Vogelkrant 41 e jaargang nr. 4 September 2012

Transcriptie

1 Vogelkrant 41 e jaargang nr. 4 September 2012 In dit nummer: Uitnodiging vergadering Verslag vorige vergadering Blauwkop blauwfazantje, Beo, Inteelt/Lijnenteelt Ringenbestelformulieren JMZ Aangesloten bij de N.B.v.V. te Bergen op Zoom. Opgericht 24 oktober W17 Vogelliefhebbers Wieringermeer W17

2 BLAUWKOPBLAUWFAZANTJE (Uraeginthus cyanocephalus) VERSPREIDING Oost/Midden Afrika. GROOTTE Ongeveer 13 centimeter. GESLACHTSONDERSCHEID De mannen hebben een blauwe bovenkop, terwijl de vrouwtjes alleen wat blauw op het voorhoofd hebben. De blauwe delen zijn bij de mannetjes wat feller van kleur. SOCIALE EIGENSCHAPPEN Blauwkopblauwfazantjes kunnen heel goed in een volière met gemengde samenstelling gehouden worden. Andere vogels dan soortgenoten laten ze doorgaans met rust. Alleen tijdens de broedtijd zijn de dieren ten opzichte van soortgenoten niet vriendelijk. Ter voorkoming van problemen houdt u bij voorkeur slechts één koppel per verblijf. GESCHIKTE BEHUIZING Deze vogels met hun aantrekkelijke, felblauwe kleur doen het goed in een beplante buitenvolière, maar kunnen ook in een kamervolière gehouden worden. Een tijdelijk verblijf in een ruime (broed)kooi is mogelijk. OMGEVINGSTEMPERATUUR Blauwkopblauwfazantjes zijn niet goed opgewassen tegen kou. Het is beter dat ze binnenshuis overwinteren of dat het nachtverblijf tijdens het koude jaargetijde verwarmd wordt.

3 VOEDSEL U geeft deze dieren als basisvoer een zaadmengsel voor kleine tropische vogels, aangevuld met trosgierst en onkruidzaad. De vogels lusten ook graag onrijp graszaad en gekiemde zaden. In de kweekperiode, maar liefst ook nog daarvoor, geeft u ze minimaal eens per dag wat klein levend voer, insectenpaté en spaarzaam wat eivoer. Grit en scherpe maagkiezel moeten altijd in de volière aanwezig zijn, zodat de dieren er naar behoefte van kunnen opnemen. ACTIVITEITEN Blauwkopblauwfazantjes zijn vrij rustige vogels. Tijdens de kweekperiode kunnen ze wat schrikachtig zijn en moeten ze zo veel mogelijk met rust gelaten worden, Op warme dagen nemen ze graag een bad. KWEEK Het nest wordt door beide ouders gemaakt van diverse materialen zoals grashalmen en kokosvezel. Soms bouwen ze een vrijstaand nest in een struik en soms maken ze gebruik van een nestkastje. Blauwkopblauwfazantjes leggen gemiddeld 4 tot 6 witte eitjes, die afwisselend door zowel het vrouwtje als het mannetje bebroed worden. Na ongeveer 12 dagen komen ze uit. De jonge blauwkopblauwfazantjes hebben in hun eerste levensweek veel behoefte aan dierlijk voedsel, wat ze meerdere malen per dag verstrekt moet worden. Hierbij is vooral afwisseling belangrijk. In aanmerking komen bladluis, fruitvliegjes en kleine spinnetjes. Een tekort aan dierlijk voedsel of een te eentonige voeding veroorzaakt vroege sterfte bij de jongen. Wanneer ze ongeveer 18 dagen oud zijn, vliegen ze uit. Ze worden dan nog ongeveer twee weken door beide ouders in afnemende mate gevoerd, Op een leeftijd van vijf weken zijn ze doorgaans oud en wijs genoeg om voor zichzelf te zorgen. Het verenkleed van de jongen is dan nog stukken valer dan dat van de ouderdieren. De felblauwe kleur laat ongeveer een maand of drie op zich wachten. MUTATIES Er is inmiddels ook een blauwkopblauwfazantje gekweekt dat in zijn geheel wat lichter van kleur is.

4 Inteelt en lijnenteelt. Men spreekt van inteelt als jongen geboren worden uit een paring tussen twee verwante ouders. De sterkste vorm van inteelt is die van broer en zus. De natuur neemt allerlei maatregelen om inteelt te voorkomen. Dat is bij planten zo, dat is bij dieren zo, dat is bij mensen zo. Bij veel planten zijn meeldraden en stampers niet op dezelfde tijd rijp. Daardoor kan een bloem niet door zijn eigen stuifmeel bestoven worden. Dus géén inteelt! Dieren die zelfstandig worden, vertrekken vaak uit hun geboortegebied en komen dan eerder in contact met een vreemde partner. Oók geen inteelt dus. Waarom neemt de natuur allerlei maatregelen om inteelt te vermijden? Ik wil dit aan de hand van een voorbeeld duidelijk maken. Geen vogel, maar de jachtluipaard: dat beest met zijn lange poten, dat een gazelle inhaalt en kan neerslaan. Er moet in het verleden een tijdstip zijn geweest dat praktisch alle dieren van deze soort waren verdwenen. De paar dieren die overbleven groeiden uit tot een populatie die wel groot is, maar zo nauw verwant zijn aan elkaar, dat ze eigenlijk als broers en zussen zijn te beschouwen. Dat lijkt niet erg want het gaat al heel lang goed, maar De dieren zijn zo nauw aan elkaar verwant dat ze bijna geen variatie in hun aanleg hebben. Als er een ziekte zou uitbreken waar één dier aan zou overlijden, dan gaan ze er allemáál aan dood. Dat is een angstige gedachte. Door de moordende selectie bij de jachtluipaard - want de dieren hebben het best moeilijk in de strijd om hun bestaan - heeft het beest het klaargespeeld om nog steeds niet uitgestorven te zijn. Maar het is en blijft een kaartenhuis. De natuur houdt dus in het algemeen niet van inteelt. Daar is een zwaarwegende reden voor. Het is bekend dat dieren die voor veel eigenschappen homozygoot zijn (fokzuiver), slechtere kansen hebben om te overleven. Ze worden eerder ziek, genezen slechter, zijn zwakker, groeien slechter en zo voort. In een volière is dat niet zo erg als in de natuur, want die is hard en elimineert alles wat niet al te best is aangepast aan de zware eisen die het leven op aarde stelt. Grofweg treedt op elke geboorte een mutatie op. Zo n genetische verandering is meestal geen verbetering, maar een verslechtering. Je kunt je dit voorstellen middels een voorbeeld. Als ik in een perfecte hifi-installatie zomaar ergens een onderdeel vervang door een ander, dan zal het bijna altijd geen verbetering geven. Zo ook met een veranderd gen. Gelukkig zijn de meeste mutaties recessief en dat voorkomt dat een mutatie zich meteen ook laat zien. Maar de verandering is er wel en blijft ook in een populatie onzichtbaar aanwezig en zal vroeg of laat een nakomeling produceren die twee keer datzelfde gen draagt. En dan is het mis en vaak grondig ook. Bij sterk verwante ouders zal zoiets eerder gebeuren dan bij totaal onverwante ouders. Het is een kansspel.

5 Hieruit kunnen we dan opmaken, dat een sterk bestand aan vogels opgebouwd dient te worden uit een flink aantal onverwante ouders. Alleen dit brengt op de lange duur de beste resultaten. Helaas verzetten standaardeisen en smaak zich hiertegen. Standaardeisen schrijven een aantal eigenschappen voor die door inteelt veel sneller zijn te bereiken dan door willekeurig fokken. Want het is toch duidelijk dat we liever dié dieren aan elkaar paren die de grootste kans geven op een kampioen. Deze dieren zijn bijna altijd familie van elkaar en dat wilden we juist vermijden. In het volgende voorbeeld zal duidelijk zijn wat ik bedoel. Plotseling ontstaat door een nieuwe, nog onbekende, mutatie een vogel die gouden eieren legt. Die bestaat natuurlijk niet, maar laten we er nu eens van uitgaan dat zoiets bij ons in de volière gebeurt. Wat te doen? We paren de dochter aan de vader of aan een broer, immers dat levert ons de beste mogelijkheid om méér van zulke vogels te fokken. Al gauw hebben we een hok vol met zulke vogels, dus inteelt heeft ons bepaald geen windeieren gelegd. Keerzijde is de verzwakking van ons vogelbestand wat gezondheid betreft. Breekt er een ziekte uit, dan hebben we écht pech. Alles wat we hebben opgebouwd wordt ziek en gaat half of helemaal dood. Nu is geen enkel ras en geen enkele mutatie vast te leggen zonder inteelt. Geen enkel hondenras of welk andersoortig ras is ontstaan zonder flinke inteelt, vooral in het begin van zijn bestaan. Kortom, we moeten ermee zien te leven. Komen we uit op lijnenteelt. Grofweg is dit een milde vorm van inteelt, dus we telen neef en nicht, of een keer broer en zus, en dan paren we deze jongen aan onverwante dieren. We paren dus af en toe binnen de familie en meestal er weer buiten. Oók lijnenteelt is twee lijnen opzetten waarin we flink intelen, maar waarbij we de twee families streng gescheiden houden. Na een aantal generaties paren we de families onderling en dan zijn de jongen die uit zulk een combinatie voortkomen volledig heterozygoot (wat heel gunstig is), maar ze zien er ook nog eens allemaal precies hetzelfde uit en dat kan ook heel gunstig zijn. Dit noemt men het heterosiseffect. Op deze manier worden onze hybriden legkippen bijvoorbeeld gefokt. Mooi klein kipje (er passen er veel van in een batterij), ze leggen onbeschoft grote eieren en dat elke dag, ze beginnen op dezelfde dag te leggen, ze vallen tegelijkertijd allemaal in de rui en kunnen op dezelfde tijd aan het tweede kortstondige bestaan van soepkip beginnen. Bio-industrie dus. In de teeltkeuze binnen de twee inteeltfamilies ligt natuurlijk de sleutel tot het uiteindelijke resultaat, maar de mens staat voor niets: hij sleutelt net zo lang tot hij heeft wat hij wil. Uit dit laatste kunnen we zien dat inteelt best handig is, als we er maar mee om kunnen gaan. Een bestand putters opbouwen uit twee vogels gaat niet, ook als er de mutatie in zit die we altijd al gewild hadden. Inteelt moet met mate gebeuren en met verstand. Ga op tijd op zoek naar een vreemde vogel, die het waard is in je eigen bestand te worden ingefokt. Koop in zulk geval het beste wat je kunt krijgen en bespaar niet op de kosten. Goedkoop is, zeker in dit geval, duurkoop. Een foute vogel infokken zal je nog lang heugen. Een uitstekende vogel infokken zal vruchten afwerpen tot in lengte van dagen.

6 KONINGINNEKRUID (Eupatorium Cannabinum) Het schijnt dat koning Mithridates Eupater 120 jaar voor Christus de plantkundigen uit de 18e eeuw heeft geïnspireerd. Zij moesten een wetenschappelijke naam geven aan het leverkruid en noemden dat Eupatorium Cannabinum. De soortnaam Cannabinum is van de wetenschappelijke geslachtsnaam van de hennep cannabis vanwege zijn driedelige bladeren die lijken op die van de hennep. De plant heeft een behaarde rechtopstaande tot aan de bloeiwijze onvertakte dicht bebladerde stengel. De bladeren zijn tegenover elkaar staand, handvormig, drie- tot vijftallig lancetvormig toegespitst, onregelmatig grof getand. De bloemblaadjes zijn talrijk gesteeld in een dichte schermvormige tros. De omwindselblaadjes zijn smal en met weinige in drie à vijf rijen, dakpansgewijs over elkaar, stomp met een smalle vliezige rand, heel licht fluwelig behaard. De vier tot zes bloemen zijn alle buisvormig met een vijfslippige kroon. De kleur is vuil rozerood. De vrucht is vijfkantig met lichte wrattige klieren, langwerpig. Het koninginnekruid is een forse plant. Ons eupatorium, het koninginnekruid, dat ook door de Arabische artsen wordt gebruikt, moeten we niet verwarren met de plant die sinds de Griekse oudheid tot in de 17e eeuw ook eupatorium heette. Het koninginnekruid is het enige van de circa 100 soorten binnen het geslacht eupatorium dat bij ons in het wild voorkomt. In het verleden werd het veelvuldig toegepast door Grieken en Romeinen. Later in de middeleeuwen wordt het kruid gebruikt ter verbetering van de spijsvertering en darmverstoppingen. Ook bij het verwijderen van verdwaalde oorwormen uit de oren van mensen deed de plant dienst. Het preparaat wordt gemaakt uit de gehele plant die daarvoor geoogst moet worden bij het begin van de bloei. De bloemen moeten direct gebruikt worden omdat de werkzaamheid ervan vermindert als ze blijven liggen. Voor een afkooksel van de wortel gebruikt men 15 gram kruid op een halve liter water: dat heft verstoppingen van lever, milt en galwegen op. De standplaats Het koninginnekruid (Eupatorium cannabinum) groeit in Europa op natte plaatsen en in dichte bossen tot een hoogte van m. In Nederland en België groeit het algemeen op kapvlakten, in lichte bossen, bosranden en oevers. Vooral op vochtige kalk- en voedselrijke grond. De plant toont de vochtigheid aan. De hoogte Het koninginnekruid of leverkruid bereiktt, afhankelijk van de standplaats, een hoogte van 60 tot 150 cm.

7 De bloeitijd Deze oude geneeskundige plant bloeit met vuil rozerode bloemen. De kleine bloemhoofdjes staan in een dichte schermvormige bloeiwijze. Elk hoofdje bestaat uit slechts vier tot zes rood- of witachtige bloemen en is omgeven door enkele aan de punt roodachtige omwindselblaadjes. Ze bloeien van juli tot september. Wat te voeren? Van het koninginnekruid kan men alleen de halfrijpe zaden voeren. Werkzame bestanddelen Deze artsenijplant dankt zijn geneeskracht aan de vluchtige olie, hars, looistof, bitterstof, anuline en ijzer. De medicinale werking is bloedzuiverend, eetlust opwekkend, galafdrijvend, laxerend, opwekkend en wondhelend. Welke vogels eten deze zaden? In de natuur eten o.a. de vink en de goudvink deze zaden. In onze volière worden de zaden gegeten door vele tropen en wildzang, kanaries, agaporniden, neophema's en grasparkieten. Maar ook alle grote parkieten eten deze zaden en dan het liefst in halfrijpe toestand. De groene plantendelen worden niet gegeten.

8 BEO (Gracula religiosa) KLEINEBEO (Gracula religiosa indica) MIDDELBEO (Gracula religiosa intermedia) GROTEBEO (Gracula religiosa religiosa). GROOTTE Grote beo: Kleine beo: Middel beo: ongeveer 28 tot 30 centimeter. ongeveer 25 centimeter. ongeveer 27 tot 27 centimeter. VERSPREIDING Azië, onder andere Indonesië, China, India en Sri Lanka GESLACHTSONDERSCHEID Er zijn geen uitwendige geslachtskenmerken bij deze vogelsoort.

9 SOCIALE EIGENSCHAPPEN Beo s zijn uitermate sociale vogels die het samen uitstekend kunnen vinden. In de vrije natuur leven ze in groepen en deze vorm van huisvesting geeft ook in de volière geen problemen. U kunt ze ook probleemloos als paartje houden de vogels blijven elkaar een levenlang trouw of als eenling. In het laatste geval is het aan u om de vogel veel aandacht te schenken en hem afwisseling te bieden om te voorkomen dat hij wegkwijnt en allerlei gedragsafwijkingen gaat vertonen. Verdraagzaamheid kan niet verlangd worden als de vogels op een te klein oppervlak samen moeten leven. Voldoende ruimte voor iedere vogel is geboden. In een buitenvolière is het mogelijk ze met andere vogels samen te laten leven, maar voor het welzijn van de overige volièrebewoners en hun eventuele eieren en jongen is het beter om ze uitsluitend bij minstens even grote en weerbare soorten te houden. GESCHIKTE BEHUIZING De beste behuizing voor een beo is een ruime buitenvolière met een verwarmd nachthok. Een flinke beplanting van de volière zal de vogels zeker aanspreken. Het zijn doorgaans schaduwminnende vogels. U treft ze niet veel aan in de volle zon. Daarnaast kunt u beo s ook in een ruime kooi of kamervolière houden. Een nadeel van beo s is, wat geldt voor alle insecten en vruchteneters, dat hun ontlasting nogal dun is en dat brengt extra (schoonmaak)werk rondom de kooi met zich mee. Een kooi die aan verschillende zijden gesloten is (merelkooi), zal de hoeveelheid extra schoonmaakwerk enigszins beperken. Beo s slapen bij voorkeur in een nestblok, ook als ze als kooivogel gehouden worden. OMGEVINGSTEMPERATUUR Beo s komen uit de tropen en zijn warmteminnende vogels. Hoewel een verblijf in een buitenvolière tijdens de zomermaanden alleen maar aan te bevelen is, moeten de dieren in de herfst naar binnen worden gehaald. U kunt het nachtverblijf tijdens de herfst en wintermaanden ook verwarmen. VOEDSEL U geeft deze dieren als basis een kante en klaar ijzerarm universeel of beovoer, aangevuld met ijzerarme insectenpaté. Daarnaast lusten ze graag insecten zoals meelwormen, en ook zacht fruit en besjes eten ze op zijn tijd graag.

10 ACTIVITEITEN Beo s zijn dol op baden. Zet daarom iedere dag een zware schaal met vers water voor ze neer. U zult merken dat ze hiervan enthousiast gebruik maken. Beo s zijn erg goede imitato s. Wanneer u deze vogels als eenling jong aanschaft, kunnen ze heel eenvoudig tam gemaakt worden. Buiten allerlei fluitgeluiden kunnen ze de menselijke stem uitermate goed leren imiteren, soms zelfs beter dan verschillende papegaaien! Een nadeel is echter dat ze ook behoorlijk hard kunnen roepen, wat niet iedereen van een vogel kan waarderen. Deze vogels vliegen graag, maar klimmen niet. KWEEK Het kweken van beo s is niet eenvoudig. Veel hangt af van het feit of de aanstaande partners elkaar mogen. Ook de kwaliteit en soort voedsel, huisvesting en natuurlijk de algehele conditie spreken een woordje mee. Een geschikt broedblok heeft een bodemoppervlak van ongeveer 25 bij 25 centimeter bij een hoogte van 45 tot ruim 50 centimeter. De gewenste diameter voor het invlieggat bedraagt 10 centimeter. De vogels maken een nest van grof materiaal, zoals dorre bladeren, hooi, grassen, veren en kokosvezel. Een gemiddeld legsel bestaat uit 2 eitjes. Deze zijn blauwgroen van kleur en hebben lichtbruine vlekken. De jongen komen na ruim twee weken broeden uit het ei. Ze worden door beide ouders voornamelijk met insecten zoals krekels, kleine sprinkhanen, moriowormen en weinig meelwormen gevoerd. Daarnaast is klein gesneden runderhart en tahoe bestrooid met wat kalk ook welkom. Op een leeftijd van ongeveer vier weken vliegen ze uit, maar ze kunnen dan nog niet voor zichzelf zorgen en worden nog enige weken door de ouders begeleid en gevoerd.

11 De beplanting van de volière De beplanting zoals bomen, struiken, bloemen en planten is van enorm belang voor onze gevleugelde vrienden en bepalen een groot deel van hun welzijn. En het zal u beslist niet onbekend zijn dat het vogelleven met al zijn vreugdevolle maar ook tragische perioden zich voor een belangrijk deel afspeelt in het groen. Het is voor veel mensen die net met hun vogelhobby beginnen moeilijk om te weten welke beplanting men in de volière kan plaatsen. Daarom hebben wij voor u in grote lijnen in het volgende artikel enkele belangrijke punten beschreven. Enkele planten en/of bomen die u kunt planten zijn: Naaldbomen zoals de spar, den en lariks. Bamboe, deze moet wel veel water hebben Beuk, waarvan vooral de jonge aanplant en de haagvorm een fijne plek bieden aan broedende vogels. Brem, eveneens een goede plant voor het maken van een nest. Bruidsluier, klimt goed en een goede beschutting voor de broedende vogels. Buxus Conifeer Hazelaar Hulst, deze blijft mooi groen in de winter en hebben rode bessen. Jeneverbes Liguster Lijsterbes, bevat ook rode bessen. Rododendron Roos, deze bevat meestal de nodige luizen welke de vogels zeer graag eten. Spirea Sneeuwbes Vlier Wilg. Deze misstaat zeker niet in de grotere vliegruimten. Knotwilgen kunnen in volières met kromsnavels prima gedijen en wilgentakken zijn voor agapornissen een bron van vermaak. Het schors wordt gebruikt voor het bouwen van het nest van deze dieren. Zuurbes Wel moet ik er bij vermelden dat het niet altijd even praktisch is om hedera of andere klimplanten in een volière te gebruiken. Mijn persoonlijke ervaring met Hedera is dat het hout wat in een volière is verwerkt in een korte periode zeer ernstig kan aantasten. Wanneer Hedera tegen hout opklimt, vormen er vanuit de takken wortels die zich als zuignapjes op het hout vastklampen. Het klimt hierdoor overal heen. Ook in het gaas. Het trekt de mazen van het gaas krom of het kan zover komen dat het gaas kapot trekt. Breng de planten in uw vliegruimte altijd zodanig aan, dat ze een fraai geheel vormen met de omgeving. Pas echter wel op met het overdadig planten van bomen in het vlieggedeelte. Wanneer deze te hoog zijn zullen ze het vliegen belemmeren. Giftige planten Taxus Narcis Primula Oleander Bosdruif (clematis) Acaciasoorten (robinia) Gouden regen Hortensia Lelietje van dalen