DAN bespreekt haar beleid betreffende het lokaliseren van een recompressiekamer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DAN bespreekt haar beleid betreffende het lokaliseren van een recompressiekamer"

Transcriptie

1 DAN: YOUR DIVE SAFETY ASSOCIATION III QUARTER 2009 Alert Diver Een reden tot ongerustheid. Obesitas en gezondheidsgerelateerde zaken kunnen blijken problematisch te zijn voor duikers Waar is de dichtstbijzijnde kamer? DAN bespreekt haar beleid betreffende het lokaliseren van een recompressiekamer Luister naar wat je lichaam je te vertellen heeft 1

2 Alert Diver Editeur DAN Europe Casella Postale Roseto degli Abruzzi (Te) Italy Phone Fax Skype: Dan_europe_foundation Hoofdredacteur Prof. Alessandro Marroni M.D. Vertalers English Italian Deutsch Français Español Nederlands Finnish Turkish Polish Croatian Hungarian Portuguese Czech Slovak Slovenian Bird Deely Laura Marroni Achim Strieben Gwendolyn Hayden Marta Javier Cornejo Els Knaapen JP Vuorio Bahattin Memisoglu Jaroslaw Woch Ivan Ivcevic Làszlò Fogarasi Bruno Stuart-Torrie Klement Hartinger Michal Palkovic Igor Urh Grafisch Directeur: Francesca Marroni Website: Distributie: Wereldwijd Download Inhoud III QUARTER 2009 Redactioneel 4 Door Alessandro Marroni Bullettin board DAN Training 5 Door Eric Douglas IDAN Chamber Attendant & Chamber Operator cursus 10 Door Guy Thomas -Incident insights- Hersen en ruggenmerg DCO. Deze klap kwam na diepe herhalingsduiken 16 Door Joel Dovenberger Neurologische DCO. Symptomen beginnen na een diepe decompressie technische duik 18 Door Joel Dovenbarger Luister naar wat je lichaam je te vertellen heeft 21 Door Jeff Mayers -Medical line- Een reden tot ongerustheid. Obesitas en gezondheidsgerelateerde zaken kunnen blijken problematisch te zijn voor duikers 25 Door Marty McCaffety -Research- DAN begin met het rapporteren over het verzamelen van incidenten bij apneuduiken 30 Door Neal W. Pollok Vliegen na duiken 37 Door Dan Staff -Special Section, Hyperbaric Chamebrs- De druk opheffen. Als je hyperbare therapie ondergaat, kan een beetje achtergrondinformatie je helpen bij de spanning voor de behandeling 45 Door Eric Schinazi -Dive Medicine- Hyperbare zuurstoftherapie. Wat is het? Hier een kort overzicht 49 Door Joel Dovenberger Waar is de dichtstbijzijnde kamer? DAN bespreekt haar beleid betreffende het lokaliseren van een recompressiekamer 52 Door DAN Staff GOEDE LECTUUR!!! 3

3 Redactioneel B este DAN Europe Leden, Dit is het tweede nummer van de nieuwe Elektronische Alert Diver die je ontvangt. Ik hoop dat je de verandering op prijs hebt gesteld, een verandering die zo kan ik je verzekeren niet gemakkelijk was om een aantal redenen. Het is altijd moeilijk om een goed lopend en in de tijd bewezen instrument achter je te laten, maar na meer dan tien jaar uitbrengen van de Europese versie van Alert Diver op papier, is jouw duikveiligheids organisatie beduidend gegroeid, dank zij jullie allemaal en de geweldige ondersteuning die je aan die groei gegeven hebt. De zes talen waarin we tot nu toe communiceerden waren gewoonweg niet meer voldoende om goede, begrijpbare en correcte informatie aan jullie allemaal te verzekeren. Ik ben er ten diepste van overtuigd dat de weg naar duikveiligheid geplaveid is met correcte informatie en opgebouwd wordt uit goede educatie. Dit is alleen bereikbaar als voldoende begrip gegarandeerd is en niets is beter dan luisteren of lezen in je eigen taal om daarvoor te zorgen. Zoals je gemerkt hebt, zijn we deze weg ingeslagen en we streven naar steeds meer talen voor de European Alert Diver. Spoedig gaan we ook de overblijvende Scandinavische talen implementeren, net als zo veel mogelijk talen voor de Oost Europese landen waarvoor we nu nog geen vertalingen hebben. We zullen ook, met een beetje meer tijd daar dat wat technische informatieproblemen met zich meebrengt, ons best doen om het tijdschrift te laten vertalen in talen die een alfabet en lettertekens gebruiken die anders zijn dan de Latijnse lettertekens. Heb alsjeblieft nog even geduld met ons voor de tijd die nodig is om dat uitdagende doel te bereiken! Voor al degenen die niet zo tuk zijn op online lezen via internet zijn we ook van plan om ieder jaar een European Alert Diver Annual Collection op DVD te maken. Ik stel ieder commentaar, suggestie, advies, kritiek in dit opzicht erg op prijs. Laat ons alsjeblieft weten wat je vindt van deze nieuwe versie van Alert Diver en hoe je graag zou zien dat we hem verbeteren ( ze naar HYPERLINK "mailto:editor@daneurope.org" editor@daneurope.org ). Jouw mening is belangrijk voor ons en het helpt ons je beter dan ooit te kunnen bedienen en assisteren! Helder water voor jullie allemaal! Prof. Alessandro Marroni M.D. President, DAN Europe President, International DAN DAN TRAINING Bullettin Board On-Site Neurological Assessment for Divers De volgende stap in het zorg verlenen aan een gewonde duiker Door Eric Douglas, DAN America Director of Training Ongeveer tweederde van duikers met decompressieongeval (DCO) lopen schade op aan het zenuwstelsel. Deze tekenen, die vaak vaag zijn, kunnen onopgemerkt blijven door duikers. Dit kan ertoe leiden dat duikers deze tekenen negeren als onbelangrijk of niet gerelateerd aan duiken. Bij het zorg verlenen aan gewonde duikers is een belangrijke factor het vroeg herkennen van de waarschuwingstekenen van DCO en het in gang zetten van een noodassistentieplan. Het begrijpen van deze vroege waarschuwingstekenen en het daarna vaststellen van de ernst ervan zijn de eerste stappen in definitieve hulp voor een gewonde duiker krijgen. Een nieuw programma DAN biedt nu een nieuw programma aan om te helpen bij het vaststellen van de ernst van DCO tekenen; dit helpt bij het overbrengen van de noodzaak van hulp. DAN s nieuwe trainingsprogramma, On-Site Neurological Assessment for Divers, helpt in het bepalen van: - of een duiker verwondingen heeft opgelopen gerelateerd aan het duiken; - hoe een duiker te overtuigen om eerste hulp te accepteren; en - hoe een arts te helpen de uitgebreidheid van de duikverwonding vast te stellen. Dr. Richard Moon, DAN America Medical Director stelt: "Bij duikers met DCO is de uiteindelijke uitkomst gerelateerd aan de aan- of afwezigheid van tekenen en symptomen. Neurologische uitingen kunnen gemakkelijk gemist worden bij een oppervlakkig gesprek of onderzoek. Bovendien zijn hulpverleners, getraind in het uitvoeren van een neurologische beoordeling meestal niet direct beschikbaar. Een trainingsprogramma voor neurolo- 4 5

4 Bullettin Board Bullettin Board Beginning the neuro exsam. Blood pressure test. Hearing test. gische beoordeling voor niet-artsen helpt om aan deze behoefte te voldoen. Ee grondige, effectieve en eenvoudige neurologische beoordeling helpt bij de behandeling van duikers betrokken bij een duiknoodgeval op drie manieren: Medische professionals en DAN artsen krijgen een betrouwbaar systeem om de urgentie van een duiknoodgeval te beoordelen, afhankelijk van de symptomen die door duikers ter plaatse zijn doorgegeven. 2) Training voor klinische staf in afgelegen locaties waar duikers vaak duiken is vaal zowel moeilijk te verkrijgen als onbetrouwbaar. 3) Volgens DAN onderzoek wachten duikers vaak met het in werking zetten van een noodplan, zuurstof eerste hulp en definitieve zorg door te ontkennen dat er symptomen bestaan. Door te beschikken over een eenvoudig onderzoek dat een gewonde duiker laat zien dat er een probleem is, winnen gewonde duikers met snellere behandeling ter plekke (d.w.z. veld zuurstof) wat helpt bij het bestrijden van de symptomen. Alleen medici moeten medische condities diagnosticeren. De informatie die verzameld wordt tijdens een neurologische beoordeling ter plaatse helpt de duikarts de uitgebreidheid van de verwonding te begrijpen en ook hoe het veranderd kan zijn tijdens de tijd die het duurde om de duiker bij de definitieve hulp te krijgen. De onderwerpen die in het programma aan de orde komen zijn ondermeer: - Het doel van een neurologische beoordeling ter plaatse - Vijf gebieden vormen een neurologische beoordeling ter plaatse: mentale functie, hersenzenuwen, motorische functie, gevoelsfunctie, Evenwicht en coördinatie - Opnemen van een duikgeschiedenis - Hoe een neurologische beoordeling ter plaatse uit te voeren Programma ontwikkeling Veld neurologische beoordelingsprogramma s bestaan al sinds jaren en er zijn verschillende versies in druk verschenen, waaronder die ontwikkeld door de U.S. Navy and National Oceanic Atmospheric Administration (NOAA). Na het beoordelen van die programma s besloot DAN dat veel van die onderzoeken in die programma s niet geschikt waren voor de gemiddelde duiker in een sportduiksetting. Die onderzoeken waren bedoeld om gebruikt te worden door duikers in een setting met veel ondersteuning, niet door duikers op duikboten. Dr. Moon en Dr. Wayne Massey, a Duke University Medical Center neuroloog met ervaring in het behandelen van gewonde duikers en lid van de DAN Raad van Commissarissen, hebben de bestaande programma s bekeken en vastgesteld dat wat ze voelden werkelijk nodig en praktisch was bij een onderzoek in het veld. Vanuit deze beschouwingen heeft DAN Training dit nieuwe programma ontwikkeld. Veel van de DAN instructeur Trainers die dit programma getest hebben, zeiden dat het een ontbrekend stukje van de puzzel was. Het was iets dat ze nodig hadden om hun duikers een stapje verder te brengen. Vele voelden dat ze, nadat ze een duiker aan de zuurstof hadden gelegd, niets anders meer konden doen. Nu biedt dit programma hun de volgende stap in de keten van zorg. Probleemherkenning The annual DAN Report on Decompression Illness, Diving Fatalities and Project Dive Exploration haalt vele gevallen aan van duikers die na het duiken tekenen van neurologische complicaties vertoonden die uren of dagen lang niet herkend werden omdat niemand eraan dacht wat verder te kijken. In het meest recente rapport was de gemiddelde vertraging van behandeling na het begin van symptomen 19 uur. Daarentegen rapporteerde het grootste percentage van de duikers dat ze het begin van het eerste symptoom ondervonden binnen 6 7

5 Bullettin Board Bullettin Board De werkelijke beoordeling verkleint het veld van mogelijke problemen en geeft informatie voor de artsen. Als duikers in de rol van toezichthouder snel de situatie kunnen beoordelen en de gewonde duiker kunnen laten zien waar er een probleem kan zijn en de duiker kunnen overtuigen om hulp in te roepen kunnen de vertragingen in het herkennen van symptomen en het instellen van de behandeling gereduceerd worden. Weet meer Bezoek de DAN website voor meer informatie betreffende dit programma op om meer te lezen over cursusdetails en een instructeur te vinden. Verwijderde zin in het origineel een uur na het bovenkomen na een duik. Nog een significante aantal duikers begon symptomen van DCO te vertonen maar gingen toch weer het water in om nog een duik te maken. Verreweg de meest voorkomende drie DCO symptomen zijn: 1) gevoelloosheid en tintelingen; 2) pijn; en 3) spierzwakte. Alle drie de symptomen wijzen op neurologische problemen en DCO. Deze factoren tonen samen het belang aan dat iedereen betrokken bij duikers vooral degenen in een toeziendhoudende rol getraind is in neurologische beoordeling. De DAN Oxygen First Aid for Scuba Diving Injuries cursus leert het herkennen van symptomen voor DCO aan, wat een vereiste is voor dit programma. Duikers, en vooral duikleiders, moeten begrijpen wat er aan de hand is met duikers die aan hun toevertrouwd zijn. Ondanks de basisinformatie die beschikbaar is voor het duikpubliek, negeren duikers de feiten nog steeds en weigeren behandeling. Na het begin van symptomen wachten duikers vaak te lang om behandeling te vragen om twee belangrijke redenen: ze ontkennen dat ze een probleem hebben, of ze hebben een excuus voor hun symptomen. Ze roepen uiteindelijk hulp in als het probleem niet weggaat. In een geval in het laatste rapport voelde een duiker zich niet helemaal daar bij het bovenkomen en kon hij zich gedurende een half uur de namen van de andere duikers op de boot niet herinneren. In de geneeskunde wordt dit veranderd bewustzijnsniveau genoemd en vraagt om een directe reactie. In dit geval werd er niets gedaan en ging de duiker verder met duiken. Hij werd een paar dagen later behandeld voor DCO. door het invullen van het geschiedenisdeel van de beoordeling, begin je vast te stellen of een probleem of een al bestaande kwaal de symptomen heeft veroorzaakt. Het is in feite een gesprek. 8 9

6 Bullettin Board Bullettin Board IDAN Chamber Attendant & Chamber Operator cursus Door Guy Thomas, Director of Training and Operations, DAN Europe Chamber Operator aan het werk Een paar jaar geleden is DAN Europe begonnen met het Recompression Chamber Assistance and Partnership Program (RCAPP) in de DAN Europe regio. Een initiatief dat als doel heeft alle mogelijke risico s die aanwezig kunnen zijn bij het werken met recompressiekamers te verminderen. De reden hiervoor is dat we er zeker van willen zijn dat Dan leden op een goede en veilige manier behandeld worden als ze naar een van deze kamers moeten na een duikongeval. Een team DAN deskundigen bezoekt daartoe hyperbare voorzieningen in afgelegen locaties en voeren een risico beoordeling uit in de voorziening die bezocht wordt. Na de bezoeken krijgen de voorzieningen een rapport met waardevolle informatie over hoe veiliger te werken en wat er gedaan kan worden om dit te bereiken. Een van de zaken die we gezien hebben bij het doen van RCAPP trips is dat hyperbare kamers in afgelegen locaties niet frequent gebruikt worden, maar hun aanwezigheid is uiterst belangrijk om te garanderen dat duikers in een noodgeval toegang hebben tot deze kamers. Ten voordele van duikers is het belangrijk te verzekeren dat deze kamers operationeel blijven en op een veilige manier werken. Hoewel het goed nieuws is dat kamers niet frequent gebruikt worden (niet veel ongevallen) betekent het ook dat het moeilijk is voor hun die in kamers werken om hun vaardigheden up to date te houden. We hebben ook opgemerkt dat vaak de staf die deze kamers bedient duikinstructeurs zijn, die in geval van nood opgeroepen worden en naar de kamer komen. De belangrijkste reden hiervoor is dat op die manier de kamer kan garanderen dat er altijd een bediener beschikbaar is. In feite hebben niet alle kamers en 24 uur per dag/ zeven dagen per week een vaste, betaalde staf als stand-by, daar de kosten anders te hoog zouden zijn. En zelfs met een vaste staf is het niet ongewoon om de zien dat de staf vaak wisselt. Ongeacht hoe vaak de staf wisselt en wie gewend is om 10 De Instructeur schakelt het scherm uit.. je hebt geen visueel contact meer, geen audio en er is een drukverlies.. wat doe je? 11 de kamer te bedienen, iedereen die in of buiten de kamer werkt moet regelmatig worden opgeleid en hertraind. In de meeste gevallen werd de training van de staf gedaan door de dokter de daar ook slechts voor een beperkte tijd is. Het probleem in deze situaties is dat de training van de bedieners niet uniform is maar altijd afhankelijk is van de dokter die er op dat moment is en deze dokter kent meestal de kamer niet tot in de details. De positie van kleppen, pijpen, compressors, veiligheidsmateriaal is verschillend bij iedere kamer. Hoewel dat vreemd kan lijken hebben we zelfs opgemerkt dat er geen specifieke gebruikershandboeken zijn, of dat die wel aanwezig zijn niet altijd gebruikt worden als naslagwerk daar de kamer die lokaal gebruikt wordt er niet net zo uit ziet als de kamer beschreven in het handboek. Wat in dit geval nodig is, is een handboek dat voor een specifieke kamer gemaakt is en een trainingsprogramma dat ervoor zorgt dat ieder staflid op dezelfde manier opgeleid en hertraind wordt voor de kamer die hij gebruikt. Maar dit was er nog niet.. totdat DAN, om extra ondersteuning aan de kamers te geven en de veiligheid van de duikers te garanderen, het gemaakt heeft.. The Chamber Attendant & Chamber Operator cursus (ChAtt & ChOps course) De ChAtt (Chamber Attendant) cursus is een 3-daagse cursus waarin cursisten die in hyperbare kamers werken geleerd wordt hoe als een binnen tender te handelen/werken om een gewonde duiker op de best mogelijke manier tijdens de behandeling te assisteren. De attendant is de persoon die zich ervan moet overtuigen dat er veiligheidsrisico s in de kamer zijn tijdens de behandeling en moet nauw samenwerken met de kameroperator of bestuurder van de kamer. Deze persoon wordt ook onderwezen in hoe te handelen bij een noodgeval van binnen in de kamer. De ChOps (Chamber Operator) cursus is een 5-daagse cursus en leidt operators op die in hyperbare kamers werken tot het bedienen van of besturen van een kamer. Cursisten krijgen wat theorie om te begrijpen hoe kamers werken en hoe een hyperbare voorziening (technisch) opgezet zou moeten worden en ze leren natuurlijk hoe een kamer op een veilige manier te bedienen en hoe snel en correct op een noodgeval te reageren. Om goed opgeleid te zijn en ervoor de zorgen dat veiligheiddrils een standaard werkwijze wordt is het het best een operator op te leiden voor de kamer die hij gebruikt. Hoewel de theorie altijd hetzelfde is, hangt het praktische deel van de cursus af van de gebruikte kamer. Sommige kamers bijvoorbeeld hebben een overstroomsysteem (vuuronderdrukkingsysteem), andere slechts een blusapparaat dat in de hand gehouden wordt. Het zou dus niet mogelijk zijn om iemand te trainen in het gebruik van een overstroomsysteem als de kamer waarin hij getraind wordt

7 Bullettin Board Bullettin Board Dat is het ventiel dat geopend moet worden bij brand een dergelijk systeem niet heeft. En dit is wat de ChAtt & ChOps zo speciaal maakt. De cursus is toegesneden voor een specifieke kamer. Hoe werkt dit? Er is een algemeen of default bedienershandboek dat alle mogelijke info geeft die voor iedere kamer bruikbaar zou kunnen zijn. Dit handboek is een werkdocument voor de cursusinstructeur die een handboek moet maken toegesneden op de kamer waarin hij de cursus gaat geven. De instructeur arriveert daarom op de cursusplaats, of hyperbare voorziening, een paar dagen voordat de cursus begint en maakt specifieke en gedetailleerde foto s van de kamer. Hij voegt deze foto s dan toe aan het handboek en de diaseries die hij tijdens de cursus gaat gebruiken. In dit geval, als bijvoorbeeld het handboek verwijst naar de zuurstofinlaatklep, zien de cursisten op de foto in het handboek en op de dia s de klep (en de plaats ervan) die in hun eigen kamer gebruikt wordt. De instructeur verwijdert ook delen van de tekst gebruikt in het default handboek als de kamer niet de eigenschappen heeft die in die tekst beschreven worden. Als bijvoorbeeld het default handboek verwijst naar een overstroomsysteem en het systeem is in die kamer niet beschikbaar zou hij eenvoudigweg het deel over het overstroomsysteem weglaten, en alleen het deel laten staan waarin bijvoorbeeld naar handblussers wordt verwezen. Als uiteindelijk resultaat heeft de instructeur een elektronisch cursistenhandboek dat uitgeprint kan worden en aan iedere cursusdeelnemer gegeven kan worden. Cursisten zien dan alleen het handboek dat hun kamer laat zien. Dit maakt het leerproces niet alleen gemakkelijker, maar ook efficiënter. Zodra hij het handboek klaar heeft en het geprint heeft, wat ongeveer twee dagen kost, kan de cursus gaan starten. Hoe wordt de cursus georganiseerd? De cursus wordt gegeven voor de staf van een voorziening en georganiseerd in hun eigen kamer De cursus is onderverdeeld in afzonderlijke modules, wat het mogelijk maakt om een theorieles te laten volgen door hands on training. Wat de cursisten tijdens de theorieles leren moeten ze oefenen direct na die specifieke sessie. Zodra cursisten het praktische deel hebben gedaan gaan ze terug naar de klas voor nog een theorieles. Als ze over pijpen en kleppen geleerd hebben, moeten ze de pijpen gaan volgen en kleppen identificeren om de voorziening van binnen en buiten te leren kennen. Als ze leren over het op druk brengen van een kamer moeten ze daarna de kamer op druk gaan brengen. Tijdens de attendantcursus leren de cursisten bijvoorbeeld over: Postduik kamerprocedures en controles (binnenkant van de kamer) Het gebruik van ingebouwde ademsystemen Branddrills Zuurstofvergiftiging tijdens behandeling Kamerluchtverontreiniging Te hoge druk en verlies van druk Medische noodgevallen Kamerhygiëne Preduik oriëntatie Zorgen voor een gewonde Behandelgas en luchtpauzes Problemen tijdens de opstijging Natte Chamber Attendants na een brandoefening in de kamer Tijdens het operatordeel leren de cursisten: Soorten decompressiekamers Taken en verantwoordelijkheden Belangrijkste onderdelen en hun functie: gas in, gas uit, verlichting, elektriciteitvoorziening, brandonderdrukking, communicatie, milieubeheersing, noodprocedures en veiligheidsmiddelen Kamerbedieningsprocedres (waaronder preduik controles) Het verlenen van kamerbehandeling (duiktabellen) Ventileren van de kamer (verlaging van temperatuur, zuurstof of CO2 niveau in de kamer) In- en uitsluitingsprocedures De kamer naar het oppervlak laten komen Postduik procedures Mogelijke problemen tijden behandeling Noodbedieningsprocedures Kamerbranden en explosies Omgaan met zuurstof Hyperbare zuurstoftherapie Coördinatie met de duikarts Het bijhouden van de tijd en besturen van de kamer 12 13

8 Bullettin Board De cursus is zo opgezet dat iedere deelnemer eerst opgeleid wordt tot Chamber Attendant voordat ze naar het Chamber Operator deel kunnen. Dit is gedaan om er zeker van te zijn dat de cursisten alles begrijpen dat wat de Operator ook maar aan de buitenkant doet dit direct zijn effect heeft op de Attendant en de patiënt die binnen zitten. Hoewel het mogelijk is om iemand alleen tot attendant op te leiden is het niet mogelijk een cursist op te leiden tot alleen maar operator. Aan het eind van de cursus worden cursisten gebrevetteerd als operator en/of attendant voor hun kamer. Het handboek en dia s (elektronisch format) blijven bij de kamer en de Safety Director kan ze gebruiken om nieuwe stafleden te trainen, oude stafleden te hertrainen of om veiligheidsdrils op regelmatige basis te herhalen. Wat Dan doet met het geven van deze cursussen is niet alleen maar het scheppen van een sterkere band tussen DAN en de hyperbare voorzieningen, maar er ook voor te zorgen dat duikers, onze leden, de best mogelijke behandeling en service krijgen als ze in een van deze voorzieningen in de hele wereld behandeld moeten worden. En dit allemaal terwijl gezorgd word voor het welzijn van de duikers en hun veiligheid tijdens behandelingen. Eerste ChAtt & ChOps cursus georganiseerd in Cyprus De eerste Chamber Attendant and Chamber Operator cursus in de DAN Europe regio heeft plaats gevonden in het Oxygen Centre in Limassol, Cyprus van 1 tot 8 juni De cursistengroep bestond uit 3 ervaren hyperbare kamer operators, 2 DAN Europe en DAN Zuid Afrika stafleden en 2 nieuwe kamer operators. De cursusinstructeur, Bertus Brands van Zuid Afrika zorgde ervoor dat iedereen voldoende hands-on training kreeg en zelfvertrouwen had aan het eind van de cursus. Deze speciale cursus werd niet alleen gegeven om nieuwe operators te brevetteren, maar ook om sommige Europese instructeurs te krijgen die de cursus zelf kunnen gaan geven. Wat vonden cursisten van de cursus? De reactie van de cursisten was bijzonder positief, wat de waarde en het belang van de cursus direct aantoonde. Hier zijn sommige reacties van de cursisten: Bullettin Board Het is voldoende te zeggen dat de cursus van enorm belang was en dat zeker duikcentra en kamers over de gehele wereld er hun voordeel mee kunnen doen. Het is werkelijk een partnerschap met jullie en ik bedank jullie daarvoor uit naam van de hele duikgemeenschap, maar vooral van onze kant daar wij niets anders gedaan hebben dan voordeel genieten sinds we zijn gaan samenwerken met DAN. Clive Martin, Eigenaar Dive Inn duikcentra en zuurstofcentrum Ik was behoorlijk zenuwachtig toen we aan het programma voor kamerbedieners en operators begonnen, omdat ik er geen idee van had wat er de volgende 7 dagen op me af zou komen. De manier waarop het programma is opgezet en de manier waarop het gepresenteerd werd namen al gauw mijn zenuwachtigheid weg en ik genoot volop van de cursus. Tijdens het programma heb ik een aantal zeer capabele mensen ontmoet en stap voor stap door de stof heengaan met ieder aspect van een recompressiekamer voor ogen heeft me de kennis en zelfvertrouwen gegeven om een goede kamerbediener en operator te zijn. Fantastische cursus! Geweldig bedankt. Jurg Dahler, Directeur Fineglobe en DAN Instructeur Trainer Deze nieuwe onderneming is een International DAN (IDAN) project. Alle IDAN kantoren hebben er in samengewerkt en beginnen met het gratis geven van deze cursussen aan hun lokale RCAPP partners. Dit maakt het tot een programma met een wereldwijde impact op duikveiligheid. Omdat duikers veel reizen en in afgelegen gebieden duiken (waaronder populaire duikbestemmingen in Egypte) en ongevallen zich overal kunnen voordoen is het belangrijk recompressiekamers te bieden in elk van deze locaties met dezelfde service en mogelijkheden. Degenen die er uiteindelijk hun voordeel mee zullen doen, zijn de duikers zelf die in geval van nood in een van deze kamers behandeld kunnen worden. DAN zorgt op vele manieren voor de veiligheid van duikers. Dit is een van de manieren die duikers misschien niet verwachten dat DAN voor ze zal zorgen. Guy Thomas, Director of Training and Operations, DAN Europe Het bijwonen van een cursus voor kamer operators met sommige van de meest ervaren mensen op dit gebied kon alleen maar leiden tot een geweldige cursus. De achtergrondkennis en hands-on ervaring waren evenwichtig zodanig dat tegen het eind van de cursus ik me erg op mijn gemak voelde in het bedienen van deze speciale kamer. Chris Demetriou, Duikcentrum Manager en DAN Instructeur Trainer De cursus was intensief, maar heel plezierig. Zelfs ervaren bedieners en kamer operators zoals ik zelf, kunnen nog een hoop nieuwe dingen leren in deze programma s. Ik ben ervan overtuigd dat deze twee cursussen van enorm belang zijn voor stafleden en vrijwilligers van hyperbare kamers in de hele wereld. Zij, samen met de DAN kamer risico beoordeling, laten zien dat DAN werkelijk geeft om de veiligheid van duikers in de hele wereld., Harry Barthel, Hyperbaar Technicus en DAN Instructeur Trainer Groepsfoto van de deelnemers 14 15

9 Hersen en ruggenmerg DCO. Deze klap kwam na diepe herhalingsduiken Door Joel Dovenbarger, Vice President, DAN America Medical Services Incident Insights De behandeling De duiker kwam ongeveer zes uur nadat hij boven was gekomen van zijn duik onder de zorg van het ziekenhuis. Bij opname had hij zwakte in de benen en kon niet lopen of staan, maar hij was communicatief en zijn stressniveau was duidelijk omlaag gegaan. Zijn buikpijn en linkerarm gevoelloosheid en zwakte waren vrijwel verdwenen. Kort na opname kreeg hij een U.S. Navy behandeling tabel 6 (zie kader). Hij onderging een tweede tabel 6 later diezelfde dag en een derde tabel 6 de volgende dag. Iedere keer merkte hij dat zijn symptomen wat minder werden. Uiteindelijk verdwenen alle symptomen, behalve zijn rugpijn. Zijn laatste behandeldag bestond uit twee twee-uurs behandelingen voor zijn lage rugpijn. Hij ondervond geen verdere verbetering van zijn rugpijn; hij werd ontslagen met nog steeds een milde pijn. De duikboot wat zeven uur verwijderd van het dichtstbijzijnde land. DAN hielp met het oproepen van een reddingshelikopter om de duiker naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis en hyperbare voorziening te evacueren. De duiker De duiker was een 58 jaar oude duikinstructeur die al 30 jaar gebrevetteerd was. In de loop der jaren had hij honderden duiken gemaakt met meer dan 100 duiken in het voorgaande jaar. Hoewel te zwaar voor zijn lengte, leidde hij een actief leven. Hij had een voorgeschiedenis van lage rugpijn, maar nam geen medicijnen anders dan zo nu en dan een ibuprofen voor pijnstilling. De duiken De duiker nam een weekend duikvakantie op eilanden voor de kust van de Verenigde Staten. Hij maakte zes duiken in twee dagen. Op de eerste dag ging zijn diepste duik naar 34 meter. Hier kwam hij in decompressie terecht. Op de tweede duikdag maakte hij drie duiken; de eerste twee duiken gingen naar 30 meter en de derde naar niet meer dat 25 meter. Alle duiken ware multilevel; er was de tweede dag geen de- compressie nodig. Bij alle duiken gebruikte hij zijn duikcomputer, maakte veiligheidstops, gebruikte perslucht en had geen materiaalproblemen of moeilijkheden bij de opstijgingen. De complicaties Ongeveer 20 minuten na het bovenkomen na zijn laatste duik en terwijl hij zijn spullen uittrok kreeg hij een maagkrampachtige pijn in zijn buik; het trok geleidelijk naar boven naar zijn borstkas en omvatte het onderste deel van zijn romp. Gevoelloosheid en zwakte in zijn linkerarm werd gevolgd door rugpijn. De bootbemanning merkte dat hij steeds gestresster werd en niet effectief kon communiceren. Ze legden de duiker direct aan hoge-flow zuurstof via een gezichtsmasker en namen daarna contact op met DAN voor assistentie bij het organiseren van evacuatie naar het vasteland van de V.S. Het duikschip was zeven uur van het dichtstbijzijnde land. DAN hielp met het oproepen van een reddingshelikopter om de duiker naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis en hyperbare voorziening te evacueren die in staat was om hulp te verlenen aan gewonde duikers. De bespreking Dit is een geval van een ernstige verlammingsvorm van decompressieziekte (DCZ), die soms een permanente invaliditeit achterlaat. De neurologische symptomen verdwenen in dit geval volledig behalve de milde rugpijn van de duiker, wat een gevolg leek te zijn van een oude verwonding. Het volledige herstel van de duiker van zijn nieuwe symptomen kan het gevolg zijn van de gunstige effecten van de oppervlakte zuurstof die hij vroeg aan boord van de duikboot en tijdens het vervoer naar het ziekenhuis kreeg. Hij had geluk dat hij zo snel hulp kreeg dat er een helikopter tijdens de daglichturen kon komen voor vervoer over een behoorlijk lange afstand. Het is moeilijk om het resultaat van DCZ gevallen met verlammingen te voorspellen, maar een snelle beoordeling, zuurstoftherapie en vervoer naar een kamer binnen een paar uur na de symptomen hebben deze duiker zeker geholpen. Hij kon weer gaan duiken en lesgeven na het afwachten van de voorgestelde herstelperiode. Wat is een tabel 6? Een tabel 6 behandeling duurt minimaal 4 uur en 45 minuten en wordt gebruikt wanneer er zuurstof beschikbaar is, omdat het ademen van zuurstof onder druk in een kamer helpt bij het uitwassen van stikstof uit de weefsels. De behandeltijd kan tot acht uur oplopen afhankelijk van de ernst van de symptomen. Tijdens deze behandelingen ademt de duiker 100 procent zuurstof via een masker, zoals wat een gevechtspiloot draagt, of hij draagt een kap die over het hoofd gaat. Een tabel 6 behandeling begint met een afdaling naar een druk gelijk aan 18 m zeewater (mzw). Na de vastgestelde tijd wordt de duiker omhoog gebracht naar het drukequivalent van 9mzw met een snelheid van 0,3 mzw per minuut. Het grootste deel van de behandeliing wordt op 9mzw doorgebracht. Daarna wordt je weer naar een oppervlaktedruk gebracht met een snelheid van 0,3 mzw per minuut. Vervolgbehandelingen meestal korter in duur kan gegeven worden als symptomen aanhouden. TABLE

10 Incident Insights Incident Insights Door Joel Dovenbarger, Vice President, DAN America Medical Services Photo By Sebastian Rosiak Neurologische DCO. Symptomen beginnen na een diepe decompressie technische duik De duiker De duiker is een 27 jaar oude vrouwelijke duikinstructeur die sinds vier jaar gebrevetteerd is. Ze is technisch duiker en heeft meer dan 250 duiken gemaakt sinds haar brevettering. Ze heeft aangegeven dat ze kalmeringsmiddelen gebruikte. Ze had geen voorgeschiedenis van verwondingen en was in goede fysieke gezondheid. Ten tijde van de desbetreffende duik maakte ze haar eerste decompressietrainingsduik. De duik Het duikplan vroeg de duiker haar eerste decompressietrainingsduik te maken naar 46 meter gedurende 20 minuten. Haar ademgas was lucht met een open circuitsysteem in een droogpak voor bescherming tegen koude en een trimjacket. Haar ervaring met droogpakken was ongeveer 20 eerdere duiken variërend in diepte van 6 tot 18 meter. Voor deze trainingsduik had de duikster duiktabellen gebruikt voor planning vooraf en noodplanning; voor deze duik moest ze haar duikcomputer volgen. Twee cursisten, een instructeur en een assistent instructeur maakten de duik. De duiker kwam op diepte en begon aan haar vaardighedendrils, waaronder drie maal de fles dichtdraaien en zwemmen zonder masker. Het zicht was beperkt, de duiker had het koud en voelde het begin van een droogpaksqueeze, wat haar ongemak vergrootte. Ze deed al de vereiste drills goed maar had last van narcose: naast een algemeen gespannen gevoel ondervond ze tunnelvisie, haar denken werd trager en ze vertelde dat voorwerpen een oranje tint kregen. Decompressie- en stijgtijd duurden ongeveer een uur. De duikers gebruikten zuurstofmengsels met een hogere partiële zuurstofdruk tijdens de vereiste stops; ze gebruikten 100 procent zuurstof tijdens de laatste 6 meter stop. Ondanks de problemen op diepte vertelde de duikster dat de duik volgens plan verliep. De instructeur zei dat hij het gevoel had dat ze de drills goed deed. Niemand anders tijdens de duik klaagde over narcose of andere moeilijkheden. Nadat ze het water was uitgegaan merkte ze dat haar huid vlekken vertoonde waar haar droogpak krap had gezeten (mogelijkerwijze haar circulatie had belemmerd). Toen ze dit merkte, realiseerde ze zich dat ze niet voldoende lucht tijdens haar duik in haar droogpak had gelaten. Ze stelde dat haar narcose zo ernstig was geweest tijdens de duik dat ze zich niet gerealiseerd had hoe ernstig haar droogpaksqueeze was geweest. Ze had geen enkel probleem met haar drijfvermogen tijdens de duik. De complicaties Ongeveer een uur na de duik merkte ze een doffe pijn in haar rechterhand, die gepaard ging met een milde gevoelloosheid en tintelingen. Twintig minuten daarna merkte ze een kloppende, doffe, op kramp lijkende pijn in haar rechterpols en elleboog. Toen ze haar symptomen aan een mede-instructeur beschreef werd er begonnen met zuurstof eerste hulp: ze ademde 100 procent zuurstof via een vraagautomaat. In de volgende 30 minuten begon haar rechterschouder pijn te doen en ontstond er een algemene jeuk over haar romp en onder haar armen. Dit werd gevolgd door het verschijnen van een rode, onregelmatig gevlekte uitslag aan de achterkant van beide schouders, haar buik, haar rechterbeen en arm. Ze gaf ook aan dat ze zich extreem misselijk en vermoeid voelde. De diagnose en behandeling Met haar symptomen slechts enigszins verbeterd tijdens het inademen van zuurstof werd ze vervolgens vervoerd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis waar de eerste beoordeling haar extreme vermoeidheid en duizeligheid aan het licht bracht. Ze werd daarna overgebracht naar een tweede ziekenhuis dat de beschikking had over een recompressiekamer voor de behandeling van duikers. Haar kamerbehandeling begon vijf uur nadat haar eerste symptomen waren begonnen. Tegen de tijd dat ze voor het eerst onder druk werd gebracht, waren haar huidsymptomen minder ernstig, maar ze had problemen met zonder hulp lopen en staan. Ze onderging een U.S. Navy tabel 6 met goede resultaten waarbij haar pijn, tintelingen, gevoelloosheid en huiduitslag verdwenen. De volgende dag voelde ze de terugkeer van milde gewrichts- en spierpijn, dus ging ze naar het lokale medisch centrum en hyperbare voorziening voor een tweede beoordeling. De duikster merkte dat ze zich duizelig voelde en het medisch personeel zag dat ze lichtelijk onstabiel was bij staan of lopen. Ze kreeg een tweede U.S. Navy TT6. Het resultaat was een minimale verbetering van haar duizeligheid en pijn, maar alle symptomen verdwenen in de volgende drie weken. Na twee maanden ging deze duikster weer zwembadlessen geven, maar ze dook niet diep gedurende vier maanden. Sinds ze weer duikt heeft ze geen terugkeer van haar symptomen opgemerkt. Photo By Sebastian Rosiak 18 19

11 Incident Insights Incident Insights De bespreking Symptomen die kort na een duik verschijnen zijn altijd verdacht, vooral als het ongebruikelijke of eerste-keer symptomen zijn. Huiddeco zoals uitslag, gevlekte of gespikkelde plekken op de huid zijn zeldzaam, maar gaan vaak samen met koud water duiken in de DAN ongevallenrapporten. Volgens het jaarlijkse DAN Report on Decompression Illness, Diving Fatalities and Project Dive Exploration verschijnen de meeste symptomen van decompressieongeval (DCO) in de eerste drie uur na een duik. Het snelle begin en de progressieve voorgang van deze symptomen wijzen vaak op een ernstig geval van DCO dat moeilijk te behandelen kan zijn. Ondanks dat ze verrast waren door de onverwachte symptomen van de gewonde duikster, begonnen de getrainde duikers in dit geval direct met zuurstof eerste hulp en vervolgens vervoer naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Dit heeft waarschijnlijk een belangrijke rol gespeeld in het uiteindelijke maar volledig herstel van de duikster. De duiker naar een voorziening krijgen die kan helpen bij het evalueren en correct behandelen van DCO is een ander belangrijk aspect van dit geval. Het is wijs om direct lokale medische hulp in te roepen: hoewel de eerste voorziening niet in staat was duikers te behandelen, kunnen alle ziekenhuizen een neurologisch onderzoek doen, intraveneus vloeistoffen toedienen, zuurstof geven en zo nodig voor medisch begeleid vervoer zorgen. Dit ziekenhuis vormde geen uitzondering: medisch personeel kon helpen de duikster te stabiliseren en haar behoefte aan recompressie vaststellen. DCO symptomen kunnen voor en na behandeling toe- en afnemen. Bovendien hoeven dergelijke indicaties niet altijd na een enkele behandeling verdwijnen. Dit geldt vooral voor gevallen waarin iemand gaat van simpele gewrichts- of spierpijnen naar algemene vermoeidheid en problemen met staan of lopen, zoals bij deze duikster. Mnt moet doorgaan met de behandelende arts te overleggen en DAN te bellen als er vragen zijn. Herkennen van symptomen, zuurstof eerste hulp, medische evaluatie en behandeling zijn alle deel van het totale plaatje van de reactie op DCO. Een woord van de duikster Deze ervaring heeft me aan het belang van details herinnerd. Terugkijkend was ik waarschijnlijk niet comfortabel genoeg met mijn droogpak voor de duik. Ik hield niet voldoende rekening met hoe belangrijk het is om droogpaksqueeze te voorkomen, een conditie die circulatie kan belemmeren en het ongemak tijdens de duik kan vergroten. De droogpaksqueeze en de extreme kou kunnen hebben bijgedragen aan huiddeco uitslag die in ondervond. Bovendien wist ik dat ik extreme narcose had: ik had conservatiever moeten zijn op mijn stops en meer moeten doen dan het vereiste minimum daar de duik best stressvol voor me was. Uiteindelijk moet ik zeggen dat dit waarschijnlijk de beste duikervaring was die ik ooit gehad heb. Niet dat ik dit ooit aan iemand zou aanraden, maar deze ervaring heeft me meer bewust van gemaakt van de omstandigheden rondom een duik en dat je altijd de factoren moet reduceren die kunnen leiden tot decompressieongeval, vooral als je een technische duik maakt. Ik geniet nog steeds heel erg van het duiken, maar als ik nu duik bedenk ik van tevoren welke zaken problemen zouden kunnen opleveren en doe er iets aan voordat ze zich aandienen. Luister naar wat je lichaam je te vertellen heeft Door Jeff Myers Mijn dochter lijdt zo nu en dan aan migraine. Als voorbode van een van deze Knock-out hoofdpijnen, begint ze zwarte vlekken te zien. Ze weet dat ze snel iets met deze waarschuwing moet doen en haar voorgeschreven medicijnen moet nemen waarvan we hopen dat die de gevolgen van de migraine verminderen. Als ze deze kleine window of opportunity mist, vindt ze zichzelf terug in een foetushouding opgerold in haar bed in volledige duisternis gedurende een dag, totdat de pijn overgaat. Signalen, zoals mijn dochter krijgt, hebben alleen betekenis als ze geïnterpreteerd worden en er juist op wordt gereageerd. In haar geval is er medicatie nodig. Als je met je lichaam kon praten Je lichaam stuurt je voor, tijdens en na iedere duik signalen toe. De signalen kunnen subtiel zijn, wellicht een eerste scheut van kramp in de benen, een gevoel van vermoeidheid na een duik of mogelijk stijfheid van schouder en rug. Elk voor zich betekent wellicht niets: gewoonweg het resultaat van gedurende een tijd niet duiken of van het rondslepen van al je duikspullen. Aan de andere kant kunnen deze tekenen de manier van je lichaam zijn om te zeggen dat er iets niet in orde is. Laten we wel zijn: duiken is een aanslag op je lichaam. Hoe jij reageert op deze voorvallen zonder meteen als hypochonder te boek te staan kan wel het verschil uitmaken in hoe snel en volledig je terugkomt na een duikverwonding. Ongelukkigerwijze negeren duikers deze signalen vaak en hopen dat ze gewoon weer weg gaan. Ontkenning is een veel voorkomende eigenschap die door gewonde duikers getoond wordt: ze zijn bang voor wat er zal gebeuren als ze in feite decompressieziekte (DCZ) hebben, of de signalen zijn zo subtiel dat de duikers ze verkeerd interpreteren

12 Incident Insights Incident Insights Heel uzelf Je hoeft geen arts te zijn om aandacht te besteden aan de signalen die je lichaam je toestuurt. Zodra je het signaal geïnterpreteerd hebt is het belangrijk juist te reageren. Dat kan betekenen dat als je denkt aan een duikverwonding je 100 procent zuurstof ademt en medische hulp vraagt. Het is echter interessant hoe vaak verwondingrapporten aangeven dat gewonde duiker sommige van de waarschuwingstekenen herkennen alleen maar om zichzelf te overtuigen dat er niets aan de hand was en dan nog een duik of reeks duiken te maken alvorens iemand betreffende het probleem te waarschuwen. Het 2004 DAN Annual Report on Decompression Illness, Diving Fatalities and Project Dive Exploration liet zien dat in 14 procent van de gevallen duikers symptomen vóór de laatste duik aangaven of die herkenden. Dit laat zien dat de duiker ofwel opzettelijk het water weer in ging met symptomen van DCZ ofwel de symptomen niet als DCZ herkende voordat hij weer het water in ging. In 6 procent van de gevallen, deden er zich symptomen voor tijdens de laatste duik terwijl de duiker nog steeds onderwater was. Bij twijfel vraag om hulp In veel gevallen bellen gewonde duikers DAN niet omdat ze symptomen hebben; ze bellen DAN omdat hun symptomen niet weg willen gaan. Zelfs als je onzeker bent over je symptomen is het voorzichtig om om hulp te vragen. (Of je kunt betalen zou nooit de beslissing om definitieve hulp te vragen moeten beïnvloeden. Dat is nu juist een van de voordelen van het DAN lidmaatschap en duikongevallenverzekering). En als er toevallig een probleem zou zijn is het beter dat vroeger te ontdekken, want vertraging in behandeling kan tot vertragingen leiden en tot complicaties bij het herstel. Bij twijfel vraag om hulp. De meest voorkomende signalen die de gewonde duikers in het 2004 Rapport aangaven kwamen overeen met die van de vorige jaren. Zevenendertig procent van alle duikers gaven pijn aan als hun primaire symptoom en het volgende meest frequent gerapporteerde symptoom - 26 procent van alle duikers was gevoelloosheid en tintelingen. In 21 procent van de gevallen werd er spierzwakte gerapporteerd. Interessant genoeg werd spierzwakte vaker door het medisch personeel opgemerkt dat door de duikers zelf. Vraag, als je denkt dat je DCZ kan hebben, om hulp. Als iemand in je groep opgeleid is om een neurologische beoordeling ter plaatse uit te voeren, kan dit je ongerustheid beter in kaart brengen en je nog meer overtuigen van de noodzaak voor nood zuurstof en vervolgens medische zorg. Het uitvoeren van een neurologische beoordeling ter plaatse helpt om neurologische tekortkomingen te identificeren, waaronder spierzwakte, die voor de duik nog niet aanwezig waren. Dit biedt medici een startpunt wanneer ze beginnen je conditie te evalueren. Noodzuurstoftherapie is nog steeds de beste eerste hulp die een gewonde duikers kan krijgen. Sinds tientallen jaren is dit een consequente boodschap ondersteund door de duikindustrie voor opleidingen betreffende de zorg voor gewonde duikers. Zelfs met al die geheugensteuntjes lijken sommige duikers nog steeds niet echt de boodschap te begrijpen. Ze gaan nog steeds duiken zonder noodzuurstof op de duikstek bij de hand te hebben. Anderen beschikken erover, maar op de een of andere manier vind de zuurstof vaak niet zijn weg naar duikers verdacht van DCZ. Dit kan voor een deel te wijten zijn aan de subtiele of milde symptomen of de vertraging tot het begin van DCZ symptomen, maar het kan ook te wijten zijn aan een verkeerd interpreteren van de signalen van het lichaam. Uit het 2004 rapport blijkt dat het niet verrassend is dat mensen met longbarotrauma s en arteriële gasembolie meer kans hebben op het krijgen van noodzuurstof te krijgen. Meer dan 80 procent van longbarotraumagevallen en bijna 70 procent van AGE gevallen kregen zuurstofbehandeling. Minder dan 50 procent van duikers met DCZ ontvingen noodzuurstof

13 Incident Insights In zowel longbarotrauma s als gevallen van AGE was een vroege herkenning van de symptomen die ermee gepaard gingen waarschijnlijk de reden daarvoor. Rapportageformulier vertelt Om beter te begrijpen hoe noodzuurstof in het veld gebruikt wordt, hebben we een kort rapportageformulier ontwikkeld (een soortgelijk formulier gericht op het gebruik van de AED wordt ontwikkeld) dat de hulpverlener en de gewonde duiker samen kunnen invullen. (Vanzelfsprekend moet het invullen van dit formulier de directe zorg voor de gewonde duiker of de daaropvolgende zorg door professionele hulpverleners niet vertragen). Het rapportageformulier zal ons helpen om ondermeer de volgende zaken beter te evalueren: - hoe noodzuurstof wordt toegediend; - als het niet ingezet was, waarom; en - als de therapie om de een of andere reden gestopt werd, waarom. DAN zal rapportageformulieren, zoals deze hier, bij alle DAN zuurstof eerste hulpsets doen en bij onderwijsleermiddelen. We krijgen ook een versie op onze website die gedownload kan worden. Help ons om bekendheid te geven aan dit nieuwe rapportageformulier en help ons om jou beter te helpen begrijpen wat er gebeurt met noodzuurstof in het veld. Zuurstof op iedere duikstek en op iedere duikboot moet de gecombineerde mantra van duikers overal worden. We moeten doorgaan met het opleiden van duikers over hoe noodzuurstof een duiker die misschien DCZ heeft, helpt en we moeten het bewustzijn van duikers betreffende de signalen die hun lichaam hun stuurt, vergroten. Het is ook buitengewoon belangrijk dat we duikers van de spreekwoordelijke haak afhalen als ze een probleem onderwater tegenkomen. Duikers voelen zich maar al te vaak schuldig omdat ze er een zootje van gemaakt hebben. Zelfs als duikers alles correct doen tijdens een bepaalde duik, kan er zich nog steeds een duikverwonding voordoen. Duik goed. Duik vaak. Duik voorbereid. Duik veilig. En als er een ongeluk gebeurt, denk eraan DAN te bellen. Een reden tot ongerustheid. Obesitas en gezondheidsgerelateerde zaken kunnen blijken problematisch te zijn voor duikers Door Marty McCafferty Na een grote operatie moet je niet weer gaan duiken totdat je veilig kunt trainen. Warm weer is hier in het noordelijk halfrond en velen van ons duiken, wandelen en fietsen, letterlijk, naar hartenlust. En wij zijn niet zo bezorgd over ongewenste pondjes daar het warme weer tot meer activiteit uitnodigt. Voor veel duikers betekent het winterseizoen minder duiken en training, stevige maaltijden en een neiging om er wat pondjes bij te krijgen, meestal in de vorm van ongewenst vet. Als het winterscenario maar al te bekend klinkt, ben je in goed gezelschap. Bijna tweederde van de volwassenen in de Verenigde Staten worden als te zwaar beschouwd en 30,5 procent heeft obesitas, volgens de gegevens van de National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). Vijfendertig procent van de volwassenen en 14 procent van de kinderen wegen veel meer dat ze zouden moeten. De universele boosdoener lijkt te veel eten en een gebrek aan beweging te zijn. Overgewicht versus obesitas Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen overgewicht en obesitas. Iemand is alleen maar te zwaar als hij nier meer dan 20 procent zwaarder is dan zijn ideale gewicht volgens de statistische lengte-gewicht grafieken, zoals de Metropolitan Life Insurance Company kaarten

14 Medical Line Medical Line Een algemene definitie van obesitas slaat op mensen wiens percentage lichaamsvet hoger is dan 20 procent van hun totale lichaamsgewicht. Dit percentage wordt meestal met behulp van een schuifmaat gemeten als de vetdikte van een huidplooi (hoewel niet de hele dikte die gemeten wordt vet is) op specifieke plekken, zoals net onder de scapula (schouderblad) en boven de dij, triceps en buik. Een andere manier om obesitas te meten en de lichaamssamenstelling te voorspellen is het gebruik van de body mass index (BMI) calculator. Ontwikkeld door het National Institute of Health, gebruik de BMI een wiskundige formule die rekening houdt met het verband tussen lengte en gewicht van iemand. BMI is gelijk aan iemands gewicht in kilogrammen gedeeld door het kwadraat van de lengte in meters (BMI=kg/m2). Een BMI van bijvoorbeeld tussen 18,5 en 24,9 wordt als normaal beschouwd, terwijl een BMI tussen 30,0 en 39 op obesitas wijst. Overgewicht kan een probleem vormen, maar obesitas kan je gezondheidsproblemen vermenigvuldigen, zoals hoge bloeddruk (hypertensie), diabetes en versnelde artheroscerosis (vorming van plak wat de flexabiliteit van de slagaderen vermindert). Als gevolg daarvan hebben mensen met obesitas een verhoogde kans op een hartaanval en beroerte en een kortere levensverwachting. Overgewicht en obesitas zijn bekende risicofactoren voor: - diabetes; - hartkwalen; - beroerte; - hypertensie; - galblaasafwijkingen; - osteoarthritis (degeneratie van kraakbeen en bot rond de gewrichten); - slaap apneu en andere ademhalingsproblemen; - sommige vormen van kanker (baarmoeder, borst, darm, nier en galblaas). Obesitas wordt ook in verband gebracht met: - hoge bloedcholesterol; - complicaties bij de zwangerschap; - menstruele onregelmatigheden; - hirsutisme (aanwezigheid van overmaat aan lichaams- en gezichtsbeharing); - stressincontinentie (verlies van urine veroorzaakt door zwakke bekkenbodemspieren); - psychologische problemen zoals depressie; - verhoogd chirurgisch risico. Obesitas en zijn gezondheidsrisico s kunnen duiken ook onveiliger maken voor zowel de obese duiker als de buddy. Chirugie voor gewichtsverlies Hoewel medici en organisaties zoals de CDC en de American Heart Association een leefstijl van gezonde voeding en beweging voorstaan blijft het feit bestaan dat obesitas zorgelijk is. Terwijl het raadzamer is niet te dik te worden, hebben sommige gekozen voor maatregelen die veel verder gaan dan het gebied van dieeten voor een snelle oplossing. Degenen die een ernstig gewichtsprobleem hebben dat niet goed door dieet en beweging behandeld kan worden, kunnen kandidaat worden voor een extremere interventie. In de afgelopen jaren hebben meer mensen gekozen voor een operatie zoals een maagbypass of ba- 14 riatrische chirurgie (chirurgie met als doel het gewicht naar beneden te brengen) voor gewichtsverlies en beheersing. Volgens de American Society of Bariatric Surgery zijn er aan het eind van de jaren 90 ongeveer mensen geweest die een dergelijke operatie ondergaan hebben. In 2003 ondergingen meer dan patiënten een vorm van bariatrische chirurgie. Chirurgische gewichtsreductie, die als grote operaties beschouwd worden, houden risico s in en lange termijn implicaties. Het is daarom dat duikers op de hoogte moetenzijn hoe deze procedures zich verhouden tot duiken. Er worden een paar verschillende procedures aangeraden. Er is specifieke informatie daarover beschikbaar via diverse bronnen, bij voorkeur via (para)medici of een chirurg. In het kort zijn er twee types procedures; beide verminderen de afmeting van de maag. De Roux-en-Y maagbypassprocedure De eerste procedure werkt via malabsorbtie en slaat in feite een behoorlijk daal van de dunne darm over en verkort het totale maagdarmkanaal. (NB: het grootste deel van de spijsvertering vindt plaats in de darmen en niet in de maag). Het inkorten van de darmen vermindert de hoeveelheid calorieën, suikers en vet die normaal zou worden opgenomen. Bij deze procedure kan de patiënt meer normale-grootte maaltijden eten en zich tegoed doen aan een grotere variatie aan voeding. Omdat er minder voedsel wordt opgenomen verliest de patiënt gewicht. Maar sommige belangrijke voedingsstoffen, vitaminen en andere essentiële zaken worden waarschijnlijk ook niet opgenomen, vooral eiwit, vet, vetoplosbare vitaminen (vitamine A, D, E en K), ijzer, calcium en vitamine B12. Patiënten kunnen tekorten voorkomen door geschikte supplementen te nemen. Deze operatie heeft een gevolg, een conditie die bekend staat als het dumpingsyndroom. De maag en darmen bewegen het voedsel door een reeks golfachtige samentrekkingen, bekend als peristaltiek. Het dumpingsyndroom treedt op als de maaginhoud snel wordt geleegd in het jejenum, wat een deel is van de dunne darm tussen het duodenum (twaalfvingerige darm) en het ileum (krinkeldarm). De symptomen die daar het gevolg van zijn, zijn onder andere een snelle hartslag, overdadig zweten, verminderde aan- 27

Test je kennis INCIDENT 1

Test je kennis INCIDENT 1 Test je kennis INCIDENT 1 De duiker Deze 42 jaar oude man is sinds 1992 gebrevetteerd. Sinds die tijd heeft hij meer dan 80 duiken gemaakt, waarvan 11 in het laatste jaar. Zijn regelmatige bewegingsprogramma

Nadere informatie

Photo: Marcello Di Francesco HIRA HAZARD IDENTIFICATION & RISK ASSESSMENT SAMEN MAKEN WE HET DUIKEN VEILIGER

Photo: Marcello Di Francesco HIRA HAZARD IDENTIFICATION & RISK ASSESSMENT SAMEN MAKEN WE HET DUIKEN VEILIGER Photo: Marcello Di Francesco SAMEN MAKEN WE HET DUIKEN VEILIGER Inhoudsopgave Samen maken we het duiken veiliger Cultiveren van een veiligheidscultuur. Bouwen van veilige gemeenschappen. 1 Verminderen

Nadere informatie

De kunst van het lesgeven: interview met Steve Martin

De kunst van het lesgeven: interview met Steve Martin De kunst van het lesgeven: interview met Steve Martin Steve Martin duikt al sinds 18 jaar en is nu een wereldberoemde, professionele duikinstructeur, gespecialiseerd in grotduiken en in sidemount duiken.

Nadere informatie

Rescue Diver. Voorkomen

Rescue Diver. Voorkomen Rescue Diver Voorkomen VOORKOMING Zelfredding Stress bij duikers Fysiologie van stress Herkennen en behandelen van stress ZELFREDDING Algemeen: Redden impliceert de mogelijkheid voor jezelf te kunnen zorgen.

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Advanced Open Water Diver. Diepduiken

Advanced Open Water Diver. Diepduiken Advanced Open Water Diver Diepduiken DIEPDUIKEN Activiteiten en doelstellingen Reglementen Apparatuur Technieken Stikstofnarcose Decompressieziekte Activiteiten en doelstellingen Waarom NIET diep duiken?

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Maximale inspanningstest

Maximale inspanningstest Maximale inspanningstest Je komt bij ons in het ziekenhuis voor een test. Die test heet maximale inspanningstest. Het is een onderzoek waarbij de dokter onderzoekt: Hoe jouw conditie is. Hoe je longen,

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Ik gebruik deze medicijnen Kan ik duiken?

Ik gebruik deze medicijnen Kan ik duiken? Ik gebruik deze medicijnen Kan ik duiken? Een van de meest gestelde vragen aan DAN artsen is of het veilig is om te gaan duiken als men een bepaald medicijn gebruikt. Het antwoord op deze vraag is zelden

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS

Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring G H 2 MS Inleiding MS de afkorting van Multiple Sclerose. De oorzaak van MS is nog steeds niet bekend. Meestal treft MS mensen tussen hun twintig- en veertigste

Nadere informatie

Zuurstof eerste hulp Update

Zuurstof eerste hulp Update Zuurstof eerste hulp Update De grondbeginselen van duik gas fysica In een voorgaand artikel hebben we de grondbeginselen van duik gasfysica behandeld. Samengevat hebben we geconcludeerd dat hoe meer zuurstof

Nadere informatie

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....

Nadere informatie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie Onco-Move Bewegen tijdens chemotherapie Introductie De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Dive Guide - Science of Diving - Divemaster

Dive Guide - Science of Diving - Divemaster Dive Guide - Science of Diving - Divemaster Dive Guide Minimale leeftijd: Aantal duiken bij begin: Aantal duiken voor brevet: 18 jaar 40 (25 uur) 50 (32 uur) Specialty Science of Diving Minimum leeftijd

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

..Module Diepduiken.. Diepduiken. Rocco Schimmel & Diana van den Wollenberg. Manta 2*

..Module Diepduiken.. Diepduiken. Rocco Schimmel & Diana van den Wollenberg. Manta 2* Diepduiken Rocco Schimmel & Diana van den Wollenberg 1 Agenda Waarom diep(er) duiken? Risico s van diep(er) duiken Risico s verkleinen Tabellen Luchtberekening Materiaal 2 Risico s van diep(er) duiken

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

BEWEGEN BIJ KANKER 17041

BEWEGEN BIJ KANKER 17041 BEWEGEN BIJ KANKER 17041 Inleiding De ziekte kanker, maar ook de behandeling, zoals chemotherapie, operatie, bestraling en hormonale therapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

De bij die niet kon vliegen

De bij die niet kon vliegen De bij die niet kon vliegen De kleine bij zat in het gras en keek treurig om zich heen. Daar vlogen alle andere bijen af en aan. Hun kleine pootjes vol met stuifmeel, de mond vol met de nectar van de mooie

Nadere informatie

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS Susanne Smorenburg, programmamanager Ben Sajetcentrum Marjon van Rijn, docent / onderzoeker HvA / AMC Symposium HBO-V van de Toekomst

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht

Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht De Nederlandse Obesitas Kliniek, het centrum voor patiënten met morbide obesitas De Nederlandse Obesitas Kliniek (NOK) is hét centrum van

Nadere informatie

VEILIGHEIDSCAMPAGNE HYDRATATIE

VEILIGHEIDSCAMPAGNE HYDRATATIE Meer water, minder bellen Hydration Promotie van het belang van hydratatie bij het duiken VEILIGHEIDSCAMPAGNE HYDRATATIE Wat is uitdroging en hoe is het van invloed op de duikveiligheid Uitdroging doet

Nadere informatie

Spataderen. Behandeling door de chirurg. Algemene informatie. Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 0343

Spataderen. Behandeling door de chirurg. Algemene informatie. Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 0343 Spataderen Behandeling door de chirurg Algemene informatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 0343 Inleiding U heeft spataderen. Binnenkort wordt u hieraan behandeld door de chirurg. In deze

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

18 december 2013. 1 van 10. Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête

18 december 2013. 1 van 10. Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête Nierpatiënten Perspectief online is een internetpanel voor mensen met een nierziekte*, naasten van nierpatiënten en nierdonoren. Zij kunnen via

Nadere informatie

1 Telefonisch triëren

1 Telefonisch triëren 1 Telefonisch triëren 1.1 Inleiding Telefonisch triëren is een nieuw begrip binnen de gezondheidszorg. Het woord triëren komt uit het Frans en betekent sorteren. In het Nederlandse leger en bij rampen

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

FAQ s ZES MINUTEN ZONE KOUDENHOVEN. 1. Wat is een zes minuten zone? 2. Waarom wordt een Zes Minuten Zone ingericht? 3. Hoe werkt een Zes Minuten

FAQ s ZES MINUTEN ZONE KOUDENHOVEN. 1. Wat is een zes minuten zone? 2. Waarom wordt een Zes Minuten Zone ingericht? 3. Hoe werkt een Zes Minuten In de nieuwsbrief van de wijkvereniging kon u vorige week lezen over de voortgang van de Zes Minuten Zone in Koudenhoven. We hebben u in die brief een uitgebreide uitleg beloofd naar aanleiding van de

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

hart Ouderschap vanuit je Lida van Ruijven-Bank Een natuurlijke visie op ouderschap dragen van je kind

hart Ouderschap vanuit je Lida van Ruijven-Bank Een natuurlijke visie op ouderschap dragen van je kind Ouderschap vanuit je hart ouderschap dragen van je kind Een natuurlijke visie op slapen borst(op)voeding voedselallergie en vele andere onderwerpen Lida van Ruijven-Bank Uitgeverij Akasha Inhoud Voorwoord

Nadere informatie

Risico s en gevaren bij het persluchtduiken: Perceptie versus Realiteit

Risico s en gevaren bij het persluchtduiken: Perceptie versus Realiteit Risico s en gevaren bij het persluchtduiken: Perceptie versus Realiteit Hoewel sportduikorganisaties protocollen betreffende risicobewustzijn onderdeel laten zijn van hun programma om de gevaren die gepaard

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt

Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt Master Your Own Life Jouw weg naar Succes & Geluk Werkboek Les 4: Je wordt wat je denkt Leroy Seijdel Company Les 4: je wordt wat je denkt Als je niet leeft zoals je denkt, ga je denken zoals je leeft

Nadere informatie

Duikschool Buddyfish Nieuwsbrief

Duikschool Buddyfish Nieuwsbrief Duikschool Buddyfish Nieuwsbrief Hallo Buddyfishen, Nieuwsbrief 2012-03 Hier is weer een update van de activiteiten. Wat hebben we gedaan; Cursussen; Inrichten duikschool; Op dit moment zijn we druk bezig

Nadere informatie

Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan?

Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan? Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan? Eerste druk, 2014 2014 Henri Pieter www.henripieter.nl Schilderij cover: Irma Boogh-van der Burg isbn: 9789048433735 nur: 860 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Onco-move. Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker. Waarom bewegen tijdens chemotherapie?

Onco-move. Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker. Waarom bewegen tijdens chemotherapie? Onco-move Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen? Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar)

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) BELLA (II) 02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) In 2007 kwam je voor het eerst lessen op onze hondenschool. Je had als pup eerder getraind op een andere school maar moest daar stoppen vanwege ED operaties aan

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Leony Coppens Carina van Kregten Symposium Pleegzorg 2014 Waar blijft het kind? 11 maart 2014 Wat gaan we vandaag doen? Wie zijn wij?

Nadere informatie

Enquête over onderhoud

Enquête over onderhoud Enquête over onderhoud In november 2014 legden we het Bo-Ex Panel een enquête voor met als onderwerp Onderhoud. Het thema onderhoud is erg breed. Daarom kozen we vooral te vragen naar ervaringen bij de

Nadere informatie

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG :

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Bijlage Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Interview: vragen gast : Levensgeschiedenis: Zie dossier Hoe vind

Nadere informatie

MANTELZORG, GOED GEVOEL

MANTELZORG, GOED GEVOEL UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Moeder worden, moeder zijn

Moeder worden, moeder zijn Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

De Top 10 Dieet Mythen

De Top 10 Dieet Mythen - 1 - De Top 10 Dieet Mythen Een dieet volhouden is nooit makkelijk, zeker niet met de overvloed aan dieet mythen. Het is het vaak moeilijk een onderscheid te maken tussen effectieve afval technieken/strategieën

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers

Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Chirurgie. Het verwijderen van een bijnier

Chirurgie. Het verwijderen van een bijnier Chirurgie Het verwijderen van een bijnier Chirurgie Bijnier (gedeeltelijke) verwijdering Bij u is recentelijk ontdekt dat u een bijniertumor heeft. De bijnier kan via een kijkoperatie of een gewone operatie

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Hoe ontstaat hyperventilatie?

Hoe ontstaat hyperventilatie? Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.

Nadere informatie

WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE

WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE 17732 Inleiding Om een goed begrip te krijgen van wat een wervelkanaalstenose is, is het belangrijk u eerst iets te vertellen over de bouw van een wervelkolom. De menselijke

Nadere informatie

Goed dat u het vraagt!

Goed dat u het vraagt! Goed dat u het vraagt! Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Bron: bij de totstandkoming van deze folder hebben we ons laten inspireren door de folder Thanks voor asking van

Nadere informatie

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In

Nadere informatie

Beste verpleegkundigen, hulpverleners en leerkrachten,

Beste verpleegkundigen, hulpverleners en leerkrachten, Beste verpleegkundigen, hulpverleners en leerkrachten, Dit eenvoudige kleurboekje kan worden gebruikt om kinderen van zo n drie tot acht jaar vertrouwd te maken met stoma-operaties. Wij raden u aan het

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

Masters hangen aan Eelco's lippen...

Masters hangen aan Eelco's lippen... Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over

Nadere informatie

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben Intimiteit en seksualiteit bij longziekten Inleiding Intimiteit en/of seksualiteit horen bij het leven. De een is hierin wat actiever dan de ander en in de ene periode loopt het beter dan in de andere.

Nadere informatie

in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen.

in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen. in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen. 1 onze dank aan: Prof. Dr. Brigitte Stöver, Chariteé University Hospital Berlin, Germany, voor de wetenschappelijke en medische supervisie

Nadere informatie

COPD- en Astmacontroleboekje van:

COPD- en Astmacontroleboekje van: De Astma apotheken en COPD van Zorggroep Uw behandelplan Almere Inhoudsopgave Waarom dit boekje 1 Controleafspraak voor astma / COPD 4, 6, 8, 10 Doelen voor de controle de volgende keer 5, 7, 9, 11 Andere

Nadere informatie

Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer

Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer Harmen Doornbos www. actiefaanhetwerk.nl/zgv Powerful Impulse Agenda Introductie Verwachtingen Op welke vragen krijg ik antwoord? Psychische klachten Wat

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Klinisch onderzoek bij kinderen en jongeren met kanker. wat is het en hoe werkt het?

Klinisch onderzoek bij kinderen en jongeren met kanker. wat is het en hoe werkt het? Klinisch onderzoek bij kinderen en jongeren met kanker wat is het en hoe werkt het? De behandeling van kinderen en jongeren met kanker vindt meestal plaats in combinatie met een klinisch onderzoek. We

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek

Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek Inleiding In deze brochure kunt u lezen hoe het carpale tunnel syndroom ontstaat, wat de klachten en oorzaken van het carpale tunnel syndroom zijn. Daarnaast

Nadere informatie

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING HOE JEZELF MENTAAL VOOR TE BEREIDEN OP WEDSTRIJDEN, MET OOG OP GENIETEN EN WINNEN AJDIN KOLONIC - WWW.SLIMTENNIS.NL Is jouw doel elke keer als je aan een wedstrijd

Nadere informatie

Jaar Werkboek 4 weken Challenge

Jaar Werkboek 4 weken Challenge Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij

Nadere informatie

2010 Marco Honkoop NLP coaching & training

2010 Marco Honkoop NLP coaching & training 2010 Marco Honkoop NLP coaching & training Introductie Dit ebook is gemaakt voor mensen die meer geluk in hun leven kunnen gebruiken. We kennen allemaal wel van die momenten dat het even tegen zit. Voor

Nadere informatie

Omgaan met kanker. Moeheid

Omgaan met kanker. Moeheid Omgaan met kanker Moeheid Vermoeidheid is een veelvoorkomende bijwerking van kanker of de behandeling ervan. Ruim 60% van alle mensen zegt last van vermoeidheid te hebben, zelfs dagelijks. De vermoeidheid

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

(titel) Instructieboekje Bewegen tijdens chemo

(titel) Instructieboekje Bewegen tijdens chemo Instructieboekje Bewegen tijdens chemo Introductie De behandeling van kanker, in het bijnder de chemotherapie en/of raotherapie, kan aanleing zijn tot langdurige vermoeidheid en contieverlies. De afgelopen

Nadere informatie

Met medicijnen alléén bent u er niet

Met medicijnen alléén bent u er niet Cholesterolverlagers Met medicijnen alléén bent u er niet Steeds meer mensen gebruiken medicijnen tegen een te hoog cholesterol. Maar wie niet tegelijkertijd zijn leefstijl aanpast (stoppen met roken,

Nadere informatie

WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE

WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE WERVELKANAALSTENOSE LAMINECTOMIE Franciscus Gasthuis Inleiding Om een goed begrip te krijgen van wat een hernia is, is het belangrijk om u eerst iets te vertellen over de bouw van een wervelkolom. De menselijke

Nadere informatie

Hart voor de Zorg Programma. Hartcoherentie training voor zorgverleners

Hart voor de Zorg Programma. Hartcoherentie training voor zorgverleners Hart voor de Zorg Programma Hartcoherentie training voor zorgverleners HeartMath Hart voor de Zorg Programma De hedendaagse hectische, steeds veranderende en veeleisende zorgomgeving vraagt veel energie

Nadere informatie

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Dit formulier bepaalt uw lichamelijke activiteiten niveau. Lees dit formulier door en kies de zin die het beste aansluit bij uw huidige

Nadere informatie