Bijlage 7 Achtergrondrapport Externe veiligheid MER Haven-Stad

Transcriptie

1 Bijlage 7 Achtergrondrapport Externe veiligheid MER Haven-Stad

2 Inventarisatie externe veiligheid MER Haven-Stad

3 Inventarisatie externe veiligheid MER Haven-Stad Definitief versie september 2017 Y.E. Moulijn-Oonk J. Satter Ebbehout EA Zaandam Postbus EE Zaandam Pagina 2 van 25

4 INHOUD 1 Inleiding 4 2 Wet- en regelgeving en lokaal beleid Landelijke wet- en regelgeving Huidige wetgeving Toekomstige wetgeving (Omgevingswet) Spelregels externe veiligheid in Omgevingswet Lokaal beleid Het geldende beleid Toetsing aan het lokale beleid Spelregels in verband met het lokale beleid 11 3 Inrichtingen Inventarisatie Bevi-inrichtingen Inventarisatie inrichtingen vallend onder het Activiteitenbesluit Milieubeheer Inventarisatie vuurwerkverkooppunten Spelregels en randvoorwaarden in verband met inrichtingen 14 4 Transportroutes Inventarisatie transportroutes gevaarlijke stoffen Hoofdtransportroutes Lokale transportroutes Wachtplaatsen en bunkerschepen Spelregels en randvoorwaarden in verband met transportroutes Vliegroutes Toetsing aan het Luchthavenindelingbesluit Schiphol 19 5 Buisleidingen Inventarisatie buisleidingen met gevaarlijke stoffen Spelregels en randvoorwaarden voor buisleidingen 22 6 Conclusie 23 Bijlage 1: Bouwmaatregelen aandachtsgebieden 24 Pagina 3 van 25

5 1 Inleiding Haven-Stad vormt een ambitieus programma van de gemeente Amsterdam voor de geleidelijke ontwikkeling van gemengd stedelijk gebied in het westen van de stad, binnen de Ring A10 ten zuiden en noorden van het IJ. Haven-Stad, gelegen in het overgangsgebied van haven en stad en weergegeven in figuur 1, bestaat uit diverse deelgebieden waartussen én waarbinnen een gefaseerde planvorming en realisatie plaatsvindt. De ontwikkeling van Haven-Stad zal organisch verlopen. Dit vraagt enerzijds om flexibiliteit, maar ook om duidelijke kaders waarbinnen de ontwikkelingen gerealiseerd kunnen worden. Figuur 1. Plangebied MER Haven-Stad (rood omlijnd) Om de druk op de woningmarkt te verlichten wil de gemeente Amsterdam nieuwe woningen realiseren tot Een belangrijk deel hiervan zal in Haven-Stad plaatsvinden. Om de mogelijkheden van dit plan te onderzoeken is een eerste inventarisatie gemaakt van de beperkingen zoals deze momenteel gelden. Dit rapport behandeld de beperkingen en aandachtspunten voor het aspect externe veiligheid. Voor deze eerste inventarisatie is uitgegaan van de huidige, vergunde situatie. Er zijn geen (nieuwe) risicoberekeningen gemaakt. Hoofdstuk 2 beschrijft de huidige en toekomstige situatie met betrekking tot wet- en regelgeving, alsmede het lokale beleid. De resultaten van de inventarisatie zijn per type risicobron weergeven in de hoofdstukken 3 tot en met 5. Hoofstuk 6 beschrijft de conclusies. In bijlage 1 zijn bouwmaatregelen opgenomen zoals die in de toekomst gaan gelden in de Omgevingswet voor de vestiging van nieuwe gebouwen binnen aandachtsgebieden. Pagina 4 van 25

6 2 Wet- en regelgeving en lokaal beleid 2.1 Landelijke wet- en regelgeving Huidige wetgeving Externe veiligheid gaat over het beheersen van de risico's die ontstaan voor de omgeving bij het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen als benzine, LPG en toxische gassen. De externe veiligheidsregelgeving voor inrichtingen ligt vast in het Besluit Externe Veiligheid voor Inrichtingen (Bevi) en de bijbehorende Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen (Revi). De externe veiligheidsrichtlijnen voor het transport van gevaarlijke stoffen zijn vastgelegd in het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt) en de bijbehorende Regeling Basisnet (hierna: Basisnet). Voor buisleidingen geldt het Besluit Externe veiligheid buisleidingen (Bevb). De regelgeving voor externe veiligheid kent twee grootheden waaraan getoetst wordt bij het nemen van een besluit: het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR). Plaatsgebonden risico (PR) Het PR is een maat voor de veiligheid van het individu op een bepaalde locatie. Het PR heeft een wettelijk vastgelegde grenswaarde van maximaal 10-6 per jaar. Dit betekent dat de kans op overlijden van een persoon als direct gevolg van handelingen met gevaarlijke stoffen maximaal 1 op een miljoen per jaar mag zijn. Op locaties waar het risico hoger is, mogen geen nieuwe kwetsbare objecten 1 worden gesitueerd en in beginsel ook geen nieuwe beperkt kwetsbare objecten 2. Groepsrisico (GR) Het GR heeft ten opzichte van het PR een extra dimensie; het wordt namelijk beïnvloed door het aantal personen dat zich binnen het invloedsgebied van mogelijke ongevallen bevindt. Het groepsrisico wordt weergegeven in een grafiek. In de grafiek wordt de groepsgrootte van aantallen slachtoffers (x-as) uitgezet tegen de cumulatieve kans dat een dergelijke groep slachtoffer wordt van een ongeval (y-as). Hoe groter de groep slachtoffers kan zijn, hoe lager de kans op een dergelijk ongeval mag zijn. Het GR kent een richtwaarde, de zogenaamde oriëntatiewaarde. Deze oriëntatiewaarde, vaak aangeduid met "1, geeft weer wat de algehele politiek-maatschappelijke opvatting is over de aanvaardbaarheid van een kans op een ramp met een groep slachtoffers. Door het groepsrisico te vergelijken met de oriëntatiewaarde legt het bevoegd gezag verantwoording af of de kans op een groep slachtoffers voor haar acceptabel is. 1 Onder kwetsbare objecten worden, ingevolge de definitie van artikel 1 uit het Bevi o.a verstaan: woningen en woonschepen, gebouwen waar minderjarigen, ouderen, zieken of gehandicapten verblijven, gebouwen waarin doorgaans grote aantallen mensen verblijven en kampeer- en andere recreatieterreinen. 2 Onder beperkt kwetsbare objecten worden, ingevolge artikel 1 van het Bevi o.a. verstaan: dienst- en bedrijfswoningen, kantoorgebouwen, hotels, restaurants, sporthallen, zwembaden, speelterreinen en bedrijfsgebouwen. Pagina 5 van 25

