Natuurtoets Oude Kern Bennebroek. mei 2012

Transcriptie

1

2 Natuurtoets Oude Kern Bennebroek mei 2012 door: Ecologisch adviesbureau Antje Ehrenburg in samenwerking met Diemeer Natuurbeheer & Onderzoek In opdracht van: Gemeente Bloemendaal, mei 2012 Opgeleverd (concept): 4 juni 2012

3 3 Inhoud Inhoud...3 Inleiding...4 Terreinbeschrijving...4 Onderzoeksmethode...6 Natuurbeleid...8 Onderzoeksresultaten...12 Toetsing externe werking op Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid...13 Toetsing Flora- en faunawet Conclusies natuurtoets...15 Bijlage 1: lijst met waargenomen planten Oude Kern Bennebroek...17 Bijlage 2: lijst met waargenomen broedvogels Oude Kern Bennebroek...21 Bijlage 3: bronnenonderzoek zoogdieren...22 Bijlage 4: bronnenonderzoek planten...23 Literatuur...25 Links...26 Colofon...27

4 4 Inleiding Op 10 mei 2012 heeft mw. M. Fopma van de gemeente Bloemendaal opdracht verleend aan bureau Antje Ehrenburg tot het uitvoeren van een natuurtoets (quick scan) in het gebied Oude Kern van Bennebroek. Aanleiding hiertoe is het voornemen van de gemeente Bloemendaal om voor dit gebied een nieuw bestemmingsplan te maken dat uiterlijk 1 juli 2013 moet zijn vastgesteld (het oude bestemmingsplan dateert van 1976). Planning, doel en projectmanagement van dit nieuwe bestemmingsplan staan beschreven in Fopma (2011). De Milieudienst IJmond heeft op verzoek van de gemeente een milieuparagraaf aangeleverd voor het nieuwe bestemmingsplan (van de Bovenkamp, 2012) en daarin de gemeente geadviseerd een oriënterend natuuronderzoek (quick scan) te laten uitvoeren voor dit gebied. Deze opdracht is verleend, en wordt in voorliggend rapport beschreven. Doel is duidelijkheid te geven omtrent de beschermde soorten die in het plangebied voorkomen, en deze te toetsen aan de Flora- en faunawet en andere natuurwetgeving. Het onderzoek is uitgevoerd door Antje Ehrenburg in samenwerking met Jaco Diemeer van bureau Diemeer Natuurbeheer & Onderzoek. Terreinbeschrijving Het onderzoeksgebied ligt midden in de bebouwde kom van het dorp Bennebroek, dat sinds de fusie van de gemeenten Bloemendaal en Bennebroek per 1 januari 2009 onder de nieuwe gemeente Bloemendaal valt. Het gebied omvat diverse gebouwen en verharde delen o.a. het voormalige Lucia-klooster, kerk, pastorie, gemeentewerf, scholen en zorgcentrum, en tevens groene terreinen, o.a. de kloostertuin, voormalige moestuin, begraafplaats en groenstroken. Het gebied wordt grofweg omgrensd door de Schoollaan in het (zuid)westen, het Luciapad en de De Ruijterlaan in het zuiden, de Witte de Withlaan in het oosten en de Wilhelminalaan in het noorden en westen. Als begrenzing voor dit onderzoek wordt aangehouden het plangebied van het nieuwe bestemmingsplan. Voor uitgebreide informatie over de Oude Kern van Bennebroek en de verschillende plannen die er liggen: zie de herziene ruimtelijke visie van de gemeente Bloemendaal voor dit gebied (gemeente Bloemendaal, 2011). Het gebied is ca m2, ofwel ca. 9 hectare groot en is gelegen op de oostelijke flank van de oude strandwal Haarlem-Heemstede-Bennebroek-Hillegom-Lisse. De oorspronkelijke ondergrond bestaat uit oppervlakkig ontkalkt duinzand. Het huidige gebied is grotendeels flink door de mens beïnvloed of beïnvloed geweest, middels bebouwing, verharde oppervlakten en al dan niet goed onderhouden parken en tuinen. In de voormalige kloostertuin komen o.a. een lindenlaan (foto 1) en enkele kleine vijvers (foto 2) en een gegraven sloot met harde beschoeiing voor. Het gebied ligt in de buurt van (maar niet binnen) de Nederlandse en provinciale Ecologische Hoofd Structuur (o.a. Reygerbosch en Bennebroekbos op ca. 250 meter, en Bos van de Geestgronden op ca meter), en tevens in de buurt van Natura 2000-gebied Kennemerland Zuid (o.a. met de deelgebieden Huis te Manpad op ca meter en Huis te Vogelenzang en Amsterdamse Waterleidingduinen op ca meter). Voor de ligging van het gebied en de omliggende Natura-2000-gebieden: zie figuur 1. Voor een kaartje van het plangebied met begrenzingen en namen, zie figuur 2 en figuur 3. Voor een luchtfoto van het gebied: zie figuur 4.

5 = 1 km Figuur 1: Ligging plangebied Oude Kern Bennebroek (rood omlijnd) ten opzichte van Natura 2000-gebied Kennemerland Zuid (gele vlakken). Figuur 2: Recent kaartje plangebied, met juiste omgrenzing van nieuwe bestemmingsplan (rode lijn, met dwarsgestreepte zwarte arcering) (bron: Gemeente Bloemendeel)

6 6 Figuur 3: Kaartje plangebied, met namen deelgebieden en gebouwen, en verouderde grenzen (bron: Gemeente Bloemendeel) Onderzoeksmethode Het veldonderzoek vond plaats op 10 mei 2012 (globale verkenning), op 13 en 19 mei 2012 (broedvogelonderzoek) en op 20 mei 2012 (planten- en vleermuizeninventarisatie), op eerste en laatste datum door beide onderzoekers. Het terrein is door beide onderzoekers apart en op twee verschillende ochtenden geïnventariseerd op broedvogels volgens de door SOVON opgestelde BMP-regels (Broedvogel Monitoring Project, van Dijk & Boele, 2011). Vervolgens zijn beide inventarisaties samengevoegd tot een broedvogellijst van het gebied met het minimaal aantal broedparen van elke soort, inclusief enkele vermoedelijke soorten (bijlage 2).

7 7 Vervolgens is het terrein geïnventariseerd op flora (vaatplanten en mossen). Alle aangetroffen inheemse soorten bomen, struiken, kruidachtige planten zijn genoteerd op een streeplijst (zie bijlage 1). De mosseninventarisatie is zo goed mogelijk gedaan, maar zal niet volledig zijn (onderstreepte soorten in bijlage 1). Tevens zijn alle aangetroffen aangeplante en/of verwilderde tuinplanten genoteerd (cursief genoteerde soorten in bijlage 1). Bij de flora-inventarisatie is tegelijkertijd gelet op voorkomende fauna, zoals amfibieën en insecten. Ook zijn de potenties van het perceel ingeschat, dat wil zeggen het mogelijk kunnen voorkomen van beschermde soorten die niet tijdens het veldbezoek zijn aangetroffen. De natuurtoets heeft het karakter van een quick scan en is uitgevoerd in het late voorjaar. Dit is een goede tijd om broedvogel- en flora-inventarisaties uit te voeren. Desondanks kunnen er zeker voor de overige fauna soorten zijn gemist. Gezien de kennis en ervaring van beide onderzoekers is op basis van professional judgement redelijk goed in te schatten welke planten en dieren kunnen voorkomen en of beschermde soorten in het geding zijn. Indien er twijfel is of een (strikt) beschermde soort voorkomt kan aanvullend onderzoek in het juiste seizoen worden voorgesteld. Foto 1: Lindenlaan als onderdeel van voormalige kloostertuin (foto: Jaco Diemeer)

8 8 Natuurbeleid Het huidige relevante natuurbeleid in ons land kent een aantal juridische kaders. De belangrijkste zijn de Natuurbeschermingswet 1998 en de Flora- en faunawet Aan beide zal worden getoetst. Hierna een toelichting op het juridisch kader. Gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 Op 1 oktober 2005 is de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 van kracht geworden. De gebiedsbeschermende aspecten van de Habitatrichtlijn zijn hiermee geïmplementeerd in het Nederlands recht. In formele zin is de wet nog niet in werking getreden omdat de omgrenzing van de Natura gebieden en de vaststelling van de instandhoudingdoelen voor de meeste gebieden nog niet hebben plaatsgevonden. Voor het Natura 2000-gebied Kennemerland Zuid zijn de grenzen en doelen wel aangewezen en opgesteld (per 8 januari 2007), maar nog niet definitief vastgesteld. Deze nieuwe wetgeving betekent dat in een Natura-2000 gebied projecten of handelingen die niet nodig zijn voor het beheer van het gebied en waarvan een negatief effect door verstoren of verslechteren kan uitgaan, niet zijn toegestaan zonder een vergunning van het bevoegd gezag, de provincie. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie. Dit netwerk vormt de hoeksteen van het beleid van de EU voor behoud en herstel van biodiversiteit. Het Natura 2000 netwerk geeft naast bescherming van gebieden (habitats), ook bescherming aan planten- en diersoorten. Het netwerk omvat alle gebieden die zijn beschermd op grond van de Vogelrichtlijn uit 1979 en de Habitatrichtlijn van Voor Kennemerland Zuid (zie geel gemarkeerde gebieden nabij het onderzoeksgebied, figuur 1) is de Europese Habitatrichtlijn van toepassing. Zie ook Ingrepen in of nabij een Natura 2000 gebied dienen te worden getoetst op hun effecten. Daarbij speelt het begrip significantie een belangrijke rol, oftewel hoe groot zijn de effecten op de aanwezige beschermde natuur. De significantie wordt getoetst aan de instandhoudingdoelstellingen van de soorten waarvoor dit Natura 2000-gebied is aangewezen. Hierbij werd vaak de 5% norm, ook wel Waardenburgnorm genoemd, aangehouden. Bij meer dan 5% verlies aan oppervlak van het betreffende habitattype of biotoop van relevante soorten werd gesproken van significantie. Er is ondertussen het nodige hierover gepubliceerd en er zijn ervaringen opgedaan in de juridische praktijk waarbij ook verliezen van minder dan 5% als significant zijn beoordeeld. De beoordeling van de significantie van effecten blijkt per gebied maatwerk te zijn en niet af te hangen van een kwantitatieve norm. Leidraad voor het vaststellen van significante effecten is als de verwachte afname van het biotoop groter is dan het minimum oppervlak van het habitattype of populatieomvang van de betreffende soort en de verwachte afname van de actuele situatie ertoe zal leiden dat de instandhoudingdoelstelling niet wordt gehaald én de veerkracht van het gebied zodanig is dat het langjarig gemiddelde onder de instandhoudingdoelstelling komt. Afhankelijk van de uitkomsten van het effectenonderzoek wordt bepaald in hoeverre de ingrepen kunnen worden toegestaan, of vergunningen nodig zijn en welke mitigerende danwel compenserende maatregelen moeten worden genomen. Het onderzoeksgebied Oude Kern Bennebroek ligt buiten het Natura 2000 gebied Kennemerland Zuid. Een echte habitattoets is daarom niet nodig. Het meest dichtbij ligt het Natura-2000-gebied Kennemerland-Zuid op ca meter (Huis te Manpad). Aangezien wij niet exact weten welke ingrepen in de toekomst in de Oude Kern van Bennebroek zullen plaatsvinden, kunnen wij eventuele effecten alleen op globale wijze toetsen. De verwachte ingrepen worden globaal getoetst op de zogenaamde externe werking van de activiteiten op de beschermde natuur van het Natura 2000 gebied. Voor meer informatie over de externe werking zie Het onderzoeksgebied ligt ook buiten de Ecologische Hoofdstructuur van de Provincie Noord-Holland (EHS). Dichtstbijzijnde EHS-gebied is het Reijgersbosch, dat op ca. 250 meter afstand van de Oude Kern van Bennebroek ligt.

9 Figuur 4: Onderzoeksgebied in Bennebroek. Bron: luchtfoto via Google Earth 9

10 10 Flora- en faunawet 2002 Het bevoegd gezag (BG) voor deze wet is de Dienst Regelingen (DR) van het ministerie van EL&I. Daar moet de toetsing en eventuele ontheffingsaanvraag worden ingediend. De aanleiding tot de Flora- en faunawet is dat het beschermen, ontwikkelen en beheren van natuurgebieden niet altijd genoeg is om de verscheidenheid van planten- en diersoorten in stand te houden. Bovendien komen veel soorten ook buiten natuurgebieden voor. De Flora- en faunawet regelt deze bescherming dus zowel binnen als buiten natuurgebieden. Deze wet beschermt soorten, niet individuele planten of dieren, om te voorkomen dat het voortbestaan van de soort in gevaar komt. Het uitgangspunt van de wet is Nee, tenzij. Dit betekent dat er geen schade mag worden gedaan aan beschermde dieren of planten, tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan. Heel vaak gaan activiteiten en de bescherming van soorten prima samen. Soms is het optreden van schade aan beschermde dieren en planten onvermijdelijk. In die situaties is het nodig om vooraf te bekijken of hiervoor een vrijstelling geldt, of dat een ontheffing moet worden aangevraagd. Op de website van het ministerie is een stappenplan weergegeven hoe te handelen inzake de Flora- en Faunawet. Hierbij is onderscheid gemaakt in soorten van tabel 1, tabel 2 en tabel 3 en in opklimmende volgorde van mate van bescherming. Voor vogels dient, bij afwezigheid van een gedragscode, indien nodig een ontheffing via een uitgebreide toets te worden aangevraagd. Indien er in het plangebied beschermde planten- of diersoorten voorkomen dient te worden nagegaan of en zo ja in welke mate de geplande ingrepen gevolgen hebben, of een vrijstelling geldt, of een gedragscode kan worden toegepast en of een ontheffing moet worden aangevraagd. Binnen de wet is voorzien in een stelsel van verbodsbepalingen. Activiteiten die onderstaande verbodsbepalingen overtreden in het geval van beschermde soorten zijn ontheffingsplichtig. Verstoring door de activiteiten (art. 10) is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Algemene verbodsbepalingen Flora- en faunawet, artikelen 8-12 Artikel 8. Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. Artikel 9. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. Artikel 10. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. Artikel 11. Het is verboden nesten, holen of andere voortplantingsplaatsen of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. Artikel 12. Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen.

11 11 Activiteiten en de mate van bescherming Voor veel, niet-beschermde, soorten geldt een vrijstelling zonder voorwaarden, bijvoorbeeld de meeste insecten. Voor algemeen beschermde soorten of soortgroepen ( Tabel 1 soorten ) geldt dat geen ontheffing nodig is als de activiteiten worden uitgevoerd volgens een gedragscode die de minister heeft goedgekeurd. Het betreft hier vrijwel alle inheemse broedvogels, diverse amfibieën en de meeste zoogdieren. Vrijstelling wordt alleen gegeven indien men zich houdt aan de vigerende gedragscode. Een voorbeeld is het afzien van ruimtelijke ingrepen binnen het vogelbroedseizoen indien vogelwaarden in het geding zijn. Het toepassen van een gedragscode geldt ook voor bestendig beheer van de soorten uit Tabel 2 van de Flora- en Faunawet. Zonder gedragscode en voor alle andere ingrepen dient een ontheffing te worden aangevraagd voor bijvoorbeeld de mogelijke aantasting van habitat van de eekhoorn, en groeiplaatsen van een groot aantal vaatplanten waaronder alle inheemse orchideeën. In het geval dat er een strikte bescherming van toepassing is ( Tabel 3 soorten ) kunnen verstorende activiteiten niet plaatsvinden zonder ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet. Hieronder vallen verblijfplaatsen van vleermuizen (locaties met kraamkolonies en/of overwinterende dieren), leefgebieden van de boommarter, noordse woelmuis, waterspitsmuis, zandhagedis, hazelworm, etc. Indien beschermende maatregelen worden getroffen behoeft geen ontheffing te worden aangevraagd en kan de overheid volstaan met een zogenaamde positieve afwijzing. Tot slot mag niet onvermeld zijn dat de Flora- en faunawet via artikel 2 een zorgplicht kent, waarbij ervan wordt uitgegaan, dat eenieder zorgvuldig omgaat met elk in het wild levend dier en plant, ook de niet beschermde. Omdat toetsing van de Flora- en faunawet in principe op het gehele oppervlak van ons land van toepassing is, geldt dit ook voor het gebied dat in dit rapport wordt behandeld. Foto 2: Vijver en aangeplante struiken en bomen in voormalige kloostertuin (foto: Jaco Diemeer)

12 12 Onderzoeksresultaten Flora Er zijn bij ons onderzoek in totaal 198 plantensoorten waargenomen, waarvan 117 soorten inheems, 70 soorten aangeplant en/of verwilderd en 11 soorten mos (zie bijlage 1: lijst waargenomen planten). Er zijn geen landelijk bedreigde soorten (Rode Lijst-soorten) waargenomen. We sluiten het voorkomen van de beschermde soort Gewone vogelmelk niet uit, maar hebben deze tijdens de inventarisatieronde in de tweede helft van mei niet aangetroffen (eerder in het seizoen mogelijk wel). De plantensoorten in de Oude Kern van Bennebroek behoren vrijwel allemaal tot één van de volgende ecologische groepen: Bos(rand)soorten, zoals o.a. look-zonder-look, fluitenkruid, geel nagelkruid en hondsdraf; Zeer algemene soorten die vrijwel overal in Nederland voorkomen, zoals o.a. krulzuring, vogelmuur, smalle weegbree en rood zwenkgras; Min of meer specifieke duinplanten, zoals zachte ooievaarsbek, duinsterretje en duinriet. Planten van vochtige standplaatsen en/of oevers, zoals riet, lisdodde, grote kattestaart. Aangeplante en/of verwilderde tuinplanten en bomen, zoals o.a. Leylandcipres, tulpenboom, sering en akelei (in bijlage 1 weergegeven in cursief); (Broed)vogels Tijdens de veldbezoeken zijn op grond van territorium-indicerende gedragingen (zoals zang en aandragen van voedsel) 21 soorten zekere (broed)vogels in het gebied aangetroffen, met in totaal minimaal 53 broedparen. Daarnaast komen 3 vogelsoorten waarschijnlijk voor (bijlage 2). Het terrein is geschikt broedgebied voor enkele algemeen in ons land voorkomende zangvogel- en bossoorten, zoals heggenmus, winterkoning, merel, boomklever en grote bonte specht. Bij het avondbezoek is speciaal gelet op de aanwezigheid van mogelijk nestelende gierzwaluwen in de gebouwen van het voormalige klooster. Hier zijn geen invliegende (en dus nestelende) gierzwaluwen waargenomen. Ook is speciaal gelet op de eventuele aanwezigheid van een nest of horst, bijvoorbeeld van een buizerd, in de hoge bomen van de kloostertuin. Er is een nest aanwezig in één van deze bomen. Volgens een bewoner van het klooster is dit een bewoond nest. We vermoeden dat het om een nest van een havik gaat, want dit geluid hoorden we tijdens één van de bezoeken. Omdat roofvogels jaarlijks terugkeren op hun bestaande nest zijn deze roofvogelnesten middels de Flora- en faunawet jaarrond beschermd. De boom waarin zo n nest zich bevindt is daarmee ook strikt beschermd. Verder komen in het gebied bosuilen en regelmatig ook ransuilen voor, die hier verblijven en mogelijk ook broeden (mededeling bewoner klooster). Reptielen, amfibieën en vissen Er zijn vooralsnog geen reptielen in het gebied te verwachten. Voor de zandhagedis (tabel 3 soort) is de oppervlakte geschikt leefgebied, namelijk open zandig duin, niet aanwezig en bovendien geïsoleerd van de meest nabij gelegen geschikte plekken in het Natura 2000-gebied Kennemerland Zuid (Amsterdamse Waterleidingduinen). Voor de hazelworm zou het onderzoeksgebied wel geschikt kunnen zijn (bosranden en grazige plekken) en de soort komt ook elders in Zuid-Kennemerland voor. De hazelworm is echter voor zover bekend (nog) niet waargenomen in de directe omgeving van het onderzoeksgebied. Bron: en Amfibieën hebben open water nodig om zich te kunnen voortplanten; na het larvale stadium gedragen ze zich meestal als landdieren. Tijdens het veldbezoek is in de buurt van één van de vijvers één amfibieënsoort waargenomen: de bruine kikker. Toch is het mogelijk dat in het gebied ook nog één of enkele exemplaren van de volgende soorten verblijven en/of daar s nachts foerageren: gewone pad en kleine watersalamander, alle zeer algemeen in ons land. De zwaarder beschermde rugstreeppad (tabel 3 soort) hebben we niet aangetroffen en verwachten we hier ook niet. In het water van de vijvers en de sloot hebben we geen vissen gezien; die verwachten we er ook niet. Zoogdieren Er zijn geen kleine, grondgebonden zoogdieren waargenomen. De volgende soorten kunnen echter wel in het gebied voorkomen: huismuis, bruine rat, bosmuis, egel, bosspitsmuis, huisspitsmuis en mol. Van de zoogdieren die zowel op de grond als in bomen leven hebben we er geen waargenomen. De volgende

13 13 soorten kunnen wel in het gebied verwacht worden: eekhoorn en boommarter, soort van tabel 2, resp.3 (zie bijlage 4: bronnenonderzoek zoogdieren). Met name deze laatste soort is de laatste jaren bezig met een opmars in Zuid-Kennemerland, en het onderzoeksgebied biedt zeer geschikt biotoop voor deze soort (bomen met natuurlijke holten en voldoende voedsel). Vleermuizen: De gebouwen van het voormalige St. Luciaklooster en de aangrenzende kerk met pastorie zijn mogelijk zeer geschikt als kraamplaats en/of winterverblijfplaats van vleermuizen (foto 3). Een eerste verkennende onderzoek met batdetector leverde de volgende waarnemingen op: Gewone dwergvleermuis (2 exemplaren) en Laatvlieger (1 exemplaar), beide rondvliegend in de schemering rond het Luciaklooster. Mogelijk komen er ook nog andere soorten vleermuizen in/rond deze gebouwen voor. Ook in de oude bomen in de kloostertuin kunnen kraamkolonies van vleermuizen voorkomen. Indien er in de toekomst ingrijpende verbouwingen of andere ingrepen gaan plaatsvinden aan deze gebouwen en/of aan de bomen in de kloostertuin, dan bevelen wij vanwege de strikt beschermde status van alle vleermuissoorten - een gedetailleerd en gedegen vleermuisonderzoek aan volgens het protocol van de zoogdiervereniging (recent geüpdatet in februari 2012), te downloaden via: Insecten Er zijn geen beschermde soorten insecten waargenomen of te verwachten. Tijdens de inventarisaties zijn wel de volgende bijzondere insectensoorten waargenomen: gele weidemier en hoornaar. Toetsing externe werking op Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid De toekomstige ingrepen op de onderzoeklocatie zijn momenteel nog niet bekend. Daarmee is ook de externe werking op Natura 2000 gebied nog niet te toetsen. Wel kunnen we een inschatting maken van mogelijke toekomstige ontwikkelingen in het plangebied. Verwacht kunnen worden de volgende bestemmingen: - Wonen - Maatschappelijke diensten, zoals scholen, bibliotheek, dagopvang e.d. Van deze bestemmingen verwachten we dat zij geen invloed zullen hebben op het Natura 2000-gebied, dat immers op tenminste 1500 meter afstand ligt. Wel zal het gebied in de toekomst daarvoor ontwikkeld worden, o.a. door sloop, het bouwrijp maken van delen van het terrein (bv. Raakterrein) en het aldaar bouwen van nieuwe woningencomplexen. Dit betekent dat gedurende enkele maanden er zicht- en geluidverstoring is door de activiteiten in en rond het gebied zelf (mogelijke overlast voor omwonenden). Ook zal door bouwverkeer het aantal verkeersbewegingen toenemen. Dit alles heeft een mogelijk verstorend effect op mens en natuur in de directe omgeving. De afstand ten opzichte van het Natura 2000 gebied is dermate groot (minstens 1500 meter) dat ook bij de ontwikkeling van het gebied géén verstoring op de natuur in het Natura 2000 gebied zal optreden.

14 14 Toetsing Flora- en faunawet 2002 Voor de aangetroffen plantensoorten geldt dat geen enkele soort wettelijk beschermd is conform de Floraen faunawet. Werkzaamheden die schade toebrengen aan (broed)vogels zijn verboden. In één van de grote oude bomen in de kloostertuin is een jaarrond beschermd vogelnest aangetroffen. Er zijn 21 vogelsoorten als zekere broedvogel waargenomen. Voor de meeste soorten valt het broedseizoen in de periode 15 maart- 15 juli. Daarom is het noodzakelijk dat de werkzaamheden buiten het broedseizoen worden uitgevoerd. In elk geval geldt de zorgplicht. Dat betekent, dat werkzaamheden in de winterperiode mogen worden uitgevoerd, mits hierbij geen vogelsoorten worden gedood of verontrust. De amfibieën bruine kikker, gewone pad en kleine watersalamander zijn wettelijk algemeen beschermde soorten. Voor deze soorten geldt een algemene vrijstelling van de Flora- en faunawet in geval van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting hetgeen hier in de toekomst van toepassing is. Beschermde reptielen als zandhagedis en hazelworm zijn niet aangetroffen en vooralsnog niet te verwachten. Met deze groep behoeft daarom geen rekening te worden gehouden. Dat geldt ook de insecten- en de visfauna. Van de mogelijk voorkomende landzoogdieren zijn de huismuis en de bruine rat van bescherming uitgezonderd; de overige soorten zijn algemeen wettelijk beschermd en hiervoor geldt een algemene vrijstelling van de Flora- en faunawet in geval van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting hetgeen hier in de toekomst van toepassing is. Alle soorten vleermuizen en dan met name hun verblijfplaatsen zijn wettelijk strikt beschermd. Indien de op het terrein aanwezige gebouwen (al of niet gedeeltelijk) worden gesloopt, verbouwd of van functie veranderd, moet rekening worden gehouden met een mogelijke verblijfplaats van vleermuizen, en dient hiernaar tijdig en uitgebreid onderzoek door een deskundige te worden verricht. Hiervoor is door de Zoogdiervereniging een onderzoeksprotocol opgesteld, dat waarborgt dat het vleermuisonderzoek goed plaatsvindt. Het protocol is onlangs nog aangepast (zie ) en is hier te vinden: Vanwege de beschermde status van alle soorten vleermuizen moet in de Oude Kern Bennebroek tijdig gedegen vleermuisonderzoek worden opgestart volgens bovengenoemd protocol bij de volgende ontwikkelingen: - Het slopen en/of renoveren van (delen van) het voormalige St. Luciaklooster (foto 3), schoolgebouwen, kerkgebouw en gebouwen op het Raakterrein. Dit betekent risico op het verstoren van aldaar verblijvende vleermuizen en risico op het permanent verloren gaan van kraam- en verblijfplaatsen. - Het opnieuw in onderhoud nemen of bouwrijp maken van de voormalige kloostertuin. Met name de hoge oude bomen zijn potentiële kraam- en verblijfplaatsen voor vleermuizen. Als deze blijven staan en er geen ingrijpende grondwerkzaamheden plaatsvinden, is het risico op verstoren van beschermde soorten gering.

15 15 Conclusies natuurtoets Toets aan de Natuurbeschermingswet 1998 Het gebied ligt op tenminste 1500 meter afstand van de dichtstbijzijnde begrenzing van het Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid, een Habitatrichtlijngebied en ligt op tenminste 250 meter van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Een habitattoets is daarom niet nodig. Getoetst op de externe werking van de mogelijke toekomstige ontwikkelingen en nieuwe functies van het gebied als voornamelijk woonlocatie zijn er géén negatieve effecten op het Natura 2000 gebied te verwachten. Getoetst aan de Flora- en faunawet 2002 kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Er zijn geen beschermde plantensoorten aangetroffen. Er zijn 21 soorten broedvogels aangetroffen. Alle broedvogelsoorten zijn wettelijk beschermd. Werkzaamheden die schade toebrengen aan (broed)vogels zijn verboden. Daarom wordt geadviseerd om eventuele toekomstige werkzaamheden, zoals slopen, het verwijderen van lage begroeiing, bouwrijp maken en bouwen, buiten het broedseizoen uit te voeren. Dus buiten de periode van half maart tot half juli. Bij het eventueel verwijderen van oude hoge bomen dienen deze vooraf te worden bekeken op de aanwezigheid van nesten van vogels, vleermuizen, eekhoorn en boommarter (holten). Bij constatering hiervan en de betreffende boom kan niet worden ontzien, dan moet een ontheffing Flora- en faunawet worden aangevraagd. Er is een beschermde amfibieënsoort waargenomen, namelijk de bruine kikker. Ook zijn waarschijnlijk gewone pad en/of kleine watersalamander in het gebied aanwezig. Voor deze soorten geldt een algemene vrijstelling van de Flora- en faunawet in geval van toekomstige ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Er zijn geen beschermde soorten reptielen, vissen en insecten in het gebied waargenomen of te verwachten. Er zijn geen beschermde soorten kleine, grondgebonden zoogdieren waargenomen, maar waarschijnlijk wel (soms) aanwezig. De huismuis en de bruine rat zijn van bescherming uitgezonderd; voor overige (algemene) soorten geldt een algemene vrijstelling van de Flora- en faunawet in geval van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Er zijn geen eekhoorns in het gebied aangetroffen, maar deze soort is in het uurhok van Bennebroek (25-41) volgens de zoogdieratlas wel recent aangetroffen en dus te verwachten. De eekhoorn is een soort van tabel 2 (van beschermde soorten), wat betekent dat voor gewone beheeractiviteiten en ruimtelijke ontwikkelingen gewerkt dient te worden met een goedgekeurde gedragscode, ofwel er moet ontheffing worden aangevraagd. Een ontheffing zal vervolgens worden getoetst op het criterium doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Ook de boommarter is niet in het gebied aangetroffen, maar wel in uurhok waargenomen ( en dus in het gebied te verwachten. De boommarter is een strikt beschermde soort van tabel 3, wat betekent dat voor reguliere beheeractiviteiten gewerkt dient te worden met een goedgekeurde gedragscode ofwel er moet ontheffing worden aangevraagd. Voor ruimtelijke ontwikkelingen moet te allen tijde ontheffing worden aangevraagd. Een ontheffing zal vervolgens worden getoetst op de volgende drie criteria: - er is groot maatschappelijk belang er is geen alternatief - doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort (uitgebreide toets). In het gebied zijn tenminste twee rondvliegende vleermuissoorten aangetroffen: de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger. De gebouwen zijn in dit onderzoek niet geïnspecteerd op verblijvende vleermuizen. Alle vleermuizen zijn strikt beschermde soorten volgens tabel 3.

16 16 Werkzaamheden die verblijvende vleermuizen verstoren zijn verboden. Indien er plannen zijn tot aanpassing van de gebouwen zoals sloop, renovatie of functieverandering dient tijdig een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld voor nader onderzoek, waarbij wordt aangeraden volgens het vleermuisprotocol te werken. Foto 3: Voormalig Luciaklooster (oostgevel) met grote kans op vleermuisverblijfplaatsen in de gebouwen (kraam- en/of overwinteringsplaatsen) (foto: Jaco Diemeer)

17 17 Bijlage 1: lijst met waargenomen planten Oude Kern Bennebroek WETENSCHAPPELIJKE NAAM NEDERLANDSE NAAM 1 Acer-spec. Esdoorn 2 Acer campestre Spaanse aak 3 Acer platanoides Noorse esdoorn 4 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 5 Aegopodium podagraria Zevenblad 6 Aesculus hippocastanum Witte paardekastanje 7 Agrostis capillaris Gewoon struisgras 8 Agrostis stolonifera Fioringras 9 Alchemilla mollis Fraaie vrouwenmantel 10 Alliaria petiolata Look-zonder-look 11 Allium schoenoprasum Bieslook 12 Alnus glutinosa Zwarte els 13 Amelanchier lamarckii Amerikaans krenteboompje 14 Anisantha sterilis IJle dravik 15 Anthoxanthum odoratum Gewoon reukgras 16 Anthriscus sylvestris Fluitekruid 17 Aquilegia vulgaris Wilde akelei 18 Arabidopsis thaliana Zandraket 19 Arrhenatherum elatius Glanshaver 20 Athyrium filix-femina Wijfjesvaren 21 Atrichum undulatum Groot rimpelmos 22 Aucuba japonica Broodboom 23 Bambusa-spec. Bamboe 24 Bellis perennis Madeliefje 25 Betula pendula Ruwe berk 26 Brachythecium rutabulum Gewoon dikkopmos 27 Bryonia dioica Heggerank 28 Buddleja davidii Vlinderstruik 29 Buxus sempervirens Palmboompje 30 Calamagrostis epigejos Duinriet 31 Calystegia sepium Haagwinde 32 Capsella bursa-pastoris Gewoon herderstasje 33 Cardamine hirsuta Kleine veldkers 34 Cardamine pratensis Pinksterbloem 35 Carex hirta Ruige zegge 36 Carpinus betulus Haagbeuk 37 Castanea sativa Tamme kastanje 38 Cedrus libani Libanonceder 39 Cerastium fontanum Gewone hoornbloem 40 Cerastium semidecandrum Zandhoornbloem 41 Ceratodon purpureus Gewoon purpersteeltje 42 Chamaecyparis-spec. Dwergcypres 43 Chamerion angustifolium Wilgeroosje 44 Chelidonium majus Stinkende gouwe 45 Cirsium arvense Akkerdistel 46 Claytonia perfoliata Witte winterpostelein 47 Conyza canadensis Canadese fijnstraal 48 Cornus-spec. Kornoelje 49 Cornus sanguinea Rode kornoelje 50 Cotoneaster-spec. Dwergmispel 51 Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 52 Crepis capillaris Klein streepzaad 53 Crocus-spec. Krokus

18 54 Cupressocyparis x leylandii Leylandcypres 55 Cymbalaria muralis Muurleeuwebek 56 Dactylis glomerata Kropaar 57 Deschampsia flexuosa Bochtige smele 58 Digitalis purpurea Gewoon vingerhoedskruid 59 Dryopteris filix-mas Mannetjesvaren 60 Eleagnus-spec. Olijfwilg 61 Epilobium hirsutum Harig wilgeroosje 62 Epilobium montanum Bergbasterdwederik 63 Epilobium parviflorum Viltige basterdwederik 64 Epilobium tetragonum Kantige basterdwederik 65 Equisetum arvense Heermoes 66 Erophila verna Vroegeling 67 Eupatorium cannabinum Koninginnekruid 68 Fagus sylvatica Beuk 69 Fallopia japonica Japanse duizendknoop 70 Festuca arundinacea Rietzwenkgras 71 Festuca rubra Rood zwenkgras 72 Forsythia-spec. Chinees Klokje 73 Fraxinus excelsior Gewone es 74 Fumaria officinalis* foto Gewone duivekervel * foto 75 Galium aparine Kleefkruid 76 Geranium-spec. Ooievaarsbek 77 Geranium molle Zachte ooievaarsbek 78 Geranium robertianum Robertskruid 79 Geum urbanum Geel nagelkruid 80 Glechoma hederacea Hondsdraf 81 Glyceria fluitans Mannagras 82 Gnaphalium luteo-album Bleekgele droogbloem 83 Grimmia pulvinata Gewoon muisjesmos 84 Hedera helix Klimop 85 Heracleum mantegazzianum Reuzenbereklauw 86 Hieracium aurantiacum Oranje havikskruid 87 Holcus lanatus Gestreepte witbol 88 Hordeum murinum Kruipertje 89 Hosta-spec. Hosta 90 Hydrangea-spec. Hydrangea 91 Hypericum-spec. Hertshooi 92 Hypochaeris radicata Gewoon biggekruid 93 Ilex aquifolium Hulst 94 Impatiens parviflora Klein springzaad 95 Iris pseudacorus Gele lis 96 Juncus effusus Pitrus 97 Juniperus-spec. Juniperus 98 Kerria japonica Ranonkelstruik 99 Kindbergia praelonga Fijn laddermos 100 Laburnum anagyroides Goudenregen 101 Lamium album Witte dovenetel 102 Lamium purpureum Paarse dovenetel 103 Lapsana communis Akkerkool 104 Lemna minor Klein kroos 105 Ligustrum ovalifolium Haagliguster 106 Liriodendron tulipiferum Tulpenboom 107 Lolium perenne Engels raaigras 108 Lonicera xylosteum Rode kamperfoelie 109 Lotus pedunculatus Moerasrolklaver 110 Lythrum salicaria Grote kattestaart 111 Mahonia aquifolium Mahonia 18

19 112 Malus sylvestris Appel 113 Marchantia polymorpha Parapluutjesmos 114 Matricaria recutita Echte kamille 115 Mnium hornum Gewoon sterrenmos 116 Moehringia trinervia Drienerfmuur 117 Myosotis arvensis Akkervergeet-mij-nietje 118 Origanum vulgare Wilde marjolein 119 Oxalis corniculata Gehoornde klaverzuring 120 Paeonia-spec. Pioen 121 Pentaglottis sempervirens Overblijvende ossetong 122 Philadelphus-spec. Boerenjasmijn 123 Phleum pratense Timoteegras 124 Phragmites australis Riet 125 Picea abies Fijnspar 126 Picea omorika Servische spar 127 Pinus nigra Zwarte den 128 Plagiomnium undulatum Gerimpeld boogsterrenmos 129 Plantago lanceolata Smalle weegbree 130 Plantago major Grote weegbree 131 Platanus-spec. Plataan 132 Poa annua Straatgras 133 Poa nemoralis Schaduwgras 134 Poa pratensis Veldbeemdgras 135 Poa trivialis Ruw beemdgras 136 Polygonatum multiflorum Gewone salomonszegel 137 Polygonum aviculare Gewoon varkensgras 138 Polytrichum-spec. Haarmos 139 Populus x canescens Grauwe abeel 140 Potentilla anserina Zilverschoon 141 Potentilla fruticosa Ganzerik 142 Potentilla indica Schijnaardbei 143 Prunus-spec. Prunus 144 Prunus avium Zoete kers 145 Prunus cerasifera Kerspruim 146 Prunus padus Vogelkers 147 Prunus spinosa Sleedoorn 148 Pterocaria fraxinifolia Vleugelnoot 149 Quercus robur Zomereik 150 Ranunculus acris Scherpe boterbloem 151 Ranunculus ficaria Speenkruid 152 Ranunculus repens Kruipende boterbloem 153 Rhododendron ponticum Pontische rododendron 154 Rhytidiadelphus squarrosus Gewoon haakmos 155 Ribes aureum Gele alpenbes 156 Ribes sanguineum Ribes 157 Robinia pseudoacacia Robinia 158 Rubus fruticosus Gewone braam 159 Rubus spectabilis Prachtframboos 160 Rumex acetosa Veldzuring 161 Rumex obtusifolius Ridderzuring 162 Sagina procumbens Liggende vetmuur 163 Salix alba Schietwilg 164 Salix cinerea Grauwe wilg 165 Salix sepulcralis tristis Treurwilg 166 Sambucus nigra Gewone vlier 167 Sedum-spec. Vetkruid 168 Sedum telephium Hemelsleutel 169 Senecio jacobaea Jakobskruiskruid 19

20 170 Senecio vulgaris Klein kruiskruid 171 Silene dioica Dagkoekoeksbloem 172 Sisymbrium officinale Gewone raket 173 Solidago-spec. Guldenroede 174 Sonchus arvensis Akkermelkdistel 175 Sonchus asper Gekroesde melkdistel 176 Sonchus oleraceus Gewone melkdistel 177 Sorbus aria Meelbes 178 Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes 179 Stellaria media Vogelmuur 180 Symphoricarpos-spec. Sneeuwbes 181 Syntrichia ruralis var. arenicola Groot duinsterretje 182 Syringa-spec. Sering 183 Tanacetum parthenium Moederkruid 184 Taraxacum officinale Gewone paardebloem 185 Taxus baccata Taxus 186 Tilia-spec. Linde 187 Trifolium dubium Kleine klaver 188 Trifolium pratense Rode klaver 189 Trifolium repens Witte klaver 190 Ulmus-spec. Iep 191 Urtica dioica Grote brandnetel 192 Veronica arvensis Veldereprijs 193 Veronica chamaedrys Gewone ereprijs 194 Veronica hederifolia Klimopereprijs 195 Veronica serpyllifolia Tijmereprijs 196 Viburnum lantana Wollige sneeuwbal 197 Viburnum rhytidophyllum Sneeuwbal 198 Vitis-spec. Wijnstok Toelichting: Mossen zijn onderstreept. Aangeplante en/of verwilderde soorten zijn cursief. Inheemse soorten zijn zonder opmaak Op alfabetische volgorde van wetenschappelijke namen Veldwerk: mei Foto 4: Gewone duivekervel behoort tot de akkeronkruiden, aangetroffen tegen een muur bij voormalige gemeentewerf (foto: Jaco Diemeer)

21 21 Bijlage 2: lijst met waargenomen broedvogels Oude Kern Bennebroek euring soort aantal broedpaar Houtduif Grote Bonte Specht Winterkoning Heggenmus Roodborst Merel Zanglijster Zwartkop Tjiftjaf Staartmees Pimpelmees Koolmees Boomklever Boomkruiper Gaai Ekster Kauw Zwarte Kraai Huismus Vink Groenling 1 Waarschijnlijke broedvogels: Nijlgans Bosuil Ransuil 1 3 Foto 5: Koolmees is één van de voorkomende broedvogelsoorten

22 22 Bijlage 3: bronnenonderzoek zoogdieren Bron: Aanwezig (gevalideerd) in uurhok 25-41(Bennebroek) tussen : Algemene zoogdieren: - Eekhoorn - Egel - Haas - Konijn - Mol - Vos Vleermuizen: - Baard- of Brandts vleermuis - Gewone dwergvleermuis - Gewone grootoorvleermuis - Laatvlieger - Meervleermuis - Rosse vleermuis - Ruige dwergvleermuis - Watervleermuis Marterachtigen: - Boommarter - Bunzing - Wezel Hoefdieren: - Damhert - Ree Spitsmuizen: - Huisspitsmuis Muizen en ratten: - Bosmuis - Bruine rat - Rosse woelmuis - Veldmuis Foto 6: Laatvlieger, een van de voorkomende vleermuissoorten in het onderzoeksgebied

23 23 Bijlage 4: bronnenonderzoek planten FLORON-soortenlijst van : Acer campestre Acer pseudoplatanus Achillea millefolium Aegopodium podagraria Aesculus hippocastanum Agrostis capillaris Agrostis gigantea Agrostis stolonifera Agrostis vinealis Alchemilla mollis Alliaria petiolata Allium oleraceum Allium paradoxum Allium vineale Alnus glutinosa Alnus incana Alopecurus pratensis Amaranthus blitum Anemone nemorosa Angelica sylvestris Anisantha sterilis Anthoxanthum odoratum Anthriscus sylvestris Antirrhinum majus Aphanes inexpectata Arctium minus Athyrium filix-femina Ballota nigra subsp. foetida Bellis perennis Berberis vulgaris Betula pendula Brassica rapa Bromus hordeaceus Bryonia dioica Buddleja davidii Butomus umbellatus Calamagrostis epigejos Callitriche Caltha palustris subsp. palustris Calystegia sepium Campanula porscharskyana Capsella bursa-pastoris Cardamine flexuosa Cardamine hirsuta Cardamine pratensis Carex acutiformis Carex arenaria Carex hirta Carex riparia Centranthus ruber Cerastium fontanum subsp. vulgare Cerastium glomeratum Chamerion angustifolium Chelidonium majus Chenopodium album Cicuta virosa Cirsium arvense Cirsium palustre Claytonia perfoliata Claytonia sibirica Convallaria majalis Conyza canadensis Corydalis solida Corylus avellana Crataegus monogyna Crepis capillaris Dactylis glomerata Digitalis purpurea Digitaria sanguinalis Diplotaxis muralis Diplotaxis tenuifolia Doronicum plantagineum Dryopteris carthusiana Dryopteris dilatata Dryopteris filix-mas Echinochloa crus-galli Elytrigia repens Epilobium hirsutum Epilobium parviflorum Equisetum arvense Equisetum palustre Erodium cicutarium Erophila verna Eschscholzia californica Euonymus europaeus Eupatorium cannabinum Euphorbia lathyrus Euphorbia peplus Fagus sylvatica Fallopia convolvulus Fallopia sachalinensis Festuca filiformis Festuca gigantea Festuca rubra Filipendula ulmaria Fraxinus excelsior Galanthus nivalis Galeopsis tetrahit Galinsoga quadriradiata Galium aparine Geranium dissectum Geranium molle Geranium pusillum Geranium robertianum Geum urbanum Glechoma hederacea Glyceria fluitans Gnaphalium uliginosum Hedera helix Heracleum mantegazzianum Heracleum sphondylium Holcus lanatus Humulus lupulus Hydrocotyle ranunculoides Hypochaeris radicata Ilex aquifolium Impatiens glandulifera Impatiens parviflora Iris pseudacorus Juglans regia

24 Juncus effusus Lamiastrum galeobdolon 'Florentinum' Lamium album Lamium maculatum Lamium purpureum Lapsana communis Lathyrus latifolius Lemna gibba Lemna minor Ligustrum vulgare Lobularia maritima Lolium perenne Lonicera periclymenum Lotus corniculatus var. corniculatus Lunaria annua Luzula campestris Lycopus europaeus Lythrum salicaria Malus sylvestris Malva moschata Meconopsis cambrica Moehringia trinervia Muscari botryoides Myosotis arvensis Myosotis sylvatica Narcissus pseudonarcissus ssp. major Nicandra physalodes Nuphar lutea Nymphaea alba Oenothera biennis Oenothera parviflora Ornithogalum nutans Ornithogalum umbellatum Oxalis corniculata Oxalis fontana Panicum miliaceum Papaver somniferum Persicaria maculosa Phalaris arundinacea Philadelphus Phragmites australis Phytolacca esculenta Pinus nigra Plantago lanceolata Plantago major ssp. major Poa annua Poa pratensis Poa trivialis Polygonum aviculare Populus alba Portulaca oleracea Potentilla anserina Potentilla indica Primula vulgaris Prunella vulgaris Prunus padus Prunus serotina Pseudofumaria alba Pseudofumaria lutea Quercus robur Quercus rubra Ranunculus acris Ranunculus bulbosus Ranunculus ficaria ssp. bulbilifer Ranunculus repens Rhododendron ponticum Ribes alpinum Ribes uva-crispa Robinia pseudoacacia Rosa rubiginosa Rubus caesius Rubus fruticosus Rubus idaeus Rumex acetosa Rumex acetosella Rumex conglomeratus Rumex crispus Rumex hydrolapathum Rumex obtusifolius Rumex sanguineus Sagina apetala Sagina procumbens Salix alba Sambucus nigra Samolus valerandi Scilla non-scripta Scilla siberica Scilla siehei Scrophularia nodosa Scrophularia umbrosa Sedum album Senecio jacobaea Senecio vulgaris Silene dioica Sisymbrium officinale Solanum nigrum ssp. nigrum Solidago canadensis Sonchus arvensis Sonchus asper Sonchus oleraceus Sorbus aucuparia Stachys sylvatica Stellaria media Symphoricarpos albus Tanacetum parthenium Taraxacum officinale Taxus baccata Tilia x vulgaris Trifolium dubium Trifolium repens Typha angustifolia Typha latifolia Ulmus minor Ulmus x hollandica Urtica dioica Urtica urens Valeriana officinalis Veronica arvensis Veronica beccabunga Veronica chamaedrys Veronica filiformis Veronica hederifolia Veronica officinalis Viola curtisii Viola odorata

25 Literatuur Bos, F. et al., 2006 De dagvlinders van Nederland / Nederlandse fauna 7. Leiden / Utrecht, 2006 Bovenkamp, Bart van de, 2012 Notitie Bestemmingsplan Oude Kern Bennebroek Milieudienst IJmond, in opdracht gemeente Bloemendaal Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (red.) De amfibieën en reptielen van Nederland / Nederlandse fauna 9. Leiden / Utrecht, 2009 Dijk, A.J. van & Boele, A Handleiding SOVON Broedvogelonderzoek. Tweede druk. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Dijkstra, K-D. et al., 2002 De Nederlandse libellen / Nederlandse fauna 4. Leiden / Utrecht Fopma, M Projectplan Bestemmingsplan Oude Kern Bennebroek Gemeente Bloemendaal Registratienummer: Gemeente Bloemendaal, 2011 Herziene ruimtelijke visie voor de Oude Kern Bennebroek Registratienummer: Hustings, F. et al., 2002 Atlas van de Nederlandse broedvogels / Nederlandse fauna 5. Leiden / Utrecht Janssen, J. & J. Schaminée, 2004 Europese natuur in Nederland: Soorten van de habitatrichtlijn. Utrecht Kapteyn, K., 1995 Vleermuizen in het landschap. Haarlem Lange, R., P. Twisk, A. van Winden & A. van Diepenbeek, 1994 Zoogdieren van West-Europa. Utrecht Meijden, R. van der, 2005 Heukels Flora van Nederland (23 ste druk). Wolters Noordhoff, Groningen Ministerie van LNV Buiten aan het werk? Houd tijdig rekening met beschermde dieren en planten. (brochure)

26 Links (kaarten met begrenzing van natuurgebieden en EHS in Nederland) (documenten over Natura 2000-gebied Kennemerland Zuid ) (recente verspreiding zoogdieren per provincie en per uurhok) (losse waarnemingen alle soorten van diverse waarnemers) (informatie en verspreidingskaartjes van alle Nederlandse soorten amfibieën, reptielen en vissen) (over de beschermde soorten in de gemeente Amsterdam) (uitgebreide en nuttige info over Gewone dwergvleermuis) (uitgebreide en nuttige info over Laatvlieger) (info over Eekhoorn) (info over ontwikkelingen en planvorming, en downloads Oude Kern Bennebroek)

27 Colofon Opdrachtgever: Mw. M. Fopma namens gemeente Bloemendaal Opdrachtnemer: Antje Ehrenburg Ecologisch bureau Antje Ehrenburg Koppestokstraat AN Haarlem Diemeer Natuurbeheer & Onderzoek Donkerelaan JP Bloemendaal Veldwerk & rapportage: Antje Ehrenburg & Jaco Diemeer Ontwerp & foto s: Antje Ehrenburg & Jaco Diemeer Eindredactie: Antje Ehrenburg Datum publicatie: juni 2012