Energie audit verslag 2013

Transcriptie

1 Energie audit verslag 2013 Volgens ISO :2006 Leeuwenstein Groep Definitief

2 Energie audit verslag 2013 Volgens ISO :2006 Leeuwenstein Groep Definitief Opdrachtgever : Leeuwenstein Groep Contactpersoon : Erik van Doorn Datum : 26 mei 2014 Rapportnr. : r Auteur : Thomas van Oijen BMD Advies Centraal Nederland B.V. Grote Molenstraat 1a Postbus AB ELST Tel.: info@cn.bmdadvies.nl

3 Inhoud Samenvatting Inleiding & verantwoording Inleiding Beschrijving van de organisatie Verantwoordelijken Basisjaar en Rapportageperiode Afbakening Energiebeoordeling CO2 footprint Leeuwenstein Groep Cijfers CO 2 footprint Verbranding van biomassa GHG verwijderingen Uitzonderingen Bronnen Doelstellingen en reductiemaatregelen bijlage 1. bijlage 2. Werkwijze Scope-indeling bijlage 3. Cross Reference ISO : 2006 en NEN-ISO 50001:2011 bijlage 4. CO 2 Rekenmodule Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 1

4 Samenvatting De absolute CO 2 uitstoot van Leeuwenstein Groep over het jaar 2013 is ton CO 2. In 2012 bedroeg deze ton CO 2. Dat betekent dat in 2013 een stijging van CO2 emissie in absolute zin heeft plaatsgevonden van 336 ton CO 2. Uit de CO 2 footprint volgt dat 88% van de absolute CO 2 emissie afkomstig is van het transport van goederen en personen. Ca. 3% van de absolute CO 2 emissie ontstaat door het energieverbruik op de vestigingen, voornamelijk als gevolg van elektriciteit- en aardgasverbruik. Uitgedrukt in FTE bedraagt de CO2 footprint in ton CO 2 / FTE. In 2012 was dit 21,79 ton CO 2 / FTE. Dit is een toename van 5,3%. Ten opzichte van basisjaar 2011 is de CO2 footprint / FTE in 2013 met 0,74% afgenomen. De CO 2 doelstellingen van Leeuwenstein Groep zijn: - Eind 2015 het brandstofverbruik van de werkbussen verminderd met 10% ten opzichte van het basisjaar 2011 (uitgedrukt in FTE); - Eind 2015 is 30% van het stroomverbruik ingevuld door groene stroom; - Eind 2015 is de totale carbon footprint afgenomen met 5% ten opzichte van het basisjaar 2011 (uitgedrukt in FTE). Geen van de doelstellingen zijn per 31 december 2013 behaald. Dit is te verklaren door een relatief hoog brandstofverbruik ten behoeve van projecten, ten opzichte van een relatief kleine stijging in FTE. 8 van de 9 geplande energiebesparingsmaatregelen zijn reeds gerealiseerd of (door)lopend. In 2014 wordt de energieverbruiksanalyse in 2014 geactualiseerd. Naar aanleiding hiervan zullen aanvullende besparingsmaatregelen en mogelijke aanpassingen van de doelstellingen worden onderzocht. Tevens zal naar aanleiding hiervan, waar mogelijk, de betrouwbaarheid van de registraties worden geëvalueerd en verbeterd. Tot slot gaat Leeuwenstein Groep onderzoeken welke acties noodzakelijk zijn om niveau 4 van de CO2 prestatieladder te behalen. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 2

5 1 Inleiding & verantwoording 1.1 Inleiding Leeuwenstein Groep wil proactief met duurzaamheid omgaan binnen haar bedrijfsvoering. Met het Energie Auditverslag heeft Leeuwenstein Groep inzicht in welke activiteiten het meest verantwoordelijk zijn voor CO 2 uitstoot, om zo gericht besparingen te realiseren. Daarnaast kan richting klanten worden aangeven welke bijdrage de werkzaamheden van Leeuwenstein Groep (indirect) leveren aan de totale CO 2 uitstoot van de klant. De Leeuwenstein Groep heeft zich daarnaast tot doel gesteld structureel aandacht te besteden aan de reductie van CO 2 middels een meerjaren CO 2 doelstelling. In dit Energie Auditverslag legt Leeuwenstein Groep verantwoording af over het gevolgde CO 2 beleid over het jaar 2013 conform de eisen van CO 2 prestatieladder. Deze is uitgevoerd conform de ISO ; 2006 (E) quantification and reporting of house gas emissions and removals. In dit rapport wordt gerapporteerd volgens van deze norm, in bijlage 3 is hiertoe een cross reference table opgenomen. Het Energie Auditverslag dient tevens als Energiemanagement plan zoals bedoeld in NEN- ISO In bijlage 3 zijn de relevante onderdelen uit de NEN-ISO opgenomen in de cross reference table. 1.2 Beschrijving van de organisatie De Leeuwenstein Groep is een holding met werkmaatschappijen die diensten verlenen op het gebied van het aanleggen en onderhouden van civiele infrastructuur, groene buitenruimte, verkeersmaatregelen en incidentmanagement. In totaal werken circa 180 medewerkers bij de organisatie. Leeuwenstein Groep bestaat uit drie werkmaatschappijen, Van Doorn Geldermalsen, Signa Terra B.V. en Dover Geldermalsen. Van Doorn Geldermalsen heeft verder nog twee tijdelijke vestigingen, Van Doorn Best en Van Doorn Nieuwegein. Leeuwenstein Groep is in zijn geheel ISO 9001, ISO en VCA** gecertificeerd. In aanvulling hierop hebben de verschillende werkmaatschappijen voor hun activiteiten nog specifieke certificaten. Leeuwenstein Groep verplicht zich hiermee te blijven streven naar nog betere milieuprestaties. 1.3 Verantwoordelijken De directie van Leeuwenstein Groep is verantwoordelijk voor het CO 2 reductiebeleid. Aan die verantwoordelijkheid wordt uitvoering gegeven door het Hoofd Interne Bedrijfszorg. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 3

