1. de stichting STICHTING KOERSPLANDEWEGKWIJT, statutair gevestigd te Eindhoven, hierna gezamenlijk en in enkelvoud tevens te noemen: eisers

Transcriptie

1 DAGVAARDING CONCEPT OKTOBER 2005 Heden de tweeduizendvijf, ten verzoeke van 1. de stichting STICHTING KOERSPLANDEWEGKWIJT, statutair gevestigd te Eindhoven, 2. de heer [ ] 3. de heer [ ] 4. mevrouw [ ] hierna gezamenlijk en in enkelvoud tevens te noemen: eisers in deze zaak allen woonplaats kiezende te (1019 GM) Amsterdam aan de Piet Heinkade 55, ten kantore van de advocatenmaatschap Van Mens en Wisselink, van welke de advocaat prof. dr. E. Lutjens en mevrouw mr. A.M.C. Verweij deze zaak behandelen, alsmede woonplaats kiezende te Utrecht aan [ ] ten kantore van mr. [ ], die door mijn verzoeksters tot procureur wordt gesteld en als zodanig voor hen zal optreden; heb ik, GEDAGVAARD: de naamloze vennootschap SPAARBELEG KAS N.V., statutair gevestigd te Utrecht en kantoorhoudende te (3436 ZZ) Nieuwegein aan de Nevelgaarde 60; mitsdien aldaar te haren kantore mijn exploot doende en aldus afschrift dezes alsmede van de in deze dagvaarding genoemde producties [ ] tot en met [ ] latende aan: hierna tevens te noemen: gedaagde OM: op woensdag de tweeduizendvijf te uur s ochtends, niet in persoon doch

2 -2- vertegenwoordigd door een procureur, te verschijnen ter openbare civiele terechtzitting van de Rechtbank te Utrecht, alsdan aldaar te houden in het Paleis van Justitie aan het Vrouwe Justitiaplein 1; MET AANZEGGING: dat indien gedaagde verzuimt procureur te stellen en de voorgeschreven termijnen en formaliteiten in acht zijn genomen, de rechter verstek tegen haar zal verlenen en de vordering zal toewijzen, tenzij deze de rechter onrechtmatig of ongegrond voorkomt; TENEINDE: Alsdan en aldaar namens mijn verzoeksters als eisers tegen zich als gedaagde als volgt te horen eis doen en concluderen: In deze dagvaarding is de hiernavolgende indeling gehanteerd: I. Inleiding II. (Pre)contractuele fase III. Overige IV. Juridische Analyse V. Conclusie I. Inleiding Kern van het geschil 1. Eisers sub 2 tot en met 4 zijn met gedaagde, hierna tevens te noemen: Spaarbeleg Kas N.V. of Aegon een KoersPlan-beleggingsproduct overeengekomen, te weten een spaarkasovereenkomst. Een spaarkasovereenkomst bestaat uit een spaarkasovereenkomst alsmede een overlijdensrisicoverzekering. Eisers sub 2 tot en met 4 zijn echter nooit een overlijdensrisicoverzekering met Spaarbeleg aangegaan. 2. De kern van het geschil is dat eisers stellen dat gedaagde in strijd met de overeenkomst kosten op het inlegbedrag in mindering heeft gebracht althans heeft gedaagde zodanig onvolledige en onjuiste informatie verschaft ten aanzien van de in mindering te brengen kosten op het inlegbedrag van eisers terzake het KoersPlan beleggingsproduct, dat dit de belanghebbenden waarvan de belanghebbenden door eiser sub 1 worden behandeld, hierna gezamenlijk en in enkelvoud tevens te noemen: eiser sub 1, alsmede eisers sub 2 tot en met 4 bij het aangaan van de overeenkomst niet duidelijk was.

3 -3-3. Gedaagde heeft tevens een foute berekening opgenomen in rekenvoorbeelden zoals opgenomen in de brochures die worden gebruikt tot en met 1995 over het KoersPlan beleggingsproduct. Onlangs is gebleken dat de waarde van de KoersPlan overeenkomst aanmerkelijk lager blijkt te zijn dan de waarde die de deelnemers aan KoersPlan mochten verwachten op grond van de ingelegde bedragen en de koersontwikkeling van de beleggingen. Dit wordt veroorzaakt door het inhouden van een overlijdensrisicopremie, waarvan de deelnemers aan KoersPlan niet op de hoogte zijn gebracht. Door bij het aanprijzen van het KoersPlan beleggingsproduct niet in te gaan op een dergelijk wezenlijk onderdeel van een spaarkasconstructie, heeft gedaagde zijn zorgplicht in het kader van de precontractuele goede trouw jegens eisers geschonden. Hieraan wordt door eisers sub 2 tot en met 4 de gevolgtrekking verbonden dat zij de KoersPlan overeenkomst niet zouden zijn aangegaan indien gedaagde eisers adequaat zou hebben ingelicht. 4. Gedaagde heeft door dit handelen c.q. nalaten haar bijzondere zorgplicht niet in acht genomen jegens eisers. Gedaagde is gehouden de hieruit voor eisers voortvloeiende schade te vergoeden. 5. Uit voormelde blijkt dat onderhavig geschil zich toespitst op: 1. misleiding terzake van (netto)rendement; 2. misleiding terzake ter zake van de overlijdensrisicodekking (premiebetaling). KoersPlan 6. KoersPlan is een beleggingsproduct van Spaarbeleg Kas N.V. dat door middel van brochures en reclame-uitingen door Spaarbeleg Kas N.V. onder de aandacht van het publiek is gebracht om deelnemers te werven om deel te nemen aan KoersPlan. In de brochures van KoersPlan is aan de deelnemers een hoog rendement c.q. eindvermogen in het vooruitzicht gesteld. In de brochures van KoersPlan, waarover hierna meer, zijn rekenvoorbeelden opgenomen waarbij geen rekening is gehouden met de inhouding van de overlijdensrisicopremie op de inlegbedragen van de deelnemers. Bovendien zijn in de brochures van KoersPlan telkenmale de misleidende woorden spaargeld, sparen, spaarperiode gebruikt, terwijl het KoersPlan product een beleggingsproduct is. Tot slot zijn in de brochures foutief berekende gerealiseerde rendementen over het verleden opgenomen. 7. De spaarkasovereenkomst als zodanig is geen levensverzekeringsovereenkomst in de zin van artikel 32 WvK, hetgeen onverlet laat dat de (contra)overlijdensdekking wel een (levens-)overeenkomst is. Dit impliceert dat in elk geval terzake van de overlijdensdekking gedaagde bij het sluiten van de overeenkomst een polis had moeten verstrekken waarin overeenkomstig artikel 256 K melding had moeten worden gemaakt van de hoogte van de premie. Het niet verstrekken van een polis levert wanprestatie op, op grond waarvan gedaagde aansprakelijk is voor de schade die indien wel een polis waarop de premie was vermeld, de deelnemer had kunnen vermijden door zich te oriënteren op een ander product waarbij wel onverkort de inleg werd aangewend voor belegging. Voor spaarkasovereenkomsten gelden informatieplichten. Zo dient opgrond van artikel 31 Derde Richtlijn

4 -4- levensverzekering 1993 voor het sluiten van een verzekeringsovereenkomst - in casu de spaarkasovereenkomst de verzekeringnemer de gegevens als vermeld in bijlage II onder A te worden medegedeeld. Bovendien dient de verzekeraar voor het sluiten van de overeenkomst inlichtingen te verschaffen over de premies voor iedere verzekeringsdekking, zowel de hoofddekking als de aanvullende dekking, indien zulke inlichtingen dienstig blijken. Feiten omtrent gedaagde 8. Gedaagde houdt zich blijkens de bedrijfsomschrijving in het handelsregister van de Kamer van Koophandel bezig met het administreren van gemeenschappelijke spaarkassen. Spaarbeleg is een 100% dochter van Aegon Nederland N.V. ( Aegon ). Aegon is een Levensverzekeringsbedrijf en enig aandeelhouder in Spaarbeleg Kas N.V. en hanteert ondermeer als handelsnaam Spaarbeleg (AEGON Levensverzekering N.V.). Situatieschets 9. Eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 hebben hun beslissing tot het aangaan van een KoersPlan spaarbelegovereenkomst gebaseerd op de bij het KoersPlan product verstrekte brochure, inschrijfformulieren en andere voorafgaand aan de sluiting van de overeenkomst door gedaagde verstrekte informatie. Eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 zijn van mening dat de in de brochures en op de inschrijfformulieren verschafte informatie onjuist, dan wel onvolledig is. In de brochure is in ieder geval sprake van een eenzijdige belichting van positieve eindvermogens in de rekenvoorbeelden, er wordt hierbij niet gesproken over op het inlegbedrag in mindering te brengen kosten, meer in het bijzonder de overlijdensrisicopremie. Ook de overige informatie die door gedaagde is verstrekt is naar de mening van eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 misleidend en slechts bedoeld om potentiële deelnemers aan KoersPlan te overreden, zonder de belangen van deze deelnemers in ogenschouw te nemen. Er wordt immers geen melding gemaakt van de op het inlegbedrag in mindering te brengen kosten, waaronder begrepen een overlijdensrisicopremie. Bovendien heeft gedaagde eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 nooit - op een later tijdstip - geïnformeerd over deze overlijdensrisicopremie. Tot slot heeft gedaagde in de brochures en verstrekte informatie foutieve berekeningen opgenomen terzake het eindvermogen dat door eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 was te bereiken door deel te nemen aan het KoersPlan beleggingsproduct. Ter toelichting hierop zal in het hiernavolgende de situatie kort uiteen worden gezet waarna vervolgens gedetailleerd op onderhavige situatie zal worden ingegaan. 10. Eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 hebben zich in de periode 1989 tot en met 1998 ingeschreven voor het KoersPlan product op basis van de brochures van Spaarbeleg Kas N.V. (eiser sub 2 op 1 maart 1994, eiser sub 3 op 1 april 1992, eiseres sub 4 op 1 juni 1990). Vervolgens hebben eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 op basis van deze brochures een inschrijfformulier ingevuld en geretourneerd aan Spaarbeleg Kas N.V. Spaarbeleg Kas N.V. heeft na deze inschrijving voor KoersPlan aan eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 een certificaat verstrekt

5 -5- waarop ondermeer de inleg en het eindvermogen staat vermeld. Zowel de brochure, het inschrijfformulier als het certificaat vermelden bij de rendementsberekening van het eindvermogen geen informatie over de op de inleg in mindering te brengen overlijdensrisicopremie. De eindkapitalen zijn berekend op basis van een netto rendement na aftrek van alle kosten. Spaarbeleg heeft hierbij echter nagelaten te vermelden welk bruto fondsrendement nodig is om het netto rendement te realiseren. Het benodigde bruto fondsrendement is afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de deelnemer en de looptijd van de spaarbelegovereenkomst. Gedaagde heeft aan eisers na ontvangst van het inschrijfformulier de algemene voorwaarden toegezonden. In de algemene voorwaarden worden de begrippen inleg, spaarstorting en verzekeringspremies gedefinieerd, echter wordt hiervan niet de hoogte vermeld noch wordt vermeld dat deze bedragen in mindering zullen worden gebracht op het inlegbedrag van eisers. Een deelnemer aan KoersPlan kan redelijkerwijs niet zelf berekenen welke kosten op het rendement in mindering worden gebracht noch enige schatting maken van de te berekenen kosten door het feit dat Spaarbeleg uitsluitend netto rendementen na aftrek van alle kosten vermeld in haar brochures. Gedaagde heeft eisers in de brochures voorgerekend dat de gehele inleg van eisers zou worden belegd. In voormelde brochures is Spaarbeleg naar voren gekomen als een zeer goed alternatief voor een gewone spaarrekening. Indien eisers ten tijde van het afsluiten van het KoersPlan spaarproduct bekend waren geweest met de hoge - overlijdensrisicopremie die door Spaarbeleg in mindering werd gebracht op hun inleg, zouden eisers geen overeenkomst met Spaarbeleg zijn aangegaan. Dagvaardingsprocedure 11. Onlangs is gebleken dat op het inlegbedrag van eisers een aanzienlijk percentage is ingehouden door gedaagde voor de overlijdensrisicopremie waardoor de actuele waarde die de deelnemers waaronder eiser sub 1 alsmede eiser sub 2, 3 en eiseres sub 4 redelijkerwijs mochten verwachten, aanmerkelijk lager blijkt te zijn dan de actuele waarde die zij mochten verwachten op basis van de behaalde beleggingsrendementen en de informatie die Spaarbeleg hen had verstrekt terzake de kosten in de brochures, brieven, certificaten algemene voorwaarden en productvoorwaarden. Eisers lijden hierdoor aanzienlijke schade die zij op gedaagde wensen te verhalen. Om die reden zien eisers zich thans genoodzaakt de onderhavige kwestie aan de Rechtbank voor te leggen. Stichting Koersplandewegkwijt 12. Op 21 februari 2005 is de Stichting Koersplandewegkwijt opgericht voor belanghebbenden die in het verleden een KoersPlan overeenkomst zijn aangegaan, hebben afgekocht, premievrij hebben gemaakt, die thans is geëxpireerd of waarop thans nog wordt ingelegd. Ter verduidelijking wordt in deze dagvaarding nader ingegaan op al deze situaties die zich voordoen voor de bij de Stichting Koersplandewegkwijt geregistreerde belanghebbenden. Bij de Stichting Koersplandewegkwijt hebben zich sedert de oprichting tot op datum van het uitbrengen van deze dagvaarding circa belanghebbenden geregistreerd met in totaal circa Koersplan overeenkomsten.

