Hornstrandir. Enkeltje HET ANDERE IJSLAND
|
|
- Nelly Eilander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tekst & fotografie Jolanda Linschooten WANDELEN
2 Enkeltje Hornstrandir HET ANDERE IJSLAND Het is een paradijs voor vogelaars en iedereen die houdt van pure natuur zonder wegen of bewoning. Een magisch schiereiland dichtbij de poolcirkel. Alleen bereikbaar per boot. Een enkeltje? Weet je het zeker?
3 De Feiten HET GEBIED Hornstrandir is een schiereiland vlak onder de poolcirkel met groene tafelbergen van ca. 500 m hoogte, fjorden, stille zandstrandjes en steile klifkusten. Een grote ijskap, de Drangajökull, sluit Hornstrandir min of meer af van de rest van IJsland. Een geweldig gebied voor wandelaars en natuurliefhebbers vanwege de afgelegen ligging (geen wegen noch permanente bewoning) en zijn status als natuurreservaat (wilde natuur, poolvossen, zeevogels). TOCHTMOGELIJKHEDEN Bergtochten te voet over het schiereiland Hornstrandir van 2, 3 en 7 dagen. ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD Wisselend per tocht van makkelijk, matig tot redelijk moeilijk. Mist, slecht weer en rivierdoorwadingen vragen ervaring in het beoordelen van gevaren. Je bent op Hornstrandir volledig op jezelf aangewezen, er zijn geen bemande hutten, geen mogelijkheden tot bevoorrading. Ook het weer kan de tocht verzwaren: storm, sneeuw en mist komen ook hartje zomer voor. Plan je tocht ruimer dan het aantal uren/dagen lopen. NAVIGEREN Kennis van kaart en kompas (gps) is absoluut noodzakelijk omdat mist de route onvindbaar kan maken. Er zijn enkele paden maar die zijn smal en soms nauwelijks herkenbaar, af en toe markeringen (steenmannetjes, houtstaken). BESTE TIJD Juli tot midden augustus wat wandelen betreft. Begin juli kan er nog veel sneeuw liggen op de bovenste toppen. Wie voor de vogels gaat, kan beter vanaf midden juni gaan. ER NAAR TOE Vliegen naar Reykjavik, binnenlandse vlucht (of bus) naar Isafjördur, dan met veerboot heen en weer naar Hornstrandir. OVERNACHTEN Wildkamperen. MEER FEITEN De steile klifkusten die hoog oprijzen vanuit zee wekken de indruk van een woest afwijzend land. Op de zeebodem rondom deze noordwestelijke fjorden van IJsland moeten vele scheepswrakken liggen. En ook oranje reddingshuisjes op strategische plekken in de baaien bevestigen op hun manier dat met Hornstrandir niet valt te spotten. Maar IJslanders zijn wel wat gewend. Met Vikingen als voorvaderen ruist hen een zekere rusteloosheid door de aderen en bezitten zij een portie durf en vastberadenheid. Dat verklaart het handjevol boerderijen dat zich generatie na generatie staande hield temidden van deze grimmige schoonheid langs de zee. Nergens ligt IJsland noordelijker, alleen op Hornstrandir komt de kustlijn in de buurt van de magische noordpoolcirkel. Dat wil zeggen, magisch voor wie al wat arctisch ruikt, naar vrijheid smaakt; wat meestal degenen zijn die uit gematigder streken tijdelijk hierheen reizen. Voor Vígnir Arnarsson, visser uit Bolungarvík ten zuiden van Hornstrandir, heeft die Daar woont s winters niemand meer noordelijke ligging niets magisch. Ik heb meegemaakt dat ijsschotsen vanaf de Noordpool hierheen dreven, tijdens winterse stormbuien. Vígnir Arnarsson is nog geen veertig en zijn staalblauwe ogen staan helder. Ik mag met hem ervaren wat het is om in je eentje in zijn boot uit vissen te gaan. Daar woont s winters niemand meer. Hij wijst naar het uit zee oprijzende land terwijl we er in een boog omheen varen. Zandstrandjes, halfronde baaien, felgroene bergweiden, het schuift allemaal voorbij onder een strakblauwe hemel. Alleen wij vissers, wij leven hier ook s winters. Nu gebaart Vígnir rondom naar de zee die zich op dit moment zo rimpelloos zachtblauw toont dat je eerder badeentjes dan ijsschotsen zou verwachten. TAAI LEVEN Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw leefden kleine families op Hornstrandir en in baaien zoals Hornvík en Hælavík staat op de plaats van de oorspronkelijke Korstmos. Vaak duizenden jaren oud. Een poolvos moeder en jong
