Heb jij zekerheid? Ds. M.M. van Campen VOORWOORD

Transcriptie

1 Heb jij zekerheid? Ds. M.M. van Campen VOORWOORD Het is opvallend dat bijna iedere jongerenavond na de pauze verschillende vragen gesteld worden die gaan over de zekerheid van het geloof. In principe is het fijn als (jonge) mensen met deze vragen worstelen, maar aan de andere kant kunnen mensen jaar in jaar uit worstelen met onzekerheid over hun staat voor God. En dat is lijnrecht tegen de Schrift. Christus heeft alle hindernissen weggenomen en genoeg gronden gegeven waardoor we niet behoeven te twijfelen of we vrijmoedigheid hebben om tot Hem te komen. Ja, maar hoe komt het dan dat ik zoveel onzekerheid heb? William Guthrie (predikant uit Schotland) noemt in het boekje Wat is een waar geloof? verschillende oorzaken. - Sommige verkeren in het onzekere, omdat ze niet begrijpen dat de Heere met mensen op uiteenlopende wijze werkt en dat dit werken korte of lange tijd kan duren. - Als je niet zeker bent of je wel een ware christen bent, kan dat veroorzaakt worden doordat je een zonde bewust aan de hand houdt. - Als je niet echt begeert te weten of je wel een kind van God bent, hoeft het je ook niet te verwonderen dat je daarover geen duidelijkheid hebt. - Er zijn mensen die op verkeerde kenmerken letten, om te zien of ze wel een ware christen zijn en als zij die verkeerde tekenen niet zien, vragen ze zich verwonderd af of ze wel Gods kind zijn. - Er zijn nog steeds mensen die een bijzondere werking van de Heilige Geest verwachten, waardoor hen dan duidelijk gemaakt zou worden dat zij God toebehoren. Al deze oorzaken zou je samen kunnen vatten in één hoofdoorzaak: Velen zoeken de zekerheid van het geloof bij en in zichzelf en niet bij Christus en Zijn beloften. Ja, maar ik ben zo bang dat ik me bedrieg. In 1 Tim. 1:15 staat geschreven: Dit is een getrouw woord (een betrouwbaar woord), en alle aanneming waardig, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is, om de zondaren zalig te maken, van welke ik de voornaamste ben. God zou geen God zijn als Hij niet betrouwbaar en waarachtig zou zijn. Welnu, als God van deze tekst zegt dat het betrouwbaar is, wie zou dan bang zijn dat hij/zij zich bedriegt? Als jij je vastklemt aan dit Woord, zul je terstond ervaren dat de zekerheid van het geloof in je hart wordt geboren. BESTE VRIENDEN, Stichting Reformatorisch Appèl Als we vanavond nadenken over het thema: Heb jij zekerheid? is het be-langrijk om te onderzoeken wat de Heilige Schrift ons leert over de zeker-heid van het geloof. Romeinen 8 vanaf vers 28 tot en met 39: 28. En wij weten, dat dengenen die God liefhebben, alle dingen mede- werken ten goede, namelijk dengenen die naar Zijn voornemen ge- roepen zijn.

2 29. Want die Hij tevoren gekend heeft, die heeft Hij ook tevoren verordi- neerd den beelde Zijns Zoons gelijkvormig te zijn, opdat Hij de Eerst- geborene zij onder vele broederen. 30. En die Hij tevoren verordineerd heeft, dezen heeft Hij ook geroepen; en die Hij geroepen heeft, dezen heeft Hij ook gerechtvaardigd; en die Hij gerechtvaardigd heeft, dezen heeft Hij ook verheerlijkt. 31. Wat zullen wij dan tot deze dingen zeggen? Zo God voor ons is, wie zal tegen ons zijn? 32. Die ook Zijn eigen Zoon niet gespaard heeft, maar heeft Hem voor ons allen overgegeven, hoe zal Hij ons ook met Hem niet alle dingen schen ken? 33. Wie zal beschuldiging inbrengen tegen de uitverkorenen Gods? God is het, Die rechtvaardig maakt. 34. Wie is het, die verdoemt? Christus is het, Die gestorven is; ja, wat meer is, Die ook opgewekt is, Die ook ter rechterhand Gods is, Die ook voor ons bidt. 35. Wie zal ons scheiden van de liefde van Christus? Verdrukking, of be- nauwdheid, of vervolging, of honger, of naaktheid, of gevaar, of zwaard? 36. (Gelijk geschreven is: Want om Uwentwil worden wij den gansen dag gedood; wij zijn geacht als schapen der slachting.) 37. Maar in dit alles zijn wij meer dan overwinnaars, door Hem, Die ons heeft liefgehad. 38. Want ik ben verzekerd, dat noch dood noch leven, noch engelen noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige noch toekomende din gen, 39. Noch hoogte noch diepte, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus onzen Heere. Ook wil ik nog een paar artikelen voorlezen uit de Dordtse Leerregels, Hoofdstuk 5 (Van de volharding der heiligen), 9 en Van deze bewaring van de uitverkorenen tot de zaligheid en van de volharding van de ware gelovigen in het geloof, kunnen de gelovigen zelf verzekerd zijn en zij zijn het ook naar de mate van het geloof, waarmee zij zekerlijk geloven, dat zij zijn en altijd blijven zullen ware en levende leden der kerk, dat zij hebben vergeving der zonden en het eeuwige leven. 10. En dienvolgens spruit deze zekerheid niet uit enige bijzondere openbaring, zonder of buiten het Woord geschied, maar uit het geloof aan de beloften Gods, die Hij in Zijn woord zeer overvloedig tot onze troost geopenbaard heeft; uit het getuigenis van de Heilige Geest, Die met onze geest getuigt dat wij kinderen en erfgenamen Gods zijn; eindelijk, uit de ernstige en heilige oefening van een goede consciëntie en van goede werken. En zo de uitverkorenen van God deze vaste troost in deze wereld niet hadden, dat zij de overwinning behouden zullen, mitsgaders dit onbedrieglijke pand der eeuwige heerlijkheid, zo zouden zij de ellendigste van alle mensen zijn. Tenslotte lezen we ook paragraaf 5 van de Verwerping der dwalingen: 5. De synode dan verwerpt de dwalingen van mensen die leren: dat men geen zekerheid van de toekomende volharding in dit leven kan hebben zonder bijzonder openbaring. Want door deze leer wordt de vaste troost van de ware gelovigen in dit leven weggenomen en de twijfeling der pausgezinden in de Kerk weer ingevoerd; terwijl de Heilige Schrift deze zekerheid telkens afleidt, niet uit een bijzondere openbaring, maar uit de eigen merktekenen van de kinderen van God, en uit de zeer standvastige beloften Gods. Inzonderheid de apostel Paulus: Geen schepsel zal ons kunnen scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus, onze Heere. En Johannes: Die Zijn geboden bewaart, blijft in Hem, en Hij in dezelven. En hieraan kennen wij dat Hij in ons blijft, namelijk uit de Geest, die Hij ons gegeven heeft. WAAR ZUL JIJ ZIJN?