7 Verantwoording groepsrisico Het bevoegd gezag dient bij de (ruimtelijke) besluitvorming de hoogte van het groepsrisico ten gevolge van activiteiten met gevaarlijke stoffen (bij inrichtingen en bij het vervoer daarvan) te verantwoorden. Deze verplichting volgt uit betreffende wet- en regelgeving die op die specifieke activiteit met gevaarlijke stoffen van toepassing is, Het bestuur van de veiligheidsregio dient bij het nemen van een besluit in de gelegenheid te worden gesteld advies uit te brengen over het groepsrisico, de zelfredzaamheid en de mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp of zwaar ongeval. In de verantwoording van het groepsrisico moeten de volgende punten worden behandeld: a) de aanwezige en de op grond van het besluit te verwachten dichtheid van personen in het invloedsgebied van de risicobron(nen); b) het groepsrisico op het tijdstip waarop dat besluit wordt vastgesteld en de bijdrage van de in dat besluit toegelaten kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten aan de hoogte van het groepsrisico, vergeleken met de oriëntatiewaarde; c) indien mogelijk, de maatregelen bij de risicobron(nen) ter beperking van het groepsrisico; d) indien mogelijk, de maatregelen ter beperking van het groepsrisico die in dat besluit zijn opgenomen; e) de voorschriften ter beperking van het groepsrisico die het bevoegd gezag voornemens is te verbinden aan de voor een inrichting te verlenen omgevingsvergunning; f) de voor- en nadelen van andere mogelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen met een lager groepsrisico; g) de mogelijkheden en de voorgenomen maatregelen tot beperking van het groepsrisico in de nabije toekomst; h) de mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp, waarvan de gevolgen zich uitstrekken buiten de risicobron(nen); i) de mogelijkheden voor personen die zich bevinden in het invloedsgebied om zich in veiligheid te brengen indien zich een ramp voordoet Toekomstige wetgeving (Omgevingswet) Evaluatie instrument groepsrisico Naar aanleiding van kritiek van beide Kamers op het groepsrisico is dit instrument geëvalueerd en is besloten tot modernisering van het beleid voor externe veiligheid. De vernieuwing is er op gericht dat het bevoegd gezag omgevingsveiligheid als ontwerpvariabele meeneemt. In deze ontwerpfase zijn nog meerdere keuzes mogelijk, zoals een keuze voor een andere, minder risicovolle locatie of voor het voorschrijven van maatregelen die het aantal mogelijke slachtoffers bij een ongewoon voorval verminderen. Om dit te realiseren stapt het kabinet af van de abstracte risicoafweging m.b.t. het groepsrisico. Pagina 6 van 25

8 Aandachtsgebieden rond risicobronnen Hiervoor in de plaats komt een werkwijze met aandachtsgebieden rond risicobronnen, ook wel de schillenbenadering genoemd (zie Figuur 2). Deze aandachtsgebieden voor brand, explosie of een gifwolk zijn afgeleid van de relevante scenario s waar een brand, explosie of gifwolk optreedt. Vergeleken met het huidige invloedsgebied waarin de regelgeving nu om een groepsrisicoafweging vraagt, is de omvang van het afwegingsgebied kleiner geworden. De verkleining gaat om een toespitsing van aandachtsgebieden tot die gebieden die wezenlijk van belang zijn voor de verantwoording van het groepsrisico. Figuur 2. Schillenmodel Maatregelen binnen aandachtsgebieden Deze aandachtsgebieden worden opgenomen in het omgevingsplan en binnen de aandachtsgebieden kunnen aanvullende maatregelen genomen worden om de bescherming van burgers binnen gebouwen en daarbuiten te vergroten. Deze maatregelen kunnen worden voorgeschreven en juridisch worden geborgd doordat het aandachtsgebied in beginsel samenvalt met het (bouw)voorschriftengebied. Het kan dan gaan om aanvullende bouwvoorschriften of daaraan gelijkwaardige maatregelen die betrekking hebben op de inrichting van het gebied, personendichtheden, communicatie of combinaties hiervan. Het voorschriftengebied staat standaard aan. Het bevoegd gezag kan deze voorschriftengebieden in het belang van de integrale afweging ook uitzetten voor (een deel van) het aandachtsgebied. Dit moet met een apart besluit worden geregeld. Meer duidelijkheid voor bestuurders en burgers De aanwijzing van aandachtsgebieden en voorschriftengebieden vergroot de duiding van het handelingsperspectief van de burger. Het systeem heeft daardoor meerwaarde boven de oude groepsrisicobenadering. Door de focus op omgevingsmaatregelen is het systeem duidelijker voor de verantwoordelijke bestuurders. Pagina 7 van 25

9 2.1.3 Spelregels externe veiligheid in Omgevingswet Voor het plangebied zijn enkele spelregels en randvoorwaarden op te stellen in verband met het thema externe veiligheid, zoals die in de toekomst (naar verwachting vanaf 2019) voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zullen gelden vanuit de Omgevingswet: - De normering en spelregels voor het plaatsgebonden risico blijven gelijk aan die in de huidige wet- en regelgeving; - In het omgevingsplan moeten aandachtsgebieden worden opgenomen voor brand, explosie en toxisch; - Tevens moeten voorschriftengebieden worden aangewezen waarbinnen (bouwkundige) maatregelen gelden. De voorschriftengebieden zijn in principe gelijk aan de aandachtsgebieden, tenzij het bevoegd gezag besluit deze te verkleinen of zelfs uit te zetten. Dit zal met een apart besluit moeten worden geregeld, inclusief een goede motivatie. Voor intensieve woningbouw (zoals men in Haven Stad van plan is) lijkt het vanuit veiligheidsperspectief het beste om de voorschriftengebieden aan te laten staan, zodat de bewoners een acceptabel beschermingsniveau krijgen. - In Bijlage 1 staat een overzicht van de maatregelen zoals die zijn opgenomen in de consultatieversie van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Deze maatregelen gaan gelden voor nieuwbouw binnen de aandachtsgebieden. Het lijkt verstandig om, vooruitlopend op de Omgevingswet, deze maatregelen ook al op te nemen in bestemmingplannen die worden opgesteld vóór het van kracht worden van de Omgevingswet. De opdrachtgever van dit rapport wil graag op digitale plankaarten de toekomstige aandachtsgebieden opnemen, zodat planontwikkelaars daar alvast rekening mee kunnen houden. Op moment van schrijven van dit rapport zijn de aandachtsgebieden echter nog niet definitief bepaald door het Ministerie van I&M. Voor sommige risicobronnen worden zelfs nog verkennende berekeningen uitgevoerd. Het is de verwachting dat eind 2017 meer duidelijkheid bestaat over de uiteindelijke afstanden. Zodra deze afstanden bekend zijn bij de Omgevingsdienst NZKG, zullen wij de afstanden doorgeven aan de opdrachtgever van dit rapport. Het principe van aandachtsgebieden en voorschriften uit de Omgevingswet kan wel alvast worden toegepast binnen de huidige vereiste verantwoording van het groepsrisico. Als er bijvoorbeeld moet worden overwogen welke maatregelen mogelijk (en zinvol) zijn om het groepsrisico te beperken, dan kan men gebruik maken van de maatregelen zoals opgenomen in de consultatieversie van het Besluit kwaliteit leefomgeving (zie Bijlage 1 van dit rapport). Pagina 8 van 25

10 2.2 Lokaal beleid Het geldende beleid Gebiedsvisie externe veiligheid Westpoort De gebiedsvisie externe veiligheid Westpoort (d.d. 14 juli 2009) heeft tot doel het realiseren en behouden van een veilig gebied waar plaats is voor activiteiten met gevaarlijke stoffen en waar optimaal met ruimte wordt omgegaan. Het gebied Westpoort is een gebied bestemd voor havengebonden bedrijvigheid waar veel activiteiten met gevaarlijke stoffen plaatsvinden. Dit zijn activiteiten binnen bedrijven zoals opslag van gevaarlijke stoffen, maar ook het transport van gevaarlijke stoffen over weg, water, spoor en door buisleidingen. De gebiedsvisie beperkt zich tot het gebied binnen Westpoort dat in commercieel beheer is van Haven Amsterdam. De gebiedsvisie zelf geeft invulling aan de zaken met betrekking tot externe veiligheid waarvan de gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland het bevoegd gezag zijn. De gebiedsvisie kent enkele beleidsuitspraken voor externe veiligheid: Westpoort is een gebied waar geen mensen (mogen) wonen en zich ook geen kwetsbare groepen bevinden; Risicobronnen en (beperkt) kwetsbare bestemmingen worden in nieuwe situaties zoveel mogelijk gescheiden, waarbij specifiek aandacht uitgaat naar niet-zelfredzame functies die extra aandacht vragen vanuit rampenbestrijding; Bij het beoordelen van risicosituaties worden het plaatsgebonden risico, het groepsrisico en de mogelijke effecten en beheersbaarheid van de calamiteit betrokken conform de landelijke wetgeving; Voor de toepassing van de beleidsvisie zijn drie zones onderscheiden in het havengebied, deze zones zijn vastgelegd in de huidige bestemmingsplannen; Zone I biedt primair ruimte aan industrie (risicobedrijven) en is niet geschikt voor de komst van nieuwe en uitbereiding van bestaande risico-ontvangers; Zone II biedt ruimte aan arbeidsintensieve industrie, sluit risicobedrijven niet uit en word specifiek voorbereid op de daar mogelijk ramp- en ongevalscenario s; Zone III biedt ruimte aan bedrijvigheid en is minder geschikt voor de komst van nieuwe en uitbereiding van bestaande risicoveroorzakers. Deze uitgangspunten vertalen zich als volgt: Binnen heel Westpoort zijn geen nieuwe (bedrijfs-)woningen toegestaan; Binnen zone I zijn kwetsbare objecten in zijn geheel niet toegestaan en geldt voor beperkt kwetsbare objecten de eis dat deze zelfredzaam dienen te zijn; Binnen zone II zijn buiten de PR-10-6 /jaar contour zelfredzame kwetsbare objecten toegestaan. Verder zijn zelfredzame beperkt kwetsbare objecten toegestaan; In zone III zijn alle kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten buiten de PR-10-6 /jaar toegestaan. Binnen deze contour geldt dat alleen zelfredzame beperkt kwetsbare objecten zijn toegestaan; Hiernaast geldt uiteraard het landelijke wettelijke kader. In Figuur 3 zijn de industriegebieden met een EV-zonering binnen het plangebied van Haven-Stad weergeven. Het betreft een zone II en zone III gebied. EV-zone I komt niet voor binnen het plangebied. De Pagina 9 van 25

11 kaart dient slechts indicatieve doeleinden. De exacte ligging van de vastgestelde zonering is te vinden in de Gebiedsvisie externe veiligheid Westpoort. I II Figuur 3. EV-zones binnen plangebied Haven-Stad Voor het groepsrisico geldt dat in de Gebiedsvisie is vastgelegd dat een overschrijding van de oriëntatiewaarde wordt geaccepteerd, mits zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid geborgd zijn. Dit geldt alleen voor het gebied Westpoort. Uitvoeringsbeleid externe veiligheid Amsterdam Het Uitvoeringsbeleid Externe Veiligheid Amsterdam is een relevant lokaal beleidsstuk voor de rest van Amsterdam. Het beleid stelt, naast de landelijke eisen, dat objecten voor minder zelfredzame personen buiten de 100% letaliteitsgrens van snelle scenario s gesitueerd worden. Voor snelle scenario s kan gedacht worden aan ongevallen met brandbaar gas (explosie, wolkbrand e.d.). Afwijkingen hiervan moeten als specifiek beslispunt voorgelegd worden aan het bestuur. Tevens stelt het beleid dat de oriëntatiewaarde voor het groepsrisico niet overschreden mag worden. Indien er al sprake is van een overschrijding, mag deze niet verder toenemen. Afwijking hiervan dient als specifiek beslispunt voorgelegd te worden aan het bestuur Toetsing aan het lokale beleid Het lokale beleid in de vorm van het Uitvoeringsbeleid Externe Veiligheid Amsterdam en de Gebiedsvisie Pagina 10 van 25

12 externe veiligheid Westpoort leggen een aantal concrete belemmeringen op aan de ruimtelijke ontwikkelingen binnen Haven-Stad, te weten: - De gebiedsvisie Westpoort is gericht op het beëindigen van woonfuncties binnen Westpoort. Dat betekent dat er in Westpoort geen nieuwe (bedrijfs)woningen mogen worden gebouwd. Indien het bevoegd gezag dit wel wil, zal eerst de gebiedsvisie hierop moeten worden aangepast. - In het gebied rond de Vlothaven en Coenhaven zijn niet alle (beperkt) kwetsbare objecten toegestaan, daar de gebiedsvisie slechts zelfredzame (beperkt) kwetsbare objecten toestaat. Woningen zijn echter verboden (zie eerste punt); - In het gebied rond de Minervahaven geldt een beperking waarbij alleen zelfredzame beperkt kwetsbare objecten binnen de contour voor PR-10-6 gerealiseerd mogen worden; - In het gehele plangebied - m.u.v. Westpoort - mag de oriëntatiewaarde voor het groepsrisico niet overschreden worden Spelregels in verband met het lokale beleid Voor het plangebied zijn enkele spelregels en randvoorwaarden op te stellen in verband met het lokale beleid van de gemeente Amsterdam: - In Westpoort mogen geen nieuwe (bedrijfs)woningen worden gebouwd. Als het bestuur dit toch wil, zal men eerst de Gebiedsvisie moeten aanpassen. - Binnen de gebieden Vlothaven en Coenhaven mogen slechts zelfredzame (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden; - Op de Minervahaven mogen alleen zelfredzame beperkt kwetsbare objecten binnen de contour voor PR-10-6 /jaar gerealiseerd worden. Buiten deze contour mogen niet-zelfredzame (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden; - Voor de vestiging van gebouwen voor minder zelfredzame groepen geldt dat afwijken van bovenstaande lokale beleidsregels mogelijk is, mits er een goed gemotiveerde onderbouwing wordt opgesteld en er een apart bestuurlijk akkoord op wordt gegeven; - In het gebied Westpoort mag het groepsrisico overschreden worden, mits zelfredzaamheid en rampbestrijding geborgd zijn; - In de gebieden anders van Westpoort mag de oriëntatiewaarde niet overschreden worden, tenzij dit als specifiek beslispunt voorgelegd worden aan het bestuur. Dit geldt ook voor het vergroten van een eventueel reeds aanwezige overschrijding. Pagina 11 van 25

13 3 Inrichtingen 3.1 Inventarisatie Bevi-inrichtingen In het plangebied bevinden zich diverse bedrijven die externe veiligheidsrisico s met zich meebrengen. Dit betreft voornamelijk LPG-tankstations, BRZO-bedrijven en overige Bevi-bedrijven. Deze inrichtingen zijn weergeven in Figuur 4. Gezien de schaal van de kaart en nauwkeurigheid van het gebruikte programma dient de weergeven kaart slechts ter indicatie. Onder de kaart is in Tabel 1 gedetailleerde informatie over de risicobronnen weergegeven. Hierin zijn onder andere de grootte van het invloedsgebied en de PR10-6 -contour vermeld g A Legenda: Rood omlijnd: Plangebied Oranje vlak: Invloedsgebied Rood vlak: PR 10-6 /jaar risicocontour 12 Figuur 4. Overzichtskaart risicovolle inrichtingen binnen plangebied Pagina 12 van 25

14 Tabel 1. Overzicht inrichtingen binnen het plangebied Nr Naam inrichting PR 10-6 (m) Invloedsgebied BRZO LPGtankstation Bevi Bedrijfsactiviteit (m) Overig 1 Chemtura X Chemische industrie 2 Eurotank Opm 1 n.v.t. X Brandstof terminal Amsterdam 3 Heijchroom 45 n.v.t. X Metaalbewerking 4 Nuon Power n.v.t. 90 X Energiecentrale Generation 5 BP Heermink X LPG-tankstation Exploitatie B.V. 6 Windturbine 160 (opm 2) - Windturbine 7 Main BV x Brandstof terminal 8 Shipdock n.v.t. 80 X Scheepsreparatie 9 Cargill Soja BV n.v.t. 235 X Voedingsindustrie 10 BP Nederland BV 35 (opm 3) 150 X LPG-tankstation 11 Tankstation 40 (opm 4) 150 X LPG-tankstation Commandeur BV 12 Mons Energie BV 35 (opm 3) 150 X LPG-tankstation Opm 1: Voor Eurotank is een PR-contour bepaald in een vorm die niet eenvoudig in te tekenen is. Deze vorm past binnen de weergeven contour. Gezien deze contour buiten het plangebied ligt wordt dit verantwoord geacht. Opm 2. Het bestemmingsplan staat een windturbine toe met een ashoogte van 105 meter. Dit maakt de maximale tiphoogte 160 meter (1,5 x de ashoogte). Omdat de tiphoogte gelijk is aan de PR-10-6 is deze getekend op 160 meter. Opm 3. In het bestemmingsplan zijn afstanden aangehouden van 50 meter (BP Nederland BV) en 150 meter (Mons Energie BV). Een aanpassing van het bestemmingsplan geeft hierbij dus meer beschikbare ruimte. Tevens is er nog 45 meter afstand aangehouden op de Professionele Risicokaart. De in de tabel genoemde afstand geldt echter volgens de huidige wetgeving (2017). Opm 4. Een afstand van 110 meter wordt nog aangehouden op de Professionele Risicokaart. De in de tabel genoemde afstand geldt echter volgens de huidige wetgeving (2017). 3.2 Inventarisatie inrichtingen vallend onder het Activiteitenbesluit Milieubeheer In de periode tussen 2013 en 2015 is door de gemeente Amsterdam een inventarisatie gemaakt van alle aanwezige bedrijven in het havengebied, inclusief de bestemmingsplannen Sloterdijk I, II en III en het Cornelis Douwes terrein. Op basis van deze gegevens is t.b.v. onderhavig onderzoek voor Haven-Stad geïnventariseerd of er bedrijven in het gebied aanwezig zijn die voor externe veiligheid relevant zijn doordat zij onder het Activiteitenbesluit vallen. Uit onze inventarisatie volgt één bedrijf met een veiligheidsafstand. Het gaat om het bedrijf Lakeman Auto s/ AVIA (hierna AVIA), gevestigd aan de Isolatorweg 40. Dit bedrijf betreft een tankstation dat ook groengas (aardgas) levert aan wegverkeer. De maximale afstand die hiervoor aangehouden moet worden is 20 meter vanaf de bufferopslag en 15 meter vanaf de afleverzuil tot (beperkt) kwetsbare objecten. Deze contour is daarmee strenger dan de PR-10-6 /jaar, omdat er binnen deze contour geen beperkt kwetsbare objecten mogen vestigen. Dit bedrijf is in Figuur 4 opgenomen met de naam A Inventarisatie vuurwerkverkooppunten Voor zover bekend bevinden zich in het plangebied geen vuurwerkopslagen of verkooppunten. Mochten deze wel aanwezig zijn, dan is het aannemelijk dat de PR-10-6 /jaar risicocontour niet buiten de Pagina 13 van 25

15 inrichtingsgrenzen komt. Tevens hebben vuurwerkverkooppunten geen invloedsgebied. Hiermee zijn vuurwerkverkooppunten geen belemmering voor de ruimtelijke ontwikkelingen in Haven-Stad. 3.4 Spelregels en randvoorwaarden in verband met inrichtingen De spelregels en randvoorwaarden in verband met inrichtingen zijn opgesteld aan de hand van de PR 10-6 en het invloedsgebied: - Binnen de PR 10-6 risicocontour mogen geen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden. Alleen als er zwaarwegende redenen zijn om dit wel te doen, mogen binnen dit gebied beperkt kwetsbare objecten gerealiseerd worden. Woningen zijn dus uitgesloten; - Tussen PR 10-6 en de afstand voor 100% letaliteit voor het ongevalsscenario met brandbare gassen (LPG) mogen geen objecten bedoeld voor minder zelfredzame personen worden gevestigd. Denk hierbij aan kinderdagverblijven, basisscholen en bejaardentehuizen. Dit is i.v.m. de zelfredzaamheid. - Voor de vestiging van gebouwen voor minder zelfredzame groepen geldt dat afwijken van bovenstaande lokale beleidsregels mogelijk is, mits er een goed gemotiveerde onderbouwing wordt opgesteld en er een apart bestuurlijk akkoord op wordt gegeven; - Buiten de PR 10-6, maar binnen het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden, mits het groepsrisico verantwoord wordt en alternatieven met een lager groepsrisico worden onderzocht; - Buiten het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden zonder beperkingen. Pagina 14 van 25

16 4 Transportroutes 4.1 Inventarisatie transportroutes gevaarlijke stoffen In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de aanwezigheid van transportroutes voor gevaarlijke stoffen in het plangebied en hun externe veiligheidsrisico s. In het plangebied bevinden zich snelwegen, spoorroutes en een vaarweg welke allen opengesteld zijn voor het transport van gevaarlijke stoffen. Voor de aanwezige transportroutes geldt dat de contour voor PR 10-6 op de transportroute ligt. Daarmee blijft als beperking voor ruimtelijke ontwikkelingen het invloedsgebied over, waarbinnen een verantwoording van het groepsrisico verplicht is Hoofdtransportroutes In Figuur 5 en Tabel 2 zijn de hoofdtransportroutes weergeven ter indicatie. In de tabel zijn de transportroutes met PR-contour, invloedsgebied en PAG opgenomen. Het PAG staat voor Plasbrand Aandachtsgebied. Voor deze transportroutes dient ook rekening gehouden te worden met het scenario plasbrand en dienen voor ontwikkelingen binnen de PAG beschermende bouwkundige maatregelen uit het Bouwbesluit genomen te worden. IJ A A Figuur 5 Indicatieve kaart invloedsgebied transportroutes Legenda: Rood omlijnd: Plangebied Oranje vlak: Invloedsgebied Rood vlak: PR 10-6/jaar risicocontour Zwarte lijn: Waterweg Groene lijn: Spoorweg Blauwe lijn: Autoweg Pagina 15 van 25

17 Tabel 2. Overzicht van de transportroutes met hun risicoafstanden Modaliteit Route(deel) PR-contour 10-6 /jaar (m) Invloedsgebied (m) PAG (m) (opm 1) (opm 2) Weg A5 (opm 3) Ja, 30 m A Ja, 30 m Water IJ Nee Spoor Nee Nee Nee Opm 1: Voor alle transportroutes in het plangebied bevindt de PR-10-6 /jaar risicocontour zich op de transportroute zelf. Daarom hoeft hier geen rekening mee gehouden te worden voor ruimtelijke ontwikkelingen langs de transportroute, Opm 2: Voor het invloedsgebied is een afstand van 200 meter aangehouden op basis van artikel 8 van het Bevt. Deze 200 meter stelt de grens voor waarbinnen verantwoording van o.a. de hoogte van het groepsrisico en de verandering daarvan verplicht is, Opm 3: Voor de snelweg A5 is slechts een deel opgenomen in de Regeling Basisnet (tussen knooppunten Raasdorp en De Hoek). Het gedeelte van de snelweg A5 dat voor dit plangebied relevant is, was ten tijde van de inwerkingtreding van de Regeling Basisnet nog niet gerealiseerd. Deze weg wordt gebruikt voor veelvuldig transport van gevaarlijke stoffen dat voorheen over de A10 door Amsterdam ging. Daar er geen nieuwe transporttellingen hebben plaatsgevonden na de opening van de A5, wordt er voor nu uitgegaan van de waarden die ook gelden voor de rest van de A5. De verwachting is dat de daadwerkelijke actuele hoeveelheid transportbewegingen hoger is dan opgenomen is in de Regeling Basisnet. Dit zal echter geen significant verschil maken in veiligheidsafstanden Lokale transportroutes In Figuur 6 zijn de vastgestelde lokale transportroutes voor gevaarlijke stoffen door Amsterdam weergeven in het rood. Rood gearceerde gebieden zijn bestemd voor laad- en losactiviteiten. De roze wegen betreffen de eerder besproken autowegen (A5 en A10). Ook voor deze lokale transportroutes geldt de verantwoordingsplicht voor ruimtelijke ontwikkelingen binnen 200 meter van de transportroute. Hierdoor geldt de verantwoordingsplicht voor het gehele Cornelis Douwes terrein en het gehele gebied rond de Coen- en Vlothaven. Figuur 6. Lokaal transport gevaarlijke stoffen Pagina 16 van 25

18 4.1.3 Wachtplaatsen en bunkerschepen In Figuur 7 zijn de veiligheidscontouren te zien voor wachtplaatsen en bunkerschepen. Deze afbeelding is afkomstig van Atlas Amsterdam. Zoals te zien bevinden de contouren zich grotendeels op het water en op nietbebouwbaar gebied. Daarmee zullen deze veiligheidscontouren geen belemmering zijn voor het plan. Figuur 7. Bunkerschepen en wachtplaatsen Pagina 17 van 25

19 4.2 Spelregels en randvoorwaarden in verband met transportroutes De spelregels en randvoorwaarden in verband met transportroutes zijn opgesteld aan de hand van de PR 10-6 en het invloedsgebied: - Binnen de PR 10-6 risicocontour mogen geen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden. Alleen als er zwaar wegende redenen zijn om dit wel te doen mogen, binnen dit gebied beperkt kwetsbare objecten gerealiseerd worden. Woningen zijn dus uitgesloten; - Tussen PR 10-6 en de afstand voor 100% letaliteit voor het ongevalsscenario met brandbare gassen (LPG) mogen geen objecten bedoeld voor minder zelfredzame personen worden gevestigd. Denk hierbij aan kinderdagverblijven, basisscholen en bejaardentehuizen. Dit is i.v.m. de zelfredzaamheid. - Buiten de PR 10-6, maar binnen het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden, mits het groepsrisico verantwoord wordt; - Voor de vestiging van gebouwen voor minder zelfredzame groepen geldt dat afwijken van bovenstaande lokale beleidsregels mogelijk is, mits er een goed gemotiveerde onderbouwing wordt opgesteld en er een apart bestuurlijk akkoord op wordt gegeven; - Buiten het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden zonder beperkingen, - Voor ontwikkelingen binnen een plasbrandaandachtsgebied (PAG) dient in het bestemmingsplan en de ruimtelijke onderbouwing van een omgevingsvergunning vastgelegd zijn waarom de ontwikkeling hier toe wordt gelaten, gelet op de mogelijke gevolgen van een ongeval met brandbare vloeistoffen. Deze voorwaarde volgt uit het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt). - Een geheel of gedeeltelijk in een plasbrandaandachtsgebied (PAG) te bouwen bouwwerk dat tevens een kwetsbaar of beperkt kwetsbaar object als bedoeld in het Besluit externe veiligheid inrichtingen is, moet voldoen aan bouwkundige maatregelen m.b.t. brandwerendheid, zoals vastgelegd in de artikelen 2.5 tot en met 2.9 van de regeling Bouwbesluit Pagina 18 van 25

20 4.3 Vliegroutes Toetsing aan het Luchthavenindelingbesluit Schiphol Voor de toetsing aan de vliegroutes van Schiphol is gebruik gemaakt van het Luchthavenindelingbesluit Schiphol (LIB, 2014). Hierin zijn gebieden opgenomen waarin onder andere beperkingen voor de bouwhoogte gelden, of waar geen woningen gebouwd mogen worden, als gevolg van de veiligheidsrisico s van het vliegverkeer. Conform bijlage 3 van het LIB valt het plangebied niet binnen het beperkingengebied voor bebouwing. Indicatieve ligging plangebied In Figuur 8 is te zien dat het plangebied buiten de gebieden ligt waarvoor beperkingen aan de bebouwing gelden in verband met het LIB Schiphol. Daarmee is de Luchthaven Schiphol geen belemmering voor dit plan. Figuur 8. Beperking bebouwing volgens LIB Schiphol (2014) Pagina 19 van 25

21 Eind 2016 is er een ontwerp-wijzigingsbesluit gepubliceerd van het Luchthavenindelingbesluit Schiphol. In dit besluit is een aangepaste kaart opgenomen voor de beperking van bebouwing, welke te vinden is in bijlage 3 van het ontwerpbesluit en in onderstaande Figuur 9. Zoals te zien valt het plangebied ook in het nieuwe besluit niet in een beperkingsgebied of afwegingsgebied voor externe veiligheid. De verwachting is niet dat de gebieden nog significant zullen veranderen tot de definitieve vaststelling van het besluit. Indicatieve ligging plangebied Figuur 9. Beperking bebouwing volgens concept LIB Schiphol (2016) Pagina 20 van 25

22 5 Buisleidingen 5.1 Inventarisatie buisleidingen met gevaarlijke stoffen In dit hoofdstuk worden de risico s met betrekking tot externe veiligheid door buisleidingen uitgelicht. Dit is gedaan door middel van Figuur 10. Hierin is te zien dat er veel buisleidingen voor het transport van gevaarlijke stoffen aanwezig zijn in het plangebied. Het betreffen allen aardgasleidingen. Alle PR 10-6 /jaar contouren van de buisleidingen liggen op de leiding zelf. Daardoor is alleen het invloedsgebied relevant voor de ruimtelijke ontwikkelingen. Dit invloedsgebied is afhankelijk van de diameter en druk van de buisleiding. Hieronder is in Tabel 3 een overzicht gegeven van de eigenschappen van de leidingen in het plangebied. W W W W A W A W W Legenda Rood omlijnd: Plangebied Zwarte lijn: Buisleiding Oranje gebied: Invloedsgebied Figuur 10. Overzichtskaart buisleidingen in het plangebied Pagina 21 van 25

23 Tabel 3. Kentallen grootte invloedsgebied voor aardgasbuisleidingen Leidingnummer Diameter buisleiding (inch) Druk buisleiding (bar) A ,8 66,2 190 W W , W , W , W , W Invloedsgebied (m) 5.2 Spelregels en randvoorwaarden voor buisleidingen De spelregels en randvoorwaarden in verband met buisleidingen zijn opgesteld aan de hand van de PR 10-6 en het invloedsgebied: - Binnen 5 meter afstand vanaf de buisleiding is geen bebouwing toegestaan zonder overleg met de leidingbeheerder, in verband met de belemmeringstrook; - Binnen de PR 10-6 risicocontour mogen geen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden. Alleen als er zwaar wegende redenen zijn om dit wel te doen mogen er binnen dit gebied beperkt kwetsbare objecten gerealiseerd worden; - Tussen PR 10-6 en de afstand voor 100% letaliteit mogen geen objecten bedoeld voor minder zelfredzame personen worden gevestigd. Denk hierbij aan kinderdagverblijven, basisscholen en bejaardentehuizen. Dit is i.v.m. de zelfredzaamheid. - Voor de vestiging van gebouwen voor minder zelfredzame groepen geldt dat afwijken van bovenstaande lokale beleidsregels mogelijk is, mits er een goed gemotiveerde onderbouwing wordt opgesteld en er een apart bestuurlijk akkoord op wordt gegeven; - Buiten de PR 10-6, maar binnen het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden, mits het groepsrisico verantwoord wordt; - Buiten het invloedsgebied mogen (beperkt) kwetsbare objecten gerealiseerd worden zonder beperkingen. Pagina 22 van 25

24 6 Conclusie Wonen is (nog) niet overal toegestaan In heel Westpoort is de vestiging van nieuwe (bedrijfs)woningen uitgesloten in de Gebiedsvisie. Indien het bestuur dit toch mogelijk wil maken, zal de visie hierop moeten worden aangepast. Daarnaast is buiten Westpoort - op een aantal locaties in het plangebied woningbouw niet mogelijk door de aanwezigheid van een plaatsgebonden risicocontour van 10-6 /jaar. Dit sluit de realisatie van kwetsbare objecten (waaronder woningen) uit. Deze locaties bevinden zich in het plangebied vooral nabij LPGtankstations. Voor zowel transportroutes als buisleidingen liggen de contouren voor PR 10-6 op de transport-as zelf en leiden dus niet tot beperkingen. Vestiging slecht zelfredzame groepen vraagt bestuurlijke afweging Het lokale beleid van Amsterdam speelt al in op de toekomstige regelgeving die vanuit de Omgevingswet gaat gelden voor gebouwen die bestemd zijn voor slecht zelfredzame groepen. Deze gebouwen moeten in principe ver weg worden gehouden van risicobronnen. Indien men deze toch dichterbij een risicobron wilt vestigen, is een aparte ruimtelijke onderbouwing en bestuurlijke afweging noodzakelijk. Verantwoording groepsrisico (bijna) altijd noodzakelijk Het groepsrisico moet in nagenoeg het gehele plangebied verantwoord worden, omdat de invloedsgebieden van de aanwezige inrichtingen, transportroutes en buisleidingen tezamen bijna het gehele plangebied bedekken. Met de grote aantallen woningen die men voornemens is te ontwikkelen, is het zeer waarschijnlijk dat de groepsrisico s flink zullen stijgen. Indien de groepsrisico s toenemen tot boven de oriëntatiewaarde is hier extra aandacht van het bestuur voor nodig. Conform het Uitvoeringsbeleid externe veiligheid van de gemeente Amsterdam betreft het dan een specifiek beslispunt. Een punt van overweging kan hierbij zijn risicoverminderende of effectbeperkende maatregelen te treffen aan de gebouwen of de omgeving. Hierbij kan gedacht worden aan hittewerende gevels of een fysieke barrière tussen risicobron en de te beschermen gebouwen. Advies veiligheidsregio verplicht Voor elke ruimtelijke ontwikkeling binnen een invloedsgebied dient de veiligheidsregio om advies gevraagd te worden met betrekking tot rampbestrijding en zelfredzaamheid. Maatregelen binnen aandachtsgebieden opleggen De Omgevingswet vervangt het instrument groepsrisico door aandachtsgebieden rondom risicobronnen, waarbinnen beschermende (bouw)voorschriften gelden voor nieuwbouw. Zo lang deze nieuwe wet- en regelgeving nog niet van kracht is, bevelen wij aan om juist voor een zo groot programma als Haven-Stad al wel de nieuwe uitgangspunten voor omgevingsveiligheid toe te passen. Dat kan prima binnen de verantwoording van het groepsrisico, door op een plankaart de aandachtsgebieden op te nemen (vanaf eind 2017 beschikbaar) en juridisch te verankeren dat nieuwbouw zal voldoen aan de extra bouwkundige maatregelen. Zo biedt het bestuur van Amsterdam de nieuwe bewoners in Haven Stad een acceptabel beschermingsniveau en is tevens voorloper in het toepassen van het nieuwe beleid voor externe veiligheid. Pagina 23 van 25

25 Bijlage 1: Bouwmaatregelen aandachtsgebieden UIT BESLUIT KWALITEIT LEEFOMGEVING 1 JULI 2016: Artikel 5.12 (aandachtsgebieden voor veiligheidsrisico s: aanwijzing) 1. In een omgevingsplan worden de volgende brandaandachtsgebieden, explosieaandachtsgebieden en gifwolksaandachtsgebieden aangewezen: a. gebieden begrensd door de daarbij bepaalde afstand, als het betreft: 1o. een activiteit met externe veiligheidsrisico s aangewezen in bijlage VII, onder B, bij dit besluit, of 2o. een activiteit met complexe externe veiligheidsrisico s aangewezen in bijlage VIIa, onder A, onder 3, en onder B, onder 2 en 13, bij dit besluit, b. gebieden begrensd door de afstand berekend volgens een bij ministeriële regeling bepaalde methode, als het betreft een activiteit met complexe externe veiligheidsrisico s aangewezen in bijlage VIIa, onder C, bij dit besluit, en c. de aandachtsgebieden voor zover de geometrische begrenzing daarvan bij ministeriële regeling is vastgelegd, als het betreft het basisnet. 2. De locatie waar beperkt kwetsbare en kwetsbare gebouwen en locaties als bedoeld in artikel 5.10 worden toegelaten wordt niet aangewezen als aandachtsgebied. Artikel 5.13 (aandachtsgebieden voor veiligheidsrisico s: bouwvoorschriftengebieden) 1. In een omgevingsplan wordt: a. een brandaandachtsgebied aangewezen als een brandvoorschriftengebied, en b. een explosieaandachtsgebied aangewezen als een explosievoorschriftengebied. 2. In afwijking van het eerste lid kan in een omgevingsplan een kleiner of geen voorschriftengebied worden aangewezen. De eerste zin is niet van toepassing op brandaandachtsgebieden om het basisnet. UIT BESLUIT BOUWWERKEN LEEFOMGEVING - 1 JULI 2016: Brand- en explosievoorschriftengebieden Artikel 4.92 (aansturingsartikel) 1. Een voor het verblijven van personen bestemd bouwwerk in een brandvoorschriftengebied of in een explosievoorschriftengebied is zodanig dat de gevolgen voor personen van het aan het voorschriftengebied verbonden risico op brand of explosie worden beperkt. 2. Aan de in het eerste lid gestelde eis wordt voldaan door naleving van de regels in deze paragraaf. Artikel 4.93 (brandwerendheid) De brandwerendheid van de uitwendige scheidingsconstructie van een bouwwerk of een gedeelte daarvan, dat gelegen is in een brandvoorschriftengebied is ten minste 60 minuten van buiten naar binnen bepaald volgens NEN 6069, uitgaande van de buitenruimte als een brandcompartiment en een buitenbrandkromme volgens NEN-EN Pagina 24 van 25

26 Artikel 4.94 (brandklasse gevel en vloeren) 1. Een in een aan de buitenlucht grenzende zijde van een in brandvoorschriftengebied gelegen constructieonderdeel of gedeelte daarvan voldoet aan brandklasse A2, bepaald volgens NEN-EN In afwijking van het eerste lid voldoet een deur, een raam, een kozijn of een daaraan gelijk te stellen constructieonderdeel aan brandklasse D, bepaald volgens NEN-EN Op ten hoogste 5% van de totale oppervlakte van de constructieonderdelen in ieder vlak van de uitwendige scheidingsconstructie met een afmeting van 3 m bij 3 m, waarvoor volgens het eerste lid een eis geldt, is die eis niet van toepassing. 4. Het eerste lid is niet van toepassing op de bovenzijde van een dak. Artikel 4.95 (brandklasse dak) 1. Een in een brandvoorschriftengebied gelegen dak of een gedeelte daarvan is voorzien van een constructieonderdeel waarvan de aan de buitenlucht grenzende zijde voldoet aan brandklasse A2, bepaald volgens NEN-EN Op ten hoogste 5% van de oppervlakte van het in het eerste lid bedoelde constructieonderdeel is de eis van het eerste lid niet van toepassing. Artikel 4.96 (vluchtroute) 1. In een aan de buitenlucht grenzende zijde van een gedeeltelijk in een brandvoorschriftengebied, gelegen bouwwerk is geen in het brandvoorschriftengebied gelegen doorgang waardoor een vluchtroute voert aanwezig. 2. In een aan de buitenlucht grenzende zijde van een volledig in een brandvoorschriftengebied gelegen bouwwerk voert een vluchtroute door een van het hart van het voorschriftengebied afgekeerde doorgang. Artikel 4.97 (sterkte bij brand) Voor een bouwwerk of een gedeelte daarvan dat gelegen is in een brandvoorschriftengebied, zijn de regels van paragraaf van overeenkomstige toepassing waarbij wordt uitgegaan van de buitenruimte als een subbrandcompartiment of brandcompartiment en een buitenbrandkromme volgens NEN-EN Artikel 4.98 (scherfwerking) In een explosievoorschriftengebied gelegen beglazing is zodanig dat scherfwerking bij een explosie wordt voorkomen. Pagina 25 van 25