EUROPEES PARLEMENT. Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 452/2007 ingediend door Florin Alexandru (Roemeense nationaliteit), over de discriminatie van kleine en middelgrote bedrijven met betrekking tot de voorwaarden voor het meedingen naar subsidies in het kader van PHARE Technical Assistance 1. Samenvatting van het verzoekschrift Indiener beweert dat de voorwaarden waaronder bedrijven mogen meedingen naar subsidies in het kader van PHARE Technical Assistance discriminerend zijn tegenover kleine en middelgrote bedrijven, daar deze voorwaarden op onrechtvaardige wijze in het voordeel werken van bedrijven met een grote omzet. Indiener is van mening dat de huidige bepalingen geleid hebben tot de quasi-monopolisering van deze sector door een kleine groep grote bedrijven, en vraagt het Europees Parlement de situatie te laten onderzoeken. 2. Ontvankelijkheid Ontvankelijk verklaard op 20 september De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 192, lid 4, van het Reglement). 3. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 12 februari Dit verzoekschrift heeft betrekking op vermeende discriminerende voorwaarden die zijn gesteld voor de aanbestedingsprocedures inzake het assisteren van plaatselijke autoriteiten bij het uitvoeren van projecten voor afvalinzamelingssystemen in plattelandregio s. De Commissie is bezorgd over elke handeling die op enige wijze het effect kan of zou kunnen hebben van het verstoren of omzeilen van concurrentie, en die in die zin een inbreuk vormt op de grondbeginselen van door de EC gefinancierde aanbestedingsprocedures. Daarom verwelkomt de Commissie de geboden informatie en is zij voornemens het afzonderlijke geval uit te zoeken, alsmede elk stelselmatig probleem dat eraan ten grondslag kan liggen. CM\ doc PE /REV

2 Zoals reeds aangegeven in de aan indiener verstuurde van 18 oktober 2007 heeft de Commissie, wil zij het in het verzoekschrift gesignaleerde geval goed kunnen beoordelen, concretere informatie nodig ten aanzien van de desbetreffende aanbestedingsprocedures, in het bijzonder: de contractnaam (Denumire contract) de CPV-code (Cod CPV) het aankondigingsnummer (Numar anunt) de contracterende autoriteit (Autoritate contractanta) de CPV-classificatie (Denumire CPV). Sinds Roemenië in januari 2007 is toegetreden tot de Europese Unie, is dit soort informatie niet meer direct beschikbaar voor de Europese Commissie omdat in Roemenië het wettelijke kader waarbinnen de PHARE-fondsen worden uitgekeerd, is gewijzigd. Anders gezegd, de Roemeense autoriteiten die de PHARE-fondsen beheren, werken momenteel uit hoofde van het uitgebreid gedecentraliseerd uitvoeringssysteem (EDIS), waarbij controle ex-ante door de Europese Commissie van de afzonderlijke contracten en aanbestedingen niet langer vereist is. Daarnaast worden aanbestedingsprocedures met ingang van 1 januari 2007 gestart op basis van de Roemeense nationale regelgeving met betrekking tot overheidsopdrachten en bekendgemaakt op de volgende website: Om de inhoud van een specifiek aanbestedingsdocument te controleren, is daarom een minimum aan dergelijke informatie nodig om de specifieke aanbesteding thuis te kunnen brengen. Zonder voornoemde gegevens kan de Commissie tot haar spijt geen gedetailleerder antwoord of gedetailleerdere beoordeling geven met betrekking tot de vermeende inbreuken op de mededingingsregels. Evenmin kan zij aangeven of de criteria die voor het selecteren van de aannemers zijn gehanteerd, excessief dan wel onnodig restrictief zijn geweest. De Commissie kan het Parlement echter wel verzekeren dat de aangekaarte kwesties onderwerp zijn van controles die door haar diensten worden uitgevoerd ten aanzien van zowel dit specifieke project als overige vergelijkbare projecten. De uitkomst van deze controles zal rechtstreeks aanleiding geven tot passende correctieve maatregelen, die