Op een donkere avond zie je de ontelbare sterren aan de hemel. Je kunt je zo klein en zo groot weten in dat gebeuren: jij mag

Transcriptie

1 Maartenskerk verkondiging 17 februari 2019 Psalm 8 en Hebreeën 11, 1-3; 8-10; Teun Kruijswijk Jansen I We kennen allemaal de verwondering over de natuur waar we in mogen leven. Zoals vrijdag ineens een veld vol paarse crocussen in de middagzon. Op een donkere avond zie je de ontelbare sterren aan de hemel en de maan, wat groots. Een baby wordt geboren en de ontroering maakt je stil Van God is de aarde en die haar bewonen. Je kunt je zo klein en zo groot weten in dat gebeuren: jij mag dit nu meemaken! We worden daar andere mensen van. Vervolgens kunnen we dat weer vergeten, in de haast van de dag... maar dat is iets anders. Het kan zelfs zijn dat de mens helemaal vergeet dat alles een cadeau is geweest dat hij mag gebruiken. In onze tijd wordt steeds dringender verteld dat we tot veel goeds in staat zijn als het bijvoorbeeld gaat over bestrijding van honger, van waterbeheersing en van duurzaamheid.

2 Maar ook dat we ver over onze grenzen gaan: de mensheid gebruikt per jaar nu 1,4 planeet aarde. Zou iedere wereldburger leven als een Europeaan, dan zijn er drie planeten nodig a la de aarde. Het 15-jarige Zweedse meisje Gretha Thunberg gaf daarom een schreeuw en duizenden jongeren gaven antwoord: is het jullie, generaties die aan de touwtjes trekken, echt ernst met het behoud van de aarde? Een signaal dat er dus echt iets aan de hand is en dat wij doordat we hier leven er ook in betrokken zijn. Niet voor alles verantwoordelijk, maar wel voor dat stukje in de schepping dat wij mogen gebruiken. We zijn onderdeel en we kunnen met onze manier van leven in de regel moeilijk anders dan vuile handen maken. II Onze hulp is in de naam van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft, en die niet loslaat wat zijn hand begonnen is. Daar zijn we ook vandaag mee begonnen om dat samen uit te spreken ja: te belijden. Ons geloven, ook vandaag, wordt zo bodem en richting gegeven. De Heer, JHWH, laat niet los, is de Schepper van hemel en aarde. Wij hebben geleerd om de eerste regels van Genesis als verklaring van het bestaan, als geschiedenis te lezen: God schiep in het begin. Maar dat staat er anders: sinds het begin schiep G d. Sinds het begin brengt JHWH Ik ben, of Ik-zal-er-zijn orde in de chaos die heesrte. Dat is wat anders. G d de Schepper is niet alleen van gisteren maar van vandaag en morgen! Het woord scheppen is in het Hebreeuws familie van redden

3 van bevrijden. De natuur is prachtig, maar soms ook afgrijselijk: een poes kan gezellig spinnen, maar even later de zingende merel pakken. Kanker kan een mooi mens als een sluipmoordenaar te pakken nemen. De natuur overkomt ons. De schepping blijft voor alles een visioen van bevrijding: van God is de aarde en die haar bewonen. III In Psalm 8 lezen we hoe G d, JHWH, in zijn schepping, zijn orde, daarin de mens zijn plaats geeft. Mensje mag de schepping beheren en zich voluit door G d geroepen weten. De hemel, zegt de Psalm, is onmetelijk groots, zeker tegenover de mens die zeer klein en kwetsbaar is. Maar die hemel is er volgens Genesis 1 alleen maar om het menselijk leven mogelijk te maken. Het is Gods bescherming van de ruimte van de mens. De mens is geen bijna-god maar tot mens gekroond, tot partner van G d. Voor en met G d behoeden en bewaren. Het cadeau gebruiken: we mogen van de aarde leven, maar nooit zonder bewustzijn dat de aarde van God is. Hoe heerlijk is uw Naam op heel de aarde. Hij mag leven en beheren het werk van uw handen. Leuk om in de psalm dan te lezen dat dat begint met de dieren in de wei schapen en geiten. Daar leefde dit herdersvolk van, dat gaat nog! Maar dan volgt het heersen over de dieren van het veld: de veldmuis en de honingbij daarboven de vogels.. mus en de arend de vissen in de zee. Dat gaat de mens echt te boven.

4 Het gaat, zegt de psalm, dus niet om hem, maar om JHWH Ikben die alles van ons te boven gaat, en bewaart voor ons. Zodoende zal ons menselijk leven, ons menselijk heersen bepaald worden: door als G d te zijn. Bevrijdend, orde in de chaos scheppen, zoals G d bevrijdend en scheppend is. IV Van God is de aarde en die haar bewonen. Hoe is het met de mens gegaan? Al gauw wordt in Genesis de mens geroepen om op weg te gaan en zijn roeping in het land dat G d wijzen zal waar te maken. Je kunt je altijd weer afvragen waarom vader Terach en zoon Abram zo nodig het welvarende gebied van de Eufraat en Tigris moesten verlaten. Ze hadden het toch goed daar? Er was geen hongersnood, er wordt niet verteld dat er oorlog was, waarom dan in vredesnaam onderweg gaan? Het enige antwoord is dat de goden van dat land afgoden zijn. Ze maken mensen en dieren kleiner. Ze maken ze van zich afhankelijk. Ze vragen offers en maken tot slaven. Ze zijn onmatig en nooit tevreden met wat ze krijgen en ikgerichte machten. 24-uurs economieën van rupsje nooit genoeg, een rustdag is hen onbekend. Ze vervreemden de mens van zijn bestemming om de aarde bevrijdend te beheren en niet verslavend. Wat zijn onze afgoden? Onze rijkdom en welvaart misschien? Het verlangen dat alles wat kan ook moet? Dat we alles opofferen voor koning economie?

5 En is de afgod nu opnieuw ook niet de heilloze wapenwedloop die onder de treurige leiding van de grootmachten in deze maanden opnieuw opgestart is? Niets is zo vernietigend en riskant als kernwapens in handen van dictators die zich niet laten corrigeren. In deze wereld van de goden van vandaag lezen we uit de Hebreeenbrief. Een brief geschreven om te bemoedigen in een chaotische wereld, waar afgoden en machten het voor het zeggen hadden. Er wordt een herinnering opgehaald als profetie: Abram wordt geroepen. Abraham gaat op reis: dat maakt hem een vreemdeling en gast op aarde. Door het geloof. Door het geloof staat er: door het geloof komen we tot het inzicht dat de wereld door het woord van G d op orde komt. Dat het zichtbare ontstaat uit het niet-zichtbare. Dat G d toch niet laat gaan wat hij begonnen is. Van Abraham wordt hier, heel hard eigenlijk, gezegd dat hij in dat geloof stierf, maar wat hem beloofd was geen werkelijkheid zag worden. Hij heeft er een glimp van begroet, maar bleek op doorreis te zijn naar een vaderland. Het hemelse, daar waar geen pijn of uitbuiting kan komen. De stad met fundamenten. Geloven zonder meteen te bezitten, dat kenmerkt Abraham, dat kenmerkt ons. De bijbelschrijver drukt ons op het hart om trouw te blijven aan Gods visioen met ons. Van G d is de aarde en die haar bewonen. Tot slot een gedicht:

6 Vandaag sta ik op geroepen door het woord van G d die orde schept uit wanorde en misbruik. Vandaag sta ik op gezegend door alle dingen: de vleugels van de adem, de vreugde van de ogen, het wonder van de fluistering, het wonder van de gezondheid ondanks wat ik niet kan. Vandaag sta ik op: mag ik deze dag leven geroepen tot een hart vol mededogen, met vriendelijke woorden, een gevoelig bewustzijn, moedig in mijn denken, en gul in mijn liefde.