De's-Crave nzandse M u ziektent Te ntoo n ste i n gs n ieuws

Transcriptie

1 Kastelen in het Westland: de Broekboom gaard in Naaldwijk De's-Crave nzandse M u ziektent Te ntoo n ste i n gs n ieuws Na 300 jaar een Index op de kaartvan Kruikius jaargang 2 nummer I november 1993

2 De Broekboomgaard in Naaldwr.lk De muziektent De Winkel het Westlands Museum 0nderwUs van een Belg 't Land Historisch Jaarboek 1995 Tentoonstel I i n gsn ieuws Index op Kaart van Kruikius WisseltJes Agenda foro voorpagrna de Historische Tuin begint steeds meer vorm te krugen LOFON Westlands StreekHistorie verschrlnt 6x per jaar en wordt in opdracht van de Stichting Streek- en Tuinbouwhistorie Westland uitgegeven door PUBLISYS Postbus AJ NaaldwUk tel fax Voor advertenties in StreekHistorie kunt u zich wenden tot PUBL SYS; voor alle overige zaken: Redactie Westlands StreekHistorie St Streek- en Tuinbouwhístorie Westland Middel Broekweg KL HonselersdUk u74a Mevr M N/ Dahmeijer-Fouseft Heliotroop HJ 's-cravenzande L J,N/ van den Ende l\i aris 4' NIP N/onster J.A de Brabander A9 Witte v d taar KA Wateringen 3 nette manier om de bulletins te bewaren. 4 We zun daarom op zoek gegaanaar een omslag- 5 band, waarin de tijdschriften veilig en netjes 5 bewaard kunnen worden, zonder dat er gaten in 5 gemaakt hoeven te worden, 7 In het vorige Informatiebulletin meldden we reeds q dat we daarvoor een uitstekende oplossing hebi Oen gevonden waarin ongeveer 15 Informatie- I bulletins kunnen worden bewaard (ruim twee jaar- 'tu ^: gangen) In overleg met de leverancier hebben we speciaal voor uw "StreeKÍ{ktoie" een map ontworpen. Duidelijk herkenbaar, niet te bont: een keurige band, in het inmiddels bekende Streekhistoriegroen' en met een herkenbare opdruk De prijs van deze mappen bedraagt f 25,= (incl bezorging). De eerste bestellingen zun binnen, maar om een en anderendabelte maken moeten we een minimum aantal kunnen bestellen. De besteltermun hebben we daaro met éen maand verlengd. Maak van deze gelegenheid gebruik om uw lnformatiebulletins de behuizing te geven waar ze recht oo hebben. Maak voor uw bestelling gebruik van onderstaande bon: stop die in een gefrankeerde envelop en stuur nem naar " StreeQ{ktoie", Postbus 325,2670 AJ NaaldwUk Naam DISÏRIBUTIE Wesllands StreekHistorie wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de St Streek- en Tuinbouwhistorie Westland Losse abonnementen f 12,50 In het Streek- en Tuinbouwmuseum en bij een aantal Westlandse boekhandels zijn beperkt losse nummers re koop (f 5,50) Vormgeving en zetwerk,/dtp IVaarIen PrinS, PU BLISYS Druk en afwerking DrukkerU Pr-anger van der Craaf, N/ o n ster rssn St, Streek- en Tuinbouwhistorie Westland, Overnemen van artikelen uit dit blad is toegestaan, mtrs 0e bron duidelrlk wordt vermeld, De redactie ontvangt graag ^^^ h^rr, i- ^\/^s^l^^. cql ucvv J>_q^ct I tptaat I, Postcode/Woon plaats lk bestel...bewaarbanden voor het informatiebu lleti n "StreekH istorie" Betalen doe ik tztbit aflevering. als u liever niet knipt in dit blad schrr.lf de gegevens dan op een bríefkaart en stuur die naar 2 november'1993

3 WESTIANDSE KASTELEN DE BROEKBOOMGAARD IN NAALDWIJK In het Westland hebben vele kastelen leien als dakbedekking en een puntgaaf gestaan, waarvan we de naam en exacte Jacobakannetje gevonden zun. Kloostermoppen plaats kennen, bijvoorbeeld Polanen, met een lengte van 32 centimeter werden veelal Kenenburg, Honselers-dijk, Boekestein, voor 1250, mogeluk zelfs rond 1225 gebruikt. Groeneveld, enz. Deze zaken kwamen aan het licht bu het egaliseren, éen à anderhalve meter werd er afgehaald, Maar van een aantal weten we niet hoe ze genoemd werden en waar ze gestaan hebben. Enige voorbeelden over onduidelijkheid of "de Hoge Bonk", waar Westlandia gevoetbald van het terrein dat bekend stond als "de Molshooo ten aanzien van de locatie zijn in Naaldwijk: heeft, Witkijns berch en Vocken Camer, in Monster: Op luchtfoto's uit de Tweede Wereldoorlog is de het huis van de Heren van Monster, langwerpige bult nog goed te zien, waarbu de Vliet Poelenburg, de Oudenburg en in Wateringen: de oude Hof van wateringen. de gracht (zie afbeelding bij de P van Polder). zorgde voor de aan en afvoer van het water voor Archeologisch onderzoek is volgens de huidige ln NaaldwUk heeft een kasteel gestaan, waarvan eigenaar van het perceel mogeluk, omdat bu een we de locatie wel weten. maar de naam onbekend opgraving 1947 waar wijlen Jan Emmens en is (zie afbeelding). Rond 1446 werd deze plaats professor Renaude leiding hebben gehad, de aangeduid als "de Bruyck Bogart". oftewel de fundamenten zun teruggevonden en in de grond boomgaard gelegen in (bruyck/broyck) broekland, zun bluven zitten. wat zoveel betekent als nat en laag gelegen land. In het leenregister van het huis HonselersdijkTot slot nog de vraag wie waren de bewoners en wordt deze locatie als volgt omschrevefl: "ee h eigenaren? Te denken valtaan Aernt Lisensoen. hofstede met den boomgaard, cingelen, grachten die schout van Naaldwijk is in 1342.Zitn huis en ende buytencingelen rontom denselven boomgaerd met alle zune toebehoren". Hoe het kasteel schout buiten het dorp NaaldwUk woonde was in Iand waren gelegen bij de Vlietweg. Dat hij als eruit gezien heeft weten we niet, maar over de die tud niet ongewoon, Dirc Ceervliet, schout van grootte van het kasteelterrein weten we het volgende, In de 1Oe Penning uit 1561 is de boom- Honselersdijk, maar op de Opstal. Honselersdijk in 1580 woonde niet in gaard twee morgen groot, waarmee het een kasteelterrein genoemd kan worden. Ter vergeluking: leenkamer van Honsel voorkomen dan valt op. dat Wanneer we naar de eigenaren kuken, die in de de Hoge Woerd is een morgen en drie hond en de de als eerste genoemdeigenaar rond 1472 ionkvrouwe Beatris van Renesse is. ZU is tevens in het Lage Woerd is slechts een morgen groot. De vroegste af beelding van het perceel in het bezit van de Baakwoning (de Poel) en is waarschunluk een verre nazaat van OerUt van den Poel, kaartboek van Overschie (1565) laat alleen een boomgaard getekendoor Potter zien. In latere die rond 1350 eigenaar is van de Baakwoning, Tot tijd is Bruyck/Broyck-boomgaard verbasterd tot slot twee andere bekende personen, die eigenaar Bruidsboom gaard, hetgeen de nodige fantasieën zijn geweest van de Broekboomgaard: Otto van heeft losgemaakt, zoals blukt uit een kranteberichtegmond (1556)en Willem Korsz. (562). naar aanleiding van een opgraving 1947: "Oude lieden weten te verhalen dat daar ergens in de H. Croenewegen Bzn Vlietpolder aan de Lange Broekweg in lang vervlogen eeuwen een Slot gestaan heeft. De slotheer schijnt geen edel man geweest te ziin, want de legende verhaalt verder, dat hu zun bruid zou hebben verdronken in de slotgracht. Rampen zrjn over het huis gekomen, het is met de grond geluk gemaakt, er is een boomgaard op het terrein aangelegd die de naam kreeg van Bruidsbogerd,... ", Het krantebericht geeft echter ook andere informatie als dat er funderingen van kloostermoppen, primair gebruikt en met een leng-)-:te van 52 centimeter, die nu een meter \-È )t=--- È(.-_- onder het huidige maaiveld zitten, 'í - _.-,Lr;r.r - novemberí995 3

