Het werk van de voedselbanken in beeld. Feiten en Fabels ontrafeld. Komt een vrouw bij de voedselbank... Toegelicht: Armoede in Nederland

Transcriptie

1 Het werk van de voedselbanken in beeld Feiten en Fabels ontrafeld Toegelicht: Armoede in Nederland Pag 4 Nando (11) doet mee aan de armoede challenge Pag 5 Komt een vrouw bij de voedselbank... Pag 12 1

2 Onze Visie Visie, kernwaarden en doelstellingen Voedselbanken Nederland In Nederland leeft meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. De voedselbanken helpen de armsten door ze tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. Om onze klanten van eten te kunnen voorzien, werken wij samen met bedrijven, instellingen, overheden en particulieren. Zo zorgen we er samen voor dat armoede wordt bestreden, voedseloverschotten verdwijnen en het milieu minder wordt belast. Om de zelfredzaamheid van onze klanten te vergroten, werken we samen met lokale organisaties die onze klanten helpen om weer op eigen benen te staan. Voedselhulp moet immers altijd tijdelijk zijn. Onze Kernwaarden We werken uitsluitend met vrijwilligers We verstrekken voedsel dat door anderen gedoneerd wordt We verstrekken zoveel mogelijk gezond voedsel We verstrekken uitsluitend gratis voedsel We verdelen het voedsel zo eerlijk mogelijk We zijn neutraal en onafhankelijk ( burgers voor burgers ) We zijn transparant in onze verantwoording Onze Hoofddoelstellingen Het bieden van directe voedselhulp aan de armste mensen Het voorkomen van verspilling van goed voedsel De eindejaarsactie van Onlinesupermarkt PicNic heeft een prachtig resultaat gehad voor de voedselbanken: producten! Losse producten: Havermout: 990, Zonnebloemolie: 609 Tomatensoep: 1318, Speculaas: 1562 Maaltijdpakketten: Pasta rode saus pakket: 1840 x 3 producten = 5520, Kerrierijst met boontjes pakket: 2839 x 3 producten = 8517, Pannenkoeken pakket: 3162 x 3 producten = 9486 Snijbonenstamppot pakket: 1297 x 3 producten = 3891 Totaal: producten voor de voedselbanken. Albert Heijn: Een deel van onze overgebleven producten gaat naar de voedselbanken. We doneren vooral verse producten die een te korte houdbaarheidsdatum hebben om nog in de winkels te kunnen worden verkocht. Zo wordt sinds 2017 vlees dat de houdbaarheidsdatum nadert ingevroren en daarna geleverd aan de voedselbank. Ook houdbare producten die uit het assortiment gaan, vinden hun weg naar de voedselbanken. In 2017 ging het om meer dan 2 miljoen producten. Lidl doneert samen met haar klanten een groots kerstpakket aan de voedselbank. In totaal producten, zo n 9 vrachtwagens worden bij verschillende distributiecentra door heel het land afgeleverd. Kers(t)verse ambassadeur Herman den Blijker nam vandaag de eerste vracht feestelijk in ontvangst, samen met een cheque van euro voor de opbrengst van de statiegeldactie waarbij Lidl-klanten hun statiegeld doneren aan de voedselbanken. 2 3

3 Toegelicht:Armoede in Nederland In Nederland leven 1,1 miljoen mensen in armoede (gebruik makend van de nietveelmaar-toereikend criterium). In totaal zijn dat ruim huishoudens waar ruim minderjarige kinderen opgroeien Dat is 1 op de 9 kinderen Tienduizenden kinderen zitten dagelijks met honger in de klas. Er is een diversiteit in het klantenbestand: ZZP-ers, MKB-ers, langdurig zieken maar ook mensen met (hypotheek) schulden. Op de website staat een document met meer feiten over armoede. Nibud hanteert de basisbehoeftengrens; mensen moeten rond komen met een bedrag dat onder deze grens ligt. 4 Nando (11) leeft een week in armoede: Ik wil ervaren hoe arme gezinnen leven DEN BOSCH - Die lekkere snoepjes negeren, even niet met de auto naar school en een eigen YouTubekanaal. Zie Nando Coense eens als een trein gaan bij de Armoede Challenge. Het was zijn moeder die het laatste zetje gaf, maar Nando Coense wilde het bovenal zélf aangaan: de Armoede Challenge in Den Bosch.,,Ik zit in groep zeven en merk soms dat kinderen uit arme gezinnen bij het middageten weinig of geen eten bij zich hebben. Dat vind ik erg om te zien. Ik wilde graag ervaren hoe zij leven en omgaan met geld. En dus moeten Nando, zijn ouders en twee broers het een week zien te rooien met 85 euro. De Armoede Challenge begon zaterdag en duurt tot en met vrijdag. Het initiatief komt van Lesha Bosman, kandidaat-gemeenteraadslid voor de PvdA. Met dit initiatief wil ze Bosschenaren laten ervaren hoe het is om van een sociaal minimum te leven en hoopt ze in de Bossche politiek aandacht te krijgen voor armoede. Ongeveer veertig stadsgenoten doen mee aan de Armoede Challenge. Onder wie dus de familie Coense. En die vindt dat best even wennen.,,eerst wilden we per dag tien euro uitgeven, maar dat lukte niet, zegt Nando, die al doende wijzer wordt.,,het is slimmer om op de acties te letten en op de kortingstickers. Zo heb je drie-pakken-voor-de-prijs-van-één-acties, en daar kun je dan een paar dagen van eten. Wel handig, maar nu eten we wel een paar dagen hetzelfde. Ook eten we minder gezond. Het is goedkoper om een broodje hamburger te maken dan een salade met verse groenten. Lopen en fietsen Nando is al een heuse koopjesjager.,,ik ga elke keer mee boodschappen doen. Dan kijk ik heel goed in de schappen naar wat nou écht het goedkoopst is. Ik heb er een sport van gemaakt. Ook heb ik een YouTubekanaal gemaakt waarop ik in video s uitleg wat de Armoede Challenge inhoudt. Die heeft ook minder leuke kanten.,,het is super koud nu en dan wil ik graag met de auto naar school. Maar we hebben nu nog twintig euro over: dat is ons restpotje. Als de benzine op is, moeten we gaan lopen of fietsen. Dat is wat minder leuk. Ook kun je niet zomaar pakken waar je zin in hebt. Nando wil het liefst nog twee weken doorgaan met de challenge.,,maar dat moeten we thuis nog even overleggen, zegt moeder Desiree Coense (38).,,Nando is erg fanatiek. Als hij ergens voor gaat, zet hij zich voor honderd procent in. Zijn broers vinden het na een week wel mooi geweest. Zij balen dat de snoeppot halverwege de week op is en willen gewoon pakken waar ze zin in hebben. 5

4 Financiële toekenningcriteria die de voedselbanken hanteren Per 1 januari 2018 zijn de toelichtingscriteria verruimd. De bedragen in de tabel betreft het zgn. leefgeld van een huishouden: grofweg is dat de som van alle inkomsten Vast bedrag per huishouden 130 Toeslag per inwoner in huishouden 85 1-persoons HH 215 van een huishouden minus uitgaven als huur, belasting, vaste lasten. Op de website staat het nauwgezet geformuleerd. 2-persoons HH persoons HH persoons HH 470 Etc. Etc. Voedselverspilling in Nederland Voedselverspilling in Nederland bedraagt jaarlijks zo n 1,8 tot 2,7 miljoen ton, dat is voedsel t.w.v. 5 miljard euro! De helft wordt verspild bij mensen thuis en de ander helft bij de voedsel (-verwerkende) bedrijven. De voedselbanken richten zich primair op de overschotten bij de bedrijven en supermarkten. Voedselbanken zamelen 1 à 2 % van deze verspilling in. Een moeder met 2 kinderen die maximaal 13,- per dag voor eten, drinken, kleding, verjaardagen, sinterklaas, schoolreisjes, sparen voor kapotte wasmachine e.d. heeft. De reden dat de voedselbanken zo streng moeten zijn eigenlijk veel te streng is dat zij bij deze grenzen alle klanten nog van een gewenst voedselpakket kunnen voorzien. We streven ernaar wekelijks 25 gezonde eenheden in een voedselpakket te stoppen. De voedselbanken willen de grenzen graag versoepelen maar verwachten dan een zodanig grote toeloop dat niet meer aan iedere klant een volwaardig voedselpakket Een gezin bestaande uit 5 personen (2 volwassenen en 3 kinderen) dat moet rondkomen met zo n 20,- dag. Een uitgebreide tabel met criteria staat op kan worden verschaft. Voedselverwerving blijft daarom prioriteit nummer 1. Bij de aanmelding bij de voedselbank zijn vrijwel altijd professionele hulpverleners betrokken. Het verstrekken van een voedselpakket is immers bedoeld als noodhulp. Doordat er professionele hulpverleners bij de aanvraag betrokken zijn, wordt er breder gekeken naar de problemen die spelen rondom het betreffende gezin en kan er ook gewerkt worden aan structurele oplossingen. Kortom geen pakket zonder hulpverleningstraject. De ervaring leert dat de klanten van de voedselbanken gemiddeld minder dan een jaar lang een voedselpakket krijgen. Daarna is er een zodanige verbetering bewerkstelligd dat men niet meer voldoet aan onze financiële criteria om in aanmerking te komen voor een voedselpakket Op de website staat een document met meer feiten over voedselverspilling. Per Persoon, per jaar wordt kg (= 287) voedsel door consumenten verspild 6 7

5 Over onze organisatie Ambassadeur René Froger Voedselbanken Nederland is een vereniging (Vereniging van Nederlandse Voedselbanken), opgericht 15 mei 2013 en is een voortzetting van haar voorganger: Stichting Voedselbanken Nederland. Voedselbanken Nederland is de landelijke, overkoepelende organisatie van alle voedselbanken in Nederland. Elke voedselbank die lid is heeft zich gecommitteerd aan het door de Algemene Ledenvergadering vastgestelde Voedselbank Reglement waarin de beleidsuitgangspunten en afspraken zijn vastgelegd. Zo n 3 keer per jaar komen de leden bijeen in een Algemene Ledenvergadering. Daar worden de belangrijke besluiten genomen. Het bestuur wordt gekozen door de leden en bestaat uit 10 personen. Iedereen heeft een eigen portefeuille. Het bestuur vergadert maandelijks en implementeert o.a. het door de Algemene Ledenvergadering vastgestelde beleid. Om de voedselbanken goed te kunnen ondersteunen is er een landelijk Voedselbank Servicecentrum dat een centrale kantoor- en vergaderlocatie heeft in Houten. Dit Servicecentrum dient ook als aanspreekpunt voor mensen en organisaties die contact willen opnemen met de landelijke voedselbank-organisatie. René Froger is sinds 2008 ambassadeur van Voedselbanken Nederland. In 2018 werd Herman den Blijker benoemd tot ambassadeur. Er zijn de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet om de voedselbanken te professionaliseren. De 168 voedselbanken worden geheel door vrijwilligers gerund. Niemand wordt betaald. We kunnen niet verwachten dat alle voedselbanken de professionaliseringsslag allemaal even snel kunnen maken. Dit zal nog de nodige inspanning vereisen. Hierbij is op alle niveaus hulp van harte welkom! Ambassadeur Herman den Blijker Samen kunnen we ervoor zorgen dat er voldoende gezond en mooi voedsel wordt ingezameld. Daar wil ik me voor inzetten. Voor alle voedselbanken in Nederland. Met de komst van Herman den Blijker beschikt Voedselbanken Nederland nu over twee ambassadeurs. Zowel Herman als René Froger worden ingeschakeld voor landelijke activiteiten die voldoen aan overeengekomen criteria. Toen ik officieel als Ambassadeur van Voedselbanken Nederland benoemd werd, heb ik de belofte gedaan om vanuit mijn hart de broodnodige boodschap van de voedselbank bij heel veel Nederlanders onder de aandacht te brengen. Dat het fenomeen verborgen armoede in Nederland enorm leeft in de Nederlandse samenleving, is wel gebleken in mijn tv-programma Effe geen cent te makken. 8 9

6 De voedselpakketten Als voedselbanken willen we graag elke week een voedselpakket samenstellen waarin de schijf van vijf in voldoende mate is vertegenwoordigd. Omdat dit nu nog niet altijd mogelijk is, zijn we primair op zoek naar producten die passen binnen deze schijf van vijf. Als we daarnaast in zeer beperkte mate ook snoep en snacks aan het pakket kunnen toevoegen is dat prima. Ons ideale boodschappenlijstje ziet er als volgt uit: Groente of fruit in blik of pot Volkoren pasta Couscous Zilvervlies- of meergranenrijst Peulvruchten uit blik of pot (bijvoorbeeld: bruine/ witte/kidney bonen, linzen, kikkererwten) Houdbare magere of halfvolle zuivelproducten 20+ Smeerkaas Eieren Olie (Met dank aan de VU) het kost ongeveer 5 euro om een voedselpakket samen te stellen Voordelen voor een onderneming die voedseloverschotten aan de voedselbank verstrekt Financiëel (het is goedkoper) Het voedsel hoeft niet meer vernietigd te worden waardoor er geen vernietigingskosten zijn; Er is altijd wel een voedselbank in de buurt (kleinere afstanden), dus transport is goedkoper; Voedselbanken hebben de ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) status. Donateurs mogen hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting. Voedselveiligheid Waarborgen voedselveiligheid Sinds de oprichting bestaat er een nauwe samenwerking tussen de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) en de voedselbanken. De NVWA beschouwt de voedselbanken als een formule hetgeen wil zeggen dat het bestuur van Voedselbanken Nederland er op wordt aangesproken als er ergens bij een voedselbank (belangrijke) zaken op het gebied van voedselveiligheid niet op orde zijn. De voedselbanken werken volgens het Handboek Voedselveiligheid dat werd vastgesteld in overleg met de NVWA. Maatschappelijk Doneren past in beleid van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Door voedsel te schenken aan de voedselbanken wordt het milieu niet belast en werkt een organisatie mee aan het voorkomen van het weggooien/vernietigen van goed voedsel De onderneming helpt de allerarmste mensen in de samenleving Een onderneming kan gebruik maken van onze ervaringen over de (on-) mogelijkheden om producten toch nog geschikt te maken voor humane consumptie

7 Komt een vrouw bij de voedselbank... Geen werk, toeslagen die terugbetaald moeten worden - voor je het weet stapelen de onbetaalde rekeningen zich op. Anne Mieke Baudoin (62) liep tweeënhalf jaar bij de voedselbank en kon zo haar schulden aflossen. Ze vertelt wat er misging. Ik pik je op het station op, laat Anne Mieke daags tevoren weten. Naast haar Suzuki Alto wacht ze me op. Een mooie, slanke Indische vrouw, goed gekleed. Al jaren single en moeder van drie volwassen kinderen, die het huis uit zijn. Haar ogen stralen, ze heeft een warme lach. Sinds een maand heeft Anne Mieke geen schulden meer. Ze is nu een jaar uit de voedselbank en dat wil ze vieren. Ik trakteer op een lunch, zegt ze lachend. Haar auto parkeert ze voor een biologisch eetcafé in de binnenstad van haar woonplaats Hoorn. Ik voel me een beetje bezwaard. Hoe kan ik een lunch aannemen van iemand die net uit de schulden is, nog niet zo lang geleden van de voedselbank gebruik heeft gemaakt en van een bijstands- uitkering leeft? Want werken lukt niet meer: Anne Mieke heeft COPD, een chronische longziekte. Meid, ik voel me schatrijk. Ik wil dat je de lunch aanneemt. Ik vind het zo leuk dat ik dit weer kan doen, verzekert ze me stellig. Ze heeft een mazzeltje met de energierekening. Een teruggave. Allebei kiezen we een heerlijk broodje oude kaas, zij met carpaccio erbij. De schaal met vers fruit delen we. Anne Mieke geniet van haar nieuwe start, hoewel ze het ook nog eng vindt. Ik durf nog steeds niet alles te kopen. Een paar jaar moest ik rondkomen van nog geen 25 euro per week. 12 Wat eraan voorafging Begin 2013 viel er een brief van de Belastingdienst op de mat. Ik had te veel huur- en zorgtoeslag ontvangen over Daar kwam nog een lening bij; van 2008 tot en met 2010 had ik geld geleend van het Zelfstandigenloket om een eigen bedrijfje te starten. Die lening werd pas in 2012 belast en bij mijn inkomen opgeteld. Ik wist dat helemaal niet. Maar net dat jaar was ik bijna fulltime bij de benzinepomp gaan werken, omdat het me niet lukte om mijn inkomen uit mijn eigen bedrijf te halen. De te veel ontvangen huur- en zorgtoeslag moest ik terugbetalen. En dan zul je net zien dat alles samenvalt. Het werk bij de pomp werd fysiek te zwaar. Ik was vaker ziek en kwam in de bijstand terecht. De onbetaalde rekeningen stapelden zich op: achterstand in de huur, eigen risico zorgverzekering, een hoge jaarafrekening energiekosten, en kennelijk had ik ook nog te veel aan bijstand ontvangen. Ik schrok iedere keer als er een rekening op de deurmat lag. Ik maakte de enveloppen niet meer open; stopte ze in een plastic tas, die ik diep in de kast opborg. Na maanden stonden de deurwaarders op de stoep. Ik deed niet open. Van al die schulden en daar komen de incasso- en deurwaarderskosten bovenop sliep ik nauwelijks. Ik voelde me depressief, maar liet dit aan niemand merken. Voor de buitenwereld bleef ik de gezellige Anne Mieke, die altijd anderen helpt. Mijn eigen problemen besprak ik niet, misschien ook wel omdat ik me schaamde. Mijn kinderen vertelde ik het ook niet direct. Als moeder belast je de kinderen daar niet mee. Ik trof zelf afbetalingsregelingen, want ik wilde absoluut de schuldsanering niet in. En nu ga je hulp vragen! Een jaar wist ik me overeind te houden. Ik overleefde. Liep twee folderwijken en betaalde zo veel mogelijk af. Eten was er nauwelijks. s Avonds at ik meestal brood met smeerkaas of de goedkoopste kaas die in de supermarkt te vinden was. Als het gehakt in de aanbieding was, kocht ik een kilo voor twee euro en maakte voor de hele week gehaktballen. Maar mondjesmaat zag ik mijn schulden slinken. Vaak moest ik schuiven met geld, betaalde ik de ene maand de huurachterstand af en de andere maand de energierekening. Je kunt je geld maar één keer uitgeven. Van de stress viel ik af. In die periode belandde ik in het ziekenhuis vanwege mijn ziekte. Ik woog nog maar 46 kilo. Ik werd verzorgd, kreeg warme maaltijden en aandacht. Dat was het moment waarop ik dacht: en nu ga je hulp vragen! Eenmaal thuis belde ik met de voedselbank en maakte een afspraak. Met een tas vol papieren de huurovereenkomst, de lijst met schulden kwam ik aan. Als ik aan dat moment terugdenk, kan ik nog janken. Maar ik werd op mijn gemak gesteld en met respect behandeld, niet veroordeeld. Alles viel van me af. De volgende dag kon ik mijn pakket al ophalen. Ik was zó blij: ik kreeg eten. Er stond een enorme rij. Ik zag bekenden van wie ik niet wist dat ze ook hulp van de voedselbank kregen. In de rij staan voor eten vond ik moeilijk, maar geen moment dacht ik: ik ga weer naar huis. Bij de ontvangst van mijn eerste pakket was ik verbijsterd. Dat was geen pakket, maar een halve winkel met groente, fruit, kruidenierswaren, brood, zuivel, drogisterijartikelen, wasmiddel. Ik kreeg zoveel als ik nodig had. Vlees kreeg ik twee keer per jaar, bijvoorbeeld met de feestdagen. Wat je krijgt, ligt ook aan de sponsors van de plaatselijke voedselbank. Soms kende ik een groente niet, en zocht ik op Google wat ik ervan kon maken. Ik werd heel creatief met koken. Iemand van de voedselbank regelde voor mij een vrijwilliger die me hielp met mijn administratie. Zo waardevol, want ik ben daar niet goed in. Voor het eerst weer een jurkje gekocht Tweeënhalf jaar heb ik bij de voedselbank gelopen. Ik had genoeg afgelost en alweer 45 euro per week te besteden. Dan heb je als alleenstaande geen recht meer op hulp van de Voedselbank. Prima, want ik kon wel weer op eigen benen staan. Nog een jaartje 13

8 afbetalen en ik zou helemaal schuldenvrij zijn. Iets uitgeven, durfde ik nauwelijks. Ik leefde heel zuinig en bewaarde alle bonnen. Bonnen bewaren deed ik eerder nooit, maar het gaf heel veel inzicht. Sinds kort ben ik van de schulden af. Om dat te vieren ben ik met een vriendin naar de bioscoop gegaan. Ik voel me een rijk mens, en steun nu zelf de Voedselbank. Soms sta ik als paragnost op een beurs of in het buurthuis. Het geld dat ik daarmee verdien, schenk ik zodat andere mensen weer geholpen kunnen worden. Ik wil iets terug doen. Door de hulp van de Voedselbank is er rust in mijn leven gekomen. Ik voelde me beetje bij beetje vrijer worden; sprak weer af met vriendinnen. Ik nam ze in vertrouwen. Zij zorgden dat ik de deur weer uitkwam, namen me soms mee naar de film of trakteerden op een etentje. Ik heb geleerd om dat in dank te ontvangen. Best lastig, hoor, als je onafhankelijk wilt zijn. Soms kan ik nog steeds niet geloven dat ik uit de schulden ben. Ik moest even aan de hand worden genomen. En nog steeds word ik iedere maand geholpen met mijn administratie. Dan kom ik niet voor verrassingen te staan zoals toen met de Belastingdienst. Enveloppen maak ik ook direct open. Ik wil nóóit meer in de schulden terecht komen. Een paar weken geleden heb ik voor het eerst in jaren weer een jurkje voor mezelf gekocht, in de uitverkoop. Ik was supertrots. Ik durf weer te dromen, spaar voor een reis naar Indonesië. Ik wil naar de geboortegrond van mijn moeder, omdat ik trots ben op mijn roots. Dat is ook iets dat ik geleerd heb bij de voedselbank: je mág jezelf verwennen. Zet door en zorg dat je niet terugvalt, zeg ik tegen mensen in dezelfde situatie. Ik attendeer ze op de voedselbank. Durf mijn verhaal nu te vertellen. Het kan iedereen overkomen! Bij Voedselbanken Nederland werken uitsluitend vrijwilligers. En veel sponsoren steunen ons goede doel gratis met raad en daad. Maar desondanks hebben we veel kosten: voor busjes om eten in te vervoeren, voor benzine en diesel, voor gebouwen waarin we het voedsel opslaan en uitdelen, enzovoort. Jouw geld-donatie blijft niet aan een strijkstok hangen maar levert direct tastbare hulp aan mensen die dat nodig hebben. Wil je ook helpen? Er zijn allerlei mogelijkheden! Zit je nog op school? Dan kun je jouw spreekbeurt houden over de voedselbank. Wellicht kun je zelfs lang houdbare producten inzamelen en op bezoek gaan bij de voedselbank in jouw buurt. Heb je zin om een klusje te doen? Of structureel te helpen? Vrijwel elke voedselbank kan hulp gebruiken. Je kunt ook geld inzamelen voor ons goede doel. Laat je sponsoren tijdens een event, of doneer online. Voor slechts 5 euro geef je al een voedselpakket! werkenbijvoedselbanken.nl Contact Het Voedselbank Servicecentrum is telefonisch, per en voor bezoekers bereikbaar op maandag tot en met donderdag van 10:00 uur tot 16:00 uur. Meidoornkade AG Houten Telefoonnummer: welkom@voedselbankennederland.nl Bankrekeningnummer: NL21RABO (ten name van Vereniging van Nederlandse Voedselbanken) Meer informatie treft u op Colofon Dit is is een uitgave van Voedselbanken Nederland. Idee en redactie: Mariele Kersting Eindredactie: Pien de Ruig Vormgeving: Walter Luykenaar Vereniging Voedselbanken Nederland Overname van artikelen in andere publicaties is toegestaan. Vermelding van Voedselbanken Nederland als bron wordt daarbij op prijs gesteld

9 16 VB-Servicecentrum in Houten Telefoonnummer: