de Heemrank jaargang november 2010
|
|
- Hans van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 de Heemrank jaargang 30 nr.6 november 2010 Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.: Red.: Lidy Kneppers, Postbus 30, 6580 AA Malden redactie: Rabo: Heemtuinbezoek Henk van den Berg en Els Rademacher Op vrijdag 15 oktober jongstleden brachten wethouder Henk van den Berg en Els Rademacher, ambtenaar afdeling Milieu, een bezoek aan de Heemtuin. In het heemhuis waren op dat moment John Peerenboom, Willem Dekker en Ricky Menheere aanwezig. Met Henk van den Berg als nieuwe wethouder voor de natuureducatie en de heemtuin stond het bezoek in het teken van oriëntatie en nadere kennismaking. Na een korte wandeling door de Heemtuin, waarbij o.a. onze perceelgrenzen aan de orde kwamen, werd in het heemhuis ruim een uur doorgesproken. Bij dit gesprek waren van het bestuur Hetty Koemans, Peter Heijnen en Paul Noort aanwezig. De stand van zaken in onze vereniging, de begrotingsaanvraag 2011 en de verschillende samenwerkingsaspecten met de gemeente Heumen kwamen aan de orde. Henk van de Berg zette uiteen wat de plannen zijn van de gemeente Heumen met betrekking tot het onderhoud van buurtgroen. Het bestuur heeft haar motieven voor het indienen van een bezwaar tegen een besluit van de gemeente Nijmegen toegelicht. De ontwikkelingen in Heumen en Nijmegen in relatie tot de gesubsidieerde arbeid vormden een belangrijk onderdeel van dit gesprek. Doordat het plan en vervolgstappen van gemeente Nijmegen op het punt van de gesubsidieerde arbeid voor ID-ers in de buitengemeenten (en voor Heumen) onduidelijk waren was het op dat moment niet mogelijk om met de wethouder daarover afspraken te maken. Wethouder Van den Berg neemt deel aan het regionaal overleg van wethouders. Wij hebben hem vanwege de personele gevolgen voor de heemtuin gevraagd ons tijdig van ontwikkelingen en definitieve plannen op de hoogte te brengen. Paul Noort, namens het bestuur 1
2 Dagvlinders in het algemeen en in het bijzonder op de monitorroute in de Heemtuin (foto's Kars Veling Vlinderstichting) Het is nu november en het seizoen van de dagvlinders zit er op. Eind oktober zijn nog tien soorten dagvlinders waargenomen. Het gaat nog maar om kleine aantallen. En alleen als de zon op een beschutte plek schijnt, want de luchttemperatuur is te laag om vlinders te kunnen laten vliegen. Het was voor de Heemtuinroute een gemiddeld jaar. Net als in het hele land waren er in het voorjaar veel Oranjetipjes te tellen. De soorten van de zomer, zoals zandoogjes en blauwtjes gaan achteruit, wat niet overeenkomt met de landelijke trend. Het nieuwe ven ligt ook in de route, maar heeft tot nu toe nog niet tot toename van soorten geleid. Maar dat kan nog komen. De soorten die dit jaar, qua aantallen het beste scoorden in de heemtuin waren: Atalanta, Bruin zandoogje, Dagpauwoog, Koolwitjes, Oranjetipje en de Kleine vuurvlinder. Ik heb met plezier iedere week de route gelopen, tenminste als het vlinderweer was. En heb genoten van de vlinders en al het andere moois in de Heemtuin. Wil je meer weten over vlinders en de monitorroutes kijk dan gerust eens op Edith Hägele 2
3 Prachtige schimmels Wat een prachtig najaar voor paddenstoelen als ik alle landelijke en regionale kranten moet geloven. Er werd melding gemaakt dat er nog nooit zoveel paddenstoelen zijn verschenen in een najaar. Verder werden er soorten gezien die hier zelden voorkomen zoals de intviszwam (Clathrus archeri). Zo werd er begin november nog een soort ontdekt die in Nederland nog nooit is waargenomen. De Psathyrella berolinensis welke alleen groeit op wilde zwijnen poep. (bron: Dat er zoveel paddenstoelen worden gezien, waaronder ook de unieke, heeft te maken met het weer vanaf de zomer. Het warme aanloopje van begin deze zomer met daarna veel regen en geen hittegolven is perfect voor de groei van paddenstoelen. Mocht het dan ook flink vochtig blijven in de herfst zonder veel zon dan kan er lang genoten worden van grote aantallen paddenstoelen. Zo ook in de Heemtuin komen dit jaar vele soorten voor waardoor bezoekers, gidsen en kinderen steeds weer met nieuwe bevindingen op de proppen kwamen. Je zag mensen getriggered worden om deze prachtige exemplaren uit het rijk der schimmels te zoeken en te onderzoeken. Stinkzwammen, Bovisten, Parasolzwammen zijn enkele bekende voorbeelden van families waaruit paddenstoelen gevonden zijn in de Heemtuin. Zo werd de Ruitjes Bovist (Calvatia utriformis) gezien op ons schraal grasland en de schaamteloze penis (Phallus impudicus) beter bekend als Stinkzwam gezien en geroken in ons bos. Ruitjes Bovist op het schrale grasland Roze Stinkzwam, familie van de Stinkzwammen (Phallaceaein) in het bos van de Heemtuin. Bij dit exemplaar is het donker olijfgroene, zoetige, stinkende slijm van de hoed goed te zien. 3