6 Op grond van artikel 3:305a Burgerlijk Wetboek kan de Stichting Koersplandewegkwijt een rechtsvordering instellen die strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen. Op grond van artikel 2 van de statuten van de Stichting Koersplandewegkwijt behartigt de Stichting Koersplandewegkwijt deze belangen. De Stichting heeft op grond van dit artikel ten doel door minnelijk overleg met Spaarbeleg danwel een voor haar in de plaats komende rechtspersoon of instelling of desnoods door een juridische procedure compensatie te verkrijgen voor geleden schade. De Stichting heeft mede ten doel het verrichten van alle verdere handelingen die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Hierbij wordt als productie kopie van de statuten van de Stichting Koersplandewegkwijt overgelegd. Het Reglement betreffende geregistreerde belanghebbenden van de Stichting KoersPlandewegkwijt vermeldt in de aanhef dat in overeenstemming met de statuten het bestuur streeft naar een billijke oplossing voor de geregistreerde belanghebbenden. Hierbij wordt als productie kopie van voormeld reglement overgelegd. Bevoegdheid Rechtbank Utrecht 14. Op grond van artikel 99 is de Rechtbank bevoegd om van onderhavige kwestie kennis te nemen. II. (Pre)contractuele fase II.1 Brochures 15. Om duidelijk inzicht in zowel de precontractuele als de contractuele fase te verkrijgen zal in het hiernavolgende op de door Spaarbeleg Kas N.V., hierna tevens te noemen: Spaarbeleg, aan eisers in de periode 1989 tot en met 1998 verstrekte brochures over KoersPlan per jaar nader worden ingegaan. Meer in het bijzonder zal worden weergegeven dat in deze brochures niet staat vermeld dat op het inlegbedrag van deelnemers aan KoersPlan een bedrag - waaronder overlijdensrisicopremie - in mindering zal worden gebracht. Brochure De brochure uit 1989 vermeldt op de omslag KoersPlan van Spaarbeleg. Een hoog rendement maken en belastingvrij sparen. Spaarbeleg wordt vervolgens voorgespiegeld als de (al 70 jaar) volledig in sparen en beleggen gespecialiseerde dochter van Aegon ( AEGON Levensverzekering N.V. ). De brochure vermeldt vervolgens dat Aegon één van de grootste financiële instellingen is en reeds al klanten hun spaargeld aan Spaarbeleg hebben toevertrouwd. Vervolgens wordt het voordeel van KoersPlan ten opzichte van spaarrekeningen of aandelen geschetst, waarbij KoersPlan als ideaal wordt aangemerkt indien men een hoog rendement op zijn of haar spaargeld wil maken zonder inspanning en risico s van het zelf beleggen in aandelen. Hierbij wordt als productie brochure 1989 overgelegd. 17. Vervolgens wordt een voorbeeld gegeven om het belastingvrije rendement weer te geven. In dit

7 -7- voorbeeld staan de netto rendementen (na aftrek van alle kosten) vermeld. Onder het kopje "Nog even de voordelen van Koers Plan puntsgewijs" staat ondermeer vermeld: U profiteert van de expertise van de AEGON-beleggers. In de brochure 1989 wordt gesproken over gerealiseerde nettorendementen, hetgeen wordt uitgelegd als het gemiddeld rendement per jaar over een spaarperiode van 12 jaar. Uit de nadere toelichting van Spaarbeleg als vermeld in de bijlage bij de brief van 13 mei 2005 als antwoord op vraag 1 blijkt dat voor de tabel in de brochure rendementen over een periode van 15 jaar zijn gebruikt in plaats van de in de brochure vermelde looptijd van 12 jaar. Brochure De brochure 1990 vermeldt gelijk aan brochure 1989 dat Spaarbeleg al 70 jaar volledig gespecialiseerd in sparen en beleggen is, één van de grootste financiële instelling en reeds cliënten hun spaargeld aan Spaarbeleg hebben toevertrouwd. In deze brochure wordt eveneens ingegaan op het voordeel van KoersPlan ten opzichte van spaarrekeningen of zelf beleggen. 19. Op pagina 1 van Brochure 1990 wordt de volgende vraag gesteld "Waarom is het rendement bij KoersPlan zoveel hoger dan bij anderen?". De brochure vermeldt als antwoord op deze vraag dat het eindkapitaal wordt verdeeld over de nog in leven zijnde deelnemers aan het einde van de looptijd. In werkelijkheid wordt een niet in de brochure vermelde overlijdensrisicopremie in mindering gebracht op het inleggeld van de deelnemers aan KoersPlan. Deze premie blijkt dusdanig hoog te zijn dat de verwachte overlevingswinst aanzienlijk kleiner blijkt te zijn dat de kosten voor deze overlijdensrisicoverzekering. Hierdoor is het rendement van KoersPlan lager dan bij andere aanbieders van beleggingspolissen c.q. producten. 20. Op pagina 1 van Brochure 1990 wordt onder het kopje "Waarom is het rendement bij KoersPlan zoveel hoger dan bij anderen?" een van de brochure 1989 afwijkende tekst vermeld: "Door de ingebouwde overlijdensrisicodekking garandeert Spaarbeleg, ingeval van overlijden, een belastingvrije uitkering van de ingelegde som, vermeerderd met 4% rente op rente." Hierbij wordt als productie brochure 1990 overgelegd. 21. In de brochure 1990 wordt gesproken over gerealiseerde rendementen, hetgeen wordt uitgelegd als het gemiddeld rendement per jaar over de gehele spaarperiode. De brochure vermeldt dat in de tabellen Belastingvrij uit te keren vermogen de bedragen vermeld staan die deelnemers bij verschillende rendementen netto (na aftrek van alle kosten) in handen krijgen aan het eind van de looptijd. Onder de voordelen staat gelijk aan brochure 1989 vermeld dat de deelnemer profiteert van de expertise van de AEGON-beleggings experts. De in de tabel opgenomen gerealiseerde rendementen zijn bij een looptijd van 15 jaar exact gelijk aan de rendementen die in 1989 zijn opgenomen in de tabel voor een periode van 12 jaar. Dit betreffen de gerealiseerde rendementen die staan vermeld voor de jaren 1984 tot en met Deze tabel met daarin opgenomen de gerealiseerde rendementen is gebruikt voor de brochures tot en met 1994.

8 In de brochure is een tabel opgenomen waarboven de tekst is vermeld: In de tabellen Belastingvrij uit te keren vermogen ziet u bij verschillende rendementen het bedrag dat u netto (dus na aftrek van alle kosten) aan het eind van verschillende looptijden in handen krijgt. De tabel toont vervolgens de belastingvrij uit te keren vermogens bij verschillende looptijden (12, 15, 20 en 25 jaar) en bij verschillende maandbedragen (ƒ 100, ƒ 175 en ƒ 350). Het gaat in deze tabellen evenwel niet om netto bedragen die worden vermeld (kapitaal na aftrek van alle kosten) maar om bedragen die zijn berekend op basis van netto rendementen (rendement na aftrek van alle kosten). Door het gebruik van de woorden het bedrag dat u netto (dus na aftrek van alle kosten) aan het einde van de looptijd in handen krijgt wordt de indruk gewekt dat er gebruik is gemaakt van een rendementspercentage vóór aftrek van kosten dat leidt tot een kapitaal na aftrek van kosten. In werkelijkheid waren de kosten al van het rendement afgetrokken. Daarenboven is voor een spaarbelegovereenkomst met een langere looptijd een aanzienlijk hogere overlijdensrisicopremie in rekening gebracht, waardoor voor een netto rendement van 10% per jaar een aanmerkelijk hoger bruto rendement nodig was. De overlijdensrisicopremie voor een overeenkomst met een looptijd van 25 jaar was ongeveer factor 2 maal de overlijdensrisicopremie van een overeenkomst met een looptijd van 12 jaar. De in de tabel genoemde netto rendementen zijn misleidend omdat voor een netto rendement van 10% een veel hoger bruto rendement noodzakelijk is bij een spaarbelegovereenkomst met een looptijd van 25 jaar. Opgemerkt dient hierbij te worden dat voormeld probleem zich voordoet in alle brochures van Spaarbeleg, echter worden in de brochures soms andere looptijden gehanteerd. Brochure Ook in de brochure 1991 wordt gelijk aan brochure 1989 en 1990 het beeld geschetst dat Spaarbeleg en Aegon een ervaren speler op de markt zijn met al 70 jaar specialisatie in sparen en beleggen, één van de grootste financiële instellingen is en reeds cliënten heeft. De inhoud van de brochure komt grotendeels overeen met de brochure uit Hierbij wordt als productie brochure 1991 overgelegd. 24. In de brochure 1991 wordt wederom gesproken over gerealiseerde rendementen, hetgeen wordt uitgelegd als rendement per jaar over een spaarperiode van gemiddeld 15 jaar. Gelijk aan de brochure 1990 wordt vermeld dat de bedragen die deelnemers aan het eind van de looptijd zullen ontvangen netto bedragen zijn, na aftrek van alle kosten. 25. De brochure met als titel: Spaarders van Nederland word wakker! 12,8% belastingvrij rendement is mogelijk. gaat in op het KoersPlan product van Spaarbeleg. In een tabel worden netto rendementen weergegeven na aftrek van alle kosten. Hierbij wordt als productie van deze brochure uit 1991 overgelegd die eveneens gebruikt is voor de jaren 1992 en Deze brochure is door Spaarbeleg ter beschikking gesteld aan tussenpersonen en vermeldt in het geheel geen overlijdensrisicopremie of dekking. Brochures 1992, 1993 en 1994

