Williams een standaardwerk over de vroeg-christelijke ketter Arius en nog weer later een geschiedenis van de christelijke spiritualiteit waarin hij zijn eigen theologische opvattingen ontvouwde. Toen hij in de negentiger jaren werd geroepen tot het bisschopsambt eerst in Wales en daarna in Cambridge om de stoel van het aartsbisdom te bezetten kwam zijn wetenschappelijk werk niet tot stilstand, maar trok hij de lijnen van zijn geloof en denken door in de vele toespraken die hij als aartsbisschop moest houden. Publieke ruimte Verschillende toespraken van Williams zijn gebundeld en vorig jaar ook in het Nederlands vertaald onder de titel Geloof in de publieke ruimte. Wie de bundel ter hand neemt, raakt onder de indruk van de vele onderwerpen die Williams in de afgelopen jaren overal ter wereld heeft behandeld. Geloof in de publieke ruimte betekent voor hem de dialoog aangaan met de islam, een christelijke visie ontwikkelen op de klimaatcrisis, mee debatteren over het verloop van de (wereld) economie, een krachtig standpunt innemen ten aanzien van de mensenrechten, waarschuwen tegen de afbrokkeling en ombouw van de verzorgingsstaat en last but not least de handschoen opnemen die ons door atheïstische denkers wordt toegeworpen. Vooral dit laatste ziet Williams als een belangrijke opdracht die de kerk in onze tijd heeft te vervullen. Het geloof moet zich niet uit het publieke domein laten wegdringen maar daarin juist verantwoordelijkheid nemen. De kerk heeft een eigen unieke inbreng die niet verloren mag gaan. Bovendien brengt het het christendom zo ook weer in een nieuwe relatie tot het jodendom en de islam. Dankzij het moderne atheïsme zien we dat deze drie religies één gemeenschappelijke bron hebben waar ze uit putten: God. Rowan Williams, opmerkelijk christelijk denker Atheïsten In enkele intrigerende toespraken over religie legt Williams uit dat we in de ontmoeting met atheïsten niet alleen beter gaan begrijpen tegen welke God zij feitelijk bezwaar maken, maar dat het ons ook helpt om als gelovigen naar elkaar toe te groeien. Zo is het voor joden moeilijk om te aanvaarden dat God een belofte kan negeren of herzien. En vragen christenen zich oprecht af of God zich door onze deugd laat overtuigen. En kunnen moslims moeilijk accepteren dat Gods plan enkel in een bepaald deel van de samenleving of mensheid gerealiseerd kan worden. Maar is het ongeloof van de ander nu wel of niet de God waar men zelf in gelooft? Het gesprek over God met de atheïsten verdiept ook het eigen geloof en de toenadering tot de andere religies. Twin Towers Toen Williams pas tot aartsbisschop was benoemd, bevond hij zich op Black Pinksteren is het feest van God-in-ons. Hij woont niet alleen bij ons, zoals Kerstmis zegt. Hij is ons niet alleen vooruit, zoals Pasen verkondigt. Maar God werkt ín ons met zijn Geest. Inniger kan God niet zijn. Gek genoeg hebben we daar nu juist vaak moeite mee. Kerst en Pasen zijn ons als het er op aankomt liever dan Pinsteren. God-in-ons kunnen we ons minder goed voorstellen dan God-metons. Is dat niet eng, zo n God die in ons werkt? Houden we dan zelf nog wel de regie? Krijg je dan niet van die taferelen van mensen die in trance raken? Daar moeten we weinig van hebben. In de kerk houden we graag ons koppie erbij. We willen anderen ook graag laten zien dat ons geloof de perken van wat redelijk en normaal is, niet te buiten gaat. Dat klinkt modern en progressief, maar loopt juist achter bij de tijdgeest en de huidige cultuur. Daarin worden het grensoverschrijdende, de extase en de kick juist gezocht. In de muziek, in de sport, tijdens vakanties: het moet steeds gekker, hoger, beter, spannender, gewaagder, intenser en verder. Het zal een reactie zijn op het geordende en gereguleerde leven dat we gewoonlijk leiden. Veel risico s hebben we weten uit te bannen. Maar dat wekt juist de hang naar wat de veilige en vertrouwde grenzen overschrijdt. In de Bijbel is hét kenmerk van God dat Hij grenzen overschrijdt. Dat merk je als zijn Geest in mensen gaat werken. Die krijgen zelf dan ook iets grensoverschrijdends. Ze gaan de grenzen tussen mensen van het ene en het andere volk over. Ze relativeren grenzen tussen culturen. De grens tussen zij en wij, de grens tussen mijn en dijn wordt dun. Taalgrenzen doen er plotseling minder toe. Gods Geest gaat zulke grenzen te buiten. Dat gaat veel verder dan de extase van de danceparty, de kick van de sportprestatie en het exotische van het verre vakantieoord. Die zijn van het moment. Die zijn tijdelijk. Daarom zijn steeds weer nieuwe prikkels, nieuwe spanning, nieuwe prestaties nodig. Daarin is Pinksteren anders. Pinksteren is niet even de grenzen opzoeken, maar het is voor een ander spoor kiezen. Gods Geest is niet even stoom afblazen, maar een andere wind die gaat waaien: de wind, de Geest van Christus. Die biedt geen kortstondige roes, maar een blijvende koerswijziging. Dat vraagt om mensen niet van het moment, maar van de lange adem. Het vraagt om het bevlogene dat eigen is aan geloven en verschilt van het hijgerige, vluchtige van de trends en hypes van ons moderne leven. Flexibel zijn, zonder te buigen voor de tijdsgeest: daar is kracht voor nodig. De Bijbel noemt die kracht de Geest van God. Tuesday (9/11) toevallig op een steenworp afstand van de Twin Towers. De aanslag maakte diepe indruk op hem. Maar Williams zou Williams niet zijn als hij zijn ervaringen ook niet direct in het perspectief van zijn geloof en theologie zette en dienstbaar voor zijn gemeente maakte. In een boek dat reeds zes weken na de aanslag uitkwam, vroeg hij zich hardop af waarom de daders geen andere optie hadden dan om te sterven, (advertenties) Een vertrouwd gezicht in Wassenaar & Voorschoten Wanneer u in uw directe omgeving te maken krijgt met een overlijden, kunt u - 24 uur per dag - contact met ons opnemen info@dehorstenuitvaartverzorging.nl welke machteloosheid hen had geleid, en welke machteloosheid er bij ons toe leidt de aanslag te willen vergelden. Professor Inmiddels is Williams terug in zijn rol als professor. Voor de bundeling van zijn toespraken als aartsbisschop zijn wij hem zeer erkentelijk. Dat de Geest er nu door over de wereld mag waaien en alle kerken bereiken. 5 Wassenaar: tel (24 uur per dag) Voorschoten: tel (24 uur per dag) Rowan Williams (rechts) tijdens de huwelijksceremonie van prins William en Kate Middleton De Horsten Uitvaartverzorging, Postbus 1011, 2240 BA Wassenaar

6 Gespreksgroepen voor studenten Op verhaal komen met de oude verhalen Lang geleden belde een student kunstgeschiedenis naar Deodaat van der Boon met een duidelijke vraag: Kun je mij wat vertellen over de Bijbel en over de symboliek die in de Bijbelse verhalen verscholen zit? Dit was het begin van een mooie traditie: gespreksgroepen voor studenten en anderen. Door Deodaat van der Boon Al snel werd mij duidelijk dat de vraag die de student stelde vooral voortkwam uit nieuwsgierigheid. Ik kon de vraag beter niet primair als geloofsvraag oppakken en verkondigend aan het werk gaan. We moesten de grote Bijbelverhalen maar gewoon eens gaan lezen en vervolgens in die verhalen op zoek gaan naar een laag die betrekking heeft op de dingen die in ons leven een rol spelen. Rondom deze eersteling werd al snel een groep gevormd. Deze groep van toen bestaat nog steeds als GGSt I (GespreksGroep Studenten I). De samenstelling van de groep wisselde, maar nog steeds weten ongeveer twaalf leden op zaterdagmiddag eens in de vier weken om uur de pastorie aan de Schoolstraat te vinden. Sommigen schuiven aan met een eigen regelmaat, anderen slaan nooit over. Inmiddels heeft zich naast GGSt I een tweede groep geformeerd (GGSt II), op de zondagmiddag, ook eens in de vier weken om uur in de studeerkamer van de pastorie, met als doel: op verhaal komen. Daarnaast tellen we twee groepen van 30-plussers die op ongeveer dezelfde wijze met elkaar op pad gaan vanuit een Bijbelverhaal, op de woensdagavond eens in de vier weken vanaf uur. Op adem komen De laatste jaren wordt er geen thema meer gekozen en wordt haast nooit meer een van tevoren afgesproken Bijbelgedeelte bij de kop gepakt. Bijna altijd gaat het in deze gespreksgroepen om de tekst van de overdenking van de aankomende zondag. Voor het kerkgaande groepslid wordt de kerkdienst daardoor anders en vaak een moment van herkenning. Tijdens de bijeenkomsten lezen we de Bijbeltekst, vaak afgedrukt in twee of drie vertalingen. Hardop en regel voor regel proberen we te snappen wat de schrijver ons wil vertellen. Daarbij probeer ik vaak wat uit te leggen, maar vooral staat in het gesprek de vraag centraal: herken ik wat hier wordt verteld, wat zegt het mij in deze tijd en kan ik daar voorbeelden van geven? De ervaring van haast alle groepsleden is dat het heilzaam is wanneer je zo met elkaar in gesprek raakt. Op de een of andere manier spreek je via de oude verhalen gemakkelijker over de dingen die je bezig houden, dan wanneer je dat doet met vrienden of collega s. De ervaring van velen is dat bezig zijn met de Bijbelverhalen je een gevoel geeft dat je op adem komt en dat er ineens een verhelderend licht wordt geworpen op datgene waar jij op dat moment mee bezig bent, op je eigen manier van denken of handelen en je verhouding tot de mensen bij wie je op dat moment het meest betrokken bent. Kortom: wanneer de oude Bijbelverhalen in een groep aan bod komen, blijken ze het vermogen te hebben ons op een nieuwe wijze te laten kijken naar het nu. Bij de tijd Deze wijze van werken is voor mijzelf buitengewoon vruchtbaar gebleken. Allereerst: in de gemeente is dit voor mij dé unieke kans om met inmiddels veel jongere mensen een regelmatig en goed contact te houden. Daarbij houdt het me fris en bij de tijd. Dit jaar leidde het werken in de groep ertoe dat in de dienst van de paasmorgen een van de leden van de groep zonder enige aarzeling op indrukwekkende wijze een deel van de overdenking voor zijn rekening wilde en kon nemen. De manier van werken in de groepen helpt mij om actuele vragen te blijven stellen. Daarnaast: het kunnen werken met gespreksgroepen in de setting van mijn eigen studeerkamer of, afhankelijk van de groepsgrootte, in de zitkamer van de pastorie, bevordert de vertrouwdheid binnen een groep. Het wordt op de een of andere manier leuk om bij zo n groep te horen en de verbondenheid binnen een groep draagt ertoe bij dat mensen graag ook op andere gebieden willen participeren. Het is vast niet toevallig dat haast alle jonge kerkenraadsleden eerst op zicht zijn geweest in een gespreksgroep. Jeugdherinneringen uit de oorlogsjaren (advertenties) In de vitrinekast in de voorhal van de Messiaskerk was een kleine tentoonstelling ingericht met herinneringen aan de oorlogsjaren en de bevrijding, met persoonlijke voorwerpen, foto s en gedichten: souvenirs met een verhaal. Naar aanleiding hiervan schreef Hetty Lugthart onderstaande bijdrage. Door Hetty Lugthart Ik ben in Enkhuizen geboren. Naast ons woonde Theo, enig kind van Jacob en Trijntje Sandstra. Zij hadden een joods Dat was pas een mooie uitvaart. Maar hoe regel je zoiets? Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak. onderduikertje in huis. Ze heette Bila maar wij kenden haar als Ineke. Theo, Ineke en ik waren ongeveer even oud. Ik kan me nog herinneren dat Ineke en ik bij hen thuis in de omheinde achtertuin speelden. We leken op elkaar: allebei lange zwarte krullen en bruine ogen. Als Ineke en Theo voor het huis speelden, droeg ze mijn kleren en moest ik binnen blijven. Ik gluurde door een spleet tussen de vitrages naar Theo en Ineke, die bij de vestingwal hutten bouwden van hooi. Herenigd In 1946 werd Bila herenigd met haar ouders. Ik weet nog dat Theo ontroostbaar was. Hij had ineens geen zusje meer. Begin deze eeuw vond de zoon van Theo, Jacco Sandstra, in een oud bureautje bij zijn ouders een doos met vergeelde brieven, ooit geschreven door de ouders van Bila, die via kamp Westerbork naar Bergen-Belsen waren getransporteerd. Bila is als Ineke in Amsterdam blijven wonen en heeft altijd contact met Theo gehouden. Jacco belde haar om over zijn vondst te vertellen. Zij bleek ook een stapel oude brieven te hebben, geschreven door Theo s ouders. Jacco heeft van die brieven, foto s en verbindende teksten een prachtig boekje gemaakt, getiteld Een zusje in de oorlog. Toen ik dit boekje las, begreep ik voor het eerst wat deze mensen hebben doorstaan. Het boekje, dat in de tentoonstelling te zien was, is zeer het lezen waard. 6 Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee. Bel Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden Bel Monuta t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden

7 Vragen van lezers Een kwart eeuw Kerk en Israël Wassenaar: zinvol en inspirerend Tijdens de Tweede Wereldoorlog groeide de verontwaardiging over het onrecht dat het joodse deel van de bevolking werd aangedaan. Na de oorlog ging men pas de volle omvang beseffen van de Shoah (vernietiging). Het algemene gevoel was: dit mag nooit meer gebeuren! Dit leidde tot de oprichting van Kerk en Israël. Door John Mewissen Kerk en Israël werd opgericht door de protestantse gemeenschap. Doel was te komen tot een landelijke organisatie die de relatie tussen het christendom en het jodendom moest verbeteren. Vooral in het protestantse deel van de bevolking, met zijn traditie van zelfstandige Bijbelstudie en Bijbelkringen, was men zich bewust van de joodse wortels van het christendom. Jezus was immers een jood. Later werd in de rooms-katholieke kerk in Nederland een soortgelijke organisatie opgericht: de Katholieke Raad voor Kerk en Jodendom. Deze raad wil de kennis van het jodendom onder de katholieken vergroten en de ontmoeting tussen katholieken en joden stimuleren. De Hervormde Raad voor Kerk en Israël vroeg in april 1990 een Samen-op-Wegbijeenkomst te helpen organiseren voor de regio Den Haag. Het verzoek werd gedaan aan Lenie Ridderhof, lid van die landelijke raad, en aan Bets de Graaf, contactpersoon voor Kerk en Israël Hemelwaterdag namens de Dorpskerk en Elly Schipper, contactpersoon namens de Messiaskerk. Dat was het begin van de Wassenaarse afdeling van Kerk en Israël. Al snel na 1990 werd deze oecumenisch. Ook leden van de rooms-katholieke kerk en de NPB maken deel uit van de commissie. Het oecumenisch karakter werd uiteraard met sympathie begroet door de Raad van Kerken in Wassenaar waarmee een goede band bestaat. De raad schonk een chanoekia, die bij elke vergadering aangestoken wordt. Wat doet Kerk en Israël Wassenaar? De commissie organiseert bijeenkomsten en leerhuizen over het jodendom en de relatie met het christendom. De commissie benadrukt dat ze niet politiek gericht is, maar kennis wil verwerven en verspreiden over de joodse tradities en het joods geloof, waarin het christelijk geloof geworteld is. Het jaarprogrammaboekje heeft op de omslag als logo: een afbeelding van een mozaïek uit de vijfde eeuw in de vloer van een vroeg-christelijke kerk in Tabgha, Galilea met een voorstelling van de broden en de vissen tijdens de wonderbaarlijke spijziging. De bijeenkomsten worden ieder jaar weer goed bezocht. En alleen al daarom vinden de leden van de commissie het werk zinvol en putten ze inspiratie uit de reacties van de bezoekers. Met dank aan Elly Schipper, Jopie Bregten en Sylvia Brederode. Vraag Waarom wordt Jezus Christus (= de gezalfde) genoemd? Antwoord van Kees Mos In Lucas 7: 38 wordt verteld dat een vrouw Jezus voeten inwreef met kostbare olie. Deze voetenzalving wordt door Jezus zelf gezien als een teken van genegenheid. Toch wordt Jezus niet om deze reden de gezalfde genoemd (christos in het Grieks en messiach in het Hebreeuws). Dat gaat terug op het gebruik in Bijbelse tijden om koningen, priesters en profeten te zalven bij hun installatie. Beroemd is het verhaal van de zalving van koning David, ver voordat hij daadwerkelijk als koning aantrad (1 Samuel 16: 13). Daar lezen we ook dat zalving wordt verbonden met het ontvangen van Gods geest. Van priesters en profeten zijn in de Bijbel eendere voorbeelden te vinden. In de dagen van Jezus wist men nog steeds van (geloofs)traditie. Een associatie met Jezus als een gezalfde lag dan ook voor de hand, om het even of Jezus nu als koning, priester of profeet werd gezien. In Mattheus 16: 16 lezen we dat Petrus Jezus als gezalfde aanspreekt. Het is waarschijnlijk niet letterlijk bedoeld maar fungeert hier als een soort eretitel. In sommige landen (bijvoorbeeld in Engeland) worden koningen bij hun kroning nog steeds gezalfd. Het onderstreept de gedachte dat zij niet door geboorte of door eigen verdienste koning zijn geworden maar als koning regeren bij de gratie Gods. Diezelfde betekenis heeft ook de rituele zalving van dopelingen en stervenden in bijvoorbeeld de rooms-katholieke kerk. Deze zalving is meer dan een rituele wijding. Zij verwijst naar het diepe besef dat de loop van ons leven en de toekomst die ons wacht wanneer wij sterven, in Gods hand ligt. In sommige gemeenten binnen de PKN worden om die reden mensen tegenwoordig ook gezalfd. Bijvoorbeeld wanneer zij belijdenis doen. Heeft u ook een vraag? Stuur deze naar de redactie (zie colofon). Gericht naar uw persoonlijke wensen Verzorgen van en hulp bij verzekeringen en deposito s Diverse uitvaartcentra beschikbaar, o.a. Sorghvliet, Groot Hertoginnelaan, s-gravenhage Kantoor Jan van Nassaustraat 110 s-gravenhage 7 Tel. (070) (dag en nacht) De dag na Hemelvaart, op 15 mei, zeilden jongeren uit de kerk met elkaar op het Uitgeestermeer in Noord-Holland info@engelenenspoor.nl Adv. 128x193.indd :29:51

8 Protestantse Kerk Protestantse Gemeente Wassenaar Tweemaandelijkse uitgave nr. 20 juni/juli 15 Redactioneel Bijbelse traditie Eén van de onderwerpen die we in onze redactievergadering bespraken was de belangstelling voor Bijbelse thema s en de betekenis daarvan in onze seculiere samenleving. Jilles de Klerk neemt u mee naar de adembenemende (en uitverkochte) voorstellingen van Genesis, de gemeenschappelijke noemer van jodendom, christendom en islam. Diezelfde belangstelling voor verhalen uit de Bijbel, om even op adem te komen, vindt u