6 1.4 Basisjaar en Rapportageperiode De inventarisatie van CO 2 emissies is voor Leeuwenstein Groep voor de eerste keer in 2011 uitgevoerd is daarom het basisjaar van deze rapportage. De gerapporteerde periode is van januari tot en met december van het kalenderjaar. In dit auditrapport zijn de CO 2 emissies geïnventariseerd voor het jaar Afbakening Organisatorische grenzen Bij het bepalen van de organisatorische grenzen (organisational boundary) is als basis operationele controle genomen (operational control). De CO 2 uitstoot behorende bij alle activiteiten waarover Leeuwenstein Groep de regie voert zijn daarbij ingesloten in de inventaris. Het organogram van Leeuwenstein Groep ziet er in 2013 als volgt uit: Leeuwenstein groep Van Doorn Geldermalsen Signa Terra Dover - Van Doorn Best - Van Doorn Nieuwegein De scope van deze rapportage betreft met andere woorden Van Doorn Geldermalsen, Signa Terra B.V., Dover Geldermalsen, Van Doorn Best en Van Doorn Nieuwegein. Aansluitend bij de eisen die de CO 2 Prestatieladder stelt is in deze rapportage tevens opgenomen een verantwoording van CO 2 emissie, doelstellingen en besparingsmaatregelen ten aanzien van het project RWS Oost Nederland waarop gunningsvoordeel is verkregen. Er zijn geen onderdelen uitgesloten van deze rapportage. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 4

7 1.5.2 Operationele grenzen Om de scope af te bakenen is gebruik gemaakt van de scope indeling van het Green House Gas (GHG) protocol. De inventarisatie is uitgevoerd op basis van de CO 2 prestatieladder van SKAO, versie 4 april Conform het GHG protocol wordt onderscheid gemaakt tussen drie soorten bronnen van emissie (scopes) in twee categorieën: directe en indirecte emissies. In bijlage 2 is aangegeven welke bronnen tot welke scope behoren. Voor Leeuwenstein Groep zijn deze als volgt ingevuld: Scope 1 - Business car travel: toe te wijzen aan het brandstofgebruik van leaseauto`s en transport van goederen, materieel en medewerkers. - Fuel used: toe te wijzen aan het aardgasverbruik voor verwarmdoeleinden en 2 takt benzine ten behoeve van materieel dat wordt gebruikt op projecten. - Airco refrigerants: toe te wijzen aan het verbruik van koel- en koudemiddelen van aircosystemen. Scope 2 - Electricity purchased: toe te wijzen aan de indirecte emissie van ingekochte elektra voor de ingesloten vestigingen. - Personal cars for business travel: toe te wijzen aan de indirecte emissie van zakelijke kilometers gemaakt met privé auto`s. - Business air travel: deze indirecte emissiebron is niet van toepassing voor Leeuwenstein Groep. Scope 3 De emissies van scope 3 zijn niet meegenomen in dit rapport. Ten opzichte van het basisjaar hebben de volgende wijzigingen plaatsgevonden: - In 2012 is in scope 1 (productieproces) is het gebruik van de brandstof Aspen vervangen door 2 takt benzine in In 2013 is in scope 1 (productieproces) het verbruik van stookolie (rode diesel) voor materieel ten behoeve van werkzaamheden op projectlocaties vervallen. In de plaats hiervoor is reguliere diesel in gebruik genomen, welke is geregistreerd onder goederenvervoer. Met betrekking tot rapportageperiode 2013 was het nog niet mogelijk om het onderscheid te maken tussen het reguliere dieselverbruik voor transport en het reguliere dieselverbruik ten behoeve van materieel dat ingezet wordt op projectlocaties ( productieproces ). 1.6 Energiebeoordeling Bij de Leeuwenstein Groep zijn twee relevante groepen van energieverbruikers te onderscheiden, namelijk het verbruik op de bedrijfsvestigingen en het verbruik op locatie ten behoeve van projecten Verbruik op de bedrijfsvestigingen Binnen de vestigingen is het verbruik onder te verdelen in aardgasverbruik en elektriciteitsverbruik. Het aardgasverbruik heeft voornamelijk betrekking op gebouwverwarming. Het elektriciteitsverbruik heeft voornamelijk betrekking op productieapparatuur, kantoorapparatuur, gebouwkoeling en verlichting. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 5

