Toestand Der Doden. 5. Toestand der doden Pagina 1. Lees eerst het artikel: vijf feiten over de dood

Transcriptie

1 Toestand Der Doden Lees eerst het artikel: vijf feiten over de dood Onderwerpen in dit artikel: 1. Is de ziel onsterfelijk? 2. Is het geloof dat de doden geen bewustzijn hebben, niet troosteloos? 3. Wat beloofde de Heer aan de moordenaar op het kruis? 4. Wie gelooft leeft toch, ook al is hij gestorven? 5. Hoe kun je het eeuwige leven hebben en toch dood gaan? 6. Wat te denken van het raadplegen van geesten van doden? 7. Sprak Saul te Endor met de gestorven Samuël? 8. Wat betekent het dat aan doden het Evangelie verkondigd is? 9. Wie zijn de geesten in de gevangenis? 10. Hoe kon de rijke man zijn ogen opslaan in het dodenrijk? 11. Heeft de Here Jezus bij Zijn hemelvaart het dodenrijk meegenomen? 12. Paulus beschouwde zijn sterven toch als winst? 13. Wat bedoelde Paulus met ontbonden te wezen en met Christus te zijn? 14. Hoe zit het met de verschijning van Mozes en Elia op de berg der verheerlijking? 15. Is Henoch nooit gestorven? 16. Is Elia nooit gestorven? 17. Hoe kunnen gestorven zielen van onder het altaar roepen? 18. Leven de aartsvaders nu? 19. Paulus verlangde toch het lichaam te verlaten en zijn intrek te doen bij de Here? 20. Ondersteunt de uitspraak van Jezus over de ziel niet kunnen doden de leer van de onsterfelijke ziel? 21. Hebben we geen wolk van getuigen om ons heen? 22. Bewijst Jesaja 14:9-11 niet dat doden wel bewustzijn en overleg hebben? 23. Spreekt Prediker niet slechts over onder de zon en dus niet over het onwaarneembare dodenrijk? 5. Toestand der doden Pagina 1

2 1. Is de ziel onsterfelijk? Nee. We komen in de Bijbel b.v. de volgende uitspraken tegen: De ziel [Hebreeuws: nefesj] die zondigt, die zal sterven. Ezechiël 18:4,20 Want Gij, HEERE! hebt mijn ziel gered van de dood, mijn ogen van tranen, mijn voet van aanstoot. Psalm 116:8; de NBG-vert. heeft ten onrechte ziel met leven vertaald God formeerde de mens van stof uit de aardbodem en blies de levensadem in zijn neus en alzo werd de mens een levende ziel Genesis 2:7; SV 7 Toen maakte God, de HEER, de mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies hem levensadem in de neus. Zo werd de mens een levend wezen. (NBV, Genesis 2:7) 7 En de HEERE God had den mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen den adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel. (SVJ, Genesis 2:7) Wanneer de mens de levensadem weer uitblaast en weer terugkeert naar de aardbodem dan is hij een dode ziel geworden. Dode zielen is een uitdrukking die een paar keer in het boek Leviticus voorkomt (19:28, 21:1; helaas komt dit niet tot uitdrukking in de meeste vertalingen). Het idee van een onsterfelijke ziel komt rechtstreeks uit de Griekse filosofie en NIET uit de Schrift. De volgende twee verzen laten zien dat in de Bijbel aanwijzingen zijn te vinden over gestorvenen die bewust acteren. De Bijbel schrijft over de geesten van de rechtvaardigen en over de zielen van al degenen die geslacht waren. Zie verder de punten 17 en Nee, u staat voor de Sionsberg, voor de stad van de levende God, het hemelse Jeruzalem, en voor duizenden engelen die in vreugde bijeen zijn, 23 voor de gemeenschap van eerstgeborenen, die in de hemel ingeschreven zijn, voor God, de rechter van allen, en voor de geesten van de rechtvaardigen, die tot volmaaktheid gekomen zijn, 24 voor de bemiddelaar van een nieuw verbond, Jezus, en voor het gesprenkelde bloed dat krachtiger spreekt dan dat van Abel. (Hebreeën 12:23) 9Toen het lam het vijfde zegel verbrak, zag ik aan de voet van het altaar de zielen van al degenen die geslacht waren omdat ze over God hadden gesproken en vanwege hun getuigenis. 10 Ze riepen luid: O heilige en betrouwbare Heer, wanneer zult u de mensen die op aarde leven eindelijk straffen en ons bloed op hen wreken? 11 Ieder van hen kreeg witte kleren. Verder werd hun gezegd nog een korte tijd geduld te hebben, totdat ook de andere dienaren, hun broeders en zusters die net als zij zouden worden gedood, zich bij hen gevoegd zouden hebben. (Openbaring 6:9) 5. Toestand der doden Pagina 2

3 2. Is het geloof dat de doden dood zijn niet troosteloos? De dood is als een slaap waaruit men zal ontwaken. Wanneer Paulus bedroefden aanschrijft over ontslapen gelovigen, dan meldt hij hen dat ze eenmaal (bij het klinken van de bazuin) zullen opstaan en met de achtergebleven levenden, de Heer tegemoet zullen gaan in de lucht. Vertroost elkander met deze woorden (1 Thessalonica 4:18; SV). Hij geeft dus niet de troost dat ze al bij de Heer zijn maar dat ze op een later tijdstip, gezamenlijk met vele anderen naar de Heer toe zullen gaan. Dan zullen eerst de doden die Christus toebehoren opstaan, 17 en daarna zullen wij, die nog in leven zijn, samen met hen op de wolken worden weggevoerd en gaan we in de lucht de Heer tegemoet. Dan zullen we altijd bij hem zijn. 18 Troost elkaar met deze woorden. (1 Tessalonicenzen 4:16b-18) In dit vers gaat het over hen die Christus toebehoren, dus over hen die in Christus ontslapen zijn. Zij, hun geesten, zijn na hun sterven in de hemel opgenomen. Na het klinken van de laatste bazuin zullen zij als eersten opstaan. Door de dood sterven geliefden en worden families uiteengescheurd. Eens zullen alle gelovigen die reeds gestorven zijn, eerder dan de gelovigen die dan leven, opstaan en gezamenlijk de Heer tegemoet gaan. Vanaf dat moment zullen zij als het ware één grote familie worden. Dit vooruitzicht mag gelovigen troosten. Zij zullen elkaar herkennen en hun geliefden terugzien. 5. Toestand der doden Pagina 3

4 3. Wat beloofde de Heer aan de moordenaar op het kruis? En Hij zeide tot hem: Voorwaar, Ik zeg u, heden zult gij met Mij in het paradijs zijn. Lucas 23:43 In ISA staat dit vers als volgt weergegeven: Cruciaal in de lezing van deze tekst is de plaats van de komma. We moeten bedenken dat in de grondtekst geen komma s staan. Verplaatsen we de in het Nederlands noodzakelijke komma (wat taalkundig volkomen verantwoord is), dan staat er niet Ik zeg u, heden zult gij, maar: Ik zeg u heden, gij zult. De misdadiger vroeg: gedenk mij als U in uw Koninkrijk komt. Wel, zegt ezus de man.: Ik zeg je heden: je zult met Mij in het Paradijs zijn. Eén ding is zeker: Jezus ging op de dag dat Hij stierf NIET naar het Paradijs, want dat is boven (2Korinthe 12:2-4). Jezus ging naar het dodenrijk beneden, zegt de Schrift (vergl. Handelingen 2:31 en Jesaja 14:9). Het Paradijs is gelegen in het Nieuwe Jeruzalem dat uit de hemel zal nederdalen (vergl. Openbaring 2:5 en 22:2). Het verplaatsen van die komma is geen oplossing, omdat dan het heden eigenlijk geen betekenis meer heeft. Natuurlijk sprak Jezus op het moment dat Hij sprak, daar hoeft gewoon niets aan toegevoegd te worden. Ik denk dat Jezus tijdens de drie uur durende dikke duisternis ter helle is neergedaald. Jezus Christus heeft tijdens zijn hele leven, vanaf zijn geboorte tot aan de kruisiging, geleden. Maar wel in het bijzonder tijdens die drie uren toen alles duister werd. Jezus heeft helse smarten geleden, maar juist tijdens die vreselijke uren heeft er een omkering plaatsgevonden. Jezus heeft als de Leeuw van Juda in principe satan verslagen. Na die drie uur mocht en kon Hij terecht uitroepen: Het is volbracht. (Johannes 19:30) Daarna gaf Hij op zijn tijd zijn geest aan zijn Vader met de heldere uitroep: Vader, in uw handen leg ik mijn geest. (Lucas 23:46) Op dat moment is Jezus geest in de hemel, specifieker gezegd, in het paradijs opgenomen. Vanuit deze zienswijze wil ik op de volgende teksten ingaan: 5. Toestand der doden Pagina 4

5 31heeft hij de opstanding van de messias voorzien en gezegd dat deze niet aan het dodenrijk zou worden overgeleverd en dat zijn lichaam niet tot ontbinding zou overgaan. (Handelingen 2:31) Jezus Christus is inderdaad niet aan het dodenrijk overgeleverd, Hij koos zelf voor de weg naar het kruis, Hij ging heel bewust de strijd aan met satan, Hij overwon zowel de satan als de dood. Hoewel zijn lichaam in het graf van Jozef van Arimathéa was gelegd, is zijn lichaam niet tot ontbinding overgegaan. 9Het dodenrijk beneden is in rep en roer om jou een ontvangst te bereiden: het wekt de schimmen voor je op van alle leiders van de aarde, het laat de vorsten van vreemde volken voor jou opstaan van hun troon. (Jesaja 14:9) Het vers Jesaja 14:9 is onderdeel van een spotlied op de koning van Babylonië. Zie Jesaja 14:4. In vers 10 wordt niet zonder ironie het erbarmelijke lot van de grote monarch beschreven. (zie: Studiebijbel in perspectief ) 5. Toestand der doden Pagina 5

6 4. Wie gelooft leeft toch, ook al is hij gestorven? Jezus zeide tot haar: Ik ben de Opstanding en het Leven; wie in Mij gelooft zal leven, ook al is hij gestorven, en een ieder, die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid niet sterven; gelooft gij dat? Johannes 11:25,26 Nee, hier wordt niet gezegd dat de gestorvene leeft maar zal leven, nl. in de opstanding, want dát is het onderwerp waarover Jezus hier spreekt. Ik denk dat we onderscheid moeten maken tussen natuurlijk leven en geestelijk leven. In het bovenstaande vers gaat het met name over geestelijk leven. Wie door geloof tot leven komt, zal geestelijk blijven leven ook al sterft hij de natuurlijke dood. Zie ook Johannes 3: De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, 15 opdat iedereen die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. 16 Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. (Johannes 3:14-16) 5. Toestand der doden Pagina 6

7 5. Hoe kun je het eeuwige leven hebben en toch dood gaan? Het eeuwige leven is het leven van de toekomende eeuw. Het hebben daarvan is als het hebben van een erfenis. Krachtens een testament kun je een erfenis hebben ondanks dat de daadwerkelijke ontvangst op een veel later tijdstip plaatsvindt. Zo is het ook met het eeuwige leven : de gelovige heeft het nu (de jure) maar ontvangt het (de facto) straks. En Petrus zeide: Zie, wij hebben het onze prijsgegeven en zijn U gevolgd. En Hij zeide tot hen: Voorwaar, Ik zeg u, er is niemand, die huis of vrouw of broeders of ouders of kinderen heeft prijsgegeven om het Koninkrijk Gods of hij zal vele malen meer ONTVANGEN in deze tijd EN IN DE TOEKOMENDE EEUW HET EEUWIGE LEVEN. Lucas 18:28-31 Ik denk dat het in dit vers gaat over het natuurlijke leven. In ons huidige leven ontvangen wij tal van zegeningen, maar we blijven sterfelijke mensen. In de toekomende eeuw zullen we inderdaad het eeuwige leven ontvangen in de zin dat we nooit meer zullen sterven. Aan de einde van die komende eeuw zal Jezus alles en allen overdragen aan zijn Vader. Daarna gaat het van eeuw tot eeuw verder. Al die eeuwen met al de diverse overgangen zullen we levend meemaken. De toekomst is geweldig. 5. Toestand der doden Pagina 7

8 6. Wat te denken van het raadplegen van geesten van doden? Van het raadplegen van gestorvenen wordt in de Schrift (o.a.) dit gezegd: geen bezweerder, niemand, die de geest van een dode of een waarzeggende geest ondervraagt of die de doden raadpleegt. Want ieder die deze dingen doet is de HERE een gruwel Deuteronomium 18:11,12 Zo stierf Saul, omdat hij de HERE ontrouw geweest was, omdat hij het woord des HEREN niet in acht had genomen, ja, zelfs de geest van een dode ondervraagd en geraadpleegd had, en niet de HERE had geraadpleegd. 1Kronieken 10:13,14 En wanneer men tot u zegt: Vraagt de geesten van doden en de waarzeggende geesten, die daar piepen en mompelen. Zal een volk niet zijn God vragen? Zal men voor de levenden de doden [vragen]? Jesaja 8:19 Aangezien doden werkelijk dood zijn (= niets kunnen), moeten geesten die zich presenteren bij spiritistische bijeenkomsten wel een duistere achtergrond hebben. Dat verklaart ook de ongekend sterke afwijzing van spiritisme in de Schrift. Spiritisme brengt de mens in aanraking met leugengeesten (=demonen; 1Timotheüs 4:1). Wees gewaarschuwd: de leer dat doden niet echt dood zijn maar op een andere wijze voortleven, opent de deur voor spiritisme. Alle religies gaan uit van dit basis-gegeven en vormen om die reden een invalspoort voor demonen (1Korinthe 10:20). De Bijbel wijst inderdaad het contact zoeken met doden ten zeerste af. Kennelijk is het mogelijk, maar het behoort tot het domein van de Satan. Dergelijke contacten werken altijd het negatieve uit. 5. Toestand der doden Pagina 8

9 7. Sprak Saul te Endor met de gestorven Samuël? * De verschijning te Endor is een geval apart. Dat blijkt in het bijzonder uit het feit dat de de waarzegster een luide kreet slaakt, zodra zij de verschijning ziet (28:12). Wat ze zag, was ze kennelijk niet gewend in eerdere spiritistische seances. Heel opmerkelijk is het ook dat de vrouw als eerste opmerkt: ik zie GOD opkomen (NBG: bovennatuurlijk wezen ; Hebr. elohiem; 28:13). Dat het inderdaad God Zelf is, die de regie in handen neemt, blijkt ook uit het feit dat verschijning met precisie voorzegt wat de komende dag met Saul zou gebeuren. M.a.w. het is God Zelf die in Endor als Samuël verschijnt. OK 5. Toestand der doden Pagina 9

10 8. Wat betekent het dat aan doden het Evangelie verkondigd is? Want daartoe is ook aan doden het evangelie gebracht, opdat zij wel, naar de mens, wat het vlees aangaat, zouden geoordeeld worden doch, naar God, wat de geest betreft, zouden leven. 1Petrus 4:6 Het evangelie wordt niet, maar werd aan doden gebracht. In hun leven namelijk. Petrus spreekt hier over mensen die tijdens hun leven het Evangelie hebben gehoord maar inmiddels zijn gestorven. Mensen oordeelden hen naar het vlees maar voor God zullen ze leven. In hfst.3:18 wordt van Christus gezegd dat Hij gedood is naar het vlees, maar levendgemaakt is naar de geest. In het voorgaande vers (4:5) wordt gesproken van Hem die gereed staat om levenden en doden te oordelen, d.w.z. zij die nulevenden en doden zijn. Ter gelegenheid van het oordeel worden de doden namelijk allen opgewekt. Zo is het ook met aan doden het evangelie gebracht. Het gaat om hen die nu doden zijn, maar aan wie ooit het evangelie gebracht werd, toen zij namelijk nog leefden. De Studiebijbel in perspectief merkt hierbij op: 4:6 aan de doden: het betreft mensen die het evangelie tijdens hun leven hebben gehoord en aanvaard, maar op het moment dat Petrus schrijft zijn overleden. Volgens anderen gaat dit vers over de verkondiging van Jezus overwinning aan hen die onder het oude verbond zijn gestorven. Ik denk dat dit vers twee betekenislagen kent, die beide waar zijn. We weten dat tijdens Jezus kruisiging meerdere graven werden geopend (Matteüs 27:52-53) en dat de daarin liggende doden gedurende drie dagen tot leven werden gewerkt. Nadat Jezus was opgestaan, kwamen ook zij uit hun graven en maakten zich bekend aan een groot aantal mensen. Ik lees in deze verzen dat aan deze doden het evangelie is verkondigd en dat ze daardoor tot leven zijn gekomen, als onderstreping van het feit dat Jezus echt de dood heeft overwonnen. 5. Toestand der doden Pagina 10

11 9. Wie zijn de geesten in de gevangenis? Hij (=Christus), die gedood is naar het vlees, maar levend gemaakt naar de geest, in welke Hij ook heengegaan is en gepredikt heeft aan de geesten in de gevangenis, die eertijds ongehoorzaam geweest waren, toen de lankmoedigheid Gods bleef afwachten, in de dagen van Noach 1Petrus 3:18-20 Nergens in de Bijbel worden mensen geesten genoemd. Petrus verwijst hier naar de zonen Gods die gemeenschap hadden met de dochters der mensen (Genesis 6:1-4). Deze vermenging van hemelwezens en mensen is de directe aanleiding tot de zondvloed in de dagen van Noach. In Judas:6 wordt ook aan deze geesten gerefereerd met de mededeling: engelen die hun oorsprong ontrouw werden en hun eigen woning verlieten. Sinds het oordeel van de zondvloed (waarin alle mensenomkwamen) worden deze geesten in verzekerde bewaring gehouden. Ook in 2Petr.2:4 wordt naar deze geesten verwezen. Na zijn opstanding heeft Christus zijn triomf ook aan hen geproclameerd. 4Immers, God heeft zelfs engelen die gezondigd hadden niet gespaard maar hen in de Tartarus geworpen. Daar, in de diepste duisternis, blijven ze opgesloten om hun vonnis af te wachten. 5 Evenmin heeft hij de wereld uit de voortijd gespaard; alleen Noach, de heraut van de rechtvaardigheid, liet hij met zeven anderen in leven toen hij de watervloed over die wereld vol zondaars liet komen. (2 Petrus 2:4-5) De Studiebijbel in perspectief merkt hierbij op: 3:19-20 Hij is.. weigerden te gehoorzamen: Hij is de Geest van Christus (1:11), die al gepredikt heeft tegen de tijdgenoten van Noach, misschien door middel van Noach zelf. ( ) Hun gevangenschap kan zijn de gevangenschap van zonde en ongeloof destijds, of hun huidige toestand in het dodenrijk. Andere vertaling: zo verkondigde hij ook zijn overwinning aan de geesten in de gevangenis. Bij deze interpretatie heeft gevangenis betrekking op de plaats van bewaring van boze geesten, waaraan Christus zijn overwinning zou verkondigen. Daarbij legt de toespeling op de tijd van Noach verband met de zonen van de goden van Gen. 6:2 (vgl. 2 Petr. 2:4-5). Ook hier denk ik aan twee betekenislagen, die beiden waar zijn. Zowel vóór de zondvloed als na zijn overwinning op satan heeft Jezus door zijn Geest gepredikt. Vóór de zondvloed predikte Hij waarschuwend, na zijn overwinning heeft Hij zijn overwinning verkondigd aan de geesten in de gevangenis. Zoals al eerder gezegd, geloof ik dat er na het sterven drie mogelijkheden zijn: 1. Gelovigen worden in de hemel opgenomen. 2. Zij die bewust Christus boodschap negeren komen in de hel. 3. De overigen raken in zielenslaap. We weten dat Noach de zondvloed tijdig heeft aangekondigd. Ik geloof dan ook dat allen die die waarschuwing hebben genegeerd in de hel verblijven, als geesten in de gevangenis. 5. Toestand der doden Pagina 11

12 10. Hoe kon de rijke man zijn ogen opslaan in het dodenrijk? Ook de rijke stierf en hij werd begraven. En toen hij in het dodenrijk zijn ogen opsloeg onder de pijnigingen, zag hij Abraham van verre en Lazarus in zijn schoot. Lucas 16:23 Wanneer we dit gedeelte letterlijk zouden moeten nemen, dan is het in regelrechte strijd met b.v. Prediker 9:10, waar uitdrukkelijk staat, dat er géén werk of overleg of kennis is in het dodenrijk. Hier slaat iemand immers zijn ogen op in het dodenrijk en voert uitgebreid overleg. Wanneer we dit gedeelte letterlijk opvatten dringen zich de volgende klemmende vragen aan ons op: * hebben mensen in het dodenrijk (dus vóór de opstanding!) reeds een lichaam? (We lezen immers van pijn, ogen, tong, vinger, etc.) * zo ja, waartoe dient dan nog de opstanding? * zijn er in het dodenrijk letterlijk vlammen? * wordt er vanuit het dodenrijk gecommuniceerd met degenen die zich aan de goede zijde bevinden? * hebben de rechtvaardigen in de vertroosting (!?) uitzicht op de pijnigingen in het dodenrijk? Al deze vragen verdwijnen als sneeuw voor de zon wanneer we inzien, dat hier een gelijkenis wordt verteld (zoals al drie keer eerder in hoofdstuk 15 en 16 zie 15:1). Een gelijkenis is geen verhaal dat iets verduidelijkt maar maar juist waarheden verbergt(matteüs 13:13). Zie uitgebreid: de rijke man en Lazarus 10Doe wat je hand te doen vindt. Doe het met volle inzet, want er zijn geen daden en gedachten, geen kennis en geen wijsheid in het dodenrijk. Daar ben je altijd naar op weg. 11 (Prediker 9:10) 5Wie nog in leven zijn, weten tenminste dat ze moeten sterven, maar de doden weten niets. Er is niets meer dat hun loont, want ze zijn vergeten. 6 Hun liefde en hun haat, alle hartstocht die ze ooit hebben gehad, ging allang verloren. Ze nemen nooit meer deel aan alles wat gebeurt onder de zon.(prediker 9:5-6) 11Hij antwoordde: Jullie mogen de geheimen van het koninkrijk van de hemel kennen, hun is dat niet gegeven. 12 Want wie heeft zal nog meer krijgen, en het zal overvloedig zijn; maar wie niets heeft zal zelfs het laatste worden ontnomen. 13 Dit is de reden waarom ik in gelijkenissen tot hen spreek: omdat zij ziende blind en horende doof zijn en niets begrijpen. (Matteüs 13:11-13) Prediker 9:10 lees ik in samenhang met Prediker 9:5-6. Er is in het dodenrijk wel geestelijk bewustzijn, maar er is niets meer dat hun loont. In het dodenrijk kan er geen bekering meer 5. Toestand der doden Pagina 12

13 plaatsvinden. Want daarvoor is kennis en wijsheid nodig, en die ontbreekt. De Heer leren kennen, is in feite één worden met de Heer Die mogelijkheid ontbreekt in het dodenrijk. Zonder goddelijk ingrijpen is er geen ontkomen aan het dodenrijk. Matteüs 13:11-13 zegt dat Jezus aan de hand van gelijkenissen de waarheid verduidelijkt voor hen die Hem volgen en deze waarheid verbergt voor hen die Hem afwijzen: omdat zij ziende blind en horende doof zijn en niets begrijpen. Zie verder: Bijbelstudie 11. De rijke man en Lazarus. 5. Toestand der doden Pagina 13

14 11. Heeft de Here Jezus bij Zijn hemelvaart het dodenrijk meegenomen? Daarom heet het: opgevaren naar den hoge voerde Hij krijgsgevangenen mede, gaven gaf Hij aan de mensen. Efeze 4:8 Dat het hier zou gaan om mensen die vanuit het dodenrijk meegevoerd zijn naar de hemel is een verklaring die hier vaak wordt ingelezen. Het verband van Efeze 4 wijst in een andere richting. De krijgsgevangenen (de gevangenis) staat hier voor de Gemeente, die de positie van Christus deelt in den hoge. In Efeze 4:1 schrijft Paulus: als gevangene in de Heer vermaan ik u. Ik denk hierbij aan Matteüs 27:52-53, waar staat dat meerdere doden zijn opgestaan. Zie punt 8. Zij hebben zich bekend gemaakt aan een groot aantal mensen. Zij kwamen uit het dodenrijk, hun gevangenis. Jezus heeft hen als eersten laten opstaan en zo hen tot zijn krijgsgevangenen gemaakt. Tijdens Jezus hemelvaart, zo interpreteer ik dit vers, heeft Hij hen meegevoerd naar de hemel. Met dit veronderstelde wonder en met het wonder van Jezus hemelvaart, dat in elk geval wel door zijn discipelen is waargenomen, gaf Hij direct aan zijn discipelen en indirect aan alle mensen die van dit wonder kennis genomen hebben, een geweldig geschenk. 5. Toestand der doden Pagina 14

15 12. Paulus beschouwde zijn sterven toch als winst? dat ik in geen enkel opzicht beschaamd zal staan, maar dat met alle vrijmoedigheid, zoals steeds, ook nu Christus zal worden grootgemaakt in mijn lichaam, hetzij door mijn leven, hetzij door mijn dood. Want het leven is mij Christus en het sterven gewin. Filippi 1:20,21 Het gaat hier om de winst voor Christus. Christus zou worden grootgemaakt in Paulus dood. Trouwens, ook voor de gelovige is sterven (indirect) winst, want het eerstvolgende bewuste moment zal de bazuin klinken! Het is ogen sluiten en weer openen ook al zouden er op aarde ondertussen duizenden jaren verlopen. Ik geloof dat elke gelovige die sterft direct bij Christus in de hemel wordt opgenomen. Zie verder het volgende punt. 5. Toestand der doden Pagina 15

16 13. Wat bedoelde Paulus met heen te gaan en met Christus te zijn? Indien ik in het vlees blijf leven, betekent dat voor mij werken met vrucht en wat ik moet (lett. zal) kiezen, weet ik niet (lett. maak ik niet bekend). Van beide zijden word ik gedrongen: ik verlang heen te gaan en met Christus te zijn, want dit is verreweg het beste; maar nog in het vlees te blijven is nodiger om uwentwil. Filippi1: Het is mijn stellige hoop en verwachting dat ik mij nergens voor zal hoeven te schamen, maar dat Christus bij alles wat mij overkomt in alle openheid geëerd zal worden, of ik nu in leven blijf of moet sterven. 21 Want voor mij is leven Christus en sterven winst. (NBV Filippenzen 1:20-21) 20overeenkomstig mijn reikhalzend verlangen en hoop dat ik in geen enkel opzicht beschaamd zal worden, maar dat in alle vrijmoedigheid, zoals altijd, Christus ook nu grootgemaakt zal worden in mijn lichaam, of het nu door het leven is of door de dood. 21Want het leven is voor mij Christus en het sterven is voor mij winst. (HSV Filippenzen 1:20-21) Paulus spreekt eerst over twee mogelijkheden: in leven blijven of te sterven. Waaraan hijzelf de voorkeur geeft schrijft hij niet. Wat hij wel bekend maakt is dat: hij verlangt heen te gaan en met Christus te zijn. Dit laatste is verreweg het beste. Met heen te gaan (Grieks: ana luo) kan Paulus dus onmogelijk het sterven bedoelen. Deze derde optie doelt op het moment dat de Here Jezus Christus vanuit de hemelen zal komen, en ons vernederd lichaam gelijkvormig zal maken aan Zijn verheerlijkt lichaam (Fillippi 3:20,21). Dát is het heengaan en met Christus zijn, waarover het in Filippi 1:23 gaat. 20Maar wij hebben ons burgerrecht in de hemel, en van daar verwachten wij onze redder, de Heer Jezus Christus. 21 Met de kracht waarmee hij in staat is alles aan zich te onderwerpen, zal hij ons armzalig lichaam gelijkmaken aan zijn verheerlijkt lichaam. (Filippenzen 3:20-21) De NBV Studiebijbel merkt hierbij op: 1:21 voor mij is leven Christus en sterven winst De gedachte dat sterven winst is, ontleent Paulus aan de Griekse wereld. Meerdere klassieke auteurs hebben zich in die zin uitgelaten. Paulus gaat ervan uit dat hij na zijn dood bij Christus zal zijn en beschouwt dat als winst ten opzichte van de situatie waarin hij schrijft. Elders (in Galaten 2:20) typeert hij zijn leven als zozeer vervuld van Christus dat hij niet meer zélf leeft, maar Christus in hem. Zo wordt duidelijk dat Paulus rekening hield met een einde als martelaar. Latere bronnen beschrijven dat Paulus in Rome is geëxecuteerd. Over de omstandigheden waaronder dat gebeurde is niets bekend. Ik volg de aantekeningen bij de NBV Studiebijbel. Het heen te gaan duidt op het sterven, zoals in de meeste vertalingen is verondersteld. 5. Toestand der doden Pagina 16

17 14. Hoe zit het met de verschijning van Mozes en Elia op de berg der verheerlijking? Jezus noemt het tafereel na afloop een gezicht (17:9). Het is hetzelfde woord (Gr. horama) als wat in Hand.10:17 gebruikt wordt voor het visioen dat Petrus kreeg toen hij op het dak in gebed was.we moeten ons realiseren dat wanneer Mozes en Elia reeds verheerlijkt in de hemel zouden zijn, dat Christus dan geen Eersteling is en evenmin als Enige momenteel onsterfelijkheid bezit (1Korinthe 15:23; 1Timotheüs 6:16). 9Toen ze van de berg afdaalden, gebood Jezus hun: Praat met niemand over wat jullie hebben gezien voordat de Mensenzoon uit de dood is opgewekt. (Matteüs 17:9) 23Maar ieder op de voor hem bepaalde tijd: Christus als eerste en daarna, wanneer hij komt, zij die hem toebehoren. (1 Korintiërs 15:23) 16Hij alleen is onsterfelijk en hij woont in een ontoegankelijk licht; geen mens heeft hem ooit gezien of kan hem zien. Aan hem zij de eer en de eeuwige kracht. Amen. (1 Timoteüs 6:16) Jezus duiding als eersteling die uit het graf opstond geeft aan dat de grote oogst volgt. Het wil dus niet zeggen dat vóór Christus niemand uit het graf is opgestaan. Denk maar aan de mensen die Jezus heeft opgewekt uit de dood. Ik weet niet of alle gelovigen die in de hemel zijn opgenomen onsterfelijkheid bezitten. Het lijkt mij van niet. Tijdens de opstanding zullen zij een onvergankelijk lichaam ontvangen. Bovendien weten we dat in het nieuwe Jeruzalem de Levensboom aanwezig zal zijn. Ik veronderstel dat pas na het eten van de vruchten van de Levensboom onsterfelijkheid ontstaat. 5. Toestand der doden Pagina 17

18 15. Is Henoch nooit gestorven? Door het geloof is Henoch weggenomen (lett. overgezet) zodat hij de dood niet zag (SV: opdat hij de dood niet zou zien), en hij werd niet meer gevonden, want God had hem weggenomen (lett. overgezet). Hebreeën 11:5 Henoch werd overgezet (hetzelfde woord als in Handelingen 7:16: overgebracht ) opdat hij de dood niet zou zien. Als er staat dat Henoch werd overgezet zodat hij de dood niet zou zien, dan kan het hier niet gaan om een natuurlijke, ouderdoms dood, want daar was hij nog láng niet aan toe (hij was nog lang niet op de helft van de leeftijd die z n zoon zou bereiken). Henoch werd dus kennelijk overgezet om hem te bewaren voor een geweldadige dood. De goddeloze mensen tegen wie Henoch profeteerden (zie Judas: 14,15), zochten hem te doden en met het oog daarop heeft God hem overgezet of verplaatst. Het gaat er dus niet om dat Henoch nooit de dood zou zien, maar dat God hem spaarde voor een vroegtijdige, geweldadige dood. Henoch verdween. Waarheen weten we niet. Wel weten we dat ook hij uiteindelijk is gestorven. Immers, in Hebreeën 11:13 wordt gezegd: in dat geloof zijn DEZE ALLEN gestorven. Dus ook Henoch. Het is uitgesloten dat Henoch ten hemel is gevaren, want NIEMAND is opgevaren naar de hemel, dan die uit de hemel nedergedaald is, de Zoon des mensen (Johannes 3:13). 24 Henoch leefde in nauwe verbondenheid met God; aan zijn leven kwam een einde doordat God hem wegnam. (Genesis 5:24) Ik geef eerst twee citaten uit de Studiebijbel in perspectief : 2:11 een wagen van vuur, met paarden van vuur ervoor : waarschijnlijk een symbool van de goddelijke macht (6:17). in een stormwind: andere vertaling: in de storm ; daar gingen de verschijningen van God vaak mee gepaard (Job 38:1; 40:6; Jes. 29:6; Ezech. 1:4). Evenals Henoch (Gen. 5:24) heeft Elia de dood niet gezien; evenals Mozes (Deut. 34:4-6) heeft hij geen spoor achtergelaten (van een graf). (2 Koningen 2:11) 11:5 hij werd weggenomen : Gen. 5:24, geciteerd naar de oude Griekse vertaling. Vanwege zijn mysterieuze einde werd over Henoch veel gespeculeerd binnen het Jodendom. Dit vers geeft geen details, behalve dat hij iemand was in wie God vreugde vond. (Hebreeën 11:5) Hebreeën 11:5 hoeft niet zo gelezen te worden dat het in tegenspraak komt met Hebreeën 11:13. De aartsvaders hebben uitgekeken naar de stand met fundamenten, het hemelse Jeruzalem. (Hebreeën 11:10) In Hebreeën 11:16 lezen we dat God inderdaad voor hen die stad gereedgemaakt heeft. De gestorven heiligen leven dus in dat hemelse Jeruzalem, dat in Openbaring aangeduid wordt als het nieuwe Jeruzalem. (Openbaring 3:12, 21:2) 5. Toestand der doden Pagina 18

19 Ook Henoch is opgenomen in dit hemelse Jeruzalem. God heeft hem meegevoerd. Voor de achtergeblevenen betekende dit dat hij niet meer op aarde leefde, dat hij zogezegd was gestorven. Zo lees ik Hebreeën 11:13, allen zijn weggenomen van de aarde, ze zijn gestorven. Ik denk dat we Johannes 3:13 zo moeten lezen dat alleen Jezus zelfstandig is opgevaren naar de hemel. Henoch is daarentegen weggenomen door God, Elia werd in een vurige strijdwagen, in een stormwind meegevoerd naar de hemel. (2 Koningen 2:11-12) 5. Toestand der doden Pagina 19

20 16. Is Elia nooit gestorven? Er is een belangrijke aanwijzing dat Elia net als Henoch is overgezet en weer is terug gekeerd op aarde. Ga maar na: Elia s ten hemelopneming vond plaats toen Josafat regeerde over Juda (2Koningen 3:11,12). Als diens zoon Joram later koning wordt in zijn plaats (2Kronieken 21:1) ontvangt deze een brief: Toen kwam er een schrijven tot hem VAN DE PROFEET ELIA, dat luidde: Zo zegt de HERE, de God van uw vader David: omdat gij niet gewandeld hebt in de wegen van uw vader Josafat en. 2Kronieken 21:12 Conclusie: Elia is kennelijk verplaatst door de atmosfeer naar een oord op aarde (waar we verder niets van weten) en heeft vandaaruit jaren later een brief geschreven aan koning Joram. Jezus expliciete statement dat niemand ten hemel is gevaren dan ALLEEN de Zoon des Mensen, blijft dus recht overeind staan. En ook die van Paulus: de dood is doorgegaan tot ALLE mensen (Romeinen 5:12). Ook tot Elia. Uit 2 Koningen 3:11,12 blijkt alleen dat niet Elia, maar Elisa spreekt met koning Josafat. Over 2 Kronieken 21:12 schrijft de Studiebijbel in perspectief het volgende: 21:12 profeet Elia : de enige keer dat deze profeet van het noordelijke rijk in Kronieken staat (zie 1 Kon ; 2 Kon. 2). Er is aangevoerd dat Elia enkele jaren eerder in de hemel was opgenomen; het is echter mogelijk dat het verhaal van deze opname buiten het chronologische kader is geplaatst en in 848 plaatsvond. De v hebben geen parallel in 2 Koningen. De inhoud van de brief en het vervolg van het verhaal zijn een voorbeeld van het vergeldingsbeginsel. Joram ontvangt immers straf voor zijn vergrijpen. 5. Toestand der doden Pagina 20

21 17. Hoe kunnen gestorven zielen van onder het altaar roepen? En toen Hij het vijfde zegel opende, zag ik onder het altaar de zielen van hen, die geslacht waren om het woord van God en om het getuigenis, dat zij hadden. En zij riepen met luider stem en zeiden: Tot hoelang, o heilige en waarachtige Heerser, oordeelt en wreekt Gij ons bloed niet aan hen, die op de aarde wonen? En aan elk hunner werd een wit gewaad gegeven, en hun werd gezegd, dat zij nog een korte tijd moesten rusten, totdat ook het getal vol zou zijn van hun mededienstknechten en hun broeders, die gedood zouden worden evenals zij. Openbaring 6:9-11 We lezen hier over zielen onder het altaar die geslacht waren en die roepen. Het zijn met recht slachtoffers. Onder een letterlijk altaar wordt letterlijk bloed van offers gezien. Maar in dit visioen is sprake van een figuurlijk altaar en daar wordt geen bloed, maar worden zielen gezien. Dat is in het Bijbels spraakgebruik synoniem. Want de ziel van het vlees is in het bloed en Ik heb het u op het altaar gegeven om verzoening over uw zielen te doen, want het bloed bewerkt verzoening door middel van de ziel Leviticus 17:11 Bloed kan ook spreken. En Hij zeide: Wat hebt gij gedaan? Hoor, het bloed van uw broeder roept tot Mij van de aardbodem. Genesis 4:10 en tot het bloed der besprenging, dat krachtiger spreekt dan Abel. Hebreeën 12:24 Het roepen om wraak van de zielen onder het altaar (in Openbaring 6) kan hetzelfde verstaan worden als het bloed van Abel dat destijds ook riep. Niet letterlijk dus, maar figuurlijk. Opmerkelijk is dat de zielen onder het altaar witte kleren, een wit gewaad, ontvangen. Vaak wordt gedacht dat de heiligen pas witte kleren zullen ontvangen na de opstanding, omdat in Openbaring 3:5 de toekomstige tijd is aangegeven. Maar we weten niet wanneer die toekomstige tijd begint, direct na het sterven of bij de opstanding. Het feit dat de zielen onder het altaar al witte kleren ontvangen, geeft aan dat de heiligen al direct na hun sterven witte kleren zullen ontvangen. In de hemel ontvangen de heiligen de gestalte van de hemelse mens. (1 Korintiërs 15:49) Als we de beide verzen combineren dat kunnen de gestalten van de hemelse mens witte kleren dragen. 5. Toestand der doden Pagina 21

22 18. Leven de aartsvaders nu? Maar DAT DE DODEN OPGEWEKT WORDEN, heeft ook Mozes bij de braamstruik aangeduid, waar hij de Here noemt de God van Abraham en de God van Isaak en de God van Jakob. Hij is niet een God van doden, maar van levenden, want voor Hem leven zij allen. Lucas 20:37,38 37Dat de doden opgewekt worden, dat heeft ook Mozes al duidelijk gemaakt in de tekst over de doornstruik, waar hij spreekt over de Heer als de God van Abraham en de God van Isaak en de God van Jakob. 38 Hij is geen God van doden, maar van levenden, want voor hem zijn allen in leven. (Lucas 20:37-38) Jezus toont deze Sadduceeën (die de opstanding loochenen; Handelingen 23:8) vanuit de Torah aan, dat de doden opgewekt zullen worden. Immers, de Here noemt Zich nog steeds de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob, ook nu deze mannen reeds lang overleden zijn. Voor God leven deze mannen, ook al slapen zij op dit moment. Straks zullen zij uit de slaap worden gewekt (vergl. Johannes 11:11-13). Jezus statement heeft betrekking op de opstanding en niet op een tussentoestand tussen sterven en opstanding. 11Nadat hij dat gezegd had zei hij: Onze vriend Lazarus is ingeslapen, ik ga hem wakker maken. 12 De leerlingen zeiden: Als hij slaapt, zal hij wel beter worden, Heer. 13 Zij dachten dat hij het over slapen had, terwijl Jezus bedoelde dat hij gestorven was. (Johannes 11:11-13) Jezus geeft duidelijk aan dat Lazarus gestorven is. Lazarus ligt al enkele dagen in zijn graf. Toch heeft Jezus het ook over het ingeslapen zijn van Lazarus. Ik denk dat Lazarus na zijn sterven in zielenslaap is geraakt, omdat zijn opstanding na enkele dagen voorzien was. Als Lazarus direct in de hemel zou zijn opgenomen, zou het weer opstaan uit de dood in feite een teruggang zijn geweest. 5. Toestand der doden Pagina 22

23 19. Paulus verlangde toch het lichaam te verlaten en zijn intrek bij de Here te nemen? maar wij zijn vol goede moed en wij begeren te meer ons verblijf in het lichaam te verlaten en bij de Here onze intrek te nemen. 2Korinthe 5:8 Met het lichaam bedoelt Paulus dít lichaam, de aardse tent waarin we thans wonen. Twee verzen eerder immers lezen we: Daarom zijn wij te allen tijde vol goede moed, ook al weten wij, dat wij, zolang wij in het lichaam ons verblijf hebben, ver van de Here in den vreemde zijn 2Korinthe 5:6 In dit gedeelte is sprake van twee woningen: (1) de aardse tent waarin we wonen en (2) een eeuwig huis (5:1), dat is het nieuwe lichaam. Paulus verlangde ernaar om met onze woonstede vanuit de hemel overkleed te worden (5:2), d.w.z. veranderd te worden van sterfelijk naar onsterfelijk, zonder te hoeven sterven. In het geval van dood-gaan zou hij naaktbevonden worden (5:3-5) d.w.z. zonder bekleding (=lichaam) zijn. Paulus verlangde zijn intrek bij de Here te nemen en in zijn eeuwig huis (=in zijn nieuwe lichaam) te gaan wonen. 5 1 Wij weten dat wanneer onze aardse tent, het lichaam waarin wij wonen, wordt afgebroken, we van God een woning krijgen: een eeuwige, niet door mensenhanden gemaakte woning in de hemel. 2 Wij zuchten in onze aardse tent en zouden willen dat onze hemelse woning er nu al over wordt aangetrokken. 3 We zijn er echter zeker van dat we ook ontkleed niet naakt zullen zijn. 4 Zolang we in onze aardse tent verblijven zuchten we onder een zware last, omdat we niet willen dat deze kleding wordt uitgetrokken; we willen dat er nieuwe over wordt aangetrokken, zodat het sterfelijke door het leven wordt verslonden. 5 Hiervoor heeft God zelf ons gereedgemaakt, door ons de Geest als onderpand te geven. 6Dus wij blijven altijd vol goede moed, ook al weten we dat zolang dit lichaam onze woning is, we ver van de Heer wonen. 7 We leven in vertrouwen op God; wat komen gaat is nog niet zichtbaar. 8 We blijven vol goede moed, ook al zouden we ons lichaam liever verlaten om onze intrek bij de Heer te nemen. 9 Daarom ook stellen wij er een eer in te doen wat God wil, zowel in dit bestaan als in ons bestaan bij hem. 10 Want wij moeten allen voor de rechterstoel van Christus verschijnen, zodat ieder van ons krijgt wat hij verdient voor wat hij in zijn leven heeft gedaan, of het nu goed is of slecht. (2 Korintiërs 5:1-10) Paulus spreekt hier over de heiligen, die naar de hemel gaan en later bij de opstanding een onvergankelijk lichaam zullen ontvangen. (1 Korintiërs 15:52) In de tussentijd, tussen sterven en opstangding, ontvangen zij een hemelse woning: een eeuwige, niet door mensenhanden gemaakte woning in de hemel. Hier duidt eeuwige de tijd aan tussen sterven en opstanding, het is een onoverzienbare lange tijd die uitloopt op de opstanding. Gedurende die tijd ontvangen de heiligen een hemelse woning, die verkieselijker is boven de huidige aardse tent. 5. Toestand der doden Pagina 23

24 20. Ondersteunt de uitspraak van Jezus over de ziel niet kunnen doden de leer van de onsterfelijke ziel? En weest niet bevreesd voor hen, die wel het lichaam doden, maar de ziel [Gr. psuche] niet kunnen doden; weest veeleer bevreesd voor Hem, die beide, ziel en lichaam, kan verderven in de hel [Gr. Gehenna = dal van Hinnom]. Matteüs 10:28 Bij vraag 3 hadden we reeds gezien dat de Bijbel op heel wat plaatsen spreekt van stervende en dode zielen. Dat is de objectieve kant. Bezien echter vanuit de perceptie (de psyche) van degene die sterft valt het antwoord echter heel anders uit. In de subjectieve beleving bestaat de dood niet. Sterven én opstanding vinden plaats in een fractie van één seconde. Als de discipelen omgebracht zouden worden, zouden ze (in hun beleving de ziel) het volgende moment ontwaken in de heerlijkheid van de toekomende eeuw. In tegenstelling tot hen die in het vrederijk geëxecuteerd zullen worden (zie laatste vers Jesaja). Zij zullen niet slechts omgebracht worden maar ook de glorie van de toekomende eeuw moeten missen, vervolgens (bij de Grote Witte Troon) opstaan ten oordeel en een tweede dood sterven. Voor Hem die daartoe in staat is, zou men vrezen. Jezus spreekt hier in Matteüs 10 tot zijn discipelen en geeft hen de opdracht vrijuit te spreken, ook al kan dat tot vervolging leiden. De boodschap is confronterend, deze roept op tot het maken van een keus. Voor of tegen Christus. Ik geloof dat ieder die naar aanleiding van de prediking van het evangelie tot geloof komt, na het sterven in de hemel zal komen. Wie echter deze prediking afwijst en ongelovig blijft, zal na het sterven in de hel (= Gehenna) terecht komen. Ik zie de uitdrukking ziel en lichaam als de totaliteit van de mens. Die totale mens kan verderven, kan omkomen in de hel. Ik zie de hel als de plaats waar mensen hun voorarrest moeten uitzitten. De straf die tijdens het voorarrest wordt opgelegd, zal nooit groter zijn dan de straf die tijdens het laatste oordeel zal worden uitgesproken. Dit overwegende, zou het kunnen dat mensen in de hel alsnog kunnen omkomen en daarna in de zielenslaap terecht kunnen komen. De betekenis van de woorden verderven, andere vertaling om te laten komen, zie ik als een gruwelijk proces, dat veel erger is dan de vervolgingen die christenen hebben ondergaan. Bij de volgende vraag zal ik ingaan op het onderwerp over de tweede dood. 5. Toestand der doden Pagina 24

25 21. Hebben we geen wolk van getuigen om ons heen? Daarom dan, laten ook wij, nu wij zulk een grote wolk van getuigen rondom ons hebben, afleggen alle last en de zonde, die ons zo licht in de weg staat, en met volharding de wedloop lopen, die voor ons ligt. Hebreeën 12:3 Sommigen concluderen uit dit vers, dat al de mensen die in Hebreeën 11 genoemd zijn, getuigen zijn van ons doen en laten. Dat is een misverstand. Een getuige is hier niet een waarnemer maar iemand met een getuigenis. En van getuigenissen is in het voorgaande hoofdstuk een indrukwekkende hoeveelheid voorbeelden gegeven. Nog steeds hebben deze allen het beloofde niet verkregen en zij zullen de volmaaktheid niet zonder ons bereiken (11:39,40). Al de genoemde gelovigen zijn dus nog steeds in doodsrust en kunnen ons vanuit hun positie welliswaar niet waarnemen maar spreken desondanks, zelfs nadat zij gestorven zijn (vergl. Hebreeën 11:4). En dáárom zijn zij een wolk van getuigen rondom ons. 39Al deze mensen, die van oudsher om hun geloof geprezen worden, hebben de belofte niet in vervulling zien gaan 40 omdat God voor ons iets beters had voorzien, en hij hen niet zonder ons de volmaaktheid wilde laten bereiken. (Hebreeën 11:39-40) Ik geloof wel dat al de geloofshelden uit Hebreeën 11 meekijken naar ons doen en laten en daardoor getuigen worden van ons doen en laten. Meekijkend bidden zij voor ons, zoals de zielen onder het altaar. Eens zullen deze getuigen door Jezus ingeschakeld worden bij het laatste oordeel. Zie 1 Korintiërs 6:2-3: 2Weet u dan niet dat Gods heiligen over de wereld zullen oordelen? En als u over de wereld zult oordelen, zou u dan niet in staat zijn om te oordelen over de meest onbeduidende rechtsgeschillen? (1 Korintiërs 6:2-3) 5. Toestand der doden Pagina 25

26 22. Bewijst Jesaja 14:9-11 dat de doden wel bewustzijn en overleg hebben? Nee, Jesaja schrijft hier een spotlied gaat (NBG 14:4). In vers 8 zegt Jesaja dat de cypressen zich verheugen en dat de ceders van de Libanon zich uitspreken tegen de koning van Babel. Uiteraard is dit symboliek. Pal daarop zegt Jesaja dat zelfs het dodenrijk in beroering zou geraken en koningen zouden opstaan, zodra de koning van Babel daar zijn intrede zou doen. Het karakter van beeldspraak en satire ligt er dik bovenop. Realistisch wordt het Jesaja weer als hij zegt: het gewormte ligt onder u gespreid en maden zijn uw bedekking (14:11). 9Het dodenrijk beneden is in rep en roer om jou een ontvangst te bereiden: het wekt de schimmen voor je op van alle leiders van de aarde, het laat de vorsten van vreemde volken voor jou opstaan van hun troon. 10Hoor hoe zij je onthalen: Nu ben jij even zwak als wij, je bent echt een van ons. 11Je pracht en praal, en de klank van je harpen, ze worden dit dodenrijk binnengebracht. Wormen zijn je bed, maden je deken. (Jesaja 14:9-11) Bij vraag 3 is al aangegeven dat het hier om een ironische tekst gaat. Desondanks spreekt het over een grote vernedering die zo n iemand te wachten staat. Die vernedering zal bewust beleefd worden. 5. Toestand der doden Pagina 26

27 23. Prediker spreekt toch slechts over zaken onder de zon en niet over het onwaarneembare dodenrijk? Toch wel. De Prediker doet wel degelijk expliciete uitspraken over het dodenrijk waarheen gij gaat (9:10). DAAR is geen werk of overleg of kennis of wijsheid. Alleen onder Goddelijke inspiratie kon hij hierover woorden der waarheid (12:10) optekenen. bron: 10Doe wat je hand te doen vindt. Doe het met volle inzet, want er zijn geen daden en gedachten, geen kennis en geen wijsheid in het dodenrijk. Daar ben je altijd naar op weg. 11 (Prediker 9:10) 5Wie nog in leven zijn, weten tenminste dat ze moeten sterven, maar de doden weten niets. Er is niets meer dat hun loont, want ze zijn vergeten. 6 Hun liefde en hun haat, alle hartstocht die ze ooit hebben gehad, ging allang verloren. Ze nemen nooit meer deel aan alles wat gebeurt onder de zon.(prediker 9:5-6) Dit is een vervolg op vraag 10. Daar schreef ik: Prediker 9:10 lees ik in samenhang met Prediker 9:5-6. Er is in het dodenrijk wel geestelijk bewustzijn, maar er is niets meer dat hun loont. In het dodenrijk kan er geen bekering meer plaatsvinden. Want daarvoor is kennis en wijsheid nodig, en die ontbreekt. De Heer leren kennen, is in feite één worden met de Heer Die mogelijkheid ontbreekt in het dodenrijk. Zonder goddelijk ingrijpen is er geen ontkomen aan het dodenrijk. 5. Toestand der doden Pagina 27