Indicatoren Ruimtelijk Rendement. Guy Engelen & Lien Poelmans Unit Ruimtelijke Milieuaspecten VITO

Transcriptie

1 Indicatoren Ruimtelijk Rendement Guy Engelen & Lien Poelmans Unit Ruimtelijke Milieuaspecten VITO

2 Groeien met minder ruimte al in het Groenboek BRV Witboek Beleidsplan Ruimte Monitoring Ruimtebeslag Beleidskader Ruimtelijk Rendement Rendementskansen maximaal benutten ❷ evolueren naar ruimtelijke ontwikkeling waarbij de ❶ totale bebouwde oppervlakte niet meer toeneemt

3 Totale bebouwde oppervlakte? Ruimtebeslag: De ruimte, ingenomen door onze nederzettingen, dus door huisvesting, industriële en commerciële doeleinden, transportinfrastructuur, recreatieve doeleinden, serres etc. Parken en tuinen maken hier ook deel van uit. Dit stemt overeen met de Europees gehanteerde definitie van settlement area (Witboek BRV, p. 32). Dat deel van de ruimte waarin de biofysische functie niet langer de belangrijkste is Settlement area of Artificial land: the area of land used for housing, industrial and commercial purposes, health care, education, nursing infrastructure, roads and rail networks, recreation (parks and sports grounds), etc. In land use planning, it usually corresponds to all land uses beyond agriculture, semi-natural areas, forestry, and water bodies. (EC, 2012) Poelmans, L. en Engelen, G. (2014) Verklarende factoren in de evolutie van het ruimtebeslag. Studie uitgevoerd in opdracht van Ruimte Vlaanderen, VITO rapport 2014/RMA /R /90, Mei

4 Totale bebouwde oppervlakte? Bron Kadasterregister FOD Economie Europees Milieuagentschap RuimteModel Vlaanderen Benadering ruimtebeslag in ha (in %) ha (18,95%) ha (27,2%) ha (27,1%) ha (32,6%) Definitie Bodembezetting op basis van het Kadasterregister Totaal bebouwde percelen (i.e. appartementen; building; huis, hoeve; bijgebouwen met inbegrip van serres; ambachten industriegebouwen; opslagruimten; banken, kantoren; gebouwen met handelsbestemming; openbare gebouwen; nutsvoorzieningen; sociale en ziekenzorg; onderwijs, onderzoek en cultuur; eredienst; recreatie, sport; andere) Bebouwde gronden en aanverwante terreinen (i.e. Woongebied; Steengroeve, putten, mijnen enz.; Andere nijverheidsgebouwen en terreinen; Handelsgebouwen en - terreinen; Openbare gebouwen en terreinen behalve vervoer-, telecommunicatie-, en technische voorzieningen; Terreinen voor gemengd gebruik; Terreinen voor vervoer en telecommunicatie; Terreinen voor technische voorzieningen; Recreatiegebied en andere open ruimte) Artificiële oppervlakken, op basis van CORINE Land cover. Proxy voor EU definitie settlement areas Nulmeting Ruimtebeslag met en voor Omgeving op basis van VITO Landgebruikbestand op 10 m Referentie jaar

5 Totale bebouwde oppervlakte? Bron Kadasterregister FOD Economie Europees Milieuagentschap RuimteModel Vlaanderen Benadering ruimtebeslag in ha (in %) ha (18,95%) ha (27,2%) ha (27,1%) ha (32,6%) Definitie Bodembezetting op basis van het Kadasterregister Totaal bebouwde percelen (i.e. appartementen; building; huis, hoeve; bijgebouwen met inbegrip van serres; ambachten industriegebouwen; opslagruimten; banken, kantoren; gebouwen met handelsbestemming; openbare gebouwen; nutsvoorzieningen; sociale en ziekenzorg; onderwijs, onderzoek en cultuur; eredienst; recreatie, sport; andere) Bebouwde gronden en aanverwante terreinen (i.e. Woongebied; Steengroeve, putten, mijnen enz.; Andere nijverheidsgebouwen en terreinen; Handelsgebouwen en - terreinen; Openbare gebouwen en terreinen behalve vervoer-, telecommunicatie-, en technische voorzieningen; Terreinen voor gemengd gebruik; Terreinen voor vervoer en telecommunicatie; Terreinen voor technische voorzieningen; Recreatiegebied en andere open ruimte) Artificiële oppervlakken, op basis van CORINE Land cover. Proxy voor EU definitie settlement areas Nulmeting Ruimtebeslag met en voor Omgeving op basis van VITO Landgebruikbestand op 10 m Referentie 32,6% jaar 27,1% 27,2% ,95%

6 Landgebruiksbestand 2013

7 Technische naam Historiek VITO-landgebruikskaarten Opdrachtgever Jaar Resolutie Aantal klassen LU_15_ SRW / MIRA / NARA m 28 LU_10_ MIRA / SRW m 47 (49) LU_10_ Input_actueel_v ANB 2010* 10m 50 ANB 2010* 100m 79 (26 LU + 53 HT/RBB) Toepassingen Landgebruiksmodel Vlaanderen (Steunpunt Ruimte en Wonen, Milieuverkenning/Natuurverkenning 2030 (150m resolutie) - MIRA-studie Verfijning RuimteModel Vlaanderen - Emissiemodellering - Toepassingen RuimteModel Vlaanderen (100m resolutie) Input voor basiskaart CalibratieModel IHD (Natura2000) Basiskaart CalibratieModel IHD (Natura2000) NARA-T 2014 INBO 2010* 10m 114 NARA-T rond ecosysteemdiensten Landgebruiksbestand 2013 RV m 4 niveaus ( ) - Nulmeting ruimtebeslag - Indicatoren Ruimtelijk rendement - Toepassingen RuimteModel Vlaanderen (100m) Poelmans, L. Van Esch L., Janssen L. en Engelen, G. (2016) Landgebruiksbestand voor Vlaanderen, Studie uitgevoerd in opdracht van Ruimte Vlaanderen, VITO rapport 2016/RMA/R/0846, December

8 Landgebruiksbestand 2013 Van een enkele kaart naar een bestand en een set van procedures waarin in functie van de noden of toepassing een op maat gemaakte (raster)kaart wordt opgesteld. Het landgebruiksbestand combineert, door middel van een combinatie van GIS-procedures, een groot aantal (ruimtelijke) databronnen die beschikbaar zijn voor Vlaanderen. Opgezet als vector-databank waaruit raster-gebaseerde landgebruikskaarten kunnen afgeleid worden. Doel van het landgebruiksbestand: authentieke gegevensbron voor Vlaanderen worden Verdeeld door AIV Op regelmatige basis updates kunnen maken met de voorhanden zijnde data Landgebruiksbestand 2013 Landgebruiksbestand 2016

9 Landgebruiksbestand: databronnen Naam Acroniem Referentiejaar Referentie-gebied Update Soort geoinformatie Eigenaar-Verdeler Biologische WaarderingsKaart versie BWK Vlaanderen + Brussel Ad hoc Polygonen INBO 2.2 Landbouwgebruikspercelen / 2013 Vlaanderen Jaarlijks Polygonen AIV/ALV Serremodel ALV / 2015 Vlaanderen Ad Hoc Polygonen ALV RuimteBoekhouding 2013 RBH 01/01/2013 Vlaanderen Halfjaarlijks Polygonen Ruimte Vlaanderen Bedrijventerreinen / 2014 Vlaanderen Continu Polygonen VLAIO Databank Onderzoek Ruimte voor RuiTeR 2007 Vlaanderen nvt Polygonen WES / Toerisme Toerisme en Recreatie in Vlaanderen Vlaanderen Groenkaart Vlaanderen 2010 Groenkaart 2010 Vlaanderen 3-jaarlijks Raster AIV/ANB Lokalisatie van de groene ruimten in / 2008 Brussel Ad Hoc Raster BIM het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Grootschalig ReferentieBestand GRB September 2013 Vlaanderen Continu Polygonen, Lijnen, AIV Punten Vectoriële kadastrale perceelsplannen CADMAP 2013 Vlaanderen Jaarlijks Polygonen AAPD UrbIS-Parcels & Buildings UrbIS - P&B 2015 Brussel Jaarlijks Polygonen CIBG UrbIS -Adm UrbIS - Adm 2013 Brussel Continu Polygonen, Lijnen, CIBG Punten UrbIS -Map UrbIS - Map 2013 Brussel Continu Polygonen, Lijnen, CIBG Punten Topografische kaart Top10Vector Vlaanderen + Brussel Ad hoc Polygonen, Lijnen, NGI Punten Verrijkte Kruispuntbank Ondernemingen met CRAB koppeling VKBO Januari 2015 Vlaanderen Continu Adres-gegevens AIV Kruispuntbank Ondernemingen KBO Januari 2015 Vlaanderen + Brussel Continu Adres-gegevens FOD Economie Bedrijvenspercelen Havengebied Gent / December 2014 Vlaanderen (haven Gent) Continu Polygonen Havenbedrijf Gent Inwonersaantallen per adres (betaversie) / Maart 2013 Vlaanderen Trimestrieel Punten RR / AIV

10 Landgebruiksbestand met 4 niveau s Rasterbestand op 10m resolutie 4 niveau s (i.e. 4 rasterlagen): Gebiedsdekkend voor Vlaanderen (en Brussel!) Verschillende niveaus overlappen met elkaar, maar geen overlap tussen verschillende categorieën binnen één niveau (voorrang aan meest recente en consistente databronnen) Niveau 1: (bodembedekking) Niveau 2: (verstedelijkt) landgebruik Niveau 3: multifunctionele landgebruikscategorieën Niveau 4: juridische afbakeningen

11 Landgebruiksbestand 2013: niveau 1 Bodembedekking LEUVEN

12 Landgebruiksbestand 2013: niveau 2 Verstedelijkt landgebruik LEUVEN

13 Landgebruiksbestand 2013: niveau 3 Multifunctioneel landgebruik GENK

14 Landgebruiksbestand 2013: niveau 4 Juridische afbakeningen (haven, militaire domeinen)

15 Ruimtebeslag

16 Definitie Ruimtebeslag Selectie categorieën uit landgebruiksbestand op 10m Niveau 2 Niveau 2 Niveau 4 Ruimtebeslag Overig 0 Militaire domeinen 0 Haven 0 Ruimtebeslag Ruimtebeslag Overige bebouwde Vervaardiging van 1 percelen kunststofproducten 1 Park 1 Waterwinning en waterdistributie 1 Kerkhof 1 Overige energie 1 Golfterrein 1 Voeding 1 Zoo & attractieparken 1 Textiel 1 Sportterreinen 1 Papier 1 Campings 1 Veeteelt 1 Overige recreatie 1 Akkerbouw en tuinbouw 1 Serres 1 Jacht, bosbouw en visserij 1 Onbebouwde terreinen 1 Groothandel 1 Jachthavens 1 Transport 1 Residentieel 1 Detailhandel 1 Petroleumraffinaderijen 1 Horeca 1 Chemie 1 Gezondheidszorg 1 Elektriciteit 1 Kantoren & administratie 1 Metaalnijverheid 1 Onderwijs 1 Afval & afvalwater 1 Overige diensten 1 Mijnbouw 1 Zelfstandigen 1 Houtindustrie 1 Overige bedrijventerreinen Overige landbouwinfrastructuur 1 1 Niveau 1 Ruimtebeslag Ruigte en struweel 0 Loofbos 0 Populieren 0 Naaldbos 0 Alluviaal bos 0 Halfnatuurlijk grasland 0 Heide 0 Kustduin 0 Moeras 0 Slik en schorre 0 Akker 0 Niet geregistreerde landbouw 0 Hoogstam boomgaard 0 Laagstamboomgaard 0 Cultuurgrasland permanent 0 Gebouw 1 Overig laag groen 0 Overig hoog groen 0 Weg 1 Spoorweg 1 Water 0 Overig 0 Niveau 3 Ruimtebeslag Overig 0 Commerciële vliegvelden 1 Overige vliegvelden 0 Mijnterrils 0 Groeves 1 Stortplaatsen 0 Recreatieparken 0