8 Het verbruik wordt per vestiging met behulp van hoofdmeters gemeten. Het energieverbruik wordt geregistreerd middels maandelijks energienota s. Er worden geen submeters toegepast. Per vestiging is voor het basisjaar 2011 een inventarisatie uitgevoerd waarin alle relevante energieverbruikers op de bedrijfsvestigingen zijn opgenomen. Ondergrens die aangehouden is: ca. 250 Watt elektrisch vermogen voor apparatuur. Er is geen ondergrens aangehouden voor verlichting en aardgasgestookte installaties Verbruik op locatie (projecten) Het energieverbruik buiten de vestigingen wordt veroorzaakt door de activiteiten met materieel op locatie ten behoeve van projecten en het transport van medewerkers en goederen er naar toe. Het brandstofverbruik van de voertuigen wordt per tankbeurt geregistreerd. Het brandstofverbruik van de zakelijk gereden kilometers door personenauto s is berekend op basis van de gedeclareerde hoeveelheid kilometers en het gemiddelde verbruik van een personenauto. Zie bijlage 1 voor gedetailleerd inzicht in de kwantificatiemethode van de CO 2 footprint Basisjaar verbruiksanalyse Het basisjaar voor de energieverbruiksanalyse (EVA) is Voor 2011 is gekozen omdat dit jaar het dichtst bij het eerste rapportagejaar van het energie auditverslag ligt (2012). In de energierapportage van 2011 is de energieverbruiksanalyse opgenomen. Jaarlijks bij het opstellen van het energie auditverslag zal worden beoordeeld of de EVA moet worden gecorrigeerd voor gewijzigde processen of activiteiten. Voor het jaar 2013 is dit niet het geval, er hebben zich geen significante wijzigingen voorgedaan binnen de Leeuwenstein Groep die aanleiding geven voor een correctie van de bestaande EVA. Er heeft in 2013 enkel een kleine verbouwing van het kantoorpand plaatsgevonden. In 2014 (geen onderdeel van het huidige rapportagejaar) vinden er verhuizingen van de bedrijfslocaties plaats. Naar aanleiding daarvan zal een nieuwe EVA moeten plaatsvinden Prestatie-indicatoren De reductiedoelstelling van CO 2 en energie wordt door het management vastgesteld. Om de voortgang te kunnen monitoren zijn er prestatie-indicatoren vastgesteld, welke onder andere worden gebruikt om de jaarlijkse verschillen in energieverbruik te kunnen verklaren. Energievorm Indicator Waarde 2011 Aardgas Nm 3 /m 3 gebouwinhoud 1,75 Nm 3 /m 3 gebouwinhoud Elektriciteit kwh/fte 1.297,5 kwh/fte Diesel productie Liter/voertuig ,1 liter/voertuig Stookolie productie Liter/werktuig 3.446,7 liter/werktuig Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 6

9 1.6.5 Controle De Leeuwenstein Groep beschikt over een ISO managementsysteem. Binnen dit systeem is de procedure opgenomen voor de beoordeling en naleving van wettelijke en andere eisen. Interne audits worden gecombineerd uitgevoerd voor ISO 14001, CO 2 Prestatieladder en relevante onderdelen uit de ISO Afwijkingen, correcties en corrigerende en preventieve maatregelen worden op dezelfde wijze behandeld als binnen de ISO procedures. Per kwartaal is er een bespreking KAM zorg, eenmaal per jaar vindt een integrale KAM directiebeoordeling plaats. Hierin wordt de voortgang van energiebesparingsmaatregelen en CO 2 reductiedoelstellingen geëvalueerd. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 7

10 2 CO2 footprint Leeuwenstein Groep In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de CO 2 emissie van Leeuwenstein Groep, ofwel de CO 2 footprint. Daarnaast wordt aangegeven welke besparingsmogelijkheden er zijn vastgesteld, voortgang van deze besparingsmaatregelen en doelstellingen wordt besproken en zo nodig worden nieuwe acties besproken. Dit alles op basis van de jaarlijkse energie audit, welke in 2014 is uitgevoerd op 21 mei 2014 te Geldermalsen. Zie bijlage 4 voor de onderliggende CO 2 inventaris en bijlage 1 voor een beschrijving van de gevolgde werkwijze. 2.1 Cijfers CO 2 footprint In absolute cijfers is de CO 2 uitstoot van Leeuwenstein Groep over het jaar 2013: ton CO 2. Onder Leeuwenstein Groep vallen drie werkmaatschappijen, welke gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor dit cijfer. Dit zijn de Van Doorn, Signa Terra en Dover. De onderstaande tabel en taartdiagram laten zien hoeveel ton CO 2 de afzonderlijke werkmaatschappijen absoluut uitstoten en hoeveel ze bijdragen aan het cumulatieve cijfer. CO2 Footprint Leeuwenstein Groep 2013 (volgens ISO :2006) Onderdeel Ton CO2 Van Doorn Signa Terra 153 Dover 495 Totaal Verbranding van biomassa Verbranding bij biomassa heeft binnen scope 1 en 2 niet plaatsgevonden bij Leeuwenstein Groep in GHG verwijderingen Binding van CO 2 (broeikasgasverwijdering) heeft niet plaatsgevonden bij Leeuwenstein Groep in Uitzonderingen Leeuwenstein Groep heeft gekozen Airco Refrigerants (scope 1, directe emissiebron) uit te sluiten van deze CO 2 inventarisatie. De airco s zijn allemaal gesloten systemen met een kleine koelmiddelinhoud. Bijvullen van deze installaties komt zelden tot nooit voor. Het bijhouden en rapporteren van deze mogelijke emissiebron is daarom weinig relevant. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 8

11 2.5 Bronnen Uit de CO 2 footprint volgt dat 88% van de absolute CO 2 emissie afkomstig is van het transport van goederen en personen. Ca. 3% van de absolute CO 2 emissie ontstaat door het energieverbruik op de vestigingen, voornamelijk als gevolg van elektriciteit- en aardgasverbruik. CO2 Footprint Leeuwenstein Groep 2013 (volgens ISO :2006) Emissiebronnen Ton CO2 Gasverbruik 97 Productie 38 Goederenvervoer Personenvervoer 290 Elektriciteitsverbruik 94 Auto`s zakelijk gebruik 18 Totaal (in ton CO2) Uit de EVA blijkt uit welke aspecten deze twee CO2 bronnen bestaan en welke verbruikers welk aandeel van het energieverbruik voor hun rekening nemen. Onderstaande tabellen geven inzicht in de verdeling over de verschillende bronnen binnen Leeuwenstein Groep. Het elektriciteitsverbruik is goed voor een uitstoot van 94 ton CO 2 per jaar, ofwel ca. 2% van het totaal. Wat opvalt is dat het verbruik op de vestigingen voornamelijk het resultaat is van kantoorwerkzaamheden: computers, printers en aanverwante apparaten. Het gebouwbeheer bestaat uit de verwarming, maar met name koeling van de ruimtes. Verder wordt veel elektriciteit verbruikt ten behoeve van de verlichting. F-Perslucht 8% P-Acculaders 11% G-Verlichting 26% Verdeling elektriciteitsverbruik P-Machines 2% G- Gebouwbeheer 22% G-Kantoor 31% G-Kantoor G-Gebouwbeheer G-Verlichting F-Perslucht P-Acculaders P-Machines Het aardgasverbruik is goed voor een uitstoot van 97 ton CO 2 per jaar, ofwel 2,2% van het totaal. Het aardgasverbruik wordt bijna geheel ingezet voor verwarming van de ruimtes. Een klein deel wordt verbruikt door de wasinstallatie bij Van Doorn Geldermalsen. P-Diversen 9% Verdeling aardgasverbruik G-Kantoorruimte 46% G-Kantoorruimte G-Productie/hal P-Diversen G-Productie/hal 45% Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 9

12 3 Doelstellingen en reductiemaatregelen Doelstellingen Leeuwenstein Groep heeft doelstellingen voor de reductie van CO 2 geformuleerd. Als referentiejaar wordt 2011 gebruikt. Deze doelstellingen zijn geïntegreerd in het ISO systeem: Doelstelling Verantw. Streefdatum 1 Voor het einde van 2015 is de totale carbonfootprint EvD met 5% afgenomen (uitgedrukt per FTE) (coördinatie) 2 Voor het einde van 2015 is het brandstofverbruik van de werkbussen met minimaal 10% afgenomen (uitgedrukt per FTE) Materieel beheer Voor het einde van 2015 is 30% van het stroomverbruik op de vestigingen ingevuld door groene stroom. Materieel beheer Zowel de doelstellingen als de genoemde reductiemaatregelen en CO2 initiatieven zijn zowel bedrijf breed als voor projecten en specifieke projecten waarop CO2 gerelateerd gunningvoordeel is verkregen toepasbaar Reductiemaatregelen & CO 2 Initiatieven In 2011 zijn naar aanleiding van de eerste energie-audit en de uitgevoerde EVA diverse besparingsmaatregelen en doelstellingen geformuleerd (zie auditverslag 2011). Onderstaand is de status van de besparingsmaatregelen beknopt weergegeven: Besparingsmaatregel Status 1 Trainingen het nieuwe rijden chauffeurs (door)lopend 2 EcoDrive systeem in transportbussen Gereed in Aanschaf energie-efficiëntere voertuigen (door)lopend 4 LED-verlichting kantoren locatie Gerealiseerd in Verbeteren verlichtingsplan en daglichtinval Gerealiseerd in Automatische schakelaars / verlichtingssensoren Gerealiseerd in Aanbrengen stekkerschakelaars voor adapters Gerealiseerd in Verminderen aantal servers (van 5 naar 2) Gereed in Verminderen gebruik koeling en verwarming Niet gestart 1. In 2013 zijn diverse chauffeurs opgeleid in het nieuwe rijden en brandstof besparend tractor rijden. Dergelijke trainingen worden in volgende jaren gecontinueerd; 2. In 2010 al is EcoDrive geïntroduceerd. In 2011 en 2012 is dit uitgebreid over het wagenpark; 3. In 2012 zijn er o.a. een LPG heftruck in gebruik genomen bij Signa Terra en is er een voertuig dat gebruik maakt van zonnecellen in gebruik genomen. In 2013 is dit aangevuld met een LPG voertuig bij Dover; 4. In 2012 is het aantal servers verminderd van 5 naar 2 servers; 5. In 2013 is tijdens de (ver)bouwwerkzaamheden met betrekking tot de locatie Laageinde LED verlichting aangebracht in de kantoren; Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 10

13 6. In 2013 is tijdens de (ver)bouwwerkzaamheden op locatie Laageinde de daglichtinval verbeterd voor de kantoren en bedrijfshallen; 7. In 2013 zijn tijdens de (ver)bouwwerkzaamheden met betrekking tot de locatie Laageinde automatische schakelaars en verlichtingsensoren gerealiseerd; 8. In 2013 zijn tijdens de (ver)bouwwerkzaamheden met betrekking tot de locatie Laageinde stekkerschakelaars aangebracht. Verder zijn in 2012 en 2013 geïnitieerd: - Leeuwenstein Groep is initiator en medeondertekenaar van een convenant dat 20 ondernemers uit Geldermalsen en Neerijnen bindt om samen te werken aan het duurzamer maken van hun bedrijf. Doelstelling is om 2% CO2 per jaar minder uit te stoten. Dit willen ze doen door gezamenlijk op te trekken bij uitwerkingen van besparingsmogelijkheden en door te monitoren. De Leeuwenstein Groep maakt voor dit initiatief gebruik van de milieubarometer, een online meetinstrument dat de milieuprestatie en bijbehorende kosten inzichtelijk maakt; - Van Doorn Geldermalsen neemt deel aan programma CO2-reductie in de bouw ; - Directie Signa Terra heeft deelgenomen aan de commissie duurzaam ondernemen van de VHG, met als resultaat een MVO-wijzer voor de branche; - Directie Signa Terra heeft deelgenomen aan een studiereis met onderwerp duurzaam ondernemen; - Van Doorn Geldermalsen heeft deelgenomen aan een bijeenkomst/workshop CO2 bewust handelen van branchevereniging Cumela Evaluatie Onderstaand is de ontwikkeling van de absolute CO 2 emissie verdeeld over de diverse bronnen weergegeven. Ontwikkeling CO2 footprint (absoluut in ton CO2) Emissiebronnen % Gasverbruik % Productie % Transport % Personenvervoer % Elektriciteitsverbruik % Auto`s zakelijk gebruik % Totaal (in ton CO2) % De absolute stijgingen en dalingen zijn als volgt te verklaren: - Gasverbruik: de stijging van het gasverbruik is te verklaren door de relatief koude winter en voorjaar in 2013; - Productie: er wordt niet langer gebruikt gemaakt van stookolie ten behoeve van productie. Het verbruik van rode diesel werd op deze wijze geregistreerd, welke is vervangen door het gebruik van reguliere diesel. Er is op dit moment geen inzicht in de verdeling van het dieselverbruik van voertuigen voor transport en voor werkzaamheden op locatie (productie); - Transport: zie productie, voor transport geldt het omgekeerde. Echter geldt aanvullend dat de Leeuwenstein Groep in 2013 een aantal projecten heeft uitgevoerd welke op een relatief grote afstand van de vaste bedrijfslocaties zijn gesitueerd. Dit heeft een toename in het aantal transportkilometers en daarmee brandstofverbruik Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 11

14 tot gevolg. Tevens vraagt de uitvoer van deze projecten om een relatief grote en langdurige inzet van materieel. Dit heeft een toename van brandstofverbruik tot gevolg; - Personenvervoer: geen eenduidige verklaring voor de daling van het cijfer. Vanzelfsprekend is dit wel een positieve ontwikkeling; - Elektriciteitsverbruik: deze daling is naar verwachting een gevolg van de energiebesparende maatregelen die zijn uitgevoerd. Met betrekking tot de doelstellingen is gerealiseerd: Doelstelling 1-31 december 2011 (basisjaar) bedraagt de CO 2 footprint 23,12 ton CO 2 / FTE (4.162 ton CO2 / 180 FTE); - 31 december 2013 bedraagt de CO 2 footprint ton CO 2 / FTE (4.476 ton CO2 / 195 FTE); - Afname: -0,74%; - Hiermee is doelstelling 1 nog niet behaald. Met betrekking tot rapportagejaar 2012 was deze nog wel behaald. Dit is een gevolg van de genoemde relatief grote brandstofverbruik als gevolg van de omzettoename en projectlocaties, in combinatie met een relatief kleine toename van het aantal FTE. Doelstelling 2-31 december 2011 (basisjaar) bedraagt het brandstofverbruik van de werkbussen liter brandstof / FTE ( liter brandstof / 180 FTE); - 31 december 2013 bedraagt het brandstofverbruik van de werkbussen liter brandstof / FTE ( liter brandstof / 195 FTE); - Toename: +19%; - Hiermee is doelstelling 2 niet behaald. Zie de verklaring bij doelstelling 1. Doelstelling 3 31 december 2013 is 0% van het elektriciteitsverbruik groen. Doelstelling 3 is hiermee nog niet behaald. Leeuwenstein Groep heeft in 2013 groene elektriciteit ingekocht. Echter voldoet deze niet aan de vereisten van de CO2 prestatieladder Verwachting rapportagejaar 2014 en geplande maatregelen Naar verwachting zal in 2014 de ontwikkeling met betrekking tot het brandstofverbruik continueren. Deze ontwikkeling vormt een bedreiging voor doelstellingen 1 en 2. In 2014 zal voor 20% groene elektriciteit conform specificaties van de CO2 prestatieladder worden ingekocht, in %. Hiermee zal doelstelling 3 worden behaald. Begin 2014 hebben een grootschalige verbouwing en verhuizing van de werkmaatschappijen Signa Terra, Dover en van Doorn specials plaatsgevonden. Hiertoe dient de energieverbruiksanalyse in 2014 te worden geactualiseerd. Naar aanleiding hiervan zullen aanvullende besparingsmaatregelen en mogelijke aanpassingen van de doelstellingen worden onderzocht. Tevens zal naar aanleiding hiervan, waar mogelijk, de betrouwbaarheid van de registraties worden geëvalueerd en verbeterd: o.a. zal brandstofverbruik ten behoeve van productiewerkzaamheden op projectlocaties opnieuw worden gespecificeerd. Tot slot gaat Leeuwenstein Groep onderzoeken welke acties noodzakelijk zijn om niveau 4 van de CO2 prestatieladder te behalen. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep 12

