Complexnummer:

Transcriptie

1 Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam Heilige Stephanus Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , Woonplaats Gemeente Provincie Hasselt Zwartewaterland Overijssel Hoofdadres van hoofdobject Eiland 22, 8061 HT Hasselt Complexomschrijving Inleiding KERK, BUITENKAPEL en PASTORIE "Miserorum et Afflictorum Asylon" zijn gebouwd op de plaats van de Heilige Stede. De huidige kerk, buitenkapel en pastorie zijn gebouwd in 1933 naar een ontwerp uit 1932 van de Zwolse architect G. Th. Ruberg. De kerk is gewijd aan St. Stephanus. In de kerk zijn twee kapellen gewijd aan Maria en de Heilige Sacramenten. De buitenkapel vormt de Heilige Stede. De eerste steen is gelegd door G.B. Eekwielens op 21 februari van dat jaar. Het complex is uitgevoerd in traditionalistische stijl met invloeden uit de Delftse en Amsterdamse School (vensterpartijen, metselwerk in Noors kettingverband) en uit Skandinavië (torenbekroning). Alle onderdelen van het complex zijn door een bakstenen MUUR met ezelsrug aan elkaar verbonden. Op deze plaats stond tot 1590 een middeleeuwse kapel, het reisdoel van katholieken die op Sacramentsbedevaart gingen naar de Heilige Stede. In 1891 kocht de rooms katholieke parochie van Hasselt het terrein. In 1892 werd na 300 jaar de publieke bedevaart naar de Heilige Stede hersteld, op instigatie van pastoor J.R. van Groeningen. Hij wilde hiermee de rooms katholieke gemeenschap nieuw leven inblazen en de rooms katholieke parochies in de regio emanciperen. Het herstel van de bedevaart liep ongeveer parallel aan de bloei van de katholieke gemeenschap in Nederland. De eerste viering telde 1000 aanwezigen in Hun aantal groeide en bereikte een constante, 4 à 5000 man sterk, in de jaren eropvolgend. Pagina: 1 / 8

2 In 1933 werd de parochiekerk van Hasselt verlaten om het nieuwe, op de plaats van de oorsponkelijke kapel gebouwde complex in gebruik te nemen. Kort hierop nam de bedevaart echter snel af. Voor de katholieke parochie fungeerde de bedevaart niet langer als gemeenschapsopbouwend element, ter onderscheiding van de protestantse gemeenschap. Op 15 juli 1965 werd de laatste bedevaart gehouden. In de tuin een Christusbeeld op een sokkel. Waardering Kerk met buitenkapel en pastorie van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als laatste fase in de bebouwingsgeschiedenis van de plek als bedevaartsterrein - vanwege de bijondere typologie als katholieke enclave met buitenkapel - vanwege de architectonische uitvoering in een voor de tijd typerende stijl - vanwege de beeldbepalende ligging - vanwege de functionele en ruimtelijke relatie tussen de gebouwen - vanwege de gaafheid van het complex - vanwege de zeldzaamheid van dergelijke complexen Pagina: 2 / 8

3 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 17 februari 1998 Kadaster deel/nr: 9843/18 Complexnummer Complexnaam Heilige Stephanus Woonplaats* Hasselt Gemeente* Zwartewaterland Provincie* Overijssel Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Eiland HT Hasselt Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel HASSELT A 2963 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving De BUITENKAPEL bestaat uit een gemetseld koor onder zadeldak met steekkappen, met de noklijn parallel aan die van de kerk. Het koor is aan drie zijden geopend door spitsbogen. In de blinde achterwand een gepleisterde spitsboog. Op de nok een steen met kruis in hoogreliëf. Aan de muurdammen twee wijwaterbekkens. Het koor is te betreden via een stoep van drie treden over de volle breedte. Waardering Buitenkapel van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als laatste fase in de bebouwingsgeschiedenis van de plek als bedevaartsterrein - vanwege de byzondere typologie als katholieke kerk met buitenkapel - vanwege de beeldbepalende ligging - vanwege de functionele en ruimtelijke relatie met de andere gebouwen van het complex - vanwege de gaafheid Hoofdcategorie Subcategorie Functie Religieuze gebouwen Kerk en kerkonderdeel Kerk Pagina: 3 / 8

4 Hoofdcategorie Subcategorie Functie Religieuze gebouwen Kapel (F) Kapel(F1) Pagina: 4 / 8

5 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 17 februari 1998 Kadaster deel/nr: 9843/18 Complexnummer Complexnaam Heilige Stephanus Woonplaats* Hasselt Gemeente* Zwartewaterland Provincie* Overijssel Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Eiland HT Hasselt Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel HASSELT A 2963 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving PASTORIE waarin de sacristie is opgenomen, opgetrokken vanaf een samengestelde plattegrond over twee bouwlagen in machinale baksteen onder een samengestelde kap gedekt met geglazuurde pannen. De entree bevindt zich tussen sacristie en pastorie in een portiek met rondboog. Links daarvan twee drielichts vensters onder spitsbogen (voor de sacristie). Op de begane grond twee en drielichts vensters met bovenlichten en wisseldorpels die buiten het kozijn steken. Op de verdieping twee en drielichts vensters. In de dakschilden twee dakkapellen met drielichten. Aan de achterzijde een dubbele aanbouw onder plat dak, deels met balkon. Van het interieur is de indeling bewaard gebleven. Tussen de twee hoofdvertrekken, met betegelde schouwen in Amsterdamse School stijl, is een doorbraak gemaakt. Waardering Pastorie van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als laatste fase in de bebouwingsgeschiedenis van de plek als bedevaartsterrein - vanwege de architectonische uitvoering in een voor de tijd typerende stijl Pagina: 5 / 8

6 - vanwege de beeldbepalende ligging - vanwege de functionele en ruimtelijke relatie met de andere gebouwen van het complex - vanwege de gaafheid Hoofdcategorie Subcategorie Functie Religieuze gebouwen Kerkelijke dienstwoning Pastorie(F) Pagina: 6 / 8

7 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 17 februari 1998 Kadaster deel/nr: 9843/18 Complexnummer Complexnaam Heilige Stephanus Woonplaats* Hasselt Gemeente* Zwartewaterland Provincie* Overijssel Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Eiland HT Hasselt Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel HASSELT A 2963 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving KRUISKERK met schoudertransept op Latijns kruisvormige plattegrond, opgetrokken in machinale baksteen onder zadeldaken, gedekt met geglazuurde pannen. Op de nok boven het koor een kruis. Tegen het koor een absis. Als westwerk een narthex onder zadeldak, geflankeerd door een vierkante klokketoren onder een steil, onderaan concaaf gewelfd tentdak. Koor en transeptarmen tellen één, het schip twee traveeën. Op de traveescheiding van het schip steunberen. Alle traveeën van koor en schip hebben een drieruits venster onder spitsboog met uitkragende betonnen latei en glas-in-lood. In de transepten gelijksoortige vierruits vensters. Het westwerk heeft een roosvenster met zespas ingevuld glas-in-lood, boven een dubbele toegangsdeur onder spitsboog. Aan de voet van de toren een poortgebouw over twee bouwlagen onder zadeldak. De doorgang bevindt zich in een portaal met spitsboog. Erboven in metalen letters de tekst: " Miserorum et Afflictuorum Asylon". Daarboven zes vensters met glas-in-lood. Haaks hierop een vergaderruimte over één bouwlaag met plat dak, die tot aan de rooilijn reikt. In de oksel van narthex en schip een aanbouw onder steekkap die, via een stoep met bordes, toegang biedt tot de processietuin. De sacristie en de pastorie bevinden zich in de oostelijke oksel van koor en transept. Het INTERIEUR is in schoon metselwerk uitgevoerd. Viering, koor, transepten en traveeën zijn allen voorzien van kruisgraatgewelven. De travee- en vieringsscheidingen hebben spitsbogen. De absis heeft in het interieur een halfronde plattegrond. Boven de narthex, die via drie doorgangen onder spitsbogen toegang tot het schip biedt, een orgelbalkon eveneens onder een spitsboog. Onder de toren een kapelletje. De kerk bezit het originele bankenplan. Koor, altaar en koorscheiding zijn in het kader van het Tweede Vaticaanse Concilie gemoderniseerd. Pagina: 7 / 8

8 Waardering Kerk van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als ruimtelijk en functioneel hoofdonderdeel van het complex - als laatste fase in de bebouwingsgeschiedenis van de plek als bedevaartsterrein - vanwege de toegepaste Traditionalistische bouwstijl - als ontwerp van belang binnen het oeuvre van de architect - vanwege de beeldbepalende ligging - vanwege de gaafheid van in- en exterieur Hoofdcategorie Subcategorie Functie Religieuze gebouwen Kerk en kerkonderdeel Kerk Pagina: 8 / 8