4 Rugzak? Reuszak zul je bedoelen. Geen zorgen, want die is echt niet noodzakelijk. boerderij nu het zomerhuis van hun kleinkinderen. Bij boerderij schuiven beelden langs van struise koeien met zwaaiende uiers, wuivend graan en het gebrom van een tractor ergens ver weg op een weidse akker. Zo n boerderij dus niet. De IJslandse versie, in elk geval die van Hornstrandir, was die van een klein huis opgetrokken uit een combinatie van alles wat voorhanden was: steen, turf, aangespoeld hout stal en woongedeelte aaneen zodat zo min mogelijk warmte verloren ging met een kleine huisweide waaruit de meeste stenen verwijderd waren en waar alleen de grote engelwortel welig groeide. Verderop bij de baai lag een kleine overnaadse boot, de roeispanen binnen boord maar direct klaar om te water gelaten te worden. Op de groene hellingen die achter baai en boerderij oprezen, graasden schapen die elk voedzaam sprietje tussen de moerassen wisten te vinden. Solo dwars door IJsland Over Hornstrandir wandelen betekent als wandelaar zelfvoorzienend zijn: tentje en eten mee want onderweg is er niets dan wilde natuur. Toch hoeft je rugzak niet zo enorm te zijn als die van Jolanda. Zij had immers een ander plan: in de zomer van 2006 trok Jolanda in haar eentje over IJsland. In 40 dagen liep zij met rugzak en tentje vanaf Hornstrandir naar Skógar aan de zuidkust, langs geisers en hete bronnen, over gletsjers, door eindeloze moerassen en over roodoranje bergen. Het verhaal van Jolanda s solotocht over IJsland is opgenomen in haar recente foto- en verhalenbundel Poollicht. Ook geeft zij multimediapresentaties over deze reis. Info: TRAAG EN TEVREDEN Dan waren er nog de klifkusten. In het voorjaar broeden talloze zeevogels papegaaiduikers, Jan van Genten en Noordse stormvogels - op richels in de tot vijfhonderd meter oprijzende rotswanden en hun eieren vormden een interessante aanvulling op de doorgaans karige maaltijden. Dat eierrapen was niet zonder gevaar, maar wat was dat wel op Hornstrandir? Eerst liep je urenlang omhoog en bovenlangs de klif, dan werd je aan een touw omlaag gelaten om de eieren te verzamelen temidden van pikkende snavels en scherpe rotspunten. Op zo n eierraperspaadje loop ik over de klifberg Axarbjarg even ten zuiden van Látravík waarvan, als ik mij omdraai, nog net de kleine feloranje vuurtoren zichtbaar is. Ik ben alleen, met een rugzak waaruit ik dagen zoniet wekenlang kan putten. Ik loop in de wind met links van mij de zee, pal boven mijn hoofd de grote mantelmeeuwen die hun duikvluchten langs de klifkust maken en rechts de bergen van Hornstrandir vol naamloze meren en rivieren. In het trage tempo van mijn benen wandel ik met niets anders aan mijn hoofd dan waar ik vannacht zal slapen. Die vrijheid om zomaar midden in de wildernis je tentje neer te prikken is waardevol in een wereld waarin we dikke muren tussen ons en de natuur optrekken. Hierbuiten wandelend in de wind mis ik de luxe en spullen van thuis niet. LIEVER ALLEEN De man van de veerboot, die mij drie dagen terug met nog vijf anderen in zijn zodiac bij Adalvík aan land zette, keek mij bevreemd aan toen ik als laatste overboord het zeewater in plonsde en hij mij mijn rugzak overhandigde. Een enkeltje naar Hornstrandir, je weet het zeker?, informeerde hij. Eerder die ochtend was mij al te verstaan gegeven dat wandelaars doorgaans een retourtje kopen, want Hornstrandir is geen plek om te blijven en zeker niet in hun eentje. Ik zei maar niks. Meestal weten juist degenen die zelf nooit de stilte van een avond in de bergen hoorden, je haar
5 Bizar maar betoverend: vuur uit de bodem en ijs aan de horizon. fijn te vertellen hoe luid daarboven de wolven huilen. Of de poolvossen in dit geval, al heb ik die niet horen huilen. Alleen doordat ik zelf stil langs het strand zat, onbeweeglijk zoals vermoeide maar tevreden wandelaars dat kunnen, naderden twee poolvossen, een grote en een kleine, me tot op enkele passen afstand. Zonder het geringste geluid te maken, scharrelden moeder en jong over de keien tussen het aangespoelde drijfhout op zoek naar iets eetbaars. Ineens ging de moedersnuit omhoog, haar lijf ter grootte van een forse kat bevroor en donkerbruine ogen staarden mij aan het kleintje De zomerhuisjes van Búdir in Hælavík. Vígnir Arnarsson is visser uit Bolungarvík, een dorpje ten zuiden van Hornstrandir. had niets in de gaten en dribbelde verder met zijn neus boven het strand. Zo n moment is waarom ik hier in mijn eentje wil zijn. HETE GROND Poolvossen waren de enige landzoogdieren die de Noorse Vikingen welkom heetten toen deze in de negende eeuw de kusten van dit eiland kwamen bevolken. Zij troffen een land vol gletsjers dat zij daarom ijsland doopten. Ook Hornstrandir kent een gletsjer, de Drangajökull, die met zijn twintig kilometer lengte het schiereiland min of meer afsluit van de Modern reddingshuisje, Furufjördur. rest van IJsland. Glinsterend als een witte kies bereikt die enorme ijsmassa een hoogte van 851 meter en dat is hoog, zeker gezien vanuit Reykjarfjördur, de baai die aan de noordoostelijke uitlopers van de Drangajökull ligt. In deze baai sta ik, uitermate onverwacht, ineens voor een geheel verwarmd openluchtbad. Het helderblauwe water dampt en er hangt een ongekende stilte bij zo n plek die ik bij uitstek associeer met herrie en geschreeuw, een zwembad. Ik gooi mijn bezwete kleding uit en glijd het vulkanische water in, in een fantastisch dertig-graden-droombad omgeven door een decor schitterender dan welke Middeleeuwse fresco-schilderaar ooit uit zijn penseel gekregen heeft. Nog altijd is er geen mens te bekennen. Bizar maar betoverend: vuur uit de bodem en ijs aan de horizon. Ik drijf rondjes voor zwemmen is het echt te heet - en laat die oerkrachten op me inwerken. VURIGE BARST Dwars door IJsland loopt een vulkanische grens, het eiland opgestuwd waar twee tektonische platen elkaar raken. Op IJsland kom je daarom regelmatig warme bronnen tegen. Alleen Hornstrandir is daarop een uitzondering, want Reykjarfjördur is de enige plaats met thermische activiteit op het hele schiereiland. Hornstrandir ligt dan ook het verst van de vurige barst verwijderd die IJsland doormidden snijdt. In de hoofdstad Reyjavík worden de straten s winters sneeuwvrij gehouden door een buizenstelsel onder de tegels gevuld met warm vulkanisch water, op Hornstrandir blijft het bij een zwembadje. Hier zijn niets eens wegen: wie hier vroeger woonde, redde zich met boot, paard of eigen benen. Sinds 1974 is Hornstrandir officieel natuurreservaat en behalve het ontbreken van infrastructuur mag hier ook niet langer gejaagd worden
6 Met thermisch water verwarmd openluchtzwembadje in Reykjarfjördur. Uitzicht vanaf Skalarkambur. met als gevolg dat de poolvos minder schuw en geen zeldzame verschijning is. Ook vind je hier in tegenstelling tot de meeste andere bergweiden van IJsland geen schapen meer. Dat is zonder meer een zegen voor de vegetatie die je daardoor uitbundig kunt noemen, zij het met enige humor want een uitbundige wilde bloemenwei op IJsland is nog altijd geen Keukenhof. Kortom, voor wie al wat arctisch ruikt, naar vrijheid smaakt meestal degenen, die uit gematigder streken tijdelijk hierheen reizen, zoals ik is Hornstrandir wat het nog altijd voor zijn IJslandse Vikingnazaten is: een woest en afwijzend land met een grimmige schoonheid die je voorgoed doet beseffen hoe waardevol juist die stukken wereld zijn waar wegen ontbreken. Er zijn drie tochtmogelijkheden van resp. 2, 3 of 7 dagen en variërend in moeilijkheidsgraad. De tweedaagse tocht is makkelijk en voert over een gemarkeerd pad van fjordbaai naar fjordbaai. De driedaagse is matig moeilijk, deels over paden en deels gemarkeerd, een uitzichtrijke tocht over bergruggen langs een fjord. De zevendaagse is een schitterende wilde tocht langs fjorden, over heuvels en bovenlangs de klifkust. Een redelijk moeilijke tocht met rivierdoorsteken. Grotendeels ongemarkeerd, soms over paden. Meer gedetailleerde informatie over deze tochten, uitrusting en voorbereiding vind je in een pdf op onze website. oppad.nl Download de pdf met praktische informatie Zelf (berg)wandelen in Hornstradir?
Hornstrandir IJsland, bergwandelen
WA N D E L E N ò f i e t s en ò s k a t en ò k an o ë n Informatieblad bij het artikel Enkeltje Hornstrandir, het ándere IJsland, in Op Pad 5-2008, pag. 124-129. Hornstrandir IJsland, bergwandelen Tekst
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieIJsland WesQjorden Hornstrandir 2016
Pagina 1 van 5: IJsland Hornstrandir, Rugzak Trekking op de Grens van Land en Zee IJsland WesQjorden Hornstrandir 2016 10 Daagse rugzak trekking op de grens van land en zee De pittige rugzaktrekking door
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatiePOOLLICHT FOTOREIS. Exclusieve. Lofoten, noord-noorwegen
Exclusieve POOLLICHT FOTOREIS Lofoten, noord-noorwegen Het noorderlicht ervaren levert gegarandeerd kippenvel op, maar hoe maak je er kwalitatieve beelden van? Het fotografisch vastleggen kan je soms zó
Nadere informatiePOOLLICHT FOTOREIS. Lofoten, noord-noorwegen
POOLLICHT FOTOREIS Lofoten, noord-noorwegen Het noorderlicht ervaren levert gegarandeerd kippenvel op, maar hoe maak je er kwalitatieve beelden van? Het fotografisch vastleggen kan je soms zó in beslag
Nadere informatie1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.
Nadere informatieNAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.
Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.
Nadere informatieHURTIGRUTEN: EXPEDITIE IJSLAND - ZUID-GROENLAND - DISKOBAAI
HURTIGRUTEN: EXPEDITIE IJSLAND - ZUID-GROENLAND - DISKOBAAI Het eiland van vuur en ijs in combinatie met de Arctische schoonheid van Groenland. De groene weiden in het zuiden van Groenland staan in schril
Nadere informatieVraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2
Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker
Nadere informatieKrabbie Krab wordt Kapper
E-boek Geschreven en Vormgeving Esther van Duin Copyright Esthers Atelier www.esthersatelier.nl email info@esthersatelier.nl Krabbie Krab wordt Kapper Krabbie krab was een kunstenaar. Hij maakte beelden
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieLe tour du Mont Ventoux 2014
Le tour du Mont Ventoux 2014 Geen berg zo hoog of... deel 2 waar gaan we heen? 16 december 2013 Fietstocht Mont Ventoux, Pagina 1 Waar ben ik aan begonnen...? Nou, om eerlijk te zijn weet ik dat wel. Maar
Nadere informatieExodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje
Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieIk ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen
De ezel van Bethlehem Naar een verhaal van Jacques Elan Bewerkt door Koos Stenger Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen over iets wat er met me gebeurd is. Het
Nadere informatieNaam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?
Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een
Nadere informatieLiturgie voor de viering op 24 april 2016 om 10.00 uur in de Lichtkring met de Catechesegroep Gehandicapten Hoofddorp
Liturgie voor de viering op 24 april 2016 om 10.00 uur in de Lichtkring met de Catechesegroep Gehandicapten Hoofddorp Ouderling van dienst is Burg Anker Diaken is Alma van Hengel De piano wordt bespeeld
Nadere informatiedichtbij of ver van hier Mijn geheime plek
Mijn geheime plek Een stil plekje, voor mij alleen. Mijn plekje, daar ga ik vaak heen. Want dat plekje, is heel speciaal voor mij. En op dat plekje, voel ik me vrij. In elk seizoen van het jaar, Vind je
Nadere informatieInspiratie voor inspiratie
mei 2014 nr.6 VAKANTIE 1/9 De pelgrim alles begint met verlangen je mag het ook heimwee noemen of zingen van je bloed alles begint met verlangen de tocht van de pelgrim was eerst maar een droom naar ver
Nadere informatieEr vaart een boot op het grote meer
Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer, met discipelen en de Heer. Maar bij storm en lelijk weer, roepen de vrienden: Help ons Heer! De Here zegt dan: Zwijg,wees stil.
Nadere informatieTeksten van Wereldlichtjesdag 12 december 2015. Gedicht: Kaarsenlicht
Teksten van Wereldlichtjesdag 12 december 2015 Gedicht: Kaarsenlicht Omdat ieder lichtje een verhaal is groter dan alle woorden van missen en dood van liefde levensgroot die we ooit spraken en hoorden
Nadere informatieAardrijkskundeproefwerk Hoofdstuk 6. Vakantielanden
Aardrijkskundeproefwerk Hoofdstuk 6 Vakantielanden Het klimaat is in Zuid-Europa anders dan in Nederland. In de zomer is het er warm en droog, in de winter is het er ongeveer zoals zomers in Nederland.
Nadere informatie2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen
Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng
Nadere informatieVerteld door Schulp en Tuffer
Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder
Nadere informatieOutback Australië. Je kunt een auto huren of kopen. Dat kan op veel plaatsen.
Outback Australië Voor mij is Australië een heel bijzondere plek. Waarom? Dat zal ik uitleggen. Het begon al toen ik voor het eerst in Australië kwam. Ik stapte uit het vliegtuig. Meteen merkte ik dat
Nadere informatieVerloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal
Verloren grond Murat Isik in makkelijke taal Moeilijke woorden zijn onderstreept en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 84. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Mijn geboorte Mijn verhaal
Nadere informatiePlanten en dieren in de duinen. Interactief verhaal
Interactief verhaal Doel: Leerlingen kennen na de les een aantal belangrijke eigenschappen van planten en dieren. Konijnen leven, hazen niet. Konijnen zijn sprinters, hazen zijn lange afstand renners.
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieWelkom in de kerkschoolgezinsdienst van zondag 16 februari 2014. Organist Cornelis Jacobi
Welkom in de kerkschoolgezinsdienst van zondag 16 februari 2014 Voorganger Organist Beamer ds Henk-Jan de Groot Cornelis Jacobi Welkom en mededelingen Zingen allemaal: - Goedemorgen welkom allemaal Goedemorgen,
Nadere informatieNovember 2010. Nieuwsbrief 1
Nieuwsbrief 1 Finse, Noorwegen Hallo! Welkom bij mijn eerste echte nieuwsbrief. Mijn intentie is om ongeveer elke 2 a 3 maanden een nieuwsbrief te maken met mijn belevenissen. Ik kreeg dit idee van mijn
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieInformatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieOVERSTEEK GROENLANDSE IJSKAP 2012
X- PLORE OVERSTEEK GROENLANDSE IJSKAP 2012 06 aug 14 sept Groenlandse ijskap 35 dagen LIVING AND CREATING ADVENTURE Groenlandse ijskap oversteek In augustus vertrekt er een bijzondere expeditie naar Groenland.
Nadere informatieInhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?
Nadere informatieIk heb geen zin om op te staan
Liedteksten De avonturen van mijnheer Kommer en mijnheer Kwel Voorbereiding in de klas: meezingen refrein Het Dorp Het is weer tijd om op te staan Maar ik heb geen zin Hij heeft geen zin Om naar m n school
Nadere informatiekilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet.
1 Ik vlieg. Ik vlieg met een snelheid van 28.000 kilometer per uur in een baan om de aarde. Een baan om de aarde wat klinkt dat toch stom. De Amerikanen zeggen het veel beter: in orbit. Ik ben in orbit.
Nadere informatieLiturgie voor de scholendienst 2015
Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking
Nadere informatieWest IJsland Ongerept reiscode: FLI0513 23 mei 2 juni 2013
West IJsland Ongerept reiscode: FLI0513 23 mei 2 juni 2013 ga op pad met award-winning natuurfotograaf én gepassioneerd IJslandkenner Theo Bosboom focus op fotografie van het ongerepte IJsland woeste kustlandschappen
Nadere informatieWees niet jaloers! Intro. Wat is jaloersheid? blok E - nivo 1 - avond 6
Wees niet jaloers! blok E - nivo 1 - avond 6 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugkoppeling en intro 19.20 Wat is jaloersheid? 19.30 Jaloersheid, waar komt het vandaan? 19.45 Jezus
Nadere informatieAvontuurlijke zeilreizen. Arctische zeilexpedities. in 2016. niet meer dan. 4 gasten. meedoen met zeilen en navigatie. Lekkere keuken.
meedoen met zeilen en navigatie Avontuurlijke zeilreizen in 2016 Arctische zeilexpedities niet meer dan 4 gasten Lekkere keuken Foto: De mooiste zeereizen in 2016 zeilen met de Mae West MW1 Zeereis Rotterdam
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieHet kasteel van Dracula
Uit het dagboek van Jonathan Harker: Het kasteel van Dracula 4 mei Eindelijk kom ik bij het kasteel van Dracula aan. Het kasteel ligt in de bergen. Er zijn geen andere huizen in de buurt. Ik ben moe. Het
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatie1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4
Inhoudsopgave Pagina: 1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4 3.1. 9 september: Huisduinen, Donkere Duinen 4 3.2. 20 september: Donkere Duinen 5 3.3. 27
Nadere informatieHet Verloren Ei. Geschreven door. Judie McEwen www.rogueartistsspeak.blogspot.com. Illustraties van. Dick Rink www.blog.dickrink.
Het Verloren Ei Geschreven door Judie McEwen www.rogueartistsspeak.blogspot.com Illustraties van Dick Rink www.blog.dickrink.nl Copyright 2011 Uil was net wakker geworden uit zijn dagelijkse middag dutje,
Nadere informatieMascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen!
Nieuwsbrief Mascha Pijnenborg Uitgave 1, 2011 Nieuw jaar, nieuwe ploeg, nieuwe fiets Een nieuw jaar is begonnen! Mijn oude ploeg bestaat nu écht niet meer en ik start nu officieel bij het nieuwe Dolmans
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieDe brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim
De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim
Nadere informatieReis informatie. North Atlantic Odyssey
Reis informatie TITEL North Atlantic Odyssey SCHIP Ortelius INSCHEPING Vlissingen ONTSCHEPING Longyearbyen Inclusief Alle maaltijden aan boord gedurende de reis, inclusief snacks, koffie en thee. Transfers
Nadere informatieKinderliedboekje Inhoudsopgave
Kinderliedboekje Inhoudsopgave Jezus is de goede herder...2 Hoor de vogels zingen weer...2 Dank U voor deze nieuwe morgen...3 Jezus is geboren...4 Zit je deur nog op slot...4 Dank U voor uw liefde Heer...4
Nadere informatieEXPEDITIE MET DE HONDENSLEDE OP SPITSBERGEN - NIEUW!
EXPEDITIE MET DE HONDENSLEDE OP SPITSBERGEN - NIEUW! Ga op avontuur in de voetsporen van ontdekkingsreizigers als Fritjof Nansen en ervaar hoe het is om te leven in een wereld van sneeuw en ijs. Tijdens
Nadere informatieSpelen met zand. Zandpaspoort voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar
Spelen met zand Zoals je hebt kunnen zien is zand heel interessant, maar zand is ook heel erg leuk. Je kunt er namelijk onwijs goed mee spelen! Zandpaspoort voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar Schrijf
Nadere informatieDagje naar zee. Yosei
Zandvoort We gingen met school een schoolreisje doen. We gingen naar Zandvoort met de bus. Het was een uur rijden. Kwart over tien eindelijk we zijn er. Toen ging ik met mijn groepje opdrachten doen. Het
Nadere informatieIk ben Linda (18 jaar), ik zit nu in het derde leerjaar van de MBO opleiding dierverzorging. Afgelopen winter heb
15-12-2010-24-02-2011 Ik ben Linda (18 jaar), ik zit nu in het derde leerjaar van de MBO opleiding dierverzorging. Afgelopen winter heb ik de tijd van mijn leven gehad! Ik heb de kans gekregen om in Finland
Nadere informatieMiniboekje. Van dromen naar doen. Na je pensioen. Mireille Goedkoop
Miniboekje Van dromen naar doen. Na je pensioen. Mireille Goedkoop Het leven is wat er gebeurt als je iets anders doet John Lennon Dit miniboekje geeft een impressie van de levenslustige ouderen die in
Nadere informatieWist je dat.. dan 70% van alle koraalsoorten ter wereld te vinden.
Beleef.. Raja Ampat Wist je dat.. Je 48 jaar bezig bent om alle eilanden te bezoeken... Je bent 48 jaar bezig wanneer je iedere dag een ander eiland in Indonesië bezoekt! Indonesie bestaat namelijk uit
Nadere informatieWE GAAN NAAR DENEMARKEN!
WE GAAN NAAR DENEMARKEN! We gaan weer naar Fanø, naar hetzelfde huisje als vorig jaar! We vertrekken op zaterdag 28 april, om ongeveer 8:00 uur. We rijden terug op zaterdag 5 mei. Zaterdag 28 april Zondag
Nadere informatieIJsland De mooiste kust- en bergwandelingen
Gabriele en Christian Handl IJsland De mooiste kust- en bergwandelingen 55 Wandelingen met GPS UITGEVERIJ ELMAR ROTHER WANDELGIDSEN Inhoudsopgave 4 Voorwoord....................................................
Nadere informatieHotel & Bungalows Changa Turkije Turkse Rivièra Adrasan
Hotel & Bungalows Changa Turkije Turkse Rivièra Adrasan 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Hotel & Bungalows Changa - (Turkije Turkse Rivièra Adrasan) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten
Nadere informatieeen zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd
Werkblad Ω Een tijd geleden... Ω Les : Rendierjagers Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de mensen konden schrijven. Ze woonden niet op een vaste
Nadere informatieKom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser
Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee
Nadere informatieVoel je vrij en liefdevol 7 oefeningen
Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatienooit Zeer ruw en onvoorzichtig zijn Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen Als een olifant door een porseleinkast gaan
Als een olifant door een porseleinkast gaan Zeer ruw en onvoorzichtig zijn Als één schaap over de dam is volgen er meer Als iemand het voorbeeld geeft, zijn er al snel meer mensen die dit voorbeeld volgen
Nadere informatieBeaugency, 18 mei 2007
Beaugency, 18 mei 2007 30 kilometer, totaal 303 kilometer Negenentwintig kilometer vanaf de kathedraal, zegt mijn routebeschrijving. Daar zie ik wel tegenop, vooral omdat de route helemaal de GR3 volgt.
Nadere informatieRätikon Bergwandelen, Oostenrijk
Praktische informatie bij het artikel Hoogalpien toeren Rätikon Bergwandelen, Oostenrijk Samenstelling: Frits Meijst Foto: Frits Meijst Het gebied De tochten Zwaarte Moeilijkheidsgraad Markering Navigeren
Nadere informatie(Naar Antoine de Saint- Exupéry)
(Naar Antoine de Saint- Exupéry) Tekst: Yvon Haan Toegevoegde teksten verteller: Pieter Kromhout Personages 1. Kleine prins 2. Piloot (de volgende personages kunnen dubbelrollen spelen) 3 Bloem 4. Koning
Nadere informatieNOACH EN DE ZONDVLOED
Bijbel voor Kinderen presenteert NOACH EN DE ZONDVLOED Geschreven door: E. Duncan Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Tammy S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatieLofoten: noorderlicht fotoreis
7-daagse fotoreis met Jolanda / 24-30 november 2016 Lofoten: noorderlicht fotoreis Vesterålsfjorden Op deze reis neem ik je mee naar fantastische plekjes op het Lofoten-eiland Austvågøya waar je zowel
Nadere informatieVandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen
Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie
Nadere informatieMeer over onze slechtvalken. Even voorstellen. Echte natuur
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieZondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help!
Zondag 16 februari 2014 Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr. Klaas Keimpema Pianist en dirigent schoolkoor: dir. Adriaan Stuij Welkom -
Nadere informatieBEGELEIDE MEERDAAGSE TREKKING LANGS DE LAUGAVEGUR
BEGELEIDE MEERDAAGSE TREKKING LANGS DE LAUGAVEGUR Deze wandelreis in internationaal gezelschap focust volledig op de Laugavegur, de bekendste trekking van IJsland die in 7 dagen van het geothermisch gebied
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Nieuw Zeeland Inhoud Abel Tasman Belangrijke gegevens Maori's De bijzondere dingen van Nieuw-Zeeland De kust Het klimaat De vlag 1: Abel Tasman De Nederlandse ontdekkingsreiziger en zeeman Abel Tasman
Nadere informatiePolar Bear Special. M/V Plancius
Polar Bear Special M/V Plancius 9-daagse expeditiecruise Van Longyearbyen naar Longyearbyen Vertrekdatum 28 augustus 2018 De beste gelegenheid om de koning van de Noordpool te spotten! Een expeditie naar
Nadere informatie2017 editie ON THE ROCKS
20 ed iti 17 ON THE ROCKS e 2017 ARCTIC BEGELEIDE REIS Kijk om u heen tijdens uw cruise op de Noord-Atlantische Oceaan en u zal zien wat dit poolgebied zo fantastisch maakt. Gigantische gletsjers, glasheldere
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot
Nadere informatieFjäll-wandeling: Fulufjället
Fjäll-wandeling: Fulufjället 5-daagse wandeling in nationaalpark Fulufjället, Midden-Zweden Tijdens dit avontuur wandelen we 5 dagen over de verlaten, woeste hoogvlakte die het nationaalpark Fulufjället
Nadere informatieINHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer...
INHOUD Inleiding...6 1 Aardbevingen...8 2 Bergen... 10 3 Bosbranden... 12 4 Koraal... 14 5 Lawines... 16 6 Meteorieten... 18 7 Onweer... 20 8 Opwarming van de aarde... 22 9 Orkanen... 24 10 Overstromingen...
Nadere informatieIJsland. Rick Balkenende, 30 Juni-22 Juli
IJsland Rick Balkenende, 30 Juni-22 Juli En daar sta je dan, op het vliegveld van Keflavik, je kent niemand en hebt geen idee waar je heen moet. Iedereen om je heen spreekt in een vreemde taal waar geen
Nadere informatieLiedjes Kerstmusical: Volg die ster
14-1: Waar ben je geboren Waar ben je geboren, waar kom je vandaan Waar is het begonnen, waar is het ontstaan Waar ken jij de weg zelfs met je ogen dicht Waar ben je geboren, waar zag jij het licht Iedereen
Nadere informatieIvonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?
100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk
Nadere informatieInhoud 1. De zee is groot 2. Zonder zee geen leven 3. Golven 4. De zee is zout 5. De zee en rivieren 6. De kleur van de zee
De zee Inhoud. 1. De zee is groot 3 2. Zonder zee geen leven 4 3. Golven 5 4. De zee is zout 6 5. De zee en rivieren 7 6. De kleur van de zee 8 7. De kust en de branding 9 8. Sporten op zee 10 9. Werken
Nadere informatiezomer Vakantie zomer
NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken
Nadere informatie1 In het begin. In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde.
1 In het begin GENESIS 1:1-25 In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde. De aarde is nat en donker. God wil van de aarde iets heel moois maken.
Nadere informatieEen week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.
Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor
Nadere informatieNOACH EN DE ZONDVLOED
Bijbel voor Kinderen presenteert NOACH EN DE ZONDVLOED Geschreven door: E. Duncan Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Tammy S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatieWEEK 1. we zetten de deur open voor onze vrienden. sleutel van. gastvrijheid. Godsdienst OV 1 - advent 2008 - LC
WEEK 1 we zetten de deur open voor onze vrienden sleutel van gastvrijheid WEEK 1 Het verhaal van de oude poortwachter laat de sleutel blinken zoals die van Simeon zo kan je de deur openen om Jezus welkom
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieGROEPSREIS VAN VUUR TOT IJS - IJSLAND EN GROENLAND
GROEPSREIS VAN VUUR TOT IJS - IJSLAND EN GROENLAND 9-daagse Engelstalig begeleide rondreis waarbij IJsland en Groenland worden gecombineerd. Hoewel deze 2 exotische eilanden relatief dicht bij elkaar liggen,
Nadere informatie