Verslag van de inventarisatie van blok in het jaar 2018 door de plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda e.o.

Transcriptie

1 Verslag van de inventarisatie van blok in het jaar 2018 door de plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda e.o. Locatie. Het blok ligt verdeeld over de gemeenten Waddinxveen, Zuidplas en Gouda. Het overzicht hiernaast is uit de officiële plattegrond van de gemeente Waddinxveen van 2011 gesneden. In dit blok bevinden zich de tunnel in de A 12, waar we uiteraard niet in zijn geweest, en twee bruggen over de Gouwe: de Coenekoopbrug ten zuiden van de tunnel en de in 2016 geplaatste Amaliabrug (alleen voor auto s) ten noorden daarvan en pal naast de tunnel; verder een klein deel van Goudse Poort (Gouda) en een flink stuk van Gouwepark (Zuidplas); in Waddinxveen: een deel van t Weegje, de Wilhelminakade met Broekhuizen en delen van Akkeroord en het Moerkapellepad. Het deel van t Weegje dat bij het blok behoort is een veld met Pitrus met een hek eromheen. In het blok staan voornamelijk bedrijven, weinig woningen (alleen Broekhuizen) en ligt weinig weiland. Over de Coenekoopbrug gaan enkele buslijnen. De bussen rijden over de Kanaaldijk (N 454) via de brug en de Nieuwe Gouwe Oostzijde (N 207) naar Gouda en terug. Er liggen twee bushaltes in het blok: halte Noordringdijk aan de westzijde van de brug, halte Viaduct aan de oostzijde, halverwege de brug en de Hanzeweg: de twee rode letters H op het kaartje. Voetgangers kunnen de brug vanaf de Wilhelminakade en vanaf de Nieuwe Gouwe Oostzijde ook via een trap bereiken. Bodem. Bedrijventerreinen en doorgaande wegen zijn gebouwd op aangevoerd zand. Op weinig betreden plekken van de industrie- en bedrijventerreinen ontwikkelt zich op den duur een flora, langs de Gouwe en de wegen wat rijker dan op de terreinen. Bij de bruggen liggen enkele ruderale terreinen met interessante planten en zelfs een klein, mooi stukje veenweide en water. Bij de bouw van wegen, bruggen en industrie is veel zee- en duinzand aangevoerd. Van het oorspronkelijke veen is nog een klein deel over: het meeste in t Weegje. De grote plas in t Weegje is in de jaren door turfwinning ontstaan. De legakkers, smalle stroken veenland in het water (ontoegankelijk), herinneren daaraan. Het aan de zuidkant aanpalende blok hebben we vorig jaar bekeken, het aan de oostkant aanpalende blok in / 6

2 Soortenlijst van blok (jaar 2018). Inventarisatiedatums en aantallen soorten (cumulatief) tussen haakjes: 11 april (50), 9 mei (92), 6 juni (126), 4 juli (154), 15 augustus (179), 12 september (200), 19 september (217). Vette hoofdletters geven de abundantie aan. Cijfers en letters tussen haakjes verwijzen naar voetnoten. Akkerkool Andoorn, Moeras- Bastaardwederik, Kantige Bastaardwederik, Viltige Beemdgras, Ruw Beemdgras, Veld- Berenklauw, Gewone Berk, Ruwe Bijvoet Bitterzoet Boerenwormkruid Bolletjesraket (15) Bosrank (1) Boterbloem, Blaartrekkende Boterbloem, Kruipende Boterbloem, Scherpe Braam, Dauw- Braam, Gewone (2) Brandnetel, Grote Cotoneaster spec. Distel, Akker- Distel, Krul- Distel, Speer- Dovenetel, Paarse Dovenetel, Witte Dravik, IJle Dravik, Zachte Droogbloem, Beekgele Duizendblad Duizendknoop, Beklierde Duizendknoop, Japanse Egelskop, Grote Els, Grauwe (Z) Engelwortel, Gewone Ereprijs, Klimop- Ereprijs, Grote Ereprijs, Rode water- Es (B) Kikkerbeet Klaproos, Bleke Klaproos, Grote Klaver, Kleine Klaver, Rode Klaver, Witte Kleefkruid Klit, Gewone (4) Knoopkruid Knopkruid, Harig Koekoeksbloem, Avond- Kompassla Koninginnekruid Kroonkruid, Bont (5) Kroontjeskruid Kroos, Bult- Kroos, Dwerg- Kroos, Punt- Kroos, Veelwortelig Kroosvaren, Grote Kropaar Kruiskruid, Bezem- Kruiskruid, Jacobs- Kruiskruid, Klein Kweek Langbaardgras, Gewoon Lathyrus, Veld- Leeuwenbek, Kleine (19) Leeuwentand, Kleine (16) Leeuwentand, Vertakte Lepelblad, Deens (6) Liesgras Lijsterbes Lis, Gele Lisdodde, Grote Look, Kraai- Look-zonder-look Madeliefje (+B) Robertskruid Rolklaver, Gewone Rus, Lid- (18) Rus, Pit- Rus, Zeegroene Scheefkelk, Ruige A Schijnaardbei B Slaapmutsje Slangenkruid Smeerwortel Speenkruid Springzaad, Klein Sterrenkroos spec. Stinkende gouwe Straatgras Streepzaad, Klein Struisgras, Gewoon Tandzaad, Zwart Teunisbloem, Grote Teunisbloem, Middelste Valeriaan, Echte Varkensgras Varkenskers, Kleine Veenwortel (9) Veldkers, Kleine Vergeet-mij-niet, Akker- Vergeet-mij-nietje, Moeras- Vetmuur, Donkere (10) Vetmuur, Liggende Vijfvingerkruid Vingergras, Glad Vlasbekje Vlier (+B) Vogelmelk Vossenstaart, Grote Vroegeling Walstro, Glad Waterbies, Gewone 2 / 6