3 Laat ik beginnen met een bericht dat zo n anderhalf jaar geleden in de krant stond. In Pakistan werd op zondagmorgen een dienst gehouden. In dit Islamitische land (waar gelukkig ook een aantal Christenen zijn) kwam de gemeente bij elkaar. Op een gegeven moment ontplofte er een bom. Fundamentalistische moslims hadden een aanslag gepleegd. Er vielen zelfs doden. Mannen, vrouwen en ook enkele kinderen kwamen om. Wat een verschrikkelijk iets! Je moet zich dat eens voorstellen: je gaat op zondagmorgen naar de kerk en je komt er niet meer levend uit. Het wordt dan eeuwigheid. Toen dacht ik bij mezelf: Stel je voor dat er nu vanavond hier op dit ge-bouw eens een bom zou neerkomen, zou jij dan weten en durven zeggen dat je op dat moment in de eeuwige gelukzaligheid bent? Ik zou bijna wil-len vragen om je vinger eens op te steken als je dat mag geloven. WEINIG ZEKERHEID VAN HET GELOOF Stel dat ik deze vraag zou stellen aan een klas met reformatorische en aan een klas met evangelische jongeren. Wat zouden ze dan antwoorden? Ik denk dat de evangelische jongeren allemaal zullen zeggen dat ze dan bij de Heere zullen zijn, maar dat slechts enkele reformatorische jongeren het met heel veel schroom zouden doen. Bij ons, reformatorische christenen, is er weinig heilszekerheid, weinig vrijmoedigheid. Als ik aan evangelische jongeren zou vragen: Ben jij een kind van God? dan zeggen er velen met vrijmoedigheid: Amen, Halleluja! Ik mag een kind van God zijn, prijs de Heer. En als ik deze vraag aan mijn catechisanten stel, dan moet ik heel lang praten en dan moet het ook nog eens een heel persoonlijk gesprek zijn, voordat deze of gene na lang aarzelen misschien zou zeggen: Dominee, ik durf niet te ontkennen dat de Heere in mijn leven begonnen is. De zekerheid van het geloof is voor ons een teer onderwerp, waar we erg moeizaam over spreken. In dit appèlwoord gaan we dus nadenken over geloofszekerheid, beter gezegd: heilszekerheid, want in het geloof op zich ligt zekerheid. In de ge-lovige daarentegen kan veel onzekerheid zijn. De vraag die vanavond centraal zal staan, is: Hoe kan ik zeker zijn van de zaligheid die mij wacht op het moment dat ik het tijdelijke met het eeuwige moet verwisselen? THEMA: HEB JIJ ZEKERHEID? 1. Is de zekerheid van het geloof Bijbels? 2. Is zekerheid mogelijk? 3. Hoe kom ik aan zekerheid van het geloof? 4. Waarom is zekerheid van het geloof een persoonlijke zaak? 1. IS DE ZEKERHEID VAN HET GELOOF NAAR DE SCHRIFT? Zekerheid van je behoud, van de vergeving van je zonden, van het eeuwige leven, is een voluit Bijbels gegeven. Ik zal een paar Bijbelse figuren noemen die zekerheid van het geloof hadden. In het Oude Testament roept Job op de ashoop: Ik weet, mijn Verlosser leeft. David zegt in Psalm 23: De Heere is mijn Herder. Let op, hij zegt niet: Ik ben zo blij dat ik een schaap van de Herder ben. Ook in het Nieuwe Testament komen we mensen tegen die zekerheid van zaligheid hebben. Thomas zegt: Mijn Heere en mijn God. Ook Pau-lus zegt Romeinen 8: Ik weet en ben verzekerd. Of neem Petrus in de ge-vangenis. Een nacht voor hij gedood zou worden (Handelingen 12) ligt hij heerlijk rustig te slapen (tussen twee haakjes: Als jij zou weten dat het vannacht je laatste nacht zou zijn, zou je dan rustig slapen?). Petrus slaapt heerlijk, want al zou hij morgen moeten sterven, dan weet hij dat het goed is. Sterven is winst voor hem. In de Bijbel wordt nergens gesproken in onzekere, vage of mistige uitdrukkingen als het erover gaat waar een mens naar toe gaat. Laten we nu eens kijken naar andere godsdiensten.

4 Hebben moslims zekerheid? Nee, moslims hebben ten enenmale geen zekerheid of ze straks bij Allah zullen zijn. Zekerheid is er ook niet bij onze moderne Hollanders. Bij Maarten t Hart is de zekerheid van het geloof ingeruild voor de zekerheid van de dood. Hij zegt dat we slechts één ding zeker weten, en dat is, dat we al-lemaal een keer dood gaan. Dat is de zekerheid die een postmodern mens heeft. In ons dorp wonen heel wat Rooms-katholieken en ik kan je vertellen dat zij eigenlijk de zekerheid van het geloof ook niet hebben, ook niet mógen hebben. De zekerheid is bij hen iets wat je alleen mag hebben op grond van een bijzondere ervaring of na het horen van de stem van een engel. Vandaar dat de Dordtse Leerregels daar ook tegenin gaan. Ze belijden in dit belijdenisgeschrift dat je het niet krijgt door een bijzondere ervaring, maar door het Woord. Wie wacht op een bijzondere openbaring, veracht het Woord. Ook de Joden hebben geen zekerheid. Bij de voorbereiding van deze lezing las ik iets van Rabbi Akiba, een bekende rabbi in het Jodendom. Rabbi Akiba lag op zijn sterfbed en hij huilde. Zijn aanhangers vroegen aan hem: Zeg rabbi, u hebt altijd zo vroom en godvruchtig geleefd, u hebt de Talmud en de Thora bestudeerd, waarom huilt u? En toen zei rabbi Akiba: Ik zie voor mij twee wegen. Eén ten leven naar de Hof van Eden en één die leidt naar de hel en ik weet niet op welke weg ik mij bevind. Heilsónzekerheid dus. WACHTEN OP ZEKERHEID!? En nu jij! De Heere wijst nu met Zijn vinger naar jou. Ben jij nu zeker dat je straks bij Mij in de hemel mag komen? Wat zijn er in onze gereformeerde gezindte toch ontzaglijk veel mensen die deze zekerheid niet hebben. Terwijl de Bijbel en de belijdenisgeschriften zeggen dat het wel kan. Zij zeggen zelfs dat zekerheid móet. De praktijk daarentegen is vaak dat we in onze kerken zo ontzettend Rooms zijn. Ik ken zo bitter weinig mensen die echt zeker weten dat hun zonden vergeven zijn! De meeste mensen die ik spreek, zeggen: Dominee, het ziet er niet naar uit, dat ik het ooit zal krijgen. Het is verschrikkelijk als we deze twijfel gaan inzegenen. Als we gaan zeggen: Je kunt beter duizendmaal twijfelen dan één keer te vroeg geloven. Dat vind ik een afschuwelijke, onbijbelse uitdrukking. In veel van onze kerken is het gemis normaal geworden in plaats van het bezit. Je hoort dan: Ik hoop het maar, of: Mocht het God behagen mij deze zekerheid nog eens te schenken Ik ken heel wat zielen - zowel in mijn eerste gemeente Goudswaard als in mijn huidige gemeente Hedel - die járen en járen twijfelen en tobben en nooit verder komen. Ze hopen dat er misschien op hun sterfbed nog eens iets bijzonders zal gebeuren, ze leven netjes, passen goed op, gaan zelfs doordeweeks nog naar een avond als deze, en voor de rest wachten ze af. Het is overigens nog erger als zekerheid van het geloof verdacht wordt gemaakt. Ik had deze week nog een telefoongesprek met iemand die door de Heere in de ruimte was gezet (bedoeld wordt: die de volle zekerheid kreeg). Hij zei dat hij een gesprek had met een ouderling in het dorp die het eigenlijk niet van hem overnam. Toen deze man in zijn ongeluk liep, zei deze ouderling tegen hem: Joh, nu heb ik hoop voor je dat God begonnen is, maar nu hij mocht getuigen van wat de Heere gedaan had, zei die beste ouderling: Ja maar, dat kan eigenlijk niet. En nu vroeg hij aan mij: Dominee, hoe kan dat nu? Als ik in mijn ongeluk loop, word ik ingezegend, en nu ik mag getuigen dat Christus de mijne is, wordt er een vraagteken achter gezet! Het is erg als de zekerheid verdacht wordt gemaakt, zeker door mensen die zelf de zekerheid niet bezitten, niet ervaren en niet weten wat het is. Toch hebben onze Reformatoren dit wel duidelijk geleerd. Misschien ken je het verhaal van Olevianus, die op zijn sterfbed lag. Toen hij voor de poorten van de eeuwigheid lag, werd hem gevraagd: Ben je nu voor jezelf nog steeds zeker van dat wat je altijd geleerd hebt?

