[Uitzending 1034: Intro & Amos 1:1]

Transcriptie

1 [Uitzending 1034: Intro & Amos 1:1] Bij het lezen van de Bijbel komen we steeds weer onder de indruk van de grote diversiteit van mensen, van wie de HERE gebruik maakt in Zijn dienst. De veelkleurige wijsheid van God wordt zichtbaar in de mensen, door wie de HE- RE Zijn werk doet. Als we denken aan de aartsvaders of de richters, aan de koningen of de apostelen, er zijn er geen twee gelijk. Elk door de HERE geroepen mens heeft geleid door de Heilige Geest weer een andere, een eigen klank. Samen met elkaar vormen zij de verbazende en wonderlijke eenheid van Gods openbaring en redding. Dat geldt ook zeker van Israëls profeten. Bij alle overeenkomsten is er tegelijk een grote verscheidenheid. Daarin zien we aan de ene kant de veelkleurigheid van de HERE en aan de andere kant de steeds weer verrassende boodschap van de verschillende profeten. Wel is het grondpatroon van de boodschap van de verschillende profeten in grote trekken hetzelfde. De profeten wijzen de zonden van het volk en mensen aan, zij kondigen het oordeel aan, roepen op tot bekering en inkeer en verkondigen Gods beloften en genade. Kijken we naar de profeet Amos, dan ontdekken we dat ook hij door de HERE is geroepen en een duidelijke profetische boodschap moet verkondigen. Zijn boodschap heeft een eigen klank, die te maken heeft met zijn persoon en zijn tijd. Daarom is het goed dat we van de profeet Amos weer wat meer weten dan van Joël, op wie Amos in de boeken van het OT volgt, mogelijk, omdat Amos in chronologische volgorde na Joël komt, maar dat weten we niet zeker, mogelijk ook, omdat Amos 1:2 in de Hebreeuwse grondtekst een merkwaardige overeenkomst vertoont met Joël 3:16. Wie was de profeet Amos? Bij de beantwoording van die vraag blijken we weinig te kunnen zeggen over zijn persoon. We weten niets van zijn afstamming en er zijn uitleggers die betwijfelen of Amos wel zijn echte naam is geweest. Het is namelijk zo, dat de naam Amos verder nergens voorkomt en dat Amos zoiets betekent als: 'de beladene, de lastdrager'. Iets dergelijks is er aan de hand met de naam van de profeet Maleachi. Zijn naam betekent: 'Mijn bode'. Is dat de naam van de profeet, of is het een aanduiding van zijn opdracht? Bij Amos zou dit laatste het geval kunnen zijn. TTB NL TWR CW 1

2 Het is nogal wat om als boer uit een klein dorpje aan de rand van de woestijn geroepen te worden om Gods Woord Gods oordelen te moeten verkondigen in de politieke en godsdienstige centra van het land! Je zult die last maar mee moeten dragen van Tekoa naar Samaria. Amos begint met de aankondiging van Gods oordeel over de volken rondom Israël en uiteindelijk verkondigt hij het oordeel over Israël zelf. Als het nu nog liefelijke woorden waren, die Amos moest spreken, dan zou het geen last zijn, maar de situatie is anders. In ieder geval hou ik het erop, dat Amos de naam van de profeet is door wie de Heilige Geest ons het Bijbelboek Amos heeft gegeven. Weten we van Amos zelf niet zoveel, we weten des te meer van zijn omstandigheden. Amos was afkomstig uit Tekoa, een dorpje, dat een kleine 20 km ten zuiden van Jeruzalem ligt aan de rand van de woestijn van Juda. Amos hoorde dan ook tot het Tweestammenrijk Juda. Opmerkelijk is wel dat zijn profetische boodschap zich voornamelijk richtte tegen het Noordelijke Tienstammenrijk Israël. Misschien dat daarom de koning van Juda als eerste wordt genoemd, omdat Amos tijdens zijn regeringsperiode profeteerde. In Amos 1:1 wordt meegedeeld welk beroep de profeet Amos had. Amos was geen profeet van beroep. Heel nadrukkelijk stelt hij, in Amos 7 vers 14 en 15: Ik ben niet echt één van de profeten. Ik kom ook niet uit een profetenfamilie. Ik ben gewoon een herder en fruitplukker. Maar de HERE haalde mij weg uit het herdersbestaan en zei: u moet gaan profeteren voor Mijn volk Israël. Zo kenden de mensen hem mogelijk ook in Samaria en Bethel: Amos? Welke Amos? Dan zeiden de mensen: één van die herders uit Tekoa die hier op de markt komen. Amos zelf zegt in Amos 7 vers 14: Ik ben gewoon een herder en fruitplukker. Met die informatie kunnen we ook zeggen dat Amos een veelzijdig beroep had en hij vermoedelijk ook niet onbemiddeld is geweest. Als we alle gegevens op een rijtje zetten, dan zien we allereerst dat Amos herder was en eigen schapen en koeien weidde, getuige het feit, dat de HERE hem vanachter de kudde wegriep (Amos 7:15). Maar het Hebreeuwse woord, dat in Amos 7 met herder is vertaald, komen we ook tegen in 2 Kon.3 (vs.4), waar van koning Mesa van Moab, wordt gezegd, dat hij schapenfokker was. TTB NL TWR CW 2

3 Amos zal als veekoopman met zijn vee, en met de producten van zijn kudde, zoals wol, naar de markt zijn gegaan om daar handel te drijven, en de mannen uit Tekoa waren op die markten een bekende verschijning. Uit Amos 7 blijkt ook dat Amos naast het vee ook een kwekerij van wilde vijgen bezat, mogelijk in de Vlakte van de Jordaan, omdat Tekoa voor het kweken van vijgen te droog was. In ieder geval, voor zijn brood hoeft Amos niet te profeteren, zoals de priester Amasja in Amos 7 insinueerde. Amos had een veelzijdig beroep, hij was boer, herder, schapenfokker en kweker. Daardoor wordt hij wel helemaal getypeerd als een man van het platteland. En dat is juist, het blijkt ook uit het woordgebruik en de voorbeelden van de profeet. Wij moeten van Amos geen fijnzinnig en literair hoogstaand taalgebruik verwachten. Amos is er niet de man naar om diplomatiek te spreken of met veel omhaal van woorden voorzichtig iets te zeggen. Hij spreekt de taal van het platteland en van de markt, niet platvloers, maar wel recht-toe-recht-aan. Hij noemt de dingen bij de naam en zegt waar het op staat. Je weet waar je bij Amos aan toe bent. Het dagelijkse leven van Amos geeft hem voorbeelden ter illustratie genoeg om duidelijk te maken welke boodschap hij moet doorgeven. Als Amos de majesteit van het spreken van God wil aanduiden, dan zegt hij in Amos 3 vers 8: De leeuw heeft gebruld, beef van angst. De Oppermachtige HERE heeft gesproken, dan moet ik er ook over profeteren. Als Amos het gevaar van overvloedige welvaart wil aanduiden, dan gebruikt hij het beeld van een krakende boerenwagen, die overbeladen het erf op komt rijden. In Amos 2 vers 13 lezen we: Luister goed! Ik zal u laten kreunen als een wagen die volgeladen is met korenschoven. En als de profeet Amos de pronkende vrouwen van Samaria wil typeren, dan noemt hij hen 'vette koeien van Basan die in Samaria wonen. Luisteraar, u voelt wel aan dat een prediker met zulke uitdrukkingen en voorbeelden bij zijn hoorders bepaald niet populair zal over komen. Amos is een boer, die gegrepen is door het Woord van God en door de HERE is gesteld om te profeteren voor Zijn volk Israël. Waarschijnlijk is de aanstelling van de profeet Amos maar tijdelijk geweest. TTB NL TWR CW 3

4 Want toen hij zijn taak had volbracht, ging hij terug naar zijn eigen land, naar Tekoa, naar zijn vee en naar zijn vijgen. Dan is hij gewoon weer één van de schapenfokkers uit het dorp Tekoa. Wanneer profeteerde Amos? We kunnen de tijd van het optreden van de profeet Amos vrij nauwkeurig dateren, en weten daardoor dat hij - eventueel met de profeet Joël - behoort tot de oudste profeten van wie we een Bijbelboek hebben overgeleverd gekregen. Amos treedt immers op volgens Amos 1:2 in de tijd dat Uzzia koning van Juda en Jerobeam, de zoon van Joas, koning van Israël was, twee jaar voor de aardbeving. De genoemde Jerobeam is niet de eerste koning van het Tienstammenrijk Israël geweest, maar is Jerobeam II, een koning uit het huis van Jehu. Grofweg kunnen we het optreden van de profeet Amos dateren tussen 770 en 750 voor Chr.. De beide genoemde koningen hebben lang geregeerd, en hun regering wordt gekenmerkt door een tijd van grote bloei en welvaart, zowel in Juda als in Israël. Materieel gaat het geweldig goed en politiek wordt er met hen gerekend. Dat het geestelijk gezien niet zo'n goede tijd is geweest, blijkt wel uit de woorden van Amos. Israël heeft de HERE niet nodig. Vandaar dat de profetie van Amos ook allereerst en allermeest aankondiging van Gods oordeel en gericht is. Uit de boodschap van Amos blijkt, dat een tijd van welvaart en voorspoed vaak niet bevorderlijk is voor het geestelijke leven. Psalm 144 mag dan zingen van een gelukkig volk dat zo kan leven (Ps.144:15) bij het genot van de overvloed die de HERE geeft, maar dikwijls blijkt dat als mensen het goed hebben, de HERE vaak vergeten wordt. Zien we het ook in onze tijd? Wie het goed heeft, waant zich vaak onafhankelijk en meent zich zonder God wel te kunnen redden. Maar het zijn sterke benen, die de weelde kunnen dragen. In Mattheüs 19 vers 23 en 24 zegt de Here Jezus: Voor een rijke is het bijna onmogelijk om in het Koninkrijk van de hemelen te komen. Je kunt zeggen dat het voor een kameel gemakkelijker is om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het Koninkrijk van God binnen te gaan! TTB NL TWR CW 4

5 Als wij mensen eerlijk zijn dan moet de HERE vaak dingen afbreken in ons leven, ons nogal eens wat uit de handen nemen, wil er plaats komen voor Hem in ons leven. Mogelijk hebt u het in uw eigen leven moeten ondervinden, in de dagen van Amos wisten de mensen er in doorsnee niet van. Zij hadden het goed en wilden met rust worden gelaten. Ze reageren als de priester Amasja in Amos 7:12, hij zegt tegen Amos: Maak dat je hier wegkomt, profeet! Vlucht maar naar Juda en ga daar maar profeteren! Val ons hier niet lastig met je visioenen (vs.13a). In de tijdsaanduiding die we lazen in Amos 1:2 is nog een bijzondere aanduiding te vinden. We lazen in vers 2, dat de profeet Amos optrad 'twee jaar voor de aardbeving'. Aardbevingen zijn in het Midden-Oosten geen onbekend verschijnsel. Als Amos dan ook spreekt van 'de aardbeving', dan moet het wel iets zijn geweest, dat in het geheugen van de mensen is blijven voortleven. Het moet dan ook een flinke aardbeving zijn geweest. Bij Amos lezen we er niets over, maar in Zacharia 14:5 wel. We lezen er: U zult vluchten door dat dal, want het zal helemaal reiken tot de stadspoort. Uw vlucht zal lijken op die van uw volk vele eeuwen geleden. Toen nam u de wijk vanwege de aardbeving ten tijde van koning Uzzia van Juda. Opgravingen in Hazor hebben aangetoond, dat er rond het jaar 760 v.chr. een hevige aardbeving moet zijn geweest. Het moet een geweldige ramp zijn geweest, want de mensen zochten een veilig heenkomen en vluchtten. Ook al hebben wij mogelijk zelf nog geen aardbeving meegemaakt, wij kennen de beelden wel. We kunnen ons aan de hand van die beelden enigszins een voorstelling maken van de ravage, die een aardbeving moet hebben aangericht in de luxueuze woningen van de mensen in Samaria. Hun huizen stortten in en hun bezit werd verwoest. Ze moesten vluchten voor hun leven. Daarbij moeten we ook bedenken, dat in een aardbeving in de Bijbel altijd iets klinkt van een voetstap van de HERE. In Mattheüs 24 lezen we er een voorbeeld van. De leerlingen van Jezus vragen in Mattheüs 24 vers 3b: Waaruit kunnen wij opmaken dat U terugkomt en dat deze tijd naar zijn einde loopt? Jezus antwoordde: Laat je door niemand iets wijsmaken. Want er zullen velen komen die beweren dat zij de Christus zijn. TTB NL TWR CW 5

6 Zij zullen vele mensen op het verkeerde spoor brengen. Wanneer jullie allerlei berichten over oorlog horen, maak je dan niet ongerust. Er moeten wel oorlogen komen, maar die wijzen er niet op dat het einde er al is. Over de hele wereld zullen volken tegen elkaar strijden. Er zullen hongersnoden en aardbevingen zijn. Maar dat is allemaal nog slechts het begin van de ellende (Matth.24:4 t/m 8). Ook vandaag horen wij de voetstappen van de HERE. De Grote dag van de HERE komt, dan zal Hij komen om te oordelen de levenden en de doden. In dat licht begrijpen wij ook beter de bedoeling van de opmerking van de profeet Amos aan het slot van vers 2 beter. Toen die aardbeving kwam, heeft Amos daarin een bevestiging gezien van zijn profetie. De HERE kwam om Zijn volk te richten. Gods gerechtigheid eiste straf over het volk dat zich niet tot de HE- RE wilde bekeren. Dit laatste bleek uit het feit dat de HERE nog twee jaar heeft gewacht voordat Hij met Zijn gericht is gekomen en Israël in ballingschap is weggevoerd. Toen kwam de straf, als een teken dat er een God is Die leeft en op aarde vonnis geeft. Mogelijk, dat er na die aardbeving mensen waren, die zich de profetie van de schapenfokker uit Tekoa herinnerden en ernaar gevraagd hebben. Mogelijk, dat Amos toen onder leiding van de Heilige Geest ertoe is gekomen, om zijn profetieën op te schrijven voor de volgende generatie, opdat zij de grote daden van de HERE niet zouden vergeten en opdat zij zoals we lezen in Psalm 78 vers 8: Opdat zij niet als hun voorouders zouden worden, want dat waren opstandige en eigenwijze mensen. Onevenwichtig in hun optreden en ontrouw tegenover God. Met wat Amos aanduidt met de woorden twee jaar voor de aardbeving krijgt die tijdsaanduiding in relatie met Matth.24 ook voor ons betekenis als waarschuwing. Nóg is de HERE lankmoedig en genadig, nog blijft Hij wachten, zoals in de dagen van de zondvloed. Hij wil niet dat sommigen verloren gaan en roept daarom krachtig tot bekering ook in de oordeelsprediking van de OT profeten. Maar als er geen bekering komt, dan komt het oordeel. De Bijbel geeft er voorbeelden van. Dan komt na 120 jaar de zondvloed. Dan komt in Amos tijd na twee jaar de aardbeving. En vandaag is dat niet anders, we hebben het gelezen in Matth.24, de Grote dag van de HERE komt. TTB NL TWR CW 6

7 Dan vraagt de HERE rekenschap, dan komt Gods oordeel. Mensen zullen daarvoor proberen te vluchten, zoals de mensen toen vluchtten voor de aardbeving. Maar het zal niet baten, er is geen schuilplaats meer te vinden. Twee jaar voor de aardbeving waarschuwde de HERE in de dagen van Amos. Hoeveel tijd zouden wij nog hebben? Hoeveel van Gods genade tijd is er al voorbij sinds de HERE Zijn boodschappers de wereld in zond om Zijn Evangelie te verkondigen? Zeker, de tijden zijn veranderd, de namen en de gebeurtenissen ook, maar de situatie is nog dezelfde. De boodschap van de schapenfokker uit Tekoa is ook vandaag nog steeds actueel. Er is al weer meer tijd verstreken dan de 'twee jaar' uit het Bijbelboek Amos. De tijd verstrijkt en we komen steeds dichter bij het moment, waarvan de profeet Amos spreekt in hoofdstuk 8 vers 12: Mensen zullen overal, van kust tot kust, ronddwalen op zoek naar het Woord van de HERE. Zij zullen open-neer rennen, maar het niet vinden. Die tijd komt, dat mensen die zoeken, naar het Woord van de HERE niet meer zullen vinden. Luisteraar, zien wij de voortekenen daarvan al in onze tijd? Hoeveel tijd u en jij nog van de HERE zullen krijgen, weet ik niet. Ik lees wel in Hebreeën 3 vers 15: Vergeet nooit deze waarschuwing: Luister vandaag naar wat Hij u zegt en sluit uw hart niet af voor Hem zoals de mensen indertijd deden. De Here Jezus zegt in Openbaring 3 vers 19 en 20: Mensen die Ik liefheb, roep Ik ter verantwoording en bestraf Ik. Doe dus uw best en kom tot inkeer. Luister, Ik sta voor de deur en klop. Als iemand Mij hoort en de deur opendoet, zal Ik bij hem binnenkomen. Dan zullen wij samen eten, hij met Mij en Ik met hem. Luisteraar, vandaag kan de dag van uw redding zijn, als u en jij doet wat de Here Jezus van je vraagt. Open de deur van uw hart en bidt: Ja, kom binnen Here en maak mij zoals U mij hebben wilt! Als vanzelf zijn we hiermee van de tijd waarin Amos profeteerde, al terecht gekomen bij de inhoud van zijn profetie. Dat kan bijna niet anders omdat de inhoud van een profetie altijd betrokken is op een bepaalde tijd. Gods Woord is altijd uiterst actueel, dat wil zeggen: niet tijdloos, niet tijdgebonden, maar met een boodschap voor vandaag! TTB NL TWR CW 7

8 In de beide eerste verzen van Amos 1 wordt al duidelijk hoe Amos aan zijn boodschap komt en van Wie hij de boodschap heeft ontvangen. Ook het adres en de inhoud wordt in grote lijnen al aangegeven. In vers 2 lezen we, dat de HERE op een dag aan Amos vertelde in een visioen enkele van de dingen die met Israël zouden gaan gebeuren. Toen God hem riep en tot hem sprak, zag Amos het gebeuren. Trouwens, die hele roeping tot profeet is voor Amos een onmisbaar gebeuren geweest. In Amos 1 lezen we dat niet, maar in Amos 7 wel. In Amos 7 vers 15 lezen we: Maar de HERE haalde mij weg uit het herdersbestaan en zei: U moet gaan profeteren voor Mijn volk Israël. Vergeleken met de roepingsgeschiedenis van Jesaja zijn de woorden van Amos kort, krachtig en sober. Wij zien het als het ware voor onze ogen gebeuren: de HERE, die Zijn hand op deze schapenfokker legt en hem van achter zijn kudde weghaalt. Zo heeft Amos het beleefd, en daaruit put hij kracht, als zijn roeping in twijfel wordt getrokken door de priester Amasja en anderen. Zij denken dat Amos een broodprofeet is, hij wil er zelf beter van worden. Maar Amos zegt: de HERE haalde mij weg uit het herdersbestaan en zei. Ten diepste is dat het geheim en de kracht van allen, die door de HERE in dienst worden genomen om Zijn Woord door te geven. Alleen wie daarop kan en mag terugvallen, houdt het vol om dienstknecht van de HERE te zijn, tegen de stroom in te roeien en Gods Woord door te geven. Want het Woord van de HERE is niet naar de mens, maar vóór de mens, dat wil zeggen: niet altijd aangenaam, maar wel heilzaam. De profeet Amos wordt met die woorden naar het Tienstammenrijk Israël gezonden. Zo staat het in Amos 1 vers 2 en zo horen we het opnieuw in Amos 7:15. En ook dat is niet gemakkelijk geweest. Tenslotte kwam Amos uit het Tweestammenrijk Juda. En daarbij was zijn boodschap geen boodschap die de mensen graag wilden horen. In Amos 1 lezen we wel dat Amos ook heeft geprofeteerd tot de volken rondom Israël, daar begint Amos zelfs mee, en dat vonden de mensen in Samaria de hoofdstad van het Tienstammenrijk Israël natuurlijk best mooi. Zo vergaat het ons toch ook! TTB NL TWR CW 8

9 Van nature willen wij ook graag dat de zonden van anderen worden aangewezen. Maar de hoofdopdracht voor de profeet Amos is: U moet gaan profeteren voor Mijn volk Israël. In de volgende uitzending lezen we Amos 1:1 t/m 3. TTB NL TWR CW 9