NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

Transcriptie

1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 GESKIEDENIS V1 FEBRUARIE/MAART 2009 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en 'n addendum van 14 bladsye.

2 Geskiedenis/V1 2 DoE/Febr. Maart 2009 INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Die vraestel bestaan uit VIER vrae wat op die voorgeskrewe inhoudsraamwerk wat soos volg is: VRAAG 1: WAT WAS DIE IMPAK VAN DIE KOUE OORLOG OIN DIE VORMING VAN DIE WÊRELD SOOS DIT IN DIE 1960's WAS? USSR/VSA skep van belangesfere VRAAG 2: VRAAG 3: VRAAG 4: HOE IS UHURU IN AFRIKA IN DIE 1960's EN 1970's VERWESENLIK? Watter tipes state is ingestel? Wat was die moontlikhede en die beperkinge? WATTER VORME VAN BURGERLIKE VERSET HET VAN DIE 1960's TOT EN MET 1990 TE VOORSKYN GEKOM? Fokus 1960's: Burgerregtebeweging in die VSA WATTER VORME VAN BURGERLIKE VERSET HET VAN DIE 1960's TOT EN MET 1990 TE VOORSKYN GEKOM? Fokus 1970's: Swartbewussynsbeweging in Suid-Afrika 2. Elke vraag tel 75 punte, waarvan 45 punte vir die brongebaseerde vraag toegeken word en 30 punte vir die uitgebreideskryfwerk-vraag. 3. Kandidate moet TWEE vrae beantwoord. 4. In die beantwoording van vrae behoort die kandidate hulle kennis, vaardighede en insig toe te pas. 5. Die blote oorskryf van bronne as antwoorde sal kandidate benadeel. 6. Skryf netjies en leesbaar.

3 Geskiedenis/V1 3 DoE/Febr. Maart 2009 VRAAG 1: HOE HET DIE STRYD OM BEHEER EN INVLOED TUSSEN DIE SUPERMOONDHEDE TYDENS DIE KOUE OORLOG, TOT DIE SPANNING IN EUROPA BYGEDRA? Bestudeer Bron 1A, 1B, 1C en 1D om die volgende vrae te beantwoord. 1.1 Verwys na Bron 1A Na watter TWEE 'leefwyses' het president Truman verwys? (2 x 1) Waarom dink jy moes die VSA herhaaldelik protes aanteken? (1 x 2) Gebruik die inligting in hierdie bron en jou eie kennis en verduidelik hoe die Yalta-ooreenkoms geskend is. (2 x 2) Verduidelik of Truman se mening 'dat dit die beleid van die VSA moet wees om vrye nasies te help' geregverdig kan word. (2 x 2) Hoekom dink jy het Truman na totalitêre regimes verwys? (2 x 1) Verduidelik die beperking van hierdie bron vir 'n historikus wat die Koue Oorlog in Europa bestudeer. (1 x 2) 1.2 Bestudeer Bron 1B Watter TWEE van die lande wat genoem is, het die meeste finansiële hulp ontvang? (2 x 1) Gebruik jou eie kennis en gee TWEE redes hoekom hierdie lande spesiale aandag gekry het. (2 x 1) Vergelyk die totale bedrag geld wat aan die Verenigde Koninkryk gegee is met dié wat Switserland gekry het. Gebruik die inligting in die bron en jou eie kennis en verduidelik die redes vir die verskil in die toekenning van geld. (2 x 2) 1.3 Raadpleeg Bron 1C Hoekom dink jy het die Sowjet-Unie die Truman-leer en die Marshall-plan verwerp? (1 x 2) Wat was die redes vir die Sowjet-Unie se hewige reaksie? (2 x 1) Gebruik die bron en jou eie kennis en verduidelik hoe die botsing in belange tussen die VSA en USSR die Koue Oorlog-spanning in Europa verhoog het. (1 x 3) (3)

4 Geskiedenis/V1 4 DoE/Febr. Maart Verwys na Bron 1D Verduidelik die akkuraatheid van die spotprenttekenaar se uitbeelding van gebeure in Europa. (1 x 2) Watter rede kan gegee word vir die dowwe illustrasie: 'Marshallplan Vertraging' wat in die verte op die horison verskyn? (1 x 2) Hoe vul die spotprent in Bron 1D, Bron 1A aan? (2 x 2) 1.5 Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (60 woorde) vir jou skool se Geskiedenistydskrif waarin jy verduidelik hoekom die VSA hulp aan Europa na die Tweede Wêreldoorlog verleen het. (6) 1.6 UITGEBREIDE SKRYFWERK (Die opstel behoort ongeveer TWEE bladsye lank te wees.) Beantwoord EEN van die volgende vrae: VRAAG: OF Verduidelik hoe die stryd om invloed en beheer tussen die VSA en die USSR in die Koue Oorlog tot die spanning in Europa bygedra het. (30) OF Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n verslag vir jou plaaslike koerant waarin jy 'n oorsig gee of die houding van die USSR in die Koue Oorlog geregverdig kan word. (30) [75]

5 Geskiedenis/V1 5 DoE/Febr. Maart 2009 VRAAG 2: HET JULIUS NYERERE SE BELEID VAN UJAMAA TANZANIË GEHELP OM DIE IDEAAL VAN UHURU TE VERWESENLIK? Verwys na Bron 2A, 2B en 2C en beantwoord die volgende vrae. 2.1 Bestudeer Bron 2A Wat was die doelwitte van Nyerere se beleid? (2 x 1) Definieer die volgende begrippe in jou eie woorde: (a) Sosialisme (b) Ujamaa (2 x 2) Watter boodskap wil Nyerere oordra wanneer hy praat van 'ons grond, 'ons oes', 'ons winkel'? (1 x 2) Hoe dink jy het gewone Tanzaniërs op Nyerere se aankondiging van die beleid van Ujamaa reageer? (2 x 1) Gebruik Bron 2A en jou eie kennis en verduidelik of Nyerere se idee van ' mense wat in sulke gemeenskappe saamwerk en woon ' haalbaar was. (2 x 2) 2.2 Verwys na Bron 2B Verduidelik waarom Mtikila, volgens Standpunt 1, teen Nyerere se beleid van Ujamaa gekant was. (1 x 2) Watter metodes het Nyerere se regering gebruik om opposisie te onderdruk? (Standpunt 1) (3 x 1) Watter afleiding oor Nyerere as 'n leier, kan uit die stelling 'Om in 'n dorpie te woon is 'n bevel' gemaak word? (Standpunt 2) (2 x 1) Verduidelik hoe die menseregte van gewone Tanzaniërs geskend is. (Standpunt 2) (1 x 3) (3) (3) 2.3 Raadpleeg Bron 2A en 2B Verduidelik hoe die inligting in Bron 2A die bewyse in Bron 2B rakende Nyerere se beleid van Ujamaa weerlê. (2 x 2) Verwys na Bron 2A en 2B en verduidelik hoekom jy meen beide bronne vir 'n historikus wat die tydperk van Nyerere se bewind in Tanzanië bestudeer, bruikbaar is. (2 x 2)

6 Geskiedenis/V1 6 DoE/Febr. Maart Bestudeer Bron 2C Watter boodskap wil die spotprenttekenaar oor Nyerere se beleid van Ujamaa uitbeeld? (1 x 2) Verduidelik die rede hoekom die persoon in die spotprent gefrustreerd is. (1 x 2) Wie se standpunt dink jy ontbreek in hierdie bron? (1 x 3) (3) 2.5 Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (60 woorde) waarin jy Nyerere se ambisie om Tanzanië in 'n ekonomies selfversorgende land te omskep, verduidelik. (6) 2.6 UITGEBREIDE SKRYFWERK (Die opstel behoort ongeveer TWEE bladsye lank te wees.) Beantwoord EEN van die volgende vrae: VRAAG: OF Afrika-lande wat na 1960 onafhanklik geword het, het verskillende modelle gevolg om hulle ekonomiese, politieke en maatskaplike uitdagings te oorkom. Assesseer hierdie stelling deur te verwys na 'n gevallestudie ('n land wat jy bestudeer het). (30) OF Gebruik al die bronne en jou eie kennis en, as Tanzanië se ambassadeur by die Verenigde Nasies, skryf 'n verslag waarin jy verduidelik hoekom Nyerere se beleid van Ujamaa die ideale model vir Tanzanië se Uhuru (vryheid) was. (30) [75]

7 Geskiedenis/V1 7 DoE/Febr. Maart 2009 VRAAG 3: HOE HET MARTIN LUTHER KING JR. DIE AMERIKAANSE BURGERREGTEBEWEGING IN DIE 1960's BEÏNVLOED? Gebruik Bron 3A, 3B en 3C om die volgende vrae te beantwoord. 3.1 Verwys na Bron 3A Verduidelik die volgende begrippe in jou eie woorde: (a) (b) (c) Burgerlike ongehoorsaamheid Burgerlike regte Desegregasie (3 x 2) (6) Hoekom was dit nodig vir Martin Luther King jr. om duisende betogers te mobiliseer? (2 x 1) Verduidelik of jy dink dat Martin Luther King jr. geregverdig was om met sulke protesoptrede te begin? (1 x 3) (3) Wat vertel die gebruik van 'traangas, brandslange en honde' jou van die polisie se optrede? (2 x 1) Haal bewyse uit die bron aan om aan te dui dat die betoging goed bygewoon is. (1 x 2) 3.2 Gebruik Bron 3B Wat was Martin Luther King jr. se bedoeling met die skryf van hierdie brief? (2 x 2) Watter TWEE sake waaroor Martin Luther King jr. besorgd was, het hy in sy brief aangeraak? (2 x 2) Wat leer die volgende stelling jou oor Amerika: 'Ons wag nou al meer as 340 jaar vir ons grondwetlike en God-gegewe regte'? (2 x 2) 3.3 Verwys na Bron 3A en 3B. Verduidelik hoekom jy dink hierdie twee bronne vir 'n historikus wat die Burgerregtebeweging bestudeer, bruikbaar sal wees. (2 x 2) 3.4 Bestudeer Bron 3C Hoekom het professor Sylvester hulde aan Martin Luther King jr. gebring? (2 x 1) 'Swart Amerikaners het 'n Martin Luther King jr. nodig gehad, maar bo alles het Amerika hom nodig gehad.' Verduidelik of hierdie 'n akkurate evaluering van Martin Luther King jr. is. (2 x 2) Hoe ondersteun die visuele bron die geskrewe inligting in Bron 3C? (1 x 2)

8 Geskiedenis/V1 8 DoE/Febr. Maart Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (60 woorde) waarin jy die keuse van Time Magazine om Martin Luther King jr. in 1964 as 'Man van die Jaar' aan te wys, regverdig. (6) 3.6 UITGEBREIDE SKRYFWERK (Die opstel behoort ongeveer TWEE bladsye lank te wees.) Beantwoord EEN van die volgende vrae: VRAAG: OF Bespreek hoe Martin Luther King jr. die Amerikaanse Burgerregtebeweging in die 1960's beïnvloed het. (30) OF Gebruik die inligting in al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n artikel vir jou skool se Geskiedenistydskrif waarin jy die nalatenskap van Martin Luther King jr. beklemtoon. (30) [75]

9 Geskiedenis/V1 9 DoE/Febr. Maart 2009 VRAAG 4: HET DIE SWARTBEWUSSYNSBEWEGING TOT DIE BEVRY- DINGSTRYD IN SUID-AFRIKA IN DIE 1970's BYGEDRA? Gebruik Bron 4A, 4B en 4C om die volgende vrae te beantwoord. 4.1 Verwys na Bron 4A Verduidelik die begrip Swart Bewussyn in jou eie woorde. (1 x 2) Hoe het swart Amerikaners Biko se denke beïnvloed? (Perspektief 1) (2 x 2) Op watter manier dink jy het apartheid swart mense van hulle trots en waardigheid beroof? (2 x 2) Wat, volgens Biko in Perspektief 2, moet gedoen word vir die 'swartman' om te verander? (2 x 2) 4.2 Gebruik Bron 4B Hoekom, volgens Standpunt 1, is Swart Bewussyn as 'n bedreiging vir die apartheidsregering beskou? (2 x 1) Verduidelik tot watter mate die Swartbewussynsbeweging die Soweto-opstande beïnvloed het. (2 x 2) Verwys na Standpunt 2. Wat was Mathabane se siening rakende die deelname van die jeug aan die bevrydingstryd? (2 x 2) Wat kan jy uit die aktivis se reaksie op die joernalis, aflei? (Standpunt 2) (1 x 2) Vergelyk Standpunt 1 en 2. Verduidelik die verskille tussen die twee standpunte rakende die Soweto-opstande. (2 x 2) 4.3 Raadpleeg Bron 4C Watter eise het die Soweto-studente gestel? (2 x 1) Verduidelik hoe die Swartbewussynsbeweging die studente van Soweto beïnvloed het om aan die bevrydingstryd deel te neem. (1 x 3) (3) 4.4 Verwys na Bron 4B en 4C en verduidelik hoe bruikbaar hierdie bronne vir 'n historikus, wat die Soweto-opstande bestudeer, is. (2 x 2) 4.5 Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (60 woorde) waarin jy verduidelik waarom die Swartbewussynbeweging aanklank by die jeug gevind het. (6)

10 Geskiedenis/V1 10 DoE/Febr. Maart UITGEBREIDE SKRYFWERK (Die opstel behoort ongeveer TWEE bladsye lank te wees.) Beantwoord EEN van die volgende vrae: VRAAG: OF Die Swartbewussynsbeweging het 'n belangrike rol in die bevrydingstryd in Suid-Afrika in die 1970's gespeel. Stem jy saam met die stelling? Bespreek krities. (30) OF Gebruik die inligting in alle bronne en jou eie kennis en skryf 'n verslag vir jou plaaslike Geskiedenistydskrif waarin jy verduidelik hoe die Swartbewussynsbeweging die politieke denke van die jeug in die 1970's beïnvloed het. (30) [75] TOTAAL: 150