9 Brochures 1992, 1993 en 1994 schetsen gelijk aan voorgaande jaren het beeld van Spaarbeleg als de al 70 jaar volledig gespecialiseerde dochter van Aegon in sparen en beleggen, één van de grootste financiële instellingen en al meer dan cliënten. Bovendien wordt ingegaan op de voordelen van KoersPlan ten opzichte van spaarrekeningen of beleggen gelijk aan voorgaande brochures. 27. In deze brochures wordt gelijk aan de brochure van 1990 en 1991 gesproken over een ingebouwde overlijdensrisicodekking. Brochure 1992 en brochure In de brochure 1992 en 1993 wordt gesproken over gerealiseerde rendementen, hetgeen wordt uitgelegd als rendement per jaar over een spaarperiode van gemiddeld 15 jaar. Gelijk aan de brochure 1990 en 1991 wordt vermeld dat de bedragen in de tabellen netto bedragen zijn, na aftrek van alle kosten. Hierbij wordt als productie brochure 1992 overgelegd. Brochure Brochure 1994 vermeldt in tegenstelling tot voorgaande jaren de titel KoersPlan. Uw spaargeld verdient een hoog, belastingvrij rendement. In de brochure 194 wordt zowel over gerealiseerde rendement als gemiddeld netto rendement gesproken. Boven de tabellen staat vermeld: Uit te keren vermogen na 15 jaar. De brochure vermeldt verder ook in deze tabellen het bedrag dat deelnemers netto aan het einde van de looptijd van de overeenkomst in handen krijgen bij verschillende rendementen. Vervolgens staat vermeld: ( ) want bij KoersPlan wordt u na afloop van de spaarperiode niet nog eens geconfronteerd met kosten. Het eindbedrag wordt dus in zijn geheel aan u uitgekeerd. Hierbij wordt als productie brochure 1994 overgelegd. Brochure Brochure 1995 schetst in de brochure het beeld dat de opbrengst van het spaargeld van toekomstige deelnemers kan worden verdubbeld zonder belasting hierover te hoeven betalen. Vervolgens wordt gelijk aan voorgaande jaren het positieve beeld van Spaarbeleg geschetst als reeds duidelijk staat vermeld in punt Op pagina 1 brochure 1995 wordt onder te tabellen voor het eerst een toelichting gegeven waaruit blijkt dat de vermelde netto rendementen door de accountant zijn gecontroleerd en juist zijn. De toelichting vermeldt als uitgangspunt bij de tabellen: een gemiddeld KoersPlan (een 35-jarige man die gedurende 20 jaar F 1.000,-- per jaar inlegt). De laatste zin van de toelichting vermeldt: De berekening van de hier vermelde netto rendementen hebben wij door onze accountant laten controleren. De begrippen gerealiseerde en netto rendementen worden door elkaar gebruikt. De betekenis van deze begrippen is kennelijk gelijk.

10 Op de laatste pagina van de Brochure 1995 wordt een accountantsmededeling d.d. 30 januari 1995 door Moret Ernst & Young Accountants gegeven. Deze mededeling luidt als volgt: Wij hebben de in deze brochure onder het kopje Toelichting vermelde netto rendementen voor de periode gecontroleerd. ( ) Op grond van ons onderzoek delen wij mede dat de genoemde netto rendementen juist zijn. Hierbij wordt als productie brochure 1995 overgelegd. 33. De brochure 1995 vermeldt gerealiseerde netto rendementen. Verder vermeldt de brochure dat alle genoemde percentages netto rendementen zijn over de gehele inleg en wordt vermeld dat er geen kosten meer vanaf gaan. De brochure vermeldt: Daardoor is een rendement van 10% voor u ook echt 10%. 34. Onder de tabel met de prognose eindkapitalen staat de volgende toelichting vermeld: In geval van overlijden tijdens de looptijd garandeert Spaarbeleg een uitkering van uw inleg vermeerderd met 4% rente op rente. Hieruit kan evenwel niet worden afgeleid dat de kosten voor een overlijdensrisicopremie in mindering wordt gebracht op de inleg van deelnemers aan KoersPlan. Brochure Op de laatste pagina van brochure 1996 staat vermeld Spaarbeleg N.V. is de grootste in belastingvrij sparen. en wordt gelijk aan voorgaande brochures een positief beeld geschetst van Spaarbeleg. Op pagina 2 van brochure 1996 staat vermeld: Door de ingebouwde overlijdensrisicodekking garandeert Spaarbeleg in geval van overlijden de uitkering van uw totale inleg, vermeerderd met 4% rente op rente. Deze uitkering is geheel vrij van inkomstenbelasting. Hierbij wordt als productie brochure 1996 overgelegd. 36. Verder wordt in de brochure onder het kopje Uw rendement is echt netto bij KoersPlan vermeld: Alle percentages in deze brochure zijn netto. Dat wil zeggen dat onze kosten al zijn verrekend. ( ). Want vaak worden bij andere maatschappijen bruto percentages vermeld ( ) Bij KoersPlan is een rendement van 10% ook echt 10% voor u. 37. In de toelichting bij de tabellen in de brochure met daarin opgenomen het eindkapitaal is vermeld dat - in tegenstelling tot brochure 1995 als uitgangspunt is genomen een 30-jarige man in plaats van een 35-jarige man. De een na laatste zin van de toelichting vermeldt: Wij hebben de berekening van de hier vermelde netto rendementen door een onafhankelijk accountant laten controleren. 38. Vervolgens wordt onder het kopje toelichting vermeld: Wij hebben de berekening van de hier vermelde netto rendementen door een onafhankelijk accountant laten controleren. De brochure bevat op de laatste pagina een accountantsverklaring van Moret Ernst & Young. Deze verklaring vermeldt: Wij hebben de in deze brochure onder het kopje Toelichting vermelde netto rendementen voor de periode gecontroleerd. Wij hebben ons daarbij gericht op de in de berekening betrokken rendementen van de door Aegon beheerde internationale aandelenportefeuilles en de actuariële

