Het is vanuit dit verband gezien logisch dat de bestraffing van plichtsverzuim met betrekking tot de heilige plaatsen zwaar bestraft werd.

Transcriptie

1 Inleiding Stammen Strijd om het land Traditionele rolverdeling Kennis van de omgeving Spiritualiteit: Dreamtime Meer info over Aboriginals (links) Inleiding Hoewel er erg weinig zekerheid bestaat over de vroegste geschiedenis van Australië, zijn de deskundigen het er wel over eens dat het land al duizenden jaren bevolkt is. De schattingen lopen uiteen van en jaar. Al die tijd (tot de ontdekking van Australië in 1602) heeft zich in Australië dus een cultuur kunnen ontwikkelen die sterk verschilt van de Europese cultuur. Stammen De oude Aboriginals leefden in stammen of clans, waarbij de stamleden allen van dezelfde gemeenschappelijke voorouder afstammen. Het woord "voorouder" (of ancestor) moet hier niet letterlijk worden genomen, maar worden beschouwd in de spirituele context (zie Ancestor. Tradities, rituelen en tribal law verbonden de mensen met het land dat ze bewoonden. Op dit land lagen belangrijke spirituele plaatsen, waar hun geest na hun dood zou terugkeren. Uluru is waarschijnlijk de bekendste heilige plaats in Australië. De stam als geheel was verantwoordelijk voor het onderhoud van deze belangrijke heilige plaatsen. Het niet nemen van deze verantwoordelijkheid zou de geesten (ancestral spirits) kunnen ontstemmen, waardoor ze rampspoed over de stam zouden kunnen afroepen. Het is vanuit dit verband gezien logisch dat de bestraffing van plichtsverzuim met betrekking tot de heilige plaatsen zwaar bestraft werd. De stammen waren vaak semi-nomaden, hoewel er ook stammen met een vaste woonplaats 1 / 6

2 waren. Dit hing vooral samen met de beschikbaarheid van water en voedsel. Daar waar veel voedsel en water was, bleven de stammen lang, wanneer de voorraden laag waren, trokken ze verder. Soms gingen ze alleen maar op reis om hun heilige plaatsen te bezoeken. De grenzen van het gebied waarin de stammen leefden werden bepaald door allerlei legenden uit de Dreamtime. Dit rondtrekken ging volgens vaste routes, die ook weer volgens legendes waren vastgelegd. Het is dus niet zo dat ze in wanhoop door de woestijn trokken, zoekend naar water. De strijd om het land verdreven maar vechtend om terug te komen Doordat de stammen aan het land verbonden waren (en niet de individuen), was het concept "grond-eigendom" bij de Aboriginals onbekend. Toen de blanken kwamen, en het land bestempelden als Terra Nullius (latijn: niemandsland), was het snel gedaan met de Aboriginals en hun land. Hele stammen werden verdreven van hun voorouderlijk land. Het duurde tot na de Tweede Wereldoorlog voordat de Aboriginals zich gingen organiseren om hun land terug te krijgen, en pas in 1962 stuurde de eerste stam een petitie naar de federale regering waarin ze hun land terugeisden. De regering ging hier niet op in, waarna de stam de zaak voor de rechter bracht. Deze besloot (1971) dat de regering gelijk had in haar stelling dat de stam onvoldoende economische, juridische of politieke binding met het land had om het terug te mogen eisen. Als gevolg van deze rechtzaak, en de publieke druk die door alle publiciteit ontstond, kwam de regering in 1976 met de Lands Right Act. Door deze wet mogen stammen hun land terugeisen via één van de drie Aboriginal Land Councils. De wet is echter sterk beperkt, het enige land dat opeisbaar is, is het droge, dorre land van het Northern Territory. Het land dat niemand anders wil hebben. Voorbeelden van geclaimed land: Uluru, Kata Tjuta. Helaas vielen deze gebieden onder Nationale Parken, en daardoor niet onder the Land Act. Echter, door een aantal wijzigingen in de wet, zijn deze gebieden toch aan de Aboriginal stammen toegewezen. Enige voorwaarde: het moest onmiddelijk aan de overheid worden geleased. 2 / 6

3 Momenteel is ongeveer de helft van het Northern Territory geclaimed, het process duurt jaren per claim, voornamelijk doordat de regering van het Northern Territory elke claim aanvecht en de bewijslast bij de Aboriginals ligt. Ook South Australia, Queensland, New South Wales en Western Australia bestaan Land Right Acts, hoewel die veel minder vergaan zijn dan die in het Northern Territory. Zo kunnen de traditionele bewoners in South Australia eventuele mijnbouwactiviteiten op hun land niet tegenhouden. Native title Nabij Cape York ligt Murray Island. Vijf bewoners van de Torres Strait begonnen in 1982 een rechtszaak waarin zij aanvoerden dat het juridisch principe "Terra Nullius" onrechtmatig was, aangezien zij al duizenden jaren een binding hadden met het land, een binding die duidelijk elementen van het westerse begrip "eigendom" in zich had. Het was een grote schok (vooral van mijnbouworganisaties en andere industriële belangengroepen) dat de hoogste rechtbank van Australië, the High Court, besloot dat deze eisers gelijk hadden en dat het Terra Nullius-principe onjuist was. Met deze uitspraak bevestigde de rechtbank het bestaan van "native title", het eigendomsrecht van de oorspronkelijke bewoners. De uitspraak gaf echter niet aan hoever de rechten onder "native title" gaan. Daarom kwam de federale regering in 1993 met de Native Title Act. Helaas geeft deze nieuwe wet weinig nieuwe rechten. Ook onder deze wet kan alleen land geclaimed worden dat niemand anders bezit of leased, alsmede land waar de bewoners nog steeds wonen en mee gebonden zijn. Goed punt is echter, dat een hoop leasecontracten met mijnbouwbedrijven ooit aflopen, waarna de "native title" alsnog in stelling kan worden gebracht! Helaas voor de Aboriginals betekent ook deze wet niet dat ze complete zeggenschap over het land krijgen. Ze hebben geen veto over projectontwikkelingen en mijnbouw. Traditionele rollen De rolverdeling in de stammen was zoals je die zou verwachten bij een nomadisch, jagend volk: de man jaagt, beschermt en maakt gereedschap, terwijl de vrouw voornamelijk vruchten en dergelijke zoekt, kinderen opvoedt en het eten bereidt. Er zijn zelfs speciale wetten en rituelen waarvoor de vrouwen van de stam verantwoordelijk zijn. Hoewel deze rolverdeling in Westerse 3 / 6

4 ogen nogal veroudert aandoet, zorgt het voor duidelijkheid: ieder kende zijn of haar rol in het voortbestaan van de stam. Kennis van de omgeving Om in de Australische Outback te kunnen overleven, is het essentieel dat je kennis over de omgeving hebt. In de loop van de millenia dat de stammen het continent bevolkten hebben ze een uitgebreide kennis opgedaan over planten en dieren die op hun land voorkomen. De Aboriginals ervaren een levende band met deze elementen die wordt uitgedrukt door deze planten en dieren of andere natuurlijke verschijnselen een totemistisch karakter te geven. Wanneer de aboriginals op jacht gaan vragen ze de voorouderlijke geest om een zegen. Ook hierbij spelen traditionele rituelen en legendes dus een belangrijke rol. De Aboriginals hebben nooit aan "moderne landbouw" gedaan. Wel hadden ze een manier gevonden om het land in hun voordeel aan te passen: selectief afbranden. Aboriginals hebben een systeem ontwikkeld waarbij ze, elk jaar in een ander deel van hun land, de lagere begroeiing en dood gras afbranden. Door dit afbranden wordt de aangroei van jonge planten versneld, wat weer meer dieren aantrekt. Bovendien vermindert dit de hoeveelheid brandbaar materiaal, hetgeen de kans op oncontroleerbare bosbranden vermindert. Dreamtime In het stuk hierboven zijn al termen genoemd zoals voorouders, spirit en dreamtime. Deze termen hangen allemaal samen met de diepgaande spirituele cultuur van de Aboriginals. Deze cultuur is voor westerlingen vaak moeilijk te begrijpen. Veel volwassenen die de cultuur bestuderen, en zelfs in stammen worden opgenomen, bevinden zich na jaren qua kennis op het niveau van een vijfjarige Aboriginal. Aangezien ik het van belang vind ook iets van de cultuur van een land mee te krijgen, heb ik een aantal tours gedaan (kleinschalige) en een aantal presentaties bijgewoond. Ik snap dan ook een beetje van de cultuur, hoewel ik me nog lang niet op het vijf-jarigen niveau bevindt. Kern van de Aboriginal cultuur is het begrip dreamtime. In deze Dreamtime hebben de voorouders 4 / 6

5 Elke Aboriginal heeft zijn eigen totem. Deze totem kan alles zijn, een slang, een klein vogeltje, een kangaroe... de Aboriginal kan zijn totem niet kiezen, zijn totem kiest hem. Hierdoor past de totem goed bij zijn karakter. Maar wat het ook is, een sterk, gevaarlijk dier, of een klein ongevaarlijk beestje... de totem helpt de aboriginal door het leven. In het begin van de Dream Time was er niets. Pas toen de Ancestral Beings (Voorouderlijke wezens) kwamen ontstond het landschap. Deze wezens, half menselijk, half mythologisch, voerden al reizend allerlei handelingen uit waardoor het landschap werd gevormd. Gedurende hun reis, zongen de Ancestral Beings voortdurend. Hun gezang had een grote invloed op de omgeving en vormde deze, lieten als het ware sporen achter. De routes die de voorouders namen worden dan ook Songlines genoemd. Diegene die deze liederen kent kan zijn weg vinden door het land. De melodie, klankkleur en het ritme geven beschrijvingen van de route en bij een grens met een andere clan kan deze kennis geruild worden. Zo, met het lied van de aangrenzende clan in het hoofd kan ook hier de weg gevonden worden. Dit systeem heeft ervoor gezorgd dat de Aborigines half Australië konden doorkruisen, steeds over de zangpaden van de mythische voorouders. Op het einde van de scheppingsreis transformeerden de 'Ancestral Beings' in een element in het landschap, verdwenen zij achter territoriale grenzen of zakten zij in de aarde. Ook andere handelingen van de Ancestors hadden invloed op het landschap. Zo bestaat er een legende over Burning Mountain: Een dappere strijder hoorde dat een vijandige stam een aanval op zijn stam zou uitvoeren. Hij riep een groep strijders bijeen en tezamen gingen zij in de aanval. De vijandige stam werd verslagen, maar de dappere leider sneuvelde. Zijn vrouw huilde brandende tranen, die de berg in brand deden vliegen. (zie ook: de geografie van Australië ). Alles op de wereld is op die manier gecreëerd door de voorouders. De lach van de Kookaburrah, de slang die geen poten heeft, alles heeft zijn eigen legende, waarbij altijd ancestors betrokken zijn. 5 / 6

6 Meer info: - Aboriginal Art Online 6 / 6