van financiële of operationele aard kunnen zijn. 4. Aanvullend antwoord van de Commissie, ontvangen op 25 november De Commissie heeft de door indiener aangekaarte kwesties zoals vervat in de documenten die zijn ontvangen op 4 juli 2008 (hoofdthema en de bijbehorende bijlagen) bestudeerd. De Commissie kan daarom antwoord geven op de volgende kwesties: Vraag 1 "De adviseur die was ingehuurd voor de uitvoering van het PHARE-project adviseerde de begunstigden om een in vergelijking met de contractwaarde overdreven hoge jaarlijkse omzet als deelnemingscriteria te eisen" In de aankondiging van de opdracht en het aanbestedingsdossier voor het project in kwestie PE /REV 2/8 CM\ doc

3 werden economische en financiële minimumvoorwaarden vastgelegd, waaraan moest worden voldaan door de inschrijvers. Deze voorwaarden verwezen naar een gemiddelde minimumomzet over de laatste drie jaar. Het stellen van dergelijke voorwaarden voldoet aan de voorwaarden (paragraaf 39 van de overwegingen en artikel 47) van de Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten (hierna te noemen de "Richtlijn 2004/18/EG") waarin bepaald wordt dat de aanbestedende dienst in de aankondiging van de opdracht of in de uitnodiging tot inschrijving de selectiecriteria dient vast te leggen, zoals onder andere het aantonen van de "financiële en economische draagkracht van de ondernemer". De Commissie is de mening toegedaan dat de door de aanbestedende dienst gestelde voorwaarden relevant en niet-discriminerend zijn en als doel hebben zeker te stellen dat de geselecteerde inschrijvers geschikt zijn en in staat zijn het project uit te voeren, in het bijzonder dat de inschrijvers voldoende financiële stabiliteit hebben om het voorgestelde contract te kunnen afhandelen, in het geval ze het contract krijgen. Een omzet in de mate van driemaal het geraamde bedrag van het contract lijkt niet buitenproportioneel te zijn. Verdere gedetailleerde verduidelijking wordt geboden in bijlage 1. Vraag 2 "In OUG 34/2006 waarmee het EU-acquis op het gebied van overheidsopdrachten in Roemeense nationale regelgeving wordt omgezet, zijn bepalingen opgenomen voor criteria die niet vervat zijn in het EU-acquis en die niet zijn opgenomen in de nationale wetgeving, en de regels inzake vrije concurrentie schenden. Hieronder volgen wezenlijke voorbeelden: - de mogelijkheid om als deelnemingscriterium een jaarlijkse omzet te eisen van maximaal driemaal de waarde van het contract dat onderwerp is van de aanbesteding - overheidsinstanties zien het als een verplichting om dit te doen in alle contracten die steun ontvangen van de EU - de mogelijkheid om ISO en ISO 9001 te vragen van de inschrijvers, ongeacht of de aard van het contract deze normen al dan niet vereist (gevallen waar van adviesbureaus ISO gevergd werd voor hun activiteit die bestaat uit het opschrijven van berekeningen voor afvalinzamelsysteemstromen - dus zuiver kantoorgebonden werkzaamheden en absoluut niet zeldzaam) - de duidelijke aanwijzing via officiële methodologie om het gewicht van de prijs op niet minder dan 50% vast te stellen, hoewel dit nergens wordt aangegeven in het EU-acquis noch in de Roemeense wetgeving" - Wat betreft de aangekaarte kwestie met betrekking tot het omzetniveau, wil de Commissie de indiener verwijzen naar het antwoord op vraag 1 hierboven. CM\ doc 3/8 PE /REV