11 -11- berekening om van deze rendementen te komen tot netto rendementen. Op grond van ons onderzoek delen wij mede dat de genoemde netto rendementen juist zijn. Wellicht ten overvloede merken wij nog op dat rendementen over verstreken perioden geen garantie bieden voor rendementen in toekomstige perioden. Brochure Brochure 1997 vermeldt als titel op pagina 2: Verdubbel uw spaargeld met KoersPlan. Op de één na laatste pagina wordt gelijk aan voorgaande brochures een zeer positief beeld van Spaarbeleg geschetst als grootste financiële instelling alsmede grootste aanbieder van belastingvrije spaarvormen, al meer dan 75 jaar gespecialiseerd in sparen en beleggen en ruim 1 miljoen klanten met verschillende spaarvormen. 40. Op pagina 2 van brochure 1997 eerste kolom staat vermeld: Door de ingebouwde overlijdensrisicodekking garandeert Spaarbeleg in geval van overlijden de uitkering van uw betaalde inleg, vermeerderd met 4% rente op rente. Hierbij wordt als productie brochure 1997 overgelegd. 41. Op pagina 2 van de brochure staat vermeld: Alle rendementspercentages in de rekenvoorbeelden in deze brochure zijn netto. Dat wil zeggen dat onze kosten al zijn verrekend. ( )Want vaak worden bij andere maatschappijen alleen fondsrendementen (d.w.z. bruto rendementspercentages) vermeld. Bij KoersPlan is een rendement van 10% ook echt 10%. Spaarbeleg schets hierdoor ten onrechte het beeld dat het vermelden van netto rendementen een voordeel is ten opzichte van andere maatschappijen die een bruto fondsrendement vermelden. Nu Spaarbeleg met netto rendementen werkt is het niet mogelijk om de prognoses van Spaarbeleg te vergelijken met offertes van andere maatschappijen. Omdat Spaarbeleg rekent met netto rendementen na aftrek van kosten levert deze werkwijze aanzienlijk hogere eindkapitalen op dan bij andere aanbieders bij wie wordt gerekend met bruto rendementen vóór aftrek van alle kosten. Spaarbeleg schetst in haar brochures een hoog eindkapitaal zonder te verduidelijken waarom dit een voordeel op zou leveren in vergelijking met andere maatschappijen. 42. Verder vermeldt de laatste pagina een Code rendement en risico (opgesteld door het Verbond van Verzekaars) waarin staat vermeld dat de in de brochure genoemde rendementen productrendementen zijn, dit zijn rendementen waar geen kosten meer af gaan. Deze Code is ontwikkeld door het Verbond van Verzekeraars, waarin wordt geregeld hoe de voorlichting omtrent rendementen ten risico dient te geschieden. De brochure vermeldt dat Spaarbeleg deze Code heeft onderschreven en dat de genoemde rendementen zijn berekend volgens deze Code. 43. In de toelichting bij de tabellen staat als uitgangspunt een 30-jarige man vermeld die gedurende 20 jaar f 1.200,- per jaar inlegt. De toelichting vermeldt verder dat de berekening van de rendementen door een onafhankelijke accountant is gecontroleerd. De laatste pagina vermeldt een accountantsverklaring van Moret Ernst & Young Accountants met als oordeel dat de rendementen juist zijn weergegeven.

12 -12- Brochure In juni 1998 is een brochure verstuurd met als titel Een nog hoger belastingvrij eindkapitaal met uw KoersPlan realiseren. Hierbij wordt als productie brochure 1998 overgelegd. 45. De laatste pagina vermeldt dat: de gepresenteerde bedragen zijn uitsluitend bedoeld als voorbeeld en niet als garantie of prognose. Deze bedragen zijn netto-bedragen, d.w.z. er is reeds rekening gehouden met premies voor verzekerde risico s, alsmede met gedurende de looptijd van het contract ingehouden kosten. 46. In de toelichting staat vermeld dat de rendementen door een onafhankelijk accountant zijn gecontroleerd. Tot slot is er in deze brochure een accountantsverklaring opgenomen van Moret Ernst & Young met als oordeel dat de rendementen juist zijn weergegeven. 47. Op de laatste pagina wordt in een katern de Code Rendement en Risico vermeld. De brochure vermeldt gelijk aan brochure 1997 dat deze Code wordt onderschreven door Spaarbeleg. De in de brochure 1998 vermelde rendementen zijn volgens het gestelde in deze katern berekend volgens deze Code. Vervolgens wordt er een toelichting gegeven op de rendementen, die als volgt luidt: De in deze brochure genoemde rendementen zijn productrendementen. Dit zijn rendementen waar geen kosten meer af gaan. 48. In de Code wordt vervolgens onderscheid gemaakt tussen (netto) product- en (bruto)fondsrendementen, hetgeen wordt uitgelegd als het rendement van de aandelenportefeuilles. Analyse brochures De brochures schetsen allemaal in de aanhef een positief beeld van Spaarbeleg, te weten een ervaren speler op de markt, al zeer lange tijd gespecialiseerd op het gebied van sparen en beleggen, veel cliënten en één van de grootste financiële instellingen. De brochures schetsen gezien de titels op de voorpagina bovendien het beeld dat er hoge rendementen zijn te behalen. Deze hoge rendementen hangen volgens Spaarbeleg samen met de lage kosten die Spaarbeleg heeft. Deze kosten blijken echter in het geheel niet laag te zijn. Bovendien wordt in de brochures door Spaarbeleg vermeld dat KoersPlan lagere risico s zou kennen dan dat deelnemers zelf zouden beleggen in beleggingsproducten. 50. In de brochures wordt een eventuele deelnemer voorgerekend wat een inleg van een x bedrag over een aantal jaar zal opleveren. De waarde van dit bedrag na het einde van de looptijd is afhankelijk gesteld van het rendement. In de voorbeelden in de brochures wordt vermeld wat de netto eindbedragen zijn (het uit te keren vermogen) na het einde van de looptijd. Duidelijk wordt in de

13 -13- brochures vermeld dat deze voorgespiegelde bedragen, bedragen na aftrek van alle kosten betreffen. In de brochures wordt nergens uitgelegd wat onder deze kosten dient te worden verstaan. 51. Uit de brochures blijkt in het geheel niet welk bruto rendement nodig is om tot de in de brochures vermelde netto rendementen te komen. Daarenboven is het bruto rendement verschillend per deelnemer. Vanuit een bruto rendement kan, na aftrek van kosten wel een netto rendement worden berekend, maar dit netto rendement is vervolgens afhankelijk van de looptijd van de spaarbelegovereenkomst, het geslacht van de deelnemer alsmede de leeftijd van de deelnemer. Ten onrechte is door Spaarbeleg de indruk gewekt bij deelnemers aan KoersPlan dat de in de brochures vermelde netto rendementen voor iedere deelnemer gelijk zijn. Voormelde geldt voor de brochures waarin een tabel met netto gerealiseerde rendementen in het verleden is opgenomen alsmede voor de brochures waarin een tabel is opgenomen waarin een prognose van de netto eindkapitalen is opgenomen op basis van standaard netto rendementen bij verschillende looptijden. 52. In een aantal brochures wordt gesproken over een ingebouwde overlijdensrisicodekking. Er wordt enkel vermeld dat deze uitkering van inleg bij overlijden is ingebouwd. Uit de brochure blijkt niet dat het inlegbedrag van de deelnemer zal worden verminderd met een overlijdensrisicopremie. Een deelnemer kan redelijkerwijs verwachten dat hij een uitkering ontvangt bij overlijden zonder dat hier een afzonderlijke premie voor afgedragen dient te worden in het geval dat de hoogte van de te ontvangen uitkering gelijk is aan de inleg plus een rente van 4% danwel 110% van de waarde van de beleggingen. 53. Hierbij dient benadrukt te worden dat de overlijdensrisicoverzekering als contraverzekering een wezenlijk en essentieel component van een spaarkasconstructie als de spaarbelegovereenkomst is. Dit betekent dat terzake van een overlijdensdekking gedaagde bij het sluiten van het KoersPlanbeleggingsproduct een polis hadden moeten verstrekken waarin melding was gemaakt van de hoogte van de overlijdensrisicopremie. Het niet verstrekken van een dergelijke overlijdensdekkingspolis zoals in casu is geschied levert wanprestatie op, op grond waarvan gedaagde aansprakelijk is voor de schade die indien wel een polis met vermelding van de premie was vermeld de deelnemer aan KoersPlan had kunnen vermijden door zich te oriënteren op een ander product waarbij wel onverkort één op één de inleg werd aangewend voor belegging. 54. In brochures 1989 tot en met 1994 staat vermeldt: Waarom is het rendement bij KoersPlan zoveel hoger dan bij anderen?. De brochure vermeldt vervolgens dat het eindkapitaal wordt verdeeld over de nog levende deelnemers aan het einde van de looptijd (de overlevingswinst) waardoor het rendement aanmerkelijk hoger zou zijn dan bij andere aanbieders. In werkelijkheid wordt echter tegelijkertijd een niet in de brochure vermelde overlijdensrisicopremie ingehouden die dusdanig hoog is dat de verwachte overlevingswinst aanzienlijk kleiner is dan de kosten van deze overlijdensrisicoverzekering. Het rendement van KoersPlan is hierdoor juist veel lager dan bij andere aanbieders van beleggingsproducten. KoersPlan schetst in deze brochure een misleidend beeld door wel melding te maken van de kans op overlevingswinst maar niet de overlijdensrisicopremie te vermelden die door de

14 -14- deelnemers moet worden betaald. 55. Vanaf 1995 is in de brochures een accountantsverklaring opgenomen. Deze accountantsverklaring vermeldt dat de in de brochure vermelde netto rendementen zijn gecontroleerd door Moret Ernst & Young voor de desbetreffende periode. Een dergelijke verklaring wekt bij een (toekomstige) deelnemer in ieder geval de indruk c.q. zal het vertrouwen wekken dat het deelnemen aan KoersPlan veilig is nu een accountant de netto rendementen heeft gecontroleerd en voorzien van het stempel juist. Opgemerkt dient hierbij te worden dat alleen over de netto rendementen wordt gesproken en niet dat het hierbij gaat om bruto rendementen waarop de kosten in mindering zijn gebracht. Die kosten verschillen per deelnemer en zijn afhankelijk van de looptijd van de spaarbelegovereenkomst alsmede het geslacht en de leeftijd van de deelnemer. De door de accountant gecontroleerde netto rendementen kunnen derhalve enkel op één of hooguit enkele deelnemers van toepassing zijn. In de brochures wordt weliswaar gesproken over een gemiddelde deelnemer (een 35-jarige man), maar er wordt niet duidelijk gemaakt dat de netto rendementen voor individuele deelnemers heel anders kunnen liggen door afwijkende kosten. 56. Tot en met het jaar 2000 hebben deelnemers aan KoersPlan geen jaarlijks waardeoverzicht ontvangen van Spaarbeleg. De deelnemers hebben tot en met het jaar 2000 wel ieder jaar een prognose van het eindkapitaal ontvangen van Spaarbeleg. Deze was exact gelijk aan de prognose bij aanvang van het contract en er werd dus geen rekening gehouden met de actuele waarde. 57. Spaarbeleg heeft in de periode van 1990 tot en met 2001 bij voormelde jaaroverzichten het blad jaareffect meegezonden. In dit blad werd het bruto fondsrendement vermeld van het betreffende jaar. Dit werd echter niet vertaald in een netto rendement voor het betreffende jaar. De bruto fondsrendementen gaven de deelnemers de indruk dat hun Koersplan prima op schema lag. 58. In brochure 1998 staat vermeld: Deze bedragen zijn netto-bedragen, d.w.z. er is reeds rekening gehouden met premies voor verzekerde risico s, alsmede met gedurende de looptijd van het contract ingehouden kosten. In deze brochure wordt expliciet rekening gehouden met premies voor verzekerde risico s, alsmede met ingehouden kosten. Wat onder deze premies en kosten verstaan dient te worden en wat de hoogte van deze premies en kosten is, staat echter nergens vermeld. 59. In brochure 1997 en 1998 wordt in de Code vermeld dat er sprake is van productrendementen in tegenstelling tot voorgaande brochures waar wordt gesproken over gerealiseerde en/of nettorendementen. Productrendement wordt gedefinieerd als rendement waar geen kosten meer af gaan en is min of meer gelijk te stellen aan de toelichting op nettorendement, waarbij de kosten al zijn verrekend. 60. In brochure 1989 tot en met 1994 wordt gesproken over gerealiseerde rendementen, hetgeen wordt uitgelegd als rendement per jaar over een spaarperiode van gemiddeld 15 jaar. Verderop in deze brochures wordt vermeld dat de in de tabellen vermelde bedragen (opgebouwde vermogen) netto

15 -15- bedragen zijn, na aftrek van alle kosten. Hieruit valt op te maken dat de definitie althans de uitleg van gerealiseerde en netto rendementen gelijk is te stellen. 61. In de brochures 1989 tot en met 1994 heeft Spaarbeleg bij de berekening van de gerealiseerde rendementen zoals vermeld in de tabellen overigens structureel met een half jaar langere looptijd gewerkt (zie tevens brief van 13 mei 2005) dan dat Spaarbeleg in werkelijkheid had mogen doen. Dit heeft geleid tot hogere eindkapitalen dan kon worden verwacht op basis van een juiste berekeningsmethode. Deze eindkapitalen zijn teruggerekend naar jaarrendementen waarbij wel de juiste looptijden zijn gehanteerd. Dit heeft ertoe geleid dat in de brochures rendementen zijn opgenomen die tussen de 1,45% en 1,75% hoger zijn dan de werkelijk behaalde rendementen. De impact op het eindkapitaal is dat in de brochure 1989 een voorbeeld eindkapitaal is berekend van ƒ dat op basis van het toepassen van de juiste berekeningsmethode had moeten uitkomen op ƒ Het voorgespiegelde eindkapitaal was dus 17,44% hoger dan wat Spaarbeleg had mogen vermelden. 62. In de brochures van de jaren 1993 en 1994 is een nieuwe berekeningsmethode toegepast voor de in de tabel opgenomen afloopjaren 1992 en De gerealiseerde netto rendementen over de afloopjaren 1987 tot en met 1991 die ook in deze tabel zijn opgenomen zijn niet herrekend op basis van deze nieuwe berekeningsmethode en onaangepast in de brochures opgenomen. De foutieve berekeningswijze diende Spaarbeleg voor deze betreffende jaren aan te passen aan de nieuwe berekeningsmethode. 63. In de brochures is geen rekening gehouden met verschillende leeftijden van deelnemers en zijn de netto-rendementen gelijk ongeacht verschil in leeftijd. Ook in de polisbladen is geen onderscheid gemaakt naar de leeftijd van de deelnemer aan KoersPlan. Hierbij dient opgemerkt te worden dat tot en met brochure 1994 in de tabellen enkel de in het algemeen geldende gerealiseerde rendementen zijn weergegeven, waarbij geen rekening is gehouden met leeftijd en geslacht van de deelnemer en de looptijd van de spaarbelegovereenkomst. 64. In het hiernavolgende wordt ter verduidelijking en illustratie nader ingegaan op de spaarbelegovereenkomst van de heer [ ] en de heer [ ] waaruit blijkt dat een oudere deelnemer een aanmerkelijk hoger rendement moest behalen om tot hetzelfde netto eindkapitaal te komen dan een jongere deelnemer aan KoersPlan. Hierbij wordt als productie kopie van de overeenkomsten overgelegd. 65. Zowel de heer [ ] en de heer [ ] hebben op 31 december 1992 een Koersplan spaarbelegovereenkomst gesloten met Spaarbeleg met een looptijd van 15 jaar en een maandelijkse inleg van ƒ 100. De heer [ ] was ten tijde van het afsluiten van de spaarbelegovereenkomst 55 jaar oud, waarbij uit berekeningen blijkt dat de inhouding van de overlijdensrisicopremie maandelijks 29,17% van zijn inleg bedraagt. De heer [ ] was ten tijde van het afsluiten van de spaarbelegovereenkomst 34 jaar oud, waarbij uit berekeningen blijkt dat de inhouding van de

16 -16- overlijdensrisicopremie maandelijks 12,14% van zijn inleg bedraagt. Zowel de heer [ ] als de heer [ ] hebben van Spaarbeleg een spaarbelegovereenkomst ontvangen waarop dezelfde eindkapitalen staan vermeld. In werkelijkheid moest voor de heer [ ] het beleggingsrendement 16,25% per jaar bedragen om de genoemde 10% netto rendement te behalen. Voor de heer [ ] zou een beleggingsrendement van 13,27% per jaar uiteindelijk een netto rendement op de inleg van 10% opleveren. Brochure In de brochure van 2002 van Spaarbeleg staat voor het eerst vermeld: KoersPlan is een spaarkasovereenkomst met een ingebouwde overlijdensrisicoverzekering. Een klein deel van de inleg wordt hiervoor gebruikt zodat, in geval van overlijden, een uitkering is gegarandeerd. De brochure vermeldt verder niet de hoogte van het bedrag in te houden op de inleg. II.2 Inschrijving 67. Om deel te kunnen nemen aan KoersPlan dient het inschrijfformulier bij de brochure te worden ingevuld en geretourneerd te worden aan Spaarbeleg. 68. Ter verduidelijking van de precontractuele fase zal in het hiernavolgende concreet op de situatie van eiser sub 2 worden ingegaan. Op 2 februari 1994 heeft de heer [ ] het inschrijfformulier van KoersPlan ingevuld. Op dit inschrijfformulier dient ondermeer het bedrag aan inleg, een indicatie van de einduitkering, de duur en de begunstiging te worden ingevuld. Hierbij wordt als productie kopie van het inschrijfformulier overgelegd. 69. Op het inschrijfformulier wordt geen melding gemaakt van bedragen die op het inlegbedrag in mindering worden gebracht. In het kader inleg staat in kleine letters vermeld: De definitieve premievaststelling geschiedt door het hoofdkantoor. Op het inschrijfformulier wordt gesproken over een gesprekbevestigingsformulier. Dit formulier blijkt echter nooit te zijn verstrekt aan de deelnemers. Bovendien is aan eisers nimmer een andere premie medegedeeld dan de inleg als vermeld op het inschrijfformulier. Brief bevestiging KoersPlan 70. Op 17 februari 1994 heeft Spaarbeleg bij brief de aanvraag voor KoersPlan door de heer [ ] bevestigd. Hierbij wordt als productie kopie van deze brief overgelegd. Op pagina 2 van deze brief staat vermeld: De op het certificaat onder punt 9 vermelde bedragen zijn berekend na aftrek van alle kosten en vormen geen garantie voor de definitieve einduitkering. Onder het kopje Certificaat wordt nader ingegaan op deze bedragen. 71. De brief van 17 februari 1994 vermeldt onder het kopje Belangrijke punten van de overeenkomst dat

17 -17- de inleg per maand van de heer [ ingehouden. ] f 300,= bedraagt en vermeldt niet dat er bedragen op worden 72. In deze brief is niet het eindkapitaal berekend na aftrek van alle kosten maar is gebruik gemaakt van een rendement na aftrek van alle kosten. De kosten zijn bovendien niet in mindering gebracht op het kapitaal maar op het rendement. Analyse inschrijfformulier 73. Het inschrijfformulier vermeldt het inlegbedrag waarvoor de deelnemer aan KoersPlan wenst deel te nemen. Op het inschrijfformulier worden geen bedragen vermeld die op het inlegbedrag in mindering gebracht zullen worden. Deelnemers mochten er dan ook op vertrouwen dat op het op het inschrijfformulier vermelde inlegbedrag geen bedragen zouden worden ingehouden. De deelnemers mochten hierbij afgaan op de voorgespiegelde rendementsberekeningen in de brochures. II.3 Certificaat 74. Op het op 17 februari 1994 verstrekte certificaat van Spaarbeleg aan de heer [ ] staat vermeld: Spaarbeleg Kas N.V. verklaart dat zij op grond van de ontvangen aanvraag en overeenkomstig de Algemene Voorwaarden een Spaarbelegovereenkomst is aangegaan met ( ).Hierbij wordt als productie kopie voormeld certificaat overgelegd. 75. Onder punt 5. van het certificaat wordt de inleg per maand vermeld, te weten: f. 300, Onder punt 9. van het certificaat wordt het uit te keren bedrag bij in leven zijn van de verzekerde vermeld en wordt een indicatie gegeven bij een gemiddeld rendement op de inleg bij 10%, 11% en 12%. De onder punt 9. vermelde bedragen zijn gelijk aan de bedragen als ingevuld op het inschrijfformulier onder het kopje indicatie einduitkering. Analyse certificaat 77. Naar aanleiding van het certificaat mochten eisers erop vertrouwen dat het voorgespiegelde eindvermogen in principe bij gelijkblijvende rendementen correct zou zijn en aan het eind van de looptijd van KoersPlan dit bedrag ontvangen zou worden door eisers. 78. Op het certificaat wordt enkel het bedrag aan inleg vermeld en zijn geen bedragen vermeld die worden ingehouden op het inlegbedrag. Volgens de brief van Spaarbeleg van 17 februari 1994 zijn de in punt 9. van het certificaat vermelde bedragen berekend na aftrek van alle kosten en vormen deze geen garantie voor de definitieve einduitkering. Er wordt echter niet vermeld wat onder kosten dient te worden verstaan. De op het certificaat vermelde bedragen zijn berekend na aftrek van alle kosten. Hierbij wordt de suggestie door Spaarbeleg gewekt dat het gaat om bruto rendementen die zijn

18 -18- doorgerekend naar netto eindkapitalen waarop in de berekening alle kosten in mindering zijn gebracht. 79. Voor de uitkering bij overlijden van de verzekerde is geen aparte polis afgesloten tussen gedaagde en eisers. Dit betekent dat de deelnemer aan KoersPlan zich er niet van bewust hoefde te zijn dat er op het inlegbedrag bedragen voor ondermeer overlijdensrisicopremie in rekening zouden worden gebracht. Uit het certificaat blijkt immers enkel dat er een spaarpolis is afgesloten, waarbij opgemerkt dient te worden dat de hoogte van de overlijdensrisicopremie nimmer separaat aan de deelnemers aan KoersPlan is medegedeeld. 80. Spaarbeleg heeft bij inschrijving aan de deelnemers aan KoersPlan de prospectus Spaarkasbedrijf van de Nederlandse Vereniging ter bevordering van het Spaarkasbedrijf gestuurd. Pagina 9 van deze prospectus vermeldt dat het spaarkasbedrijf, Spaarbeleg, verplicht is de overlijdensrisicopremie apart op het bewijs van inschrijving te vermelden. Spaarbeleg heeft nagelaten dit op het certificaat of enig ander aan de deelnemers verstrekt document te vermelden. Uit de jurisprudentie (HR 8 mei 1998, NJ 1998, 888) volgt dat niet alleen onjuistheid van de mededeling maar ook onvolledigheid een misleidend karakter kan hebben. Opgemerkt dient hierbij te worden dat het enkele feit dat mogelijkerwijs in de brochure is aangegeven dat nadere informatie kan worden gevraagd, aan de brochure niet het misleidende karakter ontneemt. II.4 Algemene voorwaarden 81. Voor elk jaar zijn er algemene voorwaarden opgesteld voor de in dat jaar verstrekte spaarproducten, waaronder KoersPlan aan eisers. In het hiernavolgende wordt nader op de algemene voorwaarden over de jaren 1989 tot en met 1998 ingegaan voor het geval mocht blijken dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn op eisers sub 2, 3 en 4, dit ter onderbouwing van het standpunt van eisers dat gedaagde hen niet heeft gewezen op de op het inlegbedrag in mindering te brengen kosten alsmede op de onjuist voorgespiegelde eindvermogens. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de algemene voorwaarden pas zijn verstrekt op het moment dat de inschrijving door Spaarbeleg Kas N.V. werd bevestigd in de vorm van een certificaat waarbij eisers niet de mogelijkheid is geboden om op voorhand (voor of bij het sluiten van de overeenkomst) kennis te nemen van de algemene voorwaarden. In casu zijn de deelnemers aan KoersPlan niet voor het sluiten van de spaarbelegovereenkomst op de hoogte gesteld van de hoogte van de premie, hetgeen wel een verplichting voor gedaagde is op grond van de Regeling Informatieverstrekking aan verzekeringnemers 1994 en Algemene voorwaarden Uit artikel 4 van de algemene voorwaarden blijkt dat de aanvraag tot het sluiten van een Spaarbelegovereenkomst geschiedt door indiening bij Spaarbeleg van een volledig ingevuld en ondertekend formulier. Deze aanvraag is bindend voor de aanvrager. Ten bewijze van de Spaarbelegovereenkomst reikt Spaarbeleg aan de aanvrager een door Spaarbeleg ondertekende polis

19 -19- uit. Hierbij wordt als productie kopie van deze algemene voorwaarden overgelegd. 83. In artikel 6 staat vermeld: De spaarstortingen en premies vervallen op de eerste van de maand ( ) In artikel 7 en 8 worden spaarstortingen en premies tevens genoemd. Deze woorden zijn echter niet gedefinieerd in artikel 1 van de algemene voorwaarden en worden verder ook niet uitgewerkt in de algemene voorwaarden. 84. In artikel 17 staan de kosten vermeld verbonden aan de werkzaamheden van Spaarbeleg, te weten: a. een eenmalig bedrag aan administratieloon ter grootte van 4,5% van het nominale bedrag per eenheid, te voldoen uit de eerste spaarstortingen; b. een jaarlijkse vergoeding voor beheerskosten groot 0,8% van het aan de inschrijver op 31 december van het betreffende jaar toekomende deel van de jaarkas, te verrekenen aan het eind van elk kalenderjaar, voor het eerst in het jaar volgend op het jaar van inschrijving. 85. In artikel 18 staat vermeld: Op de uitkering(en) krachtens de verzekering wordt in mindering gebracht al hetgeen de inschrijver in verband met de spaarbelegovereenkomst aan Spaarbeleg verschuldigd mocht zijn. 86. In de Algemene Voorwaarden 1989 wordt in ieder geval niet vermeld dat de inleg wordt verminderd met overlijdensrisicopremie. Algemene voorwaarden In artikel 1 onder b wordt spaarbelegovereenkomst gedefinieerd als volgt: de overeenkomst waaruit voor Spaarbeleg de verplichting ontstaat om enerzijds de aan de jaarkas ten goede komende spaarstortingen van de inschrijvers in jaarkasverband te beheren en na afloop van de jaarkas bij in leven zijn van de verzekerden het aandeel in de jaarkas uit te keren en anderzijds om in geval van overlijden van de verzekerde vóór een in het certificaat bepaalde datum, te haren laste één of meer uitkeringen te doen van één of meer vooraf vastgestelde of tijdens de duur der verzekering nader vastgestelde bedragen, op grond van de gelijktijdig afgesloten verzekering (de verzekering) Hierbij wordt als productie kopie van deze algemene voorwaarden overgelegd. 88. Artikel 1 onder g definieert inleg als de som van de spaarstortingen en premies van de hoofdverzekering. Opgemerkt dient hierbij te worden dat nergens gedefinieerd staat wat onder hoofdverzekering dient te worden verstaan en een deelnemer hiermee ook niet bekend kan worden geacht te zijn. 89. Vervolgens wordt in artikel 1 onder h certificaat gedefinieerd als het schriftelijk bewijs van inschrijving. 90. Artikel 17 vermeldt:

20 -20- Ter voorziening in de kosten, verbonden aan de werkzaamheden van Spaarbeleg, wordt door Spaarbeleg aan de inschrijving in rekening gebracht: a. een eenmalig bedrag aan administratieloon ter grootte van 4,5% per eenheid ( ) b. een jaarlijkse vergoeding voor beheerskosten groot 0,8% ( ) Algemene Voorwaarden Artikel 1 sub e definieert spaarbelegovereenkomst gelijk aan de algemene voorwaarden Hierbij wordt als productie kopie van deze algemene voorwaarden overgelegd. 92. Op grond van artikel 1 sub f wordt "spaarstorting" als volgt gedefinieerd: "het deel van het door de inschrijver betaalde bedrag waarmee wordt deelgenomen in de beleggingskas en dat recht geeft op de uitkering bij in leven zijn van de verzekerde op de einddatum". 93. In artikel 1 sub j wordt "verzekeringspremie" als volgt gedefinieerd: "de premie voor de overlijdensrisicodekking". 94. In artikel 1 sub k wordt "inleg" gedefinieerd als volgt: "de som van de spaarstortingen en verzekeringspremies voor de overlijdensrisicodekking tot de einddatum van de Spaarbeleg overeenkomst". 95. In artikel 7 wordt ingegaan op de kosten verbonden aan de werkzaamheden van Spaarbeleg, in rekening te brengen bij de inschrijver, te weten administratiekosten en beheerskosten. Algemene Voorwaarden In artikel 1 sub h wordt "spaarstorting" als volgt gedefinieerd: "het deel van het door de inschrijver betaalde bedrag waarmee wordt deelgenomen in de beleggingskas en dat recht geeft op de uitkering bij in leven zijn van de verzekerde op de einddatum". Hierbij wordt als productie kopie van deze algemene voorwaarden overgelegd. 97. In artikel 1 sub j wordt "verzekeringspremie" als volgt gedefinieerd: "de door de inschrijver te betalen premie voor de overlijdensrisicodekking". 98. In artikel 1 sub k wordt "inleg" als volgt gedefinieerd: "de som van de spaarstortingen en verzekeringspremies tot de einddatum van de Spaarbeleg overeenkomst". 99. Gelijk aan voorgaande algemene voorwaarden wordt in de algemene voorwaarden 1993 ingegaan op de kosten verbonden aan de werkzaamheden van Spaarbeleg, te weten de administratiekosten en beheerskosten en niet op de overlijdensrisicopremie.