4 De stinkzwam gebruikt deze geur om insecten te lokken zodat deze zijn sporen kan verspreiden nadat de insecten in aanraking met de hoed van de paddenstoel zijn geweest. Ook de Intviszwam past deze techniek toe en ruikt naar uitwerpselen om bepaalde vliegen te lokken. Andere paddenstoelen gebruiken de wind om hun sporen te verspreiden, zoals de grote parasolzwam (Macrolepiota procera). Grote parasolzwam (Macrolepiota procera). Een andere soort gezien in de heemtuin gebruikt aanraking om zijn sporen te verspreiden. De Gekraagde aardster (Geastrum triplex) verspreidt bij aanraking door dieren, mensen, maar ook regendruppels zijn droge bruine sporen in wolkjes door een centrale opening de lucht in. Gekraagde aardster in de Heemtuin. Duidelijk is de enkele opening voor het verspreiden van het zaad te zien. Ook is gelijk duidelijk waarom deze paddenstoel zo heet. Een paddenstoeltje dat volledig afhankelijk is van regendruppels voor verspreiding van zijn sporen is het bleek nestzwammetje (Cyathus olla). Deze is in groten getale te vinden op de westelijke akker in de Heemtuin. De paddenstoel lijkt van boven net een klein vogelnestje met daarin eitjes. Echter de eitjes in het bekertje zijn de sporenpakketjes welke door regendruppels worden weg gespat of weggeschoten zodat ook een volgende generatie kan opkomen. 4
5 Bovenaanzicht van een aantal bleke nestzwammetjes bij elkaar op de westelijke akker in de Heemtuin Zicht van schuin boven; duidelijk zijn de sporenpakketjes te zien, die gelijkend als eitjes in een nestje liggen. Ga zelf eens op zoek naar deze prachtige schimmels en onderzoek hun unieke wijze van overleving. Je zult versteld staan van de prachtige verhalen die te vinden zijn over de vele soorten in Nederland en onze Heemtuin. Foto s en tekst Ricky Menheere Algemene ledenvergadering donderdag 24 maart 2011 Zet het alvast in uw agenda 5
6 Prachtige wegwijs bordjes Eind september is de nieuwe bewegingsles in gebruik genomen. Deze wordt ondersteund door prachtige wegwijs bordjes gemaakt door de mensen van Pluryn. Als gevolg van deze samenwerking tussen de Heemtuin Malden en Pluryn was er op woensdag 17 november een samenkomen tussen makers en ontvangers van de bordjes voor de nieuwe bewegingsles. Vanuit Bloesem theehuis te Herpen kwam een kleine delegatie om onze tuin eens te bekijken en om natuurlijk de bordjes eens aan het werk te zien. Onder het genot van koffie/thee en koek kregen ze een korte presentatie van Ricky Menheere over de heemtuin. Hierin werd kort gezegd wat de Heemtuin inhoudt en hoe zij werkt. Zo kwamen biotopen en beheer en educatie met daarbij horende vrijwilligers aan bod. Dit werd ondersteund met mooie foto s gemaakt in onze mooie tuin. Met zeer veel aandacht van de bezoekers en andere aanwezigen werd er geluisterd en kwamen er interessante vragen, waardoor een leuk gesprek ontstond tussen vrijwilligers van de heemtuin en het gezelschap van Pluryn. Hierna nam Gemma Portman het over en vertelde over het verhaal van Liesje wat de leidraad is in de bewegingsles. Na deze mooie intro was het tijd om de nieuwe les maar eens te gaan volgen onder leiding van Gemma. Dit was natuurlijk de mooiste manier om de mensen van Pluryn de door hun zelf gemaakte bordjes eens echt aan het werk te zien. Met veel enthousiasme werd de les gevolgd en bij iedere locatie het diertje op het bordje gretig nagedaan. Na deze lange wandeling waarbij ook nog galappels en aparte paddenstoelen werden gezien, was het weer tijd om binnen nog even na te kletsen onder genot van koffie/thee en cake. Mede ook om weer op te warmen, want koud was het wel. Desalniettemin was het een prachtige herfstdag die met veel enthousiasme en plezier succesvol werd afgesloten. Tekst; Ricky Menheere Foto s: Ricky Menheere en Maria Schut 6
7 Bezuinigingsbeleid op de door Nijmegen gesubsidieerde banen een feit. Zoals jullie weten is onze vereniging op dit moment met de door de gemeente Nijmegen verstrekte loonsubsidie werkgever van John en Willem. In de media staan al langere tijd berichten over aangescherpt Nijmeegse beleid en plannen, die ingrijpende gevolgen hebben voor verenigingen en instellingen die gebruik maken van gesubsidieerde werkplekken: ID-, Melkert- of participatiebanen. Nijmegen heeft mede door de door het nieuwe kabinet opgelegde bezuinigingen het reeds geformuleerde aangescherpte beleid geaccordeerd waardoor een grotere groep werkzoekenden van de middelen gebruik kan maken. De contouren van dit bezuinigingsbeleid waren reeds voor de gemeentelijke verkiezingen (maart 2010) zichtbaar geworden. Afgelopen woensdag heeft de gemeenteraad, ondanks demonstraties en bezetting van het gemeentehuis, de hervorming gesubsidieerde arbeid goedgekeurd. Afgelopen vrijdag heeft de vereniging een brief van burgemeester de Graaf ontvangen. In de brief staat het besluit om in de komende twee jaar de gesubsidieerde arbeid te moderniseren. In de brief spreekt T. de Graaf over een zorgvuldige uitvoering gelet op de menselijke en maatschappelijke behoeften. Voor alle leden van de vereniging, de gebruikers van onze lessen, de bezoekers van de tuin en de mensen die in de tuin hun werkzaamheden verrichten betekent dit dat er in de aankomende periode bekeken en overlegd zal moeten worden welke scenario s er zijn om de heemtuin, natuureducatie voor de heumense basisscholen en de vrijwilligers te behouden. Het bestuur stelt voor om met leden een werkgroep te vormen die de verschillende scenario s in kaart gaan brengen en deze aan de leden ter goedkeuring voor te leggen. Wij horen graag welke ideeën er bij de leden leven. Denk mee en laat ons horen wat jouw idee(en) voor de vereniging vrienden van de heemtuin is. Met vriendelijke groet, Paul Noort 7
8 Waar we het allemaal voor doen(?)(!) Een leuke vraag of uitroep die een lange uitleg zou kunnen krijgen. Toch ga ik proberen om het wat beknopter weer te geven door niet een specifiek iets te nemen, maar mijn vogelblik eens op te zetten en het grote geheel eens te bekijken. Want waar doen we het nu allemaal voor? Iedereen denkt gelijk aan het in stand houden van onze biotopen en wat voor moois wij en bezoekers daar allemaal in kunnen vinden. Dit is natuurlijk ook wel zo en hier hebben we ook mooie foto s van. Maar toch een heel belangrijk item van onze tuin is natuurlijk de educatie van kinderen van de scholen in gemeente Heumen. Al tientallen jaren komen zij vanuit alle dorpen naar de heemtuin. De heemtuin is dan ook een begrip onder de bewoners van de gemeente Heumen. Helaas hebben de lessen al jaren dezelfde inhoud en behoeven actualisatie en aanpassing. Gelukkig hebben we laatst al kunnen lezen van de komst van een nieuwe actieve bewegingsles: Hoe beweegt een dier. Sinds eind september is deze les nu in gebruik en inderdaad zijn er kinderen, docenten, en gidsen in de raarste houdingen te zien. De les is inmiddels helemaal af en is, zo lijkt het, al helemaal ingeburgerd. Gidsen in rare houdingen alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Zo konden we in de vorige heemrank lezen dat de eerste lessen werden gesierd door uitgeprinte kopieën van de begeleidende bordjes. Door het harde werk van de cliënten van Pluryn kwam hier snel verandering in en kon de les al gauw begeleid worden door de prachtige houten bordjes met versjes. Kikkerbord bij kikkerlocatie Wat ook prachtig is om te zien door deze les is de directe link tussen het beheer en de educatie in de heemtuin. Door het juiste beheer van de biotopen zijn de doelsoorten ook aanwezig. Zo wordt er geregeld door de mannen van het beheer bijvoorbeeld een hazelworm gevonden. Deze wordt dan weer in de les gebruikt door de gidsen die er weer een prachtig leerzaam verhaal van maken. Dit bijzondere dier blijft nagenoeg altijd weer voor grote ogen bij docenten, gidsen, kinderen en begeleiding zorgen, omdat veel mensen dit dier niet kennen laat staan gezien hebben. Je komt dit dier ook niet zo vaak tegen wat te maken heeft met zijn slinkse levensstijl onder gevallen bladeren en zijn schuwe vluchtgrage gedrag. Het blijft een echte verschijning wanneer hij waargenomen wordt. Het is natuurlijk ook een wonderlijk diertje. Een hagedis zonder poten! 8
9 Het klinkt al wonderlijk. Bij de uitleg van dit dier blijft de educatie niet bij de kinderen maar strekt onze educatie zich uit naar docenten en begeleiding. Vaak wordt de hazelworm ten onrechte door velen als slang geïdentificeerd vanwege de gelijkenis in bouw en tongetje wat af en toe verschijnt. De hazelworm wordt toch echt als hagedis gekwalificeerd. Voornaamste duidelijke verschillen zijn het hebben van beweegbare oogleden en het relatief stijve voortbewegen van de hazelworm in tegenstelling tot de slang. Dit zijn waarschijnlijk de voornaamste verschillen. Er zijn meer verschillen maar niet zo opvallend of direct te zien. Zo moet een hazelworm zijn mond openen om te tongelen terwijl een slang een mooi gleufje heeft waar de tong in en uit de bek kan zonder deze open te doen. De kop van slangen is daarnaast vaak driehoekig van vorm en duidelijk afgesnoerd van het lichaam, in tegenstelling tot de hazelworm. Een ander duidelijk onderscheid, dat echter alleen waarneembaar is als de dieren op de rug gedraaid worden, zijn de buikschubben. Slangen hebben altijd een enkele rij brede, stugge schubben aan de buikzijde, bij de hazelworm (en alle andere hagedissen) heeft de buikzijde meerdere schubbenrijen. Ook het afwerpen van de staart wat kenmerkend is voor bepaalde hagedisfamilies kan de hazelworm in tegenstelling tot de slang wel. De hazelworm dankt zelfs zijn wetenschappelijke naam aan dit kunnen. Angilus fragilus wat letterlijk betekent: slang die makkelijk breekt. Na een informatief verhaal werd het natuurlijk tijd om dit diertje maar eens na te doen. Kinderen in een lange stoet al kronkelend lopend bij elkaar vormend tot een gigantische hazelworm. Kinderen als hazelworm op aanwijzing van gids Mieke Ook andere dieren worden per groepje uitgebeeld. Het lieveheersbeestje werd met veel plezier en enthousiasme door begeleiding en kinderen geïmiteerd, wat natuurlijk een prachtig gezicht is. Andere mooie dieren werden natuurlijk ook gretig nagedaan door de kinderen en gidsen. Kikker, vogel, salamander ze kwamen allemaal voorbij. 9
10 Gids Gemma laat kinderen springen als kikkers door de tuin Waar we het allemaal voor doen? We doen het in het besef van de schoonheid van de natuur hetgeen de basis is voor onze educatie aan de kinderen. Plezier, saamhorigheid en natuur zijn daarin de sleutelwoorden. Waar we het allemaal voor doen!!!! Tekst en Foto s Ricky Menheere Afscheid Ricky Menheere In januari kregen we het bericht dat Willem ziek was en dit wel even kon duren. Goede raad was duur. Maar als de nood hoog is, is de redding nabij. Voor de Heemtuin bestond die redding in de vorm van Ricky. De gemeente Heumen bood hem ons aan als tijdelijke plaatsvervanger. In februari ging Ricky aan de slag. Hij mocht gelijk voor 110% aan de bak, want het educatieseizoen begon. Ricky draaide het voor- en najaar mee. Hij zorgde ervoor dat alle lessen gevuld werden met voldoende gidsen, sprong zelf bij en had daar zo te zien veel plezier in. Daarnaast heeft hij ervoor gezorgd dat alle lessen gedigitaliseerd zijn, een hele klus als je het mij vraagt. Verder verrichtte hij in het Heemhuis de nodige hand- en span diensten. Hij maakte schitterende foto s in de heemtuin en schreef interessante artikelen voor de Heemrank. Maar aan alle goede dingen komt een eind. De werkzaamheden bij ons lopen af. We zullen hem heel erg gaan missen. Want buiten de dingen die ik aan kan halen als zijn bezigheden heeft hij veel meer gedaan. Ricky heel hartelijk bedankt en veel geluk in de toekomst. Tineke 10
