1 Johannes. Kringleiders Gids

Transcriptie

1 1 Johannes Kringleiders Gids

2 Kringstudie 1 1 Johannes 1:1-4 Als er met de kring tijdens de introductieavond besloten is om samen ontdekkende Bijbelstudie te doen aan de hand van 1 Johannes, dan kan op de eerste echte kringbijeenkomst een aftrap gemaakt worden. Bijvoorbeeld door een eerste indruk over de hele brief uit te wisselen. Dan moet je aan het eind van de introductieavond de kringleden natuurlijk wel vragen om de brief in z n geheel door te nemen. Vervolgens kan er een korte Bijbelstudie gehouden worden over de inleiding van de brief (1:1-4). Zo nodig kan er ook nog iets meer gezegd worden over ontdekkende Bijbelstudie (observatie, interpretatie en toepassing) en over de gang van zaken tijdens het kringgesprek (er is wel een kringleider, maar die geeft geen Bijbelstudie maar leidt het gesprek over de tekst, waarbij ieder zijn of haar inzichten vanuit de tekst kan delen tot opbouw van allen). Verkenning van de tekst Achtergrond 1 Johannes De apostel Johannes schreef behalve een evangelie ook drie korte brieven. In de laatste twee brieven duidt hij zichzelf aan als 'de oudste'. In de eerste brief zegt hij niets over zichzelf, maar spreekt wel met groot gezag en met liefde voor zijn geestelijke kinderen. Wij weten niet precies wanneer en in welke volgorde deze brieven werden geschreven. Waarschijnlijk was het tegen het einde van de eerste eeuw. 1 Johannes is geschreven aan christenen - zij die hun vertrouwen op Jezus Christus hebben gesteld als Gods Zoon. Nadere gegevens ontbreken. Johannes wilde christenen geruststellen van wie het geloof in de war was gebracht door dwaalleraren. Mogelijk hadden deze gnostische ideeën. Deze leraren geloofden dat ze op een hoog geestelijk niveau verkeerden, vrij van zonde en zij dachten dat ze konden doen wat ze maar wilden. Omdat ze deze wereld als totaal kwaad beschouwden, geloofden ze niet dat God in Jezus echt mens was geworden. Deze brief lijkt meer op een stuk muziek dan op een beredeneerde verhandeling. De drie thema' s waarheid, licht en liefde klinken steeds weer op als melodieën die worden herhaald, maar wel elke keer op een andere toonhoogte. God is waarheid, God is licht en God is liefde. De christen die God wil volgen, moet wandelen in waarheid, licht en liefde. Johannes BIjbelstudie 1 Johannes. 2

3 gelooft niet, zoals de dwaalleraren geloofden, dat iemand in dit leven vrij van zonde kan zijn. Maar een volledig belijden van onze zonden resulteert in vergeving en reiniging door het bloed (de dood) van Jezus (1:8v). Wie leeft vanuit die reiniging en vergeving kan zich niet bij het zondaar-zijn neerleggen. Vandaar de oproep Mijn kinderkens, dit schrijf ik u, opdat gij niet tot zonde komt (2:1). Johannes is vol van het wonder van Gods liefde. Maar daaruit volgt dat als God ons zó heeft liefgehad, ook wij elkaar behoren lief te hebben (4:11). Liefde moet praktisch zijn: geen woorden maar daden (3:18). Tot slot stelt Johannes zijn lezers gerust over het eeuwige leven: Dit heb ik u geschreven, die gelooft in de naam van de Zoon van God, opdat u weet, dat u eeuwig leven hebt (5:13). Doordat Johannes een aantal thema s telkens van een andere kant belicht en met elkaar in verband brengt, lijkt hij soms in herhaling te vervallen. Als je goed oplet zie je dat hij toch telkens nieuwe elementen toevoegt. Johannes schrijft heel stellig (bijvoorbeeld: Wij weten, dat eenieder, die uit God geboren is, niet zondigt, 5:18). Dat kan op ons ongenuanceerd overkomen. Uit het verband moet je dan opmaken wat hij precies bedoelt en in welke situatie zijn opmerking van toepassing is (want hij kan in schijnbare tegenstelling met 5:18 net zo hard beweren dat alle mensen zondigen, 1:8). Deze schrijfstijl prikkelt tot nadenken. Je moet elke uitspraak goed peilen en op z n waarde schatten. Tegelijk maakt hij zo duidelijk dat nuanceren niet betekent dat je geen kleur hoeft te bekennen. Gods waarheid is per saldo duidelijk en eenduidig. Dat kan een goede les voor ons zijn in een tijd waarin alles relatief lijkt te zijn: tegen het grote grijs het licht van het Evangelie. Thematiek en structuur Johannes valt met de deur in huis. Hij stelt zichzelf voor als ooggetuige van het Evangelie dat reëel is, concreet en tastbaar. Hij verkondigt dat Evangelie aan zijn lezers opdat ook gij met ons gemeenschap zoudt hebben. Zijn uiteindelijke doel met het schrijven van deze brief formuleert hij als volgt: opdat onze blijdschap volkomen zij. Een dubbele bedoeling dus: (herstel van) gemeenschap en blijdschap. Korte uitleg Vers 1. Hetgeen was van den beginne. Net als in zijn Evangelie begint hij met een zinspeling op Genesis 1:1. Het Evangelie dat hij brengt is zo oud als de wereld, omdat degene over wie het gaat, Jezus Christus, was van den beginne (Johannes 1:1). Geloven is dus niet zelf het religieuze wiel uitvinden, maar aanvaarden wat God van het begin aan voor ons heeft bedacht. Hetgeen wij gehoord gezien getast hebben van het Woord des levens. Zo concreet is het Evangelie in de persoon van Jezus Christus tot ons gekomen: het is historische realiteit. Dit betekent ook dat we aangewezen zijn op het getuigenis van degenen die de historische openbaring van God in Christus hebben meegemaakt. Concreet: geloven is BIjbelstudie 1 Johannes. 3

4 het aanvaarden van het getuigenis van de apostelen over Jezus. Vers 2. Het leven toch is geopenbaard het eeuwige leven, dat bij de Vader was en aan ons geopenbaard is. Lees hierbij bijvoorbeeld ook Matteüs 13:16v. Vers 3. Opdat ook gij met ons gemeenschap zoudt hebben. Blijkbaar ervaart Johannes dat de band met zijn lezers op een of andere manier verbroken is. Niet het sociale contact, maar de geloofsband (zie het vervolg). Hij wil de relatie graag herstellen. En ónze gemeenschap is met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus. De onderlinge band van christenen is afhankelijk van de verbinding met God. Nadrukkelijk worden de Vader én de Zoon genoemd. Uit het vervolg van de brief krijg je de indruk dat vooral de positie van Jezus als mens-geworden Zoon van God op het spel staat. Maar waar dat ontkend wordt, is de band met de apostelen (die juist hiervan getuige waren, Johannes 1:14) en erger nog met God Zelf doorgesneden. Vers 4. En deze dingen schrijven wij, opdat onze blijdschap volkomen zij. Zijn bedoeling is niet om hen er eens flink van langs te geven (hoewel hij behoorlijk scherp kan zijn), maar volkomen blijdschap. Als het Evangelie wordt aangetast kun je niet meer echt blij zijn. Waar wel een relatie met Jezus Christus is, ontstaat blijdschap. Boodschap Hoofdboodschap is dat geloven niet in de eerste plaats een kwestie van religieuze ervaring is, maar aanvaarding van het getuigenis van de apostelen over wat God in onze geschiedenis gedaan heeft toen Hij zijn Zoon naar de aarde zond. Want in Jezus Christus heeft God ons het eeuwige leven geopenbaard. Als dit Evangelie wordt losgelaten wordt ten diepste ook de christelijke gemeenschap verbroken. Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Voorafgaand aan de Bijbelstudie zou je iedereen een eerste indruk over 1 Johannes in korte zinnen of steekwoorden kunnen laten opschrijven op een muurkrant. Vervolgens kan hierover een gesprek ontstaan (alleen toelichting vragen en geven bij wat is opgeschreven; geen discussie). Inleiding Vertel iets over de achtergrond van de brief en geef een kort profiel van de schrijver, de apostel Johannes. Ga niet teveel in op de aard van de dwaalleer waartegen Johannes schrijft, dat komt in de Bijbelstudies vanzelf wel naar voren. Maak het niet te lang. Hooguit 5 minuten. Het te bespreken gedeelte is kort. Het is niet nodig om in de inleiding al iets te zeggen over de structuur van het kringgesprek. BIjbelstudie 1 Johannes. 4

