De slag om Aken en de bunker aan de Rütscherstraße
|
|
- Helena van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De slag om Aken en de bunker aan de Rütscherstraße Duitse versie: Dietmar Kottmann; vertaling Hans Hermans, Heerlen In Aken werd aan het einde van de oorlog de publieke opinie door journalistieke artikelen en de daaruit voortvloeiend fotoboeken b.v. van Wolfgang Trees aanzienlijk beïnvloed. Dr. Bernhard Poll, die in de jaren 50 en 60 stadsarchivaris en eerder ook militairhistoricus aan het Rijksarchief was, legde zich in zijn bijdragen over Herfst 44 toe op het verzamelen van getuigenissen bij Akense tijdgenoten en concentreerde zich tevens op de gebeurtenissen in het toenmalige stadsgebied van Aken. De notities van pastoor doctor Thomé uit Würselen en aantekeningen over de hevige gevechten in Bardenberg, Würselen en Haaren werden ter plekke, maar niet in de stad Aken gepubliceerd. In Aken ontstond daardoor de opvatting dat het bij voorbaat om een verloren oorlog ging en de capitulatie een kwestie van tijd was. Aan de spreekwoordelijke witte vlag bij de bunker aan de Rütscherstraße werd veel te lang geen bijzondere aandacht geschonken. Deze opvatting is echter incorrect en met betrekking tot het laatste oorlogsjaar niet historisch. Na de succesvolle invasie op 6 juni 1944 duurde het nog een aantal weken voordat het Duitse verweer tegen de landing in Normandië gebroken werd. In de ketel van Falaise stortte het front in elkaar. Op 15 augustus 1944 lukte geallieerden ook de landing in het zuiden, tussen Cannes en Hyères, die door acties van paratroepen in de Provence ondersteund werden. Er was een snelle opmars en er volgde slag op slag, waarbij de Franse- en Belgische steden Marseille, Toulon, Lyon, Dijon, Parijs, Metz, Antwerpen en Luik, alsook Luxemburg bevrijd werden. Maastricht werd op 14 september 1944 bevrijd, reeds in de nacht van 12 op 13 september stond een voorhoede van het Amerikaanse leger in het stadsbos van Aken. Maar er was geen sprake van een snelle verovering of capitulatie van Aken. De oorzaak daarvan waren niet op de eerste plaats de langgerekte etapperitten waardoor de noodzakelijk aanvoer voor het geallieerde leger vertraagde. De geallieerden concentreerden zich liever op de operatie Market Garden, met het doel de bruggen over grote rivieren en kanalen in bezit te krijgen. Market
2 Garden staat ook bekend als De slag om Arnhem en dat offensief startte midden september Men slaagde er enkel in de brug van Nijmegen te veroveren en in bezit te houden. Van daaruit kon men slechts de bevrijding van Zuid-Limburg bewerkstellen, maar niet doorstoten naar het platte land van Noord-Duitsland en het Ruhrgebied. Het para-offensief bij Arnhem eindigde rampzalig hetgeen voor de propaganda van de geallieerden nadelig was. Men had de nazitroepen weliswaar in hoge mate uit dit gebied verdreven, maar dat leger kon zich hergroeperen en was klaarblijkelijk in staat om gevaarlijke en krachtige tegenoffensieven uit te voeren. Na deze zware teleurstelling richtten de geallieerden zich weer op Aken. Waarom men zo behoedzaam was bij de actie om Aken in de tang te nemen en pas na zes weken vanuit het oosten wist te veroveren, wordt niet alleen vanuit het stedelijk perspectief van Aken duidelijk, maar ook als men in overweging neemt dat vier divisies, daaronder de SS-tankdivisie Leibstandarte Adolf Hitler klaar stonden om vanuit het oosten de corridor naar Aken open te houden. Vanaf 1 oktober namen de gevechtshandelingen om het ingesloten Aken toe. Het eerste ultimatum met betrekking tot een onvoorwaardelijke overgave werd gericht aan bevelhebber kolonel Leyherr maar werd op bevel van Hitler afgewezen. Vanaf dat moment voerden 360 bommenwerpers dagelijks meerdere aanvallen uit en schoot de US-artillerie tienduizenden granaten op de stad. Tijdens zware gevechten, vooral in Bardenberg en Würselen, probeerden Duitse divisies tevergeefs de val van de eerste grote stad van het Derde Rijk te voorkomen. De contactverbindingen tussen de 246 e volksgrenadiersdivisie onder bevel van kolonel Wilck en de SS-gevechtsgroep Rinck, als verdediger van Aken, werden tijdens gevechtshandelingen om de zwaar bevochten corridor bij de Kaninsberg (16 oktober 1944) verbroken. Tot slot kon men een terrein, westelijk van de Lousberg, van amper een halve km 2 behouden. Het divisiehoofdkwartier werd, gerelateerd aan de gevechtshandelingen, verplaatst vanuit Hotel Quellenhof naar de bunker aan de Rütscherstraße die aan de voet van de Lousberg ligt. Nog voor 21 oktober was de munitie, vooral voor zware wapens, zo goed als verbruikt en ook aan de levensmiddelenvoorraad in het hoofdkwartier raakte op. Kolonel Wilck liet op 20 oktober zo n 70 Amerikaanse krijgsgevangenen vrij. Het bleef voor de GI s niet verborgen dat de toestand in de bunker nijpend werd.
3 In de ochtend van 21 oktober verschenen twee GI s bij de bunker met de hernieuwde eis tot overgave. De kolonel vroeg om twee uren bedenkrespectievelijk voorbereidingstijd. In die spanne meldde hij zich af bij het 81 e armeekorps en liet de radio-installatie vernietigen. Rond 12 uur deelde hij de afgezant de overgave mede en werd kort daarna met een jeep opgehaald om in het hoofdkwartier van kolonel John Corley, commandant van het 26 e infanterieregiment van de 1 e US-infanteriedivisie, in de buurt van de Hansemannplatz de schriftelijke capitulatievoorwaarden te ratificeren. Zijn superieur, brigadegeneraal Georg Taylor, was daar ondertussen ook gearriveerd. Raymond Cartier schrijft dit in de derde band van zijn populairwetenschappelijk werk over de oorlogshistorie als volgt (blz. 1067): De slag om Aken kwam opnieuw tot leven dat was niet alleen een belangrijke sleutelpositie, maar ook van grote symbolische betekenis. Aken zou de eerste grote stad in Duitsland worden, die geallieerden zouden veroveren en daarmee zou de ban gebroken worden, die tot dan toe de grenzen van het Duitse Rijk leek te beschermen. Hitler persoonlijk zag in de stad van Karel de Grote een gedenkteken van het Germanendom, dat tot elke prijs behouden moest blijven. Op 16 oktober om 16:35 uur voegden de ingesloten troepen zich samen, omdat vanuit hun positie de stad die niet langer verdedigd kon worden. Zoals gebruikelijk appelleerde Hitler aan zijn troepen om in de ruïnes te sneuvelen. Maar kolonel Wilck deed wat commandanten van ingesloten steden altijd al deden: Hij reageerde met grote woorden, besloot echter om in leven te blijven en hees op 21 oktober de witte vlag. Poll publiceert in Geschichte Aachens in Daten : 19 oktober, Laatste melding door kolonel Wilck: De gevechtsgroep van Aken besluit de wapens op te nemen voor een laatste gevecht. Op minimale ruimte samengedrongen zullen de soldaten zich op bevel van de Führer tot de laatste man verdedigen. 21 oktober, rond 11 uur werd aan de bunker van de bevelhebber de witte vlag gehesen Kolonel Wilck gaf zich over aan strijdkrachten van de 1 e USinfanterie-divisie...
4 In de eerste grote stad van Duitsland die veroverd werd, kon nu een nieuw democratisch systeem opgebouwd worden. De slag om Aken was voor de USmilitaire geschiedenis zeker ook de eerste military operation in urban terrain (MOUT) met gemechaniseerde krachten en in hevige mate. In die zin werd het een voorbeeld voor latere recherches door Institute for Defense Analysis. Toen het Franse militaire tijdschrift Ligne de Front in December 1944 schreef: Aix-la-Chapelle: Un Stalingrad de l Ouest? (Aken, Stalingrad in het westen?), refereert dat in hoge mate aan de hevige propagandistische waarde van de gewonnen slag. Men beschikte niet over een gelijk aantal slachtoffers noch betekende de slag een beslissende ommekeer bij het verloop ven de oorlog. Wolfgang Trees spreekt over zo n 8000 slachtoffers bij de Slag om Aken. In een bijdrage op de internetsite van het National World War II Museum in New Orleans worden 2000 gesneuvelde en 3000 verwonde slachtoffers vermeld. Aan US-zijde vochten de 1 e, 9 e, 29 e en 30 e infanteriedivisie, de 2 e en 3 e tankdivisie alsook onderdelen van de 28 e infanteriedivisie. De verlegging van het hoofdkwartier vanuit een gevechtszone naar een hoge bunker moet als simpel beschouwd worden. Wilck bracht daarmee de gezondheid en het leven van de daar bescherming zoekende burgerbevolking in gevaar, vooral op het moment dat het hoofdkwartier door Amerikanen gelokaliseerd werd. In ieder geval heeft aan het westelijk front geen met Aken vergelijkbare belegering en verovering van een grote stad plaatsgevonden. De stad Metz, die sinds 1940 weer voor enige tijd tot het Großdeutsche Reich behoorde, werd ingesloten en twee keer, met grote verliezen belegerd. Amerikanen omsloten de plaats tenslotte met één regiment, om geen stoorfactor achter het front te hebben en het leger rukte langs de Moezel verder op. Ook na de overschrijding van de Duitse grens woedden er aan het westfront nog zware gevechten en moesten er rivieren overgestoken worden omdat het om frontdoorbraken bij de toenmalige bewegingsoorlog ging. De verovering van een stad was daarbij nooit het doel. Deze gebeurtenissen en hun illustratieve overleveringen zijn niet alleen in Aken en heel Duitsland, maar verder ook bij de geallieerden, in het bijzonder in
5 Amerika, bekend en zijn van een niet te onderschattende, geweldige symbolische kracht. Dit is de basis van de uitzonderlijke rol van Aken tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bunker aan de Rütscherstraße is het tastbare bewijs van de historische gebeurtenis en daarom in de zin van paragraaf 2 van Monumentenbescherming belangrijk voor de Geschiedenis van de mensheid. Literatur und Quellen: Josef Amberg, Herbst 44 Die Kämpfe in Bardenberg und Morsbach aus amerikanischer Sicht, Bardenberger Heimathefte 2/1986, S David Barnouw, Geschiedenis van Nederland , 2010 Raymond Cartier, Der Zweite Weltkrieg, 3 Bd. Köln 1967 P.F. Gorman, Aachen Implications for Command Post of the Future, Institute for Defense Analyses, Heinz Günther Guderian, Das letzte Kriegsjahr im Westen, St. Augustin 1994 Charles B. MacDonald, The Siegfried Line Campaign, Washington 1963 (repr. 1990) Pabst, Die Nachkriegszeit begann in Aachen, WDR-Manuskript, Köln 1984 Bernhard Poll, Aachen im Herbst 1944, I, Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins Bd. 66/67 (1954/55), S Bernhard Poll, Aachen im Herbst 1944 II,Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins Bd. 73, (1961), S Bernhard Poll (Hrsg.), Aachen im Herbst 1944 III,Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins Bd. (82), (1972), S Bernhard Poll, Geschichte Aachens in Daten, Aachen 1967 Bernhard Poll, Die Kämpfe im Aachener Land (September 1944), Heimatblätter Landkreis Aachen Jg. 15 (1959), Heft 3, S Josef Thomé, Vor 30 Jahren, Heimatblätter Landkreis Aachen Jg. 30 (1974), Heft 2, S Wolfgang Trees, Schlachtfeld zwischen Maas und Rhein, Aachen 1995 Wolfgang Trees/Charles Whiting, Die Amis sind da!, Aachen 1975 Weiteres im Internet:
Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem
Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden
Nadere informatieWereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich
Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich => Na El Alamein, Stalingrad en Midway werden de Asmogendheden (Duitsland,
Nadere informatieDE ARDENNEN LANGS DE SPOREN VAN HET ARDENNENOFFENSIEF. Aad Spanjaard HISTORISCHE ROUTE
HISTORISCHE ROUTE DE ARDENNEN LANGS DE SPOREN VAN HET ARDENNENOFFENSIEF Aad Spanjaard De opmars door Noord-Frankrijk De opmars door Noord-Frankrijk In augustus 1944 leken de dagen voor Hitlers Derde Rijk
Nadere informatieScreaming Eagles boven Kasteel Heeswijk
Screaming Eagles boven Kasteel Heeswijk Powerpointpresentatie over een bijzondere gebeurtenis in september 1944. Doelgroep: Basisschoolleerlingen van groep 7 en 8 Met behulp van tekst, originele foto s
Nadere informatieDe Tweede Wereldoorlog: aanloop en verloop
De Tweede Wereldoorlog: aanloop en verloop Instap/actualiteit: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.38887?video=1.2338096 http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/2.38741?eid=1.2414225
Nadere informatieAfb.l (Nijmegen II, 18/21) *
Deze maand is het zeventig jaar geleden dat de oorlog in Europa (VE Day) ten einde kwam. Met operatie Market Garden' was de bevrijding van Nederland begonnen, maar na de mislukking van de slag om Arnhem
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieOver de Maas. Het oorlogsverhaal van de 15-jarige Harrie Bloemen. Harrie Bloemen
Voor Fritz - 1 - - 2 - Over de Maas Het oorlogsverhaal van de 15-jarige Harrie Bloemen Harrie Bloemen - 3 - - 4 - Harrie bij de resten van een ontplofte nevelwerper raket, lente 1946 in de achtertuin -
Nadere informatieWereldoorlog 2: de opmars van Duitsland (les 03 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich
Wereldoorlog 2: de opmars van Duitsland (les 03 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Inleiding Wereldoorlog 2 => Ongeveer 20 jaar na de Grote Oorlog (WO
Nadere informatieDIE VIJF DAGEN IN MEI
DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de
Nadere informatieWerkblad: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. 1
Achtergrond informatie voor docenten. D- Day betekend de eerste dag van een grote militaire operatie. In de Tweede Wereldoorlog viel dat op 6 juni 1944. Maar de inval van de Amerikanen in Afghanistan was
Nadere informatieOperatie Citadel/Slag om Koersk. Operatie Citadel/Slag om Koersk
Operatie Citadel/Slag om Koersk De Slag om Koersk of Operatie Citadel (Duits: Unternehmen Zitadelle) was de grootste tankslag in de geschiedenis en een beslissende slag aan het oostfront in de Tweede Wereldoorlog.
Nadere informatieIJZERSLAG IEPER I Vraag : Welk(e) leger(s) nam(en) de verdediging van Ieper eind november 1914 op zich?
IEPERBOOG ZUID Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de nodige aandacht
Nadere informatieSCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden
Nadere informatieHET ARDENNENOFFENSIEF
oorlog in foto s HET ARDENNENOFFENSIEF ZELDZAME FOTO S UIT OORLOGSARCHIEVEN Andrew Rawson Amersfoort, 2014 DE ARDENNEN 1944 mijl NEDERLAND Düren BELGIË Linie Namen Büllingen Sankt Vith Sneeuweifel Lützkampen
Nadere informatie35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1
35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten
Nadere informatieWat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)
Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)
Nadere informatieGeschiedkundige gebeurtenis
Operatie Lüttich WO2 STREEK MORTAIN Geschiedkundige gebeurtenis Voor de geïnteresseerden geven we graag wat geschiedkundige informatie over de operatie Luttich in de streek van Mortain. Hilde : +32 (0)497
Nadere informatieDEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j
DEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j wel alle landen is dit een monopolie van de staat, hetgeen wil zeggen dat alleen de staat binnen zijn grenzen brieven,
Nadere informatie6.1. Hitler aan de macht. De Tweede Wereldoorlog begint. Landing in Normandië. Boekverslag door T woorden 8 juni keer beoordeeld
Boekverslag door T. 3212 woorden 8 juni 2008 6.1 225 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 1: de tweede wereldoorlog Hitler aan de macht In het jaar 1933 kwam de Duitse politicus Adolf Hitler aan
Nadere informatieHet Ardennenoffensief 14 en 15 april 2018
Het Ardennenoffensief 14 en 15 april 2018 Tweedaagse reis "Het Ardennenoffensief" op 14 en 15 april 2018 In deze tweedaagse reis nemen wij u mee in de Slag om de Ardennen, Hitlers laatste poging om de
Nadere informatieRESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D
RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieWaar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad
Docentenblad Waar gebeurde het? Korte omschrijving In de strip worden vaak plaatsen genoemd. Er zijn drie kaartjes (Nederland, Europa en de wereld) en een aantal stripplaatjes waarin plaatsen genoemd worden.
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis D-day
Werkstuk Geschiedenis D-day Werkstuk door een scholier 2844 woorden 2 november 2005 5,9 102 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De 2de wereldoorlog tot D-day De oorlog begon tussen september 1939 en mei 1940
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog
Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit
Nadere informatie1 Belangrijk in deze periode
1 Belangrijk in deze periode In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Duitsland wil, onder leiding van Adolf Hitler, Europa veroveren. Na vijf jaar strijd en 55 miljoen doden geeft Duitsland
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieWEBQUEST L6-02 oorlog & vrede
WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus
Nadere informatieTweedaagse naar Duinkerke, La Coupole, Calais en Adegem - 22 en 23 april 2017
Tweedaagse naar Duinkerke, La Coupole, Calais en Adegem - 22 en 23 april 2017 Een gevarieerde reis van Operatie Dynamo in Duinkerke tot de herfst van 1944 met de Canadese Opmars over het Belgische Leopoldkanaal.
Nadere informatieOperatie Market Garden
Ride to Remember 71 jaar geleden streden militairen uit verschillende landen om de vrijheid van Europa. Deze toertocht leidt langs verschillende kleine begraafplaatsen waar gesneuvelde parachutisten van
Nadere informatieWereldoorlog 1: dood en vernieling (les 18 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich
Wereldoorlog 1: dood en vernieling (les 18 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Inleiding => WO 1 = totale oorlog => Nooit eerder geziene vernietiging =>
Nadere informatieAirborne Museum Hartenstein
Airborne Museum Hartenstein Opdrachten VMBO Welkom in het Airborne Museum! De villa is het voormalige hoofdkwartier van de Britten en stond in september 1944 midden op het slagveld. In het Museum is van
Nadere informatieIJZERSLAG IEPER I Vraag : Welk(e) leger(s) nam(en) de verdediging van Ieper eind november 1914 op zich?
IEPERBOOG Noord Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de nodige aandacht
Nadere informatieJUNIOR COLLEGE GESCHIEDENIS: BRUG NAAR HOGER ONDERWIJS. De Eerste Wereldoorlog anders bekeken. Aspecten van de Groote Oorlog nader onderzocht.
JUNIOR COLLEGE GESCHIEDENIS: BRUG NAAR HOGER ONDERWIJS De Eerste Wereldoorlog anders bekeken. Aspecten van de Groote Oorlog nader onderzocht. Inhoud Het project Junior College Geschiedenis Het project
Nadere informatieDe slag om de Elsenbornrug en de Tweelingdorpen. William C.C. Cavanagh
De slag om de Elsenbornrug en de Tweelingdorpen William C.C. Cavanagh BBNC uitgevers Amersfoort, 2014 Inhoud Voorwoord 7 Dankbetuigingen 10 Inleiding 12 Hoofdstuk 1 99ste Infanteriedivisie 25 13-16 december
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge
Nadere informatieSpreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog
Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt door een scholier 1325 woorden 15 mei 2009 5,3 43 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Begin van de tweede wereldoorlog De tweede wereldoorlog duurde
Nadere informatieTrier, Vogelsang en de Westwall (Duitsland) - 23 en 24 april 2016
Trier, Vogelsang en de Westwall (Duitsland) - 23 en 24 april 2016 Trier ( D) Welkom in Trier...... een van de oudste en mooiste steden van Duitsland met een geschiedenis van meer dan 2000 jaar. De oudste
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieMysterie De vluchtende keizer
Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede
Nadere informatiePolen 1914-1918. Het gebied lag ingeklemd tussen Duitsland en de Donau monarchie Oostenrijk-Hongarije.
Polen 1914-1918 Eigenlijk bestond Polen niet in deze periode, De grenzen van Polen zijn in de loop van de geschiedenis zo vaak gewijzigd, dat we daar ook geen houvast aan hebben. Het gebied waar we het
Nadere informatieOriginele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts'
Originele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts' In de conflicten voor de Eerste Wereldoorlog speelden paarden een belangrijke rol. De cavalerie was tot dan het speerpunt van de legers. Maar vanaf 1914
Nadere informatieDe betekenis van Mill in de historie van Linies en Stellingen
Stichting SPOREN VAN DE OORLOG MILL De betekenis van Mill in de historie van Linies en Stellingen Vóór de Tweede Wereldoorlog Reeds in 1934 werd besloten een eventuele aanval van de Duitsers in het Zuiden
Nadere informatieThema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land.
Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Op 6 juni 1944 is het D Day, dat wordt nog steeds gevierd want het is het begin van de bevrijding van West Europa. Eigenlijk betekent D Day de
Nadere informatieHANDLEIDING KOFFERS VOL VERHALEN
HANDLEIDING KOFFERS VOL VERHALEN AIRBORNE MUSEUM HARTENSTEIN 2018 Airborne Museum Inhoud 1. Introductie p. 3 2. Voorbereiding p. 4 3. Bezoek aan het Airborne Museum p. 5 4. Verwerkingslessen p. 6 5. Museuminspecteurs
Nadere informatieBeleef de vrijheid! Opdrachtenboekje
Beleef de vrijheid! In dit museum maak je de aanloop naar de oorlog mee, ervaar je de bezettingstijd, vier je de bevrijding en zie je de wederopbouw van Nederland en Europa. Beleef de vrijheid! Met deze
Nadere informatieSS-Hauptsturmführer Michael Wittmann
SS-Hauptsturmführer Michael Wittmann tekst en foto s : Rudi Rasker Internet Persoonsgegevens : Geboren: 22 april 1914, Dietfurt an der altmühl Overleden: 8 augustus 1944, Cintheaux Begraven : Duitse militaire
Nadere informatieDe tijd van: Wereldoorlogen
De tijd van: Wereldoorlogen WoI Interbellum WoII Wereldoorlog I Casus Belli (Latijn, de oorzaak van de oorlog) Wereldoorlog I Tweefronten oorlog: Oostfront/Westfront Tannenberg 1914: Bewegingsoorlog: Verdun
Nadere informatieEen wereld oorlog is een oorlog waar verschillende continenten aan mee doen
Werkstuk door een scholier 2114 woorden 14 mei 2007 5,5 105 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1939-1945, Het begin en de bevrijding van Europa De oorlog begint In 1934 bereide het leger van Duitsland zich
Nadere informatieIEPERBOOG BELEGERDE STAD
IEPERBOOG BELEGERDE STAD Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de
Nadere informatieDe 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014
De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth Dinsdag 7 oktober 2014 In de eerste fase van de Eerste Wereldoorlog (4 augustus-31 oktober 1914) heeft het 5 Linie Regiment een lange
Nadere informatieInhoud EUROPA: DE STRIJD TEGEN HET FASCISME 12
Inhoud INLEIDING: de fotocamera in de oorlog 6 EUROPA: DE STRIJD TEGEN HET FASCISME 12 DE WEG NAAR DE OORLOG: de aanleiding tot het conflict 14 De bewapening voor het armageddon 28 De schande van de appeasementpolitiek
Nadere informatieOefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen.
Oefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen. 5 Nederland wordt door Duitsland bezet. De koningin en de regering vluchten naar Engeland. Ruim 75 procent
Nadere informatieNIEUWSBRIEF. Driebergse Automobiel Club opgericht 15 november 2001
NIEUWSBRIEF Driebergse Automobiel Club opgericht 15 november 2001 In het museum te München staat deze auto, een Tatra, prominent geëtaleerd. Er was geen toelichting bij. Van de toeschouwer werd verwacht
Nadere informatieOverzichtskaart onderzoeksgebied Overzicht EODD vondsten in de omgeving van het onderzoeksgebied. T&A Survey BV 0211GPR2431 1
Inhoudsopgave pagina 1 Inleiding en onderzoeksdoel... 2 2.1 Algemeen... 3 2.2 Onderzoeksgebied... 3 2.3 Literatuur- en archiefonderzoek... 3 2.4 Historisch overzicht... 3 2.4.1 Historisch overzicht onderzoeksgebied...
Nadere informatieAlbert I van België: Brussel, 8 april Marche-les- Dames, 17 februari 1934
Albert I van België: Brussel, 8 april 1875 - Marche-les- Dames, 17 februari 1934 Hij was prins van België, hertog van Saksen, prins van Saksen-Coburg-Gotha, was van 23 december 1909 tot 17 februari 1934
Nadere informatieMemoryspel Kerstmis 1914: Het eerste kerstbestand. Verbroedering tussen strijdende partijen. Er wordt eten gedeeld en men
Memoryspel Kerstmis 1914: Het eerste kerstbestand. Verbroedering tussen strijdende partijen. Er wordt eten gedeeld en men speelt zelfs een voetbalwedstrijd. Dit bestand was een poging geweest om er het
Nadere informatieLocatie objecten (ETRS89: grad/min) Onbekend type object Westfalenwall
De Westfalenwall Op 28 oktober 1944 liepen honderden Haaksbergenaren een tocht van 20km naar het Duitse Gronau. Zij waren in een razzia van straat en huis geplukt om samen met duizenden andere Nederlanders
Nadere informatieSO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht
SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste
Nadere informatie100 jaar Wereldoorlog I
Hieronder vindt u een indicatief overzicht van exposities en diverse activiteiten die plaatsvinden ter gelegenheid van 100 jaar Wereldoorlog I, 1200 jaar Karel de Grote en 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden.
Nadere informatieEindexamen geschiedenis vwo 2009 - I
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de landen die Napoleon veroverde, voerde hij een beleid dat: enerzijds paste binnen het gelijkheidsideaal van de Franse Revolutie
Nadere informatieHet leidde direct tot de vorming van de zak van Falaise en het verlies van Noordwest Frankrijk door Duitsland.
Operatie Cobra Operatie Cobra was tijdens de Tweede Wereldoorlog de codenaam voor de operatie waarbij de geallieerden na de landing in Normandië een uitbraak uit hun bruggenhoofd forceerden. De operatie
Nadere informatieWaarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand.
St Jozefkapel, 19 maart 2017 Beste mensen, Ik vind het heel erg fijn dat ik vandaag samen met jullie naar deze bijzondere plek mocht lopen. Als 3 jarige nam mijn vader me mee als hij hielp om deze plaats
Nadere informatieRassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden.
De Holocaust Rassenleer Lang voordat Hitler de leider van Duitsland werd, schreef en vertelde hij over de rassenleer. Dat was een theorie die beweerde dat mensen waren verdeeld in rassen: zwakke, minderwaardige
Nadere informatieDORST IN DE OORLOGSJAREN.
DORST IN DE OORLOGSJAREN. De aanwezigheid van vliegveld Gilze-Rijen heeft voor de bewoners van Dorst de hele oorlog door steeds grote ongemakken en vele gevaren opgeleverd. Praktisch de hele oorlog waren
Nadere informatieNIEUWE BOEKEN September deel 3
Zaterdag 1 september 2018 ++++ NIEUWSFLITS ++++ NIEUWE BOEKEN September deel 3 In ons MODERN ANTIQUARIAAT komen geregeld NIEUWE TITELS binnen die elders al lang zijn uitverkocht. Vandaag brengen wij de
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 2289 woorden 6 maart keer beoordeeld. Geschiedenis
Werkstuk door een scholier 2289 woorden 6 maart 2004 6 46 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Wat is D-day? D-day staat voor Decision-day, letterlijk vertaald is dat beslissingsdag. Er zijn ook mensen die
Nadere informatieKOUDE OORLOG. Opgavenblad
ARUBA SE 3 MIDDAGMAVO AVONDMAVO GESCHIEDENIS 2018-2019 Tijdvak-1 KOUDE OORLOG Opgavenblad Dit School Examen (SE) bestaat uit 42 vragen. Voor dit SE zijn maximaal 70 punten te behalen. Dit SE bestaat uit
Nadere informatieDaags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,
23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof
Nadere informatieButte de Vauquois De slag bij Verdun 1
Butte de Vauquois 5-6-2014 De slag bij Verdun 1 Verdun moeder van alle veldslagen 21-02 tot 19-12 1916 Rian van Meeteren 1916: Strategie Centralen Duitsland gaat in het westen in de aanval Geen coordinatie
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje b
Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Uit een openbare brief van iemand die zich zorgen maakt over de ontwikkelingen
Nadere informatieHONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913
HONDERD JAAR GELEDEN aflevering 12 Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 Een vast onderwerp waaraan in de kranten aandacht werd besteed, was de oorlog op de Balkan. Turkije was er bij betrokken
Nadere informatieIJZERSLAG IEPER I Vraag : Welk(e) leger(s) nam(en) de verdediging van Ieper eind november 1914 op zich?
IEPERBOOG Noord Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de nodige aandacht
Nadere informatieIEPERBOOG OOST. De oproep om aan de oorlog deel te nemen werd ook. door de familie Grenfell gehoord. In de List of Etonians
IEPERBOOG OOST Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de nodige aandacht
Nadere informatieScriptie Geschiedenis D-day
Scriptie Geschiedenis D-day Scriptie door een scholier 2084 woorden 16 november 2001 6 228 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Mijn scriptie gaat dus over D-day. Mijn hoofdvraag is: Is D-day noodzakelijk
Nadere informatieIEPERBOOG Noord PROPAGANDA. Beste leerling,
IEPERBOOG Noord Beste leerling, Dit werkblad heeft als doel je iets langer bij bepaalde zaken in het museum te laten stil staan. Laat dit werkblad je er echter niet van weerhouden alles met de nodige aandacht
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Het beleid van Hitler
Werkstuk Geschiedenis Het beleid van Hitler Werkstuk door een scholier 1862 woorden 1 december 2005 5,4 311 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud. Inleiding Hoe kwam het dat Hitler dit wou doen? Het
Nadere informatieMAASTRICHT EN LUIK BEZET
MAASTRICHT EN LUIK BEZET EEN COMPARATIEF ONDERZOEK NAAR VIJF ASPECTEN VAN DE DUITSE BEZETTING VAN MAASTRICHT EN LUIK TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG Proefschrift ter verkrijging van de graad van Doctor
Nadere informatieFotopresentatie bij lesmateriaal Herdenking 2019 Operatie Market Garden in Oss voor groep 6, 7 en 8
Fotopresentatie bij lesmateriaal Herdenking 2019 Operatie Market Garden in Oss voor groep 6, 7 en 8 FOTO 1. 17 SEPTEMBER 1944: OPERATIE MARKET GARDEN IS BEGONNEN. ER KOMEN VEEL VLIEGTUIGEN OVER OSS, DIE
Nadere informatieVCA Nieuwsbrief okt 2017
Naam bedrijf VCA Nieuwsbrief okt 2017 Veteranen Cafe t Hookhoes, Grotestraat-zuid 129, Almelo www.veteranencafealmelo.nl vca@veteranen.nl Contact : vca@veteranen.nl 06-21 666 362 Redactie : vca@veteranen.nl
Nadere informatieKoffers Vol Verhalen Airborne Museum Hartenstein
Handleiding Koffers Vol Verhalen Airborne Museum Hartenstein 2010 Airborne Museum Educatieve dienst (versie 20 april 2011) Colofon Uitgave Airborne Museum, 2010 Afdeling Educatie Utrechtseweg 232 6862
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - I
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieRotemstraat 14, 3545 Halen
Rotemstraat 14, 3545 Halen Slag der Zilveren Helmen, 12 augustus 1914 Stel je een groot, sterk leger voor van duizenden Duitsers die optrokken vanuit Sint- Truiden, Borgloon en Hasselt richting Diest en
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieDe koude oorlog Jesse Klever Groep 7
De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieRoute.nl - Meer dan 1900 gratis fietsroutes
1 van 6 Nederland Gelderland Renkum 58.1 (ongeveer 3:25 u.) Fietsroute 138241 1km 2015 Falkplan BV 2 van 6 Nederland Gelderland Renkum 58.1 (ongeveer 3:25 u.) Fietsroute 138241 Beklim de altijd mooie Hoge
Nadere informatieHerdenking Capitulaties Wageningen
SPEECH SYMPOSIUM 5 MEI 2009 60 jaar NAVO Clemens Cornielje Voorzitter Nationaal Comité Herdenking Capitulaties Wageningen Dames en heren, De détente tussen oost en west was ook in Gelderland voelbaar.
Nadere informatiePrijs. e 95,00 per VVV gids e 4,00 p.p. entree Stratemakerstoren e 4,00 p.p. entree Nationaal Fietsmuseum Velorama e 4,95 p.p. koffie met Marikenbrood
Museum De Stratemakerstoren & Nationaal Fietsmuseum Velorama Het arrangement start aan de Waalkade waar u wordt opgehaald door een ervaren stadsgids. Onder begeleiding van de gids wandelt u langs de Waal
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatieAls bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.
Examen VWO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieWoensdag 29 augustus NIEUWSFLITS ++++ NIEUWE BOEKEN 7
Woensdag 29 augustus 2018 ++++ NIEUWSFLITS ++++ NIEUWE BOEKEN 7 In ons MODERN ANTIQUARIAAT komen geregeld NIEUWE TITELS binnen die elders al lang zijn uitverkocht. Vandaag brengen wij de volgende boeken
Nadere informatieDINGEN DIE JE MOET WETEN
50 Maar wat gebeurde er precies? Welke landen en mensen waren belangrijk? Dit boek staat vol met weetjes, landkaarten en foto s over een tragische periode in de wereldgeschiedenis. JIM ELDRIDGE ISBN 978
Nadere informatie1 D o c u m e n t k a r i k a t u u r M a n n e k e n - l e e r l i n g
1 D o c u m e n t k a r i k a t u u r M a n n e k e n - l e e r l i n g Analyse van de karikatuur I. Identiteitskaart van het document Observeer de karikatuur en vervolledig onderstaand kader. Auteur:..
Nadere informatieVCA Nieuwsbrief nov 2018
Naam bedrijf VCA Nieuwsbrief nov 2018 Veteranen Cafe t Hookhoes, Grotestraat-zuid 129, Almelo www.veteranencafealmelo.nl Wintertijd in het veteranencafé op dinsdag 13 november 2018 Contact : vca@veteranen.nl
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Frankrijk in de eerste wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de eerste w Werkstuk door een scholier 2056 woorden 8 februari 2004 5,8 312 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Het uitbreken van de Eerste W De oorzaak van het begin van
Nadere informatieBattlefieldtour Normandië 5 t/m 8 juni 2017
Battlefieldtour Normandië 5 t/m 8 juni 2017 Battlefieldtour Normandië 5 t/m 8 Juni 2017. Evenals voorafgaande jaren in Juni weer een battlefield tour naar de stranden en historische plaatsen in Normandië.
Nadere informatie