LIFE - III. Financieringsinstrument voor het milieu. Europese Commissie

Transcriptie

1 LIFE - III Financieringsinstrument voor het milieu Europese Commissie

2 Financieringsinstrument voor het milieu LIFE ( L Instrument Financier pour l Environnement of financieringsinstrument voor het milieu) is in 1992 opgezet als een van de speerpunten voor het communautaire milieubeleid. LIFE medefinanciert acties ten behoeve van het milieu in de Europese Unie en in bepaalde derde landen: landen rond de Middellandse Zee en de Oostzee en landen in Midden- en Oost-Europa die kandidaat zijn voor toetreding tot de Unie en besloten hebben tot associatie met LIFE. LIFE wordt in fasen uitgevoerd: voor de eerste fase ( ) werd 400 miljoen euro uitgetrokken, voor de tweede ( ) ongeveer 450 miljoen euro, de lopende fase LIFE III ( ) 1 beschikt over een begroting van 640 miljoen euro. Met het oog op duurzame ontwikkeling heeft LIFE tot doel bij te dragen tot het ontwerpen, de uitvoering en de actualisering van de communautaire milieupolitiek en milieuwetgeving alsmede tot de integratie van het milieuaspect in de andere takken van het beleid van de Europese Unie. Er moeten tevens nieuwe oplossingen worden gezocht voor milieuproblemen met een communautaire dimensie. LIFE is het instrument dat mede de uitvoering van het communautaire beleid, zoals vastgelegd in het zesde actieprogramma voor het milieu, op basis van een praktische aanpak mogelijk moet maken. De door LIFE gefinancierde projecten zijn voor alle natuurlijke en rechtspersonen toegankelijk en moeten aan de volgende algemene criteria voldoen: beantwoorden aan de prioriteiten die op communautair niveau zijn vastgesteld en bijdragen tot de bovengenoemde doelstellingen; ingediend worden door technisch betrouwbare en financieel gezonde deelnemers; haalbaar zijn wat betreft de technische inhoud, planning en begroting en een gunstige kosten-batenverhouding vertonen. LIFE bestaat uit drie thematische onderdelen: LIFE-Natuur, LIFE- Milieu en LIFE-Derde landen. De lidstaten of derde landen dienen elk jaar bij de Commissie voorstellen voor te financieren projecten in. De Commissie maakt in het Publicatieblad (PBEG) de datum bekend waarop de voorstellen moeten zijn ingediend en neemt daarover een besluit. Zij oefent controle uit op de financiering en op de voortgang van LIFE-projecten. Begeleidende maatregelen maken het mogelijk de projecten ter plaatse te controleren, informatie over de resultaten ervan te verspreiden en, in het geval van LIFE-Natuur, bepaalde vormen van samenwerking tussen soortgelijke projecten aan te moedigen ( Co-op -maatregelen). Tussen 1992 en 2002 is steun verleend aan LIFE-projecten die als volgt zijn ingedeeld: 700 LIFE-Natuurprojecten, LIFE-Milieuprojecten, 161 LIFE-Derde landenprojecten. 1 Verordening (EG) nr. 1655/2000 van het Europees Parlement en de Raad van 17 juli 2000 betreffende het financieringsinstrument voor het milieu (LIFE). Deze verordening vervangt Verordening (EEG) nr. 1973/92 waarbij het financieringsinstrument LIFE werd ingesteld. Het communautaire milieubeleid Het milieubeleid van de Europese Unie berust op het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen, het beginsel dat aantastingen van het milieu aan de bron dienen te worden bestreden en het beginsel dat de vervuiler betaalt. In het Verdrag van Amsterdam is tevens bepaald dat op het stuk van gezondheid, veiligheid en milieubescherming de Europese Commissie moet streven naar een hoog niveau van bescherming, met name rekening-houdend met alle nieuwe ontwikkelingen die op wetenschappelijke feiten zijn gegrond. De Europese Unie voert een voluntaristisch beleid voor bescherming van de bodem, het water, het klimaat, de lucht, de fauna en de flora. In dertig jaar zullen zes communautaire milieuactieprogramma s ten uitvoer zijn gelegd, terwijl meer dan 700 communautaire juridische teksten (richtlijnen, verordeningen, beschikkingen, besluiten...) zijn vastgesteld op milieugebied. De waaier van milieu-instrumenten werd steeds groter naarmate het communautaire milieubeleid een hogere vlucht nam. Buiten de vaststelling van een kaderwetgeving met een hoog niveau van bescherming van het milieu en waarborgen voor de werking van de interne markt, heeft de Europese Unie een reeks niet-regelgevende instrumenten ingevoerd (vrijwillige overeenkomsten, waarnemingscentrum voor de toestand van het milieu, economische instrumenten,...) en een financieringsinstrument ten behoeve van het milieu: LIFE.

3 LIFE - Natuur Dit onderdeel van LIFE heeft als specifiek doel bij te dragen tot de uitvoering van de communautaire regelgeving inzake natuurbescherming: Richtlijn 79/409/EEG inzake de vogelstand en Richtlijn 92/43/EEG inzake de habitats, en met name tot de oprichting van het Europese netwerk van beschermde gebieden Natura 2000 (zie kader) met het oog op het beheer en de instandhouding in situ van de meest opmerkelijke fauna en flora en habitats in de Unie. Projecten voor natuurbehoud die bijdragen tot behoud of herstel van natuurlijke habitats en/of populaties van de diverse soorten in een gunstige staat van instandhouding, zoals bedoeld in de Habitat -richtlijn, komen in aanmerking voor LIFE-Natuur. De projecten moeten betrekking hebben op speciale beschermingszones of gebieden van communautair belang alsmede op de in deze richtlijnen vermelde soorten. De Europese Unie besteedt voor de periode ongeveer 300 miljoen euro aan LIFE-Natuur. De communautaire medefinanciering bedraagt maximaal 50% van de kosten. Bij wijze van uitzondering kan de Commissie voor projecten tot bescherming van prioritaire habitats of soorten, zoals omschreven in de Habitat -richtlijn tot 75% van de in aanmerking komende kosten financieren. LIFE-Natuur in actie(s) LIFE-Natuur financiert projecten voor natuurbehoud, maar onder dit doel kunnen zeer uiteenlopende projecten vallen, die de diversiteit van de natuurlijke milieus in Europa weerspiegelen. Voorbeelden van thema s die door LIFE- Natuurprojecten worden behandeld: België: aankoop van gronden om opmerkelijke milieus in oorspronkelijke staat terug te brengen. Denemarken: herstel van de oevers van waterlopen en wetlands; weer openstellen van weiland. Duitsland: herstel van wetlands. Estland: herstel van boreale kustweiden aan de Oostzee. Griekenland: bescherming van zo goed als uitgestorven soorten, zoals de monniksrob van de Middellandse Zee. Spanje: bescherming van steppen, wetlands, duinen, lagunes, kust- en zeegebieden; bescherming van uitstervende soorten (bruine beer, zwarte gier, Europese nerts, vleermuizen...). Frankrijk: overeenkomsten voor milieuvriendelijke ruimtelijke ordening met landbouwersgroepen. Ierland: exploitatie van de rijkdom van het natuurlijke erfgoed van Ierland, met name via ecotoerisme. Italië: bescherming van bijzondere soorten (wolven, beren, vleermuizen...) of bijzondere habitats (vochtige zones, ecosystemen van rivieren, bronnen...). Letland: herstel en bescherming van grote natuurgebieden. Luxemburg: herstel van de biodiversiteit die gedurende lange tijd door de landbouwactiviteit is aangetast. Hongarije: instandhouding van wolven en lynxen in het noordoosten van het land. Nederland: wederinvoering van spontane processen om opnieuw natuurlijke habitats tot stand te brengen. Oostenrijk: groene brug over een autosnelweg die bruine beren in staat moet stellen in de Alpen te immigreren, om zodoende hun populatie uit te breiden. Portugal: beheersplannen voor gebieden van het Natura 2000-netwerk. Roemenië: nationaal actieplan tot bescherming van de dolfijnen in de Zwarte Zee. Slovenië: bescherming van veenlanden. Finland: bewaking van bepaalde vlindersoorten, als indicatoren voor de toestand van het milieu. Zweden: herstel van een groot aantal vochtige weiden op de eilanden in de Oostzee. Verenigd Koninkrijk: bescherming van vogels die broeden op het terrein, hetgeen de verwijdering kan omvatten van nietinheemse diersoorten, zoals de Amerikaanse nerts, die zich op de Hebrideneilanden snel voortplant. Een Europees ecologisch netwerk: Natura 2000 Het Natura 2000-netwerk is gericht op het behoud van de biodiversiteit door te zorgen voor de instandhouding of het herstel van natuurlijke habitats van communautair belang. Tegenover de verontrustende achteruitgang van de biodiversiteit en in het verlengde van de conferentie van Rio in 1992, heeft de Europese Unie de Vogelrichtlijn van 1979 en de Habitatrichtlijn van 1992 betreffende de bescherming van habitats en soorten aangenomen. Het Natura 2000-werk is uit deze richtlijnen voortgevloeid. Bij het in stand houden van natuurlijke habitats en habitats van in het wild levende fauna en flora dient wel rekening te worden gehouden met de vereisten op economisch, sociaal en cultureel gebied en met de regionale en lokale bijzonderheden in elke lidstaat. Het Natura 2000-netwerk steunt in de eerste plaats op een beleid dat is uitgestippeld in overleg met alle lokale partners: verkozen vertegenwoordigers, eigenaars, beheerders... De instemming van deze partners vormt namelijk de beste garantie voor het slagen van het netwerk op lange termijn. De nadruk is dan ook gelegd op het plaatselijke overleg dat moet voorafgaan aan het formuleren van voorstellen voor gebieden die in aanmerking komen voor het netwerk. Opgemerkt moet worden dat de Europese Commissie over andere regelgevende middelen beschikt om voortgang te maken met het Natura 2000-netwerk wanneer het overlegbeleid niet volstaat om de voor de lidstaten gestelde doelstellingen te bereiken. Er zij op gewezen dat Natura 2000 niet tot doel heeft natuurreservaten te creëren waar elke menselijke activiteit verboden is in de aangewezen zones is het bijvoorbeeld niet verboden bossen te exploiteren. Integendeel, het behoud van de biologische diversiteit, vooral op het platteland en in bosgebieden, is tegenwoordig vaak afhankelijk van de aanwezigheid of zelfs het opnieuw invoeren van menselijke activiteiten die deze ten goede komen.

4 LIFE - Milieu Het specifieke doel van LIFE-Milieu is bij te dragen tot de ontwikkeling van innoverende technieken en methoden met betrekking tot het milieu door medefinanciering van demonstratieprojecten. De LIFE-verordening omschrijft vijf gebieden die voor steun in aanmerking komen: ruimtelijke ordening en planning, waterbeheer; minimaliseren van de milieueffecten van economische activiteiten; afvalbeheer; vermindering van de milieueffecten van producten door een geïntegreerd productbeleid. LIFE-Milieu is niet bestemd voor onderzoek of investeringen in bestaande technologieën of infrastructuur. Het programma tracht de kloof te overbruggen tussen enerzijds de resultaten van onderzoek en ontwikkeling en anderzijds de grootschalige toepassing ervan. Daartoe worden demonstratieprojecten aangemoedigd die zijn gebaseerd op de resultaten van projecten waarvoor steun werd verleend in het kader van vroegere en lopende programma s voor onderzoek en technologische ontwikkeling op milieugebied. De verspreiding van de resultaten speelt een essentiële rol in het streven naar ruime toepassing van innoverende procédés en technieken op het gebied van milieubescherming. De Europese Unie besteedt voor de periode ongeveer 300 miljoen euro aan LIFE-Milieu. De communautaire medefinanciering bedraagt maximaal 30% voor projecten die aanzienlijke inkomsten opleveren, 50% in de overige gevallen. LIFE-Milieu in actie(s) Voorbeelden van behandelde thema s: België: geïntegreerd systeem voor milieubeheer dat wordt toegepast op grote sociaalculturele evenementen (festivals, beurzen...). Denemarken: zuivering van afval van behandeld hout; milieukeur voor de kleinhandel. Duitsland: recyclage van sloopafval, afvalolie; acties ten behoeve van de waterkwaliteit; gemeentelijke plannen voor milieubeheer. Griekenland: milieubeheersplan voor de Olympische spelen van Athene in 2004; milieuvriendelijk maken van de olijfolieproductie. Spanje: geïntegreerde acties ten behoeve van duurzame ontwikkeling en duurzaam toerisme; EMAS-systeem in de landbouwsector. Frankrijk: rekening-houden met recyclage van sloopauto s bij het ontwerpen van auto-onderdelen; milieuvriendelijke mobiliteit en vervoer; innoverende behandeling van afvalwater. Ierland: milieubeheer op regionaal niveau; integratiebanen in recyclage van elektronische apparatuur. Italië: gemeentelijke acties ten behoeve van duurzaam toerisme; bestrijding van het broeikaseffect en de luchtvervuiling. Luxemburg: toepassing van simulatie- en controlesoftware voor een efficiënte behandeling van afvalwater. Nederland: opvangen van regenwater en rationeel gebruik ervan in stedelijk milieu; bevordering van milieuvriendelijk bouwen; bonuspunten tot stimulering van het verbruik van milieuvriendelijke producten. Oostenrijk: strategieën voor duurzame ontwikkeling in steden en op het platteland; bevordering van biobrandstoffen en gerecycleerde bouwmaterialen. Portugal: bewaking van de luchtkwaliteit; experimenten voor milieuvriendelijke varkensfokkerij. Roemenië: systeem voor selectieve inzameling van huishoudelijk afval. Finland: geïntegreerd beheer van kustgebieden en stroomgebieden. Zweden: experimenten met biologische lakken en oplosmiddelen alsmede bevordering ervan; milieuvriendelijke afvalbehandeling; bosbeheer en bevordering van milieuvriendelijke bosbouwpraktijken. Verenigd Koninkrijk: duurzame stadsontwikkeling; inzameling, herverdeling en hergebruik van afgedankte computers.

5 LIFE - Derde landen Dit onderdeel heeft als doel bij te dragen tot de totstandbrenging van technische capaciteiten en administratieve structuren op milieugebied en tot de ontwikkeling van het beleid en van actieprogramma s op milieugebied in derde landen rond de Middellandse Zee en de Oostzee, met uitzondering van de kandidaatlidstaten in Midden- en Oost-Europa. Technische-bijstandsprojecten komen voor steun in het kader van LIFE- Derde landen in aanmerking, indien zij: van belang zijn voor de Gemeenschap, met name doordat zij bijdragen tot de uitvoering van regionale en internationale beleidslijnen en overeenkomsten; bevorderlijk zijn voor duurzame ontwikkeling op internationaal, nationaal of regionaal niveau; oplossingen bieden voor belangrijke milieuproblemen in de betrokken regio of sector. Prioriteit wordt verleend aan projecten die grensoverschrijdende, transnationale of regionale samenwerking kunnen bevorderen. De Europese Unie besteedt voor de periode meer dan 38 miljoen euro aan LIFE-Derde landen. De communautaire medefinanciering bedraagt ten hoogste 70% van de kosten van projecten voor technische bijstand. LIFE-Derde landen in actie(s) Kort overzicht van onlangs geselecteerde projecten in het kader van LIFE- Derde landen. Albanië: vermindering van de verkeershinder in Tirana. Algerije: oprichting van een centrum voor informatie, bewustmaking, opleiding en verspreiding van een milieucultuur en -beleid. Bosnië-Herzegovina: milieuactieplan voor het Bardaca-wetland; bijstand aan plaatselijke instanties voor milieubeheer; beperking van het milieueffect van industriële activiteiten; bijstand bij de opstelling van wetgeving ter bestrijding van verontreiniging. Cyprus: uitwerking van een wetgevingskader voor bestrijding van luchtverontreiniging. Gazastrook en Cisjordanië: geïntegreerd beheer van het plattelandsmilieu. Jordanië: milieuaspecten van de oprichting van een toeristisch natuurpark in de provincie Jerash. Kroatië: invoering van nationale bepalingen inzake luchtverontreiniging en afvalstoffen. Libanon: beperking van industriële verontreiniging en afvalstoffen, bestrijding van bosbranden. Malta: opstelling van wetgeving ter bestrijding van nitraten. Rusland: technische bijstand op milieugebied aan de stad Kaliningrad; administratieve bijstand bij de bescherming van de oevers van de Oostzee. Syrië: bevordering van het milieubeheersysteem EMAS bij het bedrijfsleven. Tunesië: invoering van het EMAS-systeem en de ISO-norm in het MKB; opstelling, met Marokko, van proefsystemen voor bewaking van de verwoestijning. Turkije: acties ten gunste van de water- en luchtkwaliteit en het afvalbeheer; programma voor bestrijding van geurhinder.

6 14 KH NL-D LIFE: aanvullende informatie Op de homepage van LIFE (( zijn nadere inlichtingen te vinden, met name over de wijze van indiening van een aanvraag om financiële bijstand en over de selectiecriteria voor projecten. Gemakkelijk te raadplegen databanken bevatten beknopte beschrijvingen van de projecten die sinds 1992 in het kader van LIFE-Natuur, LIFE-Milieu en LIFE-derde landen zijn gefinancierd. De volledige tekst van de informatiedossiers voor de drie onderdelen en van het LIFEreglement is beschikbaar op deze webpage, waar eveneens de aanvraagformulieren kunnen worden gedownload. Contact Europese Commissie Directoraat-generaal Milieu Eenheid LIFE BU-9 02/1, B-1049 Brussel Fax: Web: ( BUREAU VOOR OFFICIËLE PUBLICATIES DER EUROPESE GEMEENSCHAPPEN L-2985 Luxembourg