17 Ruimtebeslag: Nulmeting 2013 Nulmeting 2013: ha = 32,6%

18 Ruimtebeslag: Nulmeting 2013 Landgebruik op 10 meter Ruimtebeslag Leuven

19 Ruimtebeslag: Nulmeting 2013 Landgebruik op 10 meter Verharding Ruimtebeslag AIV: 14.4% Leuven

20 Ruimtebeslag: Nulmeting 2013 Landgebruik op 10 meter Overig Verharding Ruimtebeslag AIV: 14.4% onbebouwd 8,7% Overig bebouwd 14,4% Residentieel 35,0% Landbouw 2,4% Leuven Recreatie 6,8% Transport 18,1% Diensten 3,5% Industrie 9,0% Commercieel 1,6%

21 Indicatoren ruimtelijk rendement

22 Ruimtelijk rendement: overzicht indicatoren Afgeleid van het landgebruiksbestand Ruimtebeslag (per are en per ha) Ruimtebeslag versus Ruimteboekhouding (are) Inwonersdichtheid per ha ruimtebeslag Huishoudensdichtheid per ha ruimtebeslag Oppervlakte niet bebouwd per ha ruimtebeslag Gemiddelde hoogte gebouwen per ha Vloeroppervlakte per ha ruimtebeslag Residentiële vloeroppervlakte per ha ruimtebeslag Tewerkstellingsdichtheid per ha ruimte beslag Verweving wonen/werken per hectare Infrastructuur per ha van de door ruimtebeslag ingenomen ruimte Aantal gebouwen per ha van de door ruimtebeslag ingenomen ruimte Recreatiegebieden in een straal van 5km rondom ruimtebeslag Standaard op 1ha resolutie (basisbestanden soms op fijnere resolutie beschikbaar)

23 Ruimtebeslag vs. RuimteBoekHouding RSV 1/3 van het ruimtebeslag in zachte bestemmingen (landbouwgebouwen, serres, verkeersinfrastructuur, parkings, zonevreemd, recreatie, ) Te vermijden!! 32,6 + 5,8 = 38,4 5,8% van de ruimte hard bestemd maar géén ruimtebeslag. Vaak moeilijk gelegen: wateroppervlak, Leuven verkeerswisselaar, berm, groen, reserve,... Oppervlakte (ha) Landgebruikskaart 2013 Ruimtebeslag Niet ruimtebeslag Totaal Hard (27,4%) RBH 01/01/2014 Zacht (72,3%) Onbekend / NoData (0,3%) Totaal (32,6%) (67,4%)

24 Inwonersdichtheid per ha ruimtebeslag Basis: puntendichtheid inwoners per adres (2013, β-bestand AIV) Gemiddeld 14,3 inw. / ha ruimtebeslag ( inw / ha ruimtebeslag)!! 1,7% ontbrekende inw. in het β-bestand van AIV (adressen niet lokaliseerbaar) Gemiddelde van alle bewoonde hectare-cellen: 22,1 inwoners / ha ruimtebeslag Gemiddelde in het woongebied (bestemming): 27,7 inwoners / ha ruimtebeslag

25 Huishoudensdichtheid per ha ruimtebeslag Basis: puntendichtheid van Hhuishoudens per adres, 2013 (β-versie, AIV) Gemiddeld 6,1 HH / ha ruimtebeslag ( HH / ha ruimtebeslag)!! 9,7% van de HH ontbreken in het β-bestand van AIV (adressen niet lokaliseerbaar) HH/ ha ruimtebeslag = 5,5 HH/ha Gemiddelde van alle bewoonde hectare-cellen: 8,6 HH / ha ruimtebeslag Gemiddelde in het woongebied (bestemming): 10,8 HH / ha ruimtebeslag 26

26 Oppervlakte niet bebouwde ruimte Basis: alle types bodembedekking uit het landgebruiksbestand 2013 (niveau 1) op uitzondering van de gebouwen, wegen, spoorwegen en overige Gemiddeld: 47% niet-bebouwde ruimte in het ruimtebeslag 27

27 Gemiddelde gebouwhoogte Basis: gebouwenlaag van het GRB met hoogtegegevens (2014) Gemiddelde gebouwhoogte: +/- 5m

28 Vloeroppervlakte Basis: gebouwenlaag van het GRB met hoogtegegevens (versie 2014) + assumptie: 1 verdieping = 3m gebouwhoogte Gemiddelde vloeroppervlakte per ha ruimtebeslag: 3000 m²!! Gemiddelde van 3m per verdieping geldt wellicht wel voor residentiële gebouwen, maar niet voor industriële gebouwen benadering! 29

29 Residentiële Vloeroppervlakte Basis: gebouwenlaag van het GRB met hoogtegegevens (versie 2014) + assumptie: 1 verdieping = 3m gebouwhoogte Enkel voor residentiële percelen Gemiddelde vloeroppervlakte per ha ruimtebeslag (residentieel): m² 30

30 Tewerkstellingsdichtheid per ha ruimtebeslag Basis: VKBO personeelsklasse, RSZ-statistieken per gemeente, Vlaamse arbeidsrekening Onderscheid tussen economische sectoren & zelfstandigen Onderscheid zelfstandigen / loontrekkenden op basis van instrumenterende administratie uit VKBO Aantal personeelsleden per vestiging op basis van Personeelsklasse uit VKBO Correctie per economische sector op basis van gemeentelijke statistieken (RSZ) Zelfstandigen: per vestiging: 1 werknemer Correctie op basis van totalen per sector en per gemeente uit de Vlaamse arbeidsrekening uit

31 Tewerkstellingsdichtheid per ha ruimtebeslag Basis: VKBO personeelsklasse, RSZ-statistieken per gemeente, Vlaamse arbeidsrekening Onderscheid tussen economische sectoren & zelfstandigen In totaal: werknemers (loontrekkenden: zelfstandigen: ) Spreiding per bestemming: Loontrekkenden: 41,1% in Industrie (binnen en buiten de poorten) + 39,6% in Wonen Zelfstandigen: 69,5% in Wonen + 8% in Industrie Gemiddelde dichtheid per ha ruimtebeslag: Industrie : 18 werknemers/ha ruimtebeslag (buiten de poorten); 8 werknemers /ha ruimtebeslag (binnen de poorten) Wonen : 5,5 werknemers per ha ruimtebeslag

32 Verweving wonen-werken Kruising inwonersdichtheid en tewerkstellingsdichtheid per ha ruimtebeslag Oppervlakte in % Tewerkstelling Geen Laag Inwoners Gemiddeld Hoog Geen 7.6% 5.5% 3.4% Laag 1.4% 2.8% 3.2% 2.5% Gemiddeld 0.6% 1.8% 3.4% 4.1% Hoog 1.5% 2.0% 2.1% 4.3%

33 Oppervlakte infrastructuur Basis: onbebouwde artificiële terreinen uit Landgebruiksbestand 2013 (niveau 2) Gemiddeld: 20% infrastructuur in het ruimtebeslag

34 Aantal gebouwen per ha Basis: GRB gebouwen Gemiddeld: 10.5 gebouwen/ha. Hoogste aantal gebouwen per ha in Vlaanderen: 133 (historische stadscentra van Gent en Brugge)

35 Recreatiegebied in een straal van 5km rondom ruimtebeslag Op basis van landgebruiksbestand Gemiddeld: 2.5 % recreatieterreinen (+/- 190 ha) in een straal van 5km rondom alle locaties met ruimtebeslag in Vlaanderen.

36 Ruimtelijk rendement verhogen

37 Ontwikkelingskansen op basis van OV-knooppuntwaarde en voorzieningenniveau Voorzieningenniveau 16 types Zeer goed Goed Matig Beperkt Beperkt Matig Goed Zeer goed knooppuntwaarde 38

38 Meer informatie: