CAMRAS Schotelbulletin

Transcriptie

1 CAMRAS Schotelbulletin september Nr Redactioneel - Van het bestuur - Open Monumentendag zondag 13 september - Open Dag ASTRON & CAMRAS - zondag 4 oktober - Nieuwe functie voormalige directeurswoning - 6 cm experimenten - Onderscheiding Jan van Muijlwijk - Cursus radioastronomie - Cursussen telescoop operator en rondleider/hekverteller - Schoolkinderen openen Open Monumentendag bij Dwingeloo Radiotelescoop met kunst via de maan - Agenda 1/14

2 Redactioneel Dat het zo lang zou duren voordat er weer een bulletin bij u in de mailbox zou verschijnen is nooit onze bedoeling geweest. Op recente kwartaalvergaderingen is aangegeven dat het Schotelbulletin niet langer - zoals een aantal jaren geleden - met een frequentie van een keer per week of twee weken zal verschijnen. Daar hebben we binnen Stichting CAMRAS de menskracht niet voor. Onze vrijwilligers hebben hun handen vol aan het uitvoeren van activiteiten voor CAMRAS. Ze hebben nauwelijks tijd om daarover te communiceren en dat op te schrijven in korte verhalen. Natuurlijk wilt u als donateur of sponsor van CAMRAS of als adoptant van een paddenstoel (stelschroef) of als belangstellende graag weten wat onze vrijwilligers precies doen met de radiotelescoop, en waarom en hoe. Voor een heel belangrijk deel wordt dat mogelijk gemaakt met uw financiële bijdrage aan Stichting CAMRAS. Met het Schotelbulletin willen wij u graag blijven informeren over de enthousiaste inzet van al onze vrijwilligers - een vijftigtal - om de schitterend gerestaureerde radiotelescoop te gebruiken en demonsteren, te onderhouden en daarvoor nieuwe toepassingen te bedenken en te ontwikkelen. Het Schotelbulletin wordt niet afgeschaft maar zal in de loop van de tijd van frequentie en karakter veranderen en meer integreren met het nieuws op de website die ook zal veranderen. Voor nu zullen wij in de komende bulletins de ontwikkelingen en het nieuws voor u op een aantrekkelijke wijze samenvatten. Ook het nieuws uit de afgelopen periode. Veel leesplezier gewenst! Ard Hartsuijker (CAMRAS PR) en Michel Arts (CAMRAS secretaris bestuur; PE1NVK) Van het bestuur Frans de Jong (voorzitter) en Michel Arts (secretaris) Erik Hermelink Van Ria Hermelink ontvingen wij het droeve bericht dat ondanks een geslaagde operatie en een goed herstel onze vrijwilliger Erik Hermelink (PE2IMR) zaterdag 18 juli jl. tijdens de vakantie een hartstilstand heeft gekregen en is overleden. Erik was ongeveer vanaf het begin vrijwilliger binnen CAMRAS. Wij hebben voor de inzet van Erik voor allerlei activiteiten, zoals de Veiligheidscommissie en de organisatie van de rondleidingen en de hekvertellingen, heel veel waardering. Wij zullen Erik en zijn vriendelijke maar dwingende mailtjes om je beschikbaar te stellen voor een rondleiding of een hekvertelling heel erg missen. Namens de CAMRAS-vrijwilligers en het CAMRASbestuur wensen wij Ria en hun dochters heel veel sterkte. 2/14

3 Vertrek van André van Es naar SKA Manchester CAMRAS bestuursvoorzitter (tot eind maart jl.) André van Es is met ingang van 1 april 2015 bij het SKA (Square Kilometer Array) Office bij Jodrell Bank gaan werken. Hij heeft een aanstelling als Project Manager voor het SKA-project. Dat is de reden waarom André is afgetreden als voorzitter. André blijft wel als vrijwilliger betrokken bij CAMRAS. Wij wensen André veel succes in zijn nieuwe loopbaan en danken hem voor zijn geweldige inzet als voorzitter van CAMRAS vanaf januari 2011, een periode die wordt gekenmerkt door de grote restauratie van de radiotelescoop. Samenstelling nieuwe bestuur Naast het vertrek van André (zie voorgaand stukje) zijn er eind maart de volgende veranderingen in het bestuur: Frans de Jong stopt als vicevoorzitter en wordt de nieuwe voorzitter, Ard Hartsuijker stopt als secretaris en blijft in het bestuur voor PR, Michel Arts liep het afgelopen bestuursjaar al mee en wordt de nieuwe secretaris en Wim de Vries stopt als penningmeester en verlaat het bestuur. André heeft Ria Hermelink, Harm Munk, Marc Wolf en Barbara de Jong gevraagd om het nieuwe bestuur te versterken. Ria wordt de nieuwe penningmeester, Harm de nieuwe vicevoorzitter, Marc gaat vanuit het bestuur de verbinding leggen met de astronomieactiviteiten en Barbara zal zich vooral bezighouden met educatie. Wij danken Wim voor zijn inzet de afgelopen vier jaar en bij het inwerken en begeleiden van Ria de komende periode. De samenstelling van het nieuwe bestuur is per april 2015 (nadat de nodige formaliteiten met de Raad van Advies en Kamer van Koophandel waren verricht): - Frans de Jong (voorzitter) - Harm Munk (vicevoorzitter) - Michel Arts (secretaris) - Ria Hermelink (penningmeester) - Ard Hartsuijker (public relations) - Marc Wolf (astronomie) - Barbara de Jong (educatie) 3/14

4 Naast besturen zijn de bestuurders ook als vrijwilligers betrokken in alle geledingen van CAMRAS. Wisseling penningmeester Ria Hermelink heeft na het ziek worden en het overlijden van Erik Hermelink aangegeven dat zij graag in het bestuur blijft maar voorlopig niet met taak penningmeester. Marc Wolf heeft de functie van penningmeester tijdelijk op zich genomen. Kwartaalvergadering - zaterdag 21 november 2015 De eerstvolgende kwartaalvergadering wordt gehouden op zaterdag 21 november 2015 in het ASTRON-gebouw in Dwingeloo. Agenda en exacte tijden volgen. EUCARA conferentie 2016 CAMRAS heeft bij de vorige EUCARA conferentie in 2014 bij Stockert toegezegd deze Europese conferentie voor amateur radioastronomie te willen organiseren. Het bestuur heeft aangegeven dat het weekend van 16 en 17 april 2016 daarvoor het meest geschikt lijkt. Dat kan dan worden gecombineerd met aandacht voor de zestigjarige Dwingeloo Radiotelescoop. Meer info bij Paul Boven (p.boven@xs4all.nl). Zestigjarig bestaan Dwingeloo Radiotelescoop Met de bouw van de radiotelescoop is in 1954 begonnen. De ingebruikname was op 17 april 1956 met een officiële opening door H.M. Koningin Juliana. Het bestuur zal in overleg met ASTRON nagaan hoe we daar op de juiste manier aandacht aan kunnen geven. Voor publiek bijvoorbeeld tijdens de Landelijke Sterrenkijkdagen op 11, 12 en 13 maart 2016 en voor genodigden en deelnemers tijdens de EUCARA-conferentie op 16 en 17 april Open Monumentendag zondag 13 september Ard Hartsuijker Tijdens de Open Monumentendagen is de radiotelescoop voor publiek geopend op zondag 13 september 2015 van uur. De toegang is gratis. Het landelijk thema van de Open Monumentendagen 2015 is Kunst & Ambacht in en om monumenten. In het stukje Schoolkinderen openen Open Monumentendag bij Dwingeloo Radiotelescoop met kunst via de maan verderop vertellen we hoe CAMRAS het landelijk thema invult. Open Dag ASTRON & CAMRAS - zondag 4 oktober Ard Hartsuijker Bij ASTRON en CAMRAS is het Open Dag op zondag 4 oktober 2015 van uur. De Open dag maakt deel uit van de jaarlijks terugkerende landelijke activiteit Weekend van de Wetenschap. Ook op die dag is de toegang gratis. Vanwege de nieuwbouw en verbouwingen bij ASTRON en het feit dat de Open Dag bij ASTRON vorig jaar is gecanceld, wordt nu veel belangstelling verwacht. Er zullen die dag veel meer bezoekers zijn dan de capaciteit van de radiotelescoop aan kan. 4/14

5 Als u de radiotelescoop wilt bezoeken op 4 oktober, haal dan direct een toegangsbewijs op bij de CAMRAS-infostand. De toegangsbewijzen geven de tijd aan dat u in de radiotelescoop welkom bent en uitleg en demonstratie krijgt. Het programma van de Open Dag (onder voorbehoud): - infostands over ASTRON-projecten in ASTRON-tent op parkeerterrein en ASTRON-gebouw; - CAMRAS infostand in ASTRON-tent; - lezingen door ASTRON-medewerkers en CAMRAS-vrijwilligers in het Van de Hulstauditorium; - films (waaronder over de restauratie) in de Hooghoudt zaal; - kometenshow in hal; - robot programmeren in Muller kamer; - schakeling solderen (het zgn. pretlab) in de Oort-zaal; - uitleg bij en demonstratie van de radiotelescoop door CAMRAS. In het programma van de Open Dag is veel aandacht voor jonge kinderen. Nieuwe functie voormalige directeurswoning Ard Hartsuijker CAMRAS en ASTRON gaan de voormalige directeurswoning die eigendom is van ASTRON geschikt maken voor toeristische en educatieve activiteiten bij de Dwingeloo Radiotelescoop. In de woning wordt een ruimte ingericht als tentoonstellingszaal en voor ontvangst van groepen tot ongeveer 40 personen. Daar kunnen de vrijwilligers van CAMRAS lezingen en videopresentaties geven. Voor grote groepen kunnen zij daar ook astronomische waarnemingen met de radiotelescoop demonstreren. Ook de sanitaire voorzieningen worden opgeknapt. Twee andere ruimtes in de woning worden ingericht als technische werkplaats waar CAMRASvrijwilligers de benodigde apparatuur en het frontend voor de telescoop ontwikkelen en onderhouden. De werkplaats wordt zo ingericht dat deze ook als techniek-knutsellab voor jeugd kan worden gebruikt. Voor deze ruimte is ondertussen een muur tussen twee kamers weggebroken en is een stalen balk aangebracht om dak en plafond te dragen. In de ruimte voor het frontend is de vloer met extra balken verstevigd en wordt het raam vervangen door een dubbele deur waar het frontend doorheen kan. 5/14

6 Als in de loop van 2016 de woning is opgeknapt, aangepast en adequaat ingericht, ontstaat voor de CAMRAS-vrijwilligers een functioneler en prettiger werkomgeving en kan CAMRAS haar bezoekersgroepen goed ontvangen. Vanaf dan wil CAMRAS meer open zijn. Bijvoorbeeld voor toeristen in de regio in de vakantieperiodes twee dagendelen per week. De directeurswoning is gebouwd in 1963 en is sedert 2014 een gemeentelijk monument. De woning is gebouwd in de stijl van de voormalige dienstgebouwen van de Stichting Radiostraling van Zon en Melkweg (ASTRON s voorloper) die daar in 1954 door de architecten De Vlaming, Salm en Fennis zijn neergezet. De woning werd tot 2008 gebruikt als dienstwoning, eerst voor de directeur, professor ir. C.A. Muller, en later voor de conciërge. Na 2008 werd de woning door ASTRON gebruikt als vergader- en kantoorruimte. 6/14

7 Raymond van Oers, manager bij Rabobank Zuidwest-Drenthe, heeft tijdens de kwartaalvergadering op zaterdag 28 maart jl. aan CAMRAS een cheque van overhandigd. De cheque is een bijdrage uit het stimuleringsfonds van de Rabobank voor het opknappen en inrichten van de voormalige directeurswoning op het terrein van ASTRON. Sedert de zomer is de maandagploeg intensief bezig met het opknappen van de bungalow. Er moet veel gedaan worden en alles gaat in goed overleg met ASTRON. Voor een aantal werkzaamheden heeft ASTRON een aannemersbedrijf ingeschakeld. Het bestuur heeft Cor Veldman bereid gevonden om de werkzaamheden in de bungalow namens het bestuur te coördineren. Het bestuur is erg blij met deze deskundige en enthousiaste invulling van deze belangrijke functie. De bungalow is nog niet gereed en ondanks de subsidie van de Rabobank voor het opknappen en inrichten, ontbreekt het ons aan voldoende middelen om er een flinke spurt in te zetten. Toch hopen we dat in de loop van 2016 de bungalow zover gereed is dat wij daar al groepen kunnen ontvangen. De woning is sedert vorig jaar opgenomen op de vrijwillige gemeentelijke monumentenlijst van de gemeente Westerveld. Wethouder Erik van Schelven zal op vrijdag 11 september a.s. tijdens de opening van Open Monumentendag 2015 in de gemeente Westerveld een monumentenschildje voor gemeentelijke monumenten op de voormalige directeurswoning onthullen. 7/14

8 6 cm experimenten Jan van Muijlwijk Afgelopen juli hebben Jan van Muijlwijk en collega's testen uitgevoerd op 6 cm. Dat hadden we al eens eerder in 2009 gedaan maar toen stond de 6 cm feed erg uit focus (offset) en dat gaf veel verlies. Nu hebben we - geïmproviseerd en tijdelijk - getest in een echte prime focus opstelling. We hebben twee feeds getest en vergeleken. De zon produceerde 21 db ruis op de ene en 22,1 db op de andere. Dat is erg goed, zelfs iets boven de theoretische voorspelling. Het lukte niet goed om de radiobron Cas A te meten... er stond net een boom in de weg en dat is goed merkbaar op 6 cm. In ieder geval hebben we met dit experiment aangetoond dat het spiegeloppervlak tot zeker 6 cm (5760 MHz) goed reflecteert en niet lekt als een mandje! Op 18 juli is er gemoonbounced op 6 cm. We gebruikten maar 10 Watt zendvermogen. Ondanks dat werden we erg goed ontvangen en hadden we prima maanecho s. Het werkt allemaal erg goed. In totaal hadden we vandaag 16 verbindingen en dat is meer dan waar ik op gehoopt had. We wisten dat ontvangen moeilijk zou zijn om twee redenen: - Onze ontvanger is nog niet optimaal, maar dat konden we op deze korte termijn niet verbeteren. - En we zien met de schotel maar 0,15 graad van de maan. De maan is 0,5 graad groot. De mensen met kleinere schotels belichten de hele maan en zij horen ons prima. Wij horen alleen het signaal wat van dat kleine (0,15 graad grote) stukje van de maan komt... Die twee dingen samen maakten dat ontvangst soms moeilijk was, maar we hebben uiteindelijk met iedereen die ons aanriep een verbinding kunnen maken. Het was voor iedereen een verrassing dat PI9CAM op 6 cm op de maan was. Erg leuk was dat Dick Harms - op vakantie in Zweden - net die dag op bezoek was bij een Zweedse moonbouncer die ook op 6 cm actief is. We hebben met Dick een moonbounce verbinding gemaakt terwijl hij het Zweedse station bediende! 8/14

9 Onderscheiding Jan van Muijlwijk Harry Keizer Niets te melden uit Dwingeloo dit keer dacht u? Zeker wel: onze grote vriend Jan PA3FXB van Muijlwijk werd tijdens weer een dag meten en knutselen aan 10GHz en 24GHz spullen in de Dwingeloo Telescoop verrast met maar liefst twee awards!! Jaap PAØT Last overhandigde Jan twee awards van de ARI (de Italiaanse zustervereniging van de VERON): - Ée n voor het winnen van de ARI marathon cm digitale mode met maar liefst 506 QSO s en dat was voor de zevende keer op rij...!! - De andere was voor het winnen van de ARI EME contest 2014 digitale modes 23cm QRP sectie en dat was maar voor de derde keer op rij. Jan van harte gefeliciteerd met dit fraaie resultaat! Cursus radioastronomie Marc Wolf en Ard Hartsuijker Paul Boven gaf dit jaar al drie maal een cursus van een halve dag over radioastronomie voor CAMRAS-vrijwilligers. En er komen nog vervolgen en herhalingen. De cursus bestaat uit onderdelen zoals: - inleiding radioastronomie; - werking radiotelescoop: antenne ne ontvangers; - meten aan de 21 cm-waterstoflijn in de Melkweg en andere melkwegstelsels; - meten aan pulsars; - direct sampling en dataverwerking; - hands-on: zelf doen; - waarnemingen thuis uitwerken. Het eerste onderdeel geeft een beeld van hoe je met de radiotelescoop radioastronomische waarnemingen kan gaan doen, waarna het mogelijk is om dieper in te gaan op de waterstofen pulsar metingen. De module "Direct sampling" is bijvoorbeeld een goede toepassing voor SETI, omdat de data onbewerkt worden opgeslagen, zodat het mogelijk is om deze naderhand met allerlei tools te bewerken. De sfeer is goed en de cursus draagt bij aan professionalisering van de vrijwilligers. Je leert elkaar weer anders kennen en je leert van elkaars vragen en van Paul's kennis en dat neem je weer mee om zelf te gaan experimenten of in de verhalen naar ons publiek. 9/14

10 10/14 Copyright foto: Rob Dolaard

11 Cursussen telescoop operator en rondleider/hekverteller Hans Smit en Ard Hartsuijker Als we in de toekomst vaker open willen zijn en meer bezoekers willen ontvangen en demonstraties willen verzorgen, is het vanzelfsprekend dat er meer rondleiders en telescoop operators nodig zijn. We zien een toenemende vraag naar rondleidingen. De volledig bevoegde CAMRAS-telescoop operators Paul Boven, Harm Munk, Jan van Muijlwijk, Cor Veldman en Eene de Weerd hebben het afgelopen half jaar achttien vrijwilligers geschoold tot telescoop operator met beperkte bevoegdheid. Beperkte bevoegdheid betekent dat deze operators altijd in tweetallen werken bij rondleidingen en waarnemingsactiviteiten en niet bevoegd zijn de telescoop te bedienen in bijvoorbeeld situaties waarin de software voor de besturing wordt getest. Ondertussen heeft Hans Smit in dezelfde periode de onderwerpen geïnventariseerd die huidige en nieuwe rondleiders en hekvertellers informatie geeft over de inhoud die je als rondleider (of hekverteller) in en bij de radiotelescoop zou willen vertellen. Want het blijkt knap lastig te zijn om nieuwe vrijwilligers voor het rondleiden aan te trekken. Mensen lijkt het leuk om rondleidingen te geven maar haken af omdat er geen informatie beschikbaar is over de werkzaamheden of omdat men vindt dat men te weinig kennis heeft. Daarom heeft Hans alle CAMRAS-rondleiders en hekvertellers gevraagd om aan te geven wat zij vertellen en belangrijk vinden. De informatie die hij kreeg heeft hij samengevat in een (eerste versie) brochure van ongeveer 30 pagina s met als titel CAMRAS Basiscanon. Dat boekwerkje geeft in grote lijnen het werkterrein van de CAMRAS rondleiders weer. Het gaat (beknopt) over astronomie en radioastronomie, de geschiedenis daarvan, de radiotelescoop, moonbouncen, SETI, rondleidingen en activiteiten speciaal voor jeugdig publiek, omgang met publiek in het algemeen en tenslotte een aantal protocollen. Rondleiders kunnen zich nu met zelfstudie in de Basiscanon inwerken. De bedoeling is dat de Basiscanon wordt aangevuld met een hands-on cursus van een of twee dagdelen. Schoolkinderen openen Open Monumentendag bij Dwingeloo Radiotelescoop met kunst via de maan Ard Hartsuijker Leerlingen van de basisscholen Ten Darperschoele in Wapse en De Singelier in Diever gaan Open Monumentendag 2015 in de gemeente Westerveld met een kunstproject openen. Hun tekeningen worden als radiobericht naar de maan gestuurd. Het rijksmonument Dwingeloo Radiotelescoop zal de door de maan teruggekaatste zwakke signalen opvangen en ze weer als tekening ontcijferen. Het thema van Open Monumentendag 2015 is Kunst & Ambacht in en bij monumenten. Een goede gelegenheid om schoolkinderen in de gemeente Westerveld door middel van een kunstproject met dit top-100 rijksmonument uit de wederopbouwperiode kennis te laten maken. Barbara de Jong, Jan van Muijlwijk en Daniela De Paulis zijn de vrijwilligers van CAMRAS die de leerlingen bij dit project begeleiden. Op dinsdag 1 september gaven zij een les op de twee 11/14

12 scholen. Over astronomie en radioastronomie. Over de vraag waarom er zoveel radiotelescopen in Drenthe staan. En waarom de Dwingeloo Radiotelescoop in hun gemeente Westerveld een rijksmonument is geworden. Barbara legde een brug tussen het zonnestelsel en de Melkweg en maakte het met haar presentatie en hands-on uitleg mogelijk om kleine en grote afstanden te bevatten. Jan pakte de radioastronomie op zoals die jaren lang met de Dwingeloo Radiotelescoop is uitgevoerd. En hoe CAMRAS in beeld kwam toen de telescoop niet meer gebruikt werd. En natuurlijk legde Jan uit wat radioamateurs doen met moonbouncen. Daniela De Paulis vertelde de schoolkinderen dat zij radiocommunicatie via de maan gebruikt voor het maken van kunstwerken met de radiotelescoop. Zij vraagt de kinderen ook 12/14

13 moonbounce kunst te maken met tekeningen die als radiobericht naar de maan worden gezonden en door de radiotelescoop worden opgevangen. Tenslotte leerde Jan van Muijlwijk de kinderen een lied (een kleine variant op het Kuikentje Piep) dat zij later in de radiotelescoop samen met hun radio-echo via de maan gaan zingen. De aftrap voor Open Monumentendag in de gemeente Westerveld is vrijdag 11 september. Dan gaan de schoolkinderen uit Wapse ( s ochtends) en Diever ( s middags) hun tekeningen met de Dwingeloo Radiotelescoop moonbouncen. Eerst bekijken ze het rijksmonument en krijgen ze uitleg in het meedraaiende waarneemhuis. En dan begint de reis van de tekeningen en het ingestudeerde lied: km heen en km terug. Wat zal er overblijven van hun kunstwerken en wat voegt de maan en de lange reis daar aan toe? Tijdens de Open Monumentendagen is de radiotelescoop voor publiek geopend op zondag 13 september van uur. De resultaten van het moonbounce kunstproject staan in de telescoop tentoongesteld. Agenda vrijdag 11 september 2015 Moonboucen schooljeugd Open Monumentendag (overdag) Opening Open Monumentendag gemeente Westerveld vanaf 16:30 uur bij ASTRON zondag 13 september 2015 zondag 4 oktober 2015 weekend 17, 18 oktober 2015 zaterdag 24 oktober 2015 zaterdag 7 november 2015 zaterdag 21 november 2015 weekend 11 t/m 13 maart 2016 weekend 16, 17 april 2016 Open Monumentendag van 10:00-16:00 uur Weekend van de Wetenschap Open dag ASTRON en CAMRAS van 12:00-17:00 uur JOTA Nacht van de Nacht van 20:00-23:00 uur Dag voor de radioamateur CAMRAS Kwartaalvergadering (tijd wordt later vastgesteld) Landelijke Sterrenkijkdagen (één van deze dagen) EUCARA-conferentie 13/14

14 Colofon Het Schotelbulletin is een uitgave van Stichting CAMRAS en verschijnt ten minste vier keer per jaar en wordt uitsluitend per verstuurd naar alle geregistreerde geïnteresseerden en donateurs (opgeven via Redactie Schotelbulletin Ard Hartsuijker (CAMRAS PR) Michel Arts (CAMRAS bestuurssecretaris) Kopij Schotelbulletin Kopij voor een volgend Schotelbulletin inleveren bij de redactie. De redactie kan kopij inkorten, aanpassen of weigeren. Uitgever en redactie zijn niet verantwoordelijk voor uitspraken van personen. Stichting CAMRAS Oude Hoogeveensedijk 4, 7991 PD, Dwingeloo Website: Donateurs Stichting CAMRAS te Dwingeloo Bankrekening: NL60 RABO Aanmelden: via (minimum donatie 15 Euro) Forum Openbaar CAMRAS forum: Copyright Het auteursrecht van de inhoud van het Schotelbulletin berust bij CAMRAS of bij derden welke met toestemming hun content beschikbaar hebben gesteld aan CAMRAS. Creative Commons-Licentie Tenzij anders vermeld valt de inhoud van het Schotelbulletin onder de Creative Commons Naamsvermelding NietCommercieel GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Toestemming met betrekking tot rechten die niet onder deze licentie vallen kunt u bij de redactie van het Schotelbulletin aanvragen. 14/14