5 En toen zei Olevianus: Certissimus!, dat wil zeggen: Ik ben er volkomen zeker van! Ook Calvijn heeft in zijn commentaar gewaarschuwd tegen de schadelijke en verderfelijke leer van de onzekerheid van het heil. We kunnen dus concluderen dat zekerheid van zaligheid naar Schrift en belijdenis is. 2. IS ZEKERHEID MOGELIJK? Mijn tweede gedachte is, dat zekerheid mogelijk is. Ja, maar hoe kom ík dan aan de zekerheid van dat heil? vraag je jezelf af. Ik ga er vanuit dat de meesten die hier vanavond gekomen zijn, niet gekomen zijn omdat ze niets te doen hadden, maar uit een zekere begeerte en behoefte. Misschien ben jij ook een tobber, die uitziet naar de zekerheid van het heil. Misschien heb je al veel over de zekerheid van het geloof gelezen en er al veel over gehoord, maar toch weet je voor jezelf nog steeds niet zeker of jouw zonden vergeven zijn. Je weet nog steeds niet of je het eigendom van Christus mag zijn. HOE KAN IK DAT NU WETEN? Luther heeft gezegd: Onze theologie (dat wil zeggen: wat ik voorsta vanuit de Schrift) geeft zekerheid, omdat deze theologie ons van onszelf wegtrekt en ons het leven leert zoeken in Christus. Zo leren wij niet op ónze krachten, op óns geweten, op óns gevoel of op ónze werken te steunen, maar alleen op de belofte van God, Die niet liegen kan. HOE KOM IK AAN DEZE ZEKERHEID? Laat ik het eenvoudig uit gaan leggen met behulp van een geschiedenis vanuit de Bijbel. Ik ga met jou in gedachten naar het bijbelboek Exodus, naar het volk van Israël in Egypte. Je weet dat het volk Israël daar gebukt lag onder de slavernij van de harde Farao. We gaan in gedachten naar de eenvoudige slavenhuisjes in Gosen. De negende plaag heeft plaatsgevonden en de tiende plaag komt eraan. Alle eerstgeborenen, zowel van de Egyptenaren als van de Israëlieten, zouden sterven. Er was slechts één manier om gered te worden. Hoe? Door er veel om te bidden? Nee! Al zou daar een oudste zoon zijn die de hele nacht op z n knieën gelegen had, maar er was geen bloed aan de deur, dan zou hij nog sterven. Hij kon dus niet op grond van zijn gebed behouden worden. Kon hij gered worden op grond van zijn diepe schuldgevoel? Of op grond van wat hij beleefd had in het verleden? Nee! Niets van dit alles. Er was maar één middel wat God gegeven had: Als Ik het bloed zie, dan ga Ik voorbij. De oudste zonen waren dus alleen veilig door het bloed. En ze konden daar zeker van zijn, omdat God gezegd had: Als Ik het bloed zie, dan ga Ik voorbij. VEILIG, ZEKER, GELUKKIG Ik zie in mijn gedachten twee gezinnen. Het zijn buren van elkaar. Beide vaders gaan het bloed aan de deurposten smeren. Ze nemen hun oudste jongetjes mee naar buiten, zodat ze het ook zien. Dan gaan ze weer naar binnen. De laatste nacht breekt aan. En als je nu kijkt naar die twee oudste jongetjes, dan zie je een groot verschil! In het ene huis zie ik een jongetje dat ontzettend zenuwachtig is. Hij weet dat het straks, om twaalf uur in de nacht, erop of eronder is. Zijn angst wordt groter naarmate het middernachtelijk uur naderbij komt. Hij zegt tegen zijn vader: Vader, ik ben zo bang dat de verderfengel zich vergist en dat hij mij toch zal doden. Misschien ziet de verderfengel het bloed over het hoofd. Heeft u het wel dik genoeg gesmeerd? Hij denkt bij zichzelf: Zou het echt waar zijn wat God gezegd heeft? Zou hij de volgende morgen nog halen? Bedrieg ik me niet?

6 Nu gaan we in gedachten naar het andere huis. Daar zie ik ook een oudste zoon. Deze jongen gaat gewoon rustig slapen. Ik zou hem als het ware even wakker willen maken en willen vragen: Jongen, je bent toch het oudste kind van het gezin? Hoe kun je dan zo rustig slapen, terwijl vannacht de verderfengel komt? Hij zou dan antwoorden: Ik weet dat de engel komt, maar God heeft gezegd: Als Ik bloed zie, dan zal ik voorbij gaan. Ik stel mijn vertrouwen daarop, want het bloed zit bij ons aan de deur. Daarom kan ik rustig gaan slapen en hoef ik me geen zorgen meer te maken, want God heeft het gezegd. Ja, maar het gaat er wel op aan komen vannacht. Het zal waar zijn of niet! Ja, dat weet ik. Maar God heeft het gezegd, dus ga ik rustig slapen. Wie van deze jongens is het veiligst? Is dat het eerste jongentje of het tweede jongentje? Het antwoord is natuurlijk dat ze allebei even veilig zijn, omdat ze allebei schuilen achter het bloed van het Lam. Maar nu de volgende vraag. Welke van die twee jongens is nu het zekerst? En nu gaan de wegen uiteen, want de ene jongen is bang en onzeker en de andere is zeker en rustig, op grond van wat God gezegd heeft. En nu nog een derde vraag: Wie van de twee is nu het gelukkigst? Het antwoord is simpel. De eerste was niet gelukkig, maar de tweede wel. Hoe meer vertrouwen er mag zijn in de woorden van God, hoe meer vreugde er in de ziel gesmaakt wordt. Vreugde is dus een gevolg van het gelovig vertrouwen op wat de Heere gezegd heeft. Het ene jongetje had duizend en één vragen, was angstig en bang. Hij maakte het eigenlijk veel te ingewikkeld, terwijl het tweede jongetje rustig vertrouwde op het Woord van God. God liegt niet als Hij zegt: Als Ik het bloed zie, dan ga Ik voorbij. Lieve vrienden, de zekerheid van je zaligheid ligt dus niet in je bevinding of in je gevoel. Je rust op het Woord van God en schuilt achter het bloed van Christus. Veiligheid, zekerheid en geluk zijn drie thema s die ontzettend belangrijk zijn. Mijn veiligheid rust uitsluitend op het bloed van het Lam. Als je schuilen mag achter het bloed van Christus, dan ben je volkomen veilig. Hoe kan ik dat zeker weten? Omdat God het gezegd heeft in Zijn woord. En wat God zegt, is waar: Als ik het bloed zie, dan ga Ik voorbij. Mag ik op grond hiervan gelukkig zijn? Ja, want geluk is een gevolg van de geloofszekerheid. Hoe meer jij je vertrouwen mag hechten aan het Woord van God, hoe rustiger, hoe vrediger en hoe gelukkiger je mag zijn. Waarom was het ene jongetje gelukkig en blij? Omdat hij zeker was van het geloof. En waaróm was hij daar zeker van? Omdat hij vertrouwde op het Woord van God. Hiermee heb ik eigenlijk al heel veel gezegd. De zaligheid rust uiteindelijk in het bloed van Christus en de zekerheid rust in het Woord van God. BEHOUD ZONDER ZEKERHEID Daarmee wil ik dus ook zeggen, als je het voorbeeld goed begrepen hebt, dat iemand behouden kan worden zonder dat hij de zekerheid heeft. Dat eerste jongetje had geen zekerheid, maar hij werd wel behouden. Je kunt dus geloofd hebben en toch geen zekerheid hebben. Brakel zegt: Er zijn mensen die met schrik in de hemel zullen vallen. Je kunt behouden worden en toch niet blij zijn. Ik zeg niet dat dit goed is, maar je wordt wel behouden. Je kunt veilig zijn zonder zeker te zijn. Want de Dordtse Leerregels zeggen: Je bent verzekerd naar de mate van het geloof. Het eerste jongetje wist twee dingen. Hij wist: Als er geen bloed is, dan ga ik zeker verloren. En hij wist ook: Ik moet schuilen achter dat bloed. Nu, dat is eigenlijk de kern van het geloof dat behoudt en zalig maakt.