3 Esdoorn, Gewone Fijnstraal, Canadese Fluitenkruid Fioringras Framboos Ganzenvoet, Korrel- Ganzenvoet, Mel- Ganzenvoet, Rode Ganzenvoet, Stippel- Gele plomp Glanshaver Hanenpoot, Europese Hazelaar Heelblaadjes Heen Heermoes Hennepnetel, Gewone Herderstasje Herik Hoefblad, Groot Hoefblad, Klein Hondsdraf Honingklaver, Citroengele- Honingklaver, Witte Hoornblad, Grof Hoornbloem, Akker- Hoornbloem, Gewone (3) Hopklaver Kale jonker Kalmoes Kamille, Echte Kamille, Reukloze Kamille, Schijf- Kattenstaart, Grote Majer, Kleine Meidoorn, Eenstijlige Melde, Spies- (14) Melde, Uitstaande Melkdistel, Akker- Melkdistel, Gekroesde Melkdistel, Gewone Moeraskers Morgenster Mosterd, Zwarte Munt, Aar- (17) Munt, Water- Muursla Muur, Vogel- Muur, Water- Nachtschade, Beklierde Nachtschade, Zwarte Madeliefje Naaldaar, Groene Nagelkruid, Geel Oenothera fallax (7) Ooievaarsbek, Kleine (19) Ooievaarsbek, Zachte Paardenbloem Paardenkastanje Papegaaienkruid Pastinaak Peen Perzikkruid Pinksterbloem Raapzaad Raket, Gewone Reigersbek Reuzenbalsemien Riet (Z) Waterlelie, Witte Waterpeper Waterpest, Smalle (11) Waterweegbree, Grote Wederik, Grote Weegbree, Grote Weegbree, Hertshoorn- Weegbree, Smalle Weegbree, Zee- Wikke, Vergeten (12) Wikke, Voeder- (12) Wikke, Vogel- Wilg, Grauwe Wilg, Kruip- Wilg, Schiet- Wilgenroosje, Harig Winde, Akker- Winde, Haag- Winterpostelein Witbol, Gestreepte Wolffia columbiana (13) Wolfsmelk, Tuin- Wolfspoot Zandkool, Grote Zandkool, Kleine Zegge, Ruige Zilverschoon Zuring, Kluwen- Zuring, Krul- Zuring, Ridder- Zuring, Veld- Zwaluwtong Zwanenbloem Zwenkgras, Riet- Voetnoten. (Z) zaailing. Zaailingen worden meegeteld, ook als het twijfelachtig is of ze ooit volwassen zullen worden. (B) plant niet op de grond, maar op een boom, vaak een Schietwilg (+B) plant op de grond èn op een boom 3 / 6

4 (1) Bosrank (Clematis vitalba, Ranonkelfamilie) staat onder de Coenekoopbrug, zowel aan de Kanaaldijk als aan de Nieuwe Gouwe Oostzijde. Ondergetekende had deze soort in oktober 2017 al gezien en ze staat er nog steeds. Het is een goed herkenbare, woekerende, houtige, overblijvende slingerplant. In het blok staan maar enkele grote exemplaren, en een paar kleine; de plant is al lang vóór de bloei herkenbaar. Ze bloeit van juli tot in begin november. De bloemen staan in schermvormige pluimen en hebben vier bloemdekbladen en talloze grote,witte meeldraden, waarbinnen zich een kluitje vruchtbeginsels verbergt. De bloemdekbladen zijn aan de binnenkant roomwit en aan de buitenkant licht groenig; ze zijn, zeg maar, kelk en kroon tegelijk. De bladeren zijn tegenoverstaand en geveerd. De bladstelen kunnen zich om takken van andere planten of staketsels vouwen, waardoor de plant, die geen zuignappen of ranken heeft, toch hoog kan klimmen. Er zijn vele geslachten en cultuurvariëteiten van Clematis. In het wild komt in Nederland alleen Clematis vitalba voor, vroeger vooral in Zuid-Limburg, maar tegenwoordig overal in stedelijk millieu. (2) Gewone braam is apomictisch, d.w.z. dat het stuifmeel niet bijdraagt aan de de zaadvorming, maar nog wel meedoet aan de vorming van het endosperm (het reservevoedsel voor het kiemende zaad). Alle planten uit het zaad van een apomictische soort zijn dus, wat erfelijke eigenschappen betreft, afbeeldingen van de moederplant. Op veel plaatsen rond Gouda en met name tegen de spoordijken staat Dijkviltbraam, een mikrosoort van Gewone braam en herkenbaar aan de lange takbogen, de grote stekels en de witviltige onderkant van de bladeren. Dijkviltbraam is de meest vóórkomende mikrosoort van Braam in Zuid-Holland. Mikrosoorten van Braam worden op de lijst onder Gewone braam aangestreept. Wereldwijd zijn er vele mikrosoorten van Braam. (3) Akkerhoornbloem stond langs de Wilhelminakade ten zuiden van de Amaliabrug. Soort met opvallende, witte bloemen; misschien een verwilderde tuinplant. (4) Gewone klit. Onderste bladeren met holle stengel. (5) Op 4 juli gevonden en thuis uitgesleuteld. Bont kroonkruid is zeldzaam. Ik herinner mij vaag, dat Rob Okkes mij lang geleden eens ergens tussen Gouda en Wadddinxveen Bont Kroonkruid heeft aangewezen, maar ik heb daar geen aantekening van bewaard. (6) Deens lepelblad: zoutspoorplant, bij de Coenekoopbrug. (7) Oenothera fallax: een soort van het geslacht Teunisbloem. Deze soort staat wel in Heukels, maar nog zonder Nederlandse naam. (9) Veenwortel (Duizendknoopfamilie) heeft een landvorm, die zelden tot bloei komt, en een watervorm, die zijn bloeiwijze boven het water uitsteekt. Vaak staan de twee vormen bij elkaar in de buurt. 4 / 6

5 (10) thuis onder de binoculair bekeken. Ik ben niet helemaal zeker van deze determinatie. Ik vind Uitstaande en Donkere vetmuur moeilijk te onderscheiden. (11) Smalle waterpest, uit Amerika afkomstig, is tweehuizig. In Nederland komen alleen vrouwelijke planten voor en er worden dus geen vruchten gevormd. De planten vermenigvuldigen zich doordat vertakte stengeldelen wortels vormen en zich afsplitsen. De planten zijn bijna helemaal ondergedoken, alleen de bloemen zitten aan een lang, dun steeltje en steken boven water uit. Op 15 augustus stond het water in een sloot zo laag, dat pakketten Smalle waterpest tegen de oppervlakte dreven. Daarboven op lagen de bloemetjes; de steeltjes lagen plat. Zie de afbeelding hierboven. Het kleine plaatje, hieronder, stelt een bloemetje voor. De foto s zijn van Goof. 5 / 6

6 (12) Vicia sativa subsp. segetalis. Bij de extra visite in september is ook Voederwikke, Vicia sativa subsp. sativa (met iets ingesnoerde peulen) gevonden. (13) Wolffia columbiana, die op Wortelloos kroos (Wolffia arrhiza) lijkt, staat nog niet in de Flora van Heukels. W. colombiana komt tegenwoordig in Zuid- Holland meer voor dan W. arrhiza. (14) Door Willemien Troelstra geïdentificeerd. (15) Bolletjesraket: een groep, in bloei en in zaad (16) Kleine leeuwentand, een soort van de duinen. Grote delen van Gouda zijn onder duinzand bedolven. Met dat zand zijn soorten van het duingebied meegekomen. (17) Aarmunt (Mentha spicata): duidelijk een labiaat (vierkante stengel, bladstand kruisgewijs) met een vrij sterke, niet aangename geur. De bloemen staan niet tussen de bladeren, maar aan het einde van de stengel in kransen boven elkaar. Bloemblaadjes per bloem ongeveer gelijk; vier meeldraden wijd uiteen en boven de kroonblaadjes uitstekend. Bladeren gerekt ovaal, getand met kleine, omhoog wijzende tanden. Stengel en bladeren kaal. Stond aan de Gouwe bij de bushalte "viaduct". Ik heb de indruk dat de gevonden plant een cultuursoort is. Niet helemaal duidelijk. (18) Lidrus: met sporenaar. (19) Kleine leeuwenbek: het plantje was al in vrucht; door Willemien Troelstra herkend. Medewerkers. Het blok is geïnventariseerd door de leden van de plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda e.o. Meegedaan hebben: Aafke ten Kate, Lourien van der Hoek, Truus Visser, Helma Spruit, Inge de Leeuw, Marjan Veerman, Corrie Zwart, Goof Overbeek en ondergetekende. Afgesproken was, dat de groep het blok van april tot en met september één keer per maand, telkens op een woensdag, zou bezoeken, en wel op 11 april, 9 mei, 6 juni, 4 juli, 15 augustus en 12 september. Op 19 september is het het blok door drie leden nog een keer extra bezocht, waarbij het noord-oostelijke deel is bekeken. aa 6 / 6