Energie audit verslag Volgens ISO :2006. Leeuwenstein Groep. Definitief. Digitaal product. niet ondertekend

Transcriptie

1 Energie audit verslag 2012 Volgens ISO :2006 Leeuwenstein Groep Definitief

2 Energie audit verslag 2012 Volgens ISO :2006 Opdrachtgever : Leeuwenstein Groep Contactpersoon : Erik van Doorn Leeuwenstein Groep Definitief Datum : 12 september 2013 Rapportnr. : r Auteur : Thomas van Oijen & Robin van Stigt BMD Advies Centraal Nederland B.V. Grote Molenstraat 1a Postbus AB ELST Tel.: info@cn.bmdadvies.nl

3 Inhoud Samenvatting Inleiding & verantwoording Inleiding Beschrijving van de organisatie Verantwoordelijken Basisjaar en Rapportageperiode Afbakening Energiebeoordeling CO2 footprint Leeuwenstein Groep Cijfers CO 2 footprint Verbranding van biomassa GHG verwijderingen Uitzonderingen Bronnen Doelstellingen en reductiemaatregelen Doelstellingen Reductiemaatregelen & CO 2 Initiatieven Evaluatie bijlage 1. bijlage 2. Werkwijze Scope-indeling bijlage 3. Cross Reference ISO : 2006 en NEN-ISO 50001:2011 bijlage 4. bijlage 5. CO 2 Rekenmodule Overzicht documenten Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 1

4 Samenvatting De absolute CO 2 uitstoot van Leeuwenstein Groep over het jaar 2011 is ton CO 2. In 2012 is een reductie gerealiseerd tot ton. Uit de cijfers komt duidelijk naar voren dat transport de grootste emissiebron van CO 2 is met een percentage van 80%. Het productiegerelateerde verbruik is goed voor 15%. Ongeveer 5% wordt veroorzaakt door het energieverbruik op de vestigingen. Het organisatieonderdeel Van Doorn Geldermalsen is verantwoordelijk voor ruim 84% van de CO 2 emissie. CO 2 Doelstellingen van de Leeuwenstein Groep zijn: - Eind 2015 het brandstofverbruik van de werkbussen verminderd met 10% ten opzichte van het basisjaar 2011; - Eind 2015 is 30% van het stroomverbruik ingevuld door groene stroom; - Eind 2015 is de totale carbon footprint afgenomen met 5% ten opzichte van het basisjaar Deze doelstellingen verwacht de Leeuwenstein Groep te behalen door diverse energiebesparingsmaatregelen. Deze hebben onder andere betrekking op het terugdringen van te hard rijden en het efficiënter omgaan met verlichting, verwarming en koeling van de gebouwen. Ook het efficiënter omgaan met brandstofverbruik voor vervoer en machines heeft de aandacht. Doelstellingen 1 en 2 zijn in 2012 reeds behaald. Interessant om hierbij te vermelden: Leeuwenstein Groep is in 2012 gegroeid met 10 FTE en laat een omzetstijging zien van 20%. Conclusie is dan ook dat er aanzienlijke vooruitgang is geboekt met betrekking tot de efficiency van het energieverbruik. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 2

5 1 Inleiding & verantwoording 1.1 Inleiding Leeuwenstein Groep wil proactief met duurzaamheid omgaan binnen haar bedrijfsvoering. Met het Energie Auditverslag heeft Leeuwenstein Groep inzicht in welke activiteiten het meest verantwoordelijk zijn voor CO 2 uitstoot, om zo gericht besparingen te realiseren. Daarnaast kan richting klanten worden aangeven welke bijdrage de werkzaamheden van Leeuwenstein Groep (indirect) leveren aan de totale CO 2 uitstoot van de klant. De Leeuwenstein Groep heeft zich daarnaast tot doel gesteld structureel aandacht te besteden aan de reductie van CO 2 middels een meerjaren CO 2 doelstelling. In dit Energie Auditverslag legt Leeuwenstein Groep verantwoording af over het gevolgde CO 2 reductiebeleid over het jaar Het Energie Auditverslag is de invulling van de onderdelen 2.A.3 en 3.A.1 van de CO 2 prestatieladder en is uitgevoerd conform de ISO ; 2006 (E) quantification and reporting of house gas emissions and removals. In dit rapport wordt gerapporteerd volgens van deze norm, in bijlage 3 is hiertoe een cross reference table opgenomen. Het Energie Auditverslag dient tevens als Energiemanagement plan zoals bedoeld in NEN- ISO In bijlage 3 zijn de relevante onderdelen uit de NEN-ISO opgenomen in de cross reference table. 1.2 Beschrijving van de organisatie De Leeuwenstein Groep is een holding met werkmaatschappijen die diensten verlenen op het gebied van het aanleggen en onderhouden van civiele infrastructuur, groene buitenruimte, verkeersmaatregelen en incidentmanagement. In totaal werken circa 180 medewerkers bij de organisatie. Leeuwenstein Groep bestaat uit drie werkmaatschappijen, Van Doorn Geldermalsen, Signa Terra B.V. en Dover Geldermalsen. Van Doorn Geldermalsen heeft verder nog twee tijdelijke vestigingen, Van Doorn Best en Van Doorn Nieuwegein. Leeuwenstein Groep is in zijn geheel ISO 9001, ISO en VCA** gecertificeerd. In aanvulling hierop hebben de verschillende werkmaatschappijen voor hun activiteiten nog specifieke certificaten. Leeuwenstein Groep verplicht zich hiermee te blijven streven naar nog betere milieuprestaties. 1.3 Verantwoordelijken De directie van Leeuwenstein Groep is verantwoordelijk voor het CO 2 reductiebeleid. Aan die verantwoordelijkheid wordt uitvoering gegeven door het Hoofd Interne Bedrijfszorg. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 3

