JAARRAPPORT Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw T.a.v. het bestuur Diederichslaan PA DRIEBERGEN RIJSENBURG

Transcriptie

1 JAARRAPPORT 2015 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw T.a.v. het bestuur Diederichslaan PA DRIEBERGEN RIJSENBURG

2 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw T.a.v. het bestuur Diederichslaan PA DRIEBERGEN RIJSENBURG I N H O U D S O P G A V E pagina I ACCOUNTANTSRAPPORT Algemeen 4 Financiële positie 5 Bestuur en vaststelling jaarrekening 6 II JAARVERSLAG Bestuursverslag 8 III JAARREKENING Balans per 31 december Staat van baten en lasten Toelichting algemeen 37 Kasstroomoverzicht 39 IV SPECIFICATIES Toelichting op de balans 41 Toelichting op de staat van baten en lasten 52 V OVERIGE GEGEVENS Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 57 Pagina 1

3 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw T.a.v. het bestuur Diederichslaan PA DRIEBERGEN RIJSENBURG I N H O U D S O P G A V E pagina VI BIJLAGEN Specificaties van materiële vaste activa inzake gronden bij de balans per 31 december Toelichting op de bestemmingsreserves 62 Toelichting lastenverdeling (model C) 63 Consolidatie met Stichting De Nieuwe Rentmeester 64 Pagina 2

4 I. ACCOUNTANTSRAPPORT Pagina 3

5 ALGEMEEN 1. Bedrijfsactiviteiten De stichting is opgericht op 29 december De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Gooi-, Eemen Flevoland onder nummer De vestigingsplaats van de stichting is Driebergen-Rijsenburg. De laatste statutenwijziging heeft plaatsgevonden op 19 december De doelstelling van de onderneming is volgens artikel 2.1 van de statuten: Het bevorderen van het agrarisch landgebruik in het kader van een gezonde aarde, een gezonde voeding en een gezonde economie, één en ander volgens de biologisch dynamische methode, waarvoor de grondslagen zijn gelegd door Rudolf Steiner. De beheerde oppervlakte bedraagt ultimo ,6312 ha. 2. ANBI Status Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw is door de Belastingdienst aangewezen als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) op 1 januari Pagina 4

6 ANALYSES Financiële positie % % Vermogensstructuur: Vaste activa ,2% ,6% Vlottende activa ,8% ,4% Totaal activa ,0% ,0% Reserves en fondsen ,4% ,0% Langlopende schulden ,0% ,9% Kortlopende schulden ,6% ,0% Totaal passiva ,0% ,0% Werkkapitaal: Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Af: Kortlopende schulden Werkkapitaal per 31 december Werkkapitaal per 31 december Afname werkkapitaal Pagina 5

7

8 II JAARVERSLAG Pagina 7

9 Datum: maart 2016 Bestuursverslag 2015

10 Inhoud Voorwoord Inleiding Intern Jaarrekening Grondbeheerders Communicatie Fondsenwerving Samenwerking Bijlage I Bestuurssamenstelling Bijlage II Rooster van aftreden Bijlage III Staat van baten en lasten Bijlage IV Aangesloten bedrijven... 23

11 Voorwoord Onder het motto De boer op is de Raad van Bestuur in 2015 actief naar buiten getreden. Het doel was om de naamsbekendheid van Grondbeheer te vergroten en om meer mensen aan Grondbeheer te verbinden. In 2015 hebben we twee opinieverhalen geschreven over onze visie op duurzaam bodembeheer die beide in dagblad Trouw zijn geplaatst. Daarnaast kijken we terug op drie mijlpalen: de wervingsactie in de Groene Winkel Zeist, de sponsorloop door studenten van de Warmonderhof en een insert in het landbouwnummer van Motief. Met alle drie de events is Grondbeheer uitgebreid in de spotlights gezet en hebben we een paar honderd eenmalige schenkingen en een tiental nieuwe donateurs kunnen werven. Hoewel we al jarenlang kunnen bouwen op een trouwe en groeiende groep schenkers kunnen we nog steeds te weinig biodynamische boeren en tuinders van dienst zijn bij de aankoop van grond. De Nieuwe Rentmeester blijkt nog niet voldoende slagkracht te geven dus hebben we afgelopen jaar verder onderzocht hoe we sneller meer middelen beschikbaar kunnen maken. In nauw overleg met onze bankier en andere adviseurs zijn we tot de slotsom gekomen dat eeuwigdurende obligaties een passend en kansrijk financieel product is dat past binnen het kader van onze missie. De ontwikkeling van obligaties wordt dan ook een speerpunt voor Het citaat van Paulo Coelho Als je iets wilt, spant de hele wereld samen om je daarbij te helpen die we in het jaarplan voor 2015 hadden opgenomen, is bewaarheid geworden. Er viel ons een mooi legaat toe en we ontvingen meer schenkgeld dan begroot. Daarnaast zijn er achter de schermen drie bijzondere ontmoetingen geweest die we graag naar voren willen brengen. We zijn op bezoek geweest bij een ouder echtpaar die Grondbeheer erfgenaam heeft gemaakt van hun volledige vermogen. Ook waren we uitgenodigd bij een boer die zijn land aan Grondbeheer wil nalaten. De derde ontmoeting was met een erfgename van een substantieel vermogen. Met haar gaan we een traject opzetten om grond te verwerven waar Grondbeheer primair een rentmeesterfunctie zal vervullen en uiteindelijk via schenking eigenaar mag worden. Als ik terugkijk op 2015 komt bij mij één woord bovendrijven: dankbaarheid. Ik ben dankbaar voor alle schenkingen en toezeggingen waarmee Grondbeheer biodynamische landbouwgrond kan vrij maken voor huidige en toekomstige generaties. Ik ben dankbaar voor de vruchtbare samenwerking met onze pachters bij wie de grond in goede handen is. En ik ben dankbaar voor de kennis en inzet van mijn medebestuursleden en de leden van de Raad van Toezicht waarmee we een goed rentmeesterschap in de praktijk kunnen waarmaken. Kees van Biert Voorzitter Raad van Bestuur 2

12 1. Inleiding 2014 stond in het teken van heroriëntatie en het schrijven van het toekomstplan tot Dit toekomstplan vormde het uitgangspunt van het werkplan voor Grondbeheer heeft hard gewerkt aan het realiseren van de doelen zoals verwoord in het werkplan. Zo zijn er onder andere periodieke en grote schenkers geworven, is er een nieuwe donateursfolder gemaakt en is er een wervingsactie in de Groene Winkel gehouden. In dit jaarverslag brengen we uitgebreid verslag uit van al onze activiteiten in 2015 en geven we een financiële verantwoording. Als u er vragen over heeft, horen we dat graag via info@bdgrondbeheer.nl Grondbeheer in t kort Bedrijven Bedrijven in (bijna) volledig eigendom 6 Bedrijven gedeeltelijk in eigendom 4 Bedrijven waar Grondbeheer de grond pacht 4 Aantal hectares in eigendom van Grondbeheer 80 Aantal hectares door Grondbeheer gepacht 105 Ontvangen schenkingen Schenkgeld met algemene bestemming Geoormerkt schenkgeld Doelstelling Stichting Grondbeheer 1. Grondbeheer heeft tot doel de bevordering van de land- en tuinbouw in het kader van een gezonde aarde, een gezonde economie en een gezonde voeding, één en ander volgens de biologisch dynamische methode, waarvoor de grondslagen zijn gelegd door Rudolf Steiner. 2. Grondbeheer tracht haar doel te bereiken door het voor eigen rekening of als trustee in eigendom, erfpacht, pacht of enigerlei andere vorm van gebruik verkrijgen, respectievelijk beheren van onroerende zaken, in het bijzonder van hoeven en landbouwgronden in de meest ruime zin en deze te bestemmen en in gebruik te geven voor de productie volgens de Biologisch Dynamische Landbouwmethode, zoals deze in Nederland thans wordt vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging tot Bevordering der Biologisch Dynamische Landbouwmethode, gevestigd te Driebergen-Rijsenburg. 3. Grondbeheer beoogt niet het maken van winst. 4. Grondbeheer is als regel niet bevoegd tot het bezwaren en vervreemden van onroerende zaken, behoudens in uitzonderingsgevallen na verkregen goedkeuring van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 7 van de statuten. 3

13 2. Intern 2.1 Bestuur en Raad van Toezicht De Raad van Bestuur kwam in 2015 zes keer bijeen. Naast de lopende zaken en het werkplan voor 2016 heeft de RvB intensief gewerkt aan fondsenwerving en de ontwikkeling van eeuwigdurende obligaties. De RvT kwam in 2015 vier keer bijeen. Eind 2015 heeft Loes van Loenen besloten terug te treden uit de RvB van Stichting Grondbeheer. De Raad van Bestuur (RvB) bestaat tot uit Kees van Biert (voorzitter), Severijn Velmans (penningmeester & secretaris) en Loes van Loenen (communicatie & fondsenwerving. Per is er een vacature voor de functie van Loes van Loenen. Mogelijk gaat de RvB daarnaast op zoek naar een vierde bestuurder die GB kan vertegenwoordigen in de ambitie om eeuwigdurende obligaties uit te geven. De RvT bestaat uit Max Rutgers van Rozenburg (voorzitter), Christina van Tellingen (lid), Willem Meijers (lid) en Ronald van der Giessen (lid). 2.1 Beleid Zoals in de inleiding aangegeven heeft Stichting Grondbeheer haar beleid in 2014 tegen het licht gehouden en een toekomstplan tot 2020 opgesteld. Dit toekomstplan vormde de basis van het werkplan voor was mede dankzij alle inzet in de voorgaande jaren erg succesvol op het gebied van fondsenwerving. GB ontving een mooi legaat en kende veel nieuwe donateurs en periodieke schenkers. Daarnaast ontving GB twee prachtige toezeggingen voor legaten uit nalatenschappen die in de toekomst beschikbaar komen en samen tientallen hectare vertegenwoordigen. GB zal zich ook in de komende jaren sterk richten op het werven van fondsen. Ondanks de succesvolle fondsenwerving heeft GB in 2015 de ambitie onderstreept om naast fondsenwerving een financieel product te ontwikkelen om middelen beschikbaar te maken. Middelen om op korte termijn landbouwgrond voor biodynamische boeren aan te kunnen kopen. GB heeft in 2015 veel onderzoek gedaan naar mogelijke financiële producten en is tot de conclusie gekomen dat een eeuwigdurende obligatie het best aansluit bij de identiteit en ambitie van GB. De RvB is eind 2015 begonnen met het uitwerken van dit product en heeft daarbij ondersteuning gekregen van en via de Triodos Bank. Via de Triodos Bank heeft GB 50 uur advies van De Brauw Blackstone Westbroek advocaten gekregen voor de ontwikkeling van dit product. 4

14 3. Jaarrekening 3.1 Uitgangspunten en Algemene ontwikkeling De jaarrekening 2015 is opgesteld op basis van Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen. Omdat Stichting Grondbeheer en Stichting De Nieuwe Rentmeester een personele unie vormen houdt dit tevens in dat er een geconsolideerde balans en een geconsolideerde staat van baten en lasten met Stichting De Nieuwe Rentmeester moet worden opgenomen in de jaarrekening. Deze geconsolideerde resultaten zijn opgenomen als bijlage bij de jaarrekening. Onderstaand volgt een puntsgewijze tekstuele toelichting bij de staat van baten en lasten uit het financiële jaarverslag. Samengevat komt het er op neer dat GB een erg goed jaar heeft gehad. De inkomsten uit fondsenwerving waren aanzienlijk hoger dan begroot en de kosten verliepen praktisch volgens begroting. Het resultaat voor zowel de algemene schenkingen als de geoormerkte schenkingen is hoger dan begroot. Mede door een legaat dat GB in Q1 ontvangen heeft komen de totale baten uit fondsenwerving op , dat is hoger dan begroot. Ondanks de lagere rente zijn de rentebaten iets hoger dan begroot omdat het beschikbare batige saldo aanzienlijk hoger was. De overige baten zijn iets lager dan begroot omdat de doorbelaste pacht lager was dan begroot. Deze lagere inkomsten vallen weg tegen de lagere pachtkosten aan derden. De lasten besteed aan de doelstelling zijn iets lager dan begroot omdat de pachtkosten aan derden lager waren dan begroot. De Financieringskosten zijn wat hoger dan begroot omdat GB niet begrote kosten heeft gemaakt voor de herfinanciering van de lening voor het land van de Kraaybeekerhof. Hierdoor is de rente op deze lening in de komende jaren lager. De kosten ( ) voor eigen fondsenwerving zijn iets lager dan begroot ( ). De afschrijvingskosten zijn hoger dan begroot omdat de afschrijving voor het onderhoud aan de brug van Thedinghsweert zijn opgevoerd. De kosten voor communicatie zijn hoger dan begroot. Hier staan echter extra inkomsten, uit geoormerkte schenkingen voor de lezing en de sponsorloop, tegenover. Daarnaast heeft de RvB in Q3 de meerkosten voor de folder in Motief goedgekeurd. De voorzitter van de RvB ziet af van zijn bezoldiging, het vrijgevallen budget is voor 50% toegekend aan communicatie en fondsenwerving en voor 50% aan overige werkzaamheden (secretaris, penningmeester, rentmeester). Het resultaat van de continuïteitsreserve (voorheen beheersbudget) is Dit is 5K lager dan begroot omdat GB niet begrote kosten voor de herfinanciering van de grond van Kraaybeekerhof heeft gemaakt. Daarnaast was er sprake van wat extra kosten voor communicatie en fondsenwerving. 5

15 Het resultaat van de bestemmingsreserve is Dit is het resultaat dat beschikbaar is voor de aankoop van landbouwgrond. Het resultaat van de bestemmingsreserve is ruim 200K hoger dan begroot. Het urenbudget van de RvB is niet overschreden. Per saldo bedragen de kosten van de eigen fondswerving 8,7 % van de baten uit fondsenwerving. In 2016 was er steeds ruim voldoende liquiditeit beschikbaar. 3.2 Waarde materiële vaste activa De waarde van de materiële vaste activa nam toe met Dit saldo laat zich als volgt verklaren: Herwaardering: bij de aanvang van het pachtcontract is door de meeste pachters ,- een insteek betaald. De waarde van de gronden (in verpachte staat) op de balans van Grondbeheer wordt hierdoor lager. Gedurende de loop van het pachtcontract stijgt de waarde van de gronden geleidelijk weer naar de oorspronkelijke aankoopwaarde (in onverpachte staat) Afschrijving insteek Groenen Hof ,- Totaal 8.643,- 3.3 Continuïteitsreserve De continuïteitsreserve is het saldo van de ontvangsten uit rente en pacht en de totale lasten. In 2011 is besloten dat het resultaat langjarig minimaal break-even moet zijn en dat het minimale saldo is (saldo per is ). Dit betekent dat alle lasten worden gedekt door de opbrengsten uit pacht en rente en dat alle schenkingen besteed worden aan de aankoop van landbouwgrond. Voor 2015 was een break-even resultaat begroot voor de continuïteitsreserve. Zoals ook aangegeven bij de toelichting op de staat van baten is er een negatief resultaat gerealiseerd. Dit negatieve resultaat is ontstaan door: Niet begrote kosten voor vervroegde herfinanciering lening KBH inclusief nieuwe erfpacht en opstalcontracten Extra kosten voor fondsenwerving die na overleg binnen de RvB goedgekeurd zijn 6

16 3.4 Mutaties reserves In 2015 is besloten om het beheersbudget gelijk te stellen aan de continuïteitsreserve omdat deze boekhoudkundig gelijk zijn. Het financiële resultaat wordt verwerkt in de continuïteits-en bestemmingsreserve. De continuïteitsreserve gaat van naar De bestemmingsreserve stijgt van naar ( is resultaat fondsenwering plus toename materiele vaste activa ( ) Het totaal aan reserves komt hiermee op Besteding van schenkgeld In 2015 is er schenkgeld ontvangen, waarvan niet geoormerkt. Het niet geoormerkte schenkgeld wordt gereserveerd om aflossingsverplichtingen in de toekomst te kunnen voldoen. Het geoormerkte schenkgeld wordt ingezet om aflossingsverplichtingen voor de leningen op de grond van de betreffende bedrijven te voldoen. 3.6 Risicoprofiel & risicomanagement Strategische risico s T.b.v. de aankoop van Kraaybeekerhof heeft Grondbeheer een lening afgesloten, met eind 2015 een resterende hoofdsom van ,-. Indien Grondbeheer niet aan de verplichtingen uit die lening zou kunnen voldoen is het mogelijk dat Triodos tot executie overgaat. Kraaybeekerhof vertegenwoordigt weliswaar een hoge waarde, maar is minder courant. Het risico dat de Triodos over gaat tot executie is zeer laag omdat Grondbeheer voldoende liquiditeit heeft om af te lossen en omdat de dekkingsgraad van deze lening goed is. Risico s uit wet en regelgeving Grondbeheer is in het bezit van een ANBI status. De fiscus voert t.o.v. nieuwe aanvragen een heel strikt beleid, en er zijn ook gevallen bekend waar een bestaande ANBI status op basis van een strakkere uitleg van wet- en regelgeving is ingetrokken. Zou de ANBI status worden ingetrokken dan zal dit direct een impact hebben op de bereidheid tot een schenking. Grondbeheer zou dan namelijk niet meer als een goed doel gekenmerkt zijn en giften zijn niet meer fiscaal aftrekbaar. Het risico hierop is klein omdat Stichting Grondbeheer in 2013 haar ANBI status heeft laten toetsen door Ernst & Young en een externe belastingadviseur waaruit naar voren is gekomen dat Stichting Grondbeheer aan de normen voldoet. Wel is het zaak dat Stichting Grondbeheer aansluiting houdt bij de ontwikkelingen op het gebied van de gedragscode met principes over goed bestuur, omdat deze in de toekomst mogelijk gekoppeld worden aan de ANBI status. Het is belangrijk dat Stichting Grondbeheer bij het eventueel in werking treden van 7

17 nieuwe normen toetst of ze voldoet aan deze normen en waar nodig aanpassingen doorvoert om aan de norm te voldoen. Operationele risico s Betalingsproblemen pachters De pachtinkomsten van Grondbeheer bestaan voor 58% uit pacht van SOGK (Kraaybeekerhof). Het door welke oorzaak ook wegvallen van deze pacht zou Grondbeheer in liquiditeitsproblemen kunnen brengen. Doorbelaste pacht Grondbeheer pacht relatief veel gronden van derden. Deze pacht wordt één op één doorbelast aan onze pachters. Indien één van deze pachters in betalingsproblemen zou komen zou dit Grondbeheer in liquiditeitsproblemen kunnen brengen. Als door één of meer van de genoemde oorzaken problemen in de liquiditeit ontstaan die niet meer zijn op te vangen moet er (tijdelijk) gekort worden op de uitgaven. Een aantal van de uitgaven hebben een dwingend karakter. Mogelijkheden om op de korte termijn de liquiditeit op peil te houden zijn: 1. Tijdelijk opschorten van de honorering van de RvB. 2. Overleg met overige crediteuren over uitstel van betaling. Specifiek t.a.v. Kraaybeekerhof geldt dat door het feit dat één van de bestuursleden van Grondbeheer ook zitting heeft in het bestuur van SOGK dergelijke problemen zeer tijdig gesignaleerd zullen worden. Alleen bij samenloop van meerdere van de genoemde oorzaken zijn de genoemde beheersmaatregelen mogelijk onvoldoende. Dan rest als mogelijkheid nog het tijdelijk aantrekken van vreemd vermogen, al of niet in samenwerking met De Nieuwe Rentmeester. 8

18 4. Grondbeheerders 4.1 Inleiding In bijlage III vindt u een beschrijving uit de voorgaande verslagen van de ontwikkelingen bij de bestaande pachters. In dit hoofdstuk worden de relevante ontwikkelingen bij pachters in 2015 kort beschreven. 4.2 Ontwikkelingen bestaande pachters Landgoed Kraaybeekerhof (UT) Van eind 2014 tot begin 2015 heeft Stichting Onroerend Goed Kraaybeekerhof (SOGK) en Stichting Kraaybeekerhof (SKBH) in samenwerking met GB een masterplan voor KBH als geheel ontwikkeld, om vanuit dit plan gezamenlijk aan fondsenwerving te kunnen werken. Stichting Grondbeheer heeft hierbij een ondersteunende rol, SKBH en SOGK zijn de trekkers van dit project. Begin 2015 is er een voortvarende stap gezet in het werven van fondsen en het masterplan is door veel verschillende partijen zeer positief ontvangen. Helaas is het niet gelukt om via deze contacten en activiteiten aanzienlijke fondsen aan te trekken. Daarnaast vroeg de dagelijkse operatie van de KBH nog te veel tijd van de bestuurders van SOGK en SKBH om gedurende het jaar constructief verder te blijven werken aan de fondsenwerving. In 2016 zal dit vanuit de KBH verder opgepakt worden. Daarnaast zijn in 2015 de contracten tussen GB en SOGK verlengd. GB heeft het land van de KBH voor 30 jaar in erfpacht uitgegeven aan SOGK. Het betreft een erfpachtcontract waaraan het opstalcontract voor de ondergrond onder de opstallen is gekoppeld. SOGK heeft aan de hand van deze nieuwe contracten haar hypotheek bij de Triodos Bank kunnen verlengen tegen betere voorwaarden waardoor SOGK nu in staat is om de hypotheek in de komende 30 jaar af te lossen. De Groenen Hof (BR) De Groenen Hof oriënteert zich al langer op mogelijkheden om uit te breiden. In eerste instantie ging het om een naastgelegen boerderij, maar deze optie lijkt moeilijk haalbaar. Inmiddels zijn de ondernemers van de Groenen Hof in gesprek met een ander landgoed waar ze mogelijk hun bedrijf in grotere vorm kunnen voortzetten. Of deze ontwikkeling echt vorm krijgt zal in 2016 duidelijk worden. Mogelijk valt de huidige pachtgrond van de Groenen Hof dan vrij. GB pacht deze grond van ASR en heeft hiervoor een insteek voldaan. Er is in deze omgeving veel vraag naar grond en de verwachting is dat het vrijvallen van de grond geen financieel risico oplevert. GB zal er alles aan doen om deze grond weer onder te brengen bij een biodynamische ondernemer. 9

19 De Hooge Kamp (GD) De 3-jaren termijn waarop de canon van de Hooge Kamp aangepast kan worden, is verlopen. In plaats van verhoging op basis van indexering heeft Stichting Grondbeheer voorgesteld om te werken met het pachtmodel van Stichting Grondbeheer om de nieuwe canon vast te stellen. Na intensief overleg waarin de methode van vaststelling en de hoogte van de nieuwe canon is afgestemd is de nieuwe canon vanaf mei 2015 ingegaan. De Vrolijke Noot (DR) De 3-jaren termijn waarop de canon van de Vrolijke Noot aangepast kan worden, is verlopen. In plaats van verhoging op basis van indexering heeft Stichting Grondbeheer voorgesteld om te werken met het pachtmodel van Stichting Grondbeheer om de nieuwe canon vast te stellen. Na intensief overleg waarin de methode van vaststelling en de hoogte van de nieuwe canon is afgestemd is de nieuwe canon vanaf mei 2015 ingegaan. In 2015 werd daarnaast duidelijk dat de beoogde kandidaat voor de overname van de Vrolijke Noot niet verder wilde. De huidige ondernemers Harrie en Lucie gaan vanaf begin 2016 op zoek naar een nieuwe kandidaat om hun bedrijf over te nemen. GB heeft hier een beperkte rol in maar er is wel regelmatig contact over het proces en waar nodig biedt GB ondersteuning en advies. De Zonnehorst (OV) In 2015 werd daarnaast duidelijk dat de beoogde kandidaat voor de overname van de Zonnehorst niet verder wilde. De huidige ondernemers Henk en Hillie zijn eind 2015 gestart met het zoeken naar een nieuwe kandidaat. GB heeft hier een beperkte rol in maar er is wel regelmatig contact over het proces en waar nodig biedt GB ondersteuning en advies. 10

20 5. Communicatie In 2015 richtte GB zich op drie kernpunten: Jaar van de Bodems (5.1), Doelen en middelen (5.2) en Nieuwsmomenten (5.3). In de betreffende paragrafen staan de voorgenomen targets benoemd. Elke paragraaf begint met een overzicht van doelstellingen uit het jaarplan, waarna de voortgang kort wordt toegelicht. 5.1 Jaar van de Bodems Naamsbekendheid vergroten Met minimaal 4 commerciële bedrijven als Eosta, EkoPlaza en Triodos Bank praten over hoe zij GB in de spotlights kunnen zetten via hun communicatiekanalen Samenwerking met tenminste 3 andere maatschappelijke en non-profit organisaties versterken en opzoeken, waaronder Bionext, Down2Earth, Stichting Demeter en BD-vereniging Sponsorgeld zoeken voor de ontwikkeling van een gastles en het geven van 2 gastlessen 2 gastlessen geven op Warmonderhof en WUR en eventueel tegen vergoeding bij Estafette Academie, Kraaybeekerhof Academie, enz. Minimaal 4x publiciteit genereren in voor ons bekende tijdschriften en kranten, zoals Smaakmakend, Ekoplaza Magazine, Krant van de Aarde, Motief, DP, Ekoland, enz. Opinieartikel voor landelijke krant als spin-off van de ontwikkelde gastles LvL LvL LvL LvL, AS LvL, AS LvL, AS januari januari januari maart t/m oktober gehele jaar februari Samenwerking commerciële bedrijven Onderstaande opsomming geeft een overzicht van de acties die in gang zijn gezet of afgerond zijn. Agriton (voorjaaractie digitale nieuwsbrief) Van Iersel Compost beste compost van Nederland volgens Peet (voorjaarsactie digitale nieuwsbrief) Groene Winkel Zeist (actie op winkelvloer in lente voor De Kromme Lepel) Pachter De Zonnehorst (meesturen donateursflyer naar 300 abonnees) BD-Totaal, sponsor van pizza-ingrediënten bij de sponsorloop voor de klas die het meeste geld ophaalt. YoubeDo (online boekwinkel a la Bol.com waarbij Grondbeheer 10% van het gekochte boek krijgt, excl. btw). 11

21 Samenwerking non-profit organisaties Bionext (kennisuitwisseling over periodieke schenkingen en naamsbekendheid via hun sociale media) Stichting Demeter (aanbod voor een column over problematiek Grondbeheer, plaatsen nieuws in Demeter-info en opnemen relevante feiten van Grondbeheer in de Demeter monitor over 2014) BD-Vereniging (jaardag en samen vormgeven gastlessen) Warmonderhof (samen organiseren van de sponsorloop voor vrije grond) Antroposofische Vereniging (overleg met bestuur en meesturen donateursflyer naar alle leden) Nederlandse Vereniging voor Antroposofische Artsen (meesturen donateursflyer bij convocaat en meesturen Christina s motivatie voor Grondbeheer) Triodos Foundation (vermelding op de website) Samenwerking in gang gezet Estafette/Odin (actie op winkelvloer en in Odin tassen), heeft een langere aanlooptijd nodig, Estafette wil wel, maar zoekt nog naar de manier waarop. Fruitweelde (afstaan van marge aan Grondbeheer op nader te bepalen nieuwe product), het product komt nog niet op de markt. De Nieuwe Band (donateurswerving door adjunct-directeur in eigen bedrijf), directeur is vertrokken. Sponsorgeld zoeken voor ontwikkelen gastlessen Voor de gastles/lezing die Grondbeheer ontwikkelt over het Jaar van de Bodem is een aanvraag ingediend bij de BD-Vereniging. Deze aanvraag is gehonoreerd met een bijdrage van Ook bij de Triodos Foundation is een aanvraag ingediend van Ook deze is gehonoreerd. Zowel de BD-Vereniging als Triodos Foundation (alsook de Iona Stichting) sponsoren niet de aankoop van grond maar zijn wel zeer geïnteresseerd in projecten van Grondbeheer. Voor het communicatiejaarplan van 2016 zullen we daar op inspelen, door activiteiten meer projectmatig in te steken. Twee gastlessen geven De gastles van Grondbeheer is ontwikkeld. In de gastles wordt de combi gemaakt tussen enerzijds ons verhaal over het belang van vrije grond en anderzijds hoe je hierover kunt communiceren vanuit storytelling en een goede schenkvraag kunt stellen. De studenten worden uitgenodigd om actief sponsoren te werven in hun eigen netwerk en door middel van een sponsorloop deze toezeggingen te innen. De gastles is begin oktober gegeven aan alle voltijdstudenten en een deel van de deeltijdstudenten van de Warmonderhof (in totaal 120 leerlingen) door Annelijn Steenbruggen. Uit praktisch oogpunt konden niet alle deeltijders de gastles volgen. De les werd enthousiast ontvangen en van elke leerling is een quote 12

22 genoteerd over waarom hij/zij vrije grond belangrijk vindt. Deze quotes zijn/worden tot en met 12 november dagelijks op Facebook geplaatst. De sponsorloop is bedacht om de studenten te motiveren om zich als een ambassadeur voor Grondbeheer in te zetten in hun eigen netwerk. Om studenten nog extra te motiveren zijn er sponsoren uit het bedrijfsleven gezocht die deelname aan de sponsorloop belonen (Estafette Odin geeft elke deelnemer een goodybag) en de klas die het meeste geld ophaalt belonen (BD-Totaal sponsort de ingrediënten voor een Pizza Hut Night). Aan de student die het meeste geld ophaalt geeft Grondbeheer een koperen spade op naam van Koperen Sporen. Minimaal 4x publiciteit genereren Down2Earth (partner website van Help Humus) Bodem Anders conferentie op 20 maart 2015 (deelname aan een workshop over toegang tot grond ) Nederlandse Vereniging voor Antroposofische Artsen (NVAA) (brief over Grondbeheer als bijlage bij convocaat door Christina) Voedsel Anders (ondertekenaar van het manifest op de website) Met het opinieverhaal van De Nieuwe Rentmeester, dat geplaatst is in Trouw, hebben we in eerste instantie naamsbekendheid gegenereerd voor De Nieuwe Rentmeester maar het had een spin-off voor Grondbeheer vanwege de vele likes op Facebook en publicatie op onze eigen website. Tweemaal redactionele aandacht / naamsvermelding in Motief (mei en november) en insert van de donateursflyer Alle lokale kranten bij Bergen op Zoom naar aanleiding van de Boerenbeleving op De Kromme Lepel Tweemaal in Flevopost naar aanleiding van de sponsorloop Biojournaal met Boerenbeleving en sponsorloop Odin Special (wintereditie) Dynamisch Perspectief met jaardag en sponsorloop Trouw, plaatsing artikel in september en ingezonden reactie Opinieartikel als spin-off gastles Het opinieartikel werd enthousiast door de redactie van Trouw ontvangen en is op dinsdag 29 september geplaatst. Er is één compliment van een Trouwlezer geplaatst als reactie op het artikel en verder was er veel aandacht voor het artikel in onze eigen kanalen, met name spontane complimenten en veel bereik op Facebook (> bereikte personen). Tegelijkertijd met het opinieartikel hebben we ook een lezing over vrije grond geschreven en een goede spreker gevonden (David Borghouts, veehouder 13

23 van de Noorderhoeve), die de lezing op vrijwillige basis voor ons wil geven. Een eerste lezing is geboekt door leden van de Antroposofische Vereniging in Amsterdam en ook Warmonderhof wil ons graag een podium bieden. 5.2 Doelen en middelen Warm houden contact met huidige donateurs en achterban 4x digitale nieuwsbrief; doel: verdubbeling van 500 naar ontvangers van de nieuwsbrief Bijhouden website en Facebookpagina; doel: verdubbeling van 300 naar 600 fans Jaardag in samenwerking met de BD-vereniging 1x papieren nieuwsbrief LvL, AS LvL, AS SV LvL, AS elk kwartaal gehele jaar juni oktober Digitale nieuwsbrief 868 mensen hebben zich aangemeld voor onze digitale nieuwsbrief, t.o.v. 604 mensen in Er komen wekelijks inschrijvingen bij. De eerste digitale nieuwsbrief werd in april verstuurd. In mei stond de nieuwsbrief in het teken van de jaardag bij Kraaybeekerhof. Aan het begin van de zomer is de derde nieuwsbrief verstuurd. Doordat we mede dankzij de aardbeienactie (zie hieronder) ruim 150 nieuwe adressen hadden, hebben we de nieuwsbrief gericht op de nieuwkomer en de missie en urgentie van Stichting Grondbeheer centraal gezet. Eind november is de laatste nieuwsbrief verstuurd. Website en Facebook In 2015 hebben we onze target van 600+ fans bereikt. Mede dankzij de opinieverhalen en de sponsorloop met Warmonderhof. Om de algemene werving op de website beter te ondersteunen is de website herzien op alle sub kopjes die te maken hebben met schenken en de campagnes. Ook wordt de agenda goed bijgehouden, om regelmatig terugkeren naar de website te bevorderen. Daarnaast is de informatie over periodiek schenken aangepast. Het formulier werd als lang ervaren door onze achterban (2 A4) en is daarom ingekort tot 1 A4. Op de website wordt nu met een illustratie uitgelegd hoe periodiek schenken werkt, om overstap van donateurs te bevorderen. Jaardag De jaardag op zaterdag 20 juni op Landgoed Kraaybeekerhof was goedbezocht met zo n 80 mensen. Ook de opzet van een gezamenlijke ochtend en een vrije middag met diverse workshops beviel goed voor zowel bezoekers als bestuursleden. De samenwerking met de BD-Vereniging verliep redelijk goed. Het blijft zoeken naar een goede balans tussen voldoende zichtbaarheid en gezamenlijkheid. Al onze 14

24 relaties waren via de digitale nieuwsbrief op de hoogte gebracht van de jaardag. De 158 mensen waarvan we geen adres hebben zijn per post uitgenodigd en hebben we gevraagd om hun mailadres aan ons door te geven. Helaas werd daar slechts door een klein aantal mensen op gereageerd. 1x papieren nieuwsbrief We gaan de papieren nieuwsbrief in 2016 in januari uitbrengen. De nieuwsbrief van 2015 is daarom niet zoals daarvoor gebruikelijk in oktober uitgekomen, maar in juni, zodat er meer tijd zit tussen de nieuwsbrief van 2015 en In de nieuwsbrief hebben we mensen geïnformeerd over de nieuwe wervingsplannen van de voorzitter en blijven we systematisch attenderen op de voordelen van periodiek schenken. Extra: nieuwe flyer voor het werven van algemene donateurs Omdat de donateursfolder zowel gedateerd als bijna op was, hebben we een nieuwe wervingsfolder gemaakt om algemene donateurs te werven. Extra: databeheer van onze relaties Het donateursbeheer is uitbesteed aan communicatiebureau Giftkikker. Het beheer van onze eigen relaties was nog steeds vrij kwetsbaar in die zin dat slechts 1 bestuurslid toegang tot de database had en ook uitsluitend haar eigen relaties daarin bijhield. In de zomerperiode hebben we geïnvesteerd in aanpassingen aan deze Access database en een handleiding gemaakt hoe relaties toe te voegen dan wel te wijzigen. Het daadwerkelijk doorgeven dan wel invoeren van de relaties blijft een aandachtspunt voor de bestuursleden. Relaties ontvangen in de regel onze papieren nieuwsbrief en de digitale nieuwsbrieven (per post dan wel digitaal) en speciale informatie, bijvoorbeeld bij een nieuwe campagne. Extra: aanpassingen in verband met verhuizing Grondbeheer naar Driebergen De aanpassingen van de gegevens op briefpapier en materialen zijn voor het grootste deel in 2015 gedaan. Een aantal communicatiematerialen, waaronder de enveloppen moet nog bestickerd, dan wel opnieuw besteld worden, wat vanwege budgettaire redenen is uitgesteld tot

25 6. Fondsenwerving In het Jaar van de Bodems zetten we in op drie sporen: werven van grote schenkers (6.1), omzetten van de huidige donateurs in periodieke schenkers (6.2) en het verdubbelen van het aantal donateurs (6.3). Daarnaast zal er veel extra aandacht zijn voor de campagnes en dan met name voor Landgoed Kraaybeekerhof (6.4). In de betreffende paragrafen staan de voorgenomen targets benoemd. 6.1 Werven van grote schenkers Werven van grote schenkers Werven van 5 grote schenkers KvB, SV, LvL, MvT gehele jaar In 2015 zijn een aantal grote(re) schenkingen binnengekomen: Een periodieke schenking van ( per jaar). Twee periodieke schenkingen met leningen van (en een kwijtschelding van per jaar) en een periodieke schenking met lening van (en een kwijtschelding van per jaar). Daarnaast is er een toezegging gekomen van iemand die Stichting Grondbeheer in zijn testament wil gedenken door het schenken van ofwel eigen grond ofwel het geld dat de grond bij verkoop opbrengt. Leden van de RvT en het bestuur zijn gestart met het werven van (grote) schenkers in hun netwerk. In de proactieve face-to-face werving van grote schenkers zijn in 2015 geen resultaten behaald. Het bestuur van Grondbeheer en de voorzitter van de RvT hebben meerdere gesprekken gevoerd met Ted van den Bergh van de Triodos Foundation. Ted wil zich inzetten om Stichting Grondbeheer aan tafel te krijgen met grote vermogensfondsen. Op dit aanbod is nog niet concreet ingegaan. Wel wordt Ted op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op het gebied van obligaties. 6.2 Omzetten van de huidige donateurs in periodieke schenkers Omzetten van 60 huidige donateurs in periodieke schenkers Persoonlijke brief naar huidige donateurs sturen en gesponsorde incentive aanbieden als mensen overstappen op periodiek schenken en hun jaarbedrag verhogen; doel: 20% van de donateurs stappen over LvL, AS januari 16

26 In het eerste kwartaal zijn alle donateurs die 3 jaar of langer een schenking hebben gedaan benaderd om periodieke schenker te worden via de overeenkomst periodiek schenken. Grondbeheer heeft nu zo n 60 periodieke schenkers met toegezegde (en nog niet ontvangen) schenkingen van bijna voor de komende jaren. Zo n 10 periodieke schenkingen zijn voor onbepaalde tijd afgegeven. De eerste periodieke schenkers zijn in 2011 begonnen, wat betekent dat deze mensen hun laatste schenking overmaken of hebben overgemaakt in Er is een folder gemaakt over periodiek schenken met een lening, omdat dit voor sommige mensen een aantrekkelijker manier van periodiek schenken is. Dit is een goede zet geweest, aangezien we 3 grotere periodieke schenkingen op die manier hebben binnengekregen. 6.3 Verdubbelen van het aantal donateurs Een verdubbeling van 300 naar 600 donateurs Inzet van 20 (jonge) ambassadeurs (bv. studenten Warmonderhof en WUR) die donateurs werven tegen vergoeding Donateurs werven op Hoofd, Hart en Handen dag van Triodos Bank Donateurs werven in eigen netwerk LvL, AS LvL, SV RvB, RvT maart juni gehele jaar Ambassadeurs Tijdens de BioBeurs is een start gemaakt met het werven van ambassadeurs. Er zijn vier aanmeldingen binnengekomen, waarvan 2 oud-studentes van de WUR. Op de jaardag hebben zich nog twee mensen gemeld als ambassadeur. Het werven en het leggen van contact met de potentiële ambassadeurs blijkt een tijdsintensieve activiteit. Met één ambassadeur (Jeroen Boland) waren afspraken gemaakt voor 2015 voor de werving in zijn netwerk tegen een fee per geworven donateur. Hier is geen resultaat uit gekomen. Er is samenwerking gezocht met de Warmonderhof om te kijken op welke manier studenten van de Warmonderhof geënthousiasmeerd kunnen worden om voor hun eigen toekomstige vrije grond te werven. Deze samenwerking is concreet geworden in de sponsorloop, die op 12 november gehouden is. Er hebben zo n 75 studenten deelgenomen en zij hebben binnen hun eigen netwerk naar sponsoren gezocht. Bij elkaar hebben deze sponsoren meer dan opgebracht. We hebben het als een heel succesvolle dag ervaren en als een zeer goede laatste activiteit van bestuurslid Loes van Loenen. Hoofd, Hart en Handen dag Kees van Biert en Severijn Velmans hebben deelgenomen aan deze dag en hebben met veel relaties van GB gesproken. Er zijn geen donateurs geworven op deze dag. 17

27 Donateurswerving Begin februari hebben 157 eenmalige schenkers een brief ontvangen met de vraag of zij vaste donateur willen worden. In het tweede kwartaal hebben alle mensen die nog geen bijdrage voor 2015 hadden overgemaakt een brief ontvangen bij de nieuwsbrief. Het aantal donateurs, inclusief de periodiek schenkers is nu naar 150 toegenomen. Het totale aantal mensen die doorlopend, dan wel eenmalig aan Grondbeheer schenkt is 624. Het bestuur van Grondbeheer blijft het moeilijk vinden om zelf donateurs te werven. De drempel om geld te vragen voor vrije grond blijft hoog. De nieuwe donateursfolder kan een goede hulp zijn. Deze is voor het eerst uitgedeeld op de jaardag en heeft mede dankzij het meesturen met Motief al redelijk wat nieuwe donateurs opgeleverd. 6.4 Campagnes Campagnes Masterplan voor Landgoed Kraaybeekerhof waarbij Grondbeheer en Kraaybeekerhof samen gaan werven voor grond (4/7) en gebouwen en nieuwbouw (3/7). Doel is gezamenlijk 1 mln. euro op te halen. 250 bezoekers op de boeren picknick bij De Kromme Lepel 2x een actie voor schenkingen via de digitale nieuwsbrief en FB; met als doel: 60 nieuwe schenkers/adressen (20% groei) SV, LvL LvL LvL, AS gehele jaar september voorjaar, zomer Masterplan Kraaybeekerhof Zie hoofdstuk 4.2. Boerenbeleving De Kromme Lepel Op zondag 27 september was het open dag op De Kromme Lepel. Het was een dag met diverse workshops, waarbij ook gepicknickt kan worden. Tijdens de open dag is 108 vierkante meter grond vrijgemaakt, door de 50 bezoekers. Deze activiteit is meer een open dag voor De Kromme Lepel dan dat het een fondsenwervende activiteit is voor Grondbeheer. Bij de Groene Winkel in Zeist hebben we op zaterdag 13 juni een succesvolle actie gehad, waarbij 377 vierkante meter grond werd vrijgemaakt bij tuinderij De Kromme Lepel. Aan klanten werd gevraagd om een eenmalige gift voor vrije grond en als beloning kregen deelnemers aardbeien van De Kromme Lepel voor slechts 1 euro per bakje. 18

28 Digitale nieuwsbrief In de digitale nieuwsbrief van het voorjaar is een actie voor De Kromme Lepel opgenomen, waaraan mensen kunnen meedoen als ze 6 euro overmaken ten behoeve van vrije grond voor De Kromme Lepel. Er was geen respons op deze actie. Een tweede actie heeft nog niet plaatsgevonden en zal ook niet plaatsvinden. Dit met name omdat de respons gering blijft en de inzet om goede incentives te vinden hoog is. 7. Samenwerking In het Jaar van de Bodems zetten we in op samenwerking met andere partijen om zo meer zichtbaarheid te krijgen. Zie paragraaf 5.1 voor een opsomming. Aan het begin van het jaar vond een eerste overleg binnen de BD-sector plaats, dit naar aanleiding van een vraag van Hans-Piet van Sprang of de BD-sector op o.a. communicatie vlak niet meer met elkaar kan optrekken. Grondbeheer was hierbij aanwezig. Eind juni waren de drie leden van de Raad van Bestuur aanwezig op de verjaardag van Eosta, die door middel van een congres in het teken stond van bodems. Het congres was een goede gelegenheid om het netwerk te versterken en te vergroten. Begin oktober vond het Demeter congres plaats. Ook hier was Grondbeheer aanwezig om te netwerken. 19

29 Bijlage I Bestuurssamenstelling Raad van Bestuur Naam Functie Nevenfuncties in relatie tot Grondbeheer Kees van Biert Voorzitter Voorzitter Raad van Bestuur Stichting DNR Loes van Loenen Lid Lid Raad van Bestuur Stichting DNR Severijn Velmans Secretaris / Secretaris Penningmeester Raad van Bestuur Stichting DNR Penningmeester Secretaris Penningmeester Raad van Bestuur Stichting Onroerend Goed Kraaybeekerhof Raad van Toezicht Naam Functie Nevenfuncties in relatie tot Grondbeheer Max Rutgers van Rozenburg Christina van Heek van Tellingen Voorzitter Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Kingfisher Foundation - foundation for Phenomenology and Goethean Science Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Widar Beheer Penningmeester Stichting Etica da Terra Europe CEO Images for the Thought BV Lid Lid Raad van Toezicht Olmen Es Lid Raad van Toezicht Stichting Urtica de Vijfsprong Ronald van der Giessen Lid Lid Raad van Toezicht St. Landgoed de Reehorst Lid Beleggingscie St. Landgoed Linschoten Lid Raad van Commissarissen BOEi B.V. Voorzitter Beneficiantenraad De Lotto Lid Raad van Advies Form International Willem Meijers Lid Lid Raad van Bestuur Stichting Landschapsbeheer Gelderland 20

30 Bijlage II Rooster van aftreden RvB Conform artikel 5 van de statuten worden de minimaal 3 en maximaal 5 leden van Bestuur door de Raad van Toezicht benoemd voor een periode van 5 jaar. De leden van de Raad van Bestuur zijn onbeperkt herbenoembaar. Raad van Bestuur Inschrijving KvK Datum aftreden Termijn Kees van Biert e Severijn Velmans e Loes van Loenen e RvT De zaken ten aanzien van de Raad van Toezicht worden geregeld in artikel 9 van de statuten. Daarin wordt bepaald dat de RvT uit tenminste drie leden bestaat. Een maximaal aantal wordt niet genoemd. De leden van de RvT worden door de RvT benoemd voor een periode van vijf jaar. Ze zijn ten hoogste eenmaal herbenoembaar. Raad van Toezicht Inschrijving KvK Datum aftreden Termijn Max Rutgers e en laatste Christina van Tellingen e Ronald van der Giessen e Willem Meijers e 21

31 Bijlage III Staat van baten en lasten STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2015 BATEN werkelijk begroot werkelijk Baten uit eigen fondswerving (b) Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten Som der baten (d) LASTEN Besteed aan doelstelling (c) Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving (a) Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie Som der lasten RESULTAAT Resultaatbestemming Toevoeging/onttrekking aan: - continuïteitsreserve bestemmingsreserve * * Voor een specificatie verwijzen wij naar pagina 54. Procentueel aandeel kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving (a:b) 8,7% 34,1% 17,3% Procentueel aandeel lasten besteed aan doelstelling ten opzichte van baten (c:d) 32,1% 54,8% 45,9% Volgens de voorschriften van het CBF dienen de kosten voor eigen fondsenwerving gemiddeld over 3 jaar minder te zijn dan 25% van de baten uit eigen fondsenwerving. Het driejaarsgemiddelde over 2015 bedraagt 20% ( %). 22

32 Bijlage IV Aangesloten bedrijven 23

33 III JAARREKENING Pagina 32

34 BALANS PER 31 december december 2014 ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Pagina 33

35 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw 31 DECEMBER december december 2014 PASSIVA Reserves en fondsen Continuïteitsreserve Bestemmingsreserve Langlopende schulden Kortlopende schulden Pagina 34

36 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2015 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw BATEN werkelijk begroot werkelijk Baten uit eigen fondswerving (b) Rentebaten en baten uit beleggingen Overige baten Som der baten (d) LASTEN Besteed aan doelstelling (c) Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving (a) Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie Som der lasten RESULTAAT Resultaatbestemming Toevoeging/onttrekking aan: - continuïteitsreserve bestemmingsreserve * * Voor een specificatie verwijzen wij naar pagina 62. Pagina 35

37 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2015 Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw werkelijk begroot werkelijk Procentueel aandeel kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving (a:b) 8,7% 34,1% 17,3% Procentueel aandeel lasten besteed aan doelstelling ten opzichte van baten (c:d) 32,1% 54,8% 45,9% Volgens de voorschriften van het CBF dienen de kosten voor eigen fondsenwerving gemiddeld over 3 jaar minder te zijn dan 25% van de baten uit eigen fondsenwerving. Het driejaarsgemiddelde over 2015 bedraagt 20% ( %). Pagina 36

38 TOELICHTING ALGEMEEN Waarderingsgrondslagen Algemene grondslagen Alle in de jaarrekening vermelde bedragen luiden in euro's. Daar waar nodig geacht zijn de vergelijkende cijfers 2014 voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. De jaarrekening is opgesteld conform Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingenen en Titel 9 Boek 2 BW. Grondslagen van waardering van de balans (Im-)materiële vaste activa (Im-)materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met de daarover berekende afschrijving. De afschrijvingen geschieden naar tijdsgelang en worden berekend door middel van een vast percentage van de verkrijgingsprijs minus eventuele restwaarde. Het percentage is gebaseerd op de geschatte economische levensduur. Financiële vaste activa Beleggingen (houtopstand) zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel lagere opbrengstwaarde per balansdatum. Beleggingen (effecten) zijn gewaardeerd tegen actuele waarde per balansdatum. Waardering van onder de financiële vaste activa opgenomen vorderingen geschiedt tegen nominale waarde, zo nodig onder aftrek van een voorziening wegens oninbaarheid. Vlottende activa De vorderingen en overlopende activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde, zo nodig onder aftrek van voorzieningen wegens oninbaarheid. Overige activa worden, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde. Schulden Schulden en overlopende passiva zijn, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde. Pagina 37

39 TOELICHTING ALGEMEEN Niet in de balans opgenomen verplichtingen De niet in de balans opgenomen verplichtingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Grondslagen van de resultatenrekening Ten aanzien van het bepalen van het resultaat geldt, dat winsten zijn verantwoord in het jaar, waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen worden ten laste van het resultaat gebracht, zodra zij voorzienbaar zijn. In de toelichting op de staat van baten en lasten worden de kosten gepresenteerd als kostensoort. In de staat van baten en lasten worden de kosten verdeeld op basis van hun bestemming. Zie hiertoe ook model C waarin de kosten worden verdeeld conform Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen. Pagina 38

40 KASSTROOMOVERZICHT Operationele activiteiten Resultaatbestemming Afschrijvingen Mutaties in het werkkapitaal Mutatie overige vorderingen Mutatie overige schulden Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringsactiviteiten Materiële vaste activa Financiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten Financieringsactiviteiten Mutatie langlopende schulden Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Recapitulatie Stand per 31 december Liquide middelen Stand per 1 januari Liquide middelen Pagina 39

41 IV SPECIFICATIES Pagina 40

42 TOELICHTING OP DE BALANS ACTIVA VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa 1. Basisstructuur pachtrelaties Boekwaarde per 1 januari Afschrijving Boekwaarde per 31 december Huisstijl en materialen Boekwaarde per 1 januari Afschrijving Boekwaarde per 31 december Totaal immateriële vaste activa Het afschrijvingspercentage dat is gehanteerd voor de immateriële vaste activa bedraagt 20%. Een nadere specificatie van de immateriële vaste activa bevindt zich in ons dossier. Pagina 41