Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Transcriptie

1 STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Nr augustus 2018 Advies Raad van State inzake het voorstel van wet, houdende Regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen) Nader Rapport 11 juli WJZ Directie Wetgeving en Juridische Zaken Aan de Koning Nader rapport inzake het voorstel van wet, houdende Regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen) Blijkens de mededeling van de Directeur van Uw Kabinet van 29 mei 2018, nr , machtigde Uwe Majesteit de Afdeling advisering van de Raad van State (hierna: Afdeling) haar advies inzake het bovenvermelde voorstel van wet rechtstreeks aan ons te doen toekomen. Dit advies, gedateerd 4 juli 2018, nr. W /III, bieden wij U hierbij aan. In dit nader rapport is het advies van de Afdeling integraal overgenomen. De opmerkingen van de Afdeling zijn voorzien van een reactie. Onderdeel 1 van het advies betreft inleidende beschouwingen en is derhalve niet voorzien van een reactie. Bij Kabinetsmissive van 29 mei 2018, no , heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Minister voor Medische Zorg, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid en de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, bij de Afdeling advisering van de Raad van State ter overweging aanhangig gemaakt het voorstel van wet houdende regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen), met memorie van toelichting. Het wetsvoorstel geeft uitvoering aan het voornemen in het Regeerakkoord om wetgeving tot stand te brengen ten behoeve van een uniform experiment met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik. 1 Het wetsvoorstel biedt de grondslag voor dit experiment. De nadere uitwerking van het experiment zal bij algemene maatregel van bestuur (amvb) geschieden. Het experiment strekt ertoe de volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding en openbare orde te bevorderen. De meer concrete doelen van het experiment zijn: (1) te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden geleverd en (2) wat de effecten hiervan zijn. De Afdeling is van oordeel dat het beoogde experiment vermoedelijk in strijd is met het geldende internationale en Europees recht. De Afdeling merkt op dat in het wetsvoorstel gekozen is voor een beperkte opzet (omvang en duur) van het experiment. Gelet op de door de regering zelf gestelde ambities, is het de vraag in hoeverre het experiment met deze beperkte opzet voldoende zal zijn. De Afdeling adviseert om, mede in het licht van het advies van de Commissie Knottnerus, de opzet van het experiment nader te motiveren en het voorstel zo nodig aan te passen. 1. Inhoud wetsvoorstel Het wetsvoorstel bevat de grondslag voor een uniform experiment met de teelt en verkoop van op kwaliteit gecontroleerde hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen. Een gesloten coffeeshopketen wordt in de toelichting omschreven als een keten waarbinnen die handelingen overeenkomstig bij of krachtens het wetsvoorstel gestelde regels plaatsvinden. Het wetsvoorstel regelt de hoofdlijnen van de experimenteerregeling. De nadere uitwerking van het 1 Vertrouwen in de toekomst, blz Staatscourant 2018 nr augustus 2018

2 experiment vindt bij amvb plaats. 2 Voor de invulling van deze amvb zal het advies van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen (hierna: commissie) als basis dienen. 3 Dit advies is op 20 juni 2018 aangeboden aan de Minister van Justitie en Veiligheid en de Minister voor Medische Zorg. 4 Het wetsvoorstel regelt het volgende: Het verbod van artikel 3 van de Opiumwet wordt ten aanzien van bepaalde handelingen (telen, afleveren en verkopen) buiten toepassing verklaard voor deelnemers aan het experiment. Voorwaarde is wel dat zij zich aan de eisen van de experimenteerregeling houden. De duur van het experiment is vier jaar met een afbouwfase van zes maanden. Bij amvb kan anders worden bepaald. Het experiment zal plaatsvinden in maximaal tien gemeenten. Er wordt een grondslag gecreëerd voor bestuurlijk toezicht op de naleving van de experimenteerregeling. Er wordt een Begeleidings- en evaluatiecommissie experiment gesloten coffeeshopketen ingesteld die tot taak heeft het experiment te volgen en evalueren. Als achtergrond van de voorgestelde wet wijst de toelichting erop dat in de samenleving steeds nadrukkelijker aandacht wordt gevraagd voor de problematiek die de beperkte omvang van het gedoogbeleid met zich brengt. De ongereguleerde achterdeur heeft ongewenste effecten vanwege de criminogene invloeden die daarvan uitgaan. Bovendien levert het risico s op voor de volksgezondheid vanwege het gebrek aan toezicht op de kwaliteit van de hennep. Tegelijkertijd is het onduidelijk of het reguleren van die achterdeur tot uitbanning van die invloeden en risico s kan leiden. Door het experiment kan op basis van de opgedane kennis en ervaring inzicht worden verkregen in de effecten die optreden voor de volksgezondheid, criminaliteit, openbare orde en veiligheid en overlast, aldus de toelichting Beoordeling wetsvoorstel Dilemma: juridisch kader en het cannabisbeleid Over de teelt en verkoop van cannabis zijn regels opgenomen in verdragen en het Europees recht. 6 Deze verplichten staten ertoe de teelt en verkoop van cannabis te verbieden en te bestrijden. Een uitzondering hierop is slechts in één situatie mogelijk, namelijk wanneer cannabis ingezet wordt voor geneeskundige en wetenschappelijke doeleinden. Hieruit volgt dat de ruimte om met het toelaten van teelt, de aflevering en de verkoop van cannabis te experimenteren voor recreatief gebruik zeer beperkt, zo niet afwezig is. Tegelijkertijd speelt de cannabisproblematiek. Illegale productie en handel in cannabis hebben grote maatschappelijke en bestuurlijke problemen tot gevolg. Deze doen zich voor op het terrein van volksgezondheid, georganiseerde criminaliteit en de ondermijnende werking die van de georganiseerde misdaad uitgaat. Hiervoor hebben gemeenten recent nog nadrukkelijk aandacht gevraagd. 7 Duidelijk is dat het huidige cannabisbeleid al enige tijd gebrekkig functioneert. De problemen in dat kader vloeien voor een deel voort uit de spanning tussen de ongereguleerde achterdeur en de gedoogde voordeur. De keuze van de regering De toelichting geeft zich rekenschap van het hierboven geschetste juridische kader en de vraag naar de toelaatbaarheid van het voorgestelde experiment in het licht van het internationale en Europese 2 Bij amvb zal o.m. het volgende worden geregeld: de criteria en procedure voor aanwijzing van telers, eisen aan het telen, afleveren en verkopen van cannabis, eisen aan coffeeshophouders, eisen aan de afbouw van het experiment, de gegevens die t.b.v. de evaluatie moeten worden geregistreerd. 3 Memorie van toelichting, paragraaf 3, slot. 4 Rapport Een experiment met een gesloten cannabisketen van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen, 20 juni Algemeen deel toelichting, paragraaf 1 getiteld Doel van het wetsvoorstel. 6 Het gaat dan om het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen uit 1961, zoals gewijzigd door het Protocol tot wijziging van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen (Trb. 1987, 90), het Verdrag inzake psychotrope stoffen uit 1971 en het Verdrag van de Verenigde Naties tegen sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen uit 1988 (Trb. 1990, 94). Wat het Europees recht betreft gaat het om de Schengenuitvoeringsovereenkomst en het Kaderbesluit illegale drugshandel (2004/757/ JBZ). 7 Dit is gebeurd in het rapport van de bestuurlijke werkgroep Modernisering Cannabisbeleid Het failliet van het gedogen; Op weg naar de cannabiswet uit 2015 (waarnaar de toelichting op het wetsvoorstel ook verwijst). De VNG heeft n.a.v. dat rapport een standpunt geformuleerd in de position paper van 11 mei Daarin wordt o.m. voorgesteld om bij een volgend kabinet te pleiten voor experimenteerruimte om de cannabisketen van productie tot en met verkoop eenduidig te regelen. 2 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

3 recht. Tegen de achtergrond van de ernstige cannabisproblematiek acht de regering het voorgestelde experiment met een gesloten coffeeshopketen echter verdedigbaar. Daarbij speelt de beperkte opzet en het wetenschappelijke karakter ervan een belangrijke rol. Bovendien verandert het voorgestelde experiment het strafbare karakter van de handelingen niet, zo is de redenering. 8 Beoordeling Het beoogde experiment is vermoedelijk in strijd met het geldende internationale en Europees recht. 9 Tegelijkertijd onderkent de Afdeling de hierboven geschetste cannabisproblematiek en constateert zij dat de regering beoogt door middel van het voorgestelde experiment te onderzoeken of een alternatief voor het huidige, weinig effectieve beleid mogelijk is. Dit in het belang van de volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding en openbare orde, doelen die ook ten grondslag liggen aan de drie VN-drugsverdragen en het Europees recht. 10 De Afdeling merkt op dat het in het licht van het voorgaande essentieel is dat het experiment zinvol, geloofwaardig en wetenschappelijk verantwoord is. Daarnaast moet het experiment zodanig zijn opgezet dat het tot bruikbare resultaten leidt. Alleen als het experiment aan die eisen voldoet kan Nederland straks met de resultaten in de hand het internationale en Europese debat verder proberen te brengen. 11 De Afdeling merkt op dat in het wetsvoorstel gekozen is voor een beperkte opzet van het experiment, 12 met tegelijkertijd hoge ambities ten aanzien van de uitkomsten: het doel van het experiment is niet alleen (1) te bezien of en hoe cannabis gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden afgeleverd, maar ook (2) wat de effecten daarvan zijn. Wat dit laatste betreft, moet het experiment zodanige resultaten opleveren dat op grond daarvan conclusies kunnen worden getrokken over de effecten op de volksgezondheid, de overlast en de criminaliteit, aldus de toelichting. 13 Gelet op de genoemde ambities, wijst de Afdeling op de conclusies van de hiervoor genoemde adviescommissie ten aanzien van de omvang en duur van het experiment in relatie tot wetenschappelijk verantwoorde en zinvolle effectmeting. Gemeten naar de door de regering zelf gestelde ambities, zouden met het experiment zoals thans voorgesteld, onvoldoende effecten gemeten kunnen worden om van zinvolle uitkomsten te kunnen spreken. Effecten op volksgezondheid en criminaliteit zullen pas op lange termijn en in een omvangrijker experiment waarneembaar zijn, zo concludeert de commissie. Vanuit een wetenschappelijk oogpunt, beveelt de commissie dan ook een breder opgezet experiment aan zowel wat betreft het aantal deelnemende gemeenten als de duur ervan. Gelet op de door de regering zelf gestelde ambities, is het de vraag in hoeverre het experiment voldoende zal zijn nu de regering voor een beperkte opzet (omvang en duur) heeft gekozen. De Afdeling adviseert om, mede in het licht van het advies van de Commissie Knottnerus, de opzet van het experiment nader te motiveren en het voorstel zo nodig aan te passen. In het regeerakkoord is afgesproken om te komen tot een experiment met een gesloten coffeeshopketen. Het doel hiervan is te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde cannabis gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden toegeleverd. Daarnaast wil het kabinet bezien wat de effecten van een dergelijk experiment zijn. Voor het kabinet zijn de experimenten waardevol vanwege inzicht in mogelijke effecten op criminaliteit, veiligheid, overlast en volksgezondheid. Het uitgangspunt van het kabinet met betrekking tot de effectmeting is te zorgen voor een experiment dat wetenschappelijk relevant is en voldoende informatie oplevert om politieke besluitvorming op te baseren. Het kabinet heeft een onafhankelijke commissie, onder leiding van de heer Knottnerus, gevraagd te 8 Memorie van toelichting, paragraaf 5 getiteld Internationaal- en Europeesrechtelijke aspecten, vijfde tekstblok. 9 In haar advies over het initiatiefvoorstel Bergkamp heeft de Afdeling reeds opgemerkt dat de daarin beoogde gereguleerde legalisering van cannabis (uitsluiten van strafvervolging o.g.v. teelt, bezit en verkoop van cannabis indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan) in strijd is met VN-drugsverdragen, en tevens met zeer grote waarschijnlijkheid in strijd met de Schengen Uitvoeringsovereenkomst en het Kaderbesluit van de EU. Het onderhavige wetsvoorstel verschilt van het initiatiefvoorstel in die zin dat het hier om een afgebakend experiment gaat dat een tijdelijk karakter heeft. 10 Memorie van toelichting, paragraaf 6, eerste tekstblok. 11 In dit verband wordt verwezen naar ontwikkelingen in een aantal landen op het gebied van de regulering van de teelt en de verkoop van cannabis (Uruguay, Canada en een aantal staten in de VS). Zie ook het recent uitgebracht rapport van de denktank Institute of Economic Affairs over legalisering van cannabis in het VK: Deze ontwikkelingen zijn in de Europese Unie niet onopgemerkt gebleven. De Europese Commissie heeft in haar evaluatie van de EU-drugsstrategie uit 2017 gewezen op het belang van aandacht voor de toenemende discussie op EU- en internationaal niveau over decriminalisering en legalisering van cannabis, zie COM(2017) 195 final. 12 Wettelijk is vastgelegd dat maximaal tien gemeenten mee kunnen doen. Verder is de duur van het experiment vier jaar, met daarna een afbouwfase van hoogstens zes maanden. Daarvan kan evenwel bij amvb worden afgeweken. 13 Algemeen deel toelichting, paragraaf 6 getiteld Kabinetsbeleid inzake experimenteerbepalingen, eerste tekstblok. 3 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

4 adviseren over de vormgeving van het experiment 14. De adviescommissie heeft aanbevelingen gedaan over hoe een gesloten keten kan worden gerealiseerd en heeft de keten verdeeld in de onderdelen productie, distributie en verkoop. Daarnaast besteedt zij aandacht aan preventie, toezicht en handhaving en de wijze van evaluatie en monitoring. De aanbevelingen en adviezen van de adviescommissie op deze verschillende aspecten zijn voor het kabinet waardevolle handvatten voor de uitwerking van het experiment. Het kabinet heeft op 6 juli jl. een brief aan de Tweede Kamer doen toekomen 15, waarin wordt aangegeven op welke wijze met het advies van de adviescommissie zal worden omgegaan. Mede naar aanleiding van het advies van de Afdeling, wordt in de memorie van toelichting overeenkomstig voornoemde kabinetsreactie nader ingegaan op het advies van de adviescommissie en de voorgenomen uitwerking van het experiment. Het kabinet realiseert zich dat het experiment spanning oplevert met het geldende internationale en Europees recht. De Afdeling wijst er bij dit onderdeel op dat het essentieel is dat het experiment zinvol, geloofwaardig en wetenschappelijk verantwoord is. De Afdeling wijst ook op het advies van de adviescommissie en adviseert om het experiment in de memorie van toelichting nader te motiveren en het wetsvoorstel zo nodig aan te passen. Het kabinet is van mening dat het goed mogelijk is om binnen de in het wetsvoorstel neergelegde kaders een zinvol, geloofwaardig en wetenschappelijk relevant experiment in te richten. De adviescommissie onderschrijft het uitgangspunt dat voor een zinvolle effectmeting sprake moet zijn van voldoende variatie in type gemeenten en geografische spreiding. Zij acht het daarbij noodzakelijk dat er naast gemeenten waar het experiment wordt uitgevoerd, ook in controlegemeenten onderzoek naar effecten plaatsvindt. De adviescommissie spreekt zich in het advies niet uit over het benodigde aantal gemeenten waarin het experiment moet worden uitgevoerd. De commissie meent dat dit aantal pas kan worden bepaald als het onderzoeksontwerp door het in te schakelen onderzoeksteam is uitgewerkt. Zij spreekt wel de verwachting uit dat, om de ambitie van voldoende variatie waar te maken, aanzienlijk meer dan zes tot tien gemeenten nodig zijn. Het kabinet heeft een brede afweging gemaakt, waarin verschillende invalshoeken zijn betrokken. De spanning met het geldende internationale en Europese recht en de zorgen bij buurlanden over mogelijke grensoverschrijdende effecten heeft het kabinet daarbij nadrukkelijk meegewogen, naast de consequenties voor toezicht en handhaving, capaciteit en middelen. Het kabinet hecht er dan ook aan om vast te houden aan een overzichtelijk experiment in zes tot tien gemeenten, zoals afgesproken in het regeerakkoord. Met het bij dit wetsvoorstel voorgestelde aantal gemeenten kunnen naar het oordeel van het kabinet zinvolle uitspraken worden gedaan over de geslotenheid van de keten en over de effecten op de volksgezondheid, criminaliteit en veiligheid en overlast, die ook in internationaal en Europees verband relevant zijn. Het kabinet neemt de suggestie van de adviescommissie over om naast de aan te wijzen deelnemende gemeenten, controlegemeenten te betrekken in het experiment. De gemeten effecten worden vergeleken met aangrenzende gemeenten, gemeenten zonder coffeeshops en met landelijke trends zoals deze in bestaande monitoringsinstrumenten worden gerapporteerd. In lijn met het advies van de Afdeling zal besluitvorming over de verdere inrichting van het experiment, binnen de in het regeerakkoord gemaakte afspraken, mede worden gebaseerd op de aanbevelingen van de adviescommissie. Bovenstaande afwegingen zijn naar aanleiding van het advies van de Afdeling, verwerkt in de memorie van toelichting bij het onderhavige voorstel. 3. Ambthalve wijzigingen in het wetsvoorstel en de memorie van toelichting Van de gelegenheid is gebruik gemaakt om in het wetsvoorstel en de memorie van toelichting op de volgende punten een aantal verbeteringen aan te brengen: a. In lijn met artikel 13b van de Opiumwet, zal de burgemeester van een deelnemende gemeente bevoegd moeten zijn tot handhaving ten aanzien coffeeshophouders die niet voldoen aan de voor hen op grond van de experimenteerwet geldende verplichtingen. Om die reden is in het nieuwe artikel 10 geregeld dat de burgemeester bij het niet voldoen aan de eisen, bevoegd is tot oplegging van een last onder bestuursdwang; b. In het kader van de selectieprocedure voor de aanwijzing van telers, zal een toetsing plaatsvinden op grond van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur. Hiervoor is een aanpassing van die wet nodig. Die wijziging wordt gedaan door middel van het nieuwe artikel 14 Het advies is op 20 juni 2018 uitgebracht en door het kabinet toegezonden aan de Tweede Kamer. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 416 Rapport Een experiment met een gesloten cannabisketen van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen, 20 juni Deze kabinetsbrief van 6 juli 2018, kenmerk VGP, is ten tijde van het opstellen van het nader rapport toegezonden aan de Tweede Kamer. 4 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

5 14. Aangezien die wet tevens wordt gewijzigd door de Aanpassingswet Wet toetreding zorgaanbieders 16, wordt in het nieuwe artikel 15 voorzien in een samenloopbepaling; c. Een bij besluit aangewezen teler zal zich moeten houden aan de voor hem geldende regels en voorschriften. Bij het niet naleven hiervan moet een aanwijzing kunnen worden ingetrokken. Hiervoor is nodig dat net als in artikel 8a en 8e, eerste lid, onder a, van de Opiumwet, aan de aanwijzing voorschriften kunnen worden verbonden. Daarnaast moet worden bepaald dat bij het niet voldoen aan die voorschriften, intrekking van de aanwijzing kan plaatsvinden. Hiervoor wordt een delegatiebepaling toegevoegd aan artikel 5; d. De ondertekening van de wet en toelichting is aangepast; mede-ondertekening vindt plaats door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in plaats van door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, aangezien de adviescolleges in de portefeuille van de Minister vallen. Tot slot zijn in het wetsvoorstel en de memorie van toelichting enkele wijzigingen van redactionele aard doorgevoerd. De Afdeling advisering van de Raad van State geeft U in overweging het voorstel van wet te zenden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, nadat met het vorenstaande rekening zal zijn gehouden. Wij mogen U, mede namens de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, verzoeken het hierbij gevoegde gewijzigde voorstel van wet en de gewijzigde memorie van toelichting aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal te zenden. De Minister voor Medische Zorg, B.J. Bruins. De Minister van Justitie en Veiligheid, F.B.J. Grapperhaus. 16 Zie Kamerstukken II Staatscourant 2018 nr augustus 2018

6 Advies Raad van State No. W /III s-gravenhage, 4 juli 2018 Aan de Koning Bij Kabinetsmissive van 29 mei 2018, no , heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Minister voor Medische Zorg, mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid en de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, bij de Afdeling advisering van de Raad van State ter overweging aanhangig gemaakt het voorstel van wet houdende regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen), met memorie van toelichting. Het wetsvoorstel geeft uitvoering aan het voornemen in het Regeerakkoord om wetgeving tot stand te brengen ten behoeve van een uniform experiment met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik. 1 Het wetsvoorstel biedt de grondslag voor dit experiment. De nadere uitwerking van het experiment zal bij algemene maatregel van bestuur (amvb) geschieden. Het experiment strekt ertoe de volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding en openbare orde te bevorderen. De meer concrete doelen van het experiment zijn: (1) te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden geleverd en (2) wat de effecten hiervan zijn. De Afdeling is van oordeel dat het beoogde experiment vermoedelijk in strijd is met het geldende internationale en Europees recht. De Afdeling merkt op dat in het wetsvoorstel gekozen is voor een beperkte opzet (omvang en duur) van het experiment. Gelet op de door de regering zelf gestelde ambities, is het de vraag in hoeverre het experiment met deze beperkte opzet voldoende zal zijn. De Afdeling adviseert om, mede in het licht van het advies van de Commissie Knottnerus, de opzet van het experiment nader te motiveren en het voorstel zo nodig aan te passen. 1. Inhoud wetsvoorstel Het wetsvoorstel bevat de grondslag voor een uniform experiment met de teelt en verkoop van op kwaliteit gecontroleerde hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen. Een gesloten coffeeshopketen wordt in de toelichting omschreven als een keten waarbinnen die handelingen overeenkomstig bij of krachtens het wetsvoorstel gestelde regels plaatsvinden. Het wetsvoorstel regelt de hoofdlijnen van de experimenteerregeling. De nadere uitwerking van het experiment vindt bij amvb plaats. 2 Voor de invulling van deze amvb zal het advies van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen (hierna: commissie) als basis dienen. 3 Dit advies is op 20 juni 2018 aangeboden aan de Minister van Justitie en Veiligheid en de Minister voor Medische Zorg. 4 Het wetsvoorstel regelt het volgende: Het verbod van artikel 3 van de Opiumwet wordt ten aanzien van bepaalde handelingen (telen, afleveren en verkopen) buiten toepassing verklaard voor deelnemers aan het experiment. Voorwaarde is wel dat zij zich aan de eisen van de experimenteerregeling houden. De duur van het experiment is vier jaar met een afbouwfase van zes maanden. Bij amvb kan anders worden bepaald. Het experiment zal plaatsvinden in maximaal tien gemeenten. Er wordt een grondslag gecreëerd voor bestuurlijk toezicht op de naleving van de experimenteerregeling. Er wordt een Begeleidings- en evaluatiecommissie experiment gesloten coffeeshopketen ingesteld die tot taak heeft het experiment te volgen en evalueren. Als achtergrond van de voorgestelde wet wijst de toelichting erop dat in de samenleving steeds nadrukkelijker aandacht wordt gevraagd voor de problematiek die de beperkte omvang van het gedoogbeleid met zich brengt. De ongereguleerde achterdeur heeft ongewenste effecten vanwege de criminogene invloeden die daarvan uitgaan. Bovendien levert het risico s op voor de volksgezondheid vanwege het gebrek aan toezicht op de kwaliteit van de hennep. Tegelijkertijd is het onduidelijk of het 1 Vertrouwen in de toekomst, blz Bij amvb zal o.m. het volgende worden geregeld: de criteria en procedure voor aanwijzing van telers, eisen aan het telen, afleveren en verkopen van cannabis, eisen aan coffeeshophouders, eisen aan de afbouw van het experiment, de gegevens die t.b.v. de evaluatie moeten worden geregistreerd. 3 Memorie van toelichting, paragraaf 3, slot. 4 Rapport Een experiment met een gesloten cannabisketen van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen, 20 juni Staatscourant 2018 nr augustus 2018

7 reguleren van die achterdeur tot uitbanning van die invloeden en risico s kan leiden. Door het experiment kan op basis van de opgedane kennis en ervaring inzicht worden verkregen in de effecten die optreden voor de volksgezondheid, criminaliteit, openbare orde en veiligheid en overlast, aldus de toelichting Beoordeling wetsvoorstel Dilemma: juridisch kader en het cannabisbeleid Over de teelt en verkoop van cannabis zijn regels opgenomen in verdragen en het Europees recht. 6 Deze verplichten staten ertoe de teelt en verkoop van cannabis te verbieden en te bestrijden. Een uitzondering hierop is slechts in één situatie mogelijk, namelijk wanneer cannabis ingezet wordt voor geneeskundige en wetenschappelijke doeleinden. Hieruit volgt dat de ruimte om met het toelaten van teelt, de aflevering en de verkoop van cannabis te experimenteren voor recreatief gebruik zeer beperkt, zo niet afwezig is. Tegelijkertijd speelt de cannabisproblematiek. Illegale productie en handel in cannabis hebben grote maatschappelijke en bestuurlijke problemen tot gevolg. Deze doen zich voor op het terrein van volksgezondheid, georganiseerde criminaliteit en de ondermijnende werking die van de georganiseerde misdaad uitgaat. Hiervoor hebben gemeenten recent nog nadrukkelijk aandacht gevraagd. 7 Duidelijk is dat het huidige cannabisbeleid al enige tijd gebrekkig functioneert. De problemen in dat kader vloeien voor een deel voort uit de spanning tussen de ongereguleerde achterdeur en de gedoogde voordeur. De keuze van de regering De toelichting geeft zich rekenschap van het hierboven geschetste juridische kader en de vraag naar de toelaatbaarheid van het voorgestelde experiment in het licht van het internationale en Europese recht. Tegen de achtergrond van de ernstige cannabisproblematiek acht de regering het voorgestelde experiment met een gesloten coffeeshopketen echter verdedigbaar. Daarbij speelt de beperkte opzet en het wetenschappelijke karakter ervan een belangrijke rol. Bovendien verandert het voorgestelde experiment het strafbare karakter van de handelingen niet, zo is de redenering. 8 Beoordeling Het beoogde experiment is vermoedelijk in strijd met het geldende internationale en Europees recht. 9 Tegelijkertijd onderkent de Afdeling de hierboven geschetste cannabisproblematiek en constateert zij dat de regering beoogt door middel van het voorgestelde experiment te onderzoeken of een alternatief voor het huidige, weinig effectieve beleid mogelijk is. Dit in het belang van de volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding en openbare orde, doelen die ook ten grondslag liggen aan de drie VN-drugsverdragen en het Europees recht. 10 De Afdeling merkt op dat het in het licht van het voorgaande essentieel is dat het experiment zinvol, geloofwaardig en wetenschappelijk verantwoord is. Daarnaast moet het experiment zodanig zijn opgezet dat het tot bruikbare resultaten leidt. Alleen als het experiment aan die eisen voldoet kan 5 Algemeen deel toelichting, paragraaf 1 getiteld Doel van het wetsvoorstel. 6 Het gaat dan om het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen uit 1961, zoals gewijzigd door het Protocol tot wijziging van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen (Trb. 1987, 90), het Verdrag inzake psychotrope stoffen uit 1971 en het Verdrag van de Verenigde Naties tegen sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen uit 1988 (Trb. 1990, 94). Wat het Europees recht betreft gaat het om de Schengenuitvoeringsovereenkomst en het Kaderbesluit illegale drugshandel (2004/757/ JBZ). 7 Dit is gebeurd in het rapport van de bestuurlijke werkgroep Modernisering Cannabisbeleid Het failliet van het gedogen; Op weg naar de cannabiswet uit 2015 (waarnaar de toelichting op het wetsvoorstel ook verwijst). De VNG heeft n.a.v. dat rapport een standpunt geformuleerd in de position paper van 11 mei Daarin wordt o.m. voorgesteld om bij een volgend kabinet te pleiten voor experimenteerruimte om de cannabisketen van productie tot en met verkoop eenduidig te regelen. 8 Memorie van toelichting, paragraaf 5 getiteld Internationaal- en Europeesrechtelijke aspecten, vijfde tekstblok. 9 In haar advies over het initiatiefvoorstel Bergkamp heeft de Afdeling reeds opgemerkt dat de daarin beoogde gereguleerde legalisering van cannabis (uitsluiten van strafvervolging o.g.v. teelt, bezit en verkoop van cannabis indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan) in strijd is met VN-drugsverdragen, en tevens met zeer grote waarschijnlijkheid in strijd met de Schengen Uitvoeringsovereenkomst en het Kaderbesluit van de EU. Het onderhavige wetsvoorstel verschilt van het initiatiefvoorstel in die zin dat het hier om een afgebakend experiment gaat dat een tijdelijk karakter heeft. 10 Memorie van toelichting, paragraaf 6, eerste tekstblok. 7 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

8 Nederland straks met de resultaten in de hand het internationale en Europese debat verder proberen te brengen. 11 De Afdeling merkt op dat in het wetsvoorstel gekozen is voor een beperkte opzet van het experiment, 12 met tegelijkertijd hoge ambities ten aanzien van de uitkomsten: het doel van het experiment is niet alleen (1) te bezien of en hoe cannabis gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden afgeleverd, maar ook (2) wat de effecten daarvan zijn. Wat dit laatste betreft, moet het experiment zodanige resultaten opleveren dat op grond daarvan conclusies kunnen worden getrokken over de effecten op de volksgezondheid, de overlast en de criminaliteit, aldus de toelichting. 13 Gelet op de genoemde ambities, wijst de Afdeling op de conclusies van de hiervoor genoemde adviescommissie ten aanzien van de omvang en duur van het experiment in relatie tot wetenschappelijk verantwoorde en zinvolle effectmeting. Gemeten naar de door de regering zelf gestelde ambities, zouden met het experiment zoals thans voorgesteld, onvoldoende effecten gemeten kunnen worden om van zinvolle uitkomsten te kunnen spreken. Effecten op volksgezondheid en criminaliteit zullen pas op lange termijn en in een omvangrijker experiment waarneembaar zijn, zo concludeert de commissie. Vanuit een wetenschappelijk oogpunt, beveelt de commissie dan ook een breder opgezet experiment aan zowel wat betreft het aantal deelnemende gemeenten als de duur ervan. Gelet op de door de regering zelf gestelde ambities, is het de vraag in hoeverre het experiment voldoende zal zijn nu de regering voor een beperkte opzet (omvang en duur) heeft gekozen. De Afdeling adviseert om, mede in het licht van het advies van de Commissie Knottnerus, de opzet van het experiment nader te motiveren en het voorstel zo nodig aan te passen. De Afdeling advisering van de Raad van State geeft U in overweging het voorstel van wet te zenden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, nadat met het vorenstaande rekening zal zijn gehouden. De vice-president van de Raad van State, J.P.H. Donner. 11 In dit verband wordt verwezen naar ontwikkelingen in een aantal landen op het gebied van de regulering van de teelt en de verkoop van cannabis (Uruguay, Canada en een aantal staten in de VS). Zie ook het recent uitgebracht rapport van de denktank Institute of Economic Affairs over legalisering van cannabis in het VK: Deze ontwikkelingen zijn in de Europese Unie niet onopgemerkt gebleven. De Europese Commissie heeft in haar evaluatie van de EU-drugsstrategie uit 2017 gewezen op het belang van aandacht voor de toenemende discussie op EU- en internationaal niveau over decriminalisering en legalisering van cannabis, zie COM(2017) 195 final. 12 Wettelijk is vastgelegd dat maximaal tien gemeenten mee kunnen doen. Verder is de duur van het experiment vier jaar, met daarna een afbouwfase van hoogstens zes maanden. Daarvan kan evenwel bij amvb worden afgeweken. 13 Algemeen deel toelichting, paragraaf 6 getiteld Kabinetsbeleid inzake experimenteerbepalingen, eerste tekstblok. 8 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

9 Tekst zoals toegezonden aan de Raad van State: Regels inzake een uniform experiment met teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen (Wet experiment gesloten coffeeshopketen) Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is om te voorzien in wet- en regelgeving ten behoeve van een uniform experiment met het telen van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik met als doel om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde hennep en hasjiesj gedecriminaliseerd aan de coffeeshops in een gesloten coffeeshopketen kunnen worden afgeleverd en wat de effecten daarvan zijn; Zo is het, dat Wij, de Afdeling advisering van de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: Artikel 1 In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: hennep: hennep als bedoeld op lijst II bij de Opiumwet; hasjiesj: hasjiesj als bedoeld op lijst II bij de Opiumwet; coffeeshop: alcoholvrije horecagelegenheid waar handel in of gebruik van hennep of hasjiesj plaatsvindt; gesloten coffeeshopketen: een keten waarin de teelt van hennep of hasjiesj voor recreatief gebruik en de aflevering aan en verkoop daarvan in een coffeeshop, dan wel enige andere in dat verband verrichte handeling, bedoeld in artikel 3, onderdelen B en C, van de Opiumwet, plaatsvindt; Onze Ministers: Onze Minister voor Medische Zorg en Onze Minister van Justitie en Veiligheid. Artikel 2 Er vindt een experiment plaats met op kwaliteit gecontroleerde teelt van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik en de aflevering aan en verkoop daarvan in een coffeeshop in een gesloten coffeeshopketen, overeenkomstig de bij of krachtens deze wet gestelde regels, met als doel om te bezien of en hoe hennep en hasjiesj gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kunnen worden afgeleverd en wat de effecten daarvan zijn. Artikel 3 1. Ten aanzien van de handelingen, bedoeld in artikel 3, onderdelen B en C, van de Opiumwet, geldt het in die artikelonderdelen omschreven verbod niet, voor zover die handelingen worden verricht in het kader van de voorbereiding, uitvoering en afbouw van het experiment en in overeenstemming met de eisen die aan die handelingen bij of krachtens artikel 6 of 7 van deze wet worden gesteld. 2. Artikel 13b van de Opiumwet is niet van toepassing voor zover de in het eerste lid van dat artikel genoemde handelingen worden verricht in het kader van de voorbereiding, uitvoering en afbouw van het experiment. Artikel 4 1. De uitvoering van het experiment vangt aan op een bij besluit van Onze Ministers vastgesteld tijdstip en heeft een looptijd van vier jaar na de aanvangsdatum van de uitvoering van het experiment, waarna het experiment binnen ten hoogste zes maanden wordt afgebouwd, tenzij bij algemene maatregel van bestuur anders wordt bepaald. 2. Van het besluit, bedoeld in het eerste lid, wordt mededeling gedaan door plaatsing in de Staatscourant. Artikel 5 1. In het kader en voor de duur van het experiment kunnen Onze Ministers op aanvraag een of meer telers aanwijzen die ten behoeve van het experiment hennep of hasjiesj telen. 9 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

10 2. Bij algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over: a. de criteria en procedure voor het selecteren en aanwijzen van de teler of telers; b. de gronden voor afwijzing van een aanvraag; c. de gronden voor intrekking van een aanwijzing. Artikel 6 1. De aflevering aan en verkoop in coffeeshops van hennep of hasjiesj vindt in het kader en voor de duur van het experiment plaats in maximaal tien bij algemene maatregel van bestuur bepaalde gemeenten. 2. Bij algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over de gevallen waarin de uitvoering van het experiment in een gemeente tijdelijk kan worden gestaakt of worden beëindigd. 3. Bij algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald in welke gevallen de burgemeester van een gemeente bevoegd is tot het stellen van nadere regels over de uitvoering van het experiment in die gemeente. Artikel 7 1. Bij algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over het experiment. Deze regels hebben in ieder geval betrekking op: a. eisen aan: 1. het telen van hennep of hasjiesj, het afleveren en het verkopen daarvan aan coffeeshops in de gemeenten, bedoeld in artikel 6, eerste lid, dan wel enige andere in dat verband verrichte handeling, bedoeld in artikel 3, onderdelen B en C, van de Opiumwet, de bedrijfsvoering, productinformatie en de veiligheid en kwaliteit van de geteelde hennep of hasjiesj; 2. de houders van een coffeeshop in de gemeenten, bedoeld in artikel 6, eerste lid, waaronder eisen aan de deelname aan het experiment, bedrijfsvoering, het verkopen van hennep of hasjiesj, dan wel enige andere in dat verband verrichte handeling, bedoeld in artikel 3, onderdelen B en C, van de Opiumwet, dan wel aan het niet-deelnemen aan het experiment; b. de ten behoeve van de evaluatie te registreren gegevens; c. de afbouw van het experiment, waarbij kan worden bepaald in welke gevallen de afbouw eerder plaatsvindt dan het tijdstip, bedoeld in artikel 4, eerste lid. 2. Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels worden gesteld over de uitvoering van het experiment. Artikel 8 1. Met het toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens artikel 6 of 7 van deze wet zijn belast de bij besluit van Onze Ministers aangewezen personen. 2. Van een besluit als bedoeld in het eerste lid wordt mededeling gedaan door plaatsing in de Staatscourant. 3. De personen, bedoeld in het eerste lid, zijn bevoegd tot oplegging van een last onder bestuursdwang ter handhaving van het bepaalde bij of krachtens artikel 6 of 7 van deze wet en de bij artikel 5:20, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht gestelde verplichting. Artikel 9 1. Er is een Begeleidings- en evaluatiecommissie experiment gesloten coffeeshopketen, die tot taak heeft het experiment te volgen en te evalueren en daarover verslag te doen aan Onze Ministers. 2. Bij algemene maatregel van bestuur worden eisen gesteld aan het volgen en de evaluatie, in het bijzonder teneinde de onafhankelijkheid en wetenschappelijke kwaliteit daarvan te waarborgen. 3. Uiterlijk acht maanden voor het tijdstip waarop de uitvoering van het experiment eindigt, rondt de commissie de evaluatie af met een verslag en zendt dit aan Onze Ministers. Artikel 10 Onze Ministers zenden binnen vier maanden na de ontvangst van het evaluatieverslag, het kabinetsstandpunt over dat verslag en de gevolgen die het daaraan wenst te verbinden, alsmede het verslag, 10 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

11 aan de Staten-Generaal. Artikel 24 van de Kaderwet adviescolleges is niet van toepassing. Artikel 11 De voordracht voor een krachtens artikel 5, tweede lid, 6, 7, eerste lid, of 9, tweede lid, vast te stellen algemene maatregel van bestuur wordt niet eerder gedaan dan vier weken nadat het ontwerp aan de Staten-Generaal is overgelegd. Artikel 12 Deze wet wordt aangehaald als: Wet experiment gesloten coffeeshopketen. Artikel 13 Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip en vervalt vier jaar en zes maanden na het tijdstip, bedoeld in artikel 4, eerste lid, tenzij bij algemene maatregel van bestuur anders wordt bepaald. Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren die zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. De Minister voor Medische Zorg, De Minister van Justitie en Veiligheid, De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 11 Staatscourant 2018 nr augustus 2018

12 MEMORIE VAN TOELICHTING Algemeen deel 1. Doel van het wetsvoorstel Het voorstel voor een Wet experiment gesloten coffeeshopketen is noodzakelijk om een experiment met de teelt en verkoop van hennep of hasjiesj voor recreatief gebruik in een gesloten coffeeshopketen te realiseren. Dat is een keten waarbinnen die handelingen overeenkomstig de bij of krachtens dit wetsvoorstel gestelde regels plaatsvindt. Het doel van dit experiment is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde hennep of hasjiesj gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden geleverd en daar binnen een gesloten coffeeshopketen kan worden verkocht, alsmede wat de effecten daarvan zijn. Ten behoeve van de leesbaarheid van deze toelichting zal hierna uitsluitend worden gesproken van hennep, maar daaronder moet mede hasjiesj worden begrepen. Zoals uit het hiervoor omschreven doel naar voren komt, is het wetsvoorstel een zogeheten experimenteerwet, hetgeen betekent dat voor de duur van het experiment wordt afgeweken van de bestaande wet- en regelgeving. Dit betekent dat ter zake van de teelt en levering of aanvoer van de hennep in de praktijk wordt dit ook wel aangeduid als de achterdeur en de verkoop daarvan in coffeeshops strafrechtelijke vervolging is uitgesloten, uitsluitend en voor zover die handelingen worden verricht in het kader van het experiment en overeenkomstig de eisen die daaraan bij of krachtens deze wet worden gesteld. De ervaringen van het lokale bestuur met coffeeshops hebben duidelijk gemaakt dat de ongereguleerde achterdeur ongewenste effecten heeft vanwege de criminogene invloeden die daarvan uitgaan en risico s voor de volksgezondheid kan opleveren vanwege het gebrek aan toezicht op de kwaliteit van de hennep. Tegelijkertijd is onduidelijk of het reguleren van die achterdeur tot een uitbanning van die invloeden en risico s kan leiden. Daarnaast lijkt het maatschappelijk draagvlak voor de harde aanpak van illegale hennepteelt te verminderen, omdat de teelt nu eenmaal nodig is als de verkoop gedoogd wordt. Ook in de rechtspraak geven rechters het signaal af aan de wetgever dat zij tegen de beperkingen van het gedoogbeleid aanlopen, vanwege het feit dat de verkoop gedoogd wordt, maar dat personen die telen of hennep in opslag hebben, veroordeeld worden en uit huis gezet kunnen worden, ook als dit bedoeld is voor de verkoop in coffeeshops 1. Door gedurende vier jaar te experimenteren met een gesloten keten van de productie van hennep bestemd voor de levering aan en verkoop in coffeeshops kan op basis van de opgedane kennis en ervaring inzicht worden gekregen in de effecten die optreden voor de volksgezondheid, criminaliteit, openbare orde en veiligheid en overlast. Om de met dit wetsvoorstel beoogde regulering van de coffeeshopketen vanaf de teelt tot aan de verkoop aan de recreatieve gebruiker mogelijk te maken, is strafrechtelijke vervolging ter zake van de teelt en aanverwante handelingen met hennep binnen dit experiment uitgesloten. Door aldus de teelt en levering in het kader van het experiment te decriminaliseren, ontstaat de mogelijkheid voor coffeeshops om hennep af te nemen van telers die daartoe toestemming hebben van de overheid. Door op kleine schaal te experimenteren met de regulering van de hele coffeeshopketen en te bezien of en hoe deze keten gesloten kan zijn alsmede of en hoe op kwaliteit kan worden gecontroleerd, wordt ervaring opgedaan en informatie verkregen die relevant is voor beleidskeuzes. Een onafhankelijke commissie zal het experiment evalueren, waarvan het verslag wordt uitgebracht aan de Eerste en Tweede Kamer. Op politieke besluitvorming over de weging van de opgetreden effecten, kan niet worden vooruitgelopen. Zoals hiervoor is aangestipt, wil de regering met het experiment kennis en ervaring opdoen met het reguleren van de teelt en toelevering van hennep aan coffeeshops en zo inzicht verkrijgen in de effecten die daardoor optreden. De wijze waarop het experiment wordt ingericht, is mede bepalend voor de te meten effecten ervan. Aan een onafhankelijke adviescommissie (zie voor meer uitleg over deze commissie: paragraaf 3) is gevraagd om te adviseren over wat er minimaal nodig is om die effectmeting gedegen te kunnen uitvoeren, met als aandachtspunten de schaal van het experiment, de haalbaarheid en de noodzaak van een nulmeting en controlegemeenten. Ook is gevraagd om te adviseren over wat wel en niet gemeten kán worden. Bijvoorbeeld of er meer of minder toeloop is naar gereguleerde coffeeshops, of er sprake is van verplaatsingseffecten van bestaande gebruikers naar andere coffeeshops, of het veiligheidsgevoel rond coffeeshops toe- of afneemt, of het weglekken van hennep naar het illegale circuit wordt waargenomen en wat er voor nodig is om toezicht op de hele keten te realiseren. Het advies van de adviescommissie over de effectmeting vormt de basis voor de verdere uitwerking van de effectmeting die bij algemene maatregel van bestuur (hierna: amvb) wordt vastgesteld. In dat verband zal ook worden bepaald welke gegevens voor dat doel geregistreerd dienen te worden. 1 Vgl. HR 28 november 2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:5167, NJ 2018/ Staatscourant 2018 nr augustus 2018

13 Dit wetsvoorstel voorziet in de instelling van een Begeleidings- en evaluatiecommissie experiment gesloten coffeeshopketen (hierna: Begeleidingscommissie). Deze heeft tot taak het experiment en de daarbij optredende effecten te volgen, te evalueren en daarover verslag te doen. Op deze Begeleidingscommissie wordt in paragraaf 4.4 nader ingegaan. Vanwege deze Begeleidingscommissie wordt deze memorie van toelichting mede namens de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uitgebracht. 2. Aanleiding en achtergrond De aanleiding van dit wetsvoorstel ligt in het regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst. 2 In het regeerakkoord is wet- en regelgeving ten behoeve van uniform experiment met het gedoogd telen van hennep voor recreatief gebruik aangekondigd: Er komt wet- en regelgeving ten behoeve van uniforme experimenten met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik. Het kabinet komt daartoe zo mogelijk binnen zes maanden met wetgeving. Deze experimenten worden uitgevoerd in een aantal (middel)grote gemeenten (zes á tien). Doel van de experimenten is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops toegeleverd kan worden (gesloten coffeeshopketen) en wat de effecten hiervan zijn. De experimenten worden onafhankelijk geëvalueerd, waarna het kabinet beziet wat het te doen staat. 3 De afspraak in het regeerakkoord vloeit voort uit de al langer lopende discussie over de werking van het gedoogbeleid voor de verkoop van hennep in coffeeshops. Nederland telt op dit moment 573 coffeeshops verspreid over 103 coffeeshopgemeenten. 4 Het gedoogbeleid houdt in dat, mits coffeeshops die lokaal zijn toegestaan zich houden aan de criteria in de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie (OM) en eventuele lokaal aanvullend opgestelde eisen, de verkoop van hennep in deze coffeeshops aan consumenten wordt gedoogd. De hennepproductie- en handel wordt niet gedoogd. Steeds nadrukkelijker wordt in de samenleving aandacht gevraagd voor de problematiek die de beperkte omvang van het gedoogbeleid met zich mee brengt. In het bijzonder hebben lokale bestuurders aangegeven dat de gedoogde verkoop en niet gedoogde inkoop van hennep door coffeeshops problemen opleveren. In 2015 heeft een bestuurlijke werkgroep modernisering Cannabisbeleid, in opdracht van het VNG-bestuur, in het rapport Het failliet van het gedogen; Op weg naar de cannabiswet hiervoor nadrukkelijk aandacht gevraagd. Problemen die ervaren worden, zijn onder meer de verwevenheid van gedoogde coffeeshops met de georganiseerde criminaliteit, onveiligheid van illegale teeltlocaties en ondermijning van de leefbaarheid in toch al kwetsbare en zwakke wijken, maar ook onduidelijkheid over de samenstelling van de verkochte hennep 5. Op 22 februari 2017 heeft de Tweede Kamer het voorstel van wet van het lid Bergkamp tot wijziging van de Opiumwet teneinde de teelt en verkoop van hennep en hasjiesj via een gesloten coffeeshopketen te gedogen (Wet gesloten coffeeshopketen) aangenomen. 6 Dit initiatiefwetsvoorstel regelt het gedogen van de teelt en verkoop van hennep en hasjiesj via een gesloten coffeeshopketen. Die regulering bestaat eruit, aldus het initiatiefwetsvoorstel, dat bedrijfsmatige telers van hennep die bepaalde voorwaarden naleven van de minister een gedoogbeschikking kunnen ontvangen en daarmee niet strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. Hetzelfde geldt voor coffeeshophouders, die van de burgemeester van hun gemeente een gedoogbeschikking voor de verkoop van hennep kunnen ontvangen. De initiatiefneemster heeft op 15 november 2017 de Eerste Kamer medegedeeld dat zij de beantwoording van het voorlopig verslag aanhoudt, in afwachting van de uitwerking van het in het regeerakkoord genoemde experiment als bedoeld in dit wetsvoorstel. 7 Dat het experiment nu plaats vindt heeft te maken met een aantal factoren. Niet alleen lokale bestuurders geven aan problemen te ervaren met het huidige gedoogbeleid, ook uit de rechtspraak komen deze signalen. Ook buitenlandse ontwikkelingen in onder andere Canada, de Verenigde Staten en Uruguay dragen bij aan de actualiteit in Nederland. De regering kiest ervoor om eerst te experimenteren en effecten te meten, alvorens een beslissing te nemen over de ontwikkeling van het coffeeshopbeleid. Het in kaart brengen van effecten is zinvol, omdat er nog weinig tot geen ervaring is met de regulering van de teelt en verkoop van hennep. Aannames over positieve of negatieve effecten van het reguleren van de coffeeshopketen, kunnen op dit moment onvoldoende worden onderbouwd 2 VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, Vertrouwen in de toekomst. Regeerakkoord Bijlage bij Kamerstukken II 2017/18, , nr. 34. Tevens beschikbaar op 3 Blz Kamerstukken II 2016/17, , nr Zie paragraaf 3 van dat rapport. 6 Kamerstukken I 2016/17, , A. 7 Kamerstukken I 2017/18, , C. 13 Staatscourant 2018 nr augustus 2018