6 1.4 Basisjaar en Rapportageperiode De inventarisatie van CO 2 emissies is voor Leeuwenstein Groep voor de eerste keer in 2011 uitgevoerd is daarom het basisjaar van deze rapportage. De gerapporteerde periode is van januari tot en met december van het kalenderjaar. In dit auditrapport zijn de CO 2 emissies geïnventariseerd voor het jaar Afbakening Organisatorische grenzen Bij het bepalen van de organisatorische grenzen (organisational boundary) is als basis operationele controle genomen (operational control). De CO 2 uitstoot behorende bij alle activiteiten waarover Leeuwenstein Groep de regie voert zijn daarbij ingesloten in de inventaris. Het organogram van Leeuwenstein Groep ziet er in 2012 als volgt uit: Leeuwenstein groep Van Doorn Geldermalsen Signa Terra Dover - Van Doorn Best - Van Doorn Nieuwegein De scope van deze rapportage betreft met andere woorden Van Doorn Geldermalsen, Signa Terra B.V., Dover Geldermalsen, Van Doorn Best en Van Doorn Nieuwegein. Er zijn geen onderdelen uitgesloten van deze rapportage. Er zijn geen veranderingen ten opzichte van voorgaande rapportages. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 4

7 1.5.2 Operationele grenzen Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope indeling van het Green House Gas (GHG) protocol. De inventarisatie is uitgevoerd op basis van de CO 2 prestatieladder van ProRail, versie 18 juli Conform het GHG protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie soorten bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe en indirecte emissies. In bijlage 2 is aangegeven welke bronnen tot welke scope behoren. Voor Leeuwenstein Groep zijn deze als volgt ingevuld: Scope 1 - Business car travel: toe te wijzen aan het brandstofgebruik van leaseauto`s en transport. - Fuel used: toe te wijzen aan het aardgasverbruik voor verwarmdoeleinden van de verschillende vestigingen, gebruik van stookolie en 2 takt benzine. - Airco refrigerants: toe te wijzen aan het verbruik van koel- en koudemiddelen van aircosystemen. Scope 2 - Electricity purchased: toe te wijzen aan de indirecte emissie van ingekochte elektra voor de ingesloten vestigingen. - Personal cars for business travel: toe te wijzen aan de indirecte emissie van zakelijke kilometers gemaakt met privé auto`s. - Business air travel: deze indirecte emissiebron is niet van toepassing voor Leeuwenstein Groep. Scope 3 De emissies van ProRail scope 3 zijn niet meegenomen in dit rapport. Ten opzichte van het basisjaar heeft in 2012 de volgende wijziging plaatsgevonden: in scope 1 is het gebruik van de brandstof Aspen vervangen door 2 takt benzine in Energiebeoordeling Bij de Leeuwenstein Groep zijn twee relevante groepen van energieverbruikers te onderscheiden, namelijk het verbruik op de bedrijfsvestigingen en het verbruik op locatie Verbruik op de bedrijfsvestigingen Binnen de vestigingen is het verbruik onder te verdelen in aardgasverbruik en elektriciteitsverbruik. Het aardgasverbruik heeft voornamelijk betrekking op gebouwverwarming. Het elektriciteitsverbruik heeft voornamelijk betrekking op productieapparatuur, kantoorapparatuur, gebouwkoeling en verlichting. Het verbruik wordt per vestiging met behulp van hoofdmeters gemeten. Het energieverbruik wordt geregistreerd middels maandelijks energienota s. Er worden geen submeters toegepast. Per vestiging is voor het basisjaar 2011 een inventarisatie uitgevoerd waarin alle relevante energieverbruikers op de bedrijfsvestigingen zijn opgenomen. Ondergrens die aangehouden is: ca. 250 Watt elektrisch vermogen voor apparatuur. Er is geen ondergrens aangehouden voor verlichting en aardgasgestookte installaties. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 5