7 Je weet zeker dat je zonder Christus de verdoemenis deelachtig zult zijn en daarom schuil je bij Hem en vlucht je naar Hem. Ook al weet je het dan niet zeker, je weet wel: Ik moet de Heiland met mij hebben. Dáár hunkert je hart naar, daar zie je naar uit en daar vlucht je naar toe in het geloof. Ook al durf je het zelf geen geloof te noemen. GELOOF EN ZEKERHEID ZIJN TWEELINGEN Maar ik wil hier wel iets bij zeggen. Het is niet tot Gods eer als we vraagtekens zetten achter alles wat Hij Zelf gezegd heeft. Het eerste jongetje werd wel behouden, maar het was geen voorbeeldige gelovige, want hij zette eigenlijk vraagtekens achter wat God gezegd heeft. Maar in het tweede jongetje had God een behagen. Er is dus zwak en zeker geloof. Het kleinste geloof klemt zich vast aan Christus, maar het zekere geloof mag het weten: Ik ben in Hem geborgen. Geloof en zekerheid horen dus wel bij elkaar, maar er zit onderscheid in. Niet in die zin, dat je het eerste kunt hebben en het tweede misschien nooit zult krijgen. Geloof en zekerheid zijn tweelingen, zegt Calvijn. En je weet dat bij iedere tweeling die geboren wordt, er één de eerste moet zijn. Het geloof wordt het eerste geboren, maar daar spoedig achteraan volgt de zekerheid. Het ware geloof is als het ware als een wortel (daar zit leven in) en de zekerheid van het geloof is de bloem die eruit voortkomt. Je moet de zekerheid niet zien als iets extra s, maar als de bloem die op natuurlijke wijze uit het geloof voortkomt. Zwak geloof is leven, want het kleinste draadje geloof verbindt aan Christus en Hij is het Leven. Maar er zit verschil tussen leven en leven. Zoals je in het gewone leven kunt kwakkelen, ongezond kunt zijn en er bleek uit kunt zien, zo is het ook in het geestelijke leven. Een zeker geloof is daarentegen een gezond leven, een krachtig leven, een goed geestelijk leven. Toen Saulus gegrepen werd op de weg naar Damascus, was er leven. Maar aan het einde van zijn leven zegt hij: Ik weet in Wie ik heb geloofd. Dat is zekerheid. Er zit een verschil tussen de bede: Heere, behoud mij, want ik verga, en de jubel: Ik ben verzekerd dat noch dood noch leven, noch engelen noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige noch toekomende dingen, noch hoogte noch diepte, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde van Christus. Het zwakke geloof zakt met Petrus weg in de golven. Het ziet niet op de Zaligmaker, maar op de omstandigheden. Het ziet op zichzelf en schreeuwt: Heere, behoud mij! VERTROUWEN OP GODS WOORD Jongelui, er zijn eigenlijk veel te veel mensen die nog zo twijfelen. Hoe komt dat toch? Er zijn er veel te veel die maar blijven twijfelen en die maar zondag aan zondag en zelfs doordeweeks blijven kerken. Ze lezen (geestelijke) boeken, horen prekenbandjes, maar het komt maar niet verder. Ze blijven in de geboorte steken en het lijkt wel of er geen kracht is om te baren. Wat zegt de Bijbel tegen zulke mensen? Je moet maar veel bidden om geloofszekerheid? Ik denk dat het meer heeft te maken met het vertrouwen op de beloften Gods. Misschien komt het wel door je ongeloof. Je bent net als dat eerste jongetje. Je durft de Heere maar niet te nemen op Zijn Woord. Ik denk dat je de Heere hier heel veel verdriet mee doet. Als dit in jouw leven zo is, heb ik nog een voorbeeld voor je. Het is maar een heel simpel voorbeeld. Ik heb drie dochtertjes. Stel je nu eens voor dat één van mijn dochters steeds aan me zou vragen: Papa, ben ik nu wel echt een kind van u? Ja kind, natuurlijk ben je dat, maar waarom vraag je dat? Maar ben ik niet geadopteerd? Nee, kijk maar in het trouwboekje. O ja. En dan vraagt ze de volgende dag weer: Ben ik nu wel echt uw kind? En een andere keer weer: Mag ik nu wel zeker weten dat ik uw kind ben? Kunt u dat bewijzen? Ja, kijk maar in het boekje. Verder kan ik het ook niet bewijzen, maar je bent toch echt mijn kind.

8 Als je eigen kinderen dit telkens en telkens weer vragen, word je daar op een gegeven moment verdrietig van. Ik geloof dat God de Vader hier ook verdriet van heeft. En het is overigens ook nog tot schade van de naaste. ONZEKERHEID IS SCHADELIJK Hoe komt het dat de zekerheid van het geloof zo zeldzaam is? Dominee Hellenbroek zegt: We kunnen en we moeten staan naar zekerheid, want anders heb je een ellendig leven. Ja, wat gaat er dan van je uit? Ze zien je misschien zondags naar de kerk gaan, met je tasje, met je hoed en met je psalmbijbeltje, maar wat gaat er eigenlijk van je uit als je geen zekerheid van je zaligheid hebt? Als je geen zekerheid hebt, kun je zo weinig voor een ander betekenen. Je weet zelf niet Wie God nu eigenlijk voor je is. Je bent ongelukkig en ellendig en straks als je sterft, mag je het zeker weten. Ik kwam eens bij een onkerkelijke man in het ziekenhuis. Hij had mij laten roepen, omdat hij op sterven lag. Ik zat bij zijn bed en we hadden al een poosje gepraat, toen ik in alle teerheid en voorzichtigheid vroeg: Mag u nu weten waar u naar toe gaat? Hij zei: Nee, weet u het wel dan? Ja, dan sta je ervoor. Dat zeggen nette kerkmensen niet, maar onkerkelijken vragen het gewoon aan je: U wel? Ja, en toen heb ik gezegd: Ja, ik wel. Je kunt geen hele preek gaan houden bij iemand die op zijn sterfbed ligt, maar ik mocht wel getuigen dat ik dit wist. Zoek jij naar deze zekerheid? BEKOMMERD OF ONBEKOMMERD? Zoek je ernaar? Of ben je zo iemand die zegt: Nou ja, ik zie wel Als ik daar teveel over nadenk, word ik er gek van, dominee. Ach, er zijn weinig zekere mensen. Weinig mensen die verzekerd zijn zo-als Paulus het was. Er zijn wel genoeg bekommerde mensen in de gemeente en nog meer onbekommerde mensen die zich nergens druk om maken. Dat zijn misschien wel de allerergsten. Het zijn mensen die eigenlijk hun schouders ophalen en zeggen: Ja dominee, wat moet ik nu eigenlijk nog meer doen? Ik ga naar de kerk, ik bid, ik lees en wat wilt u nu dat ik nog meer doe? Voor de rest kan een mens er ook niets aan doen En zo gaan ze verder. Onbekommerd. Ze roepen: Vrede, vrede, geen gevaar. En zo ploffen ze met een valse gerustheid in de hel. Ze denken dat het wel mee zal vallen, maar het zal hen straks ondraaglijk tegenvallen Misschien is het in jouw leven wel zoals bij meneer Onkunde in de Chris-tenreis van John Bunyan. Zonder angst komt hij aan bij de doodsjordaan. Hij zegt: Ik ben niet bang om te sterven. Dan wordt hij door veerman IJdele Hoop overgezet en komt hij bij de poort. Daar wordt hij weggestuurd. Ik wil je vanavond niet aanpraten dat het wel goed komt. Je kunt ook een valse gerustheid hebben en dat is eigenlijk het allerergste. Je kunt in de gemeente dan nog beter bekommerde mensen tegenkomen, die als het ware in hun hart hunkeren naar de Heere Jezus als Borg en Middelaar, al zeggen ze het zelf misschien anders. Als je ze in een ernstig gesprek vraagt: Mag je nu Christus kennen? zeg-gen ze vaak niets, maar dan zie ik soms de tranen gaan en dan zegt een traan meer dan duizend woorden. Ik zeg niet dat dit gezond is, maar ik zeg wel dat er een hunkering in ligt die door God gewerkt is. Bekommerde mensen (christenen die niet verzekerd zijn) zou je zo graag willen helpen en daar heb ik respect voor. GEBROKENHEID HOORT BIJ ZEKERHEID Gode zij dank kom ik soms ook jonge, bekeerde mensen tegen die wel verzekerd zijn. Ze mogen dat ook vrijmoedig zeggen. Dan ben ik ook niet argwanend. Maar ik ben wel echt beducht voor mensen die spreken over de zekerheid van hun kindschap en zeggen: De Heere Jezus is ook voor mij gestorven aan het kruis, zonder enig teken van gebrokenheid, verslagenheid en verwondering. Ik ben geen keurmeester, maar dan zet ik wel een vraagteken. Want als de ootmoed en de vernedering helemaal ontbreken, dan kun je je mond vol hebben, maar dan geef ik er eigenlijk geen cent voor. De zekerheid van de behoudenis heeft ook te maken met de zekerheid der verdoemenis. De zekerheid dat

9 je zonder Christus voor eeuwig zeker verloren gaat, dat je zonder Zijn bloed zeker door de verderfengel geraakt zult worden. Daarom schuil je bij Hem. PIJNLIJKE ONZEKERHEID Valse gerustheid en valse zekerheid zijn verschrikkelijk. Die kant wil ik je niet opsturen. Maar je hebt ook pijnlijke onzekerheid. Nogmaals, hoe komt dat? Het kan komen door een slordige levenswandel. De Zon der Gerechtigheid schijnt wel, maar door een slordige levenswandel wordt veel toegelaten en dan komen er wolken tussen. En als er wolken komen tussen de Zon en tussen jou, dan kom je in het donker terecht. Christus is Dezelfde, maar door jouw slordige en losse leven blijft het koud en donker. Het kan ook door lauwheid. Als je niet zo nauwgezet bent in het waarnemen van de middelen die God geeft, blijft het allemaal maar als een walmend olielampje. Een schrale prediking kan ook een oorzaak zijn. Een schriftuurlijke, be-vindelijke prediking is ontzettend belangrijk. Door een gebrekkige prediking kan het gebeuren dat er wel kinderen worden geboren, maar dat ze niet goed gebakerd worden. Dan vertonen ze gebreken als ze opgroeien. Waar de Heere Jezus Christus en Zijn volbracht verzoeningswerk niet de ereplaats krijgen, ontstaan soms gebrekkige dingen. 3. HOE KOM IK AAN ZEKERHEID VAN HET GELOOF? ZEKERHEID, HOE KOM IK ERAAN? Wees in ieder geval niet tevreden met vage hoop. Sta naar de zekerheid. Deze volle verzekerdheid heeft alles te maken met een volledige overgave aan Hem. Misschien heb jij jezelf voor driekwart aan Hem overgegeven, maar heb je van binnen nog een paar vertrekjes waarvan je zegt: Dat is privé, daar komt de Heere niet in. De Heere vraagt volledige overgave. Heere, hier ben ik. Moede, arm, naakt, onrein, onbekeerd, onbereid om U vannacht te ontmoeten. Heere, zoals ik ben, kom ik tot U. Just as I am, zegt Ryle zo vaak in zijn preek. Zoals ik ben, kom ik tot U. De volle zekerheid heeft alles te maken met een volle overgave aan Hem. ZEKERHEID GEEFT VREUGDE Als iemand tot de volle zekerheid mag komen, is dat groot, belangrijk en heerlijk. Je mag nu, door genade, op goede grond - namelijk op bloedsgrond weten: Ook voor mij, ook voor mij! De oude Puriteinen zeggen: In de zekerheid schijnt het zonlicht van Gods genade in de ziel. Dan is het een heilige feestdag van binnen, omdat de Zon in mijn ziel schijnt. Het is feest in mijn ziel, want de Heiland kwam binnen! Je ziet het aan iemands ogen, want die schitteren van blijdschap. Het geeft zoveel blijdschap en vrolijkheid als de hemel in je ziel afdaalt. Het geeft ook zoveel liefde tot de Heere als Hij met het licht van Zijn genade in je ziel schijnt. Het is dan net als met een brandglas. Als de zonnestralen door een brandglas heen schijnen, dan kun je iets in brand zetten. Nu, als de Heere Jezus met Zijn liefde in mijn hart schijnt, dan ontdooit het hier van binnen. Dan gaan de kou en de hardheid weg. Dan gaat mijn hart branden van liefde voor Hem. Dan kun je Hem ook loven! Heere, U hebt mijn ziel gewassen in Uw bloed. U heeft ook mij liefgehad. Niet alleen Uw volk. Je kunt spreken over wat Gods volk beleeft en daar kun je zó onder zitten, dat je zegt: Ja, dat ging over Gods volk, maar ik viel er buiten. Maar als Zijn liefde in je hart uitgestort wordt, dan ga je niet zeggen: Christus is gestorven voor Zijn volk, maar dan zeg je: Hij is gestorven, ook voor mij! Dát is zekerheid. En dat kan een twijfelachtige christen niet zeggen. Hij blijft maar somber en hij kan niet vrolijk zijn, want hij weet het gewoon niet en dat martelt zijn ziel. Hij kan de Heere niet prijzen.

10 ZEKERHEID GEEFT EEN VRUCHTBAAR LEVEN De zekerheid van het heil geeft ook vruchtbaarheid aan je leven. Iemand kwam op zijn sterfbed tot ruimte en weet je wat hij riep? Verloren, verloren! Dat snap je misschien niet. Weet je wat hij bedoelde? Zijn ziel was behouden, maar zijn leven verloren. Hij heeft een heel leven voorbij laten gaan en zijn leven was niet vruchtbaar voor God. Iemand die tot de zekerheid van het heil komt, mag ook een vruchtbaar leven leiden in de dienst van Gods Koninkrijk. Hij heeft iets te vertellen! Als er alleen maar vrees in mijn hart is en ik weet het niet zeker, ach dan kan ik eigenlijk ook niet voor de Heere arbeiden, want ik weet het zelf eigenlijk niet. Ik ben nog zoveel bezig met zelfonderzoek. Maar als ik wél zeker ben, dan is er liefde en ijver voor de Heere in mijn hart. Als er zekerheid is, dan ben je zo (vrij)moedig als een leeuw. Als er echter geen zekerheid is, dan zou je soms het liefst in een muizenholletje willen wegkruipen. Of zeg je nu: Dominee, ik weet helemaal niet waar u het over hebt!? Zo is het toch? Ik merk dit ook bij mezelf, want de zekerheid is ook niet altijd even levendig. Ik merk het bijvoorbeeld als ik naar het ziekenhuis ga om een gemeentelid te bezoeken. Ik ben dan altijd een beetje zenuwachtig en denk dan: In welke kamer zou hij of zij liggen? En dan hoop ik maar dat het meevalt. Want stel dat iemand op een kamer ligt waar ze helemaal niet stil zijn, of waar grof gedaan wordt. Om er dan wat van te zeggen Dan zijn er momenten dat ik wel in een muizenholletje zou willen wegkruipen. Dat ik zeg: O Heere, geef mij een vrijmoedige en een vaste geest, want anders zou ik wel in mijn schulp willen wegkruipen. Maar als er zekerheid is, dan heb ik vrijmoedigheid in de dienst van God. Dan gaat er iets van je uit naar de naaste toe. Dan ben je niet prekerig, maar dan zien ze het aan je. Ze zien aan iemand die zeker is van zijn zaligheid dat hij rust heeft temidden van zoveel moeite. Er is uitstraling naar de onbekeerde medemens. Je hebt wat te zeggen. Je mag iets vertellen over de goedheid van God en over de zoetheid van Zijn liefde, want daar weet je iets van. Je mag met een opgeheven hoofd de wereld doorgaan. Als je zeker ben, dan mag je blij zijn. Dan hoef je niet met het hoofd naar beneden te lopen. Een veroordeelde loopt met het hoofd naar beneden. Iemand die vrijgesproken is, loopt met het hoofd omhoog. Wat gaat er dan veel van je uit voor een ander! ZEKERHEID GEEFT TEVREDENHEID Zekerheid geeft ook tevredenheid. Al zouden al je vrienden je verlaten, dan mag je toch weten dat er een Verlosser en een Vriend in de Hemel is. Zulk Eén is Mijn Liefste; ja, zulk Eén is Mijn Vriend! (Hoogl. 5:16) Wat is zekerheid zoet. Wat is het de moeite waard om daarnaar te zoeken. Al zou je al je aardse goederen verliezen, dan nog zou je weten dat je een schat hebt in de hemel. Al zou je door de wereld gehaat worden, dan nog zou je weten: Er is een God Die me lief heeft. Al zou je geen mens hebben om je te vertroosten, dan nog mag een verzekerd gelovige weten: Er is een Trooster aan de rechterhand van God. Al zit je in een storm op zee, je mag weten: Vaders Zoon is aan boord. Je mag dan altijd weten: Er zijn er meer voor mij dan tegen mij! Het maakt kruis en tegenspoed alleen maar lichter, want je weet dat je het niet alleen hoeft te dragen. En als je dan straks de doodsjordaan door moet, zelfs dan is het nog licht, want je weet: Ik sta er niet alleen voor. Daarom kon Petrus rustig slapen in de gevangenis, daarom konden de martelaren juichend de hemel binnengaan. De prikkel is eruit. De dood kun je niet ontgaan, maar de prikkel is eruit, want we zijn meer dan over-winnaars in Hem. In deze zekerheid mag een kind van God met volle zeilen de hemelse haven ingaan.

11 ZEKERHEID GEEFT VERLANGEN Zekerheid geeft ook verlangen. Gisteravond was er bij ons beginners-catechisatie. Een paar Rooms-katholieken zaten er op. Beginnerscate-chisatie is voor mensen die niet bij de kerk zijn opgegroeid. En omdat het de laatste keer was dat ze bij elkaar kwamen, mocht de dominee er ook een keer bij zijn. Een leuke, positieve groep. En toen zei een Rooms-katholieke vrouw: Dominee, er hangen in het dorp affiches die aankondigen dat er in de grote kerk van Zaltbommel een concert is met als thema: Hij zal komen. En, zei die Roomse mevrouw, als ik dat lees, dan gaat er een huivering door me heen. Want als Hij komt, dan komt de scheiding en waar sta ik dan? Christus zal komen en als jij nu niet zeker bent van de zaligheid in Christus, dan huiver jij ook. En als je de dominee hoort bidden: Heere Jezus, kom haastiglijk, dan zeg je: Heere, wacht nog even, want ik weet niet zeker aan welke kant ik dan gezet zal worden! Maar als er zekerheid in je hart is, dan is er ook wel eens heimwee en verlangen om bij de Heere Jezus te mogen zijn. Verwacht je Hem? Verlang je naar Hem? Als er zekerheid is, dan maakt dat niet zorgeloos, zodat je zegt: Ik ben nu zeker en nu kan me niks meer gebeuren. Nee, want je kunt het ook verliezen. WEES ER ZUINIG OP Zekerheid is als een juweel, als een parel. Wees er zuinig op door dicht bij de Heere te leven, want door zorgeloosheid, door luiheid en door het verwaarlozen van de middelen kun je het ook verliezen. David is het ook een keer verloren. Hij is maandenlang in het donker over de wereld gegaan. Het knaagde van binnen, het vrat hem op, het maakte hem onrustig, maar na negen maanden kwam het er uit en toen kwam hij op zijn knieën terecht en smeekte hij: O Heere, geef mij weder de vreugde van het heil. Hij had het ooit gesmaakt. Hij wist wat hij miste. De zaligheid kun je nooit meer verliezen, maar de zekerheid wel. 4. WAAROM IS ZEKERHEID VAN HET GELOOF EEN PERSOONLIJKE ZAAK? Tenslotte de laatste gedachte. Het gaat eigenlijk om de persoonlijke toepassing: Hoe kan ik nu weten dat ik verzekerd ben? Ik heb eens gekeken naar de Kanttekeningen bij Romeinen 8 vers 38: Want ik ben verzekerd Er wordt hier iets heel moois gezegd. Want ik ben verzekerd wil zeggen: Ik ben overreed door de belofte van het Evangelie aan alle gelovigen. Dus hoe is Paulus nu verzekerd? Hij is overtuigd, overreed, overgehaald door de belofte van het Evangelie; de belofte die gedaan wordt aan alle gelovigen. Met andere woorden: ons geloven heeft alles te maken met het beloven van God. Met de belofte van het Evangelie. De zekerheid rust in het Woord der waarheid. Geloof begint met en berust in de belofte van het Evangelie, zegt Calvijn. Het begint niet met ervaring. PERSOONLIJKE ZEKERHEID Ik zie dit bij jongeren ook nog wel eens. Dan hebben ze belijdenis ge-daan en dan blijft het toch de vraag: Hoe zit het nu? Dominee, ik zou zo graag iets willen voelen. Je gelooft het pas als je het voelt. Je voelt de blijdschap en de vreugde en dan denk je bij jezelf: Ja, nu mag ik het geloven. En als het gevoel dan weg, is het geloof ook weg en de zekerheid is weg Alles is weg. Nee, zegt het Woord, de zekerheid rust niet op uw gevoel, de zekerheid rust op het woord van God. GEEN ERVARING, MAAR AANVAARDING Geloof je de gewisse beloften van God? Het begint niet met ervaring, maar met aanvaarding; aanvaarding van de beloften van de Heere.

12 Ik denk weer aan het jongetje. Op grond van datgene wat de Heere had gezegd, mocht hij zeker zijn. Hoe meer je op Zijn Woord vertrouwt, hoe meer vreugde en vrede er is. Het gaat niet allereerst om de vreugde, maar het gaat éérst om de beloften van de Heere. De beloften gaan aan de vreugde vooraf. Het geloof haakt zich vast aan de beloften: Omdat U het gezegd hebt, Heere! De ervaring en de vreugde komen achter het geloof aan. Vanuit de uitnodigende doorboorde handen van Christus kom je tot de zekerheid dat je gegraveerd staat in de handen van de Vader. Snap je? Wie zich in de uitnodigende handen van Christus laat vallen, komt tot de zekerheid dat hij gegraveerd staat in de handen van de Vader. Zie je de uitnodigende gaten in Zijn handen? Het gaat dus allereerst om het geloven in de beloften van de Heere en om het steunen op Hem. VERZEKERD UIT DE VRUCHTEN Vervolgens is er nog iets te noemen. Het is minder belangrijk als het eerstgenoemde punt, maar het staat ook in het Woord: Je kunt ook verzekerd worden uit de vruchten, de kenmerken van het geloof. Onze vaderen hebben dit ook beleden. Het verzekerd worden vanuit de vruchten wil eigenlijk zeggen dat je jezelf herkent als je het Woord van God leest. Je wordt tijdens het lezen door de Heilige Geest bij bepaalde woorden bepaald en als je vervolgens je eigen hart doorzoekt (bij het licht van het Woord en met de hulp van de Geest), mag je de conclusie trekken: Hier ben ik niet vreemd aan. Er staat in de Bijbel bijvoorbeeld: U dan die gelooft, is Hij dierbaar. Als je gelooft, is de Heere Jezus heel kostbaar voor je. Je vraagt je misschien op een bepaald moment af: Heb ik nu het ware zaligmakende geloof? Dan neem je de Schrift en je leest: U dan die gelooft, is Hij dierbaar. Je kijkt in je eigen hart - God is je Getuige en je zegt: Heere, U bent mij dierbaar, ik kan U niet missen. Ik heb U niet alleen nodig gekregen, maar ik heb U ook lief gekregen. En al is dat zo gebrekkig en zo schamel, toch kan ik het niet ontkennen. Je mag dan de conclusie trekken dat je toch het ware geloof hebt, want voor ongelovigen is Hij niet dierbaar. We noemen dit een syllogisme. Het is een conclusie die je mag trekken. De Nadere Reformatoren gebruikten deze methode vaak. NOG EEN KENMERK, ALS VOORBEELD Hoe weet ik nu dat ik van de dood overgegaan ben in het leven? Johannes zegt: Als je de broeders lief hebt. Als er hartelijke liefde is tot de Heere, tot Zijn Zoon en tot Zijn Volk (de beminnaars van de Heere), zodat je zegt: Ja, daarmee zou ik nu verder willen reizen; ik ben een vriend, ik ben een metgezel van de liefhebbers van Christus!, dan mag je daaruit concluderen dat je overgegaan bent van de dood in het leven. Als je dit niet kunt ontkennen, dan mag je daar kalm uit op maken dat de Heere een goed werk in je begonnen is. En dat geeft ook vrede: Heere U weet toch Zelf van me af, U bent toch begonnen? Het zijn tékenen die je niet van jezelf hebt. DIRECTE ZEKERHEID Dan is er nog iets en dat is heel bijzonder, namelijk dat de Heilige Geest je de zekerheid direct in je ziel schenkt. Dit is heel zeldzaam en maakt niet ieder kind van God mee. Het zijn gouden momenten, dan stroomt je ziel over van liefde en vreugde en dankbaarheid, dan zou je ter plekke kunnen sterven. En omdat het persoonlijk is, kun je er eigenlijk niet over praten; zoiets moet je voelen en beleven. De Heere geeft dit vaak als je voor een moeilijke beslissing of taak staat of als je een moeilijke periode tegemoet gaat. Er zijn wel mensen geweest die als het ware vóóraf door de Heere werden toegerust. Zij werden overgoten met Zijn Geest. Sommigen moesten dan zeggen: Heere, stop maar, want mijn lichaam kan zoveel heerlijkheid niet aan!

13 Dan schijnt de Heere als het ware direct met Zijn heerlijkheid in je ziel. Dat maakt je helemaal vol. Hizkia noemde het zo: Gij hebt mij lieflijk omhelsd. Soms kun je dit wel eens hebben bij een Avondmaalsbediening. Het ge-beurt misschien maar één of twee keer in je leven; je hoeft het niet eens altijd mee te maken. Maar je zit daar misschien wel op te wachten. Je zegt: Als ik dat nu mocht hebben! Nee! Het Woord van God is de normale weg. De verzekering door de kenmerken vanuit het Woord is de normale weg. Soms geeft de Heere een toegift; dan maakt Hij je ziel helemaal vol. Dan is er zoveel vreugde, zoveel zoetheid en zoveel vrede dat het alle verstand te boven gaat. Weet je, je zou het kunnen vergelijken met een vader die met een kind wandelt. Zolang het kind de hand van zijn vader voelt, weet het: Ik mag getroost en veilig gaan. Maar het kan wel eens zo zijn dat de vader zó ontzettend veel van zijn kind houdt, dat hij het even optilt, even omarmt en tegen zich aandrukt. Hij kust en knuffelt het. Het duurt eigenlijk maar even en dan zet hij het kind weer op de grond. Dit zijn hele intieme momenten. De vader doet dit niet de hele wandeling, maar hij doet het tijdens de wandeling misschien één of twee keer. 1. IK DACHT DAT ZEKERHEID ONLOSMAKELIJK BIJ HET GELOOF HOORT (ZIE ZONDAG 7). U ZEI DAT ER GELOOF KAN ZIJN ZONDER ZEKERHEID. In Zondag 7 (vraag en antwoord 21) wordt inderdaad gezegd dat het geloof niet alleen een stellig weten of kennis is, waardoor ik alles voor waarachtig houd, dat ons God in Zijn Woord geopenbaard heeft, maar ook een vast vertrouwen, hetwelk de Heilige Geest door het Evangelie in mijn hart werkt, dat niet alleen anderen maar ook mij vergeving der zonden, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken is, uit louter genade, alleen om de verdienste van Christus wil. Ja, dat is waar. De Reformatoren wezen sterk op de band tussen geloof en zekerheid. De Nadere Reformatoren hebben hier een accentverschuiving gemaakt. Bij de Reformatie lag de nadruk op Geloof is zekerheid, terwijl de Nadere Reformatoren meer oog hadden voor de gelovige, die ook wel eens onzeker kan zijn. Een kruimeltje geloof heeft zekerheid. Maar het geloof kan in de gelovige wel schommelen. Ik zei ook: De zekerheid is te verliezen!, dus het is niet zozeer een wezenlijk verschil. In de Reformatie waren geloof en ze-kerheid erg aan elkaar gekoppeld en in de Nadere Reformatie werd er om pastorale redenen een onderscheid gemaakt. De twee zaken werden niet gescheiden als losstaande grootheden, maar wel onderscheiden. De gelovige is niet per definitie iemand die ook zéker is. Er zit dus onderscheid in. Vandaar dat mensen als Spurgeon en Ryle (en vele andere Nadere Reformatoren) het beeld gebruiken van léven. Een gezond geloofsleven kent zekerheid. Dit wordt het welwezen van het geloof genoemd. De wortel is het geloof, maar uit een levende wortel komt wel een vrucht of bloem voort. Dat is dan de zekerheid. Het is aan elkaar gekoppeld, maar er zit wel onderscheid in. Hoort zekerheid niet tot het wezen van het geloof? Geloof en zekerheid horen natuurlijk bij elkaar. Maar de Nadere Reformatoren en de Puriteinen hadden ook oog voor de mens met al zijn bekommeringen.

14 Het heeft ook te maken met Zondag 23 (vraag en antwoord 60). Daar wordt ook onderscheid gemaakt tussen geloof en zekerheid. Vraag: Hoe zijt gij rechtvaardig voor God? Antwoord: Alleen door een waar geloof in Jezus Christus; alzo dat, al is het, dat mij mijn consciëntie aanklaagt, dat ik tegen al de geboden Gods zwaarlijk gezondigd en geen daarvan gehouden heb, en nog steeds tot alle boosheid geneigd ben, nochtans God, zonder enige verdienste mijnerzijds, uit louter genade, mij de volkomen genoegdoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus schenkt en toerekent, evenals had ik nooit zonde gehad noch gedaan, ja, als had ik zelf al de gehoorzaamheid volbracht die Christus voor mij volbracht heeft, in zoverre ik zulk een weldaad met een gelovig hart aanneem. In het laatste zinnetje gaat het over de rechtvaardigmaking. Dat heeft ook weer te maken met dat naar de mate van het geloof, zoals we dat in de Dordtse Leerregels ook gelezen hebben. Hoe meer het bovenstaande met een gelovig hart mag worden omhelsd en aanvaard, hoe meer ook de blijdschap en de vrede mag worden gesmaakt. Als er slechts weinig geloof is, is er ook weinig zekerheid Maar als het omhelzen mag gebeuren met een vast geloof, dan is er ook veel meer vreugde en zekerheid, net zoals bij die twee jongetjes. Je ziet ook binnen de Catechismus een klein beetje het verschil tussen geloof en gelovige. Er staat niet: Wat is een ware gelovige?, maar: Wat is een waar geloof? Geloof heeft alles te maken met zekerheid. Maar in de gelovige kan het nog wel eens onderscheiden liggen. 2. IN EEN PREEK VERTELDE U EEN KEER OVER EEN INDIAAN, DIE DACHT DAT HET WEL GOED ZOU ZIJN ALS HIJ IETS AAN DE HEERE GAF. MAAR HIJ WERD STEEDS TERUGGESTUURD, NET ZO LANG TOT HIJ ALLES GAF. ZOU U DIT NOG EENS EEN KEER WILLEN VERTELLEN OM TE LATEN ZIEN DAT DE HEERE ALLES VAN JE VRAAGT? Het was op het zendingsveld. Een Indiaan wilde de God van de blanke man leren kennen. Hij kwam dus naar de dienst van de zendeling. Aan het einde van de dienst kwam de Indiaan naar voren en zei: Blanke man, ik wil die God leren kennen. Hier heb ik een geldstuk. Hij legde het geldstuk op tafel en dacht: Is uw God nu tevreden met mij? De zendeling had dit door; hij gaf het geldstuk weer terug en zei: De God van de blanke man, de God van de Bijbel, de God Die hemel en aarde geschapen heeft, heeft uw geld niet nodig. Hij heeft geld genoeg. Toen ging de Indiaan met een vraagteken weg. Wat moest hij dán doen om aangenaam te zijn bij de God van die blanke man? De volgende week kwam hij weer terug in de samenkomst. Nu had hij niet alleen geld bij zich, maar ook nog een tijgerhuid. Hij legde het geld en de huid op de tafel en zei: Blanke man, is uw God nu tevreden met mij? Maar de zendeling gaf alles weer terug en zei: Nee, God heeft tijgers genoeg. De Indiaan was helemaal radeloos. De volgende week kwam hij wéér terug; hij legde niet alleen een geldstuk en een tijgerhuid, maar ook zijn geweer op de tafel. Maar hij mocht het allemaal weer mee terug nemen. Toen kwam hij voor de laatste keer terug. Hij kwam weer naar voren en ging zélf op de tafel liggen. Toen zei de zendeling: Ja, God wil niet het jouwe, God wil jóu. Toen had hij het begrepen. God vraagt niet uw gaven, God vraagt uw hart! De preek waarin ik dit voorbeeld gebruikte, ging over de tekst: Mijn zoon, geef Mij uw hart!

15 Dat is eigenlijk de spits van de prediking. En daarom zei ik ook dat de vinger van de Heere in elke preek naar jóu wijst. Het is Hem niet te doen om het jouwe, maar om jou. Er staat ook in de Bijbel: Laat los en je zult losgelaten worden! Laat los. Wij zitten nog zo vast aan dingen. En wat die dingen dan ook zijn, de Heere wil ons zoals we zijn. Híj kan ons maken tot diegene die Híj wil dat we voor Hem zijn. 3. IN GOSEN STREEK DE VADER HET BLOED AAN DE DEURPOST, MAAR WIE DOET DAT VOOR MIJ? HOE WEET IK DAT ER BIJ MIJ BLOED IS? ZELF KAN IK HET NIET, AL WIL IK HET GRAAG. EN OM ZO AF TE WACHTEN, KAN OOK NIET. WAT NU? Een goede vraag. Als ik zo n vraag krijg, zou ik wel eens met iemand persoonlijk willen praten over de achtergrond van de vraag. Want als ik zo n vraag krijg, dan val ik een beetje over de zin Zelf kan ik het niet, maar ik wil het zo graag Want als je het écht wilt, dan zul je je wens verkrijgen. Daar zij hun wens verkrijgen! Als je nu écht de Heere wilt leren kennen, als je naar Hem toe zou willen vluchten om geborgen te zijn voor die vreselijke oordeelsdag, voor de verderfengel, wat dan? Als je écht wilt, zul je je wens verkrijgen. Maar als je het nu zo stelt: Ik kan niet, maar ik wil wel..., zou ik je willen vragen: Is het bij God dan andersom? Kan God het wel, maar wil Hij niet? Ik denk dat je dit niet wilt beweren. Jij wilt wel, maar je kunt niet en daarom wacht je maar. En God wil wel, maar Hij kan het zeker niet, want je wacht al jaren! Afwachten wil je natuurlijk óók niet. Ja, wat moet je dan? Laten we eens kijken naar Gosen. Hoe ging het daar? Toen ik dit mocht ontdekken in de Bijbel, vond ik het iets heel aparts. Als Ik het bloed zie, dan ga Ik voorbij, zei de Heere. Wij zeggen wel eens: Het moet toegepast worden. En dat is waar. Het bloed moest en moet gestreken worden op de deurposten, de bovendrempel en de twee zijposten. Maar wíe paste het toe? Gód niet. Hij zorgde voor het lam en voor het bloed, maar de toepassing vond plaats door de vader zelf. Wat heeft dit ons te zeggen? De Erskines geven hierbij een gouden uitleg. Hoe paste de vader het bloed toe? Hij ving het bloed van het geslachte lammetje op in een schaal en streek het met een hysopkwastje aan de deuren. De Erskines zeggen: Het hysopkwastje is een beeld van het geloof. Het bloed redt en door de hysop van het eenvoudige, in de wereld verachte, kinderlijke geloof mag ik het hysopkwastje in het bloed dompelen en het toepassen, toe-eigenen aan mijn hart (een hysopplantje was de minste onder de planten). Nu zeg je misschien: Dat klinkt zo Arminiaans. Maar dan heb je Zondag 23 (Vraag en antwoord 61) niet goed gelezen: Niet dat ik vanwege de waardigheid van mijn geloof Gode aangenaam ben; maar daarom, dat alleen de genoegdoening, gerechtigheid en heiligheid van Christus mijn gerechtigheid voor God is Hóe dan?

16 en dat ik die niet anders dan alleen door het geloof aannemen en mij toe-eigenen kan. Zie je het? Je ziet de vader als het ware gaan, met het kwastje in zijn hand. Gaan om het bloed toe te passen 4. U NAM UW SCHRIFTLEZING UIT ROMEINEN 8 VANAF VERS 31. VOORAF GAAND AAN DIT GEDEELTE (VERS 29 EN 30) GAAT HET OVER DE ORDE VAN HET HEIL. Want die Hij tevoren gekend heeft, die heeft Hij ook verordineerd om aan het beeld van Zijn Zoon gelijkvormig te zijn, opdat Hij de Eerstgeborene zij onder vele broederen. En die Hij tevoren verordineerd heeft, dezen heeft Hij ook geroepen; en die Hij geroepen heeft, dezen heeft Hij ook gerechtvaardigd; en die Hij gerechtvaardigd heeft, dezen heeft Hij ook verheerlijkt. DIT LIJKT EEN BEETJE IN TEGENSPRAAK MET ELKAAR TE ZIJN! We kunnen dit eruit halen en zeggen: Kijk, volgens deze orde handelt God! Je kunt het heel strak en dogmatisch zien en zeggen: Dit is het! Maar Romeinen 1 begint hier niet mee. Alleen al het feit dat op vers 29 en 30 een zegelied, een triomflied, een overwinningslied volgt, wil zeggen dat Paulus deze dingen juist bedoeld heeft als een climax, als een hoogtepunt. De Romeinenbrief begint in de eerste drie hoofdstukken met de zondigheid van de mens. De hele wereld is voor God verdoemelijk. Vanaf Romeinen 3 wordt gesproken over de gave van de Zoon van God, waarmee God in het zondeprobleem van de gevallen mens heeft voorzien. Het werk van Christus wordt beschreven. Hoofdstuk 5 gaat in op de vraag: Hoe krijg ik er nu deel aan? Wij dan gerechtvaardigd zijnde door het geloof, hebben vrede bij God door onze Heere Jezus Christus. Hoofdstuk 6 is de heiligmaking. Hoofdstuk 7 beschrijft de strijd tussen de oude en de nieuwe mens. Tenslotte volgt dan hoofdstuk 8. De verzen 29 en 30 zou ik willen lezen als een soort hoogtepunt, als een samenvatting van wat in de afgelopen hoofdstukken is behandeld. Alles wat behandeld is, vind je nu samen in de roeping en in de recht-vaardigmaking, in de heiliging en uiteindelijk in de verheerlijking, eigenlijk al in de verkiezing. De verzen willen niet zozeer een afbakening zijn, maar ze zijn als het ware een slotakkoord om te laten zien hoe God nu eigenlijk is. Je moet ze er niet uithalen en zeggen: Nu ga ik over elk van die termen eens wat zeggen. Je mag dat wel doen, maar het is in eerste instantie bedoeld als een slotakkoord. 5. ALS ER VERWARRING IS OVER DE PLAATS VAN ROEPING, WEDERGEBOORTE EN GELOOF, IS ER DAN OOK NIET VEEL DUISTERNIS IN HET GELOOFSLEVEN VAN GODS KINDEREN? WORDEN WE DAN NIET VERKEERD GEBAKERD? Dat ben ik met je eens. Wat is nu precies de plaats van elk van deze drie? Ik denk niet dat we dit vanavond uitvoerig kunnen behandelen. Het zou een hele avond kunnen vullen. Hoe zie je nu de verhouding tussen wedergeboorte en geloof? Wat is er eerder? Je kunt er hele dogmatieken over schrijven.

17 Mijns inziens is het de meest veilige en ook meest Bijbelse weg om deze dingen niet zozeer apart te bestuderen of apart te zien, maar zoveel mogelijk in het Bijbelse kader. Ik denk dat dit een vruchtbare weg is. Want anders heb je altijd weer mensen die oudvaders laten buikspreken en zeggen: Die leert het zo, en die leert het zo... Je kunt de één na de ander voor je karretje spannen. Natuurlijk spreekt de Bijbel over wedergeboorte, geloof en bekering. Maar als deze onderwerpen droog besproken worden, krijg je vaak hete hoofden en koude harten. Ik geloof zelf dat wedergeboorte en geloof twee kanten zijn van eenzelfde medaille en dat het ook gelijktijdig geschiedt. Je kunt niet spreken van een voor en na. Laten we eerlijk zijn: door de orde van het heil zijn kerkscheuringen ontstaan. Daarom zeg ik niet dat ík het weet. Naar de mate waarin je licht hebt ontvangen, mag je het ook weer doorgeven. Neem bijvoorbeeld de uitspraak: Waar geloof is, daar is leven. Ik begrijp wel wat hiermee bedoeld wordt, maar eigenlijk is het Bijbels gezien niet waar. Want geloof verbindt aan Christus, Die het Leven is. Het ware geloof, ook het zwakke geloof, kent deze uitgaande daad. Het geloof gaat uít zichzelf, naar Jezus en zegt: Hij is het Leven. Hoe dichter bij de Schrift, hoe veiliger je vaart. Mijn eerste gemeente was Goudswaard. Nu ben ik niet zo iemand die heel veel opheeft met tekstjes en versjes, maar een paar dagen voor mijn bevestiging kwam het volgende vers uit Psalm 119 sterk in mijn hart: Maak in Uw Woord mijn gang en treden vast. Het is één van de teksten die heel veel indruk op me gemaakt hebben. Destijds snapte ik het eigenlijk helemaal niet, als 26-jarig broekie. Totdat ik op een gegeven moment mijn kerkverband en mijn gemeente leerde kennen. Toen heb ik gezien waarom deze tekst zo belangrijk voor me was. Als predikant heb je maar één weg te gaan (dat is ook een gebed en een begeerte): Maak in Uw Woord mijn gang en treden vast. Hoe dichter je bij het Woord bent, hoe veiliger je zelf gaat en hoe betrouwbaarder leidsman je ook mag zijn - in de gunst van God - naar Christus. Ik denk zeker dat dit, ook in een interkerkelijk gezelschap, de beste weg is.