Aanvullend natuuronderzoek Valburgseweg 98 in Elst

Transcriptie

1 AanvullendnatuuronderzoekValburgseweg98inElst Onderzoek naar verblijfplaatsen van vleerm uizen en steenuil rapportnummer 1259

2 Aanvullend onderzoek Valburgseweg 98 in Elst Onderzoek naar het voorkomen van vleermuizen en steenuil

3 Colofon Zelhem : september 2012 Rapportnummer : 1259 Projectnummer : 1556 Opdrachtgever Contactpersoon : Kobessen Milieu B.V. : Dhr. J. Geerdink Opdrachtnemer : Stichting Staring Advies Dr. Grashuisstraat CL Zelhem T F info@staringadvies.nl Auteur(s) : ing. R. Boerboom / drs. L.M.A. Witjes Eigendom Dit rapport is vervaardigd op verzoek van de opdrachtgever. Het rapport blijft eigendom van de opdrachtgever. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden d. m. v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Betrouwbaarheid Dit onderzoek is op zorgvuldige wijze uitgevoerd conform de toepasselijke en van kracht zijnde natuurwet- en regelgeving. Het onderzoek betreft een momentopname en geeft een inschatting van de geschiktheid van de onderzoekslocatie voor beschermde soorten. Het incidenteel voorkomen van beschermde soorten is echter nooit met zekerheid te voorspellen. Stichting Staring Advies accepteert daarom op voorhand geen aansprakelijkheid ten aanzien van eventuele beslissingen die de opdrachtgever naar aanleiding van het door Stichting Staring Advies uitgevoerde onderzoek neemt. Stichting Staring Advies is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Stichting Staring Advies; opdrachtgever vrijwaart Stichting Staring Advies voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Kwaliteitszorg Stichting Staring Advies is lid van het Netwerk Groene Bureaus (NGB). Het Netwerk Groene Bureaus is de brancheorganisatie voor groene adviesbureaus. Het Netwerk werkt aan de kwaliteit van advisering gericht op natuur, landschap, water, milieu en ruimte en behartigt de belangen van groene adviesbureaus. Het Netwerk hanteert een gedragscode die opdrachtgevers en andere belanghebbenden een basis biedt om de leden aan te spreken op de kwaliteit van hun werk. Stichting STARING ADVIES 2

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Beschrijving onderzoeksgebied 5 3 Het onderzoek Methode Resultaten vleermuisonderzoek Resultaten steenuilenonderzoek 10 4 Toetsing aan de Flora- en faunawet 12 5 Conclusie 14 Bij lage 1 De gewone dwergvleermuis 15 Bij lage 2 Wettelijk kader 16 Stichting STARING ADVIES 3

5 1 Inleiding Op de locatie Valburgseweg 98 in Elst (Gelderland) zijn plannen om de bestaande bebouwing te verbouwen tot een viertal wooneenheden. Voor de voorgenomen ruimtelijke ontwikkeling in het plangebied verlangt de huidige wetgeving een gedegen onderzoek naar flora en fauna in verband met de zorgplicht die de Flora- en faunawet een plannenmaker oplegt. Naar aanleiding van een eerder uitgevoerde quickscan natuurtoets (SSA rapport 1119) heeft de heer Geerdink van Kobessen Milieu B.V. Stichting Staring Advies gevraagd voor de uitvoering van een gericht onderzoek naar het vóórkomen van vleermuizen en de steenuil in en rond de te renoveren gebouwen. Deze soorten zijn streng beschermd krachtens de Flora- en faunawet en de EU Habitatrichtlijn. Daarnaast wordt onderzocht op welke wijze de plannen voor de locatie in overeenstemming gebracht kunnen worden met hetgeen bepaald is in de Flora- en faunawet en de EU Habitatrichtlijn Stichting STARING ADVIES 4

6 2 Beschrijving onderzoeksgebied Gegevens plangebied Locatie: Valburgseweg 98 Plaats: Elst Gemeente: Overbetuwe Provincie: Gelderland Beschrijving van het plangebied Het plangebied ligt in het buitengebied van de gemeente Overbetuwe, ten westen van de bebouwde kom van Elst (zie figuur 1). Het plangebied ligt in een open, agrarisch landschap met verspreid staande boerderijen en woonhuizen, bomenrijen en solitaire bomen (zie figuur 2). Het plangebied bestaat uit twee houten stallen, een oude varkensstal en een oude koeienstal met aansluitende bedrijfswoning. Zowel aan de oost, noord- als de westzijde van het perceel staat een groenstrook van voornamelijk gewone es. De vegetatie rondom de gebouwen is matig ontwikkeld met voornamelijk planten van voedselrijke omstandigheden. In de directe omgeving van de planlocatie liggen geen natuur- en bosgebieden met natuurwaarden. Geplande werkzaamheden Het verbouwen van de oude varkensstal en koeienstal tot een viertal wooneenheden en sloop van de twee houten schuren. Figuur 1. Ligging van het plangebied (oranje). Stichting STARING ADVIES 5

7 Figuur 2. Luchtfoto van het plangebied (oranje). Stichting STARING ADVIES 6

8 3 Het onderzoek In dit hoofdstuk worden de methode en de resultaten van het gericht natuuronderzoek naar vleermuizen en steenuil beschreven. 3.1 Methode Vleermuizen De onderzoeksintensiteit is bepaald op basis van de te verwachten soorten en het gebiedsgebruik. Richtinggevend hiervoor is het Protocol voor vleermuisinventarisaties van de Gegevensautoriteit Natuur en de Zoogdiervereniging VZZ. De te renoveren gebouwen zijn potentieel geschikt als verblijfplaats voor gebouwbewonende soorten als de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger. Het vleermuisprotocol adviseert om bij het vermoeden van dergelijke verblijfplaatsen gericht vleermuisonderzoek uit te voeren middels 2 avond- of ochtendbezoeken in de periode meijuli en 2 avond- of ochtendbezoeken in de periode augustus-september. De voorjaar- en zomerronde zijn bedoelt om zomerverblijven en kraamkolonies van vleermuizen op te sporen. De najaarsbezoeken zijn gericht op het opsporen van paarlocaties en baltslocaties. SSA heeft gedurende het veldseizoen van 2012 deze onderzoeksronden uitgevoerd (zie tabel 1). Bezoek Datum Tijd Weersomstandigheden Ronde 1 11-apr uur droog, half bew olkt, 10 C, w ind 0 Bf Ronde 2 1-jun uur droog, half bew olkt, 15 C, w ind 0 Bf Ronde 3 5-sep uur droog, zw aar bew olkt, 15 C, w ind 1-2 Bf Ronde 4 21-sep uur droog, zw aar bew olkt, 11 C, w ind 2 Bf Tabel 1. Bezoekdata vleermuisonderzoek (onderzoekers Rick Boerboom en Bart Otten). De voorkomende vleermuissoorten zijn opgespoord met behulp van visuele waarnemingen en het gebruik van een bat-detector (type: Patterson D 240x). Dit onderzoek heeft in grote lijnen plaatsgevonden in de avondschemering. Door op verschillende tijdstippen gerichte methoden toe te passen, zijn alle te verwachten gebruiksfuncties van het gebied in beeld gebracht voor de verschillende aangetroffen soorten. Steenuil Het plangebied is tweemaal door een medewerker van Stichting Staring Advies bezocht. De bezoeken zijn uitgevoerd in de avonduren, vanaf ca 0,5 uur voor zonsondergang tot ca. 2 uur hierna. In tabel 2 zijn de data en omstandigheden weergegeven. Tijdens de bezoeken is met behulp van geluidsnabootsing bepaald of er zich een territorium op het betreffend erf bevindt. Het geluid is tot driemaal afgespeeld. Hierbij is per locatie ca. 10 min gepost tussen twee geluidsnabootsingen. Niet alle steenuilenparen reageren even fel op geluidsnabootsing, dus is het belangrijk om alle potentiële nestgelegenheden en verblijfplaatsen te inspecteren. Daarnaast is gericht gezocht naar sporen van steenuilen, zoals braakballen, uitwerpselen, veren en prooiresten. Bezoek Datum Tijd Weersomstandigheden Ronde 1 11-apr uur droog, half bew olkt, 10 C, w ind 0 Bf Ronde 2 1-jun uur droog, half bew olkt, 15 C, w ind 0 Bf Tabel 2. Bezoekdata huismusonderzoek (onderzoeker Rick Boerboom). Stichting STARING ADVIES 7

9 3.2 Resultaten vleermuisonderzoek Visuele controle Het plangebied bestaat uit twee houten stallen, een oude varkensstal en een oude koeienstal met aansluitende bedrijfswoning. De woning wordt bewoond. De overige panden worden als opslagruimte gebruikt. De gebouwen zijn niet meer agrarisch in gebruik. De woning en de voormalige varkensstal en koeienstal zijn door de aanwezigheid van verschillende invliegopeningen (o.a. open ramen, hoekpannen, gaten in dakbeschot en buitenmuur) grotendeels vrij toegankelijk voor vleermuizen. De gebouwen zijn potentieel geschikt als verblijfplaats voor verschillende gebouwbewonende vleermuissoorten als gewone dwergvleermuis, gewone grootoorvleermuis, laatvlieger en watervleermuis. Bij het uitvoeren van de visuele controle zijn geen sporen (uitwerpselen, vetstrepen, prooiresten etc.) van vleermuizen op of nabij de panden aangetroffen. Auditieve controle Het plangebied is gedurende 4 onderzoeksronden geïnventariseerd op aanwezige vleermuizen met behulp van een bat-detector. Er is tijdens dit onderzoek 1 gebouwbewonende vleermuissoort aangetroffen binnen het plangebied: de gewone dwergvleermuis (zie bijlage 1). Overige vleermuissoorten zijn niet aangetroffen in het plangebied of de directe omgeving. Gebiedsgebruik Verblijfplaatsen van vleermuizen konden niet worden vastgesteld in het plangebied. Er foerageerden steeds enkele gewone dwergvleermuizen op het erf (zie figuur 3). Tijdens de voorjaar- en zomerronde betrof dit maximaal 4 tot 5 exemplaren. Tijdens de najaarsronden waren dit nog maximaal 2 tot 3 foeragerende (en roepende) exemplaren. Dit waren enkele baltsende mannetjes. De vleermuizen foerageerden voornamelijk langs de bomenrijen aan weerszijden van de gebouwen en rondom de gebouwen zelf. In of rondom het plangebied liggen geen belangrijke vliegroutes van de gewone dwergvleermuis. Het gebied is gezien de lage aantallen foeragerende vleermuizen geen essentieel foerageergebied voor de gewone dwergvleermuis. De opgaande begroeiing in het plangebied blijft behouden, waardoor de situatie voor foeragerende vleermuizen niet verslechtert. Zoals reeds vermeld zijn er geen verblijfplaatsen aangetroffen binnen het plangebied. Er zijn geen uitvliegende of zwermende vleermuizen bij de gebouwen waargenomen. De waargenomen vleermuizen hebben hun verblijfplaats in de directe omgeving van het plangebied, vermoedelijk uit het woonhuis van de Valburgseweg 100. Het is niet te verwachten dat deze soorten van verderop uit de omgeving komen, aangezien de dieren al relatief vroeg op de avond waargenomen worden. Stichting STARING ADVIES 8

10 Figuur 3. Verspreiding gewone dwergvleermuis in plangebied Valburgseweg 98 in Elst. Foeragerende gewone dwergvleermuis Vlieggedrag foeragerende dwergvleermuizen Stichting STARING ADVIES 9

11 3.3 Resultaten steenuilenonderzoek Visuele controle De te verbouwen bedrijfspanden zijn vrij toegankelijk en geschikt als vaste rust- en verblijfplaats voor steenuil. Soortspecifieke nestkasten zijn niet in of aan de beide panden aangetroffen. Tijdens de quickscan natuurtoets zijn in de oude koeienstal diverse sporen (enkele braakballen, schijtsporen en een veer) van de steenuil aangetroffen. Een broedgeval is destijds niet aangetroffen. In de bomenrij aan de westzijde van het plangebied bevindt zich een steenuilennestkast. De nestkast hangt in een gewone es (zie figuur 4). Figuur 4. Nestkast steenuil in plangebied Valburgseweg 98 in Elst. Auditieve controle Na het afspelen van steenuilengeluiden, reageerde er tijdens het eerste veldbezoek een steenuil (baltsroep) vanuit de bomenrij waar de nestkast zich bevindt. De uil zat circa 5 10 meter rechts van kast. De steenuil bleef al roepend op het erf aanwezig. De steenuil gebruikt hierbij de bomen en daken als uitkijkpost (zie figuur 5). Er zijn geen in- en uitvliegende steenuilen uit de gebouwen waargenomen. Ook tijdens het tweede veldbezoek was er wederom een territoriaal roepende steenuil aanwezig bij de nestkast. De uil reageerde wederom duidelijk op de afgespeelde geluiden. Ook in de omgeving van het plangebied reageerde op 2 locaties territoriale steenuilen op de afgespeelde geluiden. In het plangebied is een territorium van de steenuil aanwezig en vermoedelijk een broedgeval in de nestkast in de bomenrij. Stichting STARING ADVIES 10

12 Figuur 5. Steenuil gebruikt de voormalige varkensstal als uitkijkpost. Stichting STARING ADVIES 11

13 4 Toetsing aan de Flora- en faunawet Vleermuizen Vleermuizen zijn beschermd middels de Flora- en faunawet en de EU-Habitatrichtlijn (zie bijlage 2). Alle vleermuissoorten zijn in de Flora- en faunawet opgenomen in tabel 3: streng beschermd. Van streng beschermde soorten zijn de vaste ruste en verblijfplaatsen beschermd. Ook essentiële vliegroutes en foerageergebieden van vleermuizen zijn beschermd. Er is 1 soort vleermuis aangetroffen in het plangebied: gewone dwergvleermuis. De soort gebruikt het plangebied als foerageergebied. Er zijn maximaal 4 tot 5 foeragerende exemplaren aangetroffen in het plangebied. Het plangebied is geen essentieel foerageergebied (of vliegroutegebied) gezien de lage aantallen vleermuizen en de beschikbaarheid van voldoende alternatief foerageergebied in de directe omgeving van het plangebied. De opgaande begroeiing in het plangebied blijft behouden, waardoor de situatie voor foeragerende vleermuizen niet verslechtert. Ruimtelijke ingrepen binnen het plangebied zullen geen significant negatief effect hebben op het foerageergebied voor vleermuizen. Verblijfplaatsen (baltslocaties, paarverblijven, zomerverblijven, kraamkolonies) van vleermuizen zijn, ondanks gericht onderzoek, niet aangetroffen. De foeragerende gewone dwergvleermuizen binnen het plangebied hebben hun verblijfplaats buiten het plangebied. Ruimtelijke ingrepen binnen het plangebied zullen geen negatief effect hebben op verblijfplaatsen van vleermuizen. Steenuil Alle vogels in Nederland zijn streng beschermd (zie bijlage 2). Werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels gedood of verontrust, of waardoor hun nesten worden verstoord, zijn verboden. Het gaat hierbij met name om de broedgevallen van vogels. Voor vogels geldt dat deze tijdens de broedperiode het meest gevoelig zijn voor verstoring. De rest van het jaar zijn zij flexibeler en is de kans op nadelige effecten door de werkzaamheden voor de individuen aanzienlijk minder. De steenuil is echter een soort waarvan de nesten en vaste rust- en verblijfplaatsen jaarrond beschermd zijn. Overtreding van de Flora- en faunawet dient voorkomen te worden door het nemen van mitigerende en compenserende maatregelen. Het gaat dan om het behoud van de functionaliteit van de voortplanting- en/of vaste rust- en verblijfplaatsen van de soort. Het betreft de functies van het leefgebied die ervoor zorgen dat de soort succesvol kan rusten of voortplanten, bijvoorbeeld migratieroutes, nestgelegenheden, schuilplaatsen en foerageergebied. Het erf van de Valburgseweg 98 is in gebruik als territorium van de steenuil. In een bomenrij aan de westzijde van het plangebied is vermoedelijk een broedgeval in een nestkast in een gewone es. De nestkast kan aangewezen worden als vaste rust- en verblijfplaats. De te renoveren gebouwen waren ten tijde van de veldonderzoeken niet in gebruik als rust- en verblijfplaats van de steenuil. De steenuil gebruikt de gebouwen wel als uitkijkpost en mogelijk sporadisch ook als dagrustplaats. De vaste rust- en verblijfplaats bevindt zich dus feitelijk buiten de planlocatie. Omdat het territorium van de steenuil klein is kunnen ingrepen in de directe omgeving echter al tot gevolg hebben dat de functionaliteit van de vaste rusten verblijfplaats aangetast wordt. Er kan een tijdelijke verstoring optreden door de geplande werkzaamheden. Het groen rondom de te renoveren gebouwen blijft in principe behouden, waardoor de functionaliteit van de vaste rusten verblijfplaats van de steenuil gehandhaafd blijft. Wanneer al het groen behouden blijft en de steenuilenkast blijft hangen zal het leefgebied voor de langere termijn niet aangetast worden. Mitigerende maatregelen Stichting STARING ADVIES 12

14 Om overtreding van de Flora- en faunawet, door beschadiging, verstoring of vernietiging van deze verblijfplaats, te voorkomen dienen de volgende maatregelen getroffen te worden: De aanwezige nestkast mag niet verwijderd worden zonder mitigerende en compenserende maatregelen. Sloop- en bouwwerkzaamheden dienen buiten het broedseizoen van de steenuil gestart te worden. Het broedseizoen van de steenuil, inclusief de baltsperiode loopt van maart t/m juli. Als de werkzaamheden in volle gang zijn bij aanvang van (of ver na) het broedseizoen, is het verstoringeffect op de broedende steenuil minimaal. Het opgaand groen rondom de renoveren gebouwen dient behouden te blijven. Het is zeer wenselijk om naast de bomenrijen ook enkele ruigtestroken te behouden en enkele grasstroken extensief te beheren, zodat er voldoende voedselaanbod voor de steenuilen blijft. Stichting STARING ADVIES 13

15 5 Conclusie Vleermuizen Er foerageren enkele exemplaren van de gewone dwergvleermuis in het plangebied. Essentiële foerageergebieden of vliegroutes zijn niet aanwezig. Bovendien blijft opgaande begroeiing behouden, waardoor het plangebied geschikt blijft als foerageergebied. Er bevinden zich geen verblijfplaatsen van vleermuizen in het plangebied. Het verbouwen van aanwezige bebouwing heeft geen significant negatief effect op vleermuizen. Het aanvragen van een ontheffing en/of het treffen van mitigerende en compenserende maatregelen is niet noodzakelijk. Steenuil In het plangebied is een territorium en vermoedelijk ook een broedgeval van steenuil aanwezig in een nestkast in een bomenrij. De vaste rust- en verblijfplaatsen van steenuil zijn jaarrond beschermd. Dit betekent dat de nestkast niet verwijderd mag worden zonder mitigerende/compenserende maatregelen. Het renoveren van aanwezige bebouwing zelf heeft geen negatief effect op de functionaliteit van deze vaste rust- en verblijfplaats voor de steenuil, mits er mitigerende maatregelen getroffen worden. Stichting STARING ADVIES 14

16 Bijlage 1 De gewone dwergvleermuis Uiterlijk De gewone dwergvleermuis (Pipistrelllus pipistrellus) is een kleine vleermuis, met een gewicht van 3,5 8 gr en naar verhouding vrij lange, smalle vleugels, met een spanwijdte van 18 tot 24 cm. De gewone dwergvleermuis lijkt sterk op de ruige dwergvleermuis. Biotoop en jachtgedrag Gewone dwergvleermuizen jagen in gesloten tot half open landschap. Ze jagen relatief snel en wendbaar in een grillige vlucht met veel bochten en lussen en vliegen daarbij op enige afstand (1 tot 8 m) langs de vegetatie. Ze vliegen op een hoogte van gemiddeld 2 tot 5 m, maar soms wel 15 m. Gewone dwergvleermuizen jagen in de beschutting van opgaande elementen in groene bebouwde omgeving, langs kanalen, vaarten, in tuinen en parken met vijvers, in lanen, tussen boomkruinen, boven open plekken in bos, langs de bosrand (vooral oude voedselrijke loofbossen), straatlantaarns, in en langs lanen, bomenrijen, singels, houtwallen en holle wegen. Waterpartijen en beschutte oevers zijn favoriet als jachtgebied. Ze vangen een breed spectrum aan veelal kleinere prooien uit de lucht en pakken dat wat voorhanden is. Ze eten voornamelijk muggen, dansmuggen, schietmotten, maar ook haften, gaasvliegen, nachtvlinders en soms ook kevers. Verblijfplaatsen (Kraam)kolonies zijn in Nederland vooral in gebouwen, in spouwmuren, achter betimmering en daklijsten, of onder dakpannen gevonden. In Oost-Europa worden ze ook in bomen en grotten gevonden. De groepsgroottes lopen uiteen van enkele tientallen tot meer dan tweehonderd dieren. Gewone dwergvleermuizen zijn plaatstrouw, maar gebruiken meerdere verblijfplaatsen en verhuizen relatief vaak. Ze jagen hoofdzakelijk binnen en straal van 2-5 km van de verblijfplaats. Vliegroutes volgen zoveel mogelijk lijnvormige structuren. In de bebouwde kom zijn de baltsvluchten van roepende mannetjes in hun territorium in de herfst gemakkelijk op te sporen. In die situatie zijn de paarverblijven in spleten in en om gebouwen echter moeilijk te vinden. Vaak liggen er in een stad of dorp veel territoria in een bepaalde wijk. Uit het buitenland zijn ook paarverblijven uit nest- en vleermuiskasten en boomholtes bekend. Gebouwen worden ook als winterverblijf gebruikt, waarbij vergelijkbare plaatsen als in de zomer benut worden. Systematisch zoeken naar winterslapende dieren is daardoor moeilijk. Overwinterende gewone dwergvleermuizen worden vooral bij toeval gevonden in spouwmuren, onder dakpannen, achter betimmering en daklijsten. Daarnaast zijn ze ook in spleten in de muur van kerktorens, en in spleten in grotten, groeves, betonnen bruggen en parkeergarages en dergelijke gevonden. Ze worden als solitaire overwinteraar, maar vaak ook in grote groepen waargenomen. Er is geen duidelijke winterslaapperiode aan te geven. Het zijn, in de relatief milde Nederlandse winters, geen stabiele slapers. Bij mild weer zijn ze vaak wakker en gaan regelmatig op jacht. Ze kiezen temperatuurgevoelige winterslaapplaatsen. Soms worden grote clusters gevormd, waarin tot enkele honderden dieren bijeen kunnen hangen. Bij vorst zoeken ze vaak verwarmde huizen op. In het westen van Europa is de gewone dwergvleermuis hoofdzakelijk een standvleermuis. Ze overwinteren meestal op niet meer dan 25 km van het zomergebied. In het koudere klimaat van Europees en Centraal Rusland worden wel grotere afstanden (tot 1100 km) afgelegd. Verspreiding De Gewone dwergvleermuis is in Nederland de meest algemene soort. Hij kan vrijwel overal in Nederland aangetroffen worden. Bron: Stichting STARING ADVIES 15

17 Bijlage 2 Wettelijk kader Sinds 1 april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht. Deze wet beschermt planten en dieren tegen negatieve invloeden en bevat hiervoor diverse concrete verbodsbepalingen: beschermde inheemse dieren mogen niet verstoord, gevangen of gedood worden; beschermde inheemse plantensoorten mogen niet vernield, beschadigd of ontworteld worden; nesten, rustplaatsen en voortplantingsplaatsen van beschermde soorten mogen niet verstoord of vernield worden. De Flora- en faunawet kent drie verschillende beschermingsregimes. Hiertoe zijn de beschermde planten en dieren onderverdeeld in drie categorieën, elke categorie kent een eigen beoordelingstoets voor ontheffingverlening (zie tabel 1). Beschermde flora en fauna Zonder gedragscode Met gedragscode Algemene soorten (tabel 1 ff-wet) Algemene vrijstelling Algemene vrijstelling Overige soorten (tabel 2 ff-wet) "Lichte" toets Vrijstelling Streng beschermde soorten (tabel 3 ff-wet) "Uitgebreide" toets "Uitgebreide" toets Tabel 1. Beoordelingstoets voor ontheffing. Tabel 1 maakt melding van een gedragscode. In een gedragscode is opgenomen hoe werkzaamheden worden uitgevoerd zodanig dat schade aan beschermde soorten wordt voorkomen of tot een minimum wordt beperkt. Wanneer bij uitvoering van de werkzaamheden gehandeld wordt volgens de gedragscode, en dit ook aangetoond kan worden, geldt een vrijstelling of lichtere toetsing (zie tabel 1). De gedragscode moet wel door de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit goedgekeurd zijn, alvorens deze een wettelijke status heeft. Flora- en faunawet, tabel 1: Algemene vrijstelling Veel soorten die in de Flora- en faunawet zijn opgenomen, komen in Nederland algemeen voor. Voor verstoring van deze soorten bij uitvoering van werkzaamheden in het kader van bestendig onderhoud, beheer of gebruik, of bij ruimtelijke ontwikkeling of inrichting, geldt een algemene vrijstelling en is dus geen ontheffing nodig. Flora- en faunawet, tabel 2: Lichte toets Wanneer soorten uit de tweede categorie negatief beïnvloed worden en niet gehandeld wordt volgens een gedragscode, geldt bij de ontheffingsaanvraag de lichte toets. Hierbij moet aangetoond worden dat de werkzaamheden er niet toe mogen leiden dat het voortbestaan van de soorten in gevaar wordt gebracht. Werken volgens de Gedragscode Flora- en faunawet voor de bouw- en ontwikkelsector geeft vrijstelling voor deze categorie van beschermde soorten. Er hoeft hiervoor geen ontheffing aangevraagd te worden. Er mag echter geen afbreuk gedaan worden aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. De populatie in het gebied mag geen gevaar lopen om uit te sterven. Hiervoor moeten maatregelen getroffen worden, die opgenomen worden in een ecologisch werkprotocol. Flora- en faunawet, tabel 3: Uitgebreide toets Wanneer soorten uit tabel 3 voorkomen in een gebied dienen er maatregelen getroffen te worden om behoud van de lokale populatie, bescherming van individuen en de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rust- en verblijfplaatsen te garanderen. Hiervoor dienen mitigerende en mogelijk compenserende maatregelen getroffen te worden. Om zeker te zijn of de maatregelen voldoende zijn, dienen ze vooraf beoordeeld te worden door Dienst Regelingen. Met dit besluit kan aangetoond worden dat de initiatiefnemer zich houdt aan de Flora- en faunawet. Het besluit heeft de initiatiefnemer bijvoorbeeld nodig als iemand bezwaar maakt tegen het project of vraagt om handhaving van de Flora- en faunawet. Stichting STARING ADVIES 16

18 Indien vaste verblijfplaatsen worden beschadigd of weggehaald of behoud van de lokale populatie dan wel bescherming van de aanwezige individuen niet voldoende kan worden gegarandeerd, dienen compenserende maatregelen te worden uitgevoerd én dient een ontheffing te worden aangevraagd bij Dienst Regelingen. Voor deze soorten geldt echter dat alleen ontheffing wordt verleend op grond van een wettelijk belang genoemd in de Habitatrichtlijn of Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantsoorten. Dat zijn voor Bijlage IV-soorten Habitatrichtlijn: bescherming van flora en fauna; volksgezondheid en openbare veiligheid; dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten. en voor Bijlage 1: AMvB-soorten: bescherming van flora en fauna; volksgezondheid en openbare veiligheid; dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten; uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling. Vogels Alle vogels in Nederland zijn streng beschermd. Werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels gedood of verontrust, of waardoor hun nesten of vaste rust- en verblijfplaatsen worden verstoord, zijn verboden. Voor vogels geldt dat er alleen ontheffing wordt verleend op grond van een wettelijk belang zoals vermeld in de Vogelrichtlijn. Dat zijn: bescherming van flora en fauna; veiligheid van het luchtverkeer; volksgezondheid en openbare veiligheid. Overtreding van de Flora- en faunawet dient voorkomen te worden door het nemen van mitigerende maatregelen. Het gaat dan om het behoud van de functionaliteit van de voortplanting- en/of vaste rust- en verblijfplaatsen van de soorten. Het betreft hier de functies van het leefgebied die ervoor zorgen dat de soort succesvol kan rusten of voortplanten, bijvoorbeeld migratieroutes en foerageergebied. Om zeker te zijn of de maatregelen voldoende zijn, dienen ze vooraf beoordeeld te worden door Dienst Regelingen. Met dit besluit kan aangetoond worden dat de initiatiefnemer zich houdt aan de Flora- en faunawet. Het besluit heeft de initiatiefnemer bijvoorbeeld nodig als iemand bezwaar maakt tegen het project of vraagt om handhaving van de Flora- en faunawet. Bescherming van vogelnesten Tijdens werkzaamheden dient rekening gehouden te worden met het broedseizoen van vogels. De Flora- en faunawet kent geen standaardperiode voor het broedseizoen. Het gaat erom of er een broedgeval is. Verblijfplaatsen van vogels die hun verblijfplaats het hele jaar gebruiken, zijn jaarrond beschermd. Slechts een beperkt aantal soorten bewoont het nest permanent of keert elk jaar terug naar hetzelfde nest. De meeste vogels maken elk broedseizoen een nieuw nest of zijn in staat om een nieuw nest te maken. Deze vogelnesten voor eenmalig gebruik vallen alleen tijdens het broedseizoen onder de bescherming van artikel 11 van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten is geen ontheffing nodig voor werkzaamheden buiten het broedseizoen. En ook niet als maatregelen getroffen worden die voorkomen dat deze soorten zich op de bouwplaats vestigen tijdens het broedseizoen. Buiten het broedseizoen mogen nesten verplaatst of verwijderd worden, maar daar zijn uitzonderingen op. Stichting STARING ADVIES 17

19 Nesten die het hele jaar door zijn beschermd Op de volgende categorieën gelden de verbodsbepalingen van artikel 11 van de Flora- en faunawet het gehele seizoen: 1. Nesten die, behalve gedurende het broedseizoen als nest, buiten het broedseizoen in gebruik zijn als vaste rust- en verblijfplaats. 2. Nesten van koloniebroeders die elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en die daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk van bebouwing of biotoop. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. 3. Nesten van vogels, zijnde geen koloniebroeders, die elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en die daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk van bebouwing. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. 4. Vogels die jaar in jaar uit gebruik maken van hetzelfde nest en die zelf niet of nauwelijks in staat zijn een nest te bouwen. Nesten die niet het hele jaar door zijn beschermd Er zijn ook vogelnesten die worden aangegeven als categorie 5. Deze zijn buiten het broedseizoen niet beschermd. 5. Nesten van vogels die weliswaar vaak terugkeren naar de plaats waar zij het jaar daarvoor hebben gebroed of de directe omgeving daarvan, maar die wel over voldoende flexibiliteit beschikken om, als de broedplaats verloren is gegaan, zich elders te vestigen. De soorten uit bovenstaande categorie 5 vragen extra onderzoek, ook al zijn hun nesten niet jaarrond beschermd. Categorie 5-soorten zijn namelijk wel jaarrond beschermd als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. Zorgplicht (art 2 Flora- en faunawet) Naast bovenstaande verplichtingen voor beschermde soorten geldt bovendien voor alle soorten, plant en dier, de zogenaamde zorgplicht. In de zorgplicht is opgenomen dat alle planten en dieren een intrinsieke waarde hebben en onvervangbaar zijn. De zorgplicht is een fatsoenseis en houdt in dat bij menselijk handelen voldoende zorg in acht genomen wordt om in het wild levende planten en dieren zoveel mogelijk te beschermen. Stichting STARING ADVIES 18

20 stichtingstaringadvies Dr.Grashuisstraat8 7021CLZelhem T F