Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2013) 551 final 2013/0267 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting van de kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds NL NL

2 TOELICHTING 1. ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL Bijgaand voorstel vormt het rechtsinstrument voor de sluiting van een kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds: Voorstel voor een besluit van de Raad betreffende de sluiting van de kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds. De betrekkingen tussen de EU en de Republiek Korea zijn momenteel gebaseerd op de kaderovereenkomst inzake handel en samenwerking tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds, die in 2001 in werking is getreden. Op 7 mei 2008 heeft de Raad de Europese Commissie gemachtigd om met de Republiek Korea (hierna Korea genoemd) over een nieuwe kaderovereenkomst te onderhandelen. De onderhandelingen met Korea zijn afgerond en de tekst van de ontwerpovereenkomst is op 14 oktober 2009 geparafeerd. De overeenkomst is op 10 mei 2010 in Seoul door beide partijen ondertekend. 2. RESULTATEN VAN DE ONDERHANDELINGEN De nieuwe kaderovereenkomst getuigt van het belang van de banden tussen de EU en Korea en opent een nieuw tijdperk voor de bilaterale betrekkingen, gebaseerd op gedeelde beginselen zoals gelijkheid, wederzijds respect, wederzijds voordeel, alsook de eerbiediging van de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten. De overeenkomst versterkt de politieke, economische en sectorale samenwerking over een breed spectrum van beleidsgebieden, onder meer vrede en veiligheid, conflictpreventie, crisisbeheer, handel, milieu, energie, wetenschap en technologie, goed bestuur, toerisme en cultuur, migratie, terrorismebestrijding en de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad. De overeenkomst stimuleert verder de samenwerking voor de aanpak van mondiale problemen, waar zowel Korea als de EU een steeds belangrijker rol vervullen, bijvoorbeeld in de G20. De nieuwe kaderovereenkomst stelt de EU in staat een grotere verantwoordelijkheid op te nemen en meer invloed uit te oefenen op het Koreaanse schiereiland. Via de nieuwe kaderovereenkomst kan de EU Europese waarden bevorderen en concrete samenwerking stimuleren op talrijke terreinen van wederzijds belang. De sluiting van de nieuwe kaderovereenkomst past in het kader van de doelstelling van de EU om een omvattend en samenhangend economisch en politiek kader voor de betrekkingen tussen de EU en de ASEAN-landen in te stellen. 3. JURIDISCHE ELEMENTEN VAN HET VOORSTEL Voor de Unie vormen de artikelen 207 en 212, juncto artikel 218, lid 6, onder a), VWEU de rechtsgrondslag voor deze overeenkomst. Gezien de hierboven beschreven resultaten stelt de Commissie voor dat de Raad, na goedkeuring door het Europees Parlement, de overeenkomst namens de Europese Unie sluit. NL 2 NL

3 Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD 2013/0267 (NLE) betreffende de sluiting van de kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name de artikelen 207 en 212, in samenhang met artikel 218, lid 6, onder a), Gezien het voorstel van de Europese Commissie, Gezien de goedkeuring van het Europees Parlement, Overwegende hetgeen volgt: (1) Overeenkomstig het besluit van de Raad van 7 mei 2008 is de kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds, op 10 mei 2010 ondertekend onder voorbehoud van sluiting op een later tijdstip. (2) De overeenkomst dient namens de Europese Unie te worden goedgekeurd, HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD: Artikel 1 1. De kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds, wordt namens de Unie goedgekeurd. 2. De tekst van de overeenkomst is aan dit besluit gehecht. Artikel 2 De hoge vertegenwoordiger van de Unie/vicevoorzitter van de Commissie of een vertegenwoordiger van de hoge vertegenwoordiger van de Unie/vicevoorzitter van de Commissie zit de in artikel 44 van de overeenkomst bedoelde Gemengde Commissie voor. Artikel 3 De voorzitter van de Raad wijst de persoon aan die bevoegd is om namens de Europese Unie de in artikel 49, lid 1, van de overeenkomst bedoelde kennisgeving te verrichten. NL 3 NL

4 Artikel 4 Dit besluit treedt in werking op de dag waarop het wordt vastgesteld. Het wordt bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie. Gedaan te Brussel, Voor de Raad De voorzitter NL 4 NL

