Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeentelijke gebouwen Reimerswaal

Transcriptie

1 E4S Consult B.V. Generaal Foulkesweg BT Wageningen Netherlands T +31 (0) F +31 (0) E info@e4s-consult.nl KvK nr BTW nr B01 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeentelijke gebouwen Reimerswaal deel 1: quickscan 6 locaties Auteur: ir. F.T.S. Zegers (E4S Consult) Opdrachtgever: Gemeente Reimerswaal Datum: 6 november 2013

2 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING UITGANGSPUNTEN LEASEN VAN ZONNEPANELEN FINANCIËLE ASPECTEN EIGENDOM MINIMALE PROJECTOMVANG RISICO S VOOR EN NADELEN VAN LEASEN T.O.V. ZELF INVESTEREN QUICKSCAN LOCATIES OVERZICHT LOCATIES, ELEKTRAVERBRUIK EN -TARIEVEN PLAATSINGSMOGELIJKHEDEN Locatie 1: Gemeentehuis Kruiningen Locatie 2: Gymlokaal Tramper, Hansweert Locatie 3: Gymlokaal Krabbedijke Locatie 4: Gymlokaal Riland Locatie 5: Sporthal Reimerswaal Locatie 6: Multifunctioneel centrum Yerseke DIMENSIONERING ZONNE-ENERGIESYSTEMEN WAARDE VAN DE OPGEWEKTE STROOM PER LOCATIE KOSTEN EN BATEN BIJ ZELF INVESTEREN Uitgangspunten Resultaten zelf investeren Effect SDE subsidie bij zelf investeren KOSTEN EN BATEN BIJ LEASE Uitgangspunten Resultaten VERGELIJKING ZELF INVESTEREN MET LEASE CONCLUSIES BIJLAGEN... 20

3 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 3 1 Inleiding De gemeente Reimerswaal is voornemens fotovoltaïsche zonne-energiesystemen (PVsystemen) op een aantal gemeentelijke gebouwen te realiseren. Voorafgaand aan de investeringsbeslissing heeft de gemeente onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren naar de technische en financieel-economische haalbaarheid van realisatie van PV-systemen op een 6- tal door de gemeente al geselecteerde potentieel geschikte gebouwen. In dit haalbaarheidsonderzoek wordt voor de 6 locaties inzicht gegeven in de haalbaarheid van zelf investeren in zonnepanelen door de gemeente als in de mogelijkheid de systemen te leasen van een marktpartij die de systemen op de daken van de gemeente realiseert en exploiteert. De verrekening vindt dan plaats via een vast periodiek lease bedrag of een kwhprijs per opgewekte kwh plaatsvindt. Als het gaat om zelf investeren kan de gemeente mogelijk gebruik maken van het resultaat van een collectieve aanbesteding die georganiseerd is door de regio West-Brabant. Het onderzoek wordt uitgevoerd van grof naar fijn waarbij de plaatsingsmogelijkheden en de kosten en baten eerst door middel van een quickscan voor de 6 locaties in beeld worden gebracht. Voor de meest kansrijke locaties vindt een nadere uitwerking plaats.

4 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 4 2 Uitgangspunten Voor dit onderzoek zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Algemeen De gemeente heeft de energieverbruiksgegevens (jaarfacturen elektraverbruik) luchtfoto s van de daken aangeleverd. Er worden in het haalbaarheidsonderzoek geen systeemengineering, constructieberekeningen, bouwkundige of installatietechnische advieswerkzaamheden uitgevoerd. Rentabiliteitsberekening Het onderzoek omvat de investeringsvarianten zelf investeren en lease. Om beide opties financieel-economisch vergelijkbaar te beoordelen wordt de financiële haalbaarheid bepaald d.m.v. kasstroomberekeningen over de technische levensduur en uitgedrukt in zowel terugverdientijd en Interne Rentevoet (bij zelf investeren ) en Netto Contante Waarde (NCW). Bij lease wordt ervan uitgegaan dat na afloop van de leasetermijn het eigendom overgaat naar de gemeente en dat die door-exploiteert tot einde levensduur. Bij zelf investeren wordt uitgegaan van 100% eigen vermogen (geen lening) Interne rentevoet: minimaal 4,5%. Discontovoet: 4,5% (vereist rendement op eigen vermogen, t.b.v. berekening NCW) Looptijd 25 jaar (verwachte systeemlevensduur) Op de locatie gemeentehuis Kruiningen kan de BTW verrekend worden. De kosten/baten berekeningen op deze locatie zijn excl. BTW uitgevoerd. Op de andere locaties zijn de berekeningen incl. BTW uitgevoerd. Systeemopbrengst Specifieke opbrengst eerste jaar: 950 kwh/kwp. Dat is hoger dan het Nederlands gemiddelde maar haalbaar voor Zeeland bij onbeschaduwde plaatsing op het zuiden met een hellingshoek van 30º. Het betreft de opbrengst in het eerste jaar bij gemiddeld zonaanbod. In de nadere uitwerking zal op basis van locatiebezoeken een nauwkeuriger inschatting gemaakt worden. Afname opbrengst door degradatie: 0,6% per jaar Energieprijzen Stijging elektriciteitsprijzen: 3% per jaar. De prijzen kleinverbruik zijn de afgelopen met gemiddeld 6-7% per jaar gestegen. Dat is echter geen garantie voor toekomstige stijgingen. Bij kleinverbruikaansluitingen wordt uitgegaan van volledige saldering van teruggeleverde stroom op basis van het leveringstarief plus belasting tot maximaal het eigen verbruik. Systeemkosten Er is vanuit gegaan dat de daken constructief geschikt zijn en geen versterking behoeven. Er is vanuit gegaan dat er zijn geen ingrijpende aanpassingen van de meterkast of verzwaring van de aansluiting noodzakelijk zijn. In de uitwerking zal bij het locatiebezoek de capaciteit van de aansluiting gecontroleerd worden.

5 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 5 3 Leasen van zonnepanelen 3.1 Financiële aspecten Marktpartijen bieden voor wat betreft de financiële aspecten van de lease-proposities meerdere varianten aan waarbij er onderscheid wordt gemaakt in looptijd, kwh-prijs, indexering, investeringsbijdrage en afkoopsom aan het einde van de looptijd. Voor dit onderzoek wordt het volgende lease aanbod gehanteerd 1 : Initiële investeringsbijdrage: 0 Afkoopsom einde looptijd: 0 Looptijd: kwh-tarief jaar 1: 0,157 incl. BTW Indexering kwh-tarief: 3% per jaar Na afloop looptijd overdracht eigendom en door exploiteren in eigen beheer tot einde levensduur (25 jaar) Daarbij geldt dat de elektriciteitsaansluitingen niet verzwaard hoeven te worden en dat de dakconstructies en dakbedekking geschikt zijn voor plaatsing van de PV systemen. Eventuele installatietechnische of bouwkundige meerkosten die nodig zijn om de locatie geschikt te maken voor plaatsing van de zonne-energiesystemen zijn niet verdisconteerd in de tarieven. 3.2 Eigendom Bij de leaseproposities ligt het eigendom gedurende de looptijd bij de leverancier. Om dit eigendom zeker te stellen gedurende de looptijd geven sommige leveranciers er de voorkeur aan recht van opstal te vestigen voor de zonne-energiesystemen. Andere vormen voor het stellen van zekerheid zijn echter ook mogelijk. Gedurende de looptijd dient de klant (in overleg) aan leverancier onbelemmerd toegang te verlenen tot de installaties. 3.3 Minimale projectomvang De leveranciers stellen verschillende eisen aan de minimale projectomvang voor lease proposities. Bij sommige leveranciers zijn leasecontracten mogelijk vanaf een systeemomvang van 10 kwp. Bij andere leveranciers ligt de grens voor individuele projecten een stuk hoger (minimaal kwp). Deze minimale projectomvang kan ook door bundeling gerealiseerd worden. 1 Gebaseerd op: Marktverkenning lease-aanbod zonnestroomsystemen Tiel, maart 2013, E4S Consult

6 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal Risico s Het risico op schade aan de dakconstructie bij plaatsing van het systeem ligt bij de leverancier. Deze dient daarvoor verzekerd te zijn. Het is daarnaast van belang dat de leverancier waarborgt dat bestaande dakgaranties na plaatsing van de systemen intact blijven. Het exploitatierisico gedurende de looptijd bij lease-proposities ligt bij de leverancier. Het betreft hier het onder meer het opbrengstrisico. Een lagere energieopbrengst resulteert in lagere inkomsten voor de leverancier. De leverancier heeft daarom een belang bij het goed monitoren van het systeemfunctioneren en het onderhouden van het systeem. Bij looptijden korter dan de levensduur wordt het systeem aan het eind van de looptijd doorgaans overgedragen aan de klant (de gebouweigenaar). Het plegen van aanzienlijke vervangingsinvesteringen aan het eind van de looptijd zijn niet meer interessant voor de leverancier. Het is daarom zaak dat contractueel vastgelegd wordt dat het systeem goed werkend overgedragen wordt aan het einde van de looptijd. Bij de meeste leveranciers is dit contractueel geregeld. Als de klant na het einde van de looptijd van het leasecontract het systeem tot aan het eind van de systeemlevensduur door kan exploiteren is een beoordeling van de kwaliteit van de hardware en van de verwachte restlevensduur na afloop van het leasecontract belangrijk. Het risico op de ontwikkeling van energieprijzen blijft bij de klant. De meeste leveranciers bieden een vaste indexering op de kwh-prijs. Als de energieprijzen sterker stijgen dan de door leverancier gehanteerde indexering dan stijgt het voordeel voor de klant, stijgen de energieprijzen minder sterk (of dalen ze) ten opzichte van de gehanteerde indexering dan neemt het voordeel af. Gedurende de looptijd heeft de klant echter zekerheid over de hoogte van de kosten voor inkoop van het aandeel zonnestroom. 3.5 Voor en nadelen van leasen t.o.v. zelf investeren Naast financiële overwegingen kunnen andere overwegingen een rol spelen bij de keuze voor zelf investeren of leasen. Tabel 3-1 geeft een beknopt overzicht van voor- en nadelen.

7 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 7 Tabel 3-1: Voor- en nadelen van zelf investeren en van leasen Voordelen Nadelen Zelf investeren - Zekerheid over stroomkosten - Eigen baas over systeem - Wegnemen risico afroming vermogen - Vermogen omzetten in kasstroom - Geen recht van opstal, noch onbelemmerde toegang voor derden noodzakelijk. - Kapitaalbeslag - Exploitatierisico s (zelf af te dekken) - Verantwoordelijk voor onderhoud (kan bij marktpartij ondergebracht worden) - Capaciteitsbeslag personeel Leasen - Geen kapitaalbeslag - Geen exploitatierisico - Geen capaciteitsbeslag personeel - Zekerheid over stroomkosten - Contracten met lange looptijd - Zekerheden voor leverancier (recht van opstal) - Onbelemmerde toegang voor leverancier tot installaties - Noodzaak tot goed afdekken aansprakelijkheidsrisico s

8 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 8 4 Quickscan locaties 4.1 Overzicht locaties, elektraverbruik en -tarieven De gemeente heeft zelf op basis van de onderstaande criteria uit het gemeentelijke gebouwbestand van 90 gebouwen een 6-tal locaties geselecteerd die kansrijk zijn voor het realiseren van zonne-energiesystemen. 1) Energiekosten voor rekening van gemeente Reimerswaal 2) Het gebouw is in eigendom van de gemeente Reimerswaal 3) Dak is geschikt voor het plaatsen van panelen ( voldoende oppervlakte, positionering dak) 4) Het gebouw betreft geen monument 5) Voldoende sociale controle gebouw ter voorkoming van vandalisme 6) Geen wijziging in eigendomsrecht van het gebouw voor de komende 10 jr. 7) Voorbeeldfunctie 8) Geen dakrenovaties voor komende 10 jr. gepland Op criterium 8 na voldoen de geselecteerde locaties aan deze criteria. Tabel 4-1 geeft een overzicht van de geselecteerde locaties. Het betreft het gemeentehuis te Kruiningen, 4 sportaccommodaties en het multifunctioneel centrum met sport en vergaderfaciliteiten te Yerseke. De helft van de locaties heeft een grootverbruikaansluiting. Tabel 4-1 De kosten voor stroom op de locaties is sterk afhankelijk van het verbruik op de locaties en de energiebelasting die men betaald in de verschillende verbruikszones (Figuur 4-1). In verbruikszone 1 van kwh betaald men circa 12 cnt/kwh energiebelasting), in zone 2 ( kwh) 4 cnt/kwh en in zone 3 is de energiebelasting nog maar 1 Figuur 4-1

9 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 9 cnt/kwh. De prijs voor elke extra kwh verbruik (marginaal elektratarief) is daarmee afhankelijk van de verbruikszone. Maar ook de besparing is afhankelijk van de zone waarin de besparing plaatsvindt. De besparing vindt eerst plaats in de hoogste zones. Men bespaart dus eerst op de goedkoopste kwh en. Het verbruik op de locaties varieert sterk, van tot kwh per jaar. Het gemiddelde (marginale) elektratarief op de locaties varieert daarmee van 0,11/kWh op de grootverbruik-locaties tot 0,23/kWh op de kleinverbruiklocaties. Voor de grootverbruiklocaties zijn daarbij de transportkosten en systeemdienstkosten meegenomen. Bij kleinverbruikaansluitingen zijn de transportkosten niet kwh-afhankelijk maar zijn deze opgenomen in de vastrechtkosten. Het verbruik bij gymlokaal de Tramper is met kwh hoog ten opzichte van de andere gymlokalen. Dat kan waarschijnlijk verklaard worden uit het feit dat ook de bibliotheek en het kinderdagverblijf van dezelfde aansluiting gebruik maken. 4.2 Plaatsingsmogelijkheden Op basis van luchtfoto s en google maps afstandsmetingen zijn de maximale plaatsingsmogelijkheden voor zonnepanelen op de daken van de locaties beoordeeld. Daarbij is uitgegaan van standaardpanelen met een vermogen van 250 Wp met afmetingen van 1 x 1,65 m die in landschapsoriëntatie op de daken geplaatst worden. Daarbij wordt rekening gehouden met een zodanige afstand tot de panelen dat onderlinge beschaduwing geminimaliseerd is. Ook is voor zover van de luchtfoto s af te lezen is rekening gehouden met beschaduwing door hoger gelegen daken en met obstakels op de daken Locatie 1: Gemeentehuis Kruiningen Op het dak van het gemeentehuis zijn al zonnepanelen aanwezig. Daarnaast kent het dak verschillende hoogtes en zijn er obstakels in de vorm van een luchtbehandelingskast en ventilatieafvoeren. Naar schatting kunnen maximaal 95 panelen bijgeplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 24 kwp. Vervanging van de dakbedekking staat gepland voor 2018.

10 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal Locatie 2: Gymlokaal Tramper, Hansweert Het dak van gymlokaal Tramper kent verschillende hoogtes en zijn er obstakels in de vorm van lichtkoepels en ventilatieafvoeren. Naar schatting kunnen maximaal 83 panelen geplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 21 kwp. Vervanging van de dakbedekking staat gepland voor Locatie 3: Gymlokaal Krabbedijke Het dak van Gymlokaal Krabbedijke kent 2 niveaus en zijn er obstakels in de vorm van een dakkoepels en afvoeren. Zuidelijk van het dak staat op korte afstand een forse boom die m.n. het lager gelegen dakdeel beschaduwd. Naar schatting kunnen maximaal 48 panelen geplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 12 kwp. In het verleden is wel eens sprake geweest van vandalisme op het dak.

11 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal Locatie 4: Gymlokaal Riland Het dak van Gymlokaal Riland kent 2 niveaus en heeft op 2 afvoeren na geen obstakels op het dak. Westelijk van het dak staat op korte afstand een rij bomen langs het pand m.n. het lager gelegen dakdeel beschaduwen. Naar schatting kunnen maximaal 50 panelen geplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 12,5 kwp. Vervanging van de dakbedekking staat gepland voor Locatie 5: Sporthal Reimerswaal Sporthal Reimerswaal heeft een groot plat dak met 1 afvoer als obstakels op het dak. Het dak is vrijwel onbeschaduwd maar op de zuidoost gelegen hoek staat op korte afstand een boom. Naar schatting kunnen maximaal 235 panelen geplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 59 kwp. Vervanging van de dakbedekking staat gepland voor 2020.

12 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal Locatie 6: Multifunctioneel centrum Yerseke Het multifunctioneel centrum te Yerseke heeft een complex dak met verschillende niveaus en diverse obstakels. Naar schatting kunnen maximaal 292 panelen geplaatst worden. Het maximaal te plaatsen systeemvermogen komt daarmee op circa 73 kwp. Bij verdere uitwerking dient op locatie de beschaduwing nader gecontroleerd te worden. De dakbedekking is 4 jaar oud. 4.3 Dimensionering zonne-energiesystemen De dimensionering van de zonne-energiesystemen wordt in hoofdzaak bepaald door: 1) Het elektriciteitsverbruik (meer produceren dan het eigen verbruik is door de lage vergoeding voor netto teruglevering ongunstig voor rentabiliteit) 2) De maximale plaatsingsmogelijkheden op het dak 3) Het type aansluiting: kleinverbruik of grootverbruik 4) De capaciteit van de netaansluiting op de locatie De dimensionering voor deze quickscan is gebaseerd op de eerste drie aspecten. De systeemgrootte waarmee maximaal het totale eigen verbruik opgewekt kan worden is bepaald op basis van een gemiddelde jaaropbrengst (in het eerste jaar) van 950 kwh/kwp. Tabel 4-2 laat zien dat de benodigde systeemvermogens om het volledige eigen verbruik op te wekken variëren van 7 tot 230 kwp. Uit de tabel blijkt ook dat de plaatsingsmogelijkheden op de meeste daken een beperkende factor zijn (locatie 1, 2, 5 en 6). Op deze daken kan dus niet het volledige verbruik opgewekt worden. Op de gymlokalen te Krabbedijke en Riland (locatie 3 en 4) kan het volledige gebruik opgewekt worden. Tabel 4-2

13 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 13 Indien een zonne-energiesysteem een fors aandeel van het verbruik opwekt zal altijd stroom teruggeleverd worden aan het net, op tijdstippen dat de productie groter is dan de vraag. Bij een kleinverbruikaansluiting mag de energiebelasting over deze teruggeleverde stroom volledig gesaldeerd (verrekend) worden met de afgenomen stroom tot maximaal het eigen verbruik. Bij een grootverbruikaansluiting kan er geen energiebelasting gesaldeerd worden en krijgt men voor teruggeleverde stroom een beperkte vergoeding. Bij Delta krijgt men op een grootverbruikaansluiting 75% van het kale stroomtarief voor aan het net geleverde stroom, ofwel niet meer dan circa 4 cnt/kwh (excl. BTW). Op een grootverbruiklocatie is het daarom niet interessant om terug te leveren. Dat betekent dat het systeem niet meer stroom dient op te wekken dan de continu basislast op de locatie. Op locaties waar servers aanwezig zijn (bv. gemeentehuis) zal er altijd een aanzienlijk basislast zijn. Op de grootverbruiklocatie gemeentehuis (locatie 1) kan op het beschikbare dakoppervlak niet meer dan 10% van de vraag opgewekt worden. Dit systeem zal naar verwachting dan ook niet of slechts beperkt terugleveren. Op de grootverbruik locaties sporthal Reimerswaal en MFC Yerseke (locatie 5 en 6) kan in potentie een veel groter deel van de elektriciteitsvraag op het dak geproduceerd worden tot resp. 75% en 50%. Omdat er in deze gevallen veel stroom teruggeleverd zal worden is voor elk van deze locaties de kosten/baten berekening uitgevoerd met zowel een grote systeemdimensionering (veel terugleveren) als een kleine systeemdimensionering (weinig terugleveren). 4.4 Waarde van de opgewekte stroom per locatie De waarde van de opgewekte stroom wordt bepaald door: Het type aansluiting (kleinverbruik of grootverbruik) bepaalt of men teruggeleverde stroom kan salderen voor hetzelfde tarief incl. energiebelasting en BTW met de ingekochte stroom. Dat kan alleen op kleinverbruikaansluitingen. De energiebelastingzones waarin de PV stroom opgewekt wordt (dat is afhankelijk van het elektraverbruik en van de opgewekte hoeveelheid stroom) De mate waarin teruggeleverd wordt bij grootverbruikaansluitingen. De stroom die men direct zelf gebruikt op het moment van opwekking heeft een waarde gelijk aan de volledige vermeden inkoopkosten ter waarde van het kale stroomtarief vermeerderd met de energiebelasting, variabele transportkosten, opslag duurzame energie en systeemdienstkosten. Voor teruggeleverde stroom krijgt men een vergoeding van 75% van het kale stroomtarief. Men betaalt bij grootverbruikaansluitingen ook vastrecht voor teruglevering en systeemdienstkosten over alle teruggeleverde stroom. Tabel 4-3 geeft een overzicht van de waarde van zonnestroom op de locaties. Op de locatie 1 kan BTW verrekend worden en is de waarde excl. BTW weergegeven. Op de andere locaties is de waarde incl. BTW. Voor de locaties 5 en 6 is de waarde ingeschat voor systemen met een grote capaciteit (veel terugleveren) en met lage capaciteit (weinig terugleveren). Tabel 4-3

14 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 14 De waarde van de zonnestroom is het hoogst voor de kleinverbruiklocaties met een verbruik en opwekking van stroom in energiebelastingzone 1 (tot kwh), de gymlokalen in Krabbedijke en Riland (locatie 3 en 4). Dan volgt de kleinverbruiklocatie gymlokaal Tramper (locatie 3) waarbij de opwekking plaatsvindt in zone 2 van de energiebelasting. Dan volgen de grootverbruiklocaties, waarbij de waarde van de zonnestroom het laagst is voor de varianten met grote systemen van 50 kwp op locaties 5 en Kosten en baten bij zelf investeren Uitgangspunten De kosten/baten berekeningen voor zelf investeren zijn gebaseerd op de onderstaande uitgangspunten: Investeringskosten o 8-10 kwp: 1,42/Wp excl. BTW o 20 kwp: 1,20/Wp excl. BTW o 50 kwp: 1,16/Wp excl. BTW Dit zijn de systeemprijzen zoals opgevraagd bij Sun & Wind de leverancier geselecteerd voor de actie van Brabant West Benut je Zon met een opslag van 10% voor niet begrote en onvoorziene kosten (kraankosten, dakdoorvoeren, extra kabel, andere wijze van opstellen van de zonnepanelen). Onderhoudskosten: 1,5% van de investeringskosten per jaar. In de kosten/baten berekeningen is deze post bij de grootverbruikers verhoogd om de vastrechtkosten voor teruglevering te verdisconteren. Investeren met 100% eigen vermogen, 0% vreemd vermogen Resultaten zelf investeren In tabel 4-4 de resultaten van de kosten/baten berekeningen voor de 6 locaties waarbij de gemeente zelf investeert opgenomen. De resultaten laten zien dat investeren op de locaties met een kleinverbruikaansluiting economisch aantrekkelijk is. De eenvoudige terugverdientijden variëren van 8-11 jaar (Figuur 4-2). De interne rentevoet varieert van 9-12% (figuur 4-3) en de netto contante waarde varieert van Economisch gezien is investeren op de locaties met een grootverbruikaansluiting minder aantrekkelijk. Als de systemen op deze locaties een kleine bijdrage leveren aan het totale stroomverbruik en er niet teruggeleverd wordt aan het net dan verdienen ook deze systemen zich terug binnen 16 jaar (gemeentehuis) en 20 jaar (de sportaccommodaties met grootverbruik). De interne rentevoet op de investering bedraagt dan resp. 4% (gemeentehuis) en circa 2% voor de sportaccommodaties, wat lager is dan het door de gemeente vereiste rendement van 4,5%. De netto contante waarde van deze investeringen is dan ook beperkt negatief ( ). Op de daken van de grootverbruik locaties Reimerswaal en MFC Yerseke kunnen ook grotere systemen geplaatst worden van 50 kwp. Deze systemen verdienen zich echter niet terug en kennen een aanzienlijke negatieve netto contante waarde ( ). De kosten/baten berekeningen zijn bijgevoegd in bijlage A

15 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 15 Tabel 4-4 Jaar$ 25" 20" 15" 10" Eenvoudige$terugverdien/jd$'zelf$investeren'$ eenvoudige" terugverdienjjd" verdisconteerde" terugverdienjjd" 5" 0" 1)"Gemeentehuis" 2)"Gymlokaal"Hansweert" 3)"Gymlokaal"Krabbedijke" 4)"Gymlokaal"Riland" 5)"Sporthal"reimerswaal"50"kWp" 5)"Sporthal"reimerswaal"8"kWp" 6)"MFC"Yeseke"50"kWp" 6)"MFC"Yeseke"8"kWp" Figuur ,0%& 12,0%& 10,0%& 8,0%& 6,0%& 4,0%& 2,0%& 0,0%&!2,0%& 1)&Gemeentehuis& Figuur 4-3 Interne&rentevoet&'zelf&investeren'&(25&jaar)& 2)&Gymlokaal&Hansweert& 3)&Gymlokaal& 4)&Gymlokaal&Riland& 5)&Sporthal&Reimerswaal& 5)&Sporthal&Reimerswaal& 6)&MFC&Yerseke&50&kWp& 6)&MFC&Yerseke&8&kWp&

16 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal Effect SDE subsidie bij zelf investeren Fotovoltaïsche zone-energiesystemen (zon-pv) op grootverbruiksaansluiting kunnen aanspraak maken op SDE+ subsidie. De SDE+ regeling is een exploitatiesubsidie. De eigenaar ontvangt subsidie voor de opgewekte duurzame energie en niet voor de investering. De regeling kent voor een periode van een basissubsidie toe per kwh opgewekte elektriciteit (het basisbedrag). Jaarlijks wordt dit basisbedrag op basis van actuele energieprijzen gecorrigeerd met de kostprijs voor opwekking van grijze energie (het correctiebedrag). De werkelijke SDE+ subsidie is dus het verschil tussen het basisbedrag en het correctiebedrag. Het is géén fiscale regeling, de regeling geldt ook voor de non-profit sector. Voor zon-pv systemen geldt als voorwaarde: Minimale systeemgrootte 15 kwp. Alleen voor grootverbruikaansluitingen De subsidie wordt in fasen opgesteld waarbij steeds het subsidiebedrag per kwh verhoogd wordt. De totale omvang van het subsidiebudget voor 2013 is 3 miljard. Per 3 oktober zijn 629 aanvragen ingediend is er al 3,45 miljard aangevraagd. Er zijn echter pas 448 aanvragen gehonoreerd voor een totaal bedrag van 2,23 miljard. De kans dat in fase 6 die sluit per 4 november 2013 on 17:00 uur nog budget over is, is zeer klein! Indien grote projecten, b.v. windenergieprojecten, niet gehonoreerd worden en vervallen is het mogelijk dat er een restbudget openvalt. In dat geval is voor zon-pv projecten in fase 5 0,13/kWh aan subsidie beschikbaar dat voor de markt-elektraprijs van 2013 gecorrigeerd wordt met een basisbedrag van 0,055/kWh. Per saldo is dan 0,075/kWh aan SDE+ subsidie beschikbaar. Met SDE subsidie op de grootverbruik locaties halveert de eenvoudige terugverdientijd. Bij het gemeentehuis naar 8 jaar en bij de sportaccommodaties (locaties 5 en 6) naar 12 jaar (figuur 4-4). De interne rentevoet gaat omhoog naar 10% gemeentehuis en 5% bij de sportaccommodaties (figuur 4-5). Indien zonne-energie overwogen wordt op deze locaties dan wordt aanbevolen z.s.m. SDE+ subsidie aan te vragen (uiterlijk 4 november 2013). Jaar$ 25" 20" 15" 10" Eenvoudige$terugverdien/jd$'zelf$investeren'$met$SDE$ Eenvoudige" terugverdienkjd" Verdisconteerde" terugverdienkjd" Figuur 4-4 5" 0" 1)"Gemeentehuis" 2)"Gymlokaal"Hansweert" 3)"Gymlokaal"Krabbedijke" 4)"Gymlokaal"Riland" 5)"Sporthal"Reimerswaal"50"kWp" 5)"Sporthal"Reimerswaal"8"kWp" 6)"MFC"Yerseke"50"kWp" 6)"MFC"Yerseke"8"kWp"

17 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 17 14,0%$ 12,0%$ 10,0%$ 8,0%$ 6,0%$ 4,0%$ 2,0%$ 0,0%$ 1)$Gemeentehuis$ Figuur 4-5 Interne&rentevoet&'zelf&investeren'&met&SDE&(25&jaar)& 2)$Gymlokaal$Hansweert$ 3)$Gymlokaal$Krabbedijke$ 4)$Gymlokaal$Riland$ 5)$Sporthal$Reimerswaal$ 5)$Sporthal$Reimerswaal$ 6)$MFC$Yerseke$50$kWp$ 6)$MFC$Yerseke$8$kWp$ 4.6 Kosten en baten bij lease Uitgangspunten De kosten/baten berekeningen voor lease zijn gebaseerd op de onderstaande uitgangspunten: Standaard lease aanbod 2 Initiële investeringsbijdrage: 0 Afkoopsom einde looptijd: 0 Looptijd: kwh-tarief jaar 1: 0,138 excl. BTW, 0,157 incl. BTW Indexering kwh-tarief: 3% per jaar Na afloop looptijd overdracht eigendom en door exploiteren in eigen beheer tot einde levensduur (25 jaar) Leasecontracten worden doorgaans alleen voor grotere PV-systemen afgesloten (ondergrens circa 10 à 20 kwp). Het is niet zeker dat voor de kleine systemen op de kleinverbruiklocaties daadwerkelijk leasecontracten afgesloten kunnen worden. Het afsluiten van een collectief leasecontract voor meerdere systemen is wellicht wel een optie. Leasetarieven zijn onderhavig aan marktprijsschommelingen, b.v. als gevolg van een eventuele verdere verhoging van de importheffing op Chinese zonnepenalen door de Europese commissie Resultaten Tabel 4-5 geeft de resultaten weer van de kosten/baten berekeningen voor de 6 locaties waarbij de gemeente niet zelf investeert maar een leasecontract afsluit met een marktpartij. De 2 Gebaseerd op: Marktverkenning lease-aanbod zonnestroomsystemen Tiel, maart 2013, E4S Consult

18 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 18 resultaten laten zien dat leasen op de locaties met een kleinverbruikaansluiting economisch aantrekkelijk is. Men investeert niet en op locatie 3 en 4 koopt men de zonnestroom in voor een tarief dat lager is dan het reguliere stroomtarief op de locatie. De netto contante waarde varieert van Hierbij dient opgemerkt te worden dat de systemen op deze locaties eigenlijk te klein zijn om leasecontracten af te sluiten. Het afsluiten van een collectief leasecontract voor meerdere systemen is wellicht wel een optie. Economisch gezien is leasen op de locaties met een grootverbruikaansluiting niet aantrekkelijk. Het leasetarief ligt aanzienlijk hoger dan de waarde van de opgewekte stroom op de locaties. De netto contante waarde op deze locaties is negatief. De kosten/baten berekeningen zijn bijgevoegd in bijlage B. Tabel Vergelijking zelf investeren met lease Als een financieel-economische vergelijking gemaakt wordt van leasen versus zelf investeren dan zijn voor de systemen op kleinverbruiklocaties en de kleine systemen op de grootverbruiklocaties de netto contante waardes vergelijkbaar. Het is echter de vraag of leasepartijen bereid zijn voor deze 5 kleine systemen een lease-aanbod te doen. Bij de grote systemen op de grootverbruiklocaties is leasen ongunstiger.! #20.000##! #30.000##! #40.000##! #50.000##! #60.000## Figuur 4-6 1)#Gemeentehuis# 2)#Gymlokaal#Hansweert# Ne#o%contacte%waarde%(25%jaar)% #20.000## zelf#investeren# #10.000## lease# #0##! #10.000## 3)#Gymlokaal#Krabbedijke# 4)#Gymlokaal#Riland# 5)#Sporthal#Reimerswaal#50#kWp# 5)#Sporthal#Reimerswaal#8#kWp# 6)#MFC#Yerseke#50#kWp# 6)#MFC#Yerseke#8#kWp# Naast de Netto Contante Waarde kunnen andere overwegingen belangrijker zijn bij de keuze voor zelf investeren of leasen. In Tabel 3-1 is een beknopt overzicht van voor- en nadelen gegeven.

19 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 19 5 Conclusies Op basis van deze quick-scan kunnen de volgende conclusies getrokken worden: Het investeren in PV-systemen op de kleinverbruiklocaties (gymzalen in Hansweert, Krabbedijke, Riland) is economisch heel aantrekkelijk met eenvoudige terugverdientijden van 8-11 jaar en interne rentevoeten van 9-12%. Het investeren in een PV-systeem op de grootverbruiklocatie gemeentehuis Kruiningen heeft een eenvoudige terugverdientijd van 16 jaar en voldoet met een interne rentevoet van 4% niet aan de door de gemeente vereiste rentevoet van 4,5%. Indien nog SDE subsidie verkregen kan worden daalt de eenvoudige terugverdientijd naar 9 jaar en stijgt de interne rentevoet naar 9%. De kans daarop is echter klein. Het investeren in grote PV-systemen op de overige grootverbruiklocaties (sporthal Reimerswaal en MFC Yerseke) is economisch niet rendabel, tenzij nog SDE subsidie verkregen kan worden. De kans daarop is echter klein. Op de grootverbruiklocaties (sporthal Reimerswaal en MFC Yerseke) kunnen kleine systemen gerealiseerd worden met een eenvoudige terugverdientijd binnen de technische levensduur (20 jaar). Financieel-economisch voldoen deze systemen met een interne rentevoet van circa 2% niet aan de door de gemeente vereiste rentevoet van 4,5%. Indien de gemeente overweegt om op de een of meerdere van de grootverbruiklocaties een zon-pv systeem te realiseren is het verstandig om, ondanks de kleine kans, toch SDE subsidie aan te vragen. De benodigde inspanning daarvoor is beperkt. De keuze tussen lease of zelf investeren wordt niet zozeer door rentabiliteitsoverwegingen bepaald maar eerder door economische en juridische aspecten (kapitaalbeslag, exploitatierisico, het stellen zekerheden etc. ) en voorkeuren bepaald. Men dient te besluiten of het mogelijk is het vervangen van de dakbedekking, op die locaties waar vervanging binnen enkele jaren aan de orde is, naar voren gehaald kan worden.

20 Haalbaarheid fotovoltaïsche zonne-energie gemeente Reimerswaal 20 Bijlagen 1. Gemeentehuis Kruiningen zelf investeren 2. Gemeentehuis Kruiningen zelf investeren met SDE subsidie 3. Gymzaal de Tramper, Hansweert zelf investeren 4. Gymzaal Krabbedijke - zelf investeren 5. Gymzaal Riland zelf investeren 6. Sporthal Reimerswaal zelf investeren systeem 50 kwp 7. Sporthal Reimerswaal zelf investeren systeem 50 kwp met SDE subsidie 8. Sporthal Reimerswaal zelf investeren systeem 8 kwp 9. MFC Moerplein, Yerseke zelf investeren systeem 50 kwp 10. MFC Moerplein, Yerseke zelf investeren systeem 50 kwp met SDE subsidie 11. MFC Moerplein, Yerseke zelf investeren systeem 10 kwp 12. Gemeentehuis Kruiningen lease 13. Gymzaal de Tramper, Hansweert lease 14. Gymzaal Krabbedijke lease 15. Gymzaal Riland lease 16. Sporthal Reimerswaal lease systeem 50 kwp 17. Sporthal Reimerswaal lease systeem 8 kwp 18. MFC Moerplein, Yerseke lease systeem 50 kwp 19. MFC Moerplein, Yerseke lease systeem 10 kwp

21 energy 4 sustainability Kosten / baten berekening PV - zelf investeren en exploiteren Datum Project Naam 16-okt-13 Gemeentehuis Reimerswaal, Kruiningen Energieverbruik en tarief Financieel resultaat Capaciteit aansluiting GV Bruto investering Verbruik laag kwh Subsidie 0 Verbruik hoog kwh Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) 0 Tarief laag (excl. energiebelasting) 0,0721 /kwh (excl. BTW) Energie Investeringsaftrek (EIA) 0 Tarief hoog (excl. energiebelasting) 0,0840 /kwh (excl. BTW) Eenmalige kosten lening 0 Netto investering Financiële uitgangspunten Onderhoud en verzekering 1,75% van de investeringskosten per jaar Kasstroom over 25 jaar Salderen of geen teruglevering (ja/nee) aanname salderen tot max. eigen verbruik Nee (productie 2/7 laag tarief, 5/7 hoog tarief) Terugverdientijd o.b.v. kasstroom 25 jaar 16 jaar Gemiddelde waarde opgewekte stroom 0,081 /kwh (eerste jaar) Interne rentevoet (over 25 jaar) 4,0% Stijging elektriciteitsprijs 3,0% per jaar Netto contacte waarde (over 25 jaar) Subsidie Bedragen incl. / excl. BTW Excl. BTW Fiscaal Belastingtarief 0% MKB-winstvrijstelling (IB regime) 12% Afschrijvingsperiode Cumula,eve%kasstroom%en%NCW% Aandeel lening van investering Vreemd vermogen!!20.000!! Rentevoet lening 3,5%!!15.000!! Eenmalige kosten voor lening!!10.000!! Aflossingsperiode lening!!5.000!! Eigen vermogen!!#!!!! Minimaal rendement op eigen vermogen 4,5% discontovoet /WACC!!#5.000!! Het zonne-energiesysteem Aantal panelen 80 Opgesteld piek-vermogen 20 kwp Orientatie (t.o.v. zuid) 0 Hellingshoek 35 Geschatte jaaropbrengst kwh/jaar (eerste jaar) CO 2 emissiereductie Specifieke opbrengst 950 kwh/kwp/jaar Opbrengstafname zonnepanelen 0,6% per jaar Financiële opbrengst (besparing) per jaar (eerste jaar) Specifieke investeringskosten 1,20 / Wp Bruto investering euro%!!#10.000!!!!#15.000!!!!#20.000!!!!#25.000!! 0! 2! 4! 6! 8! 10! 12! 14! 16! 18! 20! 22! 24! jaren% cum.!kastroom! NCW! Elektriciteitsproductie Inkomsten uit elektriciteitsproductie Rente Onderhoud en verzekering Afschrijving voor belasting Belasting EIA KIA na belasting Rente en aflossing Kasstroom Cumulatieve kasstroom Interne rentevoet Netto Contacte Waarde [kwh] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] ,4% ,7% ,2% ,4% ,3% ,9% ,2% ,8% ,4% ,6% ,4% ,5% ,0% ,7% ,6% ,6% ,2% ,9% ,5% ,1% ,6% ,0% ,4% ,7% ,0% Belastingvoordelen kunnen wijzigingen of uitgeput raken. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze berekening. Deze berekening is zorgvuldig opgesteld. E4S Consult BV is echter niet aansprakelijk voor evt. fouten in deze berekening.

22 energy 4 sustainability Kosten / baten berekening PV - zelf investeren en exploiteren Datum Project Naam 16-okt-13 Gemeentehuis Reimerswaal, Kruiningen Energieverbruik en tarief Financieel resultaat Capaciteit aansluiting GV Bruto investering Verbruik laag kwh Subsidie 0 Verbruik hoog kwh Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) 0 Tarief laag (excl. energiebelasting) 0,0721 /kwh (excl. BTW) Energie Investeringsaftrek (EIA) 0 Tarief hoog (excl. energiebelasting) 0,0840 /kwh (excl. BTW) Eenmalige kosten lening 0 Netto investering Financiële uitgangspunten Onderhoud en verzekering 1,75% van de investeringskosten per jaar Kasstroom over 25 jaar Salderen of geen teruglevering (ja/nee) aanname salderen tot max. eigen verbruik Nee (productie 2/7 laag tarief, 5/7 hoog tarief) Terugverdientijd o.b.v. kasstroom 25 jaar 9 jaar Gemiddelde waarde opgewekte stroom 0,081 /kwh (eerste jaar) Interne rentevoet (over 25 jaar) 8,9% Stijging elektriciteitsprijs 3,0% per jaar Netto contacte waarde (over 25 jaar) Subsidie Bedragen incl. / excl. BTW Excl. BTW Fiscaal Belastingtarief 0% MKB-winstvrijstelling (IB regime) 12% Afschrijvingsperiode Cumula,eve%kasstroom%en%NCW% Aandeel lening van investering Vreemd vermogen!!40.000!! Rentevoet lening 3,5%!!30.000!! Eenmalige kosten voor lening Aflossingsperiode lening!!20.000!! Eigen vermogen Minimaal rendement op eigen vermogen 4,5% discontovoet /WACC!!10.000!!!!#!!!! Het zonne-energiesysteem!!#10.000!! Aantal panelen 80 Opgesteld piek-vermogen 20 kwp!!#20.000!! Orientatie (t.o.v. zuid) 0!!#30.000!! Hellingshoek 35 0! 2! 4! 6! 8! 10! 12! 14! 16! 18! 20! 22! 24! Geschatte jaaropbrengst kwh/jaar (eerste jaar) jaren% CO 2 emissiereductie Specifieke opbrengst 950 kwh/kwp/jaar cum.!kastroom! NCW! Opbrengstafname zonnepanelen 0,6% per jaar Financiële opbrengst (besparing) per jaar (eerste jaar) Specifieke investeringskosten 1,20 / Wp Bruto investering euro% Elektriciteitsproductie Inkomsten uit elektriciteitsproductie Rente Onderhoud en verzekering Afschrijving voor belasting Belasting EIA KIA na belasting Rente en aflossing Kasstroom Cumulatieve kasstroom Interne rentevoet Netto Contacte Waarde [kwh] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] ,4% ,8% ,1% ,4% ,2% ,7% ,1% ,7% ,1% ,9% ,5% ,8% ,8% ,6% ,3% ,7% ,1% ,4% ,7% ,0% ,2% ,4% ,6% ,8% ,9% Belastingvoordelen kunnen wijzigingen of uitgeput raken. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze berekening. Deze berekening is zorgvuldig opgesteld. E4S Consult BV is echter niet aansprakelijk voor evt. fouten in deze berekening.

23 energy 4 sustainability Kosten / baten berekening PV - zelf investeren en exploiteren Datum Project Naam 16-okt-13 Gymzaal de Tramper, Hansweert Energieverbruik en tarief Financieel resultaat Capaciteit aansluiting KV Bruto investering Verbruik laag 0 kwh Subsidie 0 Verbruik hoog kwh Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) 0 Tarief laag (excl. energiebelasting) 0,0736 /kwh (excl. BTW) Energie Investeringsaftrek (EIA) 0 Tarief hoog (excl. energiebelasting) 0,0736 /kwh (excl. BTW) Eenmalige kosten lening 0 Netto investering Financiële uitgangspunten Onderhoud en verzekering 1,5skosten per jaar Kasstroom over 25 jaar Salderen of geen teruglevering (ja/nee) aanname salderen tot max. eigen verbruik Ja (productie 2/7 laag tarief, 5/7 hoog tarief) Terugverdientijd o.b.v. kasstroom 25 jaar 11 jaar Gemiddelde waarde opgewekte stroom 0,142 /kwh (eerste jaar) Interne rentevoet (over 25 jaar) 8,6% Stijging elektriciteitsprijs 3,0% per jaar Netto contacte waarde (over 25 jaar) Subsidie Bedragen incl. / excl. BTW Incl. BTW behalve energietarieven Fiscaal Belastingtarief 0% MKB-winstvrijstelling (IB regime) 12% Afschrijvingsperiode Cumula,eve%kasstroom%en%NCW% Aandeel lening van investering Vreemd vermogen!!60.000!! Rentevoet lening 3,5%!!50.000!! Eenmalige kosten voor lening!!40.000!! Aflossingsperiode lening!!30.000!! Eigen vermogen!!20.000!! Minimaal rendement op eigen vermogen 4,5% discontovoet /WACC!!10.000!! Het zonne-energiesysteem Aantal panelen 80 Opgesteld piek-vermogen 20 kwp Orientatie (t.o.v. zuid) 0 Hellingshoek 35 Geschatte jaaropbrengst kwh/jaar (eerste jaar) CO 2 emissiereductie Specifieke opbrengst 950 kwh/kwp/jaar Opbrengstafname zonnepanelen 0,6% per jaar Financiële opbrengst (besparing) per jaar (eerste jaar) Specifieke investeringskosten 1,45 / Wp Bruto investering euro%!!#!!!!!!#10.000!!!!#20.000!!!!#30.000!! 0! 2! 4! 6! 8! 10! 12! 14! 16! 18! 20! 22! 24! jaren% cum.!kastroom! NCW! Elektriciteitsproductie Inkomsten uit elektriciteitsproductie Rente Onderhoud en verzekering Afschrijving voor belasting Belasting EIA KIA na belasting Rente en aflossing Kasstroom Cumulatieve kasstroom Interne rentevoet Netto Contacte Waarde [kwh] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] ,2% ,6% ,3% ,3% ,5% ,5% ,3% ,4% ,4% ,1% ,2% ,3% ,6% ,6% ,5% ,2% ,8% ,4% ,8% ,2% ,6% ,9% ,1% ,4% ,6% Belastingvoordelen kunnen wijzigingen of uitgeput raken. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze berekening. Deze berekening is zorgvuldig opgesteld. E4S Consult BV is echter niet aansprakelijk voor evt. fouten in deze berekening.

24 energy 4 sustainability Kosten / baten berekening PV - zelf investeren en exploiteren Datum Project Naam 16-okt-13 Gymzaal Nieulandstraat, Krabbedijke Energieverbruik en tarief Financieel resultaat Capaciteit aansluiting KV Bruto investering Verbruik laag 2100 kwh Subsidie 0 Verbruik hoog 5100 kwh Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) 0 Tarief laag (excl. energiebelasting) 0,0523 /kwh (excl. BTW) Energie Investeringsaftrek (EIA) 0 Tarief hoog (excl. energiebelasting) 0,0842 /kwh (excl. BTW) Eenmalige kosten lening 0 Netto investering Financiële uitgangspunten Onderhoud en verzekering 1,5skosten per jaar Kasstroom over 25 jaar Salderen of geen teruglevering (ja/nee) aanname salderen tot max. eigen verbruik Ja (productie 2/7 laag tarief, 5/7 hoog tarief) Terugverdientijd o.b.v. kasstroom 25 jaar 8 jaar Gemiddelde waarde opgewekte stroom 0,224 /kwh (eerste jaar) Interne rentevoet (over 25 jaar) 12,4% Stijging elektriciteitsprijs 3,0% per jaar Netto contacte waarde (over 25 jaar) Subsidie Bedragen incl. / excl. BTW Incl. BTW behalve energietarieven Fiscaal Belastingtarief 0% MKB-winstvrijstelling (IB regime) 12% Afschrijvingsperiode Cumula,eve%kasstroom%en%NCW% Aandeel lening van investering Vreemd vermogen!!40.000!! Aflossingsperiode lening Eigen vermogen Rentevoet lening 3,5% Eenmalige kosten voor lening!!30.000!!!!20.000!! Minimaal rendement op eigen vermogen 4,5% discontovoet /WACC!!10.000!! Het zonne-energiesysteem Aantal panelen 32 Opgesteld piek-vermogen 8 kwp Orientatie (t.o.v. zuid) 0 Hellingshoek 35 Geschatte jaaropbrengst 7600 kwh/jaar (eerste jaar) CO 2 emissiereductie Specifieke opbrengst 950 kwh/kwp/jaar Opbrengstafname zonnepanelen 0,6% per jaar Financiële opbrengst (besparing) per jaar (eerste jaar) Specifieke investeringskosten 1,72 / Wp Bruto investering euro%!!#!!!!!!#10.000!!!!#20.000!! 0! 2! 4! 6! 8! 10! 12! 14! 16! 18! 20! 22! 24! jaren% cum.!kastroom! NCW! Elektriciteitsproductie Inkomsten uit elektriciteitsproductie Rente Onderhoud en verzekering Afschrijving voor belasting Belasting EIA KIA na belasting Rente en aflossing Kasstroom Cumulatieve kasstroom Interne rentevoet Netto Contacte Waarde [kwh] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] ,1% ,7% ,4% ,3% ,8% ,2% ,4% ,9% ,7% ,8% ,4% ,7% ,7% ,6% ,3% ,9% ,4% ,8% ,1% ,4% ,7% ,9% ,1% ,3% ,4% Belastingvoordelen kunnen wijzigingen of uitgeput raken. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze berekening. Deze berekening is zorgvuldig opgesteld. E4S Consult BV is echter niet aansprakelijk voor evt. fouten in deze berekening.

25 energy 4 sustainability Kosten / baten berekening PV - zelf investeren en exploiteren Datum Project Naam 16-okt-13 Gymzaal Cromvlietstraat, Riland Energieverbruik en tarief Financieel resultaat Capaciteit aansluiting KV Bruto investering Verbruik laag 0 kwh Subsidie 0 Verbruik hoog 6370 kwh Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) 0 Tarief laag (excl. energiebelasting) 0,0628 /kwh (excl. BTW) Energie Investeringsaftrek (EIA) 0 Tarief hoog (excl. energiebelasting) 0,0628 /kwh (excl. BTW) Eenmalige kosten lening 0 Netto investering Financiële uitgangspunten Onderhoud en verzekering 1,5skosten per jaar Kasstroom over 25 jaar Salderen of geen teruglevering (ja/nee) aanname salderen tot max. eigen verbruik Ja (productie 2/7 laag tarief, 5/7 hoog tarief) Terugverdientijd o.b.v. kasstroom 25 jaar 8 jaar Gemiddelde waarde opgewekte stroom 0,212 /kwh (eerste jaar) Interne rentevoet (over 25 jaar) 11,6% Stijging elektriciteitsprijs 3,0% per jaar Netto contacte waarde (over 25 jaar) Subsidie Bedragen incl. / excl. BTW Incl. BTW behalve energietarieven Fiscaal Belastingtarief 0% MKB-winstvrijstelling (IB regime) 12% Afschrijvingsperiode Cumula,eve%kasstroom%en%NCW% Aandeel lening van investering Vreemd vermogen!!35.000!! Rentevoet lening 3,5%!!30.000!! Eenmalige kosten voor lening!!25.000!! Aflossingsperiode lening!!20.000!! Eigen vermogen Minimaal rendement op eigen vermogen 4,5% discontovoet /WACC!!15.000!!!!10.000!!!!5.000!! Het zonne-energiesysteem Aantal panelen 28!!#!!!!!!#5.000!! Opgesteld piek-vermogen 7 kwp!!#10.000!! Orientatie (t.o.v. zuid) 0!!#15.000!! Hellingshoek 35 0! 2! 4! 6! 8! 10! 12! 14! 16! 18! 20! 22! 24! Geschatte jaaropbrengst 6650 kwh/jaar (eerste jaar) jaren% CO 2 emissiereductie Specifieke opbrengst 950 kwh/kwp/jaar cum.!kastroom! NCW! Opbrengstafname zonnepanelen 0,6% per jaar Financiële opbrengst (besparing) per jaar (eerste jaar) Specifieke investeringskosten 1,72 / Wp Bruto investering euro% Elektriciteitsproductie Inkomsten uit elektriciteitsproductie Rente Onderhoud en verzekering Afschrijving voor belasting Belasting EIA KIA na belasting Rente en aflossing Kasstroom Cumulatieve kasstroom Interne rentevoet Netto Contacte Waarde [kwh] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] [ /jaar] ,8% ,1% ,0% ,9% ,4% ,7% ,8% ,2% ,5% ,6% ,3% ,6% ,7% ,6% ,3% ,9% ,4% ,9% ,3% ,6% ,8% ,1% ,3% ,5% ,6% Belastingvoordelen kunnen wijzigingen of uitgeput raken. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan deze berekening. Deze berekening is zorgvuldig opgesteld. E4S Consult BV is echter niet aansprakelijk voor evt. fouten in deze berekening.