15 Bijlagen Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

16 bijlage 1. Werkwijze Het Energieauditverslag waarover in deze rapportage verantwoording wordt afgelegd is samengesteld op basis van de ISO : 2006, NEN-ISO :2011 en de CO 2 prestatieladder versie 4 april De gebruikte conversiefactoren zijn dan ook allen afkomstig uit de CO 2 prestatieladder. Omdat het gaat om zeer specifieke emissiefactoren op nationaal niveau, zijn de gehanteerde emissiefactoren geschikt voor het omrekenen van de broeikasgascategorieën data naar de daarmee gepaard gaande CO 2 emissie. Om de CO 2 emissie per vestiging te kwantificeren is gebruik gemaakt van de standaard CO 2 rekenmodules, ontwikkeld door BMD Advies Centraal Nederland. Basis van de rekenmodule is: Het aantal ton CO 2 emissie van een categorie wordt bepaald door de geregistreerde hoeveelheid van een basiseenheid CO 2 emissiebron te vermenigvuldigen met de relevante CO 2 conversiefactor uit de CO 2 prestatieladder. Onderstaand is de kwantificatiemethode en basis van gebruikte cijfers in de rekenmodule toegelicht. Ook is de invloed van mogelijke onzekerheden toegelicht. Kwantificatiemethode inclusief toelichting van onzekerheden CO 2 emissie door aardgasverbruik is gekwantificeerd aan de hand van de hoeveelheid kubieke meters verbruikt aardgas per vestiging. Deze hoeveelheid wordt geregistreerd op vestigingniveau, op basis van facturatie door de leverancier. Het aardgasverbruik van onderdeel Signa Terra is opgenomen in de registratie van onderdeel van Doorn Geldermalsen, deze onderdelen bevinden zich namelijk op dezelfde locatie. Het aardgasverbruik geregistreerd voor de vestiging Nieuwegein is gehalveerd opgenomen in de CO 2 inventaris. De gehele bovenverdieping is verhuurd aan een externe partij. De woning aan de Rijksstraatweg 37 te Geldermalsen (onderdeel registratie aardgasverbruik, separate meter) is verhuurd en daarom geen onderdeel van de bedrijfsprocessen, het verbruik van deze woning is dan ook niet opgenomen in de CO 2 inventaris. CO 2 emissie door het gebruik van 2-takt benzine ten behoeve van het productieproces, respectievelijk m.b.t. machines voor werkzaamheden op locatie en klein rijdend materieel en handgereedschappen, zijn per organisatieonderdeel (van Doorn, Signa Terra, Dover) toegekend aan de CO 2 inventarisatie. Leeuwenstein Groep heeft inzicht in het aantal liters brandstofgebruik, geregistreerd door de leverancier. Derhalve is er gekozen om de CO 2 conversiefactoren voor overige energiedragers anders dan vervoer voor benzine te gebruiken. Ten opzichte van basisjaar hebben betrekking tot deze bron de volgende wijzigingen plaatsgevonden: - Het gebruik van de brandstof Aspen is in 2012 vervangen door 2 takt benzine. - In 2013 is in scope 1 (productieproces) het verbruik van stookolie (rode diesel) voor materieel ten behoeve van werkzaamheden op projectlocaties vervallen. In de plaats hiervoor is reguliere diesel in gebruik genomen, welke is geregistreerd onder goederenvervoer. Met betrekking tot rapportageperiode 2013 was het nog niet mogelijk om het onderscheid te maken tussen het reguliere dieselverbruik voor transport en het reguliere dieselverbruik ten behoeve van materieel dat ingezet wordt op projectlocaties ( productieproces ). Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

17 CO 2 emissie door het gebruik van leaseauto`s voor personenvervoer zijn per organisatieonderdeel (van Doorn, Signa Terra, Dover) toegekend aan de CO 2 inventarisatie. Leeuwenstein Groep heeft inzicht in het aantal liters brandstofgebruik per maand, geregistreerd door de leasemaatschappij. Derhalve is er gekozen om de CO 2 conversiefactor voor conventionele personenauto`s gebruik makend van respectievelijk diesel en benzine uit de CO 2 prestatieladder aan te houden voor de inventarisatie. CO 2 emissie door goederenvervoer is gekwantificeerd aan de hand van het aantal verbruikte liters diesel en benzine door vrachtwagens, machines en transportbussen per organisatieonderdeel. Deze hoeveelheid wordt gekwantificeerd aan de hand van registratie van het gebruik van de beschikbare pompeilanden. In 2013 is in scope 1 (productieproces) het verbruik van stookolie (rode diesel) voor materieel ten behoeve van werkzaamheden op projectlocaties vervallen. In de plaats hiervoor is reguliere diesel in gebruik genomen, welke is geregistreerd onder goederenvervoer. Met betrekking tot rapportageperiode 2013 was het nog niet mogelijk om het onderscheid te maken tussen het reguliere dieselverbruik voor transport en het reguliere dieselverbruik ten behoeve van materieel dat ingezet wordt op projectlocaties ( productieproces ). Daarom is gekozen om beide te registreren onder goederenvervoer. CO 2 emissie door ingekochte elektriciteit is gekwantificeerd aan de hand van het aantal kwh elektriciteit dat is verbruikt. De hoeveelheid wordt geregistreerd op vestigingsniveau op basis van facturatie door de leverancier. Het elektriciteitsverbruik van onderdeel Signa Terra is opgenomen in de registratie van onderdeel van Doorn Geldermalsen, deze onderdelen bevinden zich namelijk op dezelfde locatie. Het elektriciteitsverbruik geregistreerd voor de vestiging Nieuwegein is gehalveerd opgenomen in de CO 2 inventaris. De gehele bovenverdieping is verhuurd aan een externe partij. De woning aan de Rijksstraatweg 37 te Geldermalsen (onderdeel registratie elektriciteitsverbruik, separate meter) is verhuurd en daarom geen onderdeel van de bedrijfsprocessen, het verbruik van deze woning is dan ook niet opgenomen in de CO 2 inventaris. Het gebruik van privéauto s voor zakelijk gebruik is gekwantificeerd aan de hand van gedeclareerde kilometers. Deze worden door Leeuwenstein Groep op het niveau van organisatieonderdeel geregistreerd. Omdat het niet inzichtelijk is van wat voor type brandstof en welke hoeveelheid brandstof gebruik is gemaakt, is er uit noodzaak gekozen de conversiefactor voor een conventionele personenauto met brandstoftype onbekend aan te houden uit de CO 2 prestatieladder. Vanzelfsprekend brengt dit een kleine onzekerheidsfactor met zich mee. Aannemelijk is echter dat de conversiefactor uit de CO 2 prestatieladder een valide indicator is. Door deze te gebruiken in de inventarisatie is de onzekerheidsfactor zo beperkt mogelijk gehouden. De gepresenteerde resultaten moeten met inachtneming van de bovengenoemde onzekerheden (cursief) altijd gepresenteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. Echter, op basis van de door Leeuwenstein Groep gepresenteerde gegevens en de onderbouwing van de gebruikte indicatoren kunnen we stellen dat deze gering is. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

18 bijlage 2. Scope-indeling Figuur 1: Grafisch overzicht scope 1, 2 en 3 1. Directe emissie door de eigen organisatie Scope 1 is alle uitstoot die direct het gevolg is van eigen activiteiten, zoals de uitstoot van eigen fabrieken, vrachtauto s eigen lease- en bedrijfsauto s of eigen gasgebruik (bijv. gasboilers, warmtekrachtinstallaties en ovens). 2. Indirecte emissie nodig voor de opwekking van elektriciteit Scope 2 is de indirecte emissies voor de energie die is ingekocht, bijvoorbeeld van een elektriciteitsbedrijf of warmte van een stadsverwarming. De emissie vindt dan plaats bij het opwekken van de elektriciteit of warmte. 3. Overige indirecte emissie die wordt veroorzaakt door de bedrijfsactiviteiten Scope 3 is alle overige emissies als gevolg van de activiteiten van het bedrijf, zoals de uitstoot van transport of productie dat is uitbesteed of afvalverwerking. Papierverbruik, woon-werkverkeer van medewerkers met een privéauto en de CO 2 -uitstoot door auto s van bezoekers. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

19 bijlage 3. Cross Reference ISO : 2006 en NEN-ISO 50001:2011 ISO NEN-ISO GHG report content Beschrijving Onderdeel rapportage A Reporting organization B Person responsible 1.3 C Reporting period D Organizational boundaries E Direct GHG emissions F Combustion of biomass G GHG removals H Exclusion of sources or sinks I Indirect GHG emissions J Base year K Changes or recalculatons L Methodologies bijlage M Changes to methodologies bijlage N Emission or removal factors used bijlage O Uncertainties bijlage 1 P Statement in accordance with ISO & bijlage Energiebeoordeling 1.6.1/2 & bijlage Uitgangswaarden energieverbruik Energieprestatie-indicatoren (.2-.4) Controle Verantwoording Rapportage volgens ISO :2006 en NEN-ISO :2011. Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

20 bijlage 4. CO 2 Rekenmodule Energie Audit Verslag 2013 Leeuwenstein Groep Bijlagen

21 Scope 1 Scope 2 CO2 Footprint Leeuwenstein Groep 2013 (volgens ISO :2006) Scope Emissiecategorie Bedrijfsonderdeel Subbedrijfsonderdeel Emissiebron Basiseenheid Hoeveelheid Bron CO2 conversie factor Eenheid Ton CO2 Bron CO2 factor Fuel Used Gebouwen Productieproces Van Doorn Geldermalsen m3 aardgas Van Doorn Best m3 aardgas g CO2 / m3 Van Doorn Nieuwegein Gasverbruik m3 aardgas Facturatie leverancier aardgas Signa Terra m3 aardgas Dover m3 aardgas Totaal aardgas m3 aardgas Van Doorn liter stookolie g CO2 / ltr CO2 Prestatieladder Signa Terra Stookolie liter stookolie 0 Facturatie leverancier brandstof (versie 4 april 2014) Dover liter stookolie Totaal stookolie Liter stookolie Van Doorn Liter benzine g CO2 / kg 38 Signa Terra 2-takt benzine Liter benzine 0 Facturatie leverancier brandstof (Aspen 0 Dover Liter benzine ,7kg/ltr) 0 Totaal nafta's Liter nafta's Totaal organisatie 135 Business car travel Personenvervoer Goederenvervoer Van Doorn Signa Terra Dover diesel liter diesel Facturatie leverancier benzine liter benzine diesel liter diesel g CO2 / ltr 29 Facturatie leverancier benzine liter benzine brandstof 0 diesel liter diesel Facturatie leverancier benzine liter benzine Totaal diesel liter diesel Totaal benzine liter benzine diesel liter diesel Van Doorn Registratie pompeiland CO2 Prestatieladder benzine liter benzine (versie 4 april 2014) diesel liter diesel Signa Terra LPG liter LPG Registratie pompeiland g CO2 / ltr 3 benzine liter benzine brandstof 21 diesel liter diesel Dover LPG liter LPG Registratie pompeiland benzine liter benzine Totaal diesel liter diesel Totaal LPG liter LPG Totaal benzine liter benzine Totaal organisatie 4229 Electricity purchased Productieproces / gebouwen Van Doorn Geldermalsen kwh Van Doorn Best kwh Van Doorn Nieuwegein kwh Signa Terra Electriciteitsverbruik kwh 0 Facturatie leverancier 455 g CO2 / kwh 0 Dover kwh Totaal organisatie 94 CO2 Prestatieladder (versie 4 april 2014) Personal cars for business travel Gebruik van privéauto`s voor zakelijke doeleinden Van Doorn Voertuigkm Signa Terra Gedeclareerde zakelijke Voertuigkm 27 Registratie 210 g CO2 / 0 Dover kilometers Voertuigkm 890 kilometerdeclaratie 210 voertuigkm 0 Totaal organisatie 18 CO2 Prestatieladder (versie 4 april 2014) Totaal CO2 (in ton) 4476 Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen

22 Scope 1 Scope 2 CO2 Footprint Project : Meerjarig Onderhoud Wegendistrict Arnhem-Nijmegen RWS Oost-Nederland (volgens ISO :2006) Scope Emissiecategorie Bedrijfsonderdeel Subbedrijfsonderdeel Emissiebron Basiseenheid Hoeveelheid Bron CO2 conversie factor Eenheid Ton CO2 Bron CO2 factor Fuel Used Gebouwen Productieproces Project Gasverbruik m3 aardgas 0 Facturatie leverancier g CO2 / m3 aardgas 0,0 Totaal aardgas m3 aardgas ,0 g CO2 / ltr Project Stookolie liter stookolie 0 Facturatie leverancier ,0 brandstof CO2 Prestatieladder Totaal stookolie Liter stookolie ,0 (versie 4 april 2014) g CO2 / kg Project takt benzine Liter benzine Facturatie leverancier brandstof (Aspen 5,1 0,7kg/ltr) Totaal nafta's Liter nafta's ,1 Totaal organisatie 5,1 Business car travel Personenvervoer Goederenvervoer Project diesel liter diesel g CO2 / ltr 9,4 Facturatie leverancier benzine liter benzine brandstof 0,0 Totaal diesel liter diesel ,4 Totaal benzine liter benzine ,0 Project diesel liter diesel ,6 g CO2 / ltr CO2 Prestatieladder LPG liter LPG 0 Registratie pompeiland ,0 brandstof (versie 4 april 2014) benzine liter benzine ,0 Totaal diesel liter diesel ,6 Totaal LPG liter LPG ,0 Totaal benzine liter bezine ,0 Totaal organisatie 450,0 Electricity purchased Productieproces / gebouwen Project kwh ,0 CO2 Prestatieladder Electriciteitsverbruik Facturatie leverancier g CO2 / kwh Totaal organisatie 0,0 (versie 4 april 2014) Personal cars for business travel Gebruik van privéauto`s voor zakelijke doeleinden Project Gedeclareerde zakelijke Voertuigkm 0 Registratie 210 g CO2 / 0,0 Totaal organisatie kilometers kilometerdeclaratie voertuigkm 0,0 CO2 Prestatieladder (versie 4 april 2014) Totaal CO2 (in ton) 455,1 Energie audit verslag 2013, Leeuwenstein Groep Bijlagen