Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Herziening Zorgstelsel Nr. 217 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 30 juli 2008 De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 1 heeft op 24 juni 2008 overleg gevoerd met minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over: de brief d.d. 23 mei 2008 inzake verplicht eigen risico: voorhangprocedure en stand van zaken (29 689, nr. 194); verslag schriftelijk overleg over ontwerpbesluit wijziging Besluit zorgverzekering in verband met onder meer aanpassing eigen risico (29 689, nr. 198). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Halsema (Groen- Links), Kant (SP), Snijder-Hazelhoff (VVD), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Smeets (PvdA), voorzitter, Van Miltenburg (VVD), Schippers (VVD), Omtzigt (CDA), Koşer Kaya (D66), Willemse-van der Ploeg (CDA), Van der Veen (PvdA), Schermers (CDA), Van Gerven (SP), Wolbert (PvdA), Heerts (PvdA), Zijlstra (VVD), Ouwehand (PvdD), Agema (PVV), Leijten (SP), Bouwmeester (PvdA) en Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Vendrik (GroenLinks), Van Velzen (SP), Neppérus (VVD), Vietsch (CDA), Uitslag (CDA), Ormel (CDA), Van Dijken (PvdA), Verdonk (Verdonk), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Atsma (CDA), Van der Ham (D66), Cqörüz (CDA), Gill ard (PvdA), Smilde (CDA), Langkamp (SP), Vermeij (PvdA), Arib (PvdA), Kamp (VVD), Thieme (PvdD), Bosma (PVV), Luijben (SP), Hamer (PvdA), Ortega-Martijn (ChristenUnie) en De Wit (SP). De heer Van Gerven (SP) is tegen het verplichte eigen risico. Het is onrechtvaardig en een straf op ziekte, die vooral chronisch zieke ouderen en mensen met lage inkomens treft. Het is bedoeld om het gedrag van mensen te veranderen, zodat zij minder naar de dokter gaan, maar daar gaat niemand voor zijn lol heen. Onderzoek van het CPB toont aan dat de gedragseffecten slechts 60 mln. belopen, terwijl 200 mln. beoogd was. De minister erkent dit. Waarom heeft hij dan toch zo n bureaucratisch systeem ingevoerd? Hoe hoog zijn de invoeringskosten? Wegen zij op tegen de winst van 60 mln. door gedragseffecten? Volgens Zorgverzekeraars Nederland (ZN) kost de inning van het eigen risico 50 mln. à 100 mln. Waarom schaft de minister het systeem niet af als het niet werkt? Het is goed dat de huisarts buiten het eigen risico valt. Toegang tot de huisarts moet drempelloos mogelijk zijn. Uit onderzoek blijkt dat ggz-patiënten bij een eigen risico eerder van zorg afzien dan anderen. Leidt dat tot gezondheidsschade bij deze groep? Wordt de behandeling niet duurder, als zij pas in een vergevorderd stadium begint en intensievere zorg nodig is? Hoe zit het met psychiatrische patiënten die bemoeizorg krijgen waar zij niet om gevraagd hebben en die dan toch het eigen risico moeten betalen? De SP-fractie is blij met de uitvoering van de motie waarin werd verzocht om geen eigen risico meer te hanteren voor psychotherapie. Volgt de afschaffing van de eigen bijdrage voor eerstelijns psychologie? Welke zin heeft die bijdrage, behalve het spekken van de rijkskas? KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 Verzekeraars krijgen de mogelijkheid, voorkeursbehandelaars te kiezen en patiënten die zich door hen laten behandelen, vrij te stellen van een eigen bijdrage. Beperkt dit niet de keuzevrijheid van mensen met weinig geld? Leidt selectieve contractering niet tot een winkelnering bij hulpverleners die wel goedkoper, maar daarom niet per se beter zijn? De SP ontvangt veel klachten van mensen met een laag inkomen, die de eigen bijdrage van 150 moeilijk in een keer kunnen betalen. Kan de minister harde afspraken maken met de zorgverzekeraars over gespreide betaling? Volgens de CG-Raad blijft een grote groep mensen verstoken van de compensatie van 47, terwijl zij daar wel recht op hebben. Is de minister bereid, deze groep met terugwerkende kracht te compenseren in 2009 en 2010 als de afbakening is verbeterd? De SP-fractie is er niet voor, de vijfjaarstermijn voor compensatie te schrappen. Omdat de minister de zaak niet op orde heeft, moet deze mogelijkheid blijven bestaan. Wordt bij de evaluatie van het eigen risico ook de eventuele gezondheidsschade beoordeeld, met name voor de lagere inkomensgroepen? Mevrouw Smilde (CDA) kan ermee instemmen dat verzekeraars bepaalde zorgkosten buiten het eigen risico houden, indien de patiënt de behandeling bij een gecontracteerde behandelaar ondergaat. Wel moet de verzekerde vrij kunnen kiezen om daar wel of niet op in te gaan. Met het kabinetsstandpunt dat een met zijn verzekeraar ontevreden patiënt altijd van zorgverzekeraar kan wisselen, valt te leven, maar dat de minister overweegt om ook preferente geneesmiddelen buiten het eigen risico te houden, roept vragen op. Het is wel erg drastisch als een patiënt van zorgverzekeraar moet veranderen, omdat hij of zij het voorkeursmedicijn niet buiten het eigen risico om kan krijgen. Hoe wordt de compensatie berekend wanneer een verzekerde gebruik maakt van een polis die niet in een verplicht eigen risico voorziet? De verzekeraar kan na een jaar zien, welk bedrag aan eigen risico hij heeft kwijtgescholden. Stelt alleen de zorgverzekeraar dat vast, of is daar toezicht op? Ook voor risicoverevening moet er goed zicht zijn op de werkelijke opbrengst van het eigen risico. Mevrouw Smilde heeft kennis genomen van de redenen waarom het percentage zorgkosten dat meetelt voor het eigen risico is geregeld zoals het geregeld is, al had zij gehoopt dat daar meer marge in zou zitten. Overtuigend is vooral het argument dat hierdoor wellicht een hoger eigen risico nodig is om binnen het Budgettair Kader Zorg (BKZ) te blijven en de redenering dat verzekerden met meerjarige zorgkosten nauwelijks iets zouden hebben aan een lagere percentage, terwijl een hoger eigen risico wel zou neerslaan. De CDA-fractie is blij met de uitbreiding van de verzekerdengroep van een diagnosekostengroep (DKG) die gecompenseerd zal worden. Kan de minister garanderen dat de compensatie wordt uitbetaald in de herfst 2008? De verjaringstermijn uit de AWB is te lang en wordt verkort tot één jaar. Dat is wel erg kort. Wil de minister dat nog onderbouwen? Is de minister bereid te onderzoeken hoe er wordt omgegaan met mensen die naast het verplichte eigen risico ook een eigen bijdrage betalen voor bepaalde hulpmiddelen? Kan hij daar wat specifieker over zijn? Wanneer komt dat onderzoek? De heer Weekers (VVD) memoreert dat er al bij de no-claimregeling vanuit werd gegaan dat de grootste gedragseffecten gescoord zouden worden als men de huisarts onder de regeling liet vallen. Voor het eigen risico is dat net zo. Nu de huisarts daar niet onder valt, is het weinig verbazend dat de gedragseffecten van de eigen bijdrage tegenvallen. Volgens de VVD-fractie is het kabinet de weg kwijt ten aanzien van eigen betalingen. Het eerste zorgpunt is de manier waarop het kabinet invulling Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 geeft aan de wens van de zorgverzekeraars om het eigen risico te kunnen kwijtschelden. De VVD-fractie is het ermee eens dat het eigen risico beperkt wordt tot zorg die onder de basisverzekering valt. Dat geeft een prikkel aan verzekeraars en verzekerden om doelmatig zorg in te kopen en het komt de kwaliteit en efficiëntie ten goede. Nu blijkt het echter de minister ook te gaan om preventieve en gezondheidsbevorderende programma s die niet uit de Zvw gefinancierd worden. Is dat geen tegenstrijdigheid? Gaat het de minister alleen om de prikkel die gegeven wordt om met preferred providers te werken binnen het Zvw-pakket gaat, of wil hij kwijtschelding ook voor zaken die in het aanvullend pakket of nergens in zitten? Het tweede punt van zorg is de onrechtvaardigheid dat een specifieke groep van chronisch zieken een compensatie van 47 krijgt voor het eigen risico van 150. Mensen die een beroep doen op zorg, doen dat uit noodzaak. Waarom krijgt de ene groep compensatie voor iets wat andere groepen net zo moeten betalen, zonder compensatie te krijgen? Schandalig is het volgens de heer Weekers dat mensen die straks voor een naturapolis met preferred suppliers kiezen, helemaal geen eigen risico betalen. Niet-betalers die onder de bovenvermelde groep chronisch zieken vallen, krijgen desalniettemin 47 compensatie. De heer Van der Vlies (SGP) memoreert dat hij met zijn amendement op stuk nr. 34 (31 094) beoogt om de gedragsbeïnvloedende werking van het eigen risico langer te laten duren. Dat is nodig, omdat anders het bedrag van 150 al heel vroeg in het jaar bereikt wordt en daarmee dus ook de prikkel wegvalt om terughoudend zorg te consumeren. Het valt tegen dat de gedragseffecten zo gering zijn, maar de heer Van der Vlies blijft in die benadering geloven. Hij buigt voor het feit dat het niet doenlijk is om het verplichte eigen risico met een lichte constructie en tegelijkertijd zorgvuldig in te voeren. Het idee opgeven, is geen optie. Het gaat om een rechtvaardige verdeling over het jaar en over mensen, en de procentuele benadering lijkt hem daarop een serieuze kans te bieden. Kan de minister toezeggen dat hij wil blijven zoeken naar effectieve mogelijkheden om deze benadering om te zetten? Een alternatief zou zijn de introductie van eigen betalingen direct aan de zorgaanbieder. Voor dit moment neemt de SGP-fractie genoegen met de stand van zaken. Welke les moet er getrokken worden uit het feit dat de gedragseffecten bij een laag eigen risico zeer beperkt zijn? Moet het bedrag omhoog? Daar zit een beleidsvraag achter en de beantwoording vereist een evaluatie. De hoofdthema s daarvan zijn genoemd. Het moet er vooral om gaan, tot heldere en eenduidig te interpreteren afwegingscriteria te komen voor het slagen of falen van het beleid. De regeling moet makkelijk en doorzichtig zijn. Dat de nu voorliggende regeling nog altijd tamelijk ondoorzichtig en moeilijk is, blijft een punt van aandacht. De keuzevrijheid was een belangrijk motief. Als er alleen nog polissen beschikbaar zijn met sturingsprikkels, gaat dat ten koste van die vrijheid. Dat moet niet gebeuren. De machtiging voor automatische premieincasso mag niet zonder toestemming worden gebruikt voor het innen van de eigen betalingen. De minister is daar helder over, maar in de praktijk wordt het toch gedaan. Moet daar niet bij alle verzekeraars onderzoek naar gedaan worden? De SGP-fractie meent nog steeds dat haar vraag nr. 12 op bladzijde 20 van het Kamerstuk , nr. 198 onjuist beantwoord is. Zoals de heer Van der Vlies het leest, kan een verzekeraar die volledig gebruik maakt van de regeling op basis van artikel 2.17 onder a het zich wenden tot een zorgaanbieder niet alsnog een eigen risico berekenen. Wil de minister hier nog een keer zijn licht over laten schijnen? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie) waardeert de inspanningen van de minister ter verfijning van de afbakening van de doelgroep die in aanmerking komt voor de compensatieregeling. Iedereen die te maken heeft met meerjarig hoge zorgkosten moet zo snel mogelijk onder de regeling gebracht worden. Dat is nog niet gelukt en dat is teleurstellend. DKG s en hulpmiddelen kunnen niet al in 2008 als criterium dienen voor deelname aan de regeling. Ziet de minister mogelijkheden om de DKG s en de hulpmiddelen met terugwerkende kracht in de compensatieregeling onder te brengen? Dat de zorgverzekeraars het verplichte eigen risico als sturingsinstrument kunnen inzetten, past bij het karakter van de Zvw. Wanneer het sturingsinstrument niet op de beoogde manier ingezet wordt, komt het te vervallen. Aan de hand van welke criteria wordt bepaald of zorgverzekeraars het instrument op de beoogde wijze gebruiken? Het CAK wordt belast met de uitvoering van de regeling. Het krijgt echter steeds meer taken naar zich toegeschoven, zonder daar zelf invloed op uit te kunnen oefenen. Is het CAK voldoende berekend op de uitvoering van de compensatieregeling? Heeft er een uitvoeringstoets plaatsgevonden? Is de minister bereid, in het lopende onderzoek naar het functioneren van het CAK te bezien of de relatie tussen het ministerie van VWS en het CAK op andere wijze te denken valt aan een zbo-constructie moet worden vormgegeven? Het verplichte eigen risico en de compensatieregeling worden geëvalueerd. De minister wordt verzocht, aan het bestaande lijstje van evaluatieaspecten de vragen toe te voegen of de beoogde doelgroep wordt bereikt