5 Kringgesprek Het kringgesprek kan cirkelen rond de volgende vier kernpunten: 1. De historische realiteit van het Evangelie Mogelijke gespreksvragen: - Waarom benadrukt Johannes zo dat hij alles zelf gehoord, gezien en getast heeft? - Hoe zou je reageren als iemand zegt: Het blijft voor mij waar, ook al is het niet echt gebeurd? - Hoe wordt in het Evangelie het eeuwige leven geopenbaard? - Wat betekent dat voor je eigen geloof? 2. De rol van de ooggetuigen Mogelijke gespreksvragen: - Waarom presenteert Johannes zichzelf zo nadrukkelijk als ooggetuige? - In welke zin zijn ook wij van zijn getuigenis afhankelijk? - Wat heeft Johannes ons dan vandaag te zeggen? 3. De gemeenschap met God en met elkaar Mogelijke gespreksvragen: - Wat hoopt Johannes te bereiken door het aloude Evangelie nog eens te verkondigen? - Johannes wil graag herstel van de gemeenschap met zijn lezers en voegt er dan aan toe En ónze gemeenschap is met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus. Wat bedoelt hij daarmee? - Wat hebben gemeenschap met God (verticaal) en onderlinge gemeenschap (horizontaal) met elkaar te maken? - Wat betekent dit voor gemeente-zijn nu? - Wat vind je ervan dat Johannes zoals het ware de band aan God afhankelijk maakt van de relatie met hemzelf en met het Evangelie dat hij verkondigt? 4. Volkomen blijdschap - Waarom is Johannes in de pen geklommen? Wat wilde hij bereiken? - Reageer op de volgende stelling: Geloof in het Evangelie van Jezus Christus leidt tot volkomen blijdschap. - Wat ervaar je zelf van de vreugde van het Evangelie? Afsluiting Vat het gesprek kort samen en vraag of iemand nog iets wil veranderen (toevoegen, weghalen) aan zijn of haar bijdrage aan de muurkrant. Vraag zo nodig toelichting. Zeg waar de volgende Bijbelkring over gaat en moedig de deelnemers aan de persoonlijke stille tijd te volbrengen. BIjbelstudie 1 Johannes. 5

6 Kringstudie 2 1 Johannes 1:5-2:2 Verkenning van de tekst Context Nadat Johannes in de inleiding (1:1-4) het doel van de verkondiging heeft aangegeven, formuleert hij nu een eerste kerninhoud en trekt hij daar conclusies uit. Dit doet hij door verschillende parallelle zinnen, afwisselend negatief en positief. De perikoop sluit niet af aan het eind van hoofdstuk 1. Dat lijkt wel even zo, want de toon van schrijven verandert in 2:1 (een heel persoonlijke aanspraak: mijn kinderen). Maar dat is een tussenzin. De afsluitende positieve opmerking vinden we pas in 2:2. Daarna gaat het schrijven in parallelle zinnen nog even door. Maar de vraagstelling verschuift van wat betekent het om bij God te horen? naar hoe kun je weten of je bij God hoort? Thematiek en structuur God is licht. Dat is een krachtig uitgangspunt. Johannes onderzoekt dan wat de consequenties zijn van deze belijdenis voor degenen die bij God willen horen. We komen daarmee meteen bij een spanning die in de hele brief voelbaar is, namelijk dat de kinderen van God in dit opzicht vaak zo weinig lijken op hun Vader en hun grote Broer. Johannes werkt dit langs twee lijnen uit: hij noemt drie verkeerde manieren om hier mee om te gaan en drie goede. Drie verkeerde manieren om met het probleem van de zonde om te gaan: - in de zonde blijven leven (1:6) - ontkennen dat je schuld hebt aan je zonde (1:8) - ontkennen dat je gezondigd hebt (1:10) Drie goede manieren daar tegenover: - een christelijke levensstijl ontwikkelen (1:7) - je zonden eerlijk aan God belijden (1:9) - een beroep doen op Jezus Christus en zijn verzoening (2:1b-2) Korte uitleg van enkele passages Vers 5. God is licht en in Hem is in het geheel geen duisternis. Licht en duisternis worden vaak geassocieerd met inzicht en onwetendheid, innerlijke verlichting of een staat van BIjbelstudie 1 Johannes. 6

7 onbewustheid van de werkelijke stand van zaken (oosterse godsdiensten en gnostiek). In de Bijbel wordt licht geassocieerd met leven en met het (ethisch) goede. Duisternis is het tegendeel: het kwaad en de dood. Want alleen bij God is leven. En wie Hem de rug toekeert en kiest voor het kwaad, die roept daarmee de dood over zich af en is overgeleverd aan de machten van de duisternis. Vers 6-7. In de duisternis / in het licht wandelen. Het woord wandelen geeft de doorgaande lijn in het leven aan (levenswandel). Je kunt je in je gedrag als vanzelfsprekend laten leiden door het kwaad, dan wandel je in de duisternis. Maar de bedoeling is uiteraard dat je je gedrag afstemt op wat in de ogen van God goed is. Dat is wandelen in het licht. Dan liegen wij en doen de waarheid niet. Let er op dat het hier over gedrag gaat. Liegen is niet onwaarheid spreken, maar een leven leiden dat in tegenspraak is met je geloof. En waarheid is niet een stelsel van correcte opvattingen, maar iets wat je moet doen. Maar indien wij in het licht wandelen, hebben wij gemeenschap met elkander. Hier wordt opnieuw een relatie gelegd tussen de gemeenschap met God (verticaal) en met elkaar (horizontaal). Als we tegen de wil van God ingaan, dan brokkelt ook de onderlinge verbondenheid af. Zonde is niet alleen een individueel probleem. Zonde verbreekt de gemeenschap (zie 1 Korintiërs 5). En het bloed van Jezus, zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde. De oplossing voor het probleem van de zonde zit in het bloed, het vrijwillig sterven als een offer, van Jezus. Dat maakt ons weer rein, zodat we met God kunnen omgaan en in zijn dienst kunnen staan. Vers 8. Indien wij zeggen, dat wij geen zonde hebben. Wij zouden hier misschien eerder het woord schuld gebruiken. Zie Johannes 9:41. De bedoeling van degenen die dit beweren lijkt te zijn dat de eventuele verkeerde dingen die ze doen geen consequenties hebben voor hun verhouding met God. Hen treft geen blaam. Misschien omdat ze het concrete, materiële leven als onbelangrijk zien (gnostiek). In het geloof gaat het om de relatie van de ziel met God. Hoe je leeft, speelt daarbij geen rol. Johannes noemt dit zelfmisleiding. Vers 9. Indien wij onze zonden belijden. Zonden belijden is meer dan toestemmen dat we zondaars zijn; het is je zonden voor God neerleggen en vergeving vragen. 2 Hij is getrouw en rechtvaardig, om ons de zonden te vergeven. God heeft beloofd dat Hij zijn volk zal redden van hun zonden. Dat is volgens Mattheüs de betekenis van de naam Jezus (Mattheüs 1:21). Dus is Hij trouw en rechtvaardig als Hij de zonden vergeeft. Wij brengen Gods rechtvaardigheid waarschijnlijk eerder in verband met straf. Maar dan laat je Jezus Christus buiten beschouwing. Vers 10. Indien wij zeggen, dat wij niet gezondigd hebben. Deze bewering lijkt iets verder te gaan dan die in vers 8. Hier kan ofwel achter zitten dat de zaken die Johannes zonden noemt in de ogen van zijn tegenstanders helemaal niet verkeerd zijn (een verschil in taxatie van wat zonde is dus), ofwel dat ze menen dat ze geestelijk zo ver zijn dat ze denken van zonden vrij te zijn (perfectionisme). Johannes vindt dit heel gevaarlijk, want de Bijbel beweert dat alle mensen zondigen (zie bijvoorbeeld Romeinen BIjbelstudie 1 Johannes. 7

8 3:1-20). Dus als je zegt ik niet, dan verklaar je God tot een leugenaar. Vers 1-2. Wij hebben een voorspraak bij de Vader, Jezus Christus, de rechtvaardige. Het woord dat hier vertaald wordt met voorspraak (parakleet), wordt in het Evangelie van Johannes verschillende keren voor de Heilige Geest gebruikt. De Heilige Geest is onze pleitbezorger op aarde; Jezus Christus in de hemel. Zo n voorspraak hebben we ook nodig (Hebreeën 7:26); Jezus is als Rechtvaardige de enige die bij God recht van spreken heeft. En Hij is een verzoening voor onze zonden. Het woord voor verzoening dat hier gebruikt wordt, herinnert aan de offerdienst. Verzoening is datgene wat zorgt voor betaling van schuld en vergeving van zonde. En niet alleen voor de onze, maar ook voor die der gehele wereld. Niet in die zin datzonder geloof de hele wereld sowieso met God verzoend is. Dat zou in strijd zijn met alles wat Johannes zegt over de noodzaak van geloof (bijvoorbeeld in Johannes 3:18). Bedoeld wordt dat er naast Jezus geen andere verlossers zijn of nodig zijn: Hij alleen heeft verzoening tot stand gebracht en wel voor de hele wereld. Boodschap Hoofdboodschap is dat zonde onverenigbaar is met het wezen en karakter van God. Als we bij God willen horen, vormt de zonde dus een enorm probleem. Dat moeten we niet negeren of ontkennen, maar we moeten ons richten op de oplossing die God hiervoor gegeven heeft: vergeving, reiniging en verzoening dankzij het sterven van Jezus Christus. Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Bedenk zelf een goede ijsbreker of gebruik één van de volgende. Hang een wit vel papier op en een zwart vel. Laat de deelnemers krantenkoppen en afbeeldingen uitknippen uit kranten en tijdschriften, die ze associëren met licht en duisternis. Deel bijgaand werkvel met citaten over zonden uit en laat ieder kringlid kort reageren, elk op een ander citaat. Inleiding Herinner nog even kort aan de Bijbelstudie over 1:1-4. Verbindingswoord tussen de beide gedeelten is verkondigen/ verkondiging. Zie hierboven onder Context. Deel het werkvel met de structuur van het Bijbelgedeelte uit en licht dit kort toe. Gebruik het werkvel bij het kringgesprek. Kringgesprek Bij het kringgesprek kunnen dezelfde vier thema s aan de orde komen als bij de persoonlijke stille tijd, namelijk: 1. God is puur licht, zonder duistere kant. BIjbelstudie 1 Johannes. 8

9 Mogelijke gespreksvragen: - Wat zegt Johannes hier over God? - Wat zou hij daarmee bedoelen? - Wat betekent het voor jou persoonlijk dat God licht is (zuiver, goed, leven)? - Hoe zou je zelf God omschrijven? - Waarom is dat belangrijk voor je? - Johannes uitspraak is heel zwart-wit. Hoe ga je daarmee om in een tijd waarin alles grijs (relatief) lijkt? 2. Verkeerde manieren om met het probleem van de zonde om te gaan. Mogelijke gespreksvragen: - Welke opvattingen wijst Johannes in dit gedeelte af? - Ben je zelf wel eens vergelijkbare opvattingen tegen gekomen? - Wat zat dar achter? Waarom geloven mensen zoiets? - Waarom is het volgens Johannes gevaarlijk om dergelijke opvattingen te huldigen? - Hoe voorkom je bij jezelf dat je te makkelijk in een zondig leven blijft hangen, of zonden ontkent of bagatelliseert? 3. De oproep om niet te zondigen. Mogelijke gespreksvragen: - Waarom onderbreekt Johannes zijn betoog met de oproep om niet tot zonde te komen, denk je? - Wat zegt het je dat hij juist nu zijn lezers aanspreekt als zijn kinderen? - Hoe reageer je zelf op deze oproep? 4. Gods oplossing voor het probleem van de zonde. Mogelijke gespreksvragen: - Wat zijn volgens Johannes goede manieren om om te gaan met het probleem van de zonde? - Welke oplossingen biedt God aan voor het probleem van de zonde? - Wat is de rol van Jezus Christus daarbij? - Hoe ga je zelf met zonde om? Wat kun je wat dit betreft van Johannes leren? - Hoe ervaar jij de steun van God en Jezus Christus in de strijd tegen de zonde? - Hoe zouden we elkaar hier misschien ook meer mee kunnen helpen? Afsluiting Deel briefjes uit met drie zinnen om zelf af te maken: - Vergeving betekent voor mij - Reiniging betekent voor mij - Verzoening betekent voor mij Wie wil mag daarna kort iets over één van de drie zeggen. Het zou mooi zijn om daarna samen te eindigen met gebed en dankzegging. BIjbelstudie 1 Johannes. 9

10 Kringstudie 3 1 Johannes 2:3-11 Verkenning van de tekst Context en structuur Het gedeelte 2: 3-17 sluit aan bij de passage die eraan vooraf gaat en is een uitwerking van de uitspraak dat God licht is (1:5). In de vorige passage lag het accent op de woorden zonde en vergeving, nu krijgen de woorden gebod(en) en gehoorzaamheid vooral de aandacht. Ook in dit gedeelte gaat Johannes in op wat sommigen, dwaalleraren, zeggen. Driemaal citeert hij hen ( wie zegt in de verzen 4, 6 en 9). In alle uitspraken gaat het om de verbondenheid met God. De tegenstanders gaan daar prat op, ze menen God te kennen, maar Johannes legt de vinger op de gevoelige plek: de praktijk van hun leven. Korte uitleg Vers 3-4. Dat wij God kennen weten we doordat we ons aan zijn geboden houden. Wie zegt: Ik ken hem, maar zich niet aan zijn geboden houdt, is een leugenaar; de waarheid is niet in hem. Wie zegt, met deze woorden introduceert Johannes opnieuw een leus van een dwaalleraar. Blijkbaar zijn er mensen die wel menen God te kennen, maar in de praktijk van hun leven is dat niet te zien. Zij houden de geboden niet. Het bewijs dat we werkelijk God kennen is onze gehoorzaamheid aan het gebod van Jezus om onze zusters en broeders lief te hebben. Vers 5. In wie zich aan Gods woord houdt, is zijn liefde ten volle werkelijkheid geworden; hierdoor weten we dat we in hem zijn. Hier herhaalt Johannes wat hij in vers 3 gezegd heeft. Opvallend is dat zijn liefde, letterlijk: de liefde van God, ten volle werkelijkheid kan worden in ons leven. Bij de liefde van God gaat het vermoedelijk om Gods liefde voor ons. Tegelijk kan ook sprake zijn van onze liefde voor Hem als een vrucht van Zijn liefde voor ons. Vers 6. Wie zegt in hem te blijven, behoort in de voetsporen van Jezus te treden. De verzen 6-8 gaan verder met waar het vijfde vers mee afsloot. Met hem wordt waarschijnlijk God bedoeld. Voor wie meent in God te blijven, is dat alleen mogelijk wanneer hij zich richt op het aardse leven van Jezus. Dat staat model voor ons leven nu. BIjbelstudie 1 Johannes. 10

11 Bedenk dat de tegenstanders waartegen Johannes schrijft ontkenden dat God mens geworden is, naar hun idee was Jezus niet werkelijk mens. Zij richten zich in hun levenswandel dan ook niet op het aardse leven van de Heer. Vers 7. Geliefde broeders en zusters, ik houd u in deze brief geen nieuw gebod voor maar een oud, dat u vanaf het begin bekend is. Dat oude gebod is de boodschap die u gehoord hebt. Johannes geeft geen nieuw gebod. Zijn lezers zullen weten dat Jezus al de opdracht gaf om net zo lief te hebben als Hij dat deed (zie Johannes 13:34). Vers 8. Toch is het ook een nieuw gebod, omdat de duisternis wijkt en het ware licht al schijnt, en dit is werkelijkheid in Jezus leven en in uw leven. Er is altijd weer gevraagd waarin het nieuwe van het gebod nu schuilde. Sommigen leggen het woord nieuw uit in de zin van actueel voor de christenen die het lezen. Toch is het meer dan dat. Jezus hield zijn discipelen voor: Een nieuw gebod geef ik jullie, dat jullie elkaar liefhebben, zoals Ik jullie heb liefgehad. Daar zit het nieuwe in: zoals Ik jullie heb liefgehad. Elkaar liefhebben, zoals Jezus ons liefheeft. Met de komst van Jezus is dat mogelijk: het licht is in deze wereld gekomen en de duisternis is bezig te verdwijnen. Vers 9. Wie zegt in het licht te zijn maar zijn broeder of zuster haat, bevindt zich nog altijd in de duisternis. Ook hier wordt weer aangehaakt bij het slot van het vorige vers. De verbondenheid met God, of in de woorden van dit vers in het licht zijn, is te meten aan de houding naar broeders en zusters toe. Vers 10. Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val, De ander is bij Johannes de broeder of zuster. Vers 11. maar wie de ander haat, bevindt zich in de duisternis. Hij gaat zijn weg in het duister, zonder te weten waarheen die weg voert, want de duisternis heeft hem blind gemaakt. De tegenstellingen liefhebben haten en licht duisternis vallen op. Boodschap God kennen is meer dan een bijzondere geloofservaring. Het uit zich in de praktijk van het leven. Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Je kunt beginnen met de volgende vraag: Op welke manier laat je concreet blijken dat anderen iets voor je betekenen (denk aan ouders, vrienden)? Inleiding Johannes brief is wel eens vergeleken met een wenteltrap: hij cirkelt voortdurend om BIjbelstudie 1 Johannes. 11

12 hetzelfde met steeds net andere woorden en andere nuances. Vertel iets over de verschuiving in de huidige perikoop ten opzichte van de voorgaande, namelijk van zonde en vergeving naar gebod en gehoorzaamheid. Kringgesprek In het gesprek met elkaar kun je op de volgende punten ingaan. De bijgevoegde gespreksvragen kun je daarbij gebruiken. 1. De nauwe relatie tussen God kennen en het houden van geboden. - Welke reden heeft Johannes gehad om het kennen van God zo direct te koppelen aan het houden van geboden (vers 3)? - Op welke geboden duidt Johannes? - Het kan zijn dat het woord geboden negatieve associaties oproept; praat eens met elkaar door over het waardevolle van het houden van geboden. 2. Het liefdegebod - Wat bedoelt Johannes met liefhebben? - Onze liefde voor God blijkt hieruit of wij ons daadwerkelijk aan Gods woord houden. - Praat door over de volgende uitspraak Liefde is niet voelen, maar doen. - Onze liefde voor God wordt volle werkelijkheid (NBG 51: volmaakt ) wanneer we zijn woord in de praktijk brengen (vers 5). Bespreek met elkaar waaruit blijkt dat je Hem gehoorzaamt. - Haat is een zwaar woord, we nemen het wellicht niet zo snel in de mond. We schrikken ook van onszelf wanneer we ontdekken dat we in staat zijn te haten. In welke situatie kan haat bij ons ontkiemen? Hoe gaan wij daarmee om? 3. Wandelen zoals Jezus gewandeld heeft. - Johannes bindt ons niet alleen aan het liefdegebod, maar ook aan het voorbeeldige leven van Jezus. Jezus is een voorbeeld, zeggen anderen wel eens en bedoelen dan vaak dat Hij slechts een voorbeeld is (en niet de Zoon van God of gestorven voor onze zonden). Toch is de uitspraak Jezus is voor ons een voorbeeld minder vrijblijvend dan we op het eerste gezicht denken. Bespreek dat eens met elkaar. - Noem iets uit Jezus leven dat je graag in je eigen leven zou willen integreren. Afsluiting Aan het einde van de avond kun je terugkomen op het begin: hoe laat je blijken dat andere mensen iets voor je betekenen? Welke impuls heeft het bijbelgedeelte en het gesprek erover aan deze vraag gegeven? BIjbelstudie 1 Johannes. 12

13 Kringstudie 4 1 Johannes 2:12-17 Verkenning van de tekst Structuur Het gedeelte dat nu aan de orde is, is onder te verdelen in twee passages, de verzen en Beide passages staan, zo op het eerste gezicht, wat los in het geheel van het betoog. De verzen geven kort weer wat de vrucht is van het kennen van God en zijn een herhaling van wat Johannes al schreef. De verzen lijken, met de introductie van het woord wereld de keerzijde van de vorige verzen te zijn. Overigens begint iedere zin in dit gedeelte met de wereld en eindigt zij met God. Vertaling Wie verschillende vertalingen bij de verzen er op na slaat komt twee verschillen tegen met de hier gebruikte NBV. Ten eerste, in zowel de SV als de NBG 51 vinden we driemaal; ik schrijf u en driemaal ik heb u geschreven. De NBV heeft daarentegen zesmaal ik schrijf u. Deze vertaling verdient de voorkeur. Johannes varieert nogal eens in schrijfstijl; het ik heb u geschreven verwijst waarschijnlijk niet naar andere brieven of naar het vierde evangelie. Ten tweede, de dubbele punten (:) in de NBV zijn een verandering ten opzichte van het want in de NBG 51. Een dubbele punt geeft aan dat het tweede deel van de zin een omschrijving is van wat Johannes wil zeggen. Na het woordje want (zo dus de NBG 51) volgt een reden. Ook hier verdient de vertaling van de NBV de voorkeur. Ook de woorden kinderen en ouderen (ook hier weer door de NBG 51 iets anders vertaald) duiden op variatie in schrijfstijl en verwijzen niet naar onderscheiden groepen in de gemeente. Korte uitleg van enkele passages Vers 12. Kinderen, ik schrijf u dat uw zonden u vergeven zijn omwille van zijn naam. De BIjbelstudie 1 Johannes. 13

14 tegenstanders verdwijnen uit beeld en Johannes richt zich op de geestelijke status van zijn lezers. Een thema waarmee hij begon (1:9), snijdt hij hier weer aan: vergeving van zonden. Eerder werd al duidelijk dat de vergéving van zonden alles te maken heeft met de erkénning van zonden. De basis van de vergeving is wat Jezus in eigen persoon heeft gedaan (bedenk: in het oude oosten was iemands naam nauw gerelateerd aan iemands persoon). Vers Ik schrijf u, ouderen: u kent hem die er is vanaf het begin. Ik schrijf u, jongeren: u hebt hem die het kwaad zelf is overwonnen. Kinderen, ik schrijf u dus dat u de Vader kent. Ouderen, u schrijf ik: u kent hem die er is vanaf het begin. Jongeren, u schrijf ik: u bent sterk, het woord van God blijft in u, en u hebt het kwaad overwonnen. Naar wie wordt verwezen met Hem die er vanaf het begin is is niet geheel duidelijk. Sommigen denken aan God, weer anderen aan Christus en weer anderen aan beiden. De vertaling het kwaad van de NBV suggereert kwaad in algemene zin, terwijl de Griekse tekst een mannelijk lidwoord heeft (vers 13 heeft wel een persoonlijke vertaling). Het gaat dan ook om de kwade, de boze, oftewel de satan. In 5:18-19 noemt Johannes de boze als degene die vat heeft op de wereld waarin wij leven. Meer concreet: wellicht doelt Johannes op de boze als de inspirator van de dwaalleer. Deze dwaalleer is inmiddels buiten de deur gezet (vgl. 4:4). 15 Heb de wereld en wat in de wereld is niet lief. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem. De wereld staat in Johannes voor de plek waar de boze heerschappij voert en de plek die vijandig staat tegenover God. Niettemin is de wereld het voorwerp van Gods liefde (Johannes 3:16). Het gaat niet om de geschapen wereld als zodanig. Bij de liefde van de Vader is te denken aan onze liefde voor de Vader; dat is immers in het geding wanneer we de wereld liefhebben. Vers 16. Want alles wat in de wereld is zelfzuchtige begeerte, afgunstige inhaligheid, pronkzucht, dat alles komt niet uit de Vader voort maar uit de wereld. Een Engelse bijbelgeleerde schreef bij dit vers dat de wereld wordt getypeerd met drie woorden: sensualiteit, materialisme en zelfverheerlijking. Wereldse zaken zijn op zichzelf niet verkeerd, ze zijn dat in zoverre ze op gespannen voet staan met het leven met God. Boodschap Hoe je als christen omgaat met de verleidingen van deze wereld zegt alles over je omgang met God. Aanwijzingen voor de kringleider BIjbelstudie 1 Johannes. 14

15 IJsbreker Een associatiespel: laat je kringleden gedachten opnoemen die opkomen bij het woord wereld. Dat zal uiteenlopend zijn. Bespreek er (kort) een aantal aan de hand van de vraag wat de aantrekkingskracht is op het leven van je kringleden. Inleiding Het bijbelgedeelte is te verdelen in twee alinea s (zie werkvel). De eerste geeft de zegen weer van de band met God, de tweede is als het ware de keerzijde ervan en beschrijft de aantrekkingskracht van de wereld waarin wij leven. Je kunt deze opbouw in de inleiding gewoon noemen en zeggen dat je over beide wilt spreken met elkaar. Kringgesprek In de bijbelstudie kun je aanhaken bij de beide alinea s. 1. Vrucht van de verbondenheid met God - Johannes schrijft ineens weer over de vergeving van zonden. Dat had hij al eerder gedaan. Wat zou de reden zijn dat hij het herhaalt? - In deze verzen noemt Johannes tweemaal dat de boze overwonnen is door... de christenen zelf. Hoe kan de apostel dit zó zeggen? Het is toch Christus die de boze overwonnen heeft? 2. De aantrekkingskracht van de wereld waarin wij leven - De verleidingen van deze wereld komen vaak naar voren in, plat gezegd: seks, geld en macht (vers 16). Bespreek met elkaar waaróm juist in deze zaken zo n verleiding kan schuilgaan. Wellicht kun je ook iets uitwisselen van je eigen zwakheden op één van deze terreinen. - Wat uit de wereld voortkomt is tijdelijk, vergankelijk. Waaraan merk je dat? - In de geschiedenis van de kerk zijn er altijd weer christenen geweest die, ondermeer op basis van deze verzen, pleiten voor wereldmijding. Bespreek met elkaar wat je daarvan vindt en ga na of Johannes dit ook bedoelt te zeggen. - Om niet te vallen voor de wereld en haar begeerte, spoort Johannes ons aan om Gods wil te doen. Wat verstaat hij onder de wil van God (betrek de omliggende verzen erbij)? Lees ook eens Johannes 4:34. Afsluiting Als afsluiting kun je het gebed van A.F. Troost op het laatste werkvel bidden. BIjbelstudie 1 Johannes. 15

16 Gebed bij 1 Johannes 2:3-17 (A.F. Troost) Trouwe God, wij worden verblind door zoveel schijn, wij zijn gecharmeerd van het geglinster en geglitter, wij raken in de ban van een voorbijgaand bestaan. Wij worden geboeid door relaties en religies door machtige krachten en gouden goden maar Uw geboden vergeten wij. Wij bidden U: geef ons de vreugde van uw wet, de blijdschap om Uw daden, de moed om het kruis te dragen achter Jezus aan. Bewaar ons voor haat, voor gewelddadige gedachten die stuklopen in dood en vernietiging. laat Uw liefde ons dragen zodat ij de last van de haat afleggen, elke nieuwe dag. Geef ons te zin wat niet vergaat: de stad van de vrede, het land waarin het leven vol is van Uw gerechtigheid. Amen BIjbelstudie 1 Johannes. 16

17 Kringstudie 6 1 Johannes 2:28-3:10 Verkenning van de tekst Context 1 Johannes 2:28 sluit aan bij vers 27 door verder te gaan op blijven in. Deze uitdrukking is in vers 28 echter niet een zijn, maar een opdracht. Het gedeelte eindigt in 1 Johannes 3:10 met niet liefhebben. 1 Johannes 3:11 gaat daar vervolgens op in met het gebod van de liefde. We hebben dus met een afgescheiden gedeelte te maken, maar wel afgescheiden met open grenzen. De grensteksten haken helemaal op elkaar in een zeggen veel over elkaar. Thematiek en structuur Een aantal thema s staan centraal in ons gedeelte: o Rechtvaardig zijn & rechtvaardig doen o Kinderen van God zijn & gelijk aan Jezus worden o Geopenbaard zijn & geopenbaard worden o Uit God uit de duivel o Zonde gerechtigheid In het gedeelte komt steeds een structurerende uitdrukking voor: ieder die (zie hiervoor ook het werkvel). De verzen 4 t/m 10 behandelen twee keer hetzelfde 1 : A wezen van de zonde (4) B Christus werk (5) C de gelovigen ( een ieder, 9) D rechtvaardig leven (7) יA wezen van de duivel (8a) יB Christus werk (8b) יC de gelovigen ( een ieder, 9) יD geen rechtvaardig leven (10) Korte uitleg Vers 28. En nu, kinderkens, blijft in Hem, opdat wij, als Hij zal geopenbaard worden, BIjbelstudie 1 Johannes. 17

18 vrijmoedigheid hebben en voor Hem niet beschaamd staan bij zijn komt. Het woordje opdat geeft altijd een doel aan en op die manier ontdekken wij in dit vers een doel van het in Hem blijven : vrijmoedigheid tegenover Jezus wanneer Hij terugkomt. Vrijmoedigheid is het tegenovergestelde van beschaamd staan. Het betekent dat gelovigen niets hebben te verbergen en niets te vrezen bij de terugkomst van Jezus. Blijven in was in het vorige vers (27) een feit, hier is het een opdracht. Vers 29. Als gij weet, dat Hij rechtvaardig is, erkent dan ook, dat eenieder, die de rechtvaardigheid doet, uit Hem geboren is. Als je in een boomgaard een appelboom en perenboom naast elkaar hebt staan, kan het gebeuren dat wanneer een appel valt, hij onder de perenboom rolt. Toch weet je meteen dat hij niet van de perenboom komt. Zo is het ook met iedereen die de rechtvaardigheid doet. Je weet meteen van Wie diegene afstamt (van welke stam die komt!). Vers 3:1. Ziet, welk een liefde ons de Vader heeft gegeven, dat wij kinderen Gods genoemd worden, en wij zijn het ook. Het is ten diepste niet te begrijpen dat wij kinderen van God mogen zijn, het is pure liefde. Die liefde mogen we dan ook volledig accepteren: we mogen er zeker van zijn dat we kinderen van God zijn. Vers 3:1. Daarom kent de wereld ons niet, omdat zij Hem niet kent. De tegenstelling wereld kinderen komt weer aan de orde. Vers 2. Geliefden, nu zijn wij kinderen Gods en het is nog niet geopenbaard, wat wij zijn zullen; maar wij weten, dat, als Hij zal geopenbaard zijn, wij Hem gelijk zullen wezen; want wij zullen Hem zien, gelijk Hij is. Hoewel we nu al een nieuw leven hebben gekregen, zullen we nog eens helemaal veranderd worden. Gelijk aan Jezus zijn betekent niet dat we in wezen aan Hem gelijk zullen zijn, maar dat we net als Jezus delen in de heerlijkheid van God. Het zien van Jezus resulteert hierin. Vers 3. En een ieder, die deze hoop op Hem heeft, reinigt zich, gelijk Hij rein is. Als je de hoop hebt dat je gelijk aan Hem zult zijn, heeft dat wel consequenties. Je zult je steeds, voortdurend moeten blijven reinigen in deze wereld die vol onreinheid is. Hoop op God is iets heel anders als ik hoop dat Hoop bij God is zeker en gebaseerd op de beloften van God. Vers 4. Ieder, die de zonde doet, doet ook de wetteloosheid, en de zonde is wetteloosheid. Wetteloosheid is het wezen van de zonde want de wet is de concrete uitdrukking van de wil van God - en komt tot uiting in wetteloos gedrag. Vers 5. En gij weet, dat Hij geopenbaard is, opdat Hij de zonden zou wegnemen, en in Hem is geen zonde. Zonde is één van de hoofdthema s in deze perikoop. De zonde werd weggenomen door het volmaakte offer van Jezus. Dit offer was volmaakt, omdat Jezus nooit gezondigd heeft! Vers 6. Een ieder, die in Hem blijft, zondigt niet; een ieder die zondigt, heeft Hem niet gezien en heeft Hem niet gekend. Dit zijn harde woorden! Zondigt niet klinkt niet alleen zeer definitief en ongenuanceerd, maar lijkt ook nog eens in tegenstelling te staan met 1 Johannes 1:8. Niet zondigen moet hier, blijkens de gebruikte werkwoordsvormen, begrepen BIjbelstudie 1 Johannes. 18

19 worden als niet in zonde leven, en niet als je kunt nooit meer een zonde doen. De verbinding tussen zien/kennen en gelijk zijn aan Jezus komt hier weer net zo duidelijk naar voren als in vers 2. Vers 7. Kinderkens, laat niemand u misleiden. Wie de rechtvaardigheid doet, is rechtvaardig, gelijk Hij rechtvaardig is; Het woord misleiden herinnert ons aan 2:26. Misleiden brengt je van de weg van rechtvaardigheid en ondanks het feit dat de dwaalleraren de gemeente verlaten hebben, kunnen ze nog steeds mensen in de gemeente beïnvloeden. Rechtvaardig zijn komt tot uitdrukking in het rechtvaardig handelen. Vers 8. Wie de zonde doet is uit de duivel, want de duivel zondigt van den beginne. Hiertoe is de Zoon van God geopenbaard, opdat Hij de werken des duivels verbreken zou. Dit vers doet sterk denken aan Johannes 8: De uitdrukking uit de duivel wordt verduidelijkt in vers 10: kind van de duivel zijn. Net als wij als christen kind van God zijn en ook kind van Abraham worden genoemd, zijn mensen die leven in zonde kinderen van de duivel. De duivel was het eerste wezen dat zondigde en is daarmee de oorsprong van de zonde. Jezus krijgt hier met nadruk de titel Zoon van God en het woord verbreken heeft hier de lading van een eenmalige, feitelijk gebeuren. Vers 9. Een ieder, die uit God geboren is, doet geen zonde; want het zaad Gods blijft in hem en hij kan niet zondigen, want hij is uit God geboren. Zie allereerst vers 6. Het zaad van God is een moeilijk uit te leggen begrip. Welke betekenis zaad ook krijgt, zaad staat altijd voor nieuw leven 2. Niet kunnen zondigen betekent niet dat het een onmogelijkheid is, maar dat zonde totaal niet bij een christen past. We moeten altijd blijven strijden tegen de macht van de zonde! Vers 10. Hieraan zijn de kinderen Gods en de kinderen des duivels kenbaar: een ieder die de rechtvaardigheid niet doet, is niet uit God, evenmin als wie zijn broeder niet liefheeft. Dit vers zegt niets nieuws, maar is eigenlijk een samenvatting van het hele gedeelte. Het is ook een soepele overgang naar het volgende gedeelte, vanaf vers 11. BIjbelstudie 1 Johannes. 19

20 Boodschap Johannes maakt in dit gedeelte duidelijk dat er maar twee groepen mensen zijn: kinderen van God en kinderen van de duivel. Zij hebben ook een hele verschillende levensstijl. Kinderen van God leven in gerechtigheid en liefde, kinderen van de duivel leven in zonde of wetteloosheid en haat (als tegenstelling van liefde). Opvallend is dat er niets gezegd wordt over het einde van de kinderen van de duivel, maar wel over de kinderen van God! Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Eén van de hoofdthema s is kinderen van God. Op het tweede werkvel staat een format voor een identiteitsbewijs van een kind van God. Vraag aan je kringleden om het in ongeveer 5 minuten in te vullen. Bespreek daarna kort een aantal antwoorden van de kringleden. Inleiding Je kunt beginnen met te vertellen dat dit gedeelte weer een natuurlijk vervolg is op de vorige kringstudie door het in Hem blijven. Je kunt nog even samenvatten wat dat precies betekent. Kringgesprek Je kunt dit gedeelte bespreken in twee hoofddelen: 1 Johannes 2:28-3:3 -Welke kernthema s behandelt Johannes in dit gedeelte? -Welke betekenis van vrijmoedigheid haal jij uit de tekst? -Wat zijn wij nu volgens Johannes? Wat zullen wij later zijn? Probeer op beide vragen met eigen woorden antwoord te geven. -Wat betekent het voor je dat je jezelf een kind van God mag noemen? -Op welke manieren ervaar jij dat de wereld jou niet kent? -Welke rol speelt de belofte dat je Hem zult zien en aan Hem gelijk zult zijn in je leven? 1 Johannes 3:4-10 -Wat maakt Johannes duidelijk over zonde als hij het gelijk stelt aan wetteloosheid? -Haal een paar tegenstellingen uit de tekst en bespreek die samen met de volgende vragen: Wat betekenen de tegengestelde begrippen of zinsdelen? Waarom vindt Johannes deze tegenstellingen zo belangrijk? -Beschrijf in je eigen woorden waarom Jezus op aarde kwam volgens Johannes in deze verzen?

21 -Welke verschillen kun je uit 1 Johannes 2:28-3:10 halen over de eerste komst van Jezus en de tweede komst? -Wat bedoelt Johannes precies met Een ieder, die in Hem blijft, zondigt niet en Een ieder, die uit God geboren is, doet geen zonde? -Hoe verandert jouw kijk op de zonde? -Wat stimuleert jou het meest tot heiliging van je leven? Afsluiting Het is leuk om nu terug te gaan naar de identiteitsbewijzen. Zouden mensen hun bewijs veranderen? Willen ze aanvullingen toevoegen? Je kunt dit kort bespreken. Daarna kun je de kringavond afsluiten met gebed, waarin dankbaarheid centraal kan staan om we kinderen van God zijn. Jullie zouden samen kunnen bidden voor een heilig leven van eenieder en voor mensen die alleen nog maar in zonde leven en de verzoenende kracht van Jezus nog niet kennen. 21

22 Kringstudie 7 1 Johannes 3:11-17 Verkenning van de tekst Context en thematiek Opnieuw herinnert Johannes zijn lezers aan het Evangelie, zoals ze dat van het begin af aan gehoord hebben. In 1:5 deed hij dat met de woorden En dit is de verkondiging, die wij van Hem gehoord hebben en u verkondigen: God is licht en in Hem is in het geheel geen duisternis. In 2:8-10 brengt hij het begrip licht in verband met onderlinge liefde. Vanaf daar is liefde/ liefhebben één van de belangrijkste kernwoorden. Dat geldt zeker voor het tweede deel van hoofdstuk 3 en voor hoofdstuk 4. In 3:11 begint Johannes als het ware weer even overnieuw. Hij herinnert zijn lezers (en ons) opnieuw aan de verkondiging die ze vanaf het begin gehoord hebben. Maar nu wijst hij als inhoud hiervan de onderlinge liefde aan. Dat staat niet los van het vorige. In 1:7 had hij al gezegd indien wij in het licht wandelen, gelijk Hij in het licht is, hebben wij gemeenschap met elkander. Leven met God heeft ook effect op de onderlinge relaties. De verbondenheid met God door Jezus Christus drukt zich ook uit in onderlinge betrokkenheid, in de liefde als de band der volmaaktheid (Kolossenzen 3:14). Structuur en toelichting Structuur Tekst Toelichting Beginstelling: Onderlinge liefde hoort bij de kern van het Evangelie Tegenvoorbeelden: - Kaïn die zijn broer vermoordde - de haat van de wereld 11 Want dit is de verkondiging, die gij van den beginne gehoord hebt: dat wij elkander zouden liefhebben; 12 niet gelijk Kaïn: hij was uit de boze en vermoordde zijn broeder. En waarom vermoordde hij hem? Johannes vertelt niet iets nieuws, maar herinnert zijn lezers aan een kern waarheid van het Evangelie die ze uit het oog dreigden te verliezen. Denk niet dat het goede in deze wereld altijd beloond wordt. Wie zelf niet goed bezig is, kan soms weinig waardering 22

23 Christelijk alternatief: Bij het leven dat we van God gekregen hebben, hoort liefde. Haat hoort bij de dood. Bij echt leven hoort liefde. De basis: Gods liefde voor ons, zoals die blijkt uit het offer van Jezus. Conclusie: De onderlinge verhoudingen tussen christenen moeten een afspiegeling zijn van de liefde van God in Christus voor ons. Omdat zijn werken boos waren en die van zijn broeder rechtvaardig. 13 Verwondert u niet, broeders, wanneer de wereld u haat. 14 Wij weten, dat wij overgegaan zijn uit de dood in het leven, omdat wij de broeders liefhebben. Wie niet liefheeft, blijft in de dood. 15 Een ieder, die zijn broeder haat, is een mensenmoorder en gij weet, dat geen mensenmoorder eeuwig leven blijvend in zich heeft. 16 Hieraan hebben wij de liefde leren kennen, dat Hij zijn leven voor ons heeft ingezet; ook wij behoren dan voor de broeders ons leven in te zetten. 17 Wie nu in de wereld een bestaan heeft en zijn broeder gebrek ziet lijden, maar zijn binnenste voor hem toesluit, hoe blijft de liefde Gods in hem? opbrengen voor iemand die het er beter af brengt. Hij kan de zon niet in het water zien schijnen. Onderlinge liefde is een kenmerk van degenen die bij God horen. Het is de bedoeling dat een christen eeuwig leven lijvend in zich heeft. Haat tot een broeder is daarmee absoluut onverenigbaar. Zoals haat en moord in de kern hetzelfde zijn (en haat in principe dus al moord is), zo begint de bereidheid je leven te geven voor een ander bij het ontsluiten van je binnenste voor hem of haar. Boodschap en actualiteit Liefde tot God en liefde tot elkaar al in het grote gebod zijn het twee kanten van dezelfde medaille (Mattheüs 22:36-40). Toch lopen we steeds het gevaar dat we de ene relatie er uitlichten ten koste van de andere. We kunnen zo bezig zijn met onze relatie met God, dat de broeders en zusters er eigenlijk niet meer toe doen. We kunnen wel zonder hen. Of we zetten het tegenover elkaar: in de gemeente kan ik het totaal niet vinden, maar gelukkig heb ik God. Hoewel dat in bepaalde situaties best te begrijpen is, kan dat toch niet de bedoeling zijn. 23

24 Het omgekeerde is ook mogelijk: dat we zozeer bezig zijn met het goed houden van de onderlinge relaties dat we vergeten dat die geworteld zijn in de relatie met God. Als we over het laatste niet praten of als er grote verdeeldheid is wat het geloof in God en Christus betreft, hoe kunnen we dan één zijn? Dan bouwen we zonder fundament. Want de band der liefde is niet een sociaal gegeven, maar vrucht van het gemeenschappelijke geloof. Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Vraag iedereen om een paar minuten na te denken over de overeenkomsten tussen een groep christenen en een streng kerstlichtjes. Laat 1 of 2 deelnemers hier vervolgens iets over vertellen. Inleiding Bij wijze van inleiding kun je kort iets vertellen over de lijn van de brief tot nu toe en over de wisseling van het kernwoord licht naar liefde (zie boven: context en thematiek). Kringgesprek Laat iedereen voor zichzelf de tekst nog eens rustig doorlezen en op zich in laten werken. Eventueel kun je vragen om het gedeelte zelf in alinea s in te delen. Daarna zou je de tekst in vijf stappen kunnen bespreken, overeenkomstig de voorgestelde structuur. Beginstelling - Op welke kern van het Evangelie wijst Johannes in dit gedeelte? - Waarom is dit een essentieel punt? - Geef eens voorbeelden van onderlinge liefde onder christenen. Tegenvoorbeelden - Wat kunnen we leren van het voorbeeld van Kaïn? - Reageer eens op het spreekwoord wie goed doet, goed ontmoet. - Geef eens voorbeelden van onredelijke reacties, terwijl iemand het goed bedoelt. - Hoe zou je hier als christen op kunnen reageren? Christelijk alternatief - Overgegaan uit de dood in het leven, hoe beleef jij dat? - Wat is de relatie tussen gered zijn en elkaar liefhebben? - En als er van die onderlinge liefde weinig te zien is, wat moet je dan? 24

25 De basis - Wat betekent het voor jou dat Jezus zijn leven voor ons heeft ingezet? - Wat betekent dat voor ons begrip van wat liefde is? Je kunt hier een creatieve werkvorm inlassen door aan iedereen een vel papier te geven met de woorden Liefde is Ieder mag er iets bij schrijven of er een tekening over maken. Zorg voor voldoende stiften of krijtjes. Conclusie - Hoe kunnen we volgens Johannes het voorbeeld van Jezus volgen? - Welke concrete actie zou je als kring kunnen ondernemen voor broeders of zusters die gebrek lijden (in welke vorm dan ook)? Afsluiting Kom kort terug op het voorbeeld van de kerstlichtjes. Herhaal enkele parallellen met een groep christenen die bij de ijsbreker of het kringgesprek naar voren gekomen zijn. Bijvoorbeeld: - zijn bedoeld om licht te verspreiden - moeten aangesloten zijn op een krachtbron (werken niet uit zichzelf) - werken nog wel als er een paar niet goed functioneren - werken niet meer als er geen samenhang is (als er 1 tussenuit wordt gehaald) 25

26 Kringstudie 8 1 Johannes 3:18-24 Verkenning van de tekst Context De oproep om daadwerkelijk lief te hebben aan het begin van dit gedeelte, sluit nauw aan bij de vorige perikoop. Onderlinge liefde hoort bij de kern van het Evangelie. Het gedeelte eindigt met een nog niet eerder genoemd kenmerk van christenen: ze hebben de Heilige Geest ontvangen. Hierop zal Johannes in het vervolg van de brief nog verschillende keren terugkomen. Thematiek en structuur In deze perikoop worden verschillende kenmerken van christenen genoemd. Gedeeltelijk zijn ze al eerder genoemd. Het laatste kenmerk wordt hier geïntroduceerd en pas in het vervolg uitgewerkt. Het zijn: - onderlinge liefde - geloof in Jezus Christus - de Heilige Geest Als structuurelementen ontdekken we het werken met steekwoorden (een woord uit de eerste zin wordt in de volgende zin weer opgepakt) en met tegenstellingen (ons hart dat ons al dan niet veroordeelt). Korte uitleg 19 Hieraan zullen wij onderkennen, dat wij uit de waarheid zijn Het is lastig te bepalen of het woord hieraan terug wijst of vooruit wijst. Allebei kan bij Johannes. Als het vooruit wijst dan weten we dat we uit de waarheid zijn (echt christen zijn) omdat we onszelf kunnen geruststellen wanneer onze zelfevaluatie negatief uitpakt (als ons hart ons 26

27 veroordeelt), vanuit de wetenschap dat God groter is dan ons hart en alles weet. Dit is een moeilijke gedachtegang, maar geen onmogelijke. Maar het lijkt in deze context beter om hieruit terug te laten slaan. Dan wordt de onderlinge oprechte liefde het kenmerk van de ware christenen. Deze gedachte sluit goed aan bij vers 11, 14a en uiteraard vers 18 (want daar slaat hieraan dan op terug) en 23b. In deze Bijbelstudie is er daarom van uitgegaan dat hieraan teruggrijpt op het voorgaande. En voor Hem ons hart overtuigen Dit is dan het volgende element in de redenering. Als we elkaar liefhebben, a) dan weten we dat we uit de waarheid zijn, en b) dan kunnen we voor God ons hart tot rust brengen (met overtuigen wordt hier niet met argumenten op andere gedachten brengen bedoeld, maar zoiets als opnieuw tot zekerheid brengen ). Want God houdt rekening met alles. Wij staren ons even blind op die ene zonde die ons aanklaagt, maar God heeft ook weet van de onderlinge liefde (vers 18), van ons geloof in Jezus (vers 23) en van de aanwezigheid van de Heilige Geest in ons leven (vers 24). 21 Geliefden, als ons hart ons niet veroordeelt, hebben wij vrijmoedigheid tegenover God Natuurlijk is het beter om een zuiver geweten te hebben. Dan hebben we meer vrijmoedigheid als we bidden. We leven immers op een manier waar God plezier in kan hebben. Vrijmoedigheid is meer dan een gevoel. Het Griekse woord betekent oorspronkelijk het recht van een burger om het woord te voeren tijdens de volksvergadering. Dat recht kun je verliezen als je tegen de belangen van de gemeenschap ingaat. Maar normaal gesproken heeft elke burger recht van spreken. Zo geeft God zijn burgers recht van spreken in het gebed. Hij wil naar ons luisteren. 22 En ontvangen wij van Hem al wat wij bidden Zoals Jezus Zelf ook verschillende keren onderstreept heeft, wil God ons alles geven wat passend is voor burgers van zijn Koninkrijk (lees bijvoorbeeld Matteüs 6:9-13, 33; 7:7-11; Johannes 14:12-14). Dat brengt de vraag naar gebedsverhoring wel onder spanning, want het veronderstelt volkomen toewijding aan God en volledige afstemming op zijn wil en Koninkrijk. Of zoals Johannes het hier formuleert indien ons hart ons niet veroordeelt dan hebben we vrijmoedigheid. Dit is overigens niet bedoeld als een soort verklaring voor alle onverhoorde gebeden. 23 En dit is zijn gebod: dat wij geloven in de naam van zijn Zoon Jezus Christus Vergelijk Johannes 3:35v; 5:23; 1 Johannes 1:3; 2:23. Boodschap en actualiteit Als we leven zoals God het wil (enkele omschrijvingen in dit gedeelte: elkaar liefhebben, Gods geboden bewaren, doen wat God welgevallig is) dan weten we zeker dat we echt bij God horen (dat we uit de waarheid zijn) en dan staan we in beter gebedscontact met Hem. Deze boodschap is op tenminste drie punten actueel. 27

28 In de eerste plaats vanwege de oproep om te doen wat welgevallig is voor zijn aangezicht. Spannen wij ons wel voldoende in voor een christelijke levensstijl, met name wat betreft de onderlinge liefde? Zie Johannes 13:35. In de tweede plaats vanwege het besef dat er een diepgaand verschil is tussen christenen en niet-christenen. Dat is niet maar een kwestie van een wat andere achtergrond of cultuur, van wat andere opvattingen of gedragsregels; het is een kwestie van uit de waarheid zijn of niet. M.i. is dit besef aan het afbrokkelen. In de derde plaats vanwege de consequenties waar we op gewezen worden voor de vrijmoedigheid waarmee we kunnen bidden en voor het ontvangen van al wat we bidden. Het is goed om ons steeds op ons gebedsleven te bezinnen. Aanwijzingen voor de kringleider IJsbreker Deel de brief aan God van Riet Grabijn (eerste werkvel) uit en lees hem voor. Praat er kort over door wat zij hier zegt over Gods alwetendheid. In hoeverre herkennen de deelnemers zich hierin? Inleiding a. Leg kort uit dat het eerste vers (18) een aansporing is die nauw aansluit bij de vorige perikoop en dat het laatste vers (24) een nieuw thema introduceert dat in het vervolg wordt uitgewerkt. Om die reden kan de bespreking het best geconcentreerd worden op vers b. Als het past bij het karakter van de kring, kun je het werkvel met de tekst van het gedeelte uitdelen en vragen of de deelnemers de kernwoorden willen onderstrepen. Als dit niet aansluit bij de gang van zaken op de kring, deel dan meteen het laatste werkvel (structuur) uit. c. Geef aan dat je in de bespreking drie thema s aan de orde wilt stellen: - als ons hart ons veroordeelt (vers 19-20) - als ons hart ons niet veroordeelt (vers 21-22) - Gods gebod (vers 23) Kringgesprek 1. Als ons hart ons veroordeelt (vers 19-20) Mogelijke gespreksvragen: - In welke situaties heb je het idee dat je hart je veroordeelt? 28

29 - Hoe kun je je hart dan weer tot rust brengen? - Welke rol speelt God hierbij, volgens Johannes? - Hoe kan dit je in de toekomst helpen? 2. Als ons hart ons niet veroordeelt (vers 21-22) Mogelijke gespreksvragen: - Wat is dat, vrijmoedigheid tegenover God? - Hoe kunnen wij vrijmoedigheid tegenover God hebben? - Hoe vrijmoedig ben je als je bidt? - Wat verwacht je van God als je bidt? Hoe hooggespannen zijn je verwachtingen? - Hoe verhouden je persoonlijke ervaring en de belofte dat wij van Hem ontvangen al wat we bidden zich tot elkaar? - Hoe kunnen Gods wil en onze wil in het gebed samenvallen? 3. Gods gebod (vers 23) Mogelijke gespreksvragen: - Wat wil God van ons, volgens Johannes? - Hoe zie je dat terug in je eigen leven? - Hoe ervaar jij de relatie tussen Gods gebod en zijn liefde? - Hoe kunnen we dicht bij God leven? Afsluiting Laat iedereen voor zichzelf een goed voornemen opschrijven voor het nieuwe jaar naar aanleiding van deze bijbelstudie. Wie dat wil, mag het voorlezen. 29

30 Brieven aan God: Riet Grabijn twijfelaar aan Gods hand Wie ben ik om aan U een brief te schrijven alsof U aan mij gelijk zou zijn? Want U bent heilig, hoog verheven, alwetend. Ik ben maar een nietig mens. Uw alwetendheid heeft me van jongsaf rust gegeven. In feite is dat nooit veranderd. Ik heb geleerd om aan U te vertellen wat er diep in me leeft, waar ik mee zit. Want als niemand me begrijpt, U wel. Als ik dingen deed die niet goed waren, bracht het besef van uw alwetendheid me ook terug. U wilt me ook leren wat er in mijn denken verkeerd is. Toch is mijn leven vol waaroms, tranen, wanhoop soms. [ ] Als ik nu mijn levensweg overzie, dan kan ik alleen maar dankbaar zijn. Want ondanks veel gemis schonk U me ook zoveel. Dan denk ik aan mijn twee heerlijke kleinkinderen. Dat is een niet te evenaren goedheid, Heere God. Ik weet, het is een oud woord, maar ik raak niet uitgewonderd dat ik die mag hebben. Nooit kan ik U daar dankbaar genoeg voor zijn. De meeste van mijn waaroms zijn geen daaroms geworden. Dat hoeft niet. U bent mij geen verantwoording verschuldigd voor wat U in uw wijsheid doet. U bent bij me geweest, U hebt me vastgehouden in het verleden en in het heden. Wilt U dan ook met mij meegaan in de toekomst? En zo wordt deze brief toch een gebed. Hoe zou het anders kunnen? Want wie ben ik tegenover U? Riet Grabijn Riet Grabijn is lid van de SGP en bekend geworden als pleitbezorger van gelijke rechten voor vrouwen in die partij. 30