5 BIJLAGE KADEROVEREENKOMST TUSSEN DE EUROPESE UNIE EN HAAR LIDSTATEN, ENERZIJDS, EN DE REPUBLIEK KOREA, ANDERZIJDS NL 5 NL

6 DE EUROPESE UNIE, hierna de Unie genoemd, en HET KONINKRIJK BELGIË, DE REPUBLIEK BULGARIJE, DE TSJECHISCHE REPUBLIEK, HET KONINKRIJK DENEMARKEN, DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND, DE REPUBLIEK ESTLAND, IERLAND, DE HELLEENSE REPUBLIEK, HET KONINKRIJK SPANJE, DE FRANSE REPUBLIEK, DE ITALIAANSE REPUBLIEK, DE REPUBLIEK CYPRUS, DE REPUBLIEK LETLAND, DE REPUBLIEK LITOUWEN, HET GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG, DE REPUBLIEK HONGARIJE, MALTA, HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN, DE REPUBLIEK OOSTENRIJK, DE REPUBLIEK POLEN, DE PORTUGESE REPUBLIEK, ROEMENIË, DE REPUBLIEK SLOVENIË, DE SLOWAAKSE REPUBLIEK, DE REPUBLIEK FINLAND, NL 6 NL

7 HET KONINKRIJK ZWEDEN, HET VERENIGD KONINKRIJK VAN GROOT-BRITTANNIË EN NOORD-IERLAND, verdragsluitende partijen bij het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, hierna de lidstaten genoemd, enerzijds, en DE REPUBLIEK KOREA, anderzijds, hierna gezamenlijk de partijen genoemd, GELET OP hun traditionele vriendschapsbanden en op de historische, politieke en economische relaties die hen binden, HERINNEREND aan de kaderovereenkomst inzake handel en samenwerking tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds, die op 28 oktober 1996 in Luxemburg is ondertekend en op 1 april 2001 in werking is getreden; GEZIEN het versnelde proces waarbij de Europese Unie een eigen identiteit op de gebieden buitenlands beleid en veiligheid en justitie aan het krijgen is; ZICH BEWUST van de groeiende rol en verantwoordelijkheid die de Republiek Korea in de internationale gemeenschap op zich neemt; WIJZEND op de alomvattende aard van hun betrekkingen en het belang van aanhoudende inspanningen om de algehele samenhang te handhaven; BEVESTIGEND dat zij de regelmatige politieke dialoog, die op gedeelde waarden en aspiraties is gebaseerd, willen handhaven en verder uitbreiden; UITDRUKKING GEVEND aan hun gemeenschappelijke wens hun betrekkingen op te waarderen tot een versterkt partnerschap, ook op politiek, economisch, sociaal en cultureel gebied; VASTBESLOTEN in dit verband de betrekkingen op gebieden van wederzijds belang op bilateraal, regionaal en mondiaal niveau te consolideren, te verdiepen en te diversifiëren, op basis van gelijkheid, eerbiediging van de soevereiniteit, non-discriminatie en wederzijds voordeel; OPNIEUW BEVESTIGEND dat zij sterk gehecht zijn aan de democratische beginselen en de rechten van de mens, vastgelegd in de Universele Verklaring van de rechten van de mens en andere toepasselijke internationale mensenrechteninstrumenten, alsmede aan de beginselen van de rechtsstaat en goed bestuur; OPNIEUW BEVESTIGEND dat zij vastbesloten zijn ernstige misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan te bestrijden en ervan overtuigd dat de effectieve vervolging van de ernstigste misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan moet worden gewaarborgd door maatregelen op nationaal niveau te nemen en de mondiale samenwerking te intensiveren; NL 7 NL

8 OVERWEGENDE dat het terrorisme een bedreiging is voor de mondiale veiligheid en wensend hun dialoog en samenwerking in de strijd tegen het terrorisme te intensiveren overeenkomstig de toepasselijke internationale instrumenten, in het bijzonder Resolutie 1373 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, en opnieuw bevestigend dat eerbiediging van de rechten van de mens en de rechtsstaat de grondslag vormen van de bestrijding van terrorisme; VAN OORDEEL dat de verspreiding van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor een ernstige bedreiging voor de internationale veiligheid vormt, constaterend dat de internationale gemeenschap deze verspreiding wenst te bestrijden, zoals tot uiting is gekomen in de goedkeuring van de desbetreffende internationale overeenkomsten en resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, met name Resolutie 1540, en wensend hun dialoog en samenwerking op dit gebied te versterken; ONDERERKENNEND dat intensiever moet worden samengewerkt op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid; WIJZEND op het feit dat de bepalingen van de overeenkomst die binnen de toepassingssfeer van deel III, titel V, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie vallen, het Verenigd Koninkrijk en Ierland binden als afzonderlijke overeenkomstsluitende partijen, en niet als deel van de Europese Unie, totdat de Europese Unie de Republiek Korea ervan in kennis stelt dat het Verenigd Koninkrijk of Ierland wat deze aangelegenheden betreft gebonden is als deel van de Europese Unie overeenkomstig het Protocol betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland dat aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie is gehecht, en dat hetzelfde geldt voor Denemarken, overeenkomstig het desbetreffende protocol dat aan deze Verdragen is gehecht; OVERWEGENDE dat zij duurzame ontwikkeling in economisch, sociaal en milieuopzicht wensen te bevorderen; UITING GEVEND aan hun toezeggingen een hoog niveau van milieubescherming te waarborgen en aan hun vaste voornemen samen te werken ter bestrijding van klimaatverandering; WIJZEND op hun steun voor een eerlijk globaliseringsproces en hun streven naar volledige en productieve werkgelegenheid en fatsoenlijk werk voor iedereen; GEZIEN het bloeiende handels- en investeringsverkeer tussen de partijen op basis van het wereldwijde op regels gebaseerde handelsstelsel onder auspiciën van de Wereldhandelsorganisatie (WTO); WENSEND, tot wederzijds voordeel van de partijen, de duurzame intensivering en ontwikkeling van het handels- en investeringsverkeer tussen de partijen te bevorderen en daartoe de voorwaarden te scheppen, onder andere door een vrijhandelszone tot stand te brengen; GEZAMENLIJK VAN OORDEEL ZIJNDE dat gezamenlijke inspanningen dienen te worden geleverd om wereldwijde vraagstukken aan te pakken, waaronder terrorisme, ernstige misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan, verspreiding van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor, klimaatverandering, onzekerheid van energievoorziening en hulpbronnen, armoede en de financiële crisis; NL 8 NL

9 VASTBESLOTEN hun samenwerking te intensiveren op gebieden van wederzijds belang, en met name de bevordering van de democratische beginselen en eerbiediging van de mensenrechten, bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens; bestrijding van de illegale handel in handvuurwapens en lichte wapens; maatregelen tegen de ernstigste misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan; bestrijding van terrorisme; samenwerking in regionale en internationale organisaties; handel en investeringen; dialoog inzake het economisch beleid; samenwerking tussen bedrijven; belastingheffing; douane; mededingingsbeleid; informatiemaatschappij; wetenschap en technologie; energie; vervoer; beleid inzake zeevervoer; consumentenbeleid; gezondheid; werkgelegenheid en sociale zaken; milieu en natuurlijke hulpbronnen; klimaatverandering; landbouw; plattelandsontwikkeling en bosbouw; zee en visserij; ontwikkelingshulp; cultuur; informatie; communicatie; audiovisuele aangelegenheden en de media; onderwijs; rechtsstaat; juridische samenwerking; bescherming van persoonsgegevens; migratie; drugsbestrijding; bestrijding van georganiseerde misdaad en corruptie; bestrijding van witwassen van geld en financiering van terrorisme; bestrijding van computercriminaliteit; rechtshandhaving; toerisme; het maatschappelijk middenveld; het overheidsapparaat; en statistiek; ZICH BEWUST van het belang van bevordering van de betrokkenheid bij het ontwikkelingsproces van rechtstreeks belanghebbende personen en entiteiten, met name bedrijven en organisaties die hen vertegenwoordigen; ERKENNENDE dat het wenselijk is de rol en het profiel van beide partijen in elkaars regio s te versterken en persoonlijke contacten tussen de partijen te bevorderen, ZIJN ALS VOLGT OVEREENGEKOMEN: TITEL I GRONDSLAG EN TOEPASSINGSGEBIED Artikel 1 Grondslag van de samenwerking 1. De partijen bevestigen hun gehechtheid aan de democratische beginselen, de mensenrechten, de fundamentele vrijheden en de rechtsstaat. De eerbiediging van de democratische beginselen, de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, zoals deze zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de rechten van de mens en andere toepasselijke internationale mensenrechteninstrumenten en tot uiting komen in het beginsel van de rechtsstaat, ligt ten grondslag aan het binnenlandse en het buitenlandse beleid van beide partijen en is een essentieel element van deze overeenkomst. 2. De partijen bevestigen hun gehechtheid aan het Handvest van de Verenigde Naties en hun steun voor de gedeelde waarden die daarin tot uitdrukking worden gebracht. 3. De partijen bevestigen opnieuw dat zij zich ervoor inzetten duurzame ontwikkeling in al haar facetten en economische groei te stimuleren, bij te dragen tot de verwezenlijking van internationaal overeengekomen ontwikkelingsdoelstellingen en samen te werken om wereldwijde milieuproblemen, in het bijzonder klimaatverandering, aan te pakken. NL 9 NL

10 4. De partijen bevestigen opnieuw het belang dat zij hechten aan de beginselen van goed bestuur en de bestrijding van corruptie, met name gezien hun internationale verplichtingen. 5. De partijen onderstrepen hun beider gehechtheid aan de alomvattende aard van hun bilaterale betrekkingen en de handhaving van de algemene samenhang in dit verband. 6. De partijen komen overeen hun betrekkingen op te waarderen tot een versterkt partnerschap en samenwerking te ontwikkelen op bilateraal, regionaal en mondiaal niveau. 7. De toepassing van deze overeenkomsten tussen partijen die dezelfde waarden delen en hetzelfde respect in acht nemen, dient derhalve te worden gebaseerd op de beginselen van dialoog, wederzijds respect, gelijkwaardig partnerschap, multilateralisme, consensus en eerbiediging van het internationale recht. Artikel 2 Doel van de samenwerking 1. Teneinde hun samenwerking te versterken, verbinden de partijen zich ertoe hun politieke dialoog te intensiveren en hun economische betrekkingen verder te stimuleren. Hun inspanningen richten zich met name op: a) het bereiken van overeenstemming over een toekomstvisie voor de versterking van hun partnerschap en het ontwikkelen van gezamenlijke projecten om deze visie in praktijk te brengen; b) het voeren van regelmatige politieke dialogen; c) het bevorderen van gezamenlijke inspanningen in alle relevante regionale en internationale fora en organisaties in reactie op mondiale vraagstukken; d) het bevorderen van economische samenwerking op gebieden van wederzijds belang, met inbegrip van wetenschappelijke en technische samenwerking, teneinde tot hun wederzijds voordeel de handel te diversifiëren; e) het aanmoedigen van samenwerking tussen bedrijven, door investeringen aan beide zijden te faciliteren en beter wederzijds begrip te bevorderen; f) het versterken van de deelname van de partijen aan elkaars samenwerkingsprogramma s, wanneer die voor de andere partij zijn opengesteld; g) het versterken van de rol en het profiel van de partijen in de regio van de andere partij, onder andere door middel van culturele uitwisselingen, het gebruik van informatietechnologie en onderwijs; h) het bevorderen van interpersoonlijke contacten en wederzijds begrip. NL 10 NL

11 2. De partijen komen overeen, op basis van hun hechte partnerschap en gedeelde waarden, de samenwerking en de dialoog te ontwikkelen inzake alle aangelegenheden van wederzijds belang. Hun inspanningen richten zich met name op: a) het versterken van de politieke dialoog en de samenwerking, met name inzake mensenrechten, non-proliferatie van massavernietigingswapens, handvuurwapens en lichte wapens, bestrijding van de ernstigste misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan en bestrijding van terrorisme; b) het versterken van de samenwerking op alle met handel en investeringen samenhangende gebieden van wederzijds belang en het scheppen van de voorwaarden voor een duurzame toename van handel en investeringen tussen de partijen tot hun wederzijds voordeel; c) het versterken van de samenwerking op economisch gebied, met name de dialoog inzake het economisch beleid, samenwerking tussen bedrijven, belastingheffing, douane, mededingingsbeleid, informatiemaatschappij, wetenschap en technologie, energie, vervoer, beleid inzake zeevervoer en consumentenbeleid; d) het versterken van de samenwerking inzake duurzame ontwikkeling, en met name gezondheid, werkgelegenheid en sociale zaken, milieu en natuurlijke hulpbronnen, klimaatverandering, landbouw, plattelandsontwikkeling en bosbouw, zee en visserij en ontwikkelingshulp; e) het versterken van de samenwerking op het gebied van cultuur, informatie, communicatie, audiovisuele zaken en de media en het onderwijs; f) het versterken van de samenwerking op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid, met name de rechtsstaat, juridische samenwerking, bescherming van persoonsgegevens, migratie, drugsbestrijding, bestrijding van georganiseerde misdaad en corruptie, bestrijding van witwassen van geld en financiering van terrorisme, bestrijding van computercriminaliteit en rechtshandhaving; g) het versterken van de samenwerking op andere gebieden van gemeenschappelijk belang, en met name toerisme, het maatschappelijk middenveld, het overheidsapparaat en statistiek. TITEL II POLITIEKE DIALOOG EN SAMENWERKING Artikel 3 Politieke dialoog 1. Tussen de Republiek Korea en de Europese Unie wordt een regelmatige politieke dialoog ingesteld, die op gedeelde waarden en aspiraties is gebaseerd. Deze dialoog wordt gevoerd volgens de door de Republiek Korea en de Europese Unie overeengekomen procedures. NL 11 NL

12 2. De politieke dialoog heeft tot doel: a) het onderstrepen van de gehechtheid van de partijen aan de democratie en de eerbiediging van de rechten van de mensen en de fundamentele vrijheden; b) het bevorderen van vreedzame oplossingen voor internationale of regionale conflicten en van versterking van de Verenigde Naties en andere internationale organisaties; c) het intensiveren van beleidsoverleg over aangelegenheden in verband met de internationale veiligheid, zoals wapenbeheersing en ontwapening, bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens en de internationale overbrenging van conventionele wapens; d) gedachtewisseling over internationale aangelegenheden van gemeenschappelijk belang door stimulering van de uitwisseling van relevante informatie tussen de twee partijen en in internationale fora; e) het intensiveren van overleg over aangelegenheden van bijzonder belang voor de landen in de regio s Azië/Stille Oceaan en Europa met het oog op de bevordering van vrede, stabiliteit en welvaart in beide gebieden. 3. De dialoog tussen de partijen wordt gevoerd door middel van contacten, uitwisselingen en overleg, met name in de vorm van: a) topontmoetingen op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders, wanneer de partijen dat noodzakelijk achten; b) jaarlijks overleg op ministerieel niveau, op een door de partijen overeen te komen plaats; c) informatiebijeenkomsten over belangrijke buiten- en binnenlandse ontwikkelingen op het niveau van hoge ambtenaren; d) sectorale dialogen over aangelegenheden van gemeenschappelijk belang; e) uitwisseling van delegaties tussen het Europees Parlement en de Nationale Vergadering van de Republiek Korea. Artikel 4 Bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens 1. De partijen zijn van oordeel dat de verspreiding van massavernietigingswapens en overbrengingsmiddelen daarvoor, onder zowel staten als niet-statelijke actoren, een van de ernstigste bedreigingen voor de internationale stabiliteit en veiligheid vormt. 2. De partijen komen daarom overeen samen te werken en bij te dragen tot het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens en overbrengingsmiddelen daarvoor, door hun bestaande juridische verplichtingen inzake ontwapening en non-proliferatie en andere door de partijen overeengekomen NL 12 NL

13 relevante instrumenten volledig na te leven. De partijen komen overeen dat deze bepaling een essentieel onderdeel van de overeenkomst is. 3. De partijen komen bovendien overeen samen te werken en bij te dragen aan de strijd tegen massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor, door: a) maatregelen te nemen, gericht op ondertekening of bekrachtiging van of toetreding tot alle andere internationale instrumenten ter zake, naargelang van het geval, en op de volledige toepassing daarvan; b) een effectief stelsel van nationale uitvoerbeperkingen tot stand te brengen teneinde de verspreiding van massavernietigingswapens en aanverwante goederen en technologieën te voorkomen, met inbegrip van controles van de eindgebruiker en passende civielrechtelijke en strafrechtelijke sancties op overtreding van de uitvoerbeperkingen. 4. De partijen komen overeen dat hun politieke dialoog dient ter ondersteuning en consolidatie van deze elementen. Artikel 5 Handvuurwapens en lichte wapens 1. De partijen erkennen dat de illegale productie en overdracht van en de illegale handel in handvuurwapens en lichte wapens en munitie daarvoor, alsmede de buitensporige accumulatie, slecht beheer, inadequaat beveiligde voorraden en ongecontroleerde verspreiding ervan een ernstige bedreiging voor de vrede en de internationale veiligheid blijven vormen. 2. De partijen komen overeen dat zij hun respectieve verbintenissen inzake de aanpak van de illegale handel in handvuurwapens en lichte wapens en munitie daarvoor zullen uitvoeren in het kader van internationale overeenkomsten, waaronder het VNactieprogramma ter voorkoming, bestrijding en uitbanning van de illegale handel in handvuurwapens en lichte wapens in al zijn aspecten ("UN PoA") en het internationale instrument waarmee staten tijdig en op betrouwbare wijze illegale handvuurwapens en licht wapens kunnen identificeren en traceren ("ITI"), evenals de verplichtingen die voortvloeien uit resoluties van de VN-Veiligheidsraad. 3. De partijen verplichten zich ertoe samen te werken en te zorgen voor coördinatie, complementariteit en synergie bij het aanpakken van de illegale handel in handvuurwapens en lichte wapens en munitie daarvoor, op mondiaal, regionaal, subregionaal en nationaal niveau. Artikel 6 De ernstigste misdrijven die de internationale gemeenschap aangaan 1. De partijen bevestigen opnieuw dat de ernstigste misdrijven die de gehele internationale gemeenschap aangaan, niet ongestraft mogen blijven en dat de effectieve vervolging ervan moet worden gewaarborgd door maatregelen op nationaal niveau te nemen en waar nodig de wereldwijde samenwerking te intensiveren, onder meer in het Internationaal Strafhof. De partijen komen overeen NL 13 NL

14 volledige steun te verlenen aan de universaliteit en integriteit van het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof en daarmee samenhangende instrumenten. 2. De partijen zijn het erover eens dat het nuttig zou zijn een dialoog over dit onderwerp te voeren. Artikel 7 Samenwerking ter bestrijding van terrorisme 1. De partijen bevestigen het belang van terrorismebestrijding en komen overeen samen te werken om terrorisme te voorkomen en te bestrijden, overeenkomstig de geldende internationale verdragen, waaronder het internationale humanitaire recht en het internationale recht inzake mensenrechten en vluchtelingen, alsmede hun respectieve wet- en regelgeving, en rekening houdend met de mondiale strategie voor terrorismebestrijding van de Verenigde Naties vervat in Resolutie 60/288 van de Algemene Vergadering van de VN van 8 september De partijen doen dit in het bijzonder: a) in het kader van de toepassing van de resoluties van de VN-Veiligheidsraad en de nakoming van hun respectieve verplichtingen op grond van andere relevante internationale verdragen en instrumenten; b) door informatie uit te wisselen over terroristische groeperingen en de netwerken die hen ondersteunen, overeenkomstig het nationale en internationale recht; c) door inzichten uit te wisselen over methoden om het terrorisme te bestrijden, onder meer op technisch gebied en wat betreft opleiding, en door ervaringen uit te wisselen met betrekking tot het voorkomen van terrorisme; d) door samen te werken ter verdieping van de internationale consensus over de bestrijding van terrorisme, met inbegrip van de juridische definitie van terroristische daden, en met name door te streven naar overeenstemming over het Alomvattend Verdrag betreffende internationaal terrorisme; e) door goede praktijken uit te wisselen betreffende de bescherming van de mensenrechten in het kader van de strijd tegen het terrorisme. TITEL III SAMENWERKING IN REGIONALE EN INTERNATIONALE ORGANISATIES Artikel 8 Samenwerking in regionale en internationale organisaties De partijen werken samen en wisselen standpunten uit in regionale en internationale fora en organisaties zoals de Verenigde Naties, de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de WTO, de Ontmoeting Azië Europa (ASEM) en het Regionale Forum van de ASEAN (ARF). NL 14 NL

15 TITEL IV SAMENWERKING OP HET GEBIED VAN ECONOMISCHE ONTWIKKELING Artikel 9 Handel en investeringen 1. De partijen werken samen teneinde, tot hun wederzijds voordeel, de voorwaarden te scheppen voor duurzame toename en ontwikkeling van hun onderlinge handel en investeringen en deze te stimuleren. De partijen gaan een dialoog aan en versterken hun samenwerking op alle