en wat de ervaringen van die doelgroep zijn. De heer Vendrik (GroenLinks) vindt het verplichte eigen risico een weinig creatieve manier om iets te doen aan de zorgkosten. Hij ziet er niets in en wordt daarin gesterkt door het CPB-rapport. Voor zorgaanbieders met een hoge prijselasticiteit de huisarts en de fysiotherapeut is het eigen risico betekenisloos: de huisartsen vallen erbuiten en fysiotherapie zit niet in het basispakket. Wel van toepassing is het op medicijnen, specialisten, ziekenhuizen en andere zaken met een minimale prijselasticiteit. Het CPB bevestigt het vermoeden van de heer Vendrik: dit gaat zo niet werken. Welke beleidsconclusie trekt de minister uit het CPB-onderzoek? Als het eigen risico toch ingevoerd wordt, dan maakt de differentiatie die de heer Van der Vlies in zijn amendement voorstelt, de uitvoering van de regeling wel erg complex. Zoveel complexiteit is niet zinvol voor de minimale effecten die verwacht mogen worden. Dat zorgverzekeraars de ruimte krijgen, geen eigen risico toe te passen indien de verzekerde kiest voor door de verzekeraar geselecteerde behandelaars, kan interessant uitpakken, maar ook heel beroerd. Op basis van welke criteria gaat de minister in 2009 en 2010 de experimenteerruimte van de verzekeraars beoordelen? De zorgverzekeraars willen maximale ruimte, maar de minister zal daar toch wel pittige criteria tegenoverstellen? De vrije artsenkeuze is destijds in de Eerste Kamer te vuur en te zwaard bevochten door mevrouw Hannie van Leeuwen. De ruimte die nu aan zorgverzekeraars geboden wordt om aanbieders en dus ook huisartsen -voor te selecteren, tast die vrijheid aan. De 47 compensatie is geen goede manier om het regeerakkoord in te vullen. Wie chronisch zieken en gehandicapten uitsluit van het eigen risico, moet er ook maar voor zorgen dat zij die 150 niet hoeven te betalen. Dan is de compensatie van 47 ook niet nodig. Ondertussen is het teleurstellend dat het kabinet niet zijn best heeft gedaan om de voorgenomen compensatie te doen toekomen aan zoveel mogelijk chronisch zieken en gehandicapten. Mocht in 2009 een systematiek in zicht zijn die wel de hele doelgroep bereikt, dient dat met terugwerkende kracht te Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 gebeuren. Kan de Kamer eind 2008 een voortgangsbrief verwachten over de verbetering van de aansluiting met de doelgroep? De heer Van der Veen (PvdA) meent dat het eigen risico verzekerden naar kwalitatief goede en doelmatige voorzieningen kan sturen. ZN wil verzekeraars enkele jaren ervaring laten opdoen met het sturingsinstrument. De heer van der Veen heeft er voldoende vertrouwen in om dat toe te laten, al pleiten de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) en de Consumentenbond voor duidelijke polissen. Het belang daarvan onderstreept de heer Van der Veen. Hij wil ook graag dat de NZa toezicht houdt op het experiment. De verzekeraars moeten het instrument benutten voor de doelen waar het voor bedoeld is, en niet om voor een dubbeltje op de eerste rij te zitten. Op basis van welke criteria wordt daarop toegezien? Krijgen de verzekerden voldoende informatie over de sturingsmechanismen? Uitgangspunt is dat het eigen risico op een creatieve manier wordt toegepast en dat het de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg bevordert. De ontwikkeling moet nauwlettend gevolgd en regelmatig geëvalueerd worden. Mocht daarbij blijken dat de sturing meer geld kost dan zij oplevert, dan is de PvdA-fractie bereid er opnieuw naar te kijken. Een aantal mensen overvalt het als zij in een keer 150 eigen risico moeten betalen. De minister is eerder gevraagd om de zorgverzekeraars te verzoeken, een betalingsregeling aan te bieden. Na alle overleg daarover blijken toch niet alle zorgverzekeraars dergelijke regelingen toe te passen. Wil de minister daar nog een keer met de verzekeraars over praten? Betaling in één keer is voor sommige mensen echt ondoenlijk. Er lopen nu mensen de compensatie mis omdat de hulpmiddelenregistratie niet op orde is. Vaak gaat het daarbij om mensen die te maken hebben met een cumulatie van eigen bijdrage en eigen risico. Met name deze mensen moeten de compensatie met terugwerkende kracht uitgekeerd krijgen, zodra de hulpmiddelenregistratie op orde is. In de motie-van der Veen c.s. (31 094, nr. 35) is gevraagd om een betere afbakening van de groep mensen met meerjarige, onvermijdbare zorgkosten. De discussie daarover loopt nog. Kan de minister concreet aangeven wat de voortgang is rondom die afbakening? Antwoord van de minister De minister zegt het systeem van het verplichte eigen risico in 2009 en 2010 niet wezenlijk te willen wijzigen, om een evenwicht te bereiken tussen de wenselijkheid van verdere systeemverbeteringen enerzijds en meerjarige duidelijkheid voor de burger en een zekere stabiliteit in de uitvoering anderzijds. De groep verzekerden die twee jaar achtereen in een diagnosekostengroep (DKG) zijn ingedeeld, is toegevoegd aan de groepen verzekerden die in 2009 voor compensatie in aanmerking komen. Het was niet mogelijk dat over 2008 te doen, omdat er over de afgelopen jaren geen gegevens beschikbaar zijn. Het ontwerpbesluit bevat verder de vorig jaar al aangekondigde sturingsmogelijkheid voor verzekeraars die per 1 januari 2009 in werking treedt. De minister vindt dat een belangrijk onderdeel van de regeling. Tot slot is de afschaffing per 1 januari 2009 van de eigen bijdrage voor psychotherapie geregeld. Met de nieuwe DBC-systematiek voor de tweedelijns-ggz wordt niet meer betaald per zitting, maar na beëindiging van de behandeling. Het aantal zittingen wordt niet meer geregistreerd, zodat inning van de eigen bijdrage per zitting voor zorgaanbieders moeilijk uitvoerbaar zal zijn. Per 2009 moet als gevolg van het amendement-van der Vlies per AMvB het percentage worden vastgesteld dat meetelt voor het verplichte eigen risico. Er is vanuit gegaan dat het dan langer zou duren voordat het maximum van het verplichte eigen risico bereikt zou zijn, met als gevolg Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 een langer durende en effectievere remwerking op de zorgconsumptie van de verzekerde. Het CPB heeft nu aangetoond dat de effecten op het gedrag veel minder zijn dan verwacht. Dat is teleurstellend. Een percentage onder de 100 levert niet de beoogde effecten op en verkleint de opbrengst van het eigen risico. Om de financiering overeind te houden, zou dan het eigen risico verhoogd moeten worden naar bijvoorbeeld 250, of de premies zouden omhoog moeten. De verzekerde betaalt hoe dan ook de rekening. De kas van het rijk wordt niet gespekt. Een percentage onder de 100 levert hogere administratieve lasten en uitvoeringskosten op voor de verzekeraars. Gezien deze ongewenste effecten houdt het kabinet het op 100% en verandert er dus niets aan de feitelijke werkelijkheid in De uitkomst van de CPB-studie is teleurstellend, maar er zit weinig anders op dan te geloven in de uitkomsten en te buigen voor de feiten. In 2009 worden de groepen te compenseren verzekerden uitgebreid met een DKG-groep volgens de indeling 2006 en Vanwege de DBC-registratie zijn gegevens over eerdere jaren niet beschikbaar. Er is nagegaan of het gebruik van hulpmiddelen een afbakeningscriterium voor 2008 zou kunnen zijn, maar de registraties van de verzekeraars zijn daarvoor niet toereikend. De schaderegistratie wordt nu op peil gebracht, zodat de gegevens vanaf 2010 kunnen worden meegenomen. Met ZN is afgesproken om met ingang van 2008 te komen tot een eenduidige registratie van het gebruik van hulpmiddelen. Op de vraag of de gedragseffecten opwegen tegen de kosten van de uitvoering wijst de minister op het feit dat het toch altijd nog om 60 mln. gaat. Van belang is dat het eigen risico wordt ingezet als sturingsinstrument om de bereikbaarheid, kwaliteit en doelmatigheid van de zorg te verbeteren. Dat de preventie ermee gediend moet zijn, is eveneens van meet af aan beoogd in het coalitieakkoord. Het gaat niet om een plat eigen risico. De maatregel is beleidsrijker geworden. Of die beleidsrijkdom tot zijn recht komt, moet in de evaluatie bezien worden. Dat vindt ook de Raad van State, die de geplande maatregel overigens toejuichte. De opbrengst van de eigen bijdrage voor eerstelijnspsychologie was hard nodig om de eerstelijnspsycholoog in het zorgverzekeringspakket te krijgen. Anders was het te duur geworden. Nu zijn acht zittingen opgenomen in het basispakket. Het betreft weliswaar een eerstelijnsfunctie, maar die is in het geheel niet vergelijkbaar met de huisarts, gezien diens verwijsfunctie en poortwachtersrol. Nagenoeg alle zorgverzekeraars staan de gespreide betaling van het eigen risico al toe. Sommige hebben zelfs betalingsregelingen voor mensen met lage inkomens. De minister zal in zijn reguliere contacten met ZN erop blijven aandringen dat ook de verzekeraars die dat nog niet doen, daartoe overgaan. Het is van belang, bij de evaluatie de vraag mee te nemen of er een onbedoelde drempel is geïntroduceerd voor de zorggebruiker door het eigen risico en door de selectieve inkoop aan de kant van de verzekeraars. In de evaluatie zal dus ook worden bezien of het eigen risico leidt tot gezondheidsschade. Dat de gedragseffecten van het eigen risico 60 mln. belopen, blijkt uit de laatste raming van het CPB. Men was uitgegaan van 200 mln., kwam vervolgens op 120 mln. en uiteindelijk op 60 mln. De uitkomst wordt altijd medebepaald door het rekenmodel dat toegepast wordt. De minister verwacht niet dat het selectief contracteren nadelige effecten zal hebben voor verzekerden. De zorgverzekeraars kopen immers in op doelmatigheid en kwaliteit. Als de kwaliteit gewaarborgd is, kan dat voor verzekerden die kiezen voor een dergelijke polis betekenen dat zij dezelfde zorg tegen een lagere prijs krijgen. Voorts kan de concurrentie die voortvloeit uit het selectief contracteren en de wetenschap dat je doelmatigheid en kwaliteit kunt verzilveren als je gecontracteerd wordt, een kwaliteitsverhogend en prijsdrukkend effect hebben op het totale stelsel. Het eigen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 risico zal niet alleen op individueel niveau gevolgen hebben, maar ook op systeemniveau. Dat kan op termijn leiden tot lagere premies. Bij de preferente geneesmiddelen waarvoor men vrijwaring van eigen risico krijgt, zijn de werkzame stoffen het bepalende criterium. Het gaat om medicijnen met dezelfde werkzame stoffen, en niet om medicijnen met dezelfde therapeutische werking. Mochten er mensen zijn die om psychologische of medische redenen een bepaald medicijn nodig hebben, dan wordt dit uit medische noodzaak voorgeschreven. De minister zegt toe, nog een keer te willen bezien of het terugbrengen van de verjaringstermijn van vijf jaar uit de AWB naar één jaar de meest gelukkige manoeuvre is, ook omdat het ministerie van Justitie de vraag opwerpt of het zinvol is om af te wijken van iets wat een algemene regel is in het kader van de AWB. Gevraagd is naar de manier waarop de compensatie wordt berekend wanneer een verzekerde gebruik maakt van de polis zonder verplicht eigen risico. Welnu, die berekening blijft overeenkomstig artikel 118a van de Zvw hetzelfde: het bedrag van het verplichte eigen risico minus de gemiddelde eigen betaling door een Nederlandse verzekerde zonder compensatie. Preventieprogramma s zitten in de regel in het aanvullende pakket en niet in het basispakket. Het is dus lastig te stellen dat daarvoor geen eigen risico betaald hoeft te worden. Voor zover die programma s onderdeel zijn van het aanvullende pakket, kunnen verzekeraars ze gedeeltelijk of geheel buiten het eigen risico houden. De minister vindt het een goed streven om preventie in de etalage te zetten. Bovendien werkt preventie, en dat bespaart kosten, waardoor de premie beheersbaar blijft of op termijn zelfs iets omlaag kan. De compensatie van 47 kan niet met terugwerkende kracht uitgekeerd worden, omdat er geen gegevens beschikbaar zijn over het gebruik van hulpmiddelen in 2006 en Die gegevens komen pas in 2010 beschikbaar. Achteraf terugredeneren naar jaren waarover geen gegevens voorhanden zijn, is niet mogelijk. Het CAK heeft aangegeven de uitvoering van de regeling aan te kunnen. Vorig jaar heeft er geen concrete uitvoeringstoets plaatsgevonden, wel houdt de stuurgroep de voortgang bij het CAK nauwgezet in de gaten. De nu beschikbare informatie geeft vertrouwen dat het CAK in het vierde kwartaal klaar zal zijn voor uitbetaling. De staatssecretaris van VWS heeft de Kamer in het spoeddebat over de eigen bijdrage AWBZ toegezegd dat er een onderzoek wordt gestart naar het CAK als geheel. Dat heeft betrekking op organisatie en werkwijze van het CAK, de gegevensaanlevering door ketenpartners zoals de Belastingdienst, UWV of zorgaanbieders, en op de bestuurlijke structuur van het CAK. Die evaluatie is ook relevant voor de compensatie in het kader van het eigen risico en zal de Kamer worden toegestuurd. Of de doelgroep voldoende wordt bereikt, zal blijken uit de evaluatie van de uitvoering van de compensatieregeling. Voor de compensatie is noodgedwongen uitgegaan van beschikbare geautomatiseerde gegevens. Of dat tegemoetkomt aan de doelgroep, zal in 2010 tegen het licht worden gehouden. Op basis van de huidige gegevens worden criteria voor het hulpmiddelengebruik en DKG s uitgewerkt en geoperationaliseerd. Die zullen worden meegenomen in de evaluatie. De vrije artsenkeuze blijft bestaan en de minister verwacht geen disincentives ten gevolge van het verplichte eigen risico. Verwacht wordt in tegendeel dat de regeling een kwalitatieve impuls aan de gezondheidszorg zal geven. Wie voor deze polis kiest, beperkt zijn eigen keuzevrijheid enigszins. Men kan zich afvragen of mensen kiezen voor de financiële winst met een beperkte keuzevrijheid als prijs, of dat zij deze polis kiezen omdat het om financiële redenen niet anders kan. Via de zorgtoeslag wordt iedereen in staat gesteld om de polis af te sluiten die men wenst en de zorgtoeslag Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

8 wordt berekend op basis van de gemiddelde premie en niet op basis van de feitelijke premie die men betaalt. De minister onderstreept het belang van transparantie en goede informatie aan de verzekeraars. Zodra de polis aangeboden wordt, moet het verzekerden duidelijk worden gemaakt met welke aandoening zij bij welke zorgaanbieder terechtkunnen en wat dan de premiewinst is. De modelpolissen voor 2009 zullen daar grondig op worden getoetst. De prijselasticiteit is bij gedragseffecten tussen de 60 mln. en 100 mln. niet erg groot, maar ook niet nul. De minister wil vooral op dit pad verdergaan vanwege de kwalitatieve winst die hij verwacht van het verplichte eigen risico. Ondanks het feit dat de prijselasticiteit bij huisartsen en eerstelijnszorg vele malen groter is, blijft de minister van mening dat eerstelijnszorg en de huisarts buiten het eigen risico gehouden moeten worden, omdat zij drempelloos toegankelijk moeten zijn. Nadere gedachtewisseling De heer Van Gerven (SP) wil graag met de minister tot de afspraak komen dat er wordt gestopt met het verplichte eigen risico, indien de kosten van de bureaucratie rondom het verplichte eigen risico boven de verwachte 60 mln. uitkomen. Wil de minister nog ingaan op de groep psychiatrische patiënten die bemoeizorg krijgt? Zij hebben niet om zorg gevraagd. Dan is het onrechtvaardig als zij een eigen risico moeten betalen. Mevrouw Smilde (CDA) wil in de te verstrekken informatie opgenomen zien dat medisch noodzakelijke medicijnen verstrekt kunnen blijven worden, al zijn zij niet het keuzeproduct van de verzekeraar. Stelt de zorgverzekeraar de werkelijke opbrengst van het eigen risico vast en de verevening daarvan? Of is er toezicht op de hoogte van de opbrengst? Zoals de heer Weekers (VVD) het begrijpt, wil de minister met de kwijtschelding van het eigen risico niet alleen de preferred supplier promoten, maar ook het aanvullende pakket dat onder andere preventieve maatregelen bevat. Zijn daar geen andere instrumenten voor? Het blijft oneerlijk dat een bepaalde groep meer gecompenseerd krijgt dan zij daadwerkelijk betaalt, op kosten van de overige verzekerden. Dat is doorgeschoten solidariteit. De heer Van der Vlies (SGP) constateert dat het niet gaat om een plat eigen risico, maar om een beleidsrijke maatregel. Hoe beleidsrijk de maatregel is, moet de evaluatie aantonen. De verwachte opbrengst van 60 mln. tot 100 mln. is niet niets, maar wel weinig. Als de evaluatieresultaten er in 2010 liggen, verwacht hij van de minister het reeds aangekondigde nadere standpunt daarover. Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie) betwist dat het gebrek aan gegevens reden genoeg zou zijn om af te zien van het compenseren met terugwerkende kracht. Men zou er ook voor kunnen kiezen, het gebruik in het verleden af te leiden van de gegevens die op enig moment beschikbaar komen. Zij hoopt in de schriftelijke antwoorden van de minister over de toetsingscriteria specifieke informatie te vinden over de gevolgen van de regeling voor bijvoorbeeld de vrije artsenkeuze. Wat het CAK betreft en de vraag of de compensatieregeling de beoogde doelgroep heeft bereikt, moet er niet tot 2010 gewacht worden indien zich voor die tijd problemen aftekenen. De heer Vendrik (GroenLinks) is van oordeel dat de minister zich moet herbezinnen. Hij tuigt voor het eigen risico een heel systeem op, dat de facto alleen maar leidt tot een financieringsverschuiving naar mensen die Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

9 in een jaar gebruik maken van zorg. Wat dat kost, is niet bekend, maar de uitvoeringskosten en die van het systeem dat nodig is voor de compensatieregeling staan geheid in geen verhouding tot de zeer bescheiden winst die met het eigen risico te behalen valt. Dat geld kan zinvoller besteed worden. De heer Vendrik steunt de minister in zijn streven naar meer kwaliteit in de zorg, maar heeft behoefte aan bewijs: waar baseren de zorgverzekeraars hun bewering op dat de komst van een preferred-supplierspolis de kwaliteit ten goede komt? Moet dat niet eerst in detail nagegaan worden? De heer Van der Veen (PvdA) vindt de komst van dit sturingsinstrument belangrijk, al moet het wel kritisch geëvalueerd worden, in nauwe samenwerking met de Consumentenbond en patiëntenorganisaties. Hij geeft de minister dringend in overweging om voor de groep die te maken heeft met een stapeling van eigen bijdrage en eigen risico, en die nu vaak nog niet in aanmerking komt voor de compensatie, in ieder geval tot 2008 met terugwerkende kracht te werken. De gegevens over dat jaar worden immers geregistreerd. De minister heeft voor het verplichte eigen risico gekozen, omdat dit aansluit bij het vrijwillige eigen risico. De benodigde systemen waren bij de verzekeraars reeds aanwezig. Hij zal laten nagaan of er bij verzekeraars hoge extra kosten ontstaan, maar hij vermoedt dat dit niet het geval is. De vraag of het verplichte eigen risico een drempel opwerpt voor de noodzakelijke zorg in de eerste lijn ontkent het feit dat de eerstelijnspsycholoog nu onderdeel is van het basispakket. Dat is een handreiking aan hen die deze zorg nodig hebben. Bij de tweedelijnszorg wordt de eigen bijdrage juist geschrapt, wat de toegankelijkheid vergroot. Wat er over preventieve zorg is gezegd, ziet de minister als ondersteuning van zijn beleid. Op de verevening zal hij schriftelijk nog ingaan. Het gaat de minister om de bevordering van preventie. Anders dan via de verlaging van de premie voor iedereen is dit voor de verzekeraar een gerichte manier om mensen te stimuleren, deel te nemen aan preventieve arrangementen. De maatregel van het verplichte eigen risico wordt daardoor beleidsrijker. Het is een begin, zij het pril. In 2010 zal inderdaad een en ander opnieuw geëvalueerd worden. Bij die gelegenheid wil de minister ook bezien wat de gedragseffecten zouden zijn van een hoger eigen risico, tegen de achtergrond van het feit dat chronisch zieken en gehandicapten compensatie krijgen, dat bepaalde zorgvormen buiten het eigen risico worden gehouden en dat het eventueel mogelijk is om het eigen risico inkomensafhankelijk te maken. Om met terugwerkende kracht te kunnen compenseren, zou bij gebrek aan gegevens gewerkt moeten worden met een achterwaartse extrapolatie op basis van de gegevens die in 2009 beschikbaar komen. Dat blijft lastig, maar de minister zegt toe, de mogelijkheid daartoe te willen bezien. De voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Smeets De griffier van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Teunissen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr