(B) september 2018

Transcriptie

1 (B) september 2018 Beslissing over het voorstel van NV ELIA SYSTEM OPERATOR betreffende de aanpassing van de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten Inwerkingtreding op 01/12/2018 genomen met toepassing van artikel 159, 1, van het technisch reglement van 19 december 2002 voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe CREG Nijverheidsstraat 26-38, 1040 Brussel, België T F info@creg.be

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 Wettelijk kader... 4 Analyse van het voorstel Voorafgaande opmerkingen en voorbehouden In overweging genomen beoordelingselementen Openbare raadpleging Beschrijving van de voorgestelde evoluties Organisatie van de veilingen van primair regelvermogen op het regionale platform Invoering van een prijs van de offerte voor de activering van de tertiaire reserve standaard en flex gereserveerd via niet-cipu technische eenheden Wijzigingen betreffende de technisch-economische merit order van de activering van het regelvermogen Wijziging van het prijsplafond van de offertes voor de activering van de opwaartse tertiaire reserve Aanvullende overwegingen Beslissing /15

3 INLEIDING De COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS (CREG) onderzoekt in deze beslissing, met toepassing van artikel 159, 1, van het Koninklijk Besluit van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe (hierna: het technisch reglement), het voorstel van de NV ELIA SYSTEM OPERATOR (hierna: ELIA) betreffende de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten. De CREG ontving dit voorstel van ELIA per brief van 9 juli ELIA heeft aan haar brief twee documenten toegevoegd: 1) een document "Règles de fonctionnement du marché relatif à la compensation des déséquilibres quart-horaires Entrée en vigueur au 01/04/2018, 2) het hierboven vermelde document in een versie met de aanduiding van de punten die verschillend zijn van het voorstel van ELIA over de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten dat werd goedgekeurd door de beslissing (B)1713 van de CREG van 8 februari De CREG ontving een brief van ELIA van 17 juli 2018 waaraan ELIA een versie van haar voorstel heeft toegevoegd waarin enkele typfouten waren verbeterd, ze heeft dus de twee voormelde documenten en de overeenstemmende versies in het Nederlands toegevoegd, in totaal heeft ze dus vier documenten toegevoegd. Het voorstel van ELIA bestaat uit de brief van ELIA van 9 juli 2018, de brief van 17 juli 2018 en de vier documenten die bij deze laatste brief gevoegd zijn. De onderhavige beslissing bestaat uit drie delen. Het eerste deel vat het wettelijk kader samen. Het tweede deel bevat een analyse van het voorstel en het derde deel omvat de eigenlijke beslissing. De brief van ELIA van 9 juli 2018, die van 17 juli 2018 en de vier documenten die als bijlage bij deze brief gevoegd zijn, worden bij de onderhavige beslissing gevoegd. Op 20 september 2018 keurde het Directiecomité van de CREG de onderhavige beslissing goed. 3/15

4 WETTELIJK KADER 1. Artikel 159, 1, van het koninklijk besluit van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe (hierna: het technisch reglement) bepaalt dat, op voorstel van de netbeheerder, de werkingsregels van de markt bestemd voor de compensatie van de kwartuuronevenwichten worden goedgekeurd door de CREG en gepubliceerd door de netbeheerder. 2. Dit artikel past binnen de bevoegdheid voor de regulerende instanties bedoeld in artikel 37, lid 6, onder b), van Richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG dat luidt als volgt: "de regulerende instanties zijn bevoegd voor de vaststelling of de voldoende ruim aan de inwerkingtreding voorafgaande goedkeuring van ten minste de methoden voor het berekenen of vastleggen van de voorwaarden inzake: a) [ ]; b) de verstrekking van balanceringsdiensten, die zo economisch mogelijk worden uitgevoerd en passende stimuleringsmaatregelen bieden voor netwerkgebruikers om hun input en output op elkaar af te stemmen. De balanceringsdiensten worden op billijke en nietdiscriminerende wijze verstrekt en zijn gebaseerd op objectieve criteria [...]. " Op 18 december 2017 trad de Verordening (EU) 2017/2195 van de Commissie van 23 november 2017 tot vaststelling van richtsnoeren voor elektriciteitsbalancering in werking, die gedetailleerde bepalingen bevat inzake elektriciteitsbalancering, met inbegrip van gemeenschappelijke beginselen voor de inkoop en verrekening van frequentiebegrenzingsreserves, frequentieherstelreserves en vervangingsreserves, en een gemeenschappelijke methodologie voor de activering van frequentieherstelreserves en vervangingsreserves (artikel 1.1). Een aantal artikelen daarvan worden weliswaar pas van toepassing één jaar na de inwerkingtreding van deze verordening (meer bepaald de artikelen 14, 16, 17, 28, 32, 34, 35, 36, 44 tot en met 49, en 54 tot en met 57). Deze verordening voorziet in de goedkeuring door de regulator van tal van voorwaarden of methodologieën, waarvan een aantal door alle regulerende instanties van de lidstaten resp. alle regulerende instanties van een betrokken regio op gezamenlijk voorstel van de TSO s samen moeten worden goedgekeurd (artikel 5.2 en 5.3) en een aantal door alle regulerende instanties van elke betrokken lidstaat op voorstel van de TSO( s) van een lidstaat (artikel 5.4). Zo zal de netbeheerder uiterlijk zes maanden na de inwerkingtreding van de voornoemde verordening een voorstel van modaliteiten en voorwaarden voor aanbieders van balanceringsdiensten (BSP s) en balanceringsverantwoordelijken (BRP s) moeten opstellen en deze ter goedkeuring aan de CREG voorleggen met toepassing van artikel 4.1, artikel 5.4, onder c), juncto artikel 18 van de voornoemde Verordening (EU) 2017/2195, samen met een voorgesteld tijdschema voor de implementatie ervan (in de regel niet meer dan twaalf maanden na de goedkeuring) en een beschrijving van het verwachte effect ervan op de doelstellingen van deze verordening (artikel 5.5). De netbeheerder heeft via twee brieven van 18 juni 2018 effectief een voorstel voor modaliteiten en voorwaarden voor de BSP s en een voor de BRP s ingediend. Deze voorstellen worden onderzocht. De voormelde Europese verordening vermeldt geen deadline voor de beslissing van de CREG vermeld in artikel 5(4)(c). 4/15

5 3. In afwachting van de goedkeuring van de voormelde voorstellen blijven de huidige bepalingen van het technisch reglement die dezelfde materie regelen dan ook van toepassing, voor zover niet strijdig geworden met de voornoemde verordening. Er dient opgemerkt te worden dat het reglement onlangs is gewijzigd1 door de aanpassing van de modaliteiten over de activering van de reservemiddelen en de verwijzing naar de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten betreffende de details voor de activering van deze middelen en in het bijzonder de volgorde waarin ze geactiveerd worden. 4. Het technisch reglement maakt ten andere het voorwerp uit van een herziening, in het bijzonder om dit af te stemmen op en in overeenstemming te brengen met het geheel van Europese netcodes en richtsnoeren (inzake aansluiting, elektriciteitsbalancering, beheer van elektriciteitstransmissiesystemen, ) die in de periode 2015 tot 2017 tot stand kwamen. 5. De huidige beslissing doet in geen geval afbreuk aan de toekomstige beslissingen die de CREG ten gepaste tijde rechtstreeks op grond van de vernoemde verordeningen zal nemen. 1 Koninklijk besluit tot wijziging van artikel 157 van het koninklijk besluit van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe, 3 december 2017, BS van 18 december /15

6 ANALYSE VAN HET VOORSTEL 2.1. VOORAFGAANDE OPMERKINGEN EN VOORBEHOUDEN 6. In overeenstemming met wat in deel I Wettelijk kader werd aangehaald, herhaalt de CREG dat er over de regels die ELIA had voorgesteld en die door de CREG werden goedgekeurd, zowel in de beslissing over de reservevolumes voor 2018 als in onderhavige beslissing, niet meer kan worden onderhandeld en dat ze ook niet kunnen worden gewijzigd door een andere administratieve overheid, aangezien ze het voorwerp uitmaakten van een beslissing van de CREG. 7. Deze beslissing heeft, overeenkomstig artikel 159, 1, van het technisch reglement, enkel betrekking op het in de inleiding vermelde voorstel van werkingsregels van de markt bestemd voor de compensatie van de kwartieronevenwichten, en meer in het bijzonder op de aanpassingen die ELIA heeft voorgesteld ten opzichte van het vorige voorstel waarover beslissing (B) 1632 van de CREG van 6 juli 2017 ging. Ze vormt op geen enkele manier een expliciete of impliciete goedkeuring van de overeenkomsten waarnaar in het voorstel van ELIA wordt verwezen. ELIA dient zo nodig deze overeenkomsten in overeenstemming te brengen met de marktregels die de onderhavige beslissing inhoudt. Zo spreekt de onderhavige beslissing zich ook niet uit over de tariefaspecten. Om te vermijden dat er twee keer een beslissing genomen wordt over hetzelfde ter goedkeuring voorgelegde element, heeft de CREG aanvaard dat ELIA alles wat betrekking heeft op het al dan niet corrigeren van de evenwichtsperimeter van de ARP's als gevolg van de activering van de reservevermogens, opneemt in haar voorstel tot wijziging van het contract van toegangsverantwoordelijke dat ook bij wet aan de goedkeuring van de CREG is onderworpen. Dit houdt wel in dat de CREG erop zal moeten letten dat de twee voorstellen van ELIA coherent zijn, in het bijzonder wat de timing van de processen voor de goedkeuring ervan betreft IN OVERWEGING GENOMEN BEOORDELINGSELEMENTEN 8. Op grond van de wetteksten weergegeven in deel I werden een aantal beoordelingselementen in overweging genomen voor het uitwerken van deze beslissing. Deze beoordelingselementen worden hierna ontleed. 9. Het mechanisme voor de compensatie van kwartieronevenwichten is voor de netbeheerder een belangrijk middel om het evenwicht van de Belgische regelzone te verzekeren. De regeling van het evenwicht van de regelzones is voor ENTSO-E een belangrijke schakel voor de veiligheid van het hele elektriciteitsnet in continentaal Europa. Het is dus uiterst belangrijk dat het mechanisme voor de compensatie van de onevenwichten in de regelzone de netbeheerder de middelen biedt om de veiligheid, de betrouwbaarheid en de efficiëntie van het net te behouden dan wel te herstellen. 10. Het mechanisme voor de compensatie van de kwartieronevenwichten vormt een belangrijk element voor de werking van de Belgische elektriciteitsmarkt. Het is dus van essentieel belang om rekening te houden met de structuur en de opbouw van de markt waarop het een beroep doet. Zo moet het rekening houden met de volgende elementen: - het aantal lokale producenten dat diensten voor de compensatie van de kwartieronevenwichten kan aanbieden, is beperkt, 6/15

7 - de flexibiliteit van de vraagmiddelen neemt een steeds grotere plaats in bij de levering van diensten voor de compensatie van de kwartieronevenwichten, - om nieuwe marktspelers aan te trekken die in staat zijn op de Belgische markt diensten voor de compensatie van de kwartieronevenwichten aan te bieden, dient een evenwicht gevonden te worden tussen een redelijke vergoeding van deze diensten en een regulering van de aanbiedingen, die, aangezien de mededinging voor bepaalde producten beperkt blijft, noodzakelijk is. 11. Zo is het belangrijk dat het mechanisme voldoende flexibel is om de deelneming toe te laten van een zo groot mogelijk aantal spelers op de markt van de levering van diensten bestemd voor de compensatie van de kwartieronevenwichten. Met het oog hierop mag de structuur van het mechanisme niet de deur sluiten voor toekomstige evoluties die het mogelijk maken deze richting uit te gaan. 12. Bovendien is het belangrijk dat het mechanisme zoveel mogelijk technologieneutraal is om ervoor te zorgen dat de verschillende middelen zo gelijk mogelijk behandeld worden. 13. Verder is het ook noodzakelijk dat het mechanisme een adequate transparantie biedt op het vlak van de aanbiedingen en hun activering. Deze transparantie brengt een merkbare zichtbaarheid mee in termen van informatie aan de marktspelers over de aanbiedingen met betrekking tot de compensatie van de kwartieronevenwichten en draagt er aldus toe bij om potentieel abusief gedrag te ontmoedigen. Bovendien is het belangrijk dat het mechanisme de producenten die wensen deel te nemen aan de levering van diensten voor de compensatie van de kwartieronevenwichten, duidelijke signalen geeft met betrekking tot de kosten en inkomsten die zij van hun deelneming aan deze diensten kunnen verwachten. 14. Bovendien moeten het mechanisme voor de compensatie van de kwartieronevenwichten en het eraan verbonden tarief een minimalisering van de kosten voor de compensatie van de kwartieronevenwichten voor de ARP beogen en hen toereikende prijssignalen geven op kritieke momenten. 15. Tot slot is het van primordiaal belang dat het mechanisme voor de compensatie van de kwartieronevenwichten geen hinderpaal vormt voor de oprichting van een Europese regionale markt. De integratie van de nationale markten is immers noodzakelijk om tot mededinging op nationaal niveau te komen. Het is dus belangrijk dat het mechanisme voor de compensatie van de kwartieronevenwichten zonder al te grote moeilijkheden met die van nabijgelegen landen kan geïntegreerd worden. 7/15

8 2.3. OPENBARE RAADPLEGING 16. Tijdens de vergadering van het directiecomité van de CREG van 19 juli 2018 werd deze beslissing genomen als een ontwerpbeslissing. Conform haar huishoudelijk reglement heeft de CREG de ontwerpbeslissing met alle nuttige documenten aan een openbare raadpleging onderworpen die liep van 26 juli tot 6 september De CREG heeft drie niet-vertrouwelijke antwoorden ontvangen: op 30 juli 2018 heeft Anode een antwoord gestuurd en op 6 september 2018 hebben Febeliec en Febeg een antwoord gestuurd. De CREG dankt Anode, Febeliec en Febeg voor hun deelname aan de raadpleging. De CREG neemt akte van de antwoorden op de raadpleging. Het vervolg van dit deel behandelt de elementen van het antwoord die rechtstreeks betrekking hebben op de evoluties die Elia heeft voorgesteld in haar voorstel dat ze aan de CREG ter goedkeuring heeft voorgelegd. 17. Anode heeft een opmerking over de evenwichtsverantwoordelijkheid van de ARP, die over het ARP-contract gaat en daardoor niet valt binnen het kader van het voorstel van Elia betreffende de aanpassing van de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten. 18. Naast de positieve opmerkingen over de coherentie tussen het onderhavige voorstel en het ARPcontract, de invoering van een activeringsprijs voor niet-cipu technische eenheden en het behoud van een lokaal veilingsplatform voor de FCR bovenop het regionale platform, heeft Febeliec bedenkingen bij de verhoging van penaliteiten voor het niet-leveren van gecontracteerde volumes van 130 % tot 500 % en benadrukt ze dat dit voor bepaalde marktspelers een belemmering om de markt te betreden zou kunnen zijn. Zonder zich te verzetten tegen de maatregel die Elia heeft voorgesteld, stelt ze voor om enkele bijkomende maatregelen in te voeren om het effect van deze duidelijke verhoging op de liquiditeit en de diepte van de balancingmarkt te verminderen. 19. De CREG begrijpt de bezorgdheid van Febeliec. Ze denkt echter dat het voorstel van Elia over dit onderwerp meer betrekking heeft op het respecteren van de bestelde volumes door de BSP s dan het respecteren van het evenwicht van hun portefeuille door de BRP s. Zo vindt ze dat het voor de veiligheid van het systeem en een goede marktwerking belangrijk is om de BSP s goede signalen te geven om ze aan te moedigen om hun verbintenissen inzake het te leveren volume zo goed mogelijk na te leven. Om zich ervan te vergewissen dat de voorgestelde maatregelen voldoende zijn om te vermijden dat ze nadelig zijn voor de marktwerking vraagt ze Elia om, op basis van de historiek van het systeem die nu gekend is, de impact te bestuderen van het voorstel inzake penaliteiten op de liquiditeit en de marktdiepte om zich ervan te vergewissen dat het geen duidelijke negatieve effecten heeft, om haar de resultaten van deze studie te sturen en in voorkomend geval een voorstel in te dienen voor de aanpassing van het penaliteitspercentage in de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten (modaliteiten en voorwaarden BSP) voor inwerkingtreding begin Febeg legt de nadruk op positieve evoluties van de regels voor de activering van het regelvermogen en behandelt daarnaast nog verschillende elementen. Een eerste element betreft de activering van de tertiaire reserve. Febeg wenst dat Elia de criteria voor de activering van deze reserve in transparante regels verduidelijkt. Een tweede element gaat over de activering van de R3 flex in een andere merit order dan voor die voor de vrije offertes (bidladder) en de R3 standaard en het beroep op de eerste nadat de middelen van de tweede zijn uitgeput. Febeg verklaart dat het om een imperfectie van de markt gaat en dat dit leidt tot discriminatie tussen R3 standaard en R3 flex. 8/15

9 Een derde element slaat op het in aanmerking nemen van opstartkosten bij de samenstelling van twee merit orders van R3-middelen. Febeg geeft kritiek op de voorgestelde oplossing. 21. De CREG is van oordeel dat de vraag van Febeg over het eerste element gegrond is aangezien ze een betere kennis van de marktwerking door de marktspelers bevordert. Ze had het eerste element al behandeld in deel 3.5. van haar ontwerpbeslissing. Ze heeft haar overwegingen in onderhavige beslissing aangevuld. Wat de activering van de offertes voor R3 flex na die van de offertes voor R3 standaard betreft, vindt de CREG het belangrijk om de capaciteit van R3 flex, met een beperkter aantal activeringen dan de R3 standaard, te behouden. Het doel hiervan is te vermijden in een situatie te komen waarin Elia te weinig reservecapaciteit zou hebben, alleen omdat ze middelen heeft geactiveerd waarvoor er meer beperkingen zijn op het moment dat de activering van andere middelen waarvoor niet dezelfde beperkingen gelden voldoende had kunnen zijn om de behoeften te dekken. De CREG vindt het voorstel van Elia over dit onderwerp dan ook niet ideaal, maar beschouwt het als het minste kwaad zolang middelen die een beperkt aantal keer geactiveerd kunnen worden of met een beperkte activeringsduur worden gebruikt voor de tertiaire reserve. Ze blijft openstaan voor elk constructief voorstel hiervoor rekening houdend met de voormelde beperkingen. In afwachting vindt ze dat de regels voor dit element niet gewijzigd moeten worden. Voor het in aanmerking nemen van de opstartkosten is de CREG verwonderd over sommige opmerkingen van Febeg, terwijl het voorstel van Elia sinds een jaar uitgebreid werd besproken, in het bijzonder tijdens de werkgroepen Balancing van de Users Group die in september en oktober 2017 en in februari, mei en juni 2018 plaatsvonden; bovendien werden die elementen gedetailleerd in de design note die Elia aan de leden van de werkgroep voor commentaar had gestuurd vooraleer ze de definitieve versie ervan op haar website heeft gepubliceerd 2. Nadat ze Elia over het onderwerp heeft geraadpleegd, staat de CREG erop de volgende elementen aan te brengen: - De opname van de opstartkost in de prijs van de offertes betreft wel degelijk de mfrr-markt en niet de intraday-markt. - De eenheden waarop ze van toepassing is zijn dus stilliggende snelstartende eenheden die het aangeboden reservevolume binnen een kwartier kunnen halen; dan zijn het dus niet de STEG s die moeten worden opgestart, maar eerder eenheden met dynamische kenmerken die voldoende zijn om aan dit criterium te voldoen. - De opname van de opstartkost in de prijs van de overeenstemmende offerte gebeurt uitsluitend om de merit order 3 van de offertes samen te stellen en meer in het bijzonder om de plaats van de offerte in de merit order te bepalen; op het vlak van de facturatie wordt de geactiveerde energie vergoed op basis van de in de offerte vastgelegde prijs 4 en wordt het opstarten vergoed in overeenstemming met de bepalingen van het CIPU-contract. - De keuze van de opstartwijze wordt enkel in dit kader toegepast; daardoor is het enkel om de merit order van de offertes samen te stellen gebruikelijk en is dit geenszins een verplichting voor de exploitant van de centrale die, in voorkomend geval, nog altijd kan kiezen in welke modus hij de eenheid wil opstarten. De CREG vraagt Elia om bijgevolg de formulering van het in aanmerking nemen van de opstartkosten te verduidelijken in de volgende versie van het document dat deze regels zal bevatten. 2 Zie 3 Merit order. 4 Pay as bid-systeem. 9/15

10 2.4. BESCHRIJVING VAN DE VOORGESTELDE EVOLUTIES 22. Naast enkele verduidelijkingen met betrekking tot elementen die nu al van toepassing zijn, hebben de ontwikkelingen die ELIA heeft voorgesteld, hoofdzakelijk betrekking op de volgende onderwerpen: 1) Verduidelijkingen over de organisatie van de veilingen van primair regelvermogen op het regionale platform (deel 6.5.1). 2) De invoering van een prijs van de offerte voor de activering van de tertiaire reserve standaard en flex gereserveerd via niet-cipu technische eenheden (deel 8.7.1). De invoering van een dergelijke prijs houdt bovendien de volgende wijzigingen in: Wijzigingen betreffende de kenmerken van het tertiair regelvermogen flex (deel 6.5.1). Wijzigingen betreffende de boetes als gevolg van beschikbaarheidscontroles (deel 6.5.4) en activeringscontroles (deel 8.7.3) van het tertiair regelvermogen gereserveerd via niet- CIPU technische eenheden. Wijzigingen betreffende de definitie van de stijgende marginale prijs in geval van een activering van een (al dan niet gereserveerde) offerte voor tertiaire regeling via een stilliggende technische CIPUeenheid voor de samenstelling van de merit order. In dit geval wordt de kost voor het opstarten (in ) van de eenheid zoals bepaald in het CIPU-contract opgenomen in de activeringsprijs (in /MWh) (deel 8.10). 3) Wijzigingen betreffende de technisch-economische merit order van de activering van het regelvermogen (deel 8.10). 4) De wijziging van het prijsplafond van de offertes voor de activering van de opwaartse (gereserveerde en niet-gereserveerde) tertiaire reserve (deel 8.1). 23. De voorgestelde evoluties zouden in werking moeten treden op 1 december Aangezien de basis van de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten die momenteel van toepassing zijn, werd goedgekeurd in het kader van vroegere beslissingen van de CREG, richt de onderhavige analyse zich op de evoluties van deze regels overeenkomstig de onderwerpen die hierboven worden vermeld Organisatie van de veilingen van primair regelvermogen op het regionale platform 25. Het regionale veilingplatform evolueert. De netbeheerders van de regionale FCR-coöperatie hebben de betrokken regulatoren een voorstel gestuurd met maatregelen om de wekelijkse veilingen op het regionaal platform om te zetten in dagelijkse veilingen. Dit voorstel wordt door de betrokken regulatoire instanties geanalyseerd en werd nog niet goedgekeurd. 10/15

11 26. ELIA is van plan de veilingen op het lokaal platform wekelijks te blijven houden. Indien het voorstel van de netbeheerders van de regionale FCR-coöperatie aanvaard wordt, zal de berekening van de prijs van de fictieve offerte op het lokaal platform moeten aangepast worden omdat er dagelijkse veilingen op het regionaal platform en wekelijkse veilingen op het lokaal platform zullen zijn. Om op lokaal niveau klaar te zijn in geval van een goedkeuring van het voorstel door de regulatoren van het regionale FCR-platform stelt Elia voor om de berekening nu al te versoepelen, maar deze versoepeling pas uitwerking te laten hebben vanaf de inwerkingtreding van de nieuwe regels voor het regionale platform. Bij het voorstel van ELIA wordt er een gemiddelde van de prijzen van de meest recente veilingen van het regionale platform over een periode van zeven dagen genomen. Dat zorgt voor flexibiliteit bij een wijziging op het regionale platform, zonder dat men zich strikt moet beperken tot het huidige voorstel van de netbeheerders van de regionale FCR-coöperatie. De Belgische dienstenleveranciers die veilingen willen invoeren op het regionaal platform zullen dat kunnen blijven doen, voor zover ze zich aanpassen aan het nieuwe ritme van deze veilingen. Er zal daarentegen niks veranderen voor de dienstverleners die op het lokaal platform actief zijn. 27. De CREG vindt dat het voorstel van ELIA de goede richting uitgaat. Zodra de regels op het regionale veilingplatform aangepast zullen zijn, zal het voorstel het mogelijk maken zich aan te passen aan de evoluties van de structuur van de veilingen op dit platform. ELIA zal de Belgische marktspelers toelaten om dit platform te blijven gebruiken, terwijl de toegang tot flexibele FCR-producten op het lokale platform, die nu nog nodig is, behouden blijft. Ze oordeelt dan ook dat het voorstel voldoet aan de beoordelingselementen die er rechtstreeks op van toepassing zijn Invoering van een prijs van de offerte voor de activering van de tertiaire reserve standaard en flex gereserveerd via niet-cipu technische eenheden. 28. Zodra de energieoverdracht openstaat voor niet-cipu-middelen die gereserveerde tertiaire reserveproducten aanbieden 5, zullen deze producten aangepast kunnen worden om er een prijs in op te nemen voor de offertes voor de activering, die niet nul is. ELIA stelt voor om een dergelijke activeringsprijs in te voeren, met een impact op de volgende aspecten: 1) De daaruit voortvloeiende offertes voor de activering kunnen tot 45 minuten voor het begin van het kwartier van levering worden aangepast. De elementen van deze offertes die aangepast kunnen worden zijn de prijs, het volume en de lijst met leveringspunten uit de activeringsofferte. 2) De prijs van de activeringsoffertes is begrensd. Dit aspect wordt behandeld in deel hieronder. De vergoeding gebeurt volgens de methode pay as bid zoals voor de andere activeringen van tertiaire reserve. 3) Het onevenwicht van de ARP van de leverancier (van de dienst) zal een impact ondervinden ingeval van een niet-conforme activering; in dat geval ondervindt hij dus de financiële gevolgen van de toepassing van het onevenwichtstarief. Bovendien is de manier waarop ELIA de activeringen van het tertiaire regelvermogen flex berekent aangepast. Terwijl de activeringsteller nu met een halve eenheid wordt verhoogd in het geval van een activeringsvolume dat gemiddeld lager is dan de helft van het door de leverancier gecontracteerde volume, stelt ELIA voor om twee tellers per contract en per leverancier te gebruiken, een voor de technische CIPU-eenheden en een voor de technische niet-cipu-eenheden. Voor een contract worden 5 Zowel standaard als flex. 11/15

12 deze twee tellers afzonderlijk verhoogd, met de waarde 1 als alle activeringsoffertes van de tertiaire reserve flex 6 tegelijkertijd geactiveerd worden en met een waarde gelijk aan de verhouding tussen het volume van de geactiveerde offertes van flex en het totale volume van de offertes van flex. Bovendien werd de opstartkost, die in het CIPU-contract was bepaald, opgenomen in de prijs van de activering van een offerte voor opwaartse tertiaire regeling op een stilliggende technische CIPUeenheid. Deze kost wordt er niet in opgenomen als er geanticipeerd wordt op een start of als een werkingsperiode bepaald in de nominaties van de CIPU-eenheden wordt verlengd. Deze opname werd enkel gebruikt om de merit order van de offertes samen te stellen, niet voor de facturatie aan de leverancier van de dienst. Tot slot is het bedrag van de boete voor niet-conformiteit van de beschikbaarheid van het middel gewijzigd. De factor toegepast voor het ontbrekende vermogen is van 130 % van de reserveringsprijs gestegen tot 500 % van deze reserveringsprijs. 29. De CREG vindt dat de invoering van een activeringsprijs voor de offertes voor tertiaire regeling op niet-cipu technische eenheden een logische evolutie is van de openstelling van de offertes voor tertiaire regeling voor de energieoverdracht. Ze stelt vast dat de betrokken marktspelers allang om deze invoering vragen, maar dat dat niet mogelijk was zolang de energieoverdracht niet van toepassing was op de gereserveerde opwaartse tertiaire regeling. De opname van de kost voor het opstarten van de CIPU-eenheden in de prijs van het eerste activeringskwartier laat toe om met dit element rekening te houden, terwijl de leverancier van de dienst zijn prijsofferte niet meer kan wijzigen aangezien hij na het einde van de periode waarin hij zijn offerte nog kan wijzigen kennisneemt van de eerste activering. De aanpassing van principes voor de actualisering van de teller voor de activering van de offertes op de niet-cipu technische eenheden maakt het mogelijk om beter rekening te houden met het werkelijke gebruik van deze middelen en zo de middelen die maar een beperkt aantal keer geactiveerd kunnen worden kunstmatig te verbruiken als ze niet werkelijk zijn verbruikt. De evolutie van het boetesysteem voor de reservering dient om de stimulans om de dienst te leveren voor niet-cipu technische eenheden te versterken. Er werd beslist om de referentie naar de reserveringsprijs in plaats van naar de day-aheadmarktprijs te gebruiken zoals voor de technische CIPU-eenheden omdat de niet-cipu technische eenheden niet noodzakelijk aanwezig zijn op de dayaheadmarkt en de prijs ervan dan ook geen goede referentie is. 30. De CREG vindt bijgevolg dat de voorgestelde evoluties beantwoorden aan een vraag van de markt die al zeer lang bestaat en past in het perspectief van een betere marktwerking. Ze vindt dan ook dat het voorstel voldoet aan de beoordelingselementen die er van toepassing op zijn Wijzigingen betreffende de technisch-economische merit order van de activering van het regelvermogen 31. ELIA stelt voor om de principes voor de activering van de tertiaire reserve aan te passen om ze in overeenstemming te brengen met de evolutie van het technisch reglement zoals de koning op 3 december 2017 heeft beslist 7 en de invoering van een activeringsprijs voor offertes voor gereserveerde tertiaire reserve op de niet-cipu technische eenheden. 6 CIPU of niet-cipu, volgens de teller. 7 Zie onder titel 1. 12/15

13 32. Naast enkele verduidelijkingen over de beslissing om de tertiaire reserve te activeren rekening houdend met de activeringen van de secundaire reserve, moeten de aanpassingen vooral de volgorde bepalen waarin de tertiaire regelmiddelen worden ingezet, namelijk: 1) De vrije offertes en de offertes voor het product R3 standaard, met inbegrip van de offertes op de stilliggende technische CIPU-eenheden die in maximum 15 minuten kunnen worden opgestart, volgens de technisch-economische merit order 8 2) De offertes voor het product R3 flex volgens de technisch-economische merit order. 3) De noodmiddelen tussen TSO s. 4) De beschikbare marge op de draaiende strategische reserve. De hierboven vermelde punten 2 en 4 zijn enkel van toepassing voor opwaartse activeringen. Er zijn echter een aantal uitzonderingen op de hiervoor vermelde regels voorzien om rekening te houden met congesties enerzijds en de wens om elk niet-cipu-middel minstens een keer per jaar te activeren om de goede werking ervan te controleren anderzijds. Elia legt uit dat er prioriteit moet gegeven worden aan de activeringen van R3 standaard en niet aan de activeringen van R3 flex om ELIA geen reservemiddelen af te nemen door middelen van R3 flex te activeren die slechts een beperkt aantal keer geactiveerd kunnen worden terwijl er nog offertes voor R3 standaard of vrije offertes beschikbaar zijn. 33. De CREG vindt dat de evolutie die ELIA heeft voorgesteld het directe gevolg is van twee elementen uit paragraaf 31 hierboven en een betere marktwerking bevordert. Bovendien vindt ze dat er effectief prioriteit moet gegeven worden aan de veiligheid en dat er dus prioriteit gegeven moet worden aan de activering van R3 standaard in plaats van R3 flex zoals Elia voorstelt en dat er rekening gehouden moet worden met de impact van de activeringen op de congesties in het net. Tot slot stelt ze vast dat de activering van de middelen van R3 flex om de goede werking van de middelen te controleren overeenkomt met een vraag die de CREG vroeger had geformuleerd. 34. De CREG vindt dan ook dat de aanpassingen die ELIA heeft voorgesteld, voldoen aan de beoordelingselementen die er rechtstreeks op van toepassing zijn Wijziging van het prijsplafond van de offertes voor de activering van de opwaartse tertiaire reserve 35. Tot nu toe was de prijs van de offertes voor de activering van het tertiaire regelvermogen begrensd op het forfaitaire bedrag dat het tarief voor een negatief onevenwicht (NEGi) vastlegt in artikel van de werkingsregels van de strategische reserve. Sindsdien 9 werd dit forfaitaire bedrag opnieuw bepaald 10 als gevolg van een verbintenis van België ten aanzien van de Europese Commissie. Om een verstoring van de markt te vermijden werd het onevenwichtstarief dan ook aangepast in deze gevallen zodat het geen vaste waarde meer zou zijn zoals vroeger, maar wel een waarde gelijk aan of 8 Merit order. 9 Beslissing (B)658E/53 van de CREG van 28 juni 2018 over de vraag tot goedkeuring van het geactualiseerde tariefvoorstel met het oog op een wijziging van het tarief voor het behoud en herstel van het individueel evenwicht van de toegangsverantwoordelijken. 10 De waarde bedraagt ,00 /MWh. 13/15

14 hoger dan dit forfaitaire bedrag. Het systeem voor de berekening van het tarief werd ook aangepast: wanneer de activeringsprijs van een of meerdere offertes voor de opwaartse tertiaire regeling hoger is dan dit forfaitaire bedrag, wordt het onevenwichtstarief vastgelegd aan de hand van de hoogste van deze prijzen als het systeem short is. Het principe van een maximumwaarde van de activeringsprijs van de offertes van het opwaartse tertiaire regelvermogen wordt behouden. ELIA stelt voor om deze grens vast te leggen op ,00 /MWh. Deze grens zal dus ook het plafond zijn van het onevenwichtstarief als het systeem short is, zonder toepassing van de parameters alpha en bèta. ELIA voorziet eveneens een monitoringsysteem van de offertes van de activeringsprijs naar de CREG zodra ze een prijsofferte hoger dan of gelijk aan deze grenswaarde ontvangt. In dat geval zal ze de CREG ook een voorstel kunnen sturen voor de aanpassing van de grenswaarde van de prijsoffertes voor de activering van het tertiaire regelvermogen. 36. De CREG stelt vast dat de aanpassing van het plafond van de activeringsprijs van het tertiaire reservevermogen nodig was naar aanleiding van het nieuwe geactualiseerde tariefvoorstel van ELIA dat de CREG met de beslissing 658E/53 heeft goedgekeurd. De nieuwe waarde ligt genoeg boven het plafond van /MWh om de markt een zekere vrijheid te laten terwijl de risico s die een hogere waarde van het plafond met zich zou meebrengen beperkt worden. Ze vindt dat deze waarde op deze manier bijdraagt tot een goede marktwerking. Ze oordeelt dan ook dat het voorstel voldoet aan de beoordelingselementen die er van toepassing op zijn AANVULLENDE OVERWEGINGEN 37. In haar voorstel beschrijft ELIA kort de principes van de beslissing om de tertiaire reserve te activeren. 38. De CREG neemt akte van de verduidelijkingen die ELIA in haar voorstel heeft opgenomen. Ze vindt echter dat het om de procedure beter te verduidelijken en omwille van de transparantie naar de markt toe beter zou zijn om de volgende punten van de beschrijving te verbeteren: 1) Hoe worden de omstandigheden van de exploitatie die leiden tot de activering van de tertiaire reserve geïdentificeerd? Zijn er uitzonderingen? Zo ja, welke? 2) Hoe wordt de behoefte (d.w.z. het exacte volume) van de te activeren tertiaire reserve bepaald? Het lijkt immers dat het geactiveerde volume gestuurd wordt door de behoeften en niet door de beschikbare middelen. Het antwoord op deze twee vragen zou in de toekomst moeten leiden tot een geleidelijke verduidelijking van het voorstel van ELIA op basis van kwantitatieve en kwalitatieve criteria. De CREG is zich bewust van de moeilijkheid van de oefening en van het belang van de expertise van het exploitatiepersoneel van het controlecentrum op dit vlak. Ze denkt dat op sommige vragen geantwoord kan worden aan de hand van precieze regels, voor andere vragen zou dit minder gelden. Ze blijft dus openstaan voor de keuze van de gebruikte methode om op deze vragen te antwoorden zolang de antwoorden geformaliseerd zijn en gemotiveerd kunnen worden. Ze vindt dat het voor de markt echter belangrijk is om op een transparante en reproduceerbare manier te definiëren op welk moment Elia beslist om de mfrr-reserve te activeren en hoe het geactiveerde volume en de activeringsduur worden bepaald. Ze vraagt Elia dus om deze elementen te verduidelijken in de werkingsregels van de markt voor de compensatie van de kwartieronevenwichten voor inwerkingtreding op 1 januari /15

15 BESLISSING Gelet op het Koninklijk Besluit van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe, onder meer artikel 159, 1. Gelet op het voorstel Marktwerkingsregels voor de compensatie van de kwartuuronevenwichten Inwerkingtreding 01/12/2018, overgemaakt door de NV ELIA SYSTEM OPERATOR via de brieven van 9 juli 2018 en 17 juli Overwegende de analyse van het antwoord op de raadpleging opgenomen in deel 2.3 van deze beslissing. Overwegende dat de NV ELIA SYSTEM OPERATOR haar voorstel heeft ingediend voor inwerkingtreding op 1 december Overwegende dat deze goedkeuring voorwerp uitmaakt van onderhavige beslissing Overwegende dat het voorstel de bepalingen naleeft van de relevante artikelen van het technisch reglement van 2002, hernomen in deel 1 van deze beslissing, en dat het voldoet aan de beoordelingselementen ontwikkeld in deel 2.2. van deze beslissing. Overwegende de specifieke analyse gemaakt in deel 2.4 van de onderhavige beslissing. Beslist de CREG, binnen het kader van de opdracht die haar wordt toevertrouwd door artikel 159, 1, van het technisch reglement, het voorstel van de NV ELIA SYSTEM OPERATOR goed te keuren. De CREG vestigt de aandacht van de NV ELIA SYSTEM OPERATOR echter op de aanvullende overwegingen geformuleerd in paragraaf 19 en 21 en onder titel 2.5 van deze beslissing. De CREG bevestigt tevens dat de NV ELIA SYSTEM OPERATOR de contracten verbonden aan de compensatie van de kwartieronevenwichten in overeenstemming dient te brengen met de marktregels die de onderhavige beslissing inhoudt, zoals ze in de inleiding van haar voorstel heeft vermeld. Verder behoudt de CREG zich het recht voor om op elk ogenblik bijkomende opmerkingen te formuleren, in voorkomend geval in een latere beslissing. Voor de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas: Andreas TIREZ Directeur Koen LOCQUET Wnd. Voorzitter van het directiecomité 15/15