terug in het artikel over de gespreksgroepen voor jonge mensen rond de Dorpskerk. Het artikel over Rowan Williams en de betekenis van het geloof in de publieke ruimte sluit hier weer op eigen wijze bij aan. Ook in het verhaal over Kerk en Israel keert het thema over betekenis en beleving van het gedeelde begin en gezamenlijke tradities terug. In deze meimaand, 70 jaar na de bevrijding, ook een herinnering aan een tijd die toen door een kind als een zorgeloze periode werd beleefd, maar waarvan de impact en de betekenis pas later begrepen werden. Tot slot besteden we ook aandacht aan de ingrijpende opknapbeurt van onze Dorpskerk en de bijdrage van de stichting Monument Dorpskerk, feestelijk overhandigd op Koningsdag. Kortom, weer een gevarieerd nummer. Marianne Mewissen Kerkdiensten Dorpskerk, Plein 3, tel ds. J.A.D. van der Boon, tel Kievietkerk, Oranjelaan 2, tel ds. J.M. de Klerk, tel Messiaskerk, Zijllaan 57, tel ds. N.K. Mos, tel Alle kerkdiensten beginnen om uur, tenzij anders aangegeven. Kijk voor actuele informatie over de kerkdiensten op de website: Zondag 7 juni Dorpskerk Kievietkerk Messiaskerk ds. R. van Zwieten (Amsterdam) ds. J.M. de Klerk Doopdienst Zondag 14 juni ds. J.A.D. van der Boon ds. J.M. de Klerk Dienst van Woord en Tafel Zondag 21 juni Zondag 28 juni Zondag 5 juli ds. J.A.D. van der Boon Doopdienst uur: ds. N.K. Mos Cantatedienst mw ds. P. van der Burg (Zoetermeer) dr. G.P.Th. Bosma (Breda) ds. N.K. Mos ds. G.C. van de Kamp (Delft) ds. J.M. de Klerk Boerderijdienst Raaphorstlaan 18 mw ds. M.W.M. Helderman- Janse de Jonge (Middelburg) ds. N.K. Mos Doopdienst ds. J.M. de Klerk ds. N.K. Mos Gezinsdienst en opening kinderkunsttentoonstelling mw drs. J.L. Middel (Leiden) Zondag 12 juli ds. J.A.D. van der Boon ds. J.M. de Klerk mw drs. H. van Gosliga (Hazerswoude) Zondag 19 juli ds. J.A.D. van der Boon Nog niet bekend ds. D. van Veen (Assen) Zondag 26 juli ds. J.A.D. van der Boon Nog niet bekend dhr S. van der Land (Wassenaar) De boer op Zangdiensten in het Sophiekehuis 8 Op 5 juli houdt de Kievietkerk voor de tweede keer een kerkdienst op de boerderij van Lucia en Peter Bogaards (Raaphorstlaan 18, uur). Tijdens deze alternatieve kerkdienst is er aandacht voor leerlingen van groep 8, die na de zomer naar de middelbare school gaan. Dit keer geen Verhalen in de Kelder, zoals vorig jaar, maar Verhalen in de Hooiberg. We sluiten af met een gezamenlijke lunch. Iedereen is van harte welkom. Het volgende nummer......verschijnt in de laatste week van juli Elke vrijdagavond om uur wordt in de theaterzaal van het Sophiekehuis een weeksluiting gehouden. Eenmaal in de maand gebeurt dit in de vorm van een zangdienst, geleid door dominee Deodaat van der Boon, met aan het orgel Cees van Delft. Door Lenie Ridderhof De diensten hebben een open karakter. Iedereen is welkom. Niet alleen bewoners van het Sophiekehuis, de Luciehof of de Sophieke Hoven, ook mensen van buiten deze woonoorden zijn uitgenodigd. Medewerkers van het Sophiekehuis zorgen voor het in orde maken van de zaal. Gastvrouwen heten bezoekers welkom, helpen graag als lopen niet meer zo makkelijk gaat en delen de liturgie uit, die met zorg is samengesteld door de voorganger. Na de samenkomst, die ongeveer drie kwartier duurt, genieten de bezoekers in het restaurant van een kopje thee, koffie of chocolademelk. Dan raakt men met elkaar in gesprek. En als dan een bezoeker zegt: Wat ben ik dankbaar dat wij dit als ouderen mee mogen maken, want daar gaat het in het leven toch om, dat is toch het belangrijkste, dan geeft dat de voorgangers, musici en gastvrouwen de inspiratie om door te gaan.