Iguana iguana (de Groene leguaan)

Transcriptie

1 Auteurs; Jack Hage/Rob Dumont Iguana iguana (de Groene leguaan) Algemeen De Iguana iguana is koudbloedig (exotherm), dit houdt in dat de lichaamstemperatuur, net als bij andere reptielen, niet constant is en het dier stralingswarmte nodig heeft om te kunnen overleven. Leguanen zijn echte klauteraars die in het wild ook vaak hoog in de bomen te vinden zijn waar ze lekker op een dikke stam of tak zich opwarmen in de zon. Leguanen komen zowel voor in Zuid-Amerika (o.a. Ecuador, Brazilië) als in Midden-Amerika (o.a. Mexico, Panama, de Antillen). Het houden van leguanen is sinds 1988 erg toegenomen onder de reptielenliefhebbers. In Brazilië en het gehele Caribisch gebied worden leguanen al honderden jaren als huisdier gehouden maar ook als luxe gerecht gegeten (boomkip). De leguaan kan wel een lengte halen van 200 cm, maar dit behoort tot de uitzonderingen. Vooral in gevangenschap worden nakweek-mannen tegenwoordig vaak niet veel groter dan 120 cm en de vrouwen 100 cm. Veelal is dit te wijten aan een minder goede verzorging en het niet op de juiste wijze voorzien in de levensbehoefte van de leguaan.

2 Uiterlijk De mannelijke leguaan is na ongeveer twee jaar goed te herkennen aan de grote verdikte onderkaakschubben en een flinke keelwam. Duidelijke andere kenmerken zijn de verhoogde, relatief grote femoraalporiën aan de binnenzijde van de dijen. Op oudere leeftijd heeft de man ook vaak veel grotere stekels op zijn rug dan een vrouw en laat hij zijn aanwezigheid ook merken door zijn dominant gedrag. De vrouwelijke leguaan heeft daarentegen niet zulke verdikte onderkaakschubben; ze heeft vaak een wat kleinere keelwam, en op de kop van de volwassen vrouw zijn de knobbels tussen ogen en nek gemiddeld lager. De rugstekels zijn gewoonlijk korter. De femoraalporiën bij een vrouw zijn kleiner en plat.

3 Aanschaf Tegenwoordig worden leguanen zowel bij particulieren gekweekt als in iguana farms. Regelmatig kopen mensen jonge leguanen zonder de juiste voorkennis, met als gevolg dat leguanen helaas vaak weer verkocht worden of geplaatst in een reptielenopvangcentrum. Wilt u een jonge leguaan? Koop een nakweekdier bij een goed bekend staande reptielenwinkel of bij een gespecialiseerde hobbyfokker. Let goed op een aantal punten. Jonge groene leguanen moeten een heldergroene of blauwgroene kleur hebben en de ogen moeten fris staan en bewegingen in de omgeving volgen. De kleur van de binnenkant van de bek moet rozerood zijn. In de loop der jaren zijn er ook verschillende kleurvariaties bekend zoals de rode (groene) leguaan, de albino geelwitte (groene) leguaan enz. maar deze zal je niet snel aantreffen zonder diep in de beurs te moeten tasten. Bent u ervaren en wilt u een oudere groene leguaan - deze worden vaak door hun formaat niet in de reptielenzaken verkocht - kijk dan eens bij een reptielenopvang waar vaak verschillende leguanen zitten die een goed tehuis zoeken. U geeft dan het dier een 2 e kans. De leguaan moet goed actief zijn als u hem aanschaft, een heldere oogopslag hebben en een rozerode binnenkant van de bek; zoniet, laat de leguaan dan zitten mits u een ervaren reptielenhouder bent. Houdt er wel rekening mee dat een leguaan aardig groot kan worden. Sommige oudere dieren blijven wat eenkennig. Zonder juiste verzorging of passend ingericht groot terrarium kunnen dieren gestrest of agressief worden. Een ander belangrijk punt is de ruimte (tot 9 m 3 ) die u uiteindelijk nodig heeft en vergeet daarbij niet de kosten die hoog kunnen oplopen qua verlichting, verwarming en dierenarts. Let ook goed op of u de benodigde papieren krijgt bij uw aankoop. Het beste kunt u leguanen houden in een niet te grote groep (zeker als ze jong zijn) of als koppel. Een en ander is sterk afhankelijk van de individuele karakters van de dieren. Voor het tam worden is rust en regelmaat van groot belang, samen met een goed ingericht terrarium met voldoende beschutte ligplaatsen. Benader het dier met rustige bewegingen en observeer goed. Bied het dier lekkere hapjes aan. Forceer niets, wacht af. Zodra verzorger en omgeving veilig worden gevonden zal het dier het wrijven over de neusrug toelaten en uit de hand eten. Gezondheid en ziekte Let er wel goed op dat u de leguaan niet teveel stress geeft in het begin met harde geluiden, luide muziek of huilende baby s en blaffende honden rondom het terrarium. Te kleine huisvesting en drukte bij het terrarium dragen zeker bij aan stress. Het dier eet dan slecht. Stress is overigens naast de ziekte MBD (Metabolic Bone Disease) de belangrijkste doodsoorzaak bij leguanen. MBD ontstaat door een verstoorde kalkhuishouding die meestal het gevolg is van een tekort aan vitamine D3. Leguanen hebben daarom een goede UV-B-lamp nodig voor de aanmaak van deze vitamine in het lichaam.

4 Een goede UV-B-lamp!!. De UV-B-stralingsintensiteit zal in de loop van enkele maanden terugzakken naar een lagere waarde, daarom (ook al brand de lamp nog wel) dient deze regelmatig (circa 6 maanden) te worden vervangen. De afstand van de lamp tot het dier is erg van belang voor de stralingsintensiteit op de huid. De intensiteit kan gecontroleerd worden met behulp van een UV-B-meter. Indien u deze meter niet tot uw beschikking heeft laat u dan goed voorlichten over de afstand van lamp tot dier. Gedrag Communicatie (Bron: Groene leguanen communiceren met elkaar door middel van een lichaamstaal, waarbij vooral kopknikken, het afplatten van het lichaam en krabbewegingen van belang zijn. Er kunnen vijf soorten kopknikken worden onderscheiden die in vorm en functie verschillen, Dit zijn de,,head jerk", de,,shudder", de,,roll", de,,roll shudder" en de,,signature bob''. Head jerk,,head jerks'' zijn abrupte verticale kopbewegingen, die geen sociaal signaal, maar veeleer een visuele hulp betekenen. Met behulp hiervan verschaffen leguanen zich, bijvoorbeeld tijdens het zonnen of bij het eierleggen (vooral vrouwtjes die uit hun nesttunnel komen), op onbeschutte, open terreinen, een beter overzicht om een gevaar eerder te onderkennen. Shudder De,,shudder'' houdt een snel schokkerig, maar vlak knikken in met een maximaal uitgezette keelwam. Vaak tilt het dier daarbij de kop op en zwenkt daarbij van de ene naar de andere kant. De,,shudder'' kan men waarnemen bij nauw contact tussen mannetjes en vrouwtjes, meestal als de dieren minder dan 3 meter van elkaar verwijderd zijn. Het heeft echter niets met de balts te maken. Roll De,,roll'' daarentegen is een deel van de balts en het territoriumgedrag en kan vooral tijdens de paartijd waargenomen worden. De leguaan tilt zijn kop dan op tot een hoek van 35 en voert dan met grote zwaaien draaiende bewegingen om de lengteas uit. Ook bij de,,rol'' is de keelwam volledig uitgezet. Roll shudder De,,roll shudder'' staat in vorm en functie tussen de,,shudder'' en,,roll'' in. Onder,,signature bob'' verstaat men een sterke verticale kopbeweging, gevolgd door een verlengde hoge houding (plateau). Daarop volgt nog een serie kleinere knikbewegingen. Signature bob De,,signature bob'' is steeds met een activiteit verbonden (bijv. agressie, balts, territoriumgedrag, wisseling van tak of andere beweging). Men vermoedt dat het verbondenheid van de soort voorstelt, eventueel zelfs populatie- en individuele identiteit.

5 Komen twee volwassen mannen elkaar tegen dan proberen ze elkaar te imponeren. Verticaal afgeplat tonen ze elkaar de,,platte kant'', waarbij de buikstrepen zichtbaar worden en knikken ze met uitgestoken keelwam (,,roll'' en,,signature bob''). Duidelijk afwijsgedrag vormt het sluiten van de ogen en het,,luchtfietsen'' met de voorpoten. Oogcommunicatie Eén oog Als de leguaan één oog sluit en dat betreft het oog dat je aankijkt, terwijl het andere oog gesloten is, dan sluit de leguaan je uit. Bij een nieuwe leguaan kan dit een methode zijn om stress te verminderen: als ik jou niet zie, kan jij mij niet lastig vallen. In het wild is dit de tactiek die deze dieren naar andere agressief reagerende leguanen uiten. Door middel van het uitsluiten geeft de leguaan aan dat het niet geïnteresseerd is om de agressie te beantwoorden. Bij een gedomesticeerde leguaan die in een nieuwe omgeving geplaatst is of te maken heeft met vreemden in zijn omgeving, kan het dier het oog dat het dichtst bij je gelegen is dicht hebben en het andere oog open. Dit signaal geeft aan dat de leguaan zich rustig en prettig bij je voelt, en weet dat er vanuit jou geen dreiging te verwachten valt. Het andere kijkende oog houdt de omgeving in de gaten voor het onbekende. Beide ogen Aanvankelijk, als in de eerste stadia van het tam maken van een leguaan de beide ogen gesloten worden dan is dit een methode waarbij de leguaan je volledig buitensluit. Uit het zicht, uit de gedachte, voor zolang het duurt. Maar als de ogen gesloten zijn in samenhang met een streling van de kop of de rug van het dier als een massage, dan geeft dit ontspanning en genot weer. Als de leguaan tijdens de massage tegen je aan gaat leunen, of zijn hoofd optilt om in aanraking met je hand te komen dan geniet de leguaan volkomen en voelt zich zeer op zijn gemak. Huisvesting: Een volwassen leguaan heeft een flinke bodemoppervlakte nodig: minimaal 2 m 2. Daarnaast moet ook de hoogte ongeveer 2 meter zijn en aangekleed met dikke klimtakken. Een aantal van deze klimtakken moet horizontaal geplaatst worden onder de warmtelamp en UV-B-lamp. Zet ook een aantal takken schuin (hoek 45 ) waarop het dier kan slapen of rusten. De warmtelamp dient afgeschermd te worden zodat het dier zich niet kan verbranden; onder de warmtelamp mag de temperatuur oplopen tot 40 C en in de naaste omgeving tot 25 C à 30 C. In de nacht mag de temperatuur niet lager komen dan 22 C-20 C. Echte planten worden snel stukgemaakt, dus stevige nepplanten bieden een langere levensduur. Wilt u de leguanen in een groep houden, bedenk dan goed dat u al snel op een ruimte uitkomt van een halve tot gehele slaapkamer.

6 Verzorging: Verschoon elke dag het water en het voer en haal voedselresten en ontlasting weg. Sproei uw leguaan ook elke dag met een plantenspuit tenzij u een vernevelaar heeft. Dit is een belangrijk punt voor de gezondheid en bevordert de vervelling. De lampen (persglas, spot, W) dienen 12 tot 14 uur te branden, simpel gezegd zoals u het zelf ervaart stelt u de dag-en-nachtcyclus in door middel van een schakelklok. Een UV-B-lamp van ca. 150 W of 300 W hoeft niet de hele dag te branden, enkele uren per dag volstaat. Beschouw een leguaan niet als een schoothond, het dier heeft zelf geen behoefte om zo behandeld te worden en kan zelfs gestrest raken indien er andere reptielen of huisdieren in het huishouden aanwezig zijn, maar dit verschilt per leguaan. Was ook altijd uw handen met desinfecterende zeep vóór en na de verzorging ter voorkoming van kruisbesmetting en het overbrengen van bloedmijt. Een regelmatige mestcontrole als beginnend reptielenhouder via de dierenarts kan uitsluitsel geven over eventuele inwendige parasieten, (endoparasieten) en dienen ter controle van de gezondheid van het dier. Als bodembedekking kunt u tegels kiezen (indien mogelijk met vloerverwarming), dit is makkelijk schoon te maken. U kunt ook kiezen voor zeil dat watervast is of losse turf, schorssnippers, houtkrullen enz. Gebruik nooit grofkorrelige schurende materialen (grof zand, kleine kiezel of kleikorrels) in de buurt van de voederbak. De dieren eten ervan en zullen vroeg of laat aan een verstopping of darmontsteking overlijden. Voeding (mede mogelijk gemaakt door de SDGL) Voer uw leguaan divers, vooral verse groenten (liever geen spinazie) en slechts maximaal 10% fruit (zonder schil). Drachtige en verzwakte dieren mogen enkele geweekte brokken hoogwaardig hondenvoer per dag krijgen als aanvulling op de gebruikte reserves. Calcium en mineralen behoren tot de supplementen die onmisbaar zijn in het dieet, maar een voorziening in vitamine D3 door middel van een UV-B-lamp is ook nodig om problemen te voorkomen. Een goede afwisseling van de juiste kalkrijke voeding zal uw leguaan ten goede komen. Jonge groene leguanen hebben, zoals alle jonge reptielen, goede voedingsstoffen nodig om zich tot gezonde volwassen dieren te kunnen ontwikkelen. Bij deze leguanen gaat het om dieren die planten eten en daarvan veel verschillende soorten nodig hebben, om optimaal alle bouwstoffen binnen te krijgen. In diverse literatuur wordt gemeld dat insecten en kattenvoer prima zouden zijn. Hier zijn voor- en tegenstanders van te vinden. Uit ervaring is gebleken dat dierlijke eiwitten een snelle groei bevorderen, maar dat er ook diverse nadelen zijn op te merken. Indien de keuze gemaakt wordt om kattenvoer aan te bieden is dit alleen aan te raden op supplementbasis, in een dosering van 8 geweekte brokjes kattenvoer per kilogram leguaan. Leguanen kauwen het voedsel niet. Zij maken het kleiner door er stukken af te bijten of te scheuren. Ze hebben scherpe tanden die aan de binnenzijde van het kaakbeen zijn geplaatst (pleurodont). Uit de enquête die in '91 gehouden is onder de doelgroepleden blijkt dat er heel wat

7 groenten en andere planten gevoerd kunnen worden, al is niet alles kalkrijk: Alfalfa (weinig!), Andijvie, Broccolibladeren, Boerenkool, Bonen (sperzie), Courgette (weinig), Japanse snijsla, Komkommer (beetje), Klaver, Kool, witte, rode, savooie, chinese, Melkdistel, Muur, Paardebloemblad, Paksoy, Pepermuntblad, Prei, Raapstelen, Sla(rode sla, eikenbladsla, lollo rosso), Spitskool, Spruiten (gekookt), Spruitkoolbladeren, Taugé (beetje), Ui, Veldsla, Weegbree, Winterpostelein en Wortel (gekookt/geraspt). Koolsoorten verdienen de voorkeur boven sla en andijvie omdat ze meer kalkzouten bevatten. Alle rijpe, zoete vruchten komen als voedsel (maximaal 10%) in aanmerking. Binnen de doelgroep wordt er van alles gevoerd: Aardbeien, Ananas, Appel, Avocado, Banaan, Druiven, Kersen, Kiwi, Mandarijnen, Mango, Meloen, Papaya, Paprika, Peer, Perziken, Pompoen, Rozijnen, Sinaasappel en Tomaat. Afwisseling is altijd goed. Het is aan te bevelen om zo nu en dan eens iets nieuws uit te proberen. Groene leguanen hebben vaak sterk individuele voorkeuren en kunnen soms onverwacht bepaalde voedselsoorten wel of niet accepteren. Het is niet raadzaam om de leguanen met restanten van dagelijkse warme maaltijden te voeden, omdat dan de kans op "vervetten" groot is. Het simpele feit dat de leguanen bepaalde voedselsoorten graag eten wil niet zeggen dat dit voedsel ook goed voor ze is. Jonge Groene leguanen eten vaak ook levende insecten zoals meelwormen, buffalowormen, krekels, treksprinkhanen, wasmotlarven en regenwormen, en ook ander voedsel zoals een hard gekookt ei. Echter in het wild komt het maar incidenteel voor dat een leguaan een insect als voedsel tot zich neemt. Teveel eiwitrijk voedsel bevordert weliswaar de groei maar niet de levensverwachting van een planteneter. Het is aan te bevelen het voedsel met melkzure kalk (calciumlactaat) te bepoederen. Een vuistregel voor het doseren van calcium: 0,5 gram kalk per kg lichaamsgewicht per dag. Om er zeker van te zijn dat dit ook werkelijk wordt opgegeten kan dit het beste door het favoriete kostje van de leguanen worden gemengd. Het doseren van kalk en vitaminen dient altijd zorgvuldig te geschieden; een overmaat aan kalk bevordert kalkneerslag in de bloedvaten en een teveel aan vitaminen kan leveraandoeningen veroorzaken. Wat is er ter afwisseling zoal nog meer mogelijk? Anjers, Bami (beetje), Brekkies, Brinta (baby), Bloemen van courgette en pompoen, Geckopap, Griesmeelpudding (weinig), Kaas (heel weinig), Klaverbloem, Koolzaadbloemen, Paardebloemen, Rijst, Rijstepap, Rozen, tegenwoordig ook Rucola (kalkrijk), Soja, Spaghetti, Tulpen, Viooltjes. De voedselsoorten zoals bami e.d. en dierlijk voedsel kan wel eens handig zijn als een dier om één of andere reden niet wil eten. Soms nemen ze dan één van deze zaken wel tot zich, wat natuurlijk altijd beter is dan niets. Als ze eenmaal weer gewoon eten, kun je er beter meteen mee stoppen. Iguana iguana, voortplanting Het balts- en paarseizoen valt in het wild in het begin van de droge tijd. Afhankelijk van het land van herkomst valt dit in november of februari. Leguanen houden zich dan bezig met imponeren, baltsen en territoriaal gedrag. Een leguaan in gevangenschap kan in deze periode zeer agressief zijn. Tijdens deze periode eten de mannetjes nauwelijks waardoor zij zichtbaar vermageren.

8 De paring verloopt volgens een vast patroon. Het mannetje benadert het wijfje van achteren. Tijdens of kort na de benadering maakt hij een shudder (kopknikpatroon.) Het vrouwtje buigt het voorste tweederde deel van haar staart opzij. Nu stopt het mannetje en maakt een "signature bob"(kopknikpatroon.) Deze volgorde wordt meerdere malen herhaald. Tot slot kruipt hij van achteren op het wijfje en plaatst een paringsbeet in de nek. Het mannetje brengt zijn staart onder die van het vrouwtje en legt een achterpoot op haar staartbasis. Na het uitstulpen van de hemipenis wordt één hemipenis ingebracht. Dit kan een 2 tot 12 minuten duren. Dan gaan de dieren uit elkaar. Het duurt vervolgens nog ongeveer een uur voordat het mannetje zijn hemipenis weer geheel heeft ingetrokken. Een leguanenvrouwtje paart in een paarseizoen 1 tot 5 keer met dezelfde man. Leguanen zijn geslachtsrijp in 2 tot 2,5 jaar, maar in gevangenschap komt ook 1,5 jaar voor. De tijd tussen bevruchten en de eileg bedraagt 40 tot 70 dagen. Zwangere vrouwtjes zijn te herkennen aan het opzwellen van de buik en verandering van gedrag. Gemiddeld legt een vrouwtje 40 eieren. In de eerste periode neemt de inname van voedsel flink toe. Dit dien je dan ook te voorzien van voldoende calcium. Zorg ook voor genoeg UV-B-straling. Deze periode vormt anders een aanslag op het gestel en dus de gezondheid van je leguaan. Als de voedselinname terugloopt dien je te allen tijde voldoende water aan te bieden. Los hier ook calcium in op. Een maand voor de eileg plaats je een legkist in het terrarium. Deze dient aan een vaste maatvoering te voldoen. Het vrouwtje moet namelijk het idee hebben zich in een leguanenkraamkamer te bevinden. Een beproefde legkist heeft de maten van 40 X 40 cm. Tussen de zandlaag in de kist en het dak mag een ruimte zitten van 12 tot 15 cm. Dit zodat het vrouwtje contact heeft met het dak als zij haar hoofd optilt. De temperatuur in de legbox mag tussen de 28 en 32 C bedragen. Het zand (bijv. metselzand) moet vochtig zijn zodat het vrouwtje dit goed in model kan brengen. De ingang van de legkist moet het effect van een tunnel hebben. 50 cm lengte is voldoende en de buis mag een doorsnede hebben van cm. De totale eileg dient in 2 tot 4 uur te geschieden. Langer dan dit geeft aan dat de omstandigheden niet ideaal waren en bij geconstateerde legnood slecht. Legnood uit zich doordat het vrouwtje te vroeg weer actief gaat worden en uiteindelijk weer gaat eten. Een in reptielen gespecialiseerde dierenarts is dan noodzakelijk voor weeënopwekking dan wel operatief ingrijpen. Legnood heeft niet zelden een dodelijke afloop omdat men te laat actie onderneemt. Bevruchte eieren zijn voorzien van een zogenaamde kiemschijf. Dit is een donkerrode cirkel, zichtbaar onder de schaal. De 11x13 tot 18x22 mm grote kiemschijf dient altijd naar boven gericht te zijn. Onbevruchte eieren hebben dit niet. Bevruchte eieren wegen 14 à 17 gram en zijn 37 à 40 mm lang. Onbevruchte eieren zijn ongeveer 24 à 26 mm en wegen gemiddeld maar 8 tot 10 gram. Het vrouwtje bewaakt na de eileg gemiddeld 2 dagen haar nest. Houd hier dus rekening mee bij het weghalen van de eieren. In deze periode het nest verstoren kan bijzonder veel stress voor de leguaan opleveren.

9 Bevruchte eieren kunnen in een broedstoof. De eieren mogen niet gedraaid worden. Als substraat wordt onder andere vermiculiet en perlite gebruikt. Maar ook een mix van turf en zand (3:1) werkt goed. De eieren moeten in een omgeving geplaatst worden met 70% RV (relatieve vochtigheid) en een temperatuur tussen de 28 en 32 C. Tussen de 28 en 30 C levert voornamelijk vrouwtjes, en van 30 tot en met 32 C voornamelijk mannetjes. Na een incubatie van 64 tot 84 dagen zullen de bevruchte eieren uitkomen. Dit is uiteraard temperatuurafhankelijk. De eieren in de broedstoof dienen regelmatig bekeken te worden op schimmels, stinkende dan wel dode eieren. Deze dienen zo snel mogelijk verwijderd te worden om infectie van gezonde eieren tegen te gaan. Jonge leguanen komen uit het ei door middel van het maken van een snede in de schaal met hun ei-tand. Hiermee forceren zij zich een weg door de schaal. Vervolgens blijven ze enkele uren tot 24 uur in de schaal met alleen hun snuit of kop uit de schaal. Dit is de periode dat de leguaan eigeel tot zich neemt en start met ademhalen via de longen. Als de leguaan uit de schaal is dan is het bang, snel en gestrest. Bij zich draagt de leguaan een kleine eizak. Jonge pas geboren leguanen plaats je vervolgens voorzichtig in een klein terrarium, op een temperatuur rond de 30 C. Het restant eigeel zal de leguaan dan binnen 24 uur tot zich nemen. Hierna zal de eigeelzak loslaten in de vorm van een verschrompeld stukje weefsel. De leguaan zal vervolgens vrij snel gaan vervellen. Om uitdroging tegen te gaan is het zaak de eerste week de luchtvochtigheid rond de 90% RV te houden. De jonge leguanen zullen nog niet eten omdat zij voldoende van voedsel voorzien zijn middels het eigeel. Tussen de 6 en 9 dagen na geboorte zullen de jongen vast voedsel gaan eten. Dat kun je het beste aanbieden in de vorm van heel fijn gesneden voeding met een hoog proteïnegehalte van 28%. Heeft u nog vragen of problemen met de gezondheid van uw leguaan, neemt u dan contact op met ons of met een gespecialiseerde reptielenarts!