Bestpractice. Isolatie in de industrie en utiliteitsbouw
|
|
- Koenraad de Groot
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bestpractice Isolatie in de industrie en utiliteitsbouw 2007
2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Organisatie die u kunnen helpen met isolatieoplossingen Economische isolatiedikte Ontwerp van isolatiesystemen Montage Koude Isolatie 6. Isolatie levenscyclusbenadering Ontwerp 6.2 Corrosiebescherming 6.3 Isolatie 6.4 Onderhoud en inspectie Warmtedetectie Isolatiematrassen Ondersteuningen Condensatie/regenwater 7. Aanbevelingen Referenties
3 ISOLEREN IS DUURZAAM SPAREN! Zijn uw installaties goed geïsoleerd? Uit onderzoek blijkt dat van iedere euro die aan energie wordt uitgegeven, 8 eurocent verloren gaat aan niet of niet goed geïsoleerde leidingen en apparatuur. Door goed te isoleren kan uw energierekening dus fors omlaag! Dit geldt zowel voor de industrie als in de utiliteitsbouw. Het is onbegrijpelijk dat bij veel bedrijven wel, met een terugverdientijd van een aantal jaren, wordt geïnvesteerd in warmteterugwinning uit rookgassen en verbetering van de branderafstelling, maar dat er weinig belangstelling is voor het voorkomen van warmteverlies via niet of slecht geïsoleerde leidingen, appendages en vaten. De terugverdientijden van isolatie laten zich eerder in maanden dan in jaren uitdrukken. Isolatie is de zichzelf snelst terugverdienende investering op het gebied van energie efficiëntie, bespaart u veel energie en tegelijkertijd het milieu! 1 Inleiding Het beheersen van de warmtestroom wordt steeds belangrijker. Enerzijds omdat de kosten van energie steeds hoger worden, anderzijds worden er steeds hogere eisen gesteld aan het beheersen van de temperatuur en aan de veiligheid en het milieu. Het lastige van warmte is dat het ongemerkt verdwijnt en het is niet altijd even gemakkelijk om te ontdekken waar warmte weglekt. Ondanks het belang ervan vormen isolatiewerkzaamheden vaak een sluitpost in onderhoudsen nieuwbouwprojecten. De werkzaamheden moeten worden uitgevoerd in de meest hectische tijd van een constructieperiode: tussen de werktuigbouwkundige oplevering en het opstarten van de fabriek of de oplevering van een (kantoor)gebouw. Ook in de onderhouds- en inspectiesfeer wordt er structureel weinig aandacht besteed aan isolatie van leidingen en appendages, met alle gevolgen van dien. Om de gedachten te bepalen: in de petrochemische industrie beslaat de post isolatie circa 3% van de totale projectkosten. In het onderhoudsbudget van dergelijke fabrieken kan die kostenpost oplopen tot 5-8%. De reparatiekosten (onderhoud) van isolatie accumuleren volgens een progressieve lijn en bovendien kan het energieverlies wat daardoor optreedt geweldige proporties aannemen en zijn de gevolgen van corrosie onder isolatie enorm. In deze brochure zal aangegeven worden wat het effect van warmte of koude-isolatie is op de energie-efficiency van leidingen en apparaten. De brochure is gemaakt om de bewustwording voor het grote belang van isolatie te verhogen, een belang zowel financieel als voor het milieu. niet CINI CINI Corrosie Energie Isolatie Corrosie Energie Isolatie Fig. 1 Totaalkosten CAPEX (isolatie) en OPEX (beheer en onderhoud) bij het wel of niet isoleren volgens een goede standaard zoals CINI of ISSO-64 2
4 2 Organisaties die u kunnen helpen met isolatieoplossingen CINI (Commissie Isolatie Nederlandse Industrie) is een samenwerkingsverband van een aantal grote Nederlandse industrieën in samenwerking met de VIB (Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf), met als doelstelling het bevorderen van vaken doelgericht uitvoeren van isolatiewerkzaamheden op economische grondslag in de industrie. CINI geeft het CINI Handboek Isolatie voor de Industrie uit, dat jaarlijks geactualiseerd wordt. Het Handboek geeft naast talrijke materiaal- en conserveringsspecificaties en montageinstructies veel constructieschetsen van zowel warme als koude isolatietoepassingen. NCTI (Nederlands Centrum voor Technische Isolatie), een initiatief van VIB (Nederlandse Vereniging voor ondernemers in het thermisch isolatiebedrijf), de Stichting OOI (Opleidingsen ontwikkelingsfonds voor het isolatiebedrijf) en CINI, met een startondersteuning van Senter, is een onafhankelijk kennis- en adviescentrum op het gebied van technische isolatie. Dit centrum verzorgt onder meer technische specificaties, cursussen, onsite praktijktrainingen en staat klanten bij in technisch advies en kwaliteitsborging door middel van inspecties en audits. ISSO (Instituut voor studie en stimulering van onderzoek op het gebied van gebouwinstallaties) is een organisatie die is opgericht om te voorzien in technische kennisbehoefte van de installatiesector. ISSO doet dit door kennisvragen te identificeren, te ontsluiten en toegankelijk te maken, ondermeer in de vorm van ISSO publicaties en instructiebijeenkomsten. In samenwerking met CINI is de ISSO publicatie-64 (kwaliteitseisen isoleren) uitgegeven die als richtlijn dient voor utiliteitsisolatie. Ongekende terugverdientijden! Een niet geïsoleerde buitenleiding van 150mm met een temperatuur van 220 C verliest per jaar 1.200/m 1 aan energie en heeft een CO 2 uitstoot van 7.000kg per meter!, een binnenleiding verliest 450/m 1 ; Isoleren van deze leiding kost ca. 100/m 1. Niet geïsoleerde afsluiters, filters of regelkleppen verliezen net zoveel energie als 2m leiding van gelijke diameter. Een afsluiter van 150mm, 220 C verliest buiten 2.400/jaar en binnen 900/jaar; Een afsluiter isoleren van een 150mm leiding kost ca Een flensverbinding verliest evenveel energie als 0,6m leiding van gelijke diameter, een flens van 150mm, 220 C verliest buiten 695/jaar en heeft een uitstoot van kg CO 2 per flens!. Een flens van een 150mm leiding isoleren kost 100 Ongeïsoleerde tanks, 60 C product, verliezen ca. 250/m 2 /jaar aan warmte-energie. Isoleren van deze tankwand is in minder dan een half jaar terugverdiend. Bovendien levert bijvoorbeeld bovenstaande tank met een diameter van 24m zonder isolatie een jaarlijkse CO 2 uitstoot op van ruim kg. (uitgaande van bedrijfsuren en een gasprijs van 0,30/m 3 ) 3
5 3 Economische isolatiedikte Voor het bepalen van de optimale isolatiedikte zijn veel factoren van invloed. Natuurlijk de energieprijs en de kosten van de isolatie (zie Fig. 2), maar daarnaast ook de bedrijfstemperatuur en andere fysieke omstandigheden, het medium, de complexiteit van de te isoleren leidingen, aantal jaarlijkse bedrijfsuren, toekomstige onderhoudskosten, veiligheidsaspecten, etc. Daarnaast moet de ontwikkeling van de energiekosten in de toekomst worden overwogen. De kosten van een in later stadium aan te brengen extra isolatie zijn een veelvoud van de initiële isolatiekosten. Al deze overwegingen dienen te worden meegenomen in de beginfase van een project. Bij isoleren wordt overigens het verlies niet helemaal tot 0 teruggebracht. Bij leidingen mag er vanuit gegaan worden dat het verlies met 90 tot 95% wordt teruggebracht. Bij appendages ligt het rendement op 80 tot 85%. Fig.2 Economische isolatie dikte, optimale balans tussen kosten en baten Economische isolatiedikte Bij een sterke stijging van de energieprijzen zal een groot deel van de isolatie van leidingen en apparaten. niet meer voldoen aan de kwalificatie van economische isolatiedikte. Bij een historische gasprijs van 0,13/m 3 is de economische isolatiedikte zeker niet meer correct als de prijs stijgt naar 0,30/m 3. Voorbeeld: Bij een stoomleiding DN100, met een stoomdruk van 7 bar en een stoomtemperatuur van 170 C, uitgaande van een bedrijfstijd van uur per jaar, een isolatiedikte van 40mm en een gasprijs van 0,13/m 3, kan worden berekend dat het energieverlies per strekkende meter 14,25 per jaar bedraagt. Als de gasprijs stijgt naar 0,30/m 3 loopt dit verlies op naar 33,00 per strekkende meter per jaar. Bij enkele (tien)duizenden meters aan leiding levert dit dus een forse verliespost op indien de isolatiedikte niet wordt aangepast. Toch wel iets om over na te denken. A B B1 C D E Isolatiedikte Warmteverlies Energieverlies Energiekosten Isolatiekosten Totale kosten W/m GJ/jaar/m /m/jaar /m /m 50 mm 100 3,06 18,36 6,00 24, mm 73 2,23 13,38 10,00 23, mm 51 1,56 9,37 16,00 25, mm 43 1,31 7,86 25,00 32,86 Uitgangspunten: leidingdiameter: 100mm, Tp: 250 C, To: 10 C, Energiekosten: 6 /GJ, 8.500uur/jaar. Tabel 1 Voorbeeld berekening economische isolatiedikte, in dit rekenvoorbeeld 100mm. 4
6 Energiebesparing voor koelwaterleidingen Mediumtemperatuur 6 C, Omgevingstemperatuur 24 C, RH 70%, CO 2 emissiefactor 0,68 kgco 2/kWh, stroomkosten: 0,20 /kwh DN40 (48,3mm) per strekkende meter Isolatiedikte mm 9,0 14,0 16,0 20,5 27,5 37,5 Stroombesparing per jaar (seizoen) kwh/m 3,88 4,90 6,60 7,62 9,19 CO 2 emissie reductie per jaar kgco 2 /m 2,65 3,34 4,51 5,20 6,28 DN80 (88,9mm) per strekkende meter Isolatiedikte mm 9,5 14,5 17,5 22,5 30,5 41,5 Stroombesparing per jaar (seizoen) kwh/m 6,70 9,24 12,21 14,17 16,76 CO 2 emissie reductie per jaar kgco 2 /m 4,58 6,31 8,34 9,68 11,44 Tabel 2 Energiebesparing en emissiereductie bij koelwaterleidingen. De economische isolatiedikte ligt hier tussen 20 en 30mm, toch wordt vaak ( alleen ter condensatievoorkoming) dunnere isolatie voorgeschreven in de bestekken. Onnodig energieverlies, onnodige CO 2 emissie! 5
7 4 Ontwerp van isolatiesystemen Er zijn twee belangrijke natuurkundige effecten bij isolatie: 1. vereffening van temperatuursverschillen. Is het object warmer dan de omgeving, dan is de richting van de warmtestroom van het te isoleren object af en wordt warmte-isolatie toegepast. Is daarentegen de richting van de warmtestroom naar het object toe, dus is het object kouder dan de omgeving, dan wordt koude-isolatie toegepast 2. met de warmtestroom treedt ook transport van waterdamp op. Er is een essentieel verschil tussen warmte- en koude-isolatie. Met name bij koude-isolatie moet zowel het binnendringen van de warmtestroom als de waterdamp gekeerd worden en daarom moet de buitenlaag van koude-isolatie dampdicht zijn. Bij warmte-isolatie is deze noodzaak niet aanwezig; daar moet de isolatie alleen beschermd worden tegen het binnendringen van (regen)water. De isolatiewaarde, of liever de warmtegeleidingcoëfficiënt van isolatiemateriaal, varieert van 0,02 0,05 W/mK (bij 20 C). De warmtegeleidingcoëfficiënt van water is 0,55 W/mK. Het zal duidelijk zijn dat vochtaccumulatie in het isolatiemateriaal tot gevolg heeft dat de isolerende eigenschap sterk afneemt, zelfs zo sterk dat 1% vocht al kan zorgen voor een halvering van de isolatiewaarde! Bovendien is vocht één van de belangrijkste voorwaarden voor het ontstaan van grote corrosieproblemen, zowel in de industrie als in utiliteitsgebouwen. Houdt isolatie droog Isolatie kan vochtig worden door proceslekkage, inregenen of condensatie van waterdamp. Het gevolg hiervan is dat de isolatiewaarde terugloopt, waardoor energieverlies optreedt. Bovendien kan er ernstige corrosie onder isolatie optreden. Met name vaten en leidingen met een temperatuur tussen de 50 C en 150 C en die waarbij de temperatuur sterk wisselt ( cyclic en/of dual temperature van -20 C tot +320 C!), is de kans op corrosie het grootst. Maar ook leidingen en appendages in met name de 6-12 C groep in utiliteitsgebouwen zijn hier zeer ontvankelijk voor. Het is noodzakelijk dat het isolatiesysteem droog blijft en daarop dient regelmatig geïnspecteerd te worden. Corrosie onder isolatie is bij de meeste bedrijven de grootste kostenpost in het onderhoudsbudget. Naast optimaal energiebeheer is de belangrijkste achtergrond voor het isoleren volgens CINI de mogelijke corrosie onder isolatie te beperken derhalve valt dit ten strengste aan te bevelen. 6
8 5 Montage De applicatie van isolatiematerialen moet vakkundig worden uitgevoerd. Er mogen geen open naden zijn tussen de isolatieschalen of -dekens en het isolatiemateriaal moet zodanig worden bevestigd dat het na verloop van tijd niet wegzakt. Ogenschijnlijk voor de hand liggende regels, maar in de praktijk moet hier nog steeds aandacht aan worden besteed tijdens de montage en voordat de afwerklaag wordt aangebracht. Het aanbrengen van de juiste afwerking op de juiste wijze vereist eveneens het nodige vakmanschap om tot een waterdicht resultaat te komen. 5.1 Koude isolatie Voor het aanbrengen van koude-isolatie is nog meer aandacht nodig. Het aanbrengen van de opeenvolgende lagen zonder open naden, maar vooral het installeren van de dampremmende lagen is van essentieel belang. Door de optredende onderdruk in het isolatiesysteem tijdens bedrijf, wordt door elke opening in de dampremmende laag waterdamp naar binnen gezogen. Bij systemen boven 0 C treedt accumulatie van vocht op met als gevolg energieverlies. Bij bedrijfstemperaturen onder 0 C treedt bevriezing op met als gevolg het kapot drukken van het isolatiesysteem. Slechte koude-isolatie van een leiding die een onderkoelde vloeistof transporteert, is de reden dat de vloeistof geheel of gedeeltelijk verdampt en zo transportproblemen veroorzaakt. Ook resulteert dit in een afname van de koudecapaciteit van het koelsysteem en zo in een energieverlies. Niet alleen vakmanschap, maar ook goede inspectie in het onderhoudsprogramma is hierbij noodzakelijk. De oude stelregel Geen isolatie is beter dan slechte isolatie uit de dagen dat energiekosten nog niet zo zwaar meespeelden, is achterhaald in die zin dat geen isolatie een niet reële oplossing is vanuit het energie en milieustandpunt, maar slechte isolatie noch vanuit het energiestandpunt, noch vanuit het onderhoudsstandpunt een acceptabele situatie is. Niet correct aangebrachte of slecht onderhouden isolatie kan resulteren in enorme vervolgkosten zoals onderhoud, lekkagekosten, installatievervanging of zelf productiestop. Foto 1: wateropvangende kap Foto 2: volgens CINI, afwaterend gemonteerd 7
9 6 Isolatie levenscyclus benadering Om bij een installatie een zo optimaal mogelijk energiegebruik te creëren en tevens de totale kosten te minimaliseren is meer aandacht voor technische isolatie nodig. Hiervoor dienen enkele disciplines geïntegreerd benaderd te worden (zie figuur 3). Deze keten is, zoals bekend, zo sterk als de zwakste schakel, m.a.w. ieder onderwerp verdient de benodigde aandacht. Te vaak moet men constateren dat één van de onderwerpen in de dagelijkse praktijk onderbelicht of soms zelf helemaal genegeerd wordt. Het laat zich raden wat de gevolgen hiervan zijn. Om wat meer inzicht te verkrijgen in deze opzet zullen de onderdelen kort besproken worden. ONTWERP ONDERHOUD KWALITEIT INSTALLATIE CONSERVERING ISOLATIE Figuur 3 Life Cycle Quality Chain voor technische isolatie van een installatie 6.1 Ontwerp Bij het ontwerp van een installatie dient al rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat er in een later stadium isolatie aangebracht dient te worden. Uiteraard is hiervoor bij een installatie of leidingentracé extra ruimte nodig. In vele ontwerpen van installaties wordt hier helaas te weinig rekening gehouden. Hierdoor zijn in de isolatiefase onnodig ingewikkelde (en vaak niet optimale) constructies nodig om dit op te lossen. 6.2 Conservering (=beschermlaag aanbrengen op installaties) Het is momenteel nog niet alom geaccepteerd dat de te isoleren oppervlakken volledig geconserveerd dienen te worden. Toch wordt voor de meeste systemen daarmee het inspectieinterval vergroot, waardoor het plaatselijk of geheel verwijderen van isolatie uitgesteld kan worden. Bij conservering kan gedacht worden aan verfsystemen maar ook gespoten metaalapplicaties, galvaniseren of het inpakken van (rvs)leidingen met aluminiumfolie. Corrosie onder isolatie blijft een fenomeen waar goed aandacht aan besteed dient te worden. Zelfs bij roestvast stalen leidingen kan door vochtinwerking stresscorrosie optreden. Ook daarom is het noodzakelijk dat het isolatiesysteem droog blijft en de onderliggende leidingen en of apparaten gedegen geconserveerd zijn. Het CINI handboek voorziet in een apart 8
10 hoofdstuk over deze materie waarbij zowel voor nieuwbouw als in onderhoudssituaties en voor koolstofstalen en roestvaststalen leidingen, systemen voorgeschreven worden in diverse temperatuursbereiken. 6.3 Isolatie Bij de toepassing van een optimaal goed gestandaardiseerd isolatiesysteem zullen de initiële kosten misschien iets stijgen (zie fig.1). In de operationele fase zal daadwerkelijk bespaard worden op de energierekening, het onderhoudsbudget en het verlengt bovendien de levensduur van de installatie door verminderde corrosieproblematiek. Onderhoudsstops zullen hierdoor korter danwel voorkomen kunnen worden. 6.4 Onderhoud en inspectie Isolatiematerialen zijn zachte of kwetsbare materialen en worden afgewerkt met eveneens relatief kwetsbare materialen. Daarom behoeven isolatiesystemen na installatie op regelmatige perioden inspectie en onderhoud. Er dient streng op toegezien te worden dat er niet op de isolatie gelopen wordt, ook niet tijdens onderhoudsstops. Als door een mechanische beschadiging water kan binnen dringen in een warmte-isolatiesysteem neemt het energieverlies ongemerkt toe. Het verdient daarom aanbeveling dat onderhoudsdiensten regelmatig inspecties laten uitvoeren om de kwaliteit van isolatiesystemen te controleren. Onderhoud aan warmte-isolatie kan worden uitgevoerd tijdens bedrijf, soms met aangepaste voorzieningen, tenzij de bedrijfstemperatuur te hoog is. Inspectie aan HD-stoomleidingen kan alleen maar worden uitgevoerd als de leiding buiten bedrijf is. Ook zijn onderhoudswerkzaamheden vaak moeilijk te plannen omdat dit soort leidingen niet vaak buiten bedrijf gesteld kunnen worden. Onderhoud aan koude-isolatie kan alleen maar tijdens stops (uitgebruikname) correct uitgevoerd worden. Wel kunnen tijdens bedrijf inspecties worden uitgevoerd aan de primaire dampremmende laag en eventuele beschadigingen kunnen direct hersteld worden zodat de schade beperkt blijft. Tijdens een eerstvolgende stop kunnen dergelijke punten afdoende gerepareerd worden. Bij het vaststellen van beschadigingen aan isolatiesystemen tijdens inspecties moet tevens de vraag worden gesteld wat de oorzaak van de beschadiging is. Op basis van die bevindingen moeten reparaties en/of verbeteringen worden uitgevoerd. Isolatieafwerking weer herstellen in de vorm zoals het was, is op lange termijn zinloos. De kwaliteit van ontwerp en montage van isolatiesystemen is vastgelegd in het CINI Handboek en in de ISSO-64 publicatie. Daarmee is een norm aangegeven voor de diverse onderdelen van isolatiesystemen, die dient als leidraad voor zowel opdrachtgever, uitvoerende en inspecterende partijen Warmtedetectie Leidingen en apparaten met een temperatuur hoger dan de omgevingstemperatuur, verliezen energie. Door het aanbrengen van isolatie is dat energieverlies op een economische wijze te beperken. Het is dus aan te raden om regelmatig te controleren of ergens in de loop van de tijd de kwaliteit van de isolatie achteruit is gegaan, of waar ongemerkt energieverliezen optreden. Warmteverliezen zijn in de praktijk te detecteren door: - het uitvoeren van inspecties en controleren of de afwerking van de isolatie onbeschadigd is; - met de hand voelen of de isolatiebeplating warmer is dan normaal: dit wijst meestal op water of vocht in de isolatie; - met behulp van speciale camera s kunnen infrarood foto s gemaakt worden, waarop door kleurverschillen abnormale situaties zichtbaar worden (Foto 3). Het maken van deze foto s en de interpretatie daarvan is specialistenwerk. 9
11 Foto3: detectie van mogelijke schade aan isolatiesysteem met infraroodbeeldtechniek Bij koude-isolatie kunnen slechte plekken herkend worden aan het zichtbaar zijn van condensatie- of aanvriespunten. Een praktijkvoorbeeld Een 15 jaar oude installatie bevat ca m 2 geïsoleerde leidingen en vaten. De procestemperaturen variëren tussen de 60 C en 320 C. Deze leidingen zijn verdeeld over ca m 2 lagedrukstoomleidingen van ca. 180 C, ca m 2 30atm hogedruk stoomleidingen van 300 C en nog eens 8.000m 2 verdeeld over vaten en torens met procestemperaturen van 60 C tot 160 C. Bij een gasprijs van 0,30/m 3 zou de economische isolatiedikte op ong. 140mm moeten liggen. In werkelijkheid is geïsoleerd met 60-80mm, wat destijds een goede isolatiedikte was. Het gevolg is dat er thans tussen de gewenste en werkelijke dikte een zeer groot verschil is ontstaan, waardoor een energieverlies optreedt dat overeenkomt met 31/m 2 stoomleiding per jaar. Dat wil zeggen een verlies van per jaar! Daarom is in het vooruitzicht van nog steeds toenemende aardgasprijzen verantwoord om, zeker bij grotere reparaties en nieuwbouw, de isolatiedikte van deze systemen aan te passen. Bovendien levert dit verlies jaarlijks een CO 2 uitstoot op van bijna 4 miljoen kilo! lsolatiematrassen Ten behoeve van operatie of onderhoud is het soms nodig dat regelmatig de isolatie van bepaalde onderdelen verwijderd moet worden. Dit kan worden uitgevoerd in wegneembare kappen om bijvoorbeeld afsluiters en flenzen. Maar voor bepaalde delen, zoals turbines, pompen, mangatdeksels, instrumentatie etc. kan overwogen worden om isolatiematrassen toe te passen. Het voordeel hiervan is dat matrassen volledig op maat gemaakt worden waarbij de matras de vorm van het object zo dicht mogelijk benadert en daarmee een optimale isolatie geeft die frequent en gemakkelijk hergebruikt kan worden. Bovendien kunnen matrassen ingezet worden voor akoestische isolatie. Isolatiematrassen zijn er een duidelijk voorbeeld van dat in de praktijk van het isoleren de initiële investering wat hoger is, maar de onderhoudskosten beduidend lager uitvallen Ondersteuningen Ondersteuningen van leidingen zijn nog steeds een bron van energieverlies. Bij warme leidingen steekt een stalen voet door de isolatie en deze rust op de ondersteunings-constructie. Veel warmte gaat ongezien verloren. Bij koude-isolatie springt de ondersteuning wat sneller in het oog, omdat daar condensatie of ijsvorming optreedt als een steunpunt niet goed is geïsoleerd. Hoewel er voor beide gevallen prefab-ondersteuningen in de handel verkrijgbaar zijn, is in de praktijk de toepassing nog beperkt. Het CINI handboek geeft details voor ondersteuningen Condensatie / regenwater Bij geïsoleerde objecten waarvan de bedrijfstemperatuur niet zo hoog is, bestaat de kans dat aan de binnenzijde van de afwerkbeplating condensatie optreedt. Vooral in de ochtenduren of 10
12 bij regen, als de buitentemperatuur daalt onder de binnen -temperatuur, kan condensvorming optreden. Ook bij isolatiesystemen op warme leidingen wordt aangeraden om de afwerkbeplating te voorzien van afvoergaten aan de onderzijde, zoals ook aangegeven voor koude-isolatie. Bij deze laatste wordt uiteraard de dampdichte laag in tact gelaten. Op deze manier kan water, dat via lekken in de beplating het systeem is binnengedrongen, afgevoerd worden. Een ander alternatief is om onder bepaalde omstandigheden beplating op horizontale leidingen of vlakken te vervangen door andere producten. Ondanks alle voorzorgen en onderhoud is het een utopie te veronderstellen dat beplating te allen tijde waterdicht is. Proeven zijn gedaan om warme-isolatie af te werken met een mastieklaag zoals bij koudeisolatie of met rubber mastic band of glasvezelversterkte polyester laminaten. Het blijkt dat deze materialen goed voldoen en op langere termijn de isolatie een goede bescherming geven. Hoewel de initiële investering hoger is, zijn de life time costs van dergelijke systemen zeker concurrerend met de traditionele systemen. Niet alleen bij hoge temperaturen is isolatie renderend! Een praktijkvoorbeeld: Een systeem in koelplafonds is uitgelegd op 15 C (in) 17 C (retour). Bij een omgevingstemperatuur van 24 C blijft de retourleiding dus nog flink onder deze temperatuur. Omdat de gebouwontwerper het zo goedkoop mogelijk wil houden en zich niet bemoeid met de exploitatie kosten, werd bepaald om de retourleidingen niet te isoleren en zodanig te besparen. Wijs? Berekening: m DN48 leiding met 20 tot 25mm PIR en Mylarfolie Op basis van bedrijfsuren per jaar met een mediumtemperatuur van 17 C en een omgevingstemperatuur van 24 C bespaart de isolatie 22,6kWh per meter per jaar. Bij een kilowatt prijs van 0,12 is dit goed voor 2,70/meter.jaar oftewel per jaar. Met andere woorden: de eenmalige investeringsbesparing van (voor na-isolatie!) kost de gebruiker ieder jaar opnieuw Deze investering in isolatie is dus in nog geen tweeënhalf jaar terugverdiend. Stijgt de energieprijs naar bijv. 0,20/kWh dan daalt de terugverdientijd tot ver onder de twee jaar. Het isoleren van deze leidingen bespaart bovendien een CO 2 emissie van 150 ton per jaar! In dit concrete project heeft de opdrachtgever zich op grond van harde cijfers bedacht, en de retourleidingen alsnog laten isoleren. 11
13 7 Enkele aanbevelingen voor correct gebruik van isolatie Persoonlijke bescherming! uit onderhoudsoogpunt is het beter om isolatie voor persoonlijke bescherming zoveel mogelijk te vermijden. Beter is het om fysieke barrières te plaatsen in de vorm van geperforeerde plaat of een handrailing, waardoor corrosie onder isolatie niet kan optreden en de leiding of het onderdeel altijd toegankelijk is voor inspectie. Uiteraard is dit afhankelijk van met name de temperatuur. (zie CINI voor oplossingen) Niet lopen op de isolatie! Isolatie wordt nooit geplaatst om op de lopen en dit dient ook in de dagelijkse gang van zaken op een plant voor een ieder duidelijk te zijn. Er kan enorme schade worden aangericht door (vaak onbewust) de isolatie kapot te lopen Op oversteekplaatsen in pijpentracés dient men te overwegen om een bordes te plaatsen of de zachte isolatie te vervangen door harde/vormvaste isolatie met aan de bovenzijde een vormvaste afwerkplaat Monteer railingen op tankdaken op de juiste wijze! handrailingen op geïsoleerde tankdaken dienen niet op de dakrand te worden gemonteerd met kans op inwateren. Zij behoren aan de zijkant van de regenrand te worden aangebracht Gebruik prefab bochten en schalen! gebruik van prefab-bochten en schalen op leidingen geeft een robuuster isolatiesysteem waardoor het systeem langer in goede conditie blijft. Breng drainagegaten aan! op het laagste punt van warmte-isolatiesystemen één of meer drainagegaten aanbrengen, zodat binnengedrongen water niet accumuleert, bijvoorbeeld in afsluiterboxen, de onderste bocht van een standleiding. Ook koude-isolatiesystemen dienen deze drainagegaten te hebben om eventueel condensatievocht aan de binnenkant van de ommanteling te kunnen laten weglopen, met dien verstande dat de dampbarrière niet doorbroken wordt Kies het correcte type isolatie materiaal! niet vochtabsorberend isolatiemateriaal gebruiken in flensboxen bij kans op lekkende flenzen en een draingat of een lekdetectiepijpje toepassen in geval van explosie- of brandgevaarlijke media bij de flenzen de isolatie weglaten Geen brandweeroefeningen! houden op geïsoleerde tanks, vaten of leidingen Creëer een hoge standaard van house keeping! en gevoel van verantwoordelijkheid voor de installaties bij het personeel. Dit resulteert in een goede, kostenbesparende wijze van werken. Verhoog het bewustzijn! van de waarde van goede isolatie door gericht aandacht hiervoor te maken in bijvoorbeeld toolboxmeetings. Inventariseer uw verliezen! Aanbevolen wordt om een inventarisatie te maken van de manco s in uw isolatie systemen. Op systematische wijze krijgt u snel inzicht in de warmteverliezen van diverse installatieonderdelen (bijv. afsluiters, pijpen en flenzen) en de extra energiekosten. Op eenvoudige wijze zijn terugverdientijden van herstelde (optimale) isolatie te berekenen. Zie hiervoor ook de Energiezorg maatregelen van SenterNovem. 12
14 8 Referenties 8.1 Handwerken - Het CINI Handboek Isolatie voor de industrie - ISSO Publicatie-64 Kwaliteitseisen isoleren Specificaties voor materiaal en montage van thermische isolatie van installaties in de utiliteitsbouw 8.2 Websites - Stichting Commissie Isolatie Nederlandse Industrie - Nederlandse Vereniging voor ondernemers in het thermisch isolatiebedrijf - Instituut voor studie en stimulering van onderzoek op het gebied van gebouwinstallaties - Stichting Nederlands Centrum voor Technische Isolatie - Stichting Opleidings en Ontwikkelingsfonds voor het isolatiebedrijf - ; Agentschap van het Ministerie van Economische Zaken 13
15 COLOFON Deze brochure is tot stand gekomen binnen het programma MJA-facilitering van SenterNovem. Dit programma wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (EZ) en het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). SenterNovem faciliteert het programma. Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. SenterNovem Postbus RE Utrecht Nederland [t] [f] Voor vragen en advies over MJA kunt u contact opnemen met SenterNovem: Website: info.mja@senternovem.nl Helpdesk-informatienummer: Korte uittreksels uit dit rapport kunnen zonder kennisgeving worden gekopieerd mits bronvermelding wordt gebruikt. Toestemming voor reproductie of vertaling moet worden gevraagd aan SenterNovem. SenterNovem Publicatie Centrum, bij voorkeur per publicatiecentrum@senternovem.nl Brochurenummer: 2MJAF0717 Adres: Postbus AA SITTARD Nederland [t] [f] Mei
Isolatie van appendages
Isolatie van appendages In opdracht van het ministerie van Economische Zaken In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Energie-efficiënte maatregelen bij vergunningplichtige bedrijven Factsheet
Nadere informatieIn fabrieken worden warme vloeistoffen en gassen getransporteerd door leidingsystemen. Deze systemen zijn niet altijd afdoende geïsoleerd, hetzij
In fabrieken worden warme vloeistoffen en gassen getransporteerd door leidingsystemen. Deze systemen zijn niet altijd afdoende geïsoleerd, hetzij omdat de isolatie ontbreekt of omdat de isolatiesystemen
Nadere informatieStoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel
Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel Technisch Commercieel Medewerker 1. Introductie Thermatras 2. Waarom heetwater, stoom, condensaat, thermische olie systemen isoleren? 3. Isolatie in stoomtoepassingen
Nadere informatieDoor Anna Gruber (FfE), Serafin von Roon (FfE) en Karin Wiesmeyer (FIW)
Energiebesparingspotentieel door isolatie Door Anna Gruber (FfE), Serafin von Roon (FfE) en Karin Wiesmeyer (FIW) Het is bekend dat de CO 2 uitstoot tegen 2020 fors naar omlaag moet. In Duitsland zijn
Nadere informatieEconomische isolatiedikten voor leidingen
Economische isolatiedikten voor leidingen Y7020 1 Economische isolatiedikten voor leidingen 1 Ir. H. J. Scholten 1. Inleiding Y7020 3 2. Aannamen Y7020 3 3. Handleiding Y7020 4 4. Warmteprijs Y7020 6 4.1.
Nadere informatieeconomische isolatiedikten 98 voorleidingen1 Y7020 1 Ir. H.J. Scholten 7. 8. Isolatieprijzen Benaming, afkortingen en eenheden Y7020 19
Economischeisolatiedikten voorleidingen1 Ir. H.J. Scholten Economische isolatiedikten voor leidingen Y7020 1 1. 2. Inleiding Aannamen 3. Handleiding 3 Warmteprijs 4 4.1. 4.2. Aardgas Olie als primaire
Nadere informatieREFLECTIE? SLIM GEVONDEN!
REFLECTIE? SLIM GEVONDEN! HET HITTESCHILD ALUTHERMO, HET HITTESCHILD is een dun, reflecterend isolatiemateriaal met uitzonderlijke eigenschappen die een zeer eenvoudige plaatsing mogelijk maken. Het product
Nadere informatieTechnische tip: FERMACELL Vlieringvloerelement. FERMACELL Vlieringvloerelement. De meest efficiënte methode om energie te besparen
Technische tip: De meest efficiënte methode om energie te besparen Het bestaat uit een 10 mm dikke Gipsvezelplaat met een polystyreen isolatieplaat (EPS DEO 150 WLG 035) met uitstekende warmte-isolerende
Nadere informatieZolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro
Zolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro HELLEND DAK ISOLEREN ÉN AFWERKEN IN ÉÉN HANDELING! isoeasy Pro De nummer 1 in zolderisolatie Het snelste systeem Het is zo eenvoudig, isoleren met isoeasy Pro.
Nadere informatieProblemen in circulerende warmtapwatersystemen.
Problemen in circulerende warmtapwatersystemen. Veel circulerende warmtapwatersystemen functioneren anders dan de ontwerper of gebruiker wenst. Te lage watertemperaturen met het daarbij behorende risico
Nadere informatieThermische isolatie van bestaande platte daken
Thermische isolatie van bestaande platte daken In onze maatschappij gaat steeds meer aandacht naar energiebesparingen, milieubescherming en comfort, wat een doordachte thermische isolatie van de gebouwschil
Nadere informatieISOLEER UW HUIS BINNEN 1 DAG EN BESPAAR TOT 30% ENERGIE!
ISOLEER UW HUIS BINNEN 1 DAG EN BESPAAR TOT 30% ENERGIE! GECERTIFICEERD KOMO NA-ISOLATIE BEDRIJF 10 JAAR GARANTIE SPOUWMUURISOLATIE VLOERISOLATIE DAKISOLATIE GELUIDSISOLATIE ISOLATIEHERSTEL SPOUWMUURISOLATIE
Nadere informatieEnergy Solutions Pioneering for you
Energy Solutions Pioneering for you Uw Energy Consultant : Ruben Boekel Telefoonnummer : 088-9456014 Energy Solutions Pompen zijn verantwoordelijk voor 10 procent van het wereldwijde energieverbruik. Dit
Nadere informatieHet Armaflex-Systeem-Garantplan.
Het Armaflex-Systeem-Garantplan. Voor Armacell zijn twee zaken belangrijk: produktkwaliteit en systeemzekerheid. Om deze twee zaken in de markt om te kunnen zetten bieden wij u het Armaflex-Systeem-Garantplan
Nadere informatieGRUNDFOS pump audit HOE EFFICIËNT EN DUURZAAM ZIJN UW POMPEN?
GRUNDFOS pump audit HOE EFFICIËNT EN DUURZAAM ZIJN UW POMPEN? Een Grundfos pump audit creëert duidelijkheid Is duurzaamheid één van de doelstellingen in uw organisatie? Steeds meer bedrijven en (semi-)
Nadere informatieCommissioning & Leidingisolatie De impact van isolatie
Commissioning & Leidingisolatie De impact van isolatie taking care of energy and the environment Nelienke Bosch en Marc Volder, Thermaflex DGBW, 28/09/2016 Commissioning Kwaliteitsbeheersing en prestatieborging.
Nadere informatieWIJ LATEN U NIET IN DE KOU
WIJ LATEN U NIET IN DE KOU WELKOM Met deze brochure geven wij u een eerste beeld van ons bedrijf, wie we zijn en waar we voor staan. Dagelijks voeren we bij Mortier ons werk uit met veel passie en drive
Nadere informatieZolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro. isoeasy Pro
Zolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro isoeasy Pro isoeasy Pro De nummer 1 in zolderisolatie Het snelste systeem Het is zo eenvoudig, isoleren met isoeasy Pro. In slechts vijf stappen bevestigt u zowel
Nadere informatieZolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro
Zolder isoleren? Doe het met isoeasy Pro hellend dak ISOLEREN ÉN AFWERKEN IN ÉÉN HANDELING! isoeasy Pro De nummer 1 in zolderisolatie Het snelste systeem Het is zo eenvoudig, isoleren met isoeasy Pro.
Nadere informatieBasisprincipes. Binnenisolatie - Deel 1: Basisprincipes. Groot potentieel voor na-isolatie van muren. Timo De Mets Labo Hygrothermie
Basisprincipes Labo Hygrothermie Informatiesessie Binnenisolatie Deel 1 9 oktober 2018 Groot potentieel voor na-isolatie van muren 3,7 miljoen woningen 1946-1970 Vooral ongeïsoleerde spouwmuren 23 % 38
Nadere informatieBrochure isolatie. oktober 2014. Oktober 2014 Woonstichting VechtHorst
oktober 2014 Inleiding Misschien staat u er niet bij stil, maar het is heel goed mogelijk om in uw bestaande woning uw muren, dak en vloeren te isoleren. Welk comfort deze isolatie met zich meebrengt vertellen
Nadere informatieEnergy Solutions Pioneering for you
Pioneering for you Uw Energy Consultant : Ruben Boekel Telefoonnummer : 088-9456014 Pompen zijn verantwoordelijk voor 10 procent van het wereldwijde energieverbruik. Dit vertegenwoordigt een aanzienlijk
Nadere informatieEenvoudig isoleren met de juiste isolatie voor uw klus. Energie A B C D E F. Zuinig. Onzuinig
Eenvoudig isoleren met de juiste isolatie voor uw klus Energie Zuinig A B C D E F Onzuinig G Isoleren, eenvoudig doen! Waarom isoleren Isolatie is de meest eenvoudige manier om energie te besparen. Door
Nadere informatieAlgemene eisen voor het isoleren van warme leidingen en apparaten
blad 1 van 6 1 ALGEMEEN 1.1 Deze specificatie omvat de technische eisen voor het ontwerpen en aanbrengen van thermische isolatiesystemen op met een bedrijfstemperatuur tussen de omgevingstemperatuur en
Nadere informatieBrammer Energy Savings
Brammer Energy Savings Brochure 120853 Wij weten waar het om draait Energiebesparing is een belangrijk onderwerp, zo ook in het onderhoud. Bekend is dat energiekosten 90% van de totaal gemaakte kosten
Nadere informatieWaar zijn we met het verduurzamen van onze woningen in Nederland?
Waar zijn we met het verduurzamen van onze woningen in Nederland? We hebben veelal nog verouderde woningen waarbij ongeveer een kwart van de huiseigenaren een hypotheekschuld heeft boven de huidige marktwaarde.
Nadere informatieGoed isoleren is vakwerk. Wat u moet weten over na-isolatie
BRANCHEORGANISATIE NA-ISOLATIE Goed isoleren is vakwerk Wat u moet weten over na-isolatie INLEIDING GOED ISOLEREN IS VAKWERK Een goed geïsoleerd huis is prettig om in te wonen. Het is goed voor het wooncomfort,
Nadere informatiePrefab licht beton PRINS. Prefab licht betonnen gevel elementen. gevel producten
Prefab licht beton Prefab licht beton Prefab licht betonnen gevel elementen PRINS gevel producten Thermodur en Prins Gevel Producten De economische oplossing voor uw creatieve vrijheid Thermodur gevel
Nadere informatieConsultancy en Auditing. Procesmodellering. Overige specialiteiten
Resimac heeft een unieke hoogwaardige oplosmiddel vrije epoxy isolatie coating Thermal Barrier 600 serie ontwikkeld. Thermal Barrier is speciaal ontwikkeld om toegepast te worden om diverse warme en koude
Nadere informatieZelf je zolder isoleren? Doe het met isoeasy
Zelf je zolder isoleren? Doe het met isoeasy hellend dak ISOLEREN ÉN AFWERKEN IN ÉÉN HANDELING! isoeasy De nummer 1 in zolderisolatie Het snelste systeem Isoleren met isoeasy is zo makkelijk. In slechts
Nadere informatieSpouwmuurisolatie. Tips spouwmuurisolatie
Spouwmuurisolatie Wilt u besparen op uw stookkosten maar heeft u geen groot budget voor gevelisolatie? Overweeg dan spouwmuurisolatie. U doet daarmee ook het milieu een groot plezier. Energie besparen
Nadere informatie<1 jaar terugverdientijd
MAKING MODERN LIVING POSSIBLE De natuurlijke combinatie van energiebesparing en een ingeregeld tweepijpssysteem Onze Renovation + Solution is bewezen techniek voor een perfecte hydraulische balans in collectieve
Nadere informatieMontagevoorschriften Zelflimiterende verwarmingskabel
Montagevoorschriften Zelflimiterende verwarmingskabel 1 Inhoudsopgave 1. Voorbeeld van zelflimiterende verwarmingskabel pag. 3 2. Algemeen pag. 3 3. Opslag pag. 3 4. Voorbereidingen pag. 3 5. Knippen van
Nadere informatieRICHTLIJNEN VOOR DE VERWERKING VAN ARMA-CHEK D EN ARMA-CHEK S
RICHTLIJNEN VOOR DE VERWERKING VAN ARMA-CHEK D EN ARMA-CHEK S Richtlijnen voor de verwerking van Arma-Chek D und Arma-Chek S Algemeen 2 Arma-Chek D en Arma-Chek S - het verwerken van slangen 3 Vormstukken
Nadere informatieVloer- en bodemisolatie
Vloer- en bodemisolatie Wij bieden meerdere producten aan voor het isoleren van uw kruipruimte zodat u de best passende oplossing voor uw woning kunt kiezen. De aangeboden producten onderscheiden zich
Nadere informatieDERIA NEDERLAND DERIA VERWARMINGSSYSTEMEN d.m.v. STRALINGSWARMTE
MHOD070524 Pagina 1 van 6 Montagehandleiding DERIA-vloerverwarming Bij ouderwetse houten vloeren Montage vanaf de bovenzijde: Handleiding in 10 stappen met nuttige
Nadere informatieItho Daalderop Zonneboilers en zonnecollectoren. product-
Itho Daalderop Zonneboilers en zonnecollectoren product- 2 De zonneboilers van Itho Daalderop Itho Daalderop heeft twee verschillende soorten zonneboilers; de Solior en de Voorverwarmer. De Solior is een
Nadere informatieHR-isolatie. voor het hellende dak
HR-isolatie voor het hellende dak Over de noodzaak van isolatie in de bouw bestaat allang geen discussie Waarom isoleren? meer. Voor de hedendaagse nieuwbouw gelden op dit vlak allerlei wettelijke voorschriften
Nadere informatieDak isolatie. Het isolatiemateriaal voor nieuwbouw en renovatie
Dak isolatie PIF isolatiefolie op of onder een dakbeschot ALGEMEEN Het isoleren van een woning zorgt voor een beter comfort, lagere energielasten, een waardestijging van de woning en het is ook nog eens
Nadere informatieSlim Wonen met Koerts Dakwerken
Slim Wonen met Koerts Dakwerken Koerts Dakwerken neemt deel aan het project Slim Wonen in de gemeente Pekela. De gemeente Pekela stimuleert met dit project haar inwoners na te denken over het terugdringen
Nadere informatieEnergie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders
Energie-efficiëntieverbetering bij (kleine) koffiebranders Energie-efficiëntie verbeteren binnen het koffiebrandproces via drie stappen Aanleiding In deze studie is de energiebesparing bij kleine koffiebrandmachines
Nadere informatieEnergiebesparing. Kantoren A-01
Energiebesparing in Kantoren A-01 Meijer Energie- & Milieumanagement BV, Laan van N.O.I. 277, 2593 BS Den Haag. tel: 070-315 57 15 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd,
Nadere informatieHoe word je een energiebewuste handelaar?
Hoe word je een energiebewuste handelaar? Verlichting die onnodig brandt, kantoorapparatuur die niet of nauwelijks uitgeschakeld wordt, verwarming, koeling en ventilatiesystemen die onnodig ingeschakeld
Nadere informatieEnergie besparen en meer wooncomfort. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen.
Energie besparen en meer wooncomfort Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen. Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt
Nadere informatieHAJOH ISOLATIE OP OF ONDER EEN DAKBESCHOT
HAJOH ISOLATIE OP OF ONDER EEN DAKBESCHOT ALGEMEEN Het isoleren van een woning zorgt voor een beter comfort, lagere energielasten, een waardestijging van de woning en het is ook nog eens goed voor het
Nadere informatieZelf je zolder isoleren? Doe het met isoeasy
Zelf je zolder isoleren? Doe het met isoeasy HELLEND DAK ISOLEREN ÉN AFWERKEN IN ÉÉN HANDELING! isoeasy De nummer 1 in zolderisolatie Het snelste systeem Isoleren met isoeasy is zo makkelijk. In slechts
Nadere informatiePersluchtproductie en - verdeling
1 Inleiding... 2 2 De keuze van de compressor... 3 3 Regelingen van compressoren... 3 4 Belang van de persluchtdruk... 4 5 De aanzuiglucht... 4 6 Het persluchtverdeelnet... 4 7 Warmterecuperatie... 6 8
Nadere informatieIsolatie. Technische achtergrond 5 november Wouter van den Acker PKW
Isolatie Technische achtergrond 5 november 2016 Wouter van den Acker PKW Over PKW Energie en duurzaamheid Architectuur en ontwerp Tekeningmanagement Vastgoedmanagement Projectmanagement Kantoor Delft Inhoud
Nadere informatieENALYZER FOR COOLING 1. TAGS
ENALYZER FOR COOLING Geschikt voor: Koelcompressoren met een geïnstalleerd vermogen vanaf 50 kw Basis koel-layout: ééntraps systeem zonder warmterecuperatie basis chiller met ijswatercircuit Afhankelijk
Nadere informatieBeste klant. Productinformatie. Extra benodigdheden. Inhoud doos
ICE STOP Vorstvrijlint Stekker-klaar product B eschermt leidingen tot -20 C tegen bevriezing I ngebouwde thermostaat met probleemloze en altijd correcte positionering Beste klant Gefeliciteerd met de aankoop
Nadere informatieKennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal
Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties
Nadere informatieWelkom bij BouwLokalen. Gezond bouwen en verbouwen
Welkom bij BouwLokalen Gezond bouwen en verbouwen Gezond bouwen en verbouwen ing. John Bouwman Adviesburo Nieman B.V. april/mei 2005 Adviesburo Nieman: wie en wat? Middelgroot ingenieursbureau ca. 50 medewerkers
Nadere informatieDakisolatie In 5 stappen
Dakisolatie In 5 stappen Bewaar mij! 1 Vloerisolatie Inhoud 1 Is mijn dak nog goed? 4 2 Hoe wordt de isolatie aangelegd? 4 3 Welk materiaal kan ik gebruiken? 5 4 Hoe vind ik een goed isolatiebedrijf? 6
Nadere informatie12 duurzaamheidstips voor monumenten. Tips voor het verlagen van uw energiegebruik en het verbeteren van het comfort.
12 duurzaamheidstips voor monumenten Tips voor het verlagen van uw energiegebruik en het verbeteren van het comfort. 1 12 duurzaamheidstips voor monumenten Woont u in een monument of ander karakteristiek
Nadere informatieISOLATIE: VERGETEN ONDERWERP GEMISTE KANS
HERTEL PLANT INTEGRITY ISOLATIE: VERGETEN ONDERWERP GEMISTE KANS Peter Stulen INHOUD Presentatie: Peter Stulen (Manager Plant Integrity, Hertel Group) Inhoud: Introductie Hertel Potentieel en besparingen
Nadere informatie1. Inleiding. Notitie
Notitie Project Rabo Vastgoed/Winkelcentrum Velperbroek Betreft Variant dove gevel Ons kenmerk B.2007.0427.14.N001 Versie 001 Datum 15 maart 2011 Verwerkt door - LVE Contactpersoon ir. J. (Jan) Geerts
Nadere informatieNefit Economy cv-boilers
Nefit houdt Nederland warm Installatie-instructie Nefit Economy cv-boilers INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMEEN 1-1 2. INSTALLEREN 2-1 2.1 Voorschriften 2-1 2.1.1 Algemene voorschriften 2-1 2.1.2 Voorschriften fabrikant
Nadere informatieThemakatern duurzaamheid
ziekteverzuim cijfer totaal investering totaal energie totaal onderhoud ziekteverzuim docenten (klasse B1) (klasse B2) (klasse B2' ) vloerverwarming + 6% 5% 5% 5% 4% -- - +/- + ++ 6,5 8 Themakatern duurzaamheid
Nadere informatieSamen besparen we ons rijk. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer
Samen besparen we ons rijk Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt
Nadere informatieAlles over verbouwen en renoveren!
1. Algemeen Alles over verbouwen en renoveren! Belangrijkste functie van thermische isolatie is het beperken van het energieverbruik en de reductie van de CO 2 uitstoot (milieu). Voor het isoleren van
Nadere informatieSamen investeren in energiebesparing en duurzaamheid. Energiebesparende maatregelen. informatie MOLENBUURT FASE 2
informatie MOLENBUURT FASE 2 JANUARI 2016 Energiebesparende maatregelen Samen investeren in energiebesparing en duurzaamheid In 2016 wil Intermaris bij 40 woningen aan de Paltrokmolen in Purmerend de vloer
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieAPPLICATION RULES Mechanische bevestiging van de waterdichting
APPLICATION RULES Mechanische bevestiging van de waterdichting AR-09 APPLICATION RULES 1 ALGEMEEN Bij een mechanisch bevestigd waterdichtingscomplex kan men drie technische families onderscheiden : A.
Nadere informatieHANDLEIDING. Sesame. Thermoplastic Tank Technologies
HANDLEIDING Sesame Thermoplastic Tank Technologies INSTALLATIE- EN GEBRUIKSAANWIJZING INHOUD 1. ALGEMEEN 3 2. BELANGRIJK 3 3. INSTALLATIE EXPANSIEVAT 4 4. GEBRUIK EXPANSIEVAT 5 5. VERVANGEN LUCHTCEL 5
Nadere informatieDakisolatie in vijf stappen
Dakisolatie in vijf stappen Dakisolatie in vijf stappen Warmte stijgt op. Daarom zorgt een niet goed geïsoleerd dak voor veel energieverspilling en flink hoge energiekosten. In Nederland komt dit nog vaak
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie
energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380
Nadere informatiePraktische tips voor het gebruik van kleine industriële stoomketels
Stimular Energiefactsheet Stoomtips voor de ondernemer Praktische tips voor het gebruik van kleine industriële stoomketels (van circa 10 bar ; 300-1500 kg/hr) Deze energiefactsheet laat zien hoe bedrijven
Nadere informatieBespaar meer energie. met uw luchtgordijn
Bespaar meer energie met uw luchtgordijn Doe nu de entreecheck! Entreecheck Test uw eigen luchtgordijn installatie Vul indien A het best past in uw situatie 10 punten, B: 5 punten en C: 1 punt in de desbetreffende
Nadere informatieBrammer Energy Savings
Brammer Energy Savings Brochure 120853 Wij weten waar het om draait Energiebesparing is een belangrijk onderwerp, zo ook in het onderhoud. Bekend is dat energiekosten 90% van de totaal gemaakte kosten
Nadere informatieHuis & Erf steekt energie in uw woning. Isolatiemaatregelen
Huis & Erf steekt energie in uw woning Isolatiemaatregelen Huis & Erf steekt energie in uw woning Huis & Erf steekt energie in uw woning in de vorm van een compleet isolatiepakket voor uw hele woning.
Nadere informatieKunststof Warmtewisselaars WWW.POLYCOIL.EU
Kunststof Warmtewisselaars WWW.POLYCOIL.EU 1 PolyCoil warmtewisselaars De Polycoil warmtewisselaar is een revolutionaire kunststof warmtewisselaar welke is ontwikkeld na jaren van onderzoek door Cesaroni
Nadere informatieAlkreflex 2L-2. In de spouw. innovation in insulation. Algemeen. Verwerking / bestekomschrijving
In de spouw Alkreflex 2L-2 Algemeen Alkreflex 2L-2 zodanig monteren dat aan weerszijden van de Alkreflex 2L-2 een spouw aanwezig is van minimaal 20 mm. Alkreflex 2L-2 monteren op houten regels. In gevelconstructies
Nadere informatieinnovation in insulation
warmte vocht geluid 2.000 / BW / 07-2003 Bergman Grafimedia Deze uitgave is met de meeste zorg samengesteld. Eventuele wijzigingen en zetfouten ten alle tijde voorbehouden. Warmte Inleiding In de hedendaagse
Nadere informatieBenelux FIRO-KKS-HF. Zeer flexibele isolatie voor koudetechniek, airconditioning- en ventilatie systemen, alsook verwarming en sanitair
Benelux FIRO-KKS-HF Zeer flexibele isolatie voor koudetechniek, airconditioning- en ventilatie systemen, alsook verwarming en sanitair Over Aeroflex Benelux Als importeur voor de Benelux leveren wij met
Nadere informatieZonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager
Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze
Nadere informatieWie Zijn Wij. Duurzaam Milieubewust Betrouwbaar Vertrouwen
Wie Zijn Wij Wij zijn PIF Isolatie en zijn het meest veelzijdige isolatie materiaal voor nieuwbouw en renovatie. Door onze unieke eigenschappen combineren wij de hoge Rc waarden van EPS en PIR platen met
Nadere informatieVoor de montage van de Bear County schutting Garden Design WPC
MONTAGEHANDLEIDING BELANGRIJKE INFORMATIE Voor de montage van de Bear County schutting Garden Design WPC Lees de hele handleiding aandachtig. Als de hierin vermelde instructies niet worden opgevolgd, is
Nadere informatieSamen investeren in energiebesparing en duurzaamheid. Energiebesparende maatregelen. informatie. Kenmerken van project Het Oude Ambacht
informatie HET OUDE AMBACHT MAART 2015 Energiebesparende maatregelen Samen investeren in energiebesparing en duurzaamheid In 2015 wil Intermaris bij 118 woningen aan Het Oude Ambacht in Hoorn de vloer
Nadere informatie3 Energiegebruik huidige situatie
3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat
Nadere informatieCursus Duurzaam Isoleren
Cursus Duurzaam Isoleren 1. Introductie Jack Vroomen 2. DUWParkstad Joyce Bongers 3. Bameco (isolatiebedrijf) Maurice van Gennip 4. Adviesgesprek Rick Muijen Uitnodiging voor bezoeken producten (logo gamma)
Nadere informatieEnergiebesparende maatregelen
informatie KUIL WEST PAARDENSTEEG NOVEMBER 2016 Energiebesparende maatregelen Kenmerken van project Kuil West Paardensteeg In 2017 wil Intermaris bij 36 seniorenwoningen aan de Kuil, West en Paardensteeg
Nadere informatieVrijwel onzichtbare isolatie. Verbeter het hele jaar uw comfort en energie efficientie met 3M Thinsulate raamfolie Climate Control-serie
Klimaat beheersing Vrijwel onzichtbare isolatie. Verbeter het hele jaar uw comfort en energie efficientie met 3M Thinsulate raamfolie Climate Control-serie Helpt de isolerende werking te verbeteren, waardoor
Nadere informatieInblaaswol. Losse rotswolvulling voor na-isolatie van spouwmuren
Inblaaswol Losse rotswolvulling voor na-isolatie van spouwmuren NA-ISOLEREN: MEER COMFORT, LAGERE KOSTEN In woningen van voor de energiecrisis in 1973 zijn de stookkosten vaak hoog, omdat ze niet zijn
Nadere informatieHet isolatiemateriaal voor nieuwbouw en renovatie. Gevel. isolatie
Gevel isolatie PIF isolatiefolie toegepast in een gevelconstructie ALGEMEEN Het isoleren van een woning zorgt voor een beter comfort, lagere energielasten, een waardestijging van de woning en het is ook
Nadere informatieVoorbeeldstraat 1 in Hilversum
Voorbeeldstraat 1 in Hilversum Klantnummer 11111VA1 Contactpersoon Kasper van Heteren Energie prestatie adviseur woningen (EPA-W) Johannes Frölich E-mailadres kasper.van.heteren@maakjehuishoom.nl Datum
Nadere informatieDE PROFESSIONELE HOOGWAARDIGE ISOLATIE VOOR LANGDURIGE ENERIGEBESPARING VOOR DE PROFESSIONELE VERWARMINGS EN SANITAIRBRANCHE
DE PROFESSIONELE HOOGWAARDIGE ISOLATIE VOOR LANGDURIGE ENERIGEBESPARING VOOR DE PROFESSIONELE VERWARMINGS EN SANITAIRBRANCHE Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Verlaging van energieverlies van 85% Met Microban
Nadere informatieklusadvies mineral wool (mw) 34 alu plus revolutionair relaxte isolatie voor de na-isolatie van hellende daken
klusadvies mineral wool (mw) 34 alu plus revolutionair relaxte isolatie voor de na-isolatie van hellende daken INHOUDSOPGAVE METHODE 1: ISOLATIE TUSSEN GORDINGEN, GORDINGEN BLIJVEN ZICHTBAAR METHODE 2:
Nadere informatieOntdek het perfecte buitengevelisolatiesysteem met Powerwall.
Nieuw systeem Ontdek het perfecte buitengevelisolatiesysteem met Powerwall. Geschikt voor een waaier aan gevelafwerkingen. Studiebureau Omgeving-Mortsel Nieuw systeem Goed isoleren is belangrijk. Voor
Nadere informatieMONTAGEVOORSCHRIFT LEIDINGDRAGERS
MONTAGEVOORSCHRIFT LEIDINGDRAGERS De thermische ontkoppeling van ophangpunten bij koude-isolatie met Armaflex. Bij de montage van geïsoleerde leidingdragers moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan
Nadere informatieIsolerende beglazing. effecten op het milieu. voor- en nadelen van isolerend glas. glassoorten. raamkaders. voorzetramen
Isolerende beglazing effecten op het milieu voor- en nadelen van isolerend glas glassoorten raamkaders voorzetramen effecten op het milieu Het vervangen van enkel glas door isolerende beglazing heeft impact
Nadere informatieWarmteproductie en - verdeling
1 Inleiding... 2 2 Warmte-inhoud van brandstoffen en rendementen... 2 3 Gebruik van stoom in de industrie... 4 4 Energiebesparende maatregelen... 5 4.1 Economiser voor voorverwarming van voedingswater...
Nadere informatieHet voordeligst doucht u met een douchebak van DSS
Het voordeligst doucht u met een douchebak van DSS Beperk uw woonlasten door verlaging van uw energierekening Douchebak met warmte-terugwinning (wtw) Wist u dat bij een label A en B etagewoning 40-50%
Nadere informatieEnergie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders
Energie-efficiëntieverbetering bij koffiebranders Energie-efficiëntie verbeteren binnen het koffiebrandproces via drie stappen Aanleiding In deze studie is de energiebesparing bij koffiebrandmachines onderzocht.
Nadere informatieRapport Thermografie bijlage bij het rapport over energiebesparing in woningen
Rapport Thermografie bijlage bij het rapport over energiebesparing in woningen Adviesadres Bespaarstraat 17 Verkwistdorp Datum 19 januari 2015 Adviseur: GRID Consult De Fluit 35 1398 CA Muiden Disclaimer
Nadere informatieClimateBooster Handleiding
ClimateBooster Handleiding Meer comfort met minder energie. Inleiding Energie besparen Met de ClimateBooster kunt u de aanvoertemperatuur van uw verwarmingsinstallatie verlagen en bespaart u ca. 10% energie
Nadere informatieenergiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):
certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende
Nadere informatieEnergie besparingsmonitor 2010-2011
Energie besparingsmonitor 2010-2011 Inleiding In het kader van het monitoren van het Meer Met Minder convenant is er informatie verzameld onder de leveranciers van isolatiemateriaal in Nederland, Vereniging
Nadere informatieINFORMATIEMAP THERMOGRAFIE
INFORMATIEMAP THERMOGRAFIE Inhoudsopgave Inleiding... pagina 2 Thermografie... pagina 3-5 BTW verlaging isolatie... pagina 6 Subsidie isolatie... pagina 6 Tot slot... pagina 7 Informatiemap thermografie
Nadere informatie