4 - Wat betreft de kwestie van de milieucertificering mag de aanbestedende dienst volgens Richtlijn 2004/18/EG eisen dat de gegadigden voldoen aan bepaalde normen voor milieubeheer en kwaliteit, ongeacht de aard van het contract (waar het normen inzake milieubeheer betreft bijvoorbeeld zelfs met betrekking tot contracten die een beperkt, zij het niet helemaal geen, effect op het milieu hebben). Deze normen moeten echter wel verband houden met en passen bij het voorwerp van het contract. Het bewijs dat aan deze normen wordt voldaan, kan worden verstrekt door overlegging van door onafhankelijke instanties opgestelde verklaringen, maar de aanbestedende dienst dient ook andere gelijkwaardige bewijzen te aanvaarden (artikel 49 en 50 van de Richtlijn 2004/18/EG). - Wat betreft de laatste kwestie die wordt aangekaart door de indiener, wordt een aanwijzing via officiële methodologie waarin wordt bepaald dat het gewicht van de prijs 50% of meer moet bedragen niet verboden door Richtlijn 2004/18/EG. Deze bevat geen enkele bepaling met betrekking tot het gewicht van de prijs in vergelijking met de overige criteria die worden gekozen om te bepalen welke de economisch gunstigste offerte is. Vraag 3 "De contracten (en werkopdrachten) die worden geplaatst voor technische bijstand voor de uitvoering van de investeringsprojecten waarvoor PHARE-fondsen worden aangewend en de voorbereiding van projecten waarvoor structuurfondsen worden aangewend, zijn niet openbaar beschikbaar op de officiële website van de ministeries." De vraag van de indiener is voor tweeërlei uitleg vatbaar en het is niet duidelijk of de indiener verwijst naar (1) de bekendmaking van het contract dat tot stand is gekomen tussen de aanbestedende dienst en de gekozen inschrijver, of (2) de aankondigingen van de opdrachten. In het eerste geval vraagt het Europese recht niet om enige vorm van bekendmaking. In het tweede geval (aankondigingen van de opdrachten) vereisen de bekendmakingsregels van Richtlijn 2004/18/EG noch de bekendmaking van het bestek op de website van de aanbestedende dienst, noch op de website van andere openbare instanties. Volgens de Roemeense wetgeving met betrekking tot overheidsopdrachten ter uitvoering van de Richtlijn 2004/18/EG (noodverordening 34/2006 van 19 april 2006, regeringsbeslissing 925/2006 van 19 juli 2006), heeft de exploitant van het Roemeense Elektronische Systeem voor Overheidsopdrachten (SEAP - Sistemul Electronic de Achizitii Publice) de verplichting: (a) de aankondigingen van de opdrachten naar de Commissie te sturen voor bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Unie, (b) dezelfde informatie te publiceren op de website van SEAP en (c) de aankondigingen van de opdrachten naar Monitorul Oficial (een Roemeense publicatie die vergelijkbaar is met het Publicatieblad van de Europese Unie) 1 te sturen. Het project dat onderwerp is van de onderhavige klacht is bekendgemaakt op de 1 Verdere informatie is te vinden in bijlage 2 PE /REV 4/8 CM\ doc

5 bovengenoemde website (SEAP) onder referentienummer 40212/ en hierop is een nieuwe aanbestedingsprocedure gevolgd onder referentienummer 41390/ De aankondiging van de geplaatste opdracht is op dezelfde site bekendgemaakt met het referentienummer 32185/ De waarden van de contracten in kwestie, perceel ,4 EUR waaronder begrepen zowel diensten (ontwerp EUR) als werken, perceel ,77 EUR waaronder begrepen zowel diensten (ontwerp EUR) als werken, zijn lager dan de drempels waarvoor bekendmaking in het Publicatieblad vereist is (zie artikel 55 in bijlage 2), waardoor de verplichting van bekendmaking in het Publicatieblad niet van toepassing is op deze contracten. Vraag 4 "Zelfs voor de begunstigden (lokale overheidsinstanties) bleek het moeilijk te zijn om de contracten en werkopdrachten voor deze adviseurs te krijgen" De Commissie is zich bewust van de moeilijkheden waarmee een aantal begunstigden/aanbestedende diensten geconfronteerd is bij het afronden van bepaalde PHARE-aanbestedingsprocedures die gestart zijn, met name in de context van de subsidieregeling die van betrekking is op het project in kwestie. Het is echter vrij speculatief om aan te geven dat excessieve economische en financiële criteria de reden waren voor de geringe concurrentie (zie de ophelderingen die hierboven worden gegeven in het antwoord op vraag 1). Deze kwestie is al geanalyseerd door de Roemeense autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor het beheer van deze fondsen en hun conclusie is medegedeeld aan de Europese Commissie. De Commissie is het eens met hun conclusie over de reden voor de moeilijkheden waarmee men geconfronteerd is bij het afronden van bepaalde aanbestedingsprocedures die gestart zijn conform de Roemeense subsidieregeling voor milieu-investeringen voor lokale overheden 2004/ Dit houdt geen verband met de opgestelde economische en financiële criteria maar vooral met de slechte marktontwikkeling op dit gebied en/of onvoldoende budget (in het geval van een van de twee aan te besteden percelen in de onderhavige aanbestedingsprocedure). Vraag 5 "De resultaten van de adviseurs die de projecten voorbereiden waarvoor structuurfondsen worden aangewend, masterplannen, conceptstudies, etc., zijn niet openbaar beschikbaar en worden niet op de websites geplaatst" Deze kwestie is niet relevant vanuit het perspectief van Europese wetgeving met betrekking tot overheidsopdrachten. CM\ doc 5/8 PE /REV

6 Vraag 6 "Raamcontracten worden niet op de juiste wijze toegepast (zie de casus van het IMPACTprogramma)" De indiener biedt geen specifieke informatie of bewijs ter ondersteuning van zijn bewering. Daarom kan de Commissie helaas geen antwoord geven of een beoordeling uitvoeren van de vermeende schending. Vraag 7 "Het resultaat van het werk van de internationale adviseurs bij het voorbereiden van projecten waarvoor structuurfondsen worden aangewend, valt buiten de invloedssfeer van de lokale gemeenschappen, aangezien de fondsen waaruit zij betaald worden in handen zijn van de centrale overheid." Deze kwestie is niet relevant vanuit het perspectief van Europese wetgeving met betrekking tot overheidsopdrachten. Bijlagen: Bijlage 1 (inclusief aankondiging van de opdracht, aankondiging van de geplaatste opdracht, aanbestedingsdossier, motivering, beoordelingsverslag) Bijlage 2: * * * * * Bijlage 1 Uittreksels van de desbetreffende bepalingen van Richtlijn 2004/18/EG: "(39) De beoordeling van de geschiktheid van de inschrijvers, in het geval van openbare procedures, en van de gegadigden, in het geval van niet-openbare procedures, procedures van gunning door onderhandelingen met bekendmaking van een aankondiging van een opdracht, en concurrentiegerichte dialoog, alsmede hun selectie, dienen op transparante wijze te geschieden. Daartoe dienen niet-discriminerende criteria te worden aangegeven die de aanbestedende diensten kunnen gebruiken om de mededingers te selecteren, alsmede de middelen die de ondernemers kunnen gebruiken om aan te tonen dat zij aan deze criteria voldoen. Uit dit oogpunt van transparantie dient de aanbestedende dienst gehouden te zijn vanaf de oproep tot mededinging voor een opdracht de selectiecriteria aan te geven die hij voor de selectie zal hanteren, alsmede het niveau van specifieke bekwaamheden dat hij eventueel van ondernemers eist opdat deze tot de aanbestedingsprocedure kunnen worden toegelaten PE /REV 6/8 CM\ doc

7 Artikel 47 Economische en financiële draagkracht 1. In het algemeen kan de financiële en economische draagkracht van de ondernemer worden aangetoond door een of meer van de volgende referenties: (a) passende bankverklaringen of, in voorkomend geval, het bewijs van een verzekering tegen beroepsrisico's; (b) overlegging van balansen of van balansuittreksels, indien de wetgeving van het land waar de ondernemer is gevestigd, de bekendmaking van balansen voorschrijft; (c) een verklaring betreffende de totale omzet en, in voorkomend geval, de omzet van de bedrijfsactiviteit die het voorwerp van de opdracht is, over ten hoogste de laatste drie beschikbare boekjaren, afhankelijk van de oprichtingsdatum of van de datum waarop de ondernemer met zijn bedrijvigheid is begonnen, voor zover de betrokken omzetcijfers beschikbaar zijn." In de aankondiging van de opdracht was het volgende bepaald: Sectie III Eisen met betrekking tot de economische en financiële capaciteit Gemiddelde jaaromzet over de laatste 3 jaar: Perceel EUR voor werken, EUR voor ontwerp; Perceel EUR voor werken, EUR voor ontwerp. Informatie over de percelen: Perceel ,4 EUR Perceel ,77 EUR Bij het opstellen van de financiële vereisten gaf de aanbestedende dienst een minimumbedrag aan voor de gemiddelde omzet van de afgelopen drie jaar, die gelijk was aan driemaal de geraamde contractprijs, zowel voor het contract voor de ontwerpdiensten als voor de werken. Deze vereiste lijkt niet onredelijk en komt overeen met de aanpak die wordt gevolgd door de Roemeense autoriteiten die de PHARE-fondsen beheren. Door het vaststellen van deze financiële criteria, wilde de aanbestedende dienst zekerstellen dat de geselecteerde inschrijvers de financiële middelen hebben om het project uit te voeren en te voltooien. Exemplaren van de aankondiging van de opdracht en de aankondiging van de geplaatste opdracht, zoals afgedrukt vanaf de SEAP-website, van het aanbestedingsdossier, van de motivering van de raming van het budget voor het project en van het beoordelingsverslag worden hier bijgevoegd. Bijlage 2 * * * * Relevante uittreksels van de Roemeense wet met betrekking tot overheidsopdrachten OUG nr. 34/ worden hieronder weergegeven: 1 Ordonanta de urgenta privind atribuirea contractelor de achizitie publica, a contractelor de concesiune de lucrari publice si a contractelor de concesiune de servicii (de Roemeense wet ter uitvoering van Richtlijn 18/2004/EG) CM\ doc 7/8 PE /REV

8 "Sectiunea a 2-a Definitii v) sistemul electronic de achizitii publice - SEAP: desemneaza sistemul informatic de utilitate publica, accesibil prin Internet la o adresa dedicata, utilizat în scopul aplicarii, prin mijloace electronice, a procedurilor de atribuire; Sectiunea a 5-a Reguli de publicitate Art. 47 (1) Autoritatea contractanta are obligatia de a asigura transparenta atribuirii contractelor de achizitie publica si incheierii acordurilor-cadru prin publicarea, în conformitate cu prevederile prezentului capitol, a anunturilor de intentie, de participare si de atribuire Art. 48 (1) Cu exceptia cazului prevazut la art. 299, autoritatea contractanta are obligatia de a transmite spre publicare anunturile prevuzute la art. 47 alin. (1) catre operatorul SEAP, utilizând în acest sens numai mijloace electronice. (2) În cazurile prevazute de prezenta odonanta de urgenta, operatorul SEAP are obligatia de a asigura transmiterea în format electronic a anunturilor, spre publicare în Jurnalul Oficial al Uniunii Europene. Art. 49 (6) Dupa publicarea annunlui în SEAP, autoritatea contractanta are obligatia de a transmite anuntul si catre Regia Autonoma Monitorul Oficial al României, spre publicare în Partea a VI-a, Achizitii publice." Art. 55 (1) Anunţul de participare se publică în SEAP şi în Monitorul Oficial al României, Partea a VI-a, Achiziţii publice şi, după caz, în Jurnalul Oficial al Uniunii Europene. (2) Publicarea în Jurnalul Oficial al Uniunii Europene, este obligatorie în toate situaţiile în care: a) autoritatea contractantă se încadrează într-una din categoriile prevăzute la art. 8 lit. a) - c) iar valoarea estimată a contractului/acordului-cadru de furnizare sau de servicii, care urmează să fie atribuit/încheiat, este mai mare decât echivalentul în lei a euro; b) autoritatea contractantă se încadrează într-una din categoriile prevăzute la art. 8 lit. d) sau e) iar valoarea estimată a contractului/acordului-cadru de furnizare sau de servicii, care urmează să fie atribuit/încheiat, este mai mare decat echivalentul în lei a euro; c) valoarea estimată a contractului/acordului-cadru de lucrări, care urmează să fie atribuit/încheiat, este mai mare decat echivalentul în lei a euro. PE /REV 8/8 CM\ doc