4 Mijn zusj en ik renden de 0udelandstraat (de tegenwoordige Berkenstraat) uit richting in mun hart, zoals dat bu de meeste mensen wel Langestraat. Bij de Zuidwind voor het huis van zal ziln met hun geboorteplaats. Waar je ook naar dokter Vonkenberg kwam de keus; eerst naar het toe reist. de vraag naar je geboorteplaats wordt dorp om te luisteren en te zingen of eerst een vaak gesteld en ik kan zeggen dat ik tegenwoordigusje. Meestal werd het eerst het ijsje, als we erg nauwelijks meer hoef te vertellen waar het ligt, laat waren, eerst de muziektent. 0f het al begonnen was, konden we thuis buna horen en zeker als zoals dat in de zestiger jaren wel het geval was. De naamsbekendheid van 's-cravenzande is groot de heer N. Prins de toespraak hield -zijn stem geworden, droeg ver- wat mu altude voldane gedachten gaf Het was mooi om daar op te groeien, de ruimte "als de mensen het nou nog niet geloven, dan om te spelen, de zee in 1O minuten bereikbaar, De kunnen ze niet zeggen dat ze niet van het evangelie hebben gehoord" steden Rotterdam, Den Haag. Delft vlakbu, hoewel je in de vuftiger jaren niet veel verder kwam oan Westerlee, en dan had je al het idee dat je een De muziektent was ook het eindpunt van die geweldige tocht gemaakt had! Hoek van Holland prachtige optocht op 3O april. Wekenlang was je was natuurluk altud mooi voor een Fietstocht: iets aan het maken voor die tocht. Je fiets versieren, of je maakte iets met vriendinnen. Een keer kukenaar de boten en dromen dat je daar og zat en verre landen ging bezoeken. waren we als engelen uitgedost. Mooie zilverkleurige vleugels en witte kleding aan. Het mag een Maar niets ging er boven een zomerse avond in ons eigen dorp. In een vrolijke zomerlurk op zaterdagavond naar de muziektent. Daar werd het pen, want dejas of het vest, waarmee onze moe- wonder heten dat we geen longontsteking oplie- evangelie verkondigd. Niet dat we a{êrc lannc r{a lzrnf qf661 daar nou direct ueí5 rdilgs ue KijÍt nêdêêr -,-,,uyue, Oen We voor kwamen, maar je kreeg een dubbeltje, soms natuurluk. zelfs een kwartje mee, want de r.lscoman had het 0p de handkar gezeten, waarop anders de produkten van de tuin naar de veiling werden goed begrepen: kinderen naar een toespraak laten luisteren, daar moet wat tegenover staan. In de gebracht, lieten we ons bewonderen en de onder- concurrentie van de scholen was groot, wie muziektent werd nameluk een korte evangeliesa-lingtiedienst gehouden met samenzang. had er ditmaal de mooist versierde wagen had 4 novembe11995 :t.!i

5 of het meest originele idee. Midden in het dorp bu stond op de plaats waar nu een groenvoorziening de muziektent werd de tocht ontbonden. is aangebracht, dat kan niet missen. Daarachter Burgemeester Mumsen hield een toespraak en we had je dan het statige politiebureau, echt het centrum van het dorp. Wat zie ik, het is dichtgespu- kregen een zak met snoep en een sinaasappel, als ik me goed herinner. Mijn zusje en ik kregen kerd! Wat nu, zouden ze dat helemaal gaan renoveren, in dezelfde stul weer herstellen, hoop ik meestal van dhr. Boers van het Vaartplein ook nog snoep dat hij zo uit zijn zak opdiepte, Hij deed optimistisch en dan zetten ze natuurluk ook de zaken met mun vader, deze mestte varkens vet en muziektent weer neer en geven daarin mooie tegen de tud dat ze het vereiste gewicht bereikt concerten of zanguitvoeringen op van die heerluke zaterdagavonden, waar je dan naar luistert ter- hadden werden ze weer luid protesterend in een speciale vrachtwagen getild en gingen ze een toekomstegemoet. waarover je als kind maar liever maar daar letten we dan even niet op, want we wul een briesje uit zee je haar door de war maakt, niet nadacht, want in die tud moest je altud je bord hebben onze muziektent terug en het gebouw leegeten: "kind als je de oorlog meegemaaktzouvoor de handhaving van het gezag kukt ons vernieuwd aan en achter ons is het Cemeentehuis hebben, zou je er naar opspringen". 's Middags was er voor de schooljeugd van alles te van waaruit ze ditzo mooi hebben geregeld. doen: zaklopen, stelten lopen, allerlei balspelen. Het was een echte feestdag met als middelpunt het centrum van het dorp: de muziektent. naaste toekomst. Een utopische droom of werkelukheid voor de C.J.Bonzet-de Ruiter. 's-gravenzande, voorjaar lk maak een nostalgische wandeling door mijn geboortedorp. De kerken staan er nog, maar verder is de Langestraat onherkenbaar veranderd. Celukkig staat het Cemeentehuis er ook nog. nieuwbouw is er achter gebouwd, maar WINKEL IN HET niets afgedaan aan de statigheid van het Oud Cemeentehuis. Dan kom ik bu het Marktplein. de ESTI-ANDS oude pomp is el het oudste pand, waar vroeger de heer van Baarzel zun schildersbedruf had. staat er goddank ook nog, maar waar is de muziektent MUSEUM gebleven? ls hu naar een hoek verplaatst, nee hij Met de feestdagen in zicht is het de moeite waard eens een bezoek te brengen aan ons winkeltje. U vindt daar een groot aantal titels in alle prijsklassen DERWIISVAN die U tevergeefs in de erkende boekhandel zult zoeken. N BELG (UIÏ VELDPOST, 1898) Regelmatig verschijnen nieuwe uitgaven. Om enkele recente voorbeelden te noemen: - Wateringse Quohieren De wintertuinbouwschool Naaldwijk - zal de volgende week worden geopend, Bedeling Monster - Als onderwuzers Vrederechter van NaaldwUk treden op de heeren C. - Claassen, Rijks Begraven in en om de oude kerk van Tuinbouwleeraar, voor scheikunde en bemestingsleer, tevens directeur; J.L.A. van NaaldwUk - Paelje, voor Zeven lokale baljuwschappen in Holland nat u rku nde en metereolog - ie, tevens onderd i recteur; A.A. van der Poel, voor rekenen; W. van Kruikius in namen (zie elders in dit blad) (verschijnt in november). Houten, PoeldUk. voor Nederlandsche taal; J. Pattist. te's-0raven-zande, voor plantkunde; Niets weerhoudt U om Uw st. Nicolaas- en/of Schouten Monster, voor schadelijke dieren- en Kerstcadeaus in het Westlands Museum te kooen. plantenziekten; Wiersma, Tuinbouwleeraar te Coes, voor vruchtenteelt groentenverbouw. 0peningstijden: van dinsda g t/m zaterdag van Het voornemen bestaat, dat door een deskundige, uur. waarschunluk den heer Burvenich uit Cent (België) eenige voordrachten zullen worden gegeven over Ct druiven- en perzikenteelt, alsmede over het kweeken van meloenen, enz. in bakken. Aan de eischen voor het toelatingsexamen hebben tien O voor Streek- entu in bouwh istorie jongelieden voldaan. novembe

6 niet gunstigezind. rege na regen en juist nu we zo lekker de gang er in hadden met de bouw van de verschillende objekten op de tuin. Elke keer als er weer een nieuwe informatieblad uitkomt van het museum is er weer veel te schruven. De windveren van de schuur. deze houden de dakpannen op de hoeken van de schuur vastegen het opwaaien, zijn nu bevestigd. Evenzook de nokplanken. Er zit duideluk gezegd een lusie om pannen. De bokkepoot is al door verschillende willigers ter hand genomen, zodat nu de schuur netjes geteerd bustaat. Ramen en boegdelen zijn groen gevrefd en éen kant van de schuur is wit gemaakt. Dit is namelijk nodig. omdat we hier peren tegen willen planten. De witte kleureflecteert dan het zonlicht op de peren.. zodat ze eerder in produktie zun dan in de boomgaard. Laten we nu de schuur de schuur en lopen we in n over het verharde pad op de duk, dan een aantal muren die op dit moment klaar nummers van de nieuwe stichting (mei 1992, red.) staat een tekening van de tuin. Zodra er plaats is zal er in dit blad weer een komen met de wuzigingen die inmiddels de opzet zijn aangebracht. Dan waren er nog Usselsteentjes over en daar hebben we dus nog maar een muur van gemetseld van twee meter hoog. Hiertegen komt een lessenaar. Weer wat verder een derde muur. die wordt opgetrokken van waalstenen. Deze waren niet in eigen bezit zodat we ze moesten kopen. Hoe deze muren er uit zien wat betreft beren (steun) en of nu schietglas, lessenaars of kopkassen tegen n, dat kunt u te zijner tud komen bekijken Alle bovengenoemde werkzaamheden betreffen het eerste gedeelte van de historische tuin. De tweede tuin, waar de glastuinbouw van dez eeuw te zien zal ziin is met de grond geluk gemaakt. Ter verduidelijking: op de tweede tuin waren deze zomer 100 vrachtwagens grond gebracht. Deze lage nog op hopen. Al gauw groeide hier een 'zusse melle' op, zodat we de bomen achter op de tuin zowat niet meer konden zien. Dus een kraan besteld en de grond met het onkruid gelijk zijn wat de bouw betreft. Met een kraantje, in vaktermen een 'japanner' 0p dit stuk land, dat er nu netjes bu legt, gemaakt. genoemd, is als eersteen o nee, ligt, want de kippen leggen, zal een A-kas, geul voor de funderingegraven. Het is dan best een serre of kniekas. een warenhuis een dubbelde platte bak komen. moeiluk om te besluiten van waar en tot hoever de muur moet komen. 0m kort te bluven, de betonwagen is gekomen en de betonnen fundering Dit is veel nieuws deze keer. lk hoop dat duidelijk werd onder leiding van Theo, de vakman, netjes voor u is geworden dat er nogal wat gebeurt op op zun plaats gestort. 0p slot ging het vervoer van de tuin. Veel vrijwilligers zijn er nodig, dus als u beton met een motorwageniet meer (het weer zich aangetrokken voelt bel of kom eens langs, weer), zodat we verder moesten kruien met groetjes, de bakwagen. ïoen konden we gaan metselen, twee lj. van E. meester metselaars en twee leerlingen. De eerste muur van ijsselsteentjes werd gebouwd P.S. Wie eens op zaterdag wil komen helpen kan met poort en rachelschuurtje en natuurlijk een terecht, wel s'len bellen van tevoren. eerste steen uit... Nu ja, dat komt u zelf te zijner tud maar eens bekijken als de tuin opengesteld wordt. Misschien na al dit gepen over hier staat dit en daar staat dat weet u helemaal niet waar het allemaal staat op onze historische tuin. Voor diegenen die alle informatiebulletins bewaard hebben is het niet zo moeilijk want in één van de eerste 6 november 1993

7 ]H JAARBOEK AND 1993 Het is langzamerhand een traditie geworden, van wie de huizen moesten worden afgebroken, dat in oktober een nieuwe uitgave van het werdenieuwe huizen gebouwd. Deze staan er nu Historisch Jaarboek Westland verschijnt. nog: het zfin de huizen aan de Prinsengracht. Onlangs is de 6e editie verschenen. Zoals ook in voorgaande jaren biedt de uitgave van Traditioneel sluit het Jaarboek met een 1993 een ruime keus aan onderwerpen. Archeologische Kroniek en een Bibliografie van het Westland van de hand van T. lmmer-zeel. Deze In een geestigeschreven verslag van de enige medewerker van het Westlands Museum vermeldt jaren geleden overleden J. van DUk Tzn. kunnen alle archeologische vondsten verschenen publi- in het verslagjaar, en dat zijn er weer heel we lezen, hoe hu van boerenknecht uit Maaslandkaties tuinder werd in De Lier=Een verhaal dat voor veel wat. oudere lezers herkenbaar zal ziin. Het boekje dat ruim is voorzien,van illustraties kost Interessant is ook de budrage van W.H. Kemmers. f 17,50: zun prus meer dan waard! oud voorzitter van het Centraal Bureau van Het is te verkrijgen in de Westlandse boekhandels Tuinbouwveilingen, die schrijft over de op- en en het Westlands Museum aan de Middel neergaande bewegingen de economie vanaf Broekweg te HonselersdUk Hij laat zien in welke mate ook de Westlandse tuinbouw met deze golfbewegingen te maken heeft gehad. J.Dahmeijer schrijft over de feestelijkheden in 's-cravenzande, toen in 1898 de jonge koningi Wilhelmina een bezoek bracht aan deze olaa Hoewel de plaatsing van een draaimolen aanva BLIKATIEkelUk voor verdeeldheid zorgde - deze zou som m ige a nti revol utiona i re i n gezetenen het feest OGELIJKHEID IN maar verbasteren - was de feestvreugde tenslotte algemeen. HET IAARBOEK BUzonder interessant is het Verhaal over Cornelis HierbU attendeert Publikatiecommissie van het van Vreugdenhil, die als soldaat. met de bekende Historisch Jaarboek Westland u op de publikatiemogelukheid die het jaarboek u biedt. veldtocht van Napoleon naar Rusland moest en deze als een van de weinigen heeft overleefd. Z Un WU willen in het Jaarboek artikelen plaatsen van belevenissen zun door de auteur, J. Ham uit Den uiteenlopende aard. Behalve dat het lezenswaard Hoorn, geplaatst in het kader van de veldtochten moet zijn, stellen wu aan het artikel slechts drie van Napoleon in de Jarcn Aardig zun etsefl: ook de gegevens over het verdere leven van. het moet'historisch' zun; Vreugdenhil. Zo kreeg hij vele jaren later de St.. het moet direct of indirect met het Helenamedaille. door keizer Napoleon ttt in 1857 Westland te maken hebben; toegekend aan alle nog in leven zijnde Fransen. er moeten enkele'nieuwe'gegevens in buitenlanders die in de legers van Napoleon I hadden meegevochten. Voor het aanvaarden van verwerkt zun. deze medaille moest van Vreugdenhil wel toestemming vragen aan Koning Willem lll budragen van enkele pagina's zijn welkom Enige De omvang mag maximaal20 pagina's zijn; ook illustraties erbij worden op prus gesteld. Mevrouw Prins uit HonselersdUk vertelt Over het De beloning is uiterst karig: 2 present-exemplaren verdwenen dorpsplein uit haar woonplaats. Het van het bewuste Jaarboek. En natuurlijk onze plein moest plaats maken voor de uitbreiding van grote dank. het Hof met het gebouw dat nu als enige nog resteert van het voormalige Huis HonselersdUk, de A.PM. vd. Sande, coórdinator Nadere informaties kunt u inwinnen bij: Nederhof. Karel Doormanlaan 15 Waarschijnlijk is bu die gelegenheid ook de Oude 2678EX De Lier Corneliskapel verloren gegaan. Voor de bewoners te november'1995 7

8 LLINGSNIEUWS I "Met de Muziek mee" is de titel van de nieun we tentoonstelling in de tuinkamer van de Middel Broekweg te Honselersdijk de hij- Museum "De Schilpen" in Maasland, die duurt zondere tentoonstelling "5000 jaar wonen op t/m9 april veen en klei" te zien. Deze expositie geeft De openingstuden zijn van tot uur een beeld van het archeologisch onderzoek op zaterdag. Tweede Kerstdag van tot dat vanaf 1988 in het Reconstructiegebied uur. Groepen zijn welkom na telefoni- Midden Delfland plaatsvindt. sche afspraak. De expositie geeft de bezoeker een beeld van de Met de muziek mee door de geschiedenis van de bewoningsgeschiedenis van Midden- Delfland Maaslandse harmonie- en fanfarekorpsen. vanaf de late steentijd tot en met de middeleeuwen. 0p ware grootte is een reconstructieverheugen in een zee ruime belangstellií-rg: Zo'Í-l Harmonie en fanfare mogen zich in Nederland gemaakt van een oven uit de Uzertijd. Natuurlijk mensen houden zich uit pure liefhebberu ontbreken op deze expositie ook de vondsten en vaak oo een uitstekend niveau met blaasmuziek en drumwerk bezig, De liefde voor deze soort niet, zoals de spectaculaire vondst van een schedel uit de bronstud. Verder wordt een beeld geschetst muziek dateert al uit de tijd dat middeleeuwse van archeologische opgravingen De Lier, stadstrompetters, benoemd met het praktisch Schioluiden Maasland. doel de burgeru namens het stadsbestuur signalen toe te blazen, voor hun plezier gingen samen- Een tentoonstelling die zeker voor een ieder boeiend zal zun! spelen; "torenmuziek" heette dat in die tijd. Daarnaast was de militaire muziek, met pijpertluit, BUzonder aan het onderzoek in dit gebied is de trompet, trom en pauk in de hoofdrol een voortreffeluke gangmaker samenwerking tussen planologen archeologen: bij de her-inrichting van Midden-Delf land is er sprake van een totale her-inrichting van de regio. In Maasland werd het eerste muziekkorps opgericht in 1897: de harmonie vereniging "Euterpe' Crootscheepse ingrepen het landschap worden gepleegd met betrekking tot de aanleg van surfplassen, golfterreinen en natuurgebieden. Maasland een nieuwe muziekvereniging op chris- nu dus bijna een eeuw oud. In 1919 kreeg Daarnaast bouwt Rijkswaterstaataan RUksweg 4 telijke grondslag. Tenslotte heeft Maasland ook enz enz. nog een Boerenkape,. Met al deze ingrepen wordt het bodemarchief danig aangetast en archeologische sporen kunnen De kleurigen klankrijke noten die de diverse nooit meer hersteld worden. Weg is dus weg! korpsen in de loop der jaren aan het dorpsleven hebben gegeven -men denke aan de zomeravondconcerten, vroeger in de muziektenten. De Reconstructiecommissie Midden Delfland en Rijkswaterstaat lopen echter vooruit op nieuwe tegenwoordig op het Schilpen-pleintje- worden ontwikkelingen in het politieke beleid. waarin, net op de expositie zo volledig mogelijk in beeld als bu het milieu, de vernieler betaalt. De veroorzaker van mogelijke vernieling moet financiele zorg gebracht. dragen voor het noodgedwongen archeologisch van Amsterdam. Dit onderzoek heeft veel nieuwe vondsten en inzichten over de vroegere bewoning opgeleverd. Exoositie in het Westlands Museum van 5 november 1993 tot B januari peningstijden: dinsdag t/m zaterdag van uur LET OP: Zaterdags gewuzigde openingstudenl B november '1993

9 BrINA 300 IAAR N INDEX OP DE RTVAN KRUIKIUS ln 1712 voltooide cartograaf Nicolaas Kruikius (of Cruquius) een atlas van het Hoogheem-raadschap van Delfland. Vanwege de vele details is deze kaart van groot belang voor het historisch onderzoek in dit gebied. Nu, buna 300 iaar later, verschunt een index op Wisseltjes zun gratis advertenties waarin u een vraag deze kaart. Alle namen die voorkomen op deze kunt stellen, iets te koop kunt aanbieden of juist kaartziln gealfabetiseerd. Ruim 3200 namen van vragen. Het gaat om (streek)historische zaken. polders, waterwegen, boerderuen en buitenplaatsen zun in een handomdraaiterug vinden. commerciele doeleinden. Wisseltjes zijn niet bestemd voor Elke naam verwust naar een kaartbladnummer en Uw inzending stuurt u op een briefkaart aan een kaartcoordinaat, De meest voorkomende PUBLISYS, Postbus 325,2670 AJ NaaldwUk namen zijn in een aparte index ondergebracht. Ook de hoefslagnummers worden apart vermeld. Te koop gevraagd De lust heeft de titel 'Kruikius " Historische Atlas van Zuid-Holland" in namen' meegekregen en is samengesteld door J.A. de Brabander Jac.J. Holierhoek Uitgeverij Robas en Corn.J. van der Doef. Caelstraat 38,2291 SJ Wateringen De uitgever is de Historische Werkgroep 0ud- te Wateringen en Kwintsheul. Het buna vuftig pagina's tellende boekje verschijnt wie weet *ut..n lhoornbriefje" is?? in november 1993 en kost f 17,50. Het boek is verkrijgbaar bij de Historische Werkgroep in de van een koe in í795 Kwam ter sprake bu de verkoop HofboerderU, boekhandel Boekent in Wateringen Mevrouw M. Prins - Hoogendam en het Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum. Molenlaan 17, 2675 CA Honselersdijk Ook is het mogeluk het boek thuisgestuurd te krugen. Maak hiervoor f 22,50 (incl, portokosten) o tel over op Postbankrekening van de Wie weet precies het recept van een "pannetje" Historische Werkgroep in Wateringen. Dat schunt een typisch (oud) Westlands gerecht te zun met eieren, spek etc. Maarten Prins HogeWoerd 19,267I DH NaaldwUk te de rekening voor de budrage over dit jaar ontvangen. Inmiddels zun de meeste betalingen binnengekomen, Mocht U nog niet betaald hebben, wilt U dit dan alsnog doen en daarbij de toegezonden acceptgiro gebruiken. Door deze acceptgiro te gebruiken hoeft het museum nagenoegeen kosten te betalen bu de bank en via het nummer dat op de acceptgiro gedrukt staat is voor ons de verwerking van de betalingen een stuk eenvoudiger. Voor Uw budrage krugt U eens in de twee maanden dit Informatiebulletin thuisgestuurd. U krugt gratis toegang tot het museum, en in het voorjaar een donateursavond' Francisca wubben * o * a voorstreek- en Tuinbouwhistorie het geheugen.ven, r heí Westland Middel Broekweg 154,2675 KL HonselersdUk telefoon november

10 Museum,20.00 uur za6 Historisch Spreekuur. Hofboerderij Het Westlands Museum voor Streek en Wateringen, uur Tuinbouwhistorie is het gehele jaar geopend van dinsdag t/m vrijdag van '14.00 ma8 Werkgroep 0ud-'s-0ravenzande t. h.v, 's-zaterdags uur en Dahmeijer, uur. van uur Historische Vereniging 0ud-Schipluiden, Maandag: uur lezing over Romeins Den Hoorn. land Werkgroep Oud-Loosduinen, werkavond in het schapsarcheologie in het trace van rijks Loosduins Museum weg 4, door Heleen van Londen van de Woensdag : uur RUksu niversiteit van Amsterdam, gebouw Werkgroep Cud-Wateringen & Kwintsheul, werkavond in de HofboerderU. wo 10 Cenootschap Delfia Batavorum, dialezing De Hoornbloem, Den Hoorn,2O.O0 uur. 'Sion, Donderdag: uur kloostet buitenplaats, tuinbouw Werkgroep Oud-Maasland, werkavond in Museum gebied: de geschiedenis van een buiten De Schiloen, plaats met Delft in het verschiet', door VrUdag : uur de heer J.W. Moerman, Openbare Werkgroep 0ud-Schipluiden, werkavond in Bibliotheek, Kruisstraat 71, Delft, uur M useum Het Tramstation. vr 12 Historische Vereniging 0ud-Schipluiden, zaterdag: 10-00tot uur opening tentoonstelling'schipluiden van Historisch Spreekuur in het Westlands Streek- en de kaart, landmeten van 1530 tot Tuinbouwmuseum. heden', de tentoonstelling looptot het voorjaa r 1994 in museum Het Tramstation. ma '15 Werkgroep Oud-Wateringen & Kwintsheul. HofboerderU, uur di 16 Kursustreekgeschieden is, Honselersd 11k. zdoor mw. NDA DECEMBER M, Prins-Hoogendam, 1993 Westlands Museum, uur vr 19 H istorische Vereniging 0ud-Schiplu iden. Historisch Spreekuur, Hofboerderij vergadering, Museum Het Tramstation, Wateringen, uur uur. ma6 Studiegroep Cenealogie, Westlandsma 22 Kennismakingsbijeenkomst van de Museum, uur provinciaal historicus met de coórdinato za 12 Redactiecommissie Westlands Streek- ren van werkgroepen en studiegroepen, Historie. Westlands Museum, Westlands Museum, uur uur, uiterste datum voor het inleveren van kopy voor het januari/ gemeente-arch ief, uur di 23 Werkgroep Oud- Monster, werkavond, februari-nummer. wo 24 Bestuur Cenootschap Oud-Westland, ma 13 Werkgroep 0ud-Wateringen & Kwintsheul, HofboerderU, uur do 25 Historische Vereniging Maasland, lezing Westlands Museum uur di 14 Kursus Streekgeschiedenis, Monster, 'Hoe doe je onderzoek in het archief ' door drs. A.P. van Vliet, Westlands door de heer P. Smit, archivaris van de Museum uur Cemeente NaaldwUk. HU zal dit doen aan wo 15 Cenootschap 0ud-Westland, lezing door de hand van een praktisch voorbeeld, te mevr. H.M. Aben-Nederpel, mede-lid van weten 'De hondekar in het Westland', het Cenootschap, over Westlandse gebouw De Magneet, Huis te Veldelaan, geslachten en haar onderzoek daarnaar, Maasland.2O.O0 uur Partycentrum 0pen Huis, Hyacinthstraat ma 29 VrUwilligersoverleg, Westlands Museum, 24, Heenweg uur. di 21 Werkgroep 0ud uur Monster, werkavond, di 50 Kursus Streekgeschiedenis, Middengemeente-archief, uur. Delfland, door drs. J. Moerman. Westlands Museum uur 10 november 1995