8 1.6.2 Verbruik op locatie Het verbruik buiten de vestigingen wordt veroorzaakt door de activiteiten op locatie en het transport er naar toe. Het brandstofverbruik van de voertuigen wordt per tankbeurt geregistreerd. Het brandstofverbruik van de zakelijk gereden kilometers door personenauto s is berekend op basis van de gedeclareerde hoeveelheid kilometers en het gemiddelde verbruik van een personenauto. Hiermee is meer dan 80% van het energieverbruik in kaart gebracht. Zie bijlage 1 voor inzicht in de kwantificatiemethode van de CO 2 footprint Basisjaar verbruiksanalyse Het basisjaar voor de energieverbruiksanalyse (EVA) is Voor 2011 is gekozen omdat dit jaar het dichtst bij het eerste rapportagejaar van het energie auditverslag ligt (2012). In de energierapportage van 2011 is de energieverbruiksanalyse opgenomen. Jaarlijks bij het opstellen van het energie auditverslag zal worden beoordeeld of de EVA moet worden gecorrigeerd voor gewijzigde processen of activiteiten. Voor het jaar 2012 is dit niet het geval, er hebben zich geen significante wijzigingen voorgedaan binnen de Leeuwenstein Groep die aanleiding geven voor een correctie van de bestaande EVA. In 2013 zullen zich er naar verwachting wel relevante wijzigingen voordoen. Verwachting is dan ook dat er voor een volgende rapportage wel een correctie op de EVA zal moeten plaatsvinden Prestatie-indicatoren De reductiedoelstelling van CO 2 en energie wordt door het management vastgesteld. Om de voortgang te kunnen monitoren zijn er prestatie-indicatoren vastgesteld, welke onder andere worden gebruikt om de jaarlijkse verschillen in energieverbruik te kunnen verklaren. Energievorm Indicator Waarde 2011 Aardgas Nm 3 /m 3 gebouwinhoud 1,75 Nm 3 /m 3 gebouwinhoud Elektriciteit kwh/fte 1.297,5 kwh/fte Diesel productie Liter/voertuig ,1 liter/voertuig Stookolie productie Liter/werktuig 3.446,7 liter/werktuig Controle De Leeuwenstein Groep beschikt over een ISO managementsysteem. Binnen dit systeem is de procedure opgenomen voor de beoordeling en naleving van wettelijke en andere eisen. Interne audits worden gecombineerd uitgevoerd voor ISO 14001, CO 2 Prestatieladder en relevante onderdelen uit de ISO Afwijkingen, correcties en corrigerende en preventieve maatregelen worden op dezelfde wijze behandeld als binnen de ISO procedures. Per kwartaal is er een bespreking KAM zorg, eenmaal per jaar vindt een integrale KAM directiebeoordeling plaats. Hierin wordt de voortgang van energiebesparingsmaatregelen en CO 2 reductiedoelstellingen geëvalueerd. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 6

9 2 CO2 footprint Leeuwenstein Groep In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de CO 2 emissie van Leeuwenstein Groep, ofwel de CO 2 footprint. Daarnaast wordt aangegeven welke besparingsmogelijkheden er zijn vastgesteld, voortgang van deze besparingsmaatregelen en doelstellingen wordt besproken en zo nodig worden nieuwe acties besproken. Dit alles op basis van de jaarlijkse energie audit, in 2012 uitgevoerd op vrijdag 5 juli. Zie bijlage 4 voor de onderliggende CO 2 inventaris en bijlage 1 voor een beschrijving van de gevolgde werkwijze. Bijlage 6 geeft vervolgens weer welke documenten zijn behandeld. 2.1 Cijfers CO 2 footprint In absolute cijfers is de CO 2 uitstoot van Leeuwenstein Groep over het jaar 2012: ton CO 2. Onder Leeuwenstein Groep vallen drie werkmaatschappijen, welke gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor dit cijfer. Dit zijn de Van Doorn, Signa Terra en Dover. De onderstaande tabel en taartdiagram laten zien hoeveel ton CO 2 de afzonderlijke werkmaatschappijen absoluut uitstoten en hoeveel ze bijdragen aan het cumulatieve cijfer. CO 2 Footprint Leeuwenstein Groep 2012 (volgens ISO :2006) Regio Ton CO2 Van Doorn Signa Terra 48 Dover 578 Totaal De onderstaande tabel en afbeelding laten op organisatieniveau zien welke emissiebronnen verantwoordelijk zijn voor de absolute CO 2 uitstoot, en hoe deze zich tot elkaar verhouden. CO 2 Footprint Leeuwenstein Groep (volgens ISO :2004) Emissiebronnen Ton CO2 Gasverbruik 73 Productie 623 Transport Personenvervoer 323 Elektriciteitsverbruik 109 Auto`s zakelijk gebruik 24 Totaal (in ton CO2) Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 7

10 2.2 Verbranding van biomassa Verbranding bij biomassa heeft binnen scope 1 en 2 niet plaatsgevonden bij Leeuwenstein Groep in GHG verwijderingen Binding van CO 2 (broeikasgasverwijdering) heeft niet plaatsgevonden bij Leeuwenstein Groep in Uitzonderingen Leeuwenstein Groep heeft gekozen Airco Refrigerants (scope 1, directe emissiebron) uit te sluiten van deze CO 2 inventarisatie. De airco s zijn allemaal gesloten systemen met een kleine koelmiddelinhoud. Bijvullen van deze installaties komt zelden tot nooit voor. Het bijhouden en rapporteren van deze mogelijke emissiebron is daarom niet relevant. 2.5 Bronnen Uit de CO 2 footprint volgt dat 80% van de absolute CO 2 emissie afkomstig is van het transport van goederen en personen. 15% is afkomstig van het energieverbruik voor werkzaamheden op locatie. Dit is normaal voor een loonwerkbedrijf. 5% van de absolute CO 2 emissie ontstaat door het energieverbruik op de vestigingen, voornamelijk als gevolg van elektriciteit- en aardgasverbruik. Uit de EVA blijkt uit welke aspecten deze twee CO2 bronnen bestaan en welke verbruikers welk aandeel van het energieverbruik voor hun rekening nemen. Onderstaande tabellen geven inzicht in de verdeling over de verschillende bronnen binnen Leeuwenstein Groep. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 8

11 Verdeling elektriciteitsverbruik F-Perslucht 8% P-Acculaders 11% P-Machines 2% G-Kantoor 31% G-Verlichting 26% G-Productie/hal 45% P-Diversen 9% G- Gebouwbeheer 22% Verdeling aardgasverbruik G-Kantoorruimte 46% G-Kantoor G-Gebouwbeheer G-Verlichting F-Perslucht P-Acculaders P-Machines G-Kantoorruimte G-Productie/hal P-Diversen Het elektriciteitsverbruik is goed voor een uitstoot van 106 ton CO 2 per jaar, ofwel 3% van het totaal. Wat opvalt is dat het verbruik op de vestigingen voornamelijk het resultaat is van kantoorwerkzaamheden: computers, printers en aanverwante apparaten. Het gebouwbeheer bestaat uit de verwarming, maar met name koeling van de ruimtes. Verder wordt veel elektriciteit verbruikt ten behoeve van de verlichting. Het aardgasverbruik is goed voor een uitstoot van 64 ton CO 2 per jaar, ofwel 2% van het totaal. Het aardgasverbruik wordt bijna geheel ingezet voor verwarming van de ruimtes. Een klein deel wordt verbruikt door de wasinstallatie bij Van Doorn Geldermalsen. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 9

12 3 Doelstellingen en reductiemaatregelen 3.1 Doelstellingen Leeuwenstein Groep heeft doelstellingen voor de reductie van CO 2 geformuleerd. Als referentiejaar wordt 2011 gebruikt. Deze doelstellingen zijn geïntegreerd in het ISO systeem: Doelstelling Verantw. Streefdatum 1 Voor het einde van 2015 is de totale carbonfootprint EvD met 5% afgenomen (uitgedrukt per FTE) (coördinatie) 2 Voor het einde van 2015 is het brandstofverbruik van Materieel de werkbussen met minimaal 10% afgenomen beheer (uitgedrukt per FTE) 3 Voor het einde van 2015 is 30% van het Materieel stroomverbruik op de vestigingen ingevuld door beheer groene stroom. 3.2 Reductiemaatregelen & CO 2 Initiatieven In 2011 zijn naar aanleiding van de eerste energie-audit en de uitgevoerde EVA diverse besparingsmaatregelen en doelstellingen geformuleerd (zie auditverslag 2011). Onderstaand is de status van de besparingsmaatregelen beknopt weergegeven: Besparingsmaatregel Status 1 Trainingen het nieuwe rijden chauffeurs (door)lopend 2 EcoDrive systeem in transportbussen Gereed in Aanschaf energie-efficiëntere voertuigen (door)lopend 4 LED-verlichting kantoren Niet gestart 5 Verbeteren verlichtingsplan en daglichtinval Niet gestart 6 Automatische schakelaars / verlichtingssensoren Niet gestart 7 Aanbrengen stekkerschakelaars voor adapters Niet gestart 8 Verminderen aantal servers (van 5 naar 2) Gereed in Verminderen gebruik koeling en verwarming Niet gestart Een korte toelichting: - In 2012 zijn diverse chauffeurs opgeleid in het nieuwe rijden en brandstof besparend tractor rijden. Dergelijke trainingen worden in volgende jaren gecontinueerd; - In 2010 al is EcoDrive geïntroduceerd, in 2011 en 2012 is dit uitgebreid over het wagenpark; - In 2012 zijn er o.a. een LPG heftruck in gebruik genomen bij Signa Terra en is er een voertuig dat gebruik maakt van zonnecellen in gebruik genomen; - In 2012 is het aantal servers verminderd van 5 naar 2 servers. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 10

13 Verder zijn reeds geïnitieerd: - Van Doorn Geldermalsen neemt deel aan het programma CO 2- reductie in de bouw ; - Directie Signa Terra heeft zitting genomen in de commissie duurzaam ondernemen van de VHG; - Directie Signa Terra heeft deelgenomen aan een studiereis met onderwerp duurzaam ondernemen; - Erik van Doorn heeft in 2012 deelgenomen aan een bijeenkomst/workshop CO 2 bewust handelen. 3.3 Evaluatie Onderstaand is de ontwikkeling van de absolute CO 2 emissie verdeeld over de diverse bronnen weergegeven. Ontwikkeling CO2 footprint (absoluut in ton CO2) Emissiebronnen % Gasverbruik % Productie % Transport % Personenvervoer % Elektriciteitsverbruik % Auto`s zakelijk gebruik % Totaal (in ton CO2) ,28% De absolute stijgingen en dalingen zijn als volgt te verklaren: - Gasverbruik: de stijging van het gasverbruik is te verklaren door de relatief koude winter en voorjaar in 2012; - Productie: vervanging van gebruik Aspen door 2 takt benzine; - Transport: trainingen in brandstofzuinig rijden en uitbreiding EcoDrive; - Personenvervoer: toename in het aantal FTE dat gebruik maakt van een leaseauto, toename in het aantal projectaudits en aanbestedingen waarvoor projectbezoeken noodzakelijk zijn; - Elektriciteitsverbruik: toename van activiteiten in de avonduren (o.a. toename projecten die in de avond en nacht moeten worden uitgevoerd) waarvoor verlichting noodzakelijk is. Met betrekking tot de doelstellingen is gerealiseerd: Doelstelling 1-31 december 2011 (basisjaar) bedraagt de CO 2 footprint 23,12 ton CO 2 / FTE (4.162 ton CO2 / 180 FTE); - 31 december 2012 bedraagt de CO 2 footprint 21,84 ton CO 2 / FTE (4.150 ton CO2 / 190 FTE); - Afname: -6%; - Hiermee is doelstelling 1 reeds behaald. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 11

14 Doelstelling 2-31 december 2011 (basisjaar) bedraagt het brandstofverbruik van de werkbussen liter brandstof / FTE ( liter brandstof / 180 FTE); - 31 december 2012 bedraagt het brandstofverbruik van de werkbussen liter brandstof / FTE ( liter brandstof / 190 FTE); - Afname: -7%; - Hiermee is doelstelling 2 reeds behaald. Doelstelling 3 31 december 2012 is 10% van het elektriciteitsverbruik groen. Doelstelling 3 is hiermee nog niet behaald. Doelstellingen 1 en 2 zijn reeds behaald. Interessant om hierbij te vermelden: Leeuwenstein Groep is in 2012 gegroeid met 10 FTE en laat een omzetstijging zien van 20%. Dit betekent dat er aanzienlijke vooruitgang is geboekt met betrekking tot de efficiency van energieverbruik. Om alle gestelde doelstellingen te kunnen realiseren zal Leeuwenstein Groep komende jaren nadere energie(besparing)maatregelen implementeren. Ten tijde van de audit wordt er echter voor gekozen geen aanvullende besparingsmaatregelen op te starten. Hier zijn een aantal redenen voor. Zo vindt in 2013 een verbouwing plaats aan de kantoorgebouwen op de locatie in Geldermalsen. Daartoe wordt in 2014 de bestaande EVA geüpdatet voor de nieuwe situatie, naar aanleiding van deze inventarisatie worden nadere besparingsmaatregelen genomen. Tevens is in 2014 een verhuizing gepland: Signa Terra, Dover & van Doorn specials zullen samengevoegd worden op een nieuwe locatie in Geldermalsen. Vanzelfsprekend wordt bij deze veranderingen bewust rekening gehouden met het verbeteren van energieaspecten. De verwachting is dan ook dat hierdoor de doelstellingen kunnen worden gerealiseerd. Zodra deze nieuwe situatie is gerealiseerd, is gepland om de energiesituatie opnieuw onder de loep te nemen en te bepalen of aanvullende besparingsmaatregelen noodzakelijk zijn en/of dat CO2 doelstellingen worden aangepast. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep 12

15 Bijlagen Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

16 bijlage 1. Werkwijze Het Energieauditverslag waarover in deze rapportage verantwoording wordt afgelegd is samengesteld op basis van de ISO : 2006, NEN-ISO :2011 en de CO 2 prestatieladder versie 18 juli De gebruikte conversiefactoren zijn dan ook allen afkomstig uit de CO 2 prestatieladder. Omdat het gaat om zeer specifieke emissiefactoren op nationaal niveau, zijn de gehanteerde emissiefactoren zeer geschikt voor het omrekenen van de broeikasgascategorieën data naar de daarmee gepaard gaande CO 2 emissie. Om de CO 2 emissie per vestiging te kwantificeren is gebruik gemaakt van de standaard CO 2 rekenmodules, ontwikkeld door BMD Advies Centraal Nederland. Basis van de rekenmodule is: Het aantal ton CO 2 emissie van een categorie wordt bepaald door de geregistreerde hoeveelheid van een basiseenheid CO 2 emissiebron te vermenigvuldigen met de relevante CO 2 conversiefactor uit de CO 2 prestatieladder. Onderstaand is de kwantificatiemethode en basis van gebruikte cijfers in de rekenmodule toegelicht. Ook is de invloed van mogelijke onzekerheden toegelicht. Kwantificatiemethode inclusief toelichting van onzekerheden CO 2 emissie door aardgasverbruik is gekwantificeerd aan de hand van de hoeveelheid kubieke meters verbruikt aardgas per vestiging. Deze hoeveelheid wordt geregistreerd op vestigingniveau, op basis van facturatie door de leverancier. Het aardgasverbruik van onderdeel Signa Terra is opgenomen in de registratie van onderdeel van Doorn Geldermalsen, deze onderdelen bevinden zich namelijk op dezelfde locatie. Het aardgasverbruik geregistreerd voor de vestiging Nieuwegein is gehalveerd opgenomen in de CO 2 inventaris. De gehele bovenverdieping is verhuurd aan een externe partij. De woning aan de Rijksstraatweg 37 te Geldermalsen (onderdeel registratie aardgasverbruik, separate meter) is verhuurd en daarom geen onderdeel van de bedrijfsprocessen, het verbruik van deze woning is dan ook niet opgenomen in de CO 2 inventaris. CO 2 emissie door het gebruik van stookolie en 2-takt benzine ten behoeve van het productieproces, respectievelijk m.b.t. machines voor werkzaamheden op locatie en klein rijdend materieel en handgereedschappen, zijn per organisatieonderdeel (van Doorn, Signa Terra, Dover) toegekend aan de CO 2 inventarisatie. Leeuwenstein Groep heeft inzicht in het aantal liters brandstofgebruik, geregistreerd door de leverancier. Derhalve is er gekozen om de CO 2 conversiefactoren voor overige energiedragers anders dan vervoer voor respectievelijk stookolie en benzine te gebruiken. Ten opzichte van basisjaar heeft met betrekking tot deze bron de volgende wijziging plaatsgevonden: het gebruik van de brandstof Aspen is in 2012 vervangen door 2 takt benzine. CO 2 emissie door het gebruik van leaseauto`s voor personenvervoer zijn per organisatieonderdeel (van Doorn, Signa Terra, Dover) toegekend aan de CO 2 inventarisatie. Leeuwenstein Groep heeft inzicht in het aantal liters brandstofgebruik per maand, geregistreerd door de leasemaatschappij. Derhalve is er gekozen om de CO 2 conversiefactor voor conventionele personenauto`s gebruik makend van respectievelijk diesel en benzine uit de CO 2 prestatieladder aan te houden voor de inventarisatie. CO 2 emissie door goederenvervoer is gekwantificeerd aan de hand van het aantal verbruikte liters diesel en benzine door vrachtwagens, machines en transportbussen per organisatieonderdeel. Deze hoeveelheid wordt gekwantificeerd aan de hand van registratie van het gebruik van de beschikbare pompeilanden. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

17 CO 2 emissie door ingekochte elektriciteit is gekwantificeerd aan de hand van het aantal kwh elektriciteit dat is verbruikt. De hoeveelheid wordt geregistreerd op vestigingsniveau op basis van facturatie door de leverancier. Het elektriciteitsverbruik van onderdeel Signa Terra is opgenomen in de registratie van onderdeel van Doorn Geldermalsen, deze onderdelen bevinden zich namelijk op dezelfde locatie. Het elektriciteitsverbruik geregistreerd voor de vestiging Nieuwegein is gehalveerd opgenomen in de CO 2 inventaris. De gehele bovenverdieping is verhuurd aan een externe partij. De woning aan de Rijksstraatweg 37 te Geldermalsen (onderdeel registratie elektriciteitsverbruik, separate meter) is verhuurd en daarom geen onderdeel van de bedrijfsprocessen, het verbruik van deze woning is dan ook niet opgenomen in de CO 2 inventaris. Het gebruik van privéauto`s voor zakelijk gebruik is gekwantificeerd aan de hand van gedeclareerde kilometers. Deze worden door Leeuwenstein Groep op het niveau van organisatieonderdeel geregistreerd. Omdat het niet inzichtelijk is van wat voor type brandstof en welke hoeveelheid brandstof gebruik is gemaakt, is er uit noodzaak gekozen de conversiefactor voor een conventionele personenauto met brandstoftype onbekend aan te houden uit de CO 2 prestatieladder. Vanzelfsprekend brengt dit een kleine onzekerheidsfactor met zich mee. Aannemelijk is echter dat de conversiefactor uit de CO 2 prestatieladder een valide indicator is. Door deze te gebruiken in de inventarisatie is de onzekerheidsfactor zo beperkt mogelijk gehouden. De gepresenteerde resultaten moeten met inachtneming van de bovengenoemde onzekerheden (cursief) altijd gepresenteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Echter, op basis van de door Leeuwenstein Groep gepresenteerde gegevens en de onderbouwing van de gebruikte indicatoren kunnen we stellen dat deze gering is. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

18 bijlage 2. Scope-indeling Figuur 1: Grafisch overzicht scope 1, 2 en 3 1. Directe emissie door de eigen organisatie Scope 1 is alle uitstoot die direct het gevolg is van eigen activiteiten, zoals de uitstoot van eigen fabrieken, vrachtauto s eigen lease- en bedrijfsauto s of eigen gasgebruik (bijv. gasboilers, warmtekrachtinstallaties en ovens). 2. Indirecte emissie nodig voor de opwekking van elektriciteit Scope 2 is de indirecte emissies voor de energie die is ingekocht, bijvoorbeeld van een elektriciteitsbedrijf of warmte van een stadsverwarming. De emissie vindt dan plaats bij het opwekken van de elektriciteit of warmte. 3. Overige indirecte emissie die wordt veroorzaakt door de bedrijfsactiviteiten Scope 3 is alle overige emissies als gevolg van de activiteiten van het bedrijf, zoals de uitstoot van transport of productie dat is uitbesteed of afvalverwerking. Papierverbruik, woon-werkverkeer van medewerkers met een privéauto en de CO 2 -uitstoot door auto s van bezoekers. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

19 bijlage 3. Cross Reference ISO : 2006 en NEN-ISO 50001:2011 ISO NEN-ISO GHG report content Beschrijving Onderdeel rapportage A Reporting organization B Person responsible 1.3 C Reporting period D Organizational boundaries 1.5 & bijlage E Direct GHG emissions F Combustion of biomass G GHG removals H Exclusion of sources or sinks I Indirect GHG emissions J Base year K Changes or recalculatons L Methodologies bijlage M Changes to methodologies bijlage N Emission or removal factors used bijlage O Uncertainties bijlage 1 P Statement in accordance with ISO & bijlage Energiebeoordeling 1.6.1/2 & bijlage Uitgangswaarden energieverbruik Energieprestatie-indicatoren (.2-.4) Controle Verantwoording Rapportage volgens ISO :2006 en NEN-ISO :2011. Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

20 bijlage 4. CO 2 Rekenmodule Energie Audit Verslag 2012 Leeuwenstein Groep Bijlagen

21 CO2 Footprint Leeuwenstein Groep 2012 (volgens ISO :2006) Scope Emissiecategorie Bedrijfsonderdeel Subbedrijfsonderdeel Emissiebron Basiseenheid Hoeveelheid Bron CO2 conversie factor Eenheid Ton CO2 Bron CO2 factor Scope 1 Scope 2 Fuel Used Business car travel Electricity purchased Personal cars for business travel Gebouwen Productieproces Personenvervoer Goederenvervoer Productieproces / gebouwen Gebruik van privéauto`s voor zakelijke doeleinden Van Doorn Geldermalsen m3 aardgas ,3 Van Doorn Best m3 aardgas ,6 g CO2 / m3 Van Doorn Nieuwegein Gasverbruik m3 aardgas Facturatie leverancier ,0 aardgas Signa Terra m3 aardgas ,0 Dover m3 aardgas ,9 Totaal aardgas m3 aardgas ,9 Van Doorn liter stookolie ,8 g CO2 / ltr CO2 Prestatieladder Signa Terra Stookolie liter stookolie Facturatie leverancier ,9 brandstof (versie 18 juli 2012) Dover liter stookolie ,1 Totaal stookolie Liter stookolie ,8 Van Doorn Liter benzine g CO2 / kg 29,8 Signa Terra 2-takt benzine Liter benzine 0 Facturatie leverancier brandstof (Aspen 0,0 Dover Liter benzine ,7kg/ltr) 6,4 Totaal nafta's Liter nafta's ,2 Totaal organisatie 695,8 Van Doorn Signa Terra Dover diesel liter diesel ,5 Facturatie leverancier benzine liter benzine ,9 diesel liter diesel g CO2 / ltr 27,4 Facturatie leverancier benzine liter benzine brandstof 0,0 diesel liter diesel ,1 Facturatie leverancier benzine liter benzine ,5 Totaal diesel liter diesel ,0 Totaal benzine liter benzine ,5 diesel liter diesel ,9 Van Doorn Registratie pompeiland CO2 Prestatieladder benzine liter benzine ,9 (versie 18 juli 2012) diesel liter diesel ,6 Signa Terra LPG liter LPG Registratie pompeiland g CO2 / ltr 3,4 benzine liter benzine brandstof 2,0 diesel liter diesel ,1 Dover LPG liter LPG 0 Registratie pompeiland ,0 benzine liter benzine ,0 Totaal diesel liter diesel ,6 Totaal LPG liter LPG ,4 Totaal benzine liter bezine ,8 Totaal organisatie 3.322,3 Van Doorn Geldermalsen kwh ,2 Van Doorn Best kwh ,5 Van Doorn Nieuwegein kwh ,9 CO2 Prestatieladder Electriciteitsverbruik Facturatie leverancier g CO2 / kwh Signa Terra kwh ,0 (versie 18 juli 2012) Dover kwh ,1 Totaal organisatie 108,7 Van Doorn Voertuigkm ,6 Signa Terra Gedeclareerde zakelijke Voertuigkm 187 Registratie 210 g CO2 / 0,0 Dover kilometers Voertuigkm 89 kilometerdeclaratie 210 voertuigkm 0,0 Totaal organisatie 23,6 CO2 Prestatieladder (versie 18 juli 2012) Resultaat Leeuwenstein Groep Totaal CO2 (in ton) 4.150,4 Energie audit verslag 2012, Leeuwenstein Groep Bijlagen

22 bijlage 5. Overzicht documenten Tijdens de energieaudit op vrijdag 5 juli 2013 zijn gezien: Opleidingsplan Leeuwenstein Groep Planning cursisten nieuwe rijden Besparingsberekeningen EcoDrive Gespreksverslag bespreking KAM zorg d.d Gespreksverslag bespreking KAM zorg d.d KAM-organisatie Directiebeoordeling ISO Energie Audit Verslag 2012 Leeuwenstein Groep Bijlagen