Bijlagen Tweede Kamer, i

Transcriptie

1 Bijlagen Tweede Kamer, i waarin Ons besluit, bedoeld in artikel 14 der onteigeningswet, is openbaar gemaakt. Die termijn kan door Ons bij een in de Staatscourant te plaatsen besluit met ten hoogste één jaar worden verlengd KONINKLIJKE BOODSCHAP. Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministerieele Departementen, Autoriteiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven Aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal. De Minister van Waterstaat, Wij bieden U hiernevens ter overweging aan een ontwerp van wet tot verklaring van het algemeen nut der onteigening van perceelen, erfdienstbaarheden en andere zakelijke rechten noodig voor verbetering van de rivier de Maas voor groote afvoeren beneden Lith. De toelichtende memorie (en bijlagen), die het wetsontwerp vergezelt, bevat de gronden waarop het rust MEMORIE VAN TOELICHTING. En hiermede bevelen Wij U in Godes heilige bescherming. 's Gravenhage, den 28 Januari ONTWERP VAN WET. WILHELMINA. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut! doen te weten: Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dat verbetering van de rivier de Maas voor groote afvoeren beneden Lith in het algemeen belang noodig is en dat de onteigeningswet behoort te worden toegepast; Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze : Artikel 1. Wij verklaren, dat het algemeen nut de onteigening vordert ten name van het Rijk, van perceelen, erfdienstbaarheden en andere zakelijke rechten, noodig voor verbetering van de rivier de Maas voor groote afvoeren beneden Lith in de gemeenten Lith, Alem, Maren en Kessel, Empel en Meerwijk, Appeltern, Heerewaarden, Rossum, Driel en Hedel. Artikel 2. Deze wet vervalt, voor zooveel de onteigening van hetgeen niet in der minne is verkregen bij den rechter niet is aangevraagd (binnen drie jaar na de dagteekening van de Staatscourant, Handelingen der Staten-Generaal. Bijlagen Bij de wet van 9 Juli 1931 (Staatsblad n. 290) werd het algemeen nut verklaard van de onteigening van perceelen, erfdienstbaarheden en andere zakelijke rechten in de gemeenten Lith, Lithoyen, Oyen C.a. en Appeltern, noodig voor den bouw van een stuw met schutsluis bij Lith, behoorende tot de verbetering van de rivier de Maas voor groote afvoeren. Deze wet heeft uitsluitend betrekking op de gronden, die noodig zijn voor den bouw van het stuwcomplex bij Lith met de aansluitende riviervakken, zooals was aangegeven op de bijlage van de Memorie van Toelichting tot haar ontwerp. In deze Memorie werd dit werk, dat op zich zelf een geheel vormt, als het eerste werk genoemd, dat voor de verbetering van de Maoa voor groote afvoeren zou moeten worden uitgevoerd. Tegelijk met den bouw van het stuwcomplex bij Lith zal ook de verbetering van de rivier beneden Lith moeten worden uitgevoerd, aangezien anders de scheepvaart beneden de stuw van de werking der stuw nadeel zou kunnen ondervinden. Bovendien brengt een goede gang van zaken voor de geheele rivierverbetering mede, dat de verbetering van beneden wordt aangevangen en geleidelijk naar boven wordt voortgezet, terwijl voorts de in het verbeteringsplan opgenomen bouw van een nieuwe schutsluis bij St. Andries, ter vervanging van de bestaande schutsluis, welke wegens de te hooge ligging der sluisdrempels gedurende een groot deel van het jaar niet bruikbaar is, met het oog op den zandafvoer urgent wordt geacht. Met den bouw dezer nieuwe schutsluis zal zoo mogelijk nog in 1932 dienen te worden begonnen. Op grond van deze overwegingen werd het wenschelijk geoordeeld voor de onteigening het geheele werk der Maasverbetering te splitsen in de werken boven en de werken beneden de stuw te Lith en aan te vangen met den grondaankoop, noodig voor de werken beneden Lith. ') Voor de algemeene strekking van het werk der Muasverbetering moge worden verwezen naar de Memorie van Toelichting tct het ontwerp der wet van 31 Mei 1929 (Staatsblad n u. 281) tot wijziging van het IXde Hoofdstuk der Rijksbegrooting voor het dienstjaar 1929, waarbij een eerste bedrag van f voor de verbetering van de rivier de Maas voor groote afvoeren was uitgetrokken, ten einde de wetgevende macht gelegenheid te geven zich in beginsel over de uitvoering van het voorgenomen werk uit te spreken. Zooals in die Memorie van Toelichting is uiteen 1 ) De ontworpen werken zijn op het bij deze Memorie gevoegde kaartje schetsmatig aangegeven.»

2 gezet, zal worden begonnen met een beperkt verbeteringsplan voor de Maas beneden Grave, bestaande uit verkorting der rivier door afsnijding van rivierbochten, verbreeding en verdieping van het zomerbed en verbetering van het winterbed. Aangezien door de verkorting, verbreeding en verdieping van het zomerbed de vaardiepte, welke thans bij geringen afvoer der rivier reeds zeer beperkt is, nog belangrijk zou verminderen, is in het plan de bouw van een stuw met schutsluis nabij Lith opgenomen, op welke stuw betrekking heeft de reeds genoemde wet van 9 Juli 1931 (Staatsblad n. 290). De verkorting der rivier zal worden verkregen door afsnijding van rivierboehten tussehen Grave (stuw) en Blauwe Sluis, in hoofdzaak in het winterbed, dus binnen de bandijken, behoudens op twee plaatsen, waar de nieuwe rivier door het land is ontworpen, nl. voor afsnijding van do bochten bij Keent en bij Alem. De nieuwe rivier zal een bodembreedte verkrijgen van 110 M. Beneden Hedel is de bodembreedte van 110 M. reeds aanwezig, zoodat de verbetering hier alleen zal bestaan in verdieping van het zomerbed. Zooals reeds werd medegedeeld, zal tegelijk met den bouw van het stuwcomplex bij Lith de rivierverbetering beneden Lith tot uitvoering dienen te komen. Omtrent dit op het bij deze Memorie behoorende kaartje voorkomende gedeelte der rivierverbetering kan het volgende worden medegedeeld. Tussehen Lith en Maren en beneden Het Wilt wordt de bestaande rivier gevolgd en zal de verbreeding tot een bodembreedte van 110 M. zooveel mogelijk worden uitgevoerd door opruiming van kribben en zoo noodig afgraving van een der oevers. Aangezien ook beneden Lith ter verkrijging van een grooter verhang rivierverkorting noodzakelijk is, zal de lange rivierbocht van Maren tot Het Wilt worden afgesneden en een nieuwe rivier worden gegraven, welke even beneden Het Wilt weer in de bestaande rivier uitkomt. Beneden de te bouwen stuw bij Lith zal de bodem der rivier zoodanig worden verdiept, dat ook bij geringen afvoer steeds voldoende vaardiepte voor de scheepvaart beschikbaar zal zijn, waarvoor een diepte in de scheepvaartgeul noodig is van omstreeks 3 M. N.A.P. De bestaande schutsluis bij St. Andries zal door een ten westen van het Fort St. Andries te bouwen nieuwe sluis worden vervangen, welke ook na verlaging der waterstanden te allen tijde voor de scheepvaart bruikbaar zal zijn. In verband hiermede zal de sluisdrempel aan de Maaszijde worden aangelegd op een hoogte van 3 M. N.A.P. en aan de Waalzijde op een hoogte van 2 M. N.A.P. De sluis verkrijgt een doorvaartwijdte van 14 M. en een lengte der schutkolk van 110 M. tussehen de hoofden. Voor het verkeer over den Heerewaardenschen afsluitdijk zal over het Waalhoofd der sluis een beweegbare brug worden gebouwd. De punt, waarop het dorp Alem is gelegen, en welke door de nieuwe rivier van Noordbrabant wordt afgesneden, zal door een hoogwatervrijen dam over de Piekenwaard met den bandijk van de Boinmelerwaard worden verbonden, zoodat via de brug bij Hedel een watervrije verbinding met de hoofdstad van Noordbrabant behouden blijft, welke verbinding nog gunstiger wordt dan de bestaande, zoodra de op het provinciaal wegenplan van Gelderland ontworpen weg Bossum Hedel is verbeterd. Ter voorziening in de gemeenschap van het afgesneden deel van de gemeente Alem, Maren en Kessel met het overige deel der gemeente zal over de nieuwe rivier een Rijkspontveer worden onderhouden, welk veer in verband met den te maken toegang naar de nieuwe schutsluis bij St. Andries op ongeveer 700 M. bezuiden de plaats van doorsnijding van den bestaanden bandijk zal komen te liggen. In de afwatering van het van den polder van het Laag Hemaal afgesneden gedeelte zal worden voorzien door stichting van een gemaal. Voor de uitvoering der bovengenoemde werken moet worden beschikt over terreinen, gelegen in de gemeenten Lith, Alem, Maren en Kessel, Empel en Meerwijk, Appeltern, Heerewaarden, Bossum, Driel en Hedel, ten behoeve waarvan toepassing der onteigeningswet wordt gevraagd. De in artikel 6 van die wet bedoelde bescheiden x ) hebben ter secretarie van die gemeenten ter voldoening aan het voorschrift van artikel 7 ter inzage gelegen. Naar aanleiding van deze ter-inzage-ligging zijn een vijftal bezwaren ingebracht. Geen dezer bezwaren is tegen het algemeen nut van het werk gericht. Ten aanzien van de bezwaren, door de directie der N. V. Steenfabriek Bossum" en door een aantal ingezetenen der gemeenten Bossum en Hurwenen ingebracht betreffende de vrees voor verzanding van den dooden rivierarm, waaraan de losplaats der steenfabriek zal komen te liggen, kan worden medegedeeld, dat hoewel in dien dooden rivierarm wel aanslibbing is te wachten, de vrees voor verzanding niet wordt gedeeld. Aangezien deze bezwaren niet de onteigening raken, nu van klagers ter zake niets wordt onteigend, kan op grond van de onteigeningswet geen aanspraak op schadevergoeding worden erkend. Het betreft hier een geval, waarin door den aanleg van een werk van algemeen nut voor derden schade zou kunnen ontstaan, tot het vergoeden waarvan het Bijk zich niet verplicht acht. Het bezwaar van P. PETEES, veerman te Kerkdriel, betreft de vrees, dat door de afsluiting der rivier bij Alem het pontveer te Kerkdriel waardeloos zal worden. Hoewel deze vrees gegrond is te achten, bestaat evenmin als in vorenbedoelde gevallen op grond van de onteigeningswet aanleiding tot schadevergoeding door het Bijk. Bij verbetering van het verkeer door den aanleg van spoorwegen en kanalen als anderszins komt het herhaaldelijk voor, dat bestaande verkeersmiddelen en bedrijven getroffen worden en in beteekenis achteruitgaan, of, in het algemeen, belanghebbenden in hun middelen van bestaan worden bedreigd. Hieruit ontstaat echter voor hen binnen het kader der onteigeningswet geen recht op schadevergoeding, vermits immers van hen geen grond onteigend wordt, waarop werken worden gesteld, welke schade toebrengen aan naastgelegen door hen behouden eigendommen, doch de schade alleen ontstaat uit aanleg en gebruik van Bijkswerken in het algemeen. Hetzelfde geldt voor het bezwaar van TH. A. Pouw, te Kerkdriel, wiens grond niet in de onteigening is betrokken en die een duurder exploitatie van zijn grond vreest, wanneer de exploitatie van het pontveer te Kerkdriel ten gevolge van de uitgevoerde werken zou worden gestaakt. Ten slotte is door het gemeentebestuur van Alem ca. een uitvoerig bezwaarschrift ingediend, waarbij in de eerste plaats verzocht wordt de ontworpen bochtafsnijding bij Alem, waardoor de gemeente in twee deelen wordt gesplitst, achterwege te laten of, voor zoover dit onmogelijk is, althans eerst als laatste middel voor de rivierverbetering uit te voeren, nadat eerst de verbreeding en verdieping van het zomerbed en de verbetering van het winterbed zijn uitgevoerd. Aangezien de afsnijding van de bocht bij Alem, waardoor de rivier met ruim 3 K.M. wordt verkort, noodig is ter vergrooting van het verhang der rivier beneden Lith, hetgeen alleen met verdieping en verbreeding van het zomerbed niet te bereiken is, kan de ontworpen bochtafsnijding niet achterwege blijven. Door het uitstellen van de bochtafsnijding tot na de verbreeding en verdieping der rivier zouden de kosten van het werk worden verhoogd, daar in de later af te snijden rivierbocht, ter lengte van ongeveer &J K.M., werken zouden moeten worden uitgevoerd, welke na de uitvoering der bochtafsnijding niet meer noodig zouden zijn. Een wijziging van de richting van den afsluitdam van Alem rechtstreeks naar Kerkdriel zou behalve kostbaarder bovendien met het oog op de bestaande dijken veel ongunstiger zijn. Aangezien de bestaande rivier eerst kan worden afgesloten, wanneer de doorgraving tot stand is gekomen, zal de afgesneden punt van Alem tijdens de uitvoering der werken tijdelijk een eiland ') De plans zijn met de verdere bescheiden op de griffie d^.r Kamer nedergelegd, ter inzage van de leden.

3 worden. Ten einde het hierdoor voor de bewoners van Alem ontstane ongerief zooveel mogelijk te verminderen, werd als uitweg van Alem naar Kerkdriel een verharding van den onverharden weg van Alem naar het Drielsche pontveer in de plannen opgenomen. Deze verharding zou dan het best door de gemeente Alem als eigenares van den weg kunnen worden uitgevoerd op Rijkskosten, aangezien voor de uitvoering der werken die verharding niet noodig is. Een aansluiting van dien verharden veerweg naar den Gelderschen oever bij Kerkdriel zou eerst kunnen worden uitgevoerd, wanneer de afgesneden rivier geheel tot maaiveldshoogte is gedicht tot nabij Kerkdriel, hetgeen nog geruimen tijd kan duren, aangezien getracht zal worden zooveel mogelijk grond van het werk naar elders weg te voeren, ten einde in de afgesneden rivierbochten bergruimte voor later uit te voeren onderhoudsbaggerwerk beschikbaar te houden. Afgezien echter van deze omstandigheid wordt het niet noodig geacht tusschen Alem en Kerkdriel, behalve de verbinding over den afsluitdijk, over de Piekenwaard nog een tweede verbinding tot stand te brengen. Tegen het verleenen van uitweg van den Brabantschen naar den Gelderschen oever over den later volgestorten rivierarm zal echter geen bezwaar bestaan. Ten aanzien van de door het gemeentebestuur gedane verzoeken omtrent het ontworpen pontveer Alem Maren kan worden medegedeeld, dat de plaats van het over de nieuwe rivier ontworpen pontveer bepaald is op zoodanigen afstand van de plaats van doorsnijding van den bestaanden bandijk, dat de scheepvaart naar de nieuwe schutsluis bij St. Andries geen hinder van het veer zal ondervinden. Evenals voor de veren over de Bergsehe Maas zullen voor het veer Alem Maren geen veerrechten worden geheven. Aan het verzoek van het gemeentebestuur om het te stichten gemaal met electrische drijfkracht in te richten, zal kunnen worden voldaan, wanneer het provinciaal electriciteitsnet ter plaatse bereikbaar is. De kosten van het gemaal kunnen echter niet bezwaard worden met een uitbreiding van het provinciaal electriciteitsnet voor de gemeente Alem. Ten aanzien van de door het gemeentebestuur van Alem gevraagde schadevergoedingsregeling voor de waardevermindering van boerderijen on landerijen in het afgesneden gedeelte moge worden verwezen naar hetgeen hierboven met betrekking tot het bezwaar van PETERS is medegedeeld. Het toekennen van vergoeding wegens schade in bedrijf en waardevermindering van overblijvende eigendommen zal slechts dan kunnen worden bevorderd, ingeval de onteigende partij nadeel zou ondervinden door onteigening van een deel van die eigendommen. Aan klagers, die daartoe het verlangen te kennen garen, is ingevolge het tweede lid van artikel 8 der onteigeningswet gelegenheid gegeven om hun bezwaren mondeling toe te lichten. Tot een beslissing op de bezwaren zal eerst kunnen worden overgegaan, nadat zal zijn voldaan aan de artikelen 10 en volgende van die wet. De Minister van Waterstaat, P. J. REYMER.

4 1 ' :

5 498/2161 ZITTING VERKLARING VAN HET ALGEMEEN NUT DER ONTEIGENING VAN PERCEELEN ERFDIENSTBAARHEDEN EN ANDERE ZAKELyKE RECHTEN NOODIG VOOR VERBETERING VAN DE RIVIER DE MA-AS VOOR GROOTE AFVOEREN BENEDEN LlTH. (ByLAGE VAN DE MEMORIE VAN TOELICHTING^ VERKLAftlNG ONTWOBPEN VEQBETERING immiww:: BEöTAANbE bykcem. «WWW NIEUW TE MAKEN byken + - PaOVINCIEGftEN?>. 5CHAAL