11 Wandelt u mee over het schelpenpad? Het is u vast wel eens opgevallen wanneer u over het schelpenpad fietste dat de begroeiing aan beide zijkanten zeer verschillend is. Dit fietspad dat de Randwijksingel verbindt met de Bosweg deelt het heemtuinbos doormidden Oorspronkelijk werd dit naaldhoutbos aangelegd als productiebos voor de mijnbouw maar na het sluiten van de mijnen was er geen vraag meer naar dit hout en bleven de bomen nutteloos staan. Landelijk adviseerde Staatsbosbeheer toen om deze bossen om te vormen tot een gevarieerder type bos door een gedeeltelijke kap, de zogenaamde dunning. Op de ontstane open plekken zouden andere bomen en struiken zich spontaan kunnen vestigen. En zo gebeurde, ook in de Heemtuin. Onze beheergroep (voorheen bosgroep en onderhoudsgroep) werkt al sinds de oprichting in 1978 aan het omvormen van dit bos en wanneer u met me meewandelt, kunt u met eigen ogen zien hoe hier gewerkt werd en wordt. Laten we starten bij de Randwijksingel tegenover huis nummer 125. Dit eerste gedeelte noemen we het middenbos en hier zijn aan beide zijden de meeste dennen gerooid. Wat is er voor teruggekomen? Vele besdragende struiken zoals Hulst, Taxus en Vlier waarvan in de herfst de bessen een lekkernij zijn voor diverse vogels. Doorwandelend krijgt u een heel ander beeld. Rechts wordt voornamelijk volstaan met het ringen van ongeveer 20 bomen per jaar. Deze bomen zullen langzaam afsterven doordat hun sapstromen zijn onderbroken en door het zachter worden van het hout krijgen insecten, zwammen en vogels zoals spechten de kans zich hier te vestigen. Ook aan de linkerkant wordt sinds enige tijd hard gewerkt om doormiddel van ringen en rooien het bos om te vormen. Het schelpenpad kreeg allure door de plaatsing van een rij Amerikaanse eiken. Nu gaan er stemmen op om deze exoten te verwijderen en te vervangen door onze eigen Zomereiken maar vooral in de herfst kunnen we genieten van hun prachtige bladkleuren. Een moeilijke keus. Vanaf het bankje begint nu links het gedeelte dat destijds als eerste werd gedund en dat is ook duidelijk te zien. Vele Lijsterbessen, Berken een enkele Beuk en Zomereik en heel veel verschillende kruiden hebben zich hier gevestigd. De Grove dennen die gespaard werden, zijn uitgegroeid tot mooie solitaire bomen met een dikke stam en een volle kroon. Met wat licht onderhoud wordt dit eindstadium in stand gehouden. En dan, aan het eind van onze wandeling, ziet u opeens zowel rechts als links donkere sparren staan. Dit zijn de Hemlocksparren. 11
12 Zij zijn op advies van de Gasunie hier geplant omdat deze naaldbomen heel ondiep wortelen en dus geen gevaar vormen voor de gasleiding die hier onder de grond loopt. Voor de educatie is dit gebied perfect om te laten zien dat de bodembegroeiing opeens heel anders is dan in het vorige bosgedeelte : het is hier donker en kaal. Toch kunnen de kinderen hier ook genieten want het rechterdeel is bedoeld als speelbos waar ze ongestoord mogen klauteren en verstoppertje spelen. Onze wandeling eindigt bij het geasfalteerde fietspad dat Malden verbindt met Nijmegen en Molenhoek. De beheergroep werkt iedere tweede zaterdagochtend van de maand en de coördinator is Ants Creemers. Tekst : Gerda Seijler. Foto s : Marja van Weert. Winteractiviteit 2011 Roofvogels in de bossen van het rijk van Nijmegen Deze lezing wordt gegeven door Gerard Muskens ( bioloog Alterra ) Zaterdag 22 januari uur tot uur In het Heemhuis Graag opgeven vóór 15 januari bij John Per mail: beheer@heemtuinmalden.nl of telefonisch: Toegang voor maximaal 25 personen 12
( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL:
( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: GROEP:.. BOOM IN DE HERFST waarneemvel 1 WAT IS DE NAAM VAN JULLIE BOOM?.. 1. KRUIS AAN WAT JE ZIET AAN JULLIE TAK Nog groene bladeren Gekleurde bladeren Kale takken Vruchten
Nadere informatiede Heemrank jaargang januari 2011
de Heemrank jaargang 31 nr.1 januari 2011 Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl
Nadere informatieLoof-en naaldbomen. Naam :
Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen
Nadere informatieHier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.
Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. De Specht Er zijn verschillende soorten spechten: de groene, de zwarte en
Nadere informatieMonitoring en inventarisatie reptielen en amfibieën Loonse en Drunense Duinen / Huis ter Heide
Monitoring en inventarisatie reptielen en amfibieën Loonse en Drunense Duinen / Huis ter Heide 2010 Mark Klerks November 2010 Inleiding: Het jaar 2010 kwam maar langzaam op gang. Vooral het voorjaar was
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Totaal materialen heide Materialen per groepje 1A Sporen van grazers 3 Witte bakken 3 Pincetten Zoekkaart bos- en heideplanten 1B Dennen trekken Handschoenen voor elk kind Zoekkaart bos- en heideplanten
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieBomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:
Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................
Nadere informatieMET DE VLINDERWERKGROEP NAAR DE HEEMTUIN RUCPHEN
MET DE VLINDERWERKGROEP NAAR DE HEEMTUIN RUCPHEN Op 12 augustus ging de Vlinderwerkgroep van Ken en Geniet samen op excursie naar de Heemtuin in Rucphen. De ruim 2 hectare grote wilde bloementuin is aangelegd
Nadere informatieRivierenhof. Handleiding. Opgesteld door de domeinwachters. >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar. Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst
Rivierenhof Handleiding Opgesteld door de domeinwachters >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst INLEIDING Het zelf -doe pakket bestaat uit een bewegwijzerde
Nadere informatieEen midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015
Een midden- en bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem najaar 2015 Doelgroep: Midden- en bovenbouw basisonderwijs: groep 5-8 Jaargetijde: Herfst, winter, lente en een stukje zomer. Plaats:
Nadere informatiezomer Vakantie zomer
NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken
Nadere informatieNieuwsbrief December 2015
Nieuwsbrief December 2015 Nieuwsbrief November 2015 Jaargang 22, nummer 11 In dit nummer: Van het bestuur 3 Ilja Drost stelt zich aan u 4 voor AIC de Kempen 5 Studeren met autisme 6 Colofon 7/8/9 Pagina
Nadere informatie( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL:
( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: GROEP:.. BOOM IN DE ZOMER(beuk, esdoorn, berk) waarneemvel 1a WAT IS DE NAAM VAN JULLIE BOOM?.. 1. WELK SCHORSPLAATJE PAST BIJ JE BOOM? (kruis aan) hoe voelt deze schors?:
Nadere informatiede Heemrank jaargang sept Ruimtegebrek
de Heemrank jaargang 30 nr.5 sept. 2010 Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl
Nadere informatieNieuwsbrief 3 november 2014
Nieuwsbrief 3 november 2014 JNC-web JNC-facebook JNC seizoen 2014/2015 In deze editie verslagen van de Open middag 27 augustus Activiteit 1: Help de ringslangen van De Wieden 10 en17 september Activiteit
Nadere informatieMusical De Eendenclub verdwaalt
Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer
Nadere informatie1.Inleiding De beheerder van een productiebos wil voordat de bomen gekapt worden
BO 6 Tijdsinvestering: Bomen meten Tijdstip: lente, zomer of herfst 1.Inleiding De beheerder van een productiebos wil voordat de bomen gekapt worden Nodig: Materiaal hoogtemeter Meetlint werkbladen potloden
Nadere informatieNaam: TIJD EN SEIZOENEN
Naam: TIJD EN SEIZOENEN Tijd is belangrijk. Je moet op veel plaatsen op tijd komen. Op tijd op school, op tijd thuis, op tijd voor de bus of de trein. Om te zien hoe laat het is, kijk je op je horloge.
Nadere informatieHet is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok
Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok 1 Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok Samenvatting Jan en Katrijn gaan naar het bos om spullen te zoeken voor de herfsttafel. Als Jan in
Nadere informatieKINDEREN VAN HET LICHT
KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,
Nadere informatieVraag 1. Waarom moet je goed voor de rupsen zorgen als je vlinders wilt hebben?
Naam: VLINDERS Vlinders zijn niet weg te denken uit onze leefomgeving. In het voorjaar kunnen we haast niet wachten tot de eerste Kleine vosjes of Citroenvlinders zich laten zien. En dan in de zomer en
Nadere informatieHET DIERENVRIENDJESPAD LESPROGRAMMA VOOR GROEP 1,2 EN 3 BASISONDERWIJS. Bijlagen
HET DIERENVRIENDJESPAD LESPROGRAMMA VOOR GROEP 1,2 EN 3 BASISONDERWIJS Bijlagen BIJLAGE 1 Omdat ik niet zo van de regen houd, verschuil ik me in mijn hol of onder een boom, zegt de konijn. ga tegen de
Nadere informatie15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40)
Liturgisch bloemstuk bij de 40 dagen tijd en Pasen 2015 Elke week wordt één kaars gedoofd, van de kandelaar met 8 kaarsen. Er is elke week een boog bekleed met klimop, als beeld van het verbond van God
Nadere informatieBASISSCHOOL DE ZEVENSPRONG. Beste wensen voor 2015! Dat het maar een prachtig jaar in volle gezondheid mag worden. Team bs de Zevensprong
T KLEPPERTJE BASISSCHOOL DE ZEVENSPRONG Beste wensen voor 2015! Dat het maar een prachtig jaar in volle gezondheid mag worden. Team bs de Zevensprong Nummer 8 jaargang 16 verschijnt iedere twee schoolweken
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieIVN Jeugdnatuurgroep jaarverslag 2016
IVN Jeugdnatuurgroep jaarverslag 2016 9 januari In dit nieuwe jaar weer van start met de jeugd, nadat we in december 2015 als IVN jeugdgroep genomineerd werden voor de vrijwilligersprijs bij de groepen.
Nadere informatieFLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2
FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van
Nadere informatieIII. Het (mosterd)zaadje. Vrijdag
Het (mosterd)zaadje Vrijdag "... Ik verzeker jullie: als jullie geloof hebben als een mosterdzaadje, dan zullen jullie tegen die berg zeggen: 'Verplaats je van hier naar daar! en dan zal hij zich verplaatsen.
Nadere informatieJohannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons
Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps
Nadere informatieHet kasteel van Dracula
Uit het dagboek van Jonathan Harker: Het kasteel van Dracula 4 mei Eindelijk kom ik bij het kasteel van Dracula aan. Het kasteel ligt in de bergen. Er zijn geen andere huizen in de buurt. Ik ben moe. Het
Nadere informatieEen basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012
Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Doelgroep: Midden- en Bovenbouw Basisonderwijs: groep 5-8 jaargetijde: Voorjaar, zomer, herfst plaats: Bij school, in een park, in een
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieWelkom bij kinderboerderij de Rekerhout
Welkom bij kinderboerderij de Rekerhout OKTOBER 2018 Inhoud Warm! Bloemen Plus wandel4daagse Rabobank fietstocht Eendenvijver Warm en droog Resto van Harte Wespen Onderhoud bomen Onderhoud boerderij Foto
Nadere informatieBloeiend plantje Spoor van een dier
Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :
Nadere informatieBOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom
BOOM de kampioen vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons leven innemen. En in het leven van de dieren. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom ook nog eens familieleden
Nadere informatieOntdek de eekhoorn. Ontdek de eekhoorn!
Rode Eekhoorn foto: Maaike Plomp Ontdek de eekhoorn! Ontdek de eekhoorn bestaat uit verschillende onderdelen. Deze zijn ook los van elkaar te gebruiken in de klas, de Buitenschoolse Opvang of elders. De
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatieNieuwsbrief januari en februari 2015 2 e jaargang nr. 10
Nieuwsbrief januari en februari 2015 2 e jaargang nr. 10 Beste leden, Vorige maand is er geen nieuwsbrief verstuurd. Deze is voor twee maanden. Kerstfeest op Speeltuin Schiewijk Ieder jaar vieren we op
Nadere informatieDeelnemers in de najaarszon tijdens de wandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen
Vogelenzang - 25 oktober 2014 Paul Venderbosch Sjamanen, lensgallen en vooral veel paddestoelen Zouden er nog vlinders of libellen te zien zijn? Dat vroegen we ons af tijdens de start van de najaarswandeling
Nadere informatieIk wens je veel succes met het vinden van een leuke stageplaats en veel plezier bij het stage lopen.
Beste leerling, Ben je dit schooljaar op zoek naar een leuke en leerzame maatschappelijke stageplaats? Kijk dan snel in deze folder. Je vindt er stageplaatsen dichtbij de natuur. Je kunt als stagiair meehelpen
Nadere informatieNME-leerroute Kabouters in het Westerpark
NME-leerroute Kabouters in het Westerpark 1 Groep Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen In het Westerpark woont een kaboutervolk. Dat weten niet zoveel mensen, maar voor deze ene keer hebben
Nadere informatieAan de wand hangen woordkaarten met betrekking tot de herfst.
Herfst Nog niet zolang geleden liepen we in korte broek, kon de jas thuis blijven en was de temperatuur zelfs hoog, te hoog voor dit seizoen. Maar nu waait het, het regent en vallen de blaadjes van de
Nadere informatieWaterlanders : op weg met Sam de salamander. Poelenproject Herzele ter uitbreiding van de amfibieënpopulatie met als kernsoort de kamsalamander.
Waterlanders : op weg met Sam de salamander Poelenproject Herzele ter uitbreiding van de amfibieënpopulatie met als kernsoort de kamsalamander. 1 De kamsalamander... Hallo, Ik ben Sam, de salamander met
Nadere informatiemilieu- en natuureducatie
algemene informatie milieu- en natuureducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) 09 210 32 72 NEC Waterrijk Verlorenbroodstraat 106 A 9820 Merelbeke Praktische info De lessen vinden plaats
Nadere informatiePlanten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs
Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige
Nadere informatieGenieten van het echte leven
Genesis 3: 19 Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. 1 De Hamvraag Mag ik genieten en wat is dan eigenlijk genieten? Het leven is toch vooral lol maken! X Het moet
Nadere informatieAuditieve oefeningen thema het bos
Auditieve oefeningen thema het bos Boek van de week: 1; In het bos 2; 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat er op de voorkant Hoe zou het boek heten Waarom denk je dat?
Nadere informatieArie van der Veer & Ellen Laninga. Luister maar. Met illustraties van Rike Janssen. Boekencentrum
Luister maar Met illustraties van Rike Janssen Arie van der Veer & Ellen Laninga Boekencentrum Verhalen uit het Oude Testament 4 Het begin van de wereld God maakt de wereld Genesis 1:1-2:4 Lang, heel
Nadere informatieHans van Rooij VERSTAG
Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van
Nadere informatieAan de kinderen en de ouders van de kinderen van de jeugdnatuurgroep De Biesboschonderzoekers
Nieuws brief Aan de kinderen en de ouders van de kinderen van de De Biesboschonderzoekers De laatste paar maanden hebben we weer interessante activiteiten ondernomen. Hiervan eerst weer wat korte verslagen.
Nadere informatieSAFARIPARK BEEKSE BERGEN
SAFARIPARK BEEKSE BERGEN Lespakket groep 7 en 8 Zo, wij zullen jou eens een spannend lesje leren! Groep 7 Opdracht 1 Wij hebben in het safaripark verschillende giraffen. Ga er eens goed voor zitten om
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2011 Hoi! Vroeger schreven de mensen brieven en boeken met een grote ganzenveer. Daar sneden ze met een mesje een scherpe punt aan. Die doopten ze dan in een
Nadere informatieOp stap met Wim en Loes (aflevering 21)
Op stap met Wim en Loes (aflevering 21) De zon schijnt en bij een temperatuur van 22 is het prima wandelweer. Op deze prachtige dag gaan Wim en ik wandelen vanaf Lennisheuvel. Bij de kerk staat een overzichtsbord
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieDoos der wijzen: opdracht één
Doos der wijzen: opdracht één Zet de schoenendoos voor je voet, en bekijk alle kanten goed. De bodem zie je nu helemaal niet, heb daarover geen verdriet. Neem het deksel er eens van, hoeveel kanten zie
Nadere informatieNIEUWSBRIEF 51 December 2011. Beste,
NIEUWSBRIEF 51 December 2011 Beste, Je hebt via www.atelierartisjok.be ingetekend op de nieuwsbrief. De nieuwsbrief zal je wat meer wegwijs maken in diverse thema's rond planten en tuinarchitectuur. Suggesties
Nadere informatieLANDGOED BEERZE. ROUTE 4,2 km
LANDGOED BEERZE ROUTE 4,2 km Een heerlijke wandeling voor de hele familie door de bossen bij Beerze, vlak bij Ommen. Lekker lopen langs heide, stuifduinen en ook via het oude huis Beerze. Route gemaakt
Nadere informatieDe Deltakijker bulletin van de o.b.s. De Delta en peuterspeelzaal Het Druppeltje
De Deltakijker bulletin van de o.b.s. De Delta en peuterspeelzaal Het Druppeltje vrijdag 2 oktober 2015 jaargang 13 nr. 4 agenda: 5 oktober Opening Kinderboekenweek 6 oktober Ouderraad boekenruilmarkt
Nadere informatieMaatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B
Maatschappelijke Zorgboerderij Amatheon Nikki van Berlo Jasmijn Borms Joy Willems T4B Inleiding Ons groepje bestaat uit Nil
Nadere informatieINFORMATIE DECEMBER 2015 NUMMER 5
INFORMATIE DECEMBER 2015 NUMMER 5 schooljaar 2015 2016 Geachte ouders, beste leerlingen, Dit is de laatste Van Hasseltschool nieuwsbrief van 2015. Het is ook de allerlaatste van mijn hand. Na ruim 40 jaar
Nadere informatieNieuwsbrief april 2015 3e jaargang nr. 1
Nieuwsbrief april 2015 3e jaargang nr. 1 Beste leden, Heb je vragen, opmerkingen of leuke, anekdotes? Laat het aan ons weten via nieuwsbriefsvs@hotmail.com. Wellicht zullen wij het plaatsen in de nieuwsbrief!
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 8 augustus Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 8 augustus 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Dit keer fietste ik met gemengde gevoelens richting De Wiershoeck. Het was bewolkt, dat was niet erg, maar in de loop
Nadere informatieDe Kraanvogel Vluchtnieuws 1
Aug. 2013 Vanuit de directie Beste ouders en verzorgers, De kop is er af! Vol enthousiasme zijn we gestart. Hopelijk heeft u dat ook zo ervaren.. Een nieuw schooljaar, nieuwe kinderen, een nieuwe juf/meester
Nadere informatieS c h o o l j a a r 2 0 1 5-2 0 1 6, L i n d e b l a a d j e n r. 25
S c h o o l j a a r 2 0 1 5-2 0 1 6, L i n d e b l a a d j e n r. 25 17-03-2016 Vanuit de directie Beste ouders/verzorgers, Graag wil ik mij via deze weg aan u voorstellen. Mijn naam is John van Assouw.
Nadere informatieNieuwsbrief zomer 2015 Inhoud o.a.
Nieuwsbrief zomer 2015 Inhoud o.a. Wat is onafhankelijke cliëntondersteuning Misverstanden over WMO 2015 Mantelzorgcompliment aanvragen Niet vergeten Gehandicaptenraad Westervoort Molenacker 79 6932 JG
Nadere informatieKennis over Kinderarbeid
Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek
Nadere informatiede Heemrank 29 nov. 2009 Red.: Lidy Kneppers, Postbus 30, 6580 AA Malden e-mail redactie: heemrank@heemtuinmalden.nl Rabo: 13.16.38.
de Heemrank 29 jaargang nr.6 nov. 2009 Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Nel DHondt, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.:024-3586638 Tel. 024-3585398 www.heemtuinmalden.nl
Nadere informatieKopieer dit e-boek en stuur het door naar anderen.
Lente groep 3/4 inhoud blz Lente 3 1 Langer licht 4 2 Bollen 5 3 Wakker worden 6 4 Frisse blaadjes 7 5 Kikkerdril 8 6 Op reis 9 7 In de wei 10 8 Er op uit! 11 9 Filmpjes 12 Werkblad winter 13 Schrijf je
Nadere informatieKunst- en tekenlessen gegeven door Esther van de kunstacademie
Kunst- en tekenlessen gegeven door Esther van de kunstacademie Groep 7 heeft 2x een tekenles gekregen hoe je het beste een gezicht kan tekenen wat lijkt op een echt gezicht van een mens. Die lessen hebben
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatieWeek 28. Week 28. week 27
Het natuurnetwerk is geïnspireerd door een citaat van Marcel Proust: De ware ontdekkingsreis ligt niet in het verkennen van nieuwe streken maar in het kijken met nieuwe ogen. Het is tevens verbonden met
Nadere informatieW E I D E P R A A T. Nieuwsbrief van de Tennisclub WTC Beukersweide Uitgave: Oktober 2014, Jaargang 3 nr. 5
W E I D E P R A A T Nieuwsbrief van de Tennisclub WTC Beukersweide Uitgave: Oktober 2014, Jaargang 3 nr. 5 Van de redactie: Voor u ligt de vijfde uitgave van de Weidepraat 2014. Dit keer een compacte newsletter,
Nadere informatieEn.donderdag is het dan ook nog Hoeksteenfeestdag! De weersvoorspelling is goed en dat belooft dus ook weer een topdag te worden.
CALKOENSTRAAT 15 1121XA LANDSMEER INFO-BULLETIN 19 2 juli JAARGANG 2013-2014 Vanuit de directie Op het moment dat ik mijn aandeel voor de INFO schrijf, is de vakantie echt in het vooruitzicht. Wat een
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015. Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015 Beste natuurliefhebber/-ster, De dag begon mistig en op meerdere plaatsen bleef de mist de hele dag hangen. Gelukkig scheen in Beijum de zon. Doordat
Nadere informatieOpening van zondag 19 april 2009. Gerda van Leeuwen Thea Peters Carla de Kievid
Opening van zondag 19 april 2009 Gerda van Leeuwen Thea Peters Carla de Kievid De opening Hans Siegmund oud-docent van de exposanten begon de openingstoespraak met te zeggen dat hij wel eerst wat glaasjes
Nadere informatieDe Taallijn. Peuters Interactief met Taal
De Taallijn. Peuters Interactief met Taal Beweeg je mee? Activiteitencyclus Dorien Stolwijk en Willy van Elsäcker Redactie Annie van der Beek Op de volgende pagina: Bijlage 1 Voorbeeld van een informatiebrief
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieklimaatstad herfst Paddenstoelen klimaatstad
herfst Paddenstoelen Schrijf hier je naam... Stad Gent Milieudienst Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen 2014 Driepikkelstraat 32 9030 Mariakerke ( 09 226 15 01 7 bourgoyen.educatie@gent.be geen gezwam...
Nadere informatieHier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.
Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei
Nadere informatieDe Schoolkrant. De Schoolkrant
De Schoolkrant De Schoolkrant December 2014 SO Alphons Laudy Van de redactie Dit is de tweede schoolkrant van dit schooljaar Deze keer zijn de volgende thema s aan bod geweest: Herfst, Sint en Kerst. Deze
Nadere informatieAardoliealarm in het bos
de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5
Nadere informatieAan de poort van de stad der geletterdheid
Aan de poort van de stad der geletterdheid Wij hebben besloten om eindelijk onze stem te laten horen. Samen met de cursisten en docenten. Omdat je als laaggeletterde geen toegang krijgt tot de stad. Met
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatieZaterdag 26 oktober Schoolpleinwerkdag +++++ Zaterdag 2 november Herfstmarkt. Nieuwsbrief
Nieuwsbrief 25 oktober 2013 Inhoud Mededeling 2 Oproep 2 Themadag 3 Themadag 4 Bereikbaarheid 4 Nieuwsbriefkopij 4 Agenda zesde klas leerlingen en ouders 5 Voor de volledige JAARKALENDER kijk op: www.vrijeschoolmeander.nl
Nadere informatieLES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet.
LES Nu zie je Hem wel, Sabbat Doe Lees Lukas 4. 40 nu zie je Hem niet. Heb je weleens een moment gehad dat je het gevoel had dat God heel dicht bij je was? Misschien door een liedje, een bijbelvers, een
Nadere informatieBosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8
Bosopdrachten Praktijkopdrachten groep 7/8 Inhoud..1 Determineren.2 Het bos van binnen naar buiten.5 Klimaat en sfeer in het bos 6 1) DOE JE OREN OPEN..6 2) VOEL EN RUIK..6 3) KLIMAAT..6 Boomdikte...7
Nadere informatieTobi en. de wilde bijen
Tobi en de wilde bijen Het is eindelijk paasvakantie en Tobi komt aan op de boerderij van zijn oom. Zijn nichtje Hanna wacht al op hem. Ze knuffelt Tobi en lacht: Kom, we gaan spelen! Lachend en pratend
Nadere informatieEen basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2011
Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2011 Reuzen en dwergen Een project met GPS-en over bomen. We gaan op zoek naar Reuzen (grote bomen) en naar kleine dwergen (de zaailingen
Nadere informatieHet Berichtje Donderdag 05-11-2015. MR Verkiezingen: Namens de MR nodigen wij ouders uit om zich aan te melden voor de Medezeggenschapsraad.
Basisschool St. Joris Samenwerken, samen leren, samen Looistraat4 A 6582 BC HEUMEN 024-3581176 e-mail: directie@jorisheumen.nl website: www.jorisheumen.nl Het Berichtje Donderdag 05-11-2015 Kalender: 13-11
Nadere informatieDe Geldboom! Iets voor jou?
De Geldboom! Iets voor jou? http://www.mijntuingeheim.nl De geldboom is onderweg. Beste tuinliefhebber, Zou jij dat ook niet willen zo n boom waar je af en toe wat uit kunt plukken? Ik ben er al een tijd
Nadere informatieNieuwsbrief 35 16 juni 2014
Nieuwsbrief 35 16 juni 2014 Oranjestraat 28, 7681 DN Vroomshoop, tel: 0546-642137 Van de directie Beste ouders, Afgelopen donderdag kreeg u een extra nieuwsbrief over de formatie van het komend schooljaar
Nadere informatieVerslag vogelexcursie De Maasheggen
Verslag vogelexcursie De Maasheggen 13-05-2017. Foto Jan Mattaar Met een kleine groep van 7 mensen vertrekken we om 8 uur in 2 auto s met weinig wind, zon en een aangename temperatuur naar de Maasheggen
Nadere informatie6+ 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 3+ 8 + Opdracht EDUKIT 3
WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 6+ 10 + Wanneer is een bos een bos? Een paar bomen samen vormen pas een bos als ze een oppervlakte van 1/2 hectare beslaan. Je zou dit kunnen vergelijken met een voetbalvel
Nadere informatieROFFELTJE. Hij ziet het niet
Spechtstraat 49, 3853 VA, Ermelo, 0341-552284 ROFFELTJE > Hij ziet het niet Vol vertrouwen legt hij zijn kleine bruine handjes in die van mij. Ik heb zwarte Piet gezien vertelt hij me met glanzende bruine
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6.
Paddenstoelen inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 8 6. Schimmelweetjes 11 7. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieTOEN GOD ALLES MAAKTE
Bijbel voor Kinderen presenteert TOEN GOD ALLES MAAKTE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: Bob Davies en Tammy S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Nadere informatieAls u naar aanleiding van deze berichten vragen of opmerkingen hebt, bel of mail ons dan. We zullen u graag te woord staan.
Geachte belangstellende, Allereerst bieden wij u bij het begin van dit nieuwe jaar onze beste wensen voor 2015 aan. Graag brengen wij u ook nu weer op de hoogte van het laatste nieuws over de activiteiten
Nadere informatie