Schuldsanering: voorlopige voorzieningen in een bedreigende situatie

Transcriptie

1 Verschijnt in Maandblad voor Vermogensrecht november of december Schuldsanering: voorlopige voorzieningen in een bedreigende situatie Prof. mr B. Wessels Bijdrage over het sedert 1 januari 2008 geldende art. 287b Fw, de mogelijkheid om voorafgaand aan de behandeling van het verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling de rechtbank te verzoeken een voorlopige voorziening te geven indien er sprake is van een bedreigende situatie. De schrijver geeft aandacht aan het doel van de voorlopige voorziening ex art. 287b, de vraag wat onder een bedreigende situatie moet worden verstaan, de behandeling van het verzoekschrift en de belangenafweging die door de rechter wordt gemaakt, alsmede de positie van de schuldeiser jegens wie een dergelijke voorziening wordt verkregen. Schuldsanering: voorlopige voorzieningen in een bedreigende situatie Prof. mr B. Wessels Inleiding Indien redelijkerwijs is te voorzien dat een natuurlijk persoon niet zal kunnen voortgaan met het betalen van zijn schulden of indien hij in de toestand verkeert dat hij heeft opgehouden te betalen kan hij de rechtbank verzoeken de toepassing van de schuldsaneringsregeling uit te spreken, zie art. 284 lid 1 Fw. Hij zal zich daartoe bij een door hem of een gevolmachtigde ondertekend verzoekschrift dienen te wenden tot de bevoegde rechtbank.1 In het verzoekschrift kan de schuldenaar de rechtbank verzoeken (i) één of meer schuldeisers te bevelen in te stemmen met een aangeboden schuldregeling (art. 287a Fw), (ii) een voorlopige voorziening te geven omdat sprake is van een bedreigende situatie (art. 287b Fw), of (iii) in spoedeisende zaken een voorlopige voorziening bij voorraad te geven (art. 287 lid 4 Fw). Deze drie mogelijkheden zijn met ingang van 1 januari 2008 in de Faillissementswet opgenomen, nadat de uit 1998 daterende regeling van de schuldsanering natuurlijke personen ( wsnp ) ingrijpend is herzien.2 In dit artikel ga ik nader in op art. 287b Fw, de mogelijkheid om voorafgaand aan de behandeling van het verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling de rechtbank te verzoeken een voorlopige voorziening te geven indien er sprake is van een bedreigende situatie. Ik besteed daarbij in het bijzonder aandacht aan het doel van de voorlopige voorziening ex art. 287b, de vraag wat onder een bedreigende situatie moet worden verstaan, de behandeling van het verzoekschrift en de belangenafweging die door de rechter wordt gemaakt, als ook de positie van de schuldeiser jegens wie een voorziening wordt verkregen. Doel van art. 287b Fw. 1 Art. 284 lid 2, eerste zin, jo. art. 2 Fw. De aangehaalde artikelen stammen uit de Faillissementswet (Fw), tenzij anders is aangegeven. 2 Wet van 24 mei 2007, Stb. 2007, 192.

2 Art. 287b kent een opvallende geschiedenis, want de bepaling, die zes leden telt, is pas voorgesteld bij een amendement in de Tweede Kamer.3 De voorlopige voorziening ex art. 287b Fw beoogt de versterking van het minnelijk traject door het voorkomen van bedreigende situaties. De regeling zelf kan schuldeisers een extra stimulans bieden om de minnelijke schuldregeling te aanvaarden. De gedachte is dat de behandeling van het verzoek wordt aangehouden opdat de schuldenaar alsnog of wederom kan proberen tot overeenstemming te komen met de schuldeisers.4 Daarnaast is als argument aangevoerd dat er dan meer tijd is om de goede trouw van de verzoeker meer gefundeerd te laten blijken waardoor de rechter beter kan beslissen over het verzoek tot toepassing van de schuldsanering.5 Gezien dit uit de wetsgeschiedenis kenbare doel van art. 287b bestaat volgens Rb. s-hertogenbosch 8 april 2008 geen ruimte voor een voorlopige voorziening tijdens een aan een minnelijk traject voorafgaand stabilisatietraject, hetgeen volgens de rechtbank niet is gelijk te stellen met het minnelijk traject zelf.6 De behandeling van het verzoekschrift Het verzoekschrift tot het nemen van een voorlopige voorziening indien er sprake is van een bedreigende situatie (ook wel: het verzoek om een moratorium ) kan door de schuldenaar of door B&W worden ingediend, zie art. 287a lid 1 Fw. Art Procesreglement LOVC ( Voorlopige voorziening: moratorium (artikel 287b Fw) )7 geeft aan dat in geval van een bedreigende situatie als bedoeld in art. 287b lid 2 Fw een verzoekschrift tot toelating tot de schuldsaneringsregeling tevens een verzoek kan bevatten tot het geven van een voorlopige voorziening die strekt tot het van toepassing verklaren van de art. 304 Fw (continueren energie) en 305 Fw (continueren huur) en tot het verbod tot het opzeggen of ontbinden van de zorgverzekering (zie art. 287b lid 4). Het Procesreglement LOVC geeft enkele regels voor het verzoekschrift. Via het procesreglement kan naar een model van het verzoekschrift worden doorgelinkt.8 Het verzoekschrift en de bijgevoegde stukken worden in meervoud ingediend: twee exemplaren voor de rechtbank en één exemplaar voor iedere verweerder. Onder bijvoeging van een groot aantal stukken vermeldt het verzoekschrift: (i) de naam, het adres en het faxnummer van de schuldeiser(s) tegen wie het verzoek zich richt, zoals de verhuurder, het nutsbedrijf of de zorgverzekeraar, alsmede, indien van toepassing, (ii) de naam, het adres en het faxnummer van de betrokken deurwaarder (art ).9 Indien het verzoekschrift geen stukken bevat waaruit blijkt dat bijvoorbeeld metterdaad gas of electra zal worden afgesloten, wordt verzoeker niet ontvankelijk verklaard, zie Rb. Amsterdam 12 juni Het moet een compleet verzoek zijn, want bij het verzoek wordt, volgens art Procesreglement LOVC, gevoegd een compleet verzoek tot toelating tot de schuldsaneringsregeling met de in artikel vermelde bijlagen, met uitzondering van de in artikel aanhef en onder d. genoemde verklaring. Dat is de 3 Amendement Weekers c.s., Kamerstukken II 2006/07, , nr Indien dat niet lukt, kan verzocht worden om het verzoek voor een gedwongen schuldregeling in behandeling te nemen. Zie Wessels & Engberts, T&C Insolventierecht (2008), art. 287b, aant Vergelijk de toelichting bij het amendement Weekers c.s. (Kamerstukken II 2006/07, , nr. 26, en gewijzigd amendement, nr. 34; Kamerstukken I 2006/07, , C, p. 5). 6 Rb. s-hertogenbosch 8 april 2008, LJN: BC Voluit: Procesreglement verzoekschriftprocedures insolventiezaken, geïnitieerd door het Landelijk Overleg van de Voorzitters van de Civiele sectoren van de rechtbanken (LOVC) in samenwerking met het Recofa, goedgekeurd 28 november 2008 en op 1 april 2009 in werking getreden. 8 Via: 9 Over het door B&W in te dienen verzoekschrift, zie Den Hartogh en Rutten, in: Schuldsanering (TvS) 2008/1, p Zie Rb. Amsterdam 12 juni 2008, LJN: BD6299.

3 zogenoemde 285-verklaring.11 Bij het verzoekschrift worden bovendien gevoegd schriftelijke bewijsstukken die de noodzaak van het moratorium aantonen. Het is overigens wel de vraag of het voorschrift om een compleet verzoekschrift in te dienen realistisch is nu het meestal zal gaan om schuldenaren die nog niet alle informatie verzameld hebben, maar al wel met een bedreigende situatie worden geconfronteerd. Als het schuldsaneringsverzoek zelf niet compleet is, kan de rechtbank een termijn van een maand geven teneinde het verzoek compleet te maken (zie art. 287 lid 2 Fw). Een dergelijke regeling kent art. 287b niet en past ook slecht bij het dringende karakter van de regeling, maar enige souplesse mag van de rechtbank wel worden verwacht. De Rotterdamse rechtbank d.d. 9 september 2009 hecht naar het schijnt weinig waarde aan het vereiste van een compleet verzoek in het geval dat er niet een verzoek tot toepassing van de schuldsanering is ingediend, maar niet gesteld of gebleken is dat de schuldeiser (verhuurder) door het ontbreken daarvan in haar belangen is geschaad en uit de in art. 285-verklaring zodanig inzicht in de schuldenpositie van verzoeker is verkregen dat de behandeling van het verzoek om een moratorium doorgang kan vinden.12 De wijze van behandeling van het verzoek tot het instellen van een moratorium13 komt overeen met die van het verzoek tot het bevelen in te stemmen met een aangeboden schuldregeling. In art. 287b lid 3 wordt art. 287a leden 2, 3 en 4 van toepassing verklaart. Art Procesreglement LOVC bepaalt dat de rechtbank partijen oproept voor de behandeling van het verzoek: (i) de verzoeker bij gewone brief, en (ii) de desbetreffende schuldeiser(s), zowel per gewone post als bij aangetekende brief met bericht van ontvangst, onder toezending van een afschrift van het verzoek. Indien de behandeling eerst ná de datum van de aangekondigde ontruiming zal plaatsvinden kan de rechtbank aanleiding zien de gevraagde voorziening te geven zonder mondelinge behandeling en wel voor de tijd totdat op het verzoekschrift ex art. 287b lid 1 is beslist, zie Rb. Amsterdam 12 juni Bedreigende situatie Het moratorium kan worden uitgesproken indien er sprake is van een bedreigende situatie, zie art. 287b lid 1 slot. De wet bevat hier niet een open norm, maar geeft expliciet aan dat drie situaties als bedreigend worden gezien, te weten: gedwongen woningontruiming, beëindiging van de levering van gas, elektra of water of opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering, zie art. 287b lid 2. In het eerder genoemde amendement werd oorspronkelijk ook als bedreigende situatie beschouwd beslag op loon en vermogen. De toelichting is summier: Met deze regeling kunnen bedreigende situaties worden voorkomen. Daarnaast vergroot het de kans van slagen van een buitengerechtelijk traject; schuldeisers hebben in deze situatie een extra stimulans om een buitengerechtelijk akkoord te aanvaarden. Een ander belangrijk gevolg van de voorlopige voorziening is dat het paritas creditorum niet wordt doorbroken. Immers het beslag van een schuldeiser wordt geschorst waardoor deze ene schuldeiser niet meer bevoordeeld wordt ten opzichte van de andere schuldeisers, die geen beslag hebben gelegd. Met dit amendement wordt het buitengerechtelijk traject versterkt. Tijdens de maximaal zes maanden voorlopige voorziening zal de goede trouw van verzoeker meer gefundeerd kunnen blijken, waardoor de rechter beter kan beslissen over het dwangakkoord of de toelating tot de schuldsaneringsregeling. Sowieso zal door deze maatregel het aantal verzoeken tot toepassing van de schuldsaneringsregeling drastisch verminderen. Uiteraard herleven alle rechten van de schuldeisers indien de rechtbank de 11 Kennelijk ziet Rb. Maastricht 3 juni 2009, LJN: BI6719, dit voorschrift over het hoofd, nu zij de 285-verklaring bij het verzoek gevoegd wil zien, onder verwijzing naar richtlijn 4 onder b Recofa-richtlijnen 2008, die echter sedert 1 april 2009 zijn ingetrokken. 12 Rb. Rotterdam 9 september 2009, LJN: BJ Griffierecht is niet verschuldigd (art. 15 lid 1 jo. 2 lid 7, Wet tarieven in burgerlijke zaken); het verzoek behoeft evenmin door een advocaat (de voormalige procureur ) te zijn ingediend omdat het onderdeel uitmaakt van het schuldsaneringsverzoek (vergelijk art. 361 Fw). 14 Rb. Amsterdam 12 juni 2008, LJN: BD6299.

4 schuldsaneringsregeling niet uitspreekt. De Minister van Justitie heeft echter principiële bezwaren gemaakt tegen de verregaande inperking van de rechten van schuldeisers wegens (dreigende) insolventie van een schuldenaar, indien deze beperkingen niet gepaard gaan met waarborgen.15 Op grond van de naar voren gebrachte bezwaren zijn de woorden beslag op loon en vermogen geschrapt. Als voorlopige voorziening kan gedacht worden aan (i) de schorsing van de tenuitvoerlegging van een ontruimingsvonnis en de voortzetting van de huurovereenkomst, (ii) het verbod op stopzetten van de levering van gas, elektriciteit en water en (iii) het verbod tot opzeggen of ontbinden van de zorgverzekering. De praktijk volgt de regel dat de lopende verplichtingen uit deze overeenkomsten moeten worden nagekomen, hetgeen overigens niet met zoveel woorden uit de tekst blijkt. Ik teken bij het voorgaande aan dat de mogelijkheden om de levering van elektriciteit of gas in de periode van 1 oktober tot 1 april te beëindigen zijn beperkt in de zogenoemde Regeling afsluiten elektriciteit en gas van kleinverbruikers.16 Hiermee wordt beoogd om schrijnende situaties in de winterperiode te voorkomen. De dreiging moet echter wel reëel zijn. Eerst bij aanwezigheid van een ontruimingsvonnis en de aankondiging van een ontruimingsdatum door verhuurder of gerechtsdeurwaarder, is sprake van een bedreigende situatie, aldus Rb. Rotterdam 7 februari Maatstaf voor belangenafweging Het valt op dat art. 287b Fw geen maatstaf kent op basis waarvan de rechter de toe- of afwijzing van het moratorium (de toe- of afwijzing van het verzoek tot het geven van een voorlopige voorziening indien er sprake is van een bedreigende situatie) moet motiveren. Bij de voorlopige voorziening van het verzoek tot het bevelen van een gedwongen schuldregeling (art. 287a lid 5 Fw) schrijft de wet wel een maatstaf voor, te weten dat de rechter de belangen van schuldenaar, van de weigerende schuldeiser en van de overige schuldeisers moet wegen. Deze bepaling is in art. 287b echter niet van overeenkomstige toepassing verklaard. Art. 287b lid 3 doet dat alleen met betrekking tot de leden 2, 3 en 4 van art. 287a. Een andere maatstaf is gelegen in de derde in de wet opgenomen algemene mogelijkheid van het geven van een voorlopige voorziening: gelet op de belangen van partijen, zie art. 287 lid 4. Bij de parlementaire behandeling is de verhouding tussen art. 287 lid 4 en art. 287b aan de orde geweest. Daarbij is aangegeven dat materieel gezien het om dezelfde voorlopige voorzieningen kan gaan, maar dat beide artikelen een geheel eigen rol vervullen.18 De volgende verschillen kunnen worden aangegeven: (i) art. 287 lid 4 ziet op een voorziening in het kader van de (op handen zijnde) wettelijke schuldsaneringsregeling; de voorlopige voorziening ex art. 287b heeft de strekking om de schuldenaar een adempauze te verschaffen in het minnelijk traject. Het oogmerk van de voorziening is om zonder de dreiging van een uithuiszetting, een afsluiting van nutsvoorzieningen of een opzegging van de ziektekostenverzekering een minnelijke regeling te bereiken (bijvoorbeeld inventariseren schulden en minnelijke schuldregeling opstellen en aanbieden) dan wel deze af te ronden; (ii) de voorziening ex art. 287 lid 4 is van korte duur; de voorziening ex art. 287b geldt voor de duur van maximaal zes maanden (zie art. 287b lid 5); (iii) het bereik van art. 287 lid 4 Fw is ruimer. Zij kan in beginsel elke noodzakelijke voorziening betreffen; de voorzieningen op grond van art. 287b Fw zijn beperkt tot het opheffen van de in art. 287b lid 2 vermelde bedreigende situaties (het verbieden van een uithuiszetting, de afsluiting van nutsvoorzieningen of de ontbinding van een zorgverzekeringsovereenkomst); 15 Brief dd. 27 oktober 2006, Kamerstukken II 2006/07, , nr. 33, p. 1 e.v. 16 Stcrt. 1 december 2006, 235, p. 8, nadien gewijzigd, Stcrt. 25 oktober 2007, nr. 207, p Rb. Rotterdam 7 februari 2008, LJN: BC4314. Zo ook Rb. Rotterdam 9 september 2009, LJN: BJ MvA, Kamerstukken I, , C, p. 5.

5 (iv) de zesmaands-periode bij de voorziening ex art. 287b is er ook voor bedoeld de schuldenaar de gelegenheid te geven zijn goede trouw gefundeerd te laten blijken;19 (v) op grond van art. 287b lid 6 moet de uitvoerder van de buitengerechtelijke schuldregeling na afloop van de voorziening een verslag uitbrengen aan de rechtbank over de periode waarin de voorziening gold. Dat is niet het geval bij een voorlopige voorziening op grond van art. 287 lid 4 Fw. In de praktijk is het soms lastig om de grond voor de gevraagde voorziening te formuleren. De rechtspraak lijkt de regel te volgen dat als de gevraagde voorziening bedoeld is voor de overbrugging van de periode tussen de indiening van en de beslissing op een schuldsaneringsverzoek niet art. 287b, maar art. 287 lid 4 de grond van het verzoek is. Mogelijk vult de rechter hier ambtshalve de gronden aan, maar duidelijk is dat niet. 20 Nu partijen worden opgeroepen ligt het voor de hand bij het geven van de voorlopige voorziening ex art. 287b een gelijke maatstaf aan te houden als die gelegen in art. 287 lid 4, dus: gelet op de belangen van partijen. In de lagere rechtspraak lijkt dit ook de heersende aanpak.21 Voor een voorbeeld wijs ik op een uitspraak van Rb. Groningen van 2 september 2009, die het belang van de schuldeiser (verhuurder) zwaarder laat wegen dan dat van verzoeker: er is al 16 jaar sprake van huurachterstanden; er is 13 keer ontruiming aangezegd; in 2009 heeft geen enkele huurbetaling plaatsgevonden; er is sprake van ernstige terugkerende wanbetaling aan de zijde van verzoeker.22 Er zijn echter ook rechterlijke uitspraken waarin niet van een weging van belangen sprake is, maar alleen acht wordt geslagen op het belang schuldenaar. Ik wijs op Rb. Arnhem 29 januari 2008, dat alleen acht lijkt te slaan op het belang van de schuldenaar, door te overwegen dat zij van oordeel is dat de gevraagde voorziening noodzakelijk en gerechtvaardigd is teneinde schuldenares in staat te stellen in het minnelijk traject tot overeenstemming met haar schuldeisers over een minnelijke schuldregeling te komen. 23 Indien belangen worden gewogen worden ook wel aan die weging beperkingen verbonden. Rb. s-gravenhage 9 juni 2009 oordeelt dat het belang van de schuldeiser niet zwaarder mag wegen dan het belang dat verzoeker heeft bij toewijzing van het verzoek om de voorlopige voorziening24, Rb. Groningen 18 december 2008 laat daarentegen het belang van de schuldeiser wel zwaarder wegen.25 De naald van de weegschaal wijst bij het al dan niet verbieden van ontruiming vooral naar de mate van tekortkoming van de schuldenaar-(huurder).26 Andere aanpak? In de rechtspraak komt ook een andere vorm van weging voor. De parlementaire geschiedenis bevat een indicatie dat het verzoek ook kan worden getoetst aan de 19 Kamerstukken II, , nr. 34, p. 1 e.v.; MvA, Kamerstukken I, , C, p. 5. De voorziening van art. 287b Fw is door de minister als een soort afkoelingsperiode buiten de Wsnp gekarakteriseerd, zie Handelingen I 8 juni 2007, Zie Rb. Arnhem 14 januari 2008, LJN: BC2166; Rb. Arnhem 13 maart 2008, LJN: BC7655; Rb. Utrecht 3 september 2009, LJN: BJ In deze zin Rb. Rotterdam 4 maart 2008, LJN: BC6113; Rb. Rotterdam 6 maart 2008, LJN: BC6111; Rb. Dordrecht 9 mei 2008, LJN: BD2343; Rb. Rotterdam 7 januari 2009, LJN: BH1641; Rb. Dordrecht 29 juni 2009, LJN: BJ Rb. Groningen 2 september 2009, LJN: BJ7417. Ook Rb. Rotterdam 9 september 2009, LJN: BJ9252, volgt de in art. 287 lid 4 maatstaf (volgt afwijzing). 23 Rb. Arnhem 29 januari 2008, LJN: BC3959. In gelijke zin Rb. Leeuwarden 21 januari 2008, TvS 2008, 245; Rb. Leeuwarden 28 januari 2008, TvS 2008, 246; Rb. Haarlem 18 maart 2008, LJN: BC Rb. s-gravenhage 9 juni 2009, LJN: BJ Groningen 18 december 2008, LJN: BH Rb. Amsterdam 13 februari 2008, LJN: BC4565; Rb. Rotterdam 6 maart 2008, LJN: BC6111; Hof Amsterdam 11 juli 2008, LJN: BD7041).

6 toelatingseisen van art. 288 Fw, zoals deze met ingang van 1 januari 2008 zijn geherformuleerd. Het betreft dan in het bijzonder de vraag of verzoeker te goeder trouw is ten aanzien van het ontstaan en onbetaald laten van de schulden.27 Als dat niet het geval is hoeft het verzoek nog niet te worden afgewezen, al was het maar omdat de voorlopige voorziening ook gevraagd kan worden om de goede trouw meer gefundeerd te laten blijken, zie de hiervoor aangehaalde toelichting op het amendement Weekers c.s.28 Voor zover ik kan overzien wordt tot nu toe in de rechtspraak meestal het verzoek ex art. 287b niet toegewezen indien voorshands onaannemelijk is dat verzoeker tot de schuldsaneringsregeling zal worden toegelaten.29 Een derde benadering is dat de strekking van het moratorium in beginsel tot toewijzing leidt, tenzij zwaarwegende belangen van schuldeisers zich daartegen verzetten. In deze zin bijvoorbeeld Rb. Amsterdam 13 februari 2008: Wat de beoordeling van het verzoek betreft bevat de wet geen duidelijk criterium op grond waarvan kan worden beslist of het moratorium dient te worden toegewezen dan wel afgewezen. Gezien de strekking van artikel 287b Fw kan een moratorium worden toegewezen als daarmee kan worden bereikt dat de verzoekster in het minnelijk traject tot overeenstemming met haar schuldeisers kan komen over een minnelijke schuldregeling. Gezien de doelstelling van de wettelijke regeling is het uitgangspunt dat een moratorium steeds dient te worden toegewezen, tenzij zwaarwegende belangen van schuldeisers zich daartegen verzetten. 30 Voorlopige voorziening Indien zij wordt toegewezen strekt de voorlopige voorziening tot het van toepassing verklaren van art. 304 en 305 Fw dan wel tot een verbod van het opzeggen of ontbinden van de zorgverzekering. Richtlijn 1.5 Recofa-Richtlijnen 2009 ( Voorlopige voorziening: moratorium (artikel 287b Fw) ) bepaalt dat de uitspraak op het verzoek tot het geven van een voorlopige voorziening die strekt tot het van toepassing verklaren van de art. 304 en 305 en tot het verbod tot het opzeggen of ontbinden van de zorgverzekering als bedoeld in art. 287b Fw in ieder geval vermeldt: (i) dat het intrekken van het verzoek om toelating tot de schuldsaneringsregeling verval van het moratorium meebrengt, en (ii) dat het moratorium slechts geldt indien en zolang de schuldenaar de lopende verplichtingen uit de rechtsverhouding waarop het moratorium betrekking heeft, nakomt. Het verdient mijns inziens aanbeveling deze laatste verplichting expliciet in de wet op te nemen. De drie in art. 287b lid 2 genoemde bedreigende situaties dienen elk afzonderlijk te worden beoordeeld, waardoor het in het algemeen niet mogelijk is een paraplu voorziening voor alle genoemde situaties te geven.31 De regeling is uit het oogpunt van zorgvuldige procedure karig. Er bestaat tegen de gegeven voorziening geen rechtsmiddel. Bij de behandeling in het parlement is het gemis van de mogelijkheid hoger beroep aan te tekenen wel aan de orde geweest,32 maar een regeling daarvan is in art. 287b Fw of art. 292 Fw niet opgenomen. Op grond van art. 360 Fw is hoger beroep dan ook uitgesloten. 27 Minister van Justitie, Handelingen I 22 mei 2007, Over de warrige wetsgeschiedenis Noordam, Wsnp en goede trouw, Serie recht en Praktijk nr. 160 (2008), par Zie Rb. Arnhem 28 oktober 2008, LJN: BG3933; Rb. s-gravenhage 9 juni 2009, LJN: BJ3246. Rb. Haarlem 18 maart 2008, LJN: BC7046, oordeelt echter dat een dergelijke situatie er niet aan in de weg mag staan dat de schuldenaar de mogelijkheid krijgt een minnelijke schuldregeling met haar schuldeisers overeen te komen. De laatste benadering strookt mijns inziens het meest met het doel van art. 287b en de strekking van Titel III. 30 Rb. Amsterdam 13 februari 2008, LJN: BC4565; TvS 2008, 249. In gelijke zin Rb. Maastricht 3 juni 2009, LJN: BI6719; Rb. s-gravenhage 9 juni 2009, LJN: BJ Zo terecht Praktijkboek Insolventierecht (Van der Winkel / Marsman), 2008, p. 27. Rb. Zwolle- Lelystad 2 juni 2008, TvS 2008, 253, interpreteert art. 304 ruim, waardoor de voorziening niet alleen (zoals de tekst luidt) tot een verbod tot opschorting of tot ontbinding betrekking heeft, maar mede kan worden toegepast indien de nutsleverancier de overeenkomst al heeft ontbonden, maar feitelijk haar leveranties nog niet heeft afgesloten. 32 Brief Minister van Justitie, Kamerstukken II 2006/07, , nr. 33.

7 In gelijke zin Hof Amsterdam 25 februari 2008, LJN: BC8437, dat ondermeer overweegt: Gelet op het gesloten stelsel van hoger beroep binnen de Faillissementswet en de wetsgeschiedenis van artikel 287b Fw, neemt het hof aan dat geen sprake is van een omissie van de wetgever. 33 Evenmin is geregeld de mogelijkheid dat een schuldeiser tussentijds om opheffing van de voorziening kan vragen bij de insolventierechter, bijvoorbeeld omdat de lopende verplichtingen of andere in het vonnis opgenomen voorwaarden waaronder de voorlopige voorziening is uitgesproken, niet worden nagekomen. Een dergelijk verzoek kan natuurlijk wel bij de gewone voorzieningenrechter worden gedaan. Conclusie In de eerste vier maanden van 2008 zijn 148 verzoeken ex art. 287b ingediend waarvan de helft (73) werd toegewezen (35 afwijzing c.q. niet ontvankelijkverklaring; 27 ingetrokken).34 Uit meer recente gegevens35 blijkt dat in 2008 in totaal over alle 19 rechtbanken 572 verzoeken om een moratorium zijn ingediend. Van deze is omstreeks 20% ingetrokken, 27% afgewezen en de helft toegekend. Uit deze cijfers blijkt verder dat de bedreigende situaties waarvoor om een moratorium is gevraagd in het overgrote deel van de gevallen de beëindiging van de huurovereenkomst/woningontruiming (90%) betreffen. In 13% van de gevallen gaat het om afsluiting van gas, water en licht. Ook de redenen voor toe- of afwijzing van een verzoek ex art. 287b zijn onderzocht. De belangrijkste reden voor toekenning is dat de rechter het niet onaannemelijk acht dat het minnelijke traject zal slagen. Bij een kwart van de toekenningen is de reden dat de schuldenaar nu aan zijn verplichtingen voldoet. Bij 22% wordt het feit dat de schuldeiser zich niet verweert tegen het moratorium als reden genoemd. Een sterk argument vind ik dat niet, omdat de schuldeiser gewoon zijn rechten uitoefent. De belangrijkste reden voor afwijzing is dat de schuldenaar niet aan zijn lopende verplichtingen voldoet (26%), dat het niet aannemelijk is dat schuldregeling tot stand zal komen (21%) en het feit dat een eerdere betalingsregeling niet is nagekomen door schuldenaar (19%). Uit deze gegevens kan worden opgemaakt dat art. 287b Fw haar algemene functie vervult. De regeling is echter wetstechnisch weinig scherp uitgewerkt. Ik gaf hiervoor voorbeelden van het gemis aan een duidelijke maatstaf om een verzoek om een moratorium te beoordelen en het gemis aan waarborgen voor schuldeisers (rechtsmiddelen; bevoegdheid om intrekking van de voorziening te vragen). De onlangs ingevoerde praktijkregel dat de verzoeker een compleet verzoek moet indienen lijkt verder onvoldoende toegesneden op het typische karakter van een bedreigende situatie die tot het spoedig indienen van het verzoek noopt. Verbeteringen op genoemde punten dienen mijns inziens overigens niet op deze ene voorlopige voorziening betrekking te hebben. Zij verdienen ten minste een verdere uitwerking in de context van de overige voorlopige voorzieningen die recent in het insolventierecht, in het bijzonder de schuldsaneringsregeling, zijn opgenomen. 33 Hof Amsterdam 25 februari 2008, LJN: BC Zie Von Burg, Jungmann en Schruer, TvS April 2008, p. 1 e.v., die zich gematigd optimistisch betonen over het gebruik van de verzoeken om voorlopige voorzieningen, waaronder het verzoek ex art. 287b. De inschatting van Noordam, a.w., par. 231, was pessimistischer. 35 Monitor Wsnp, Vijfde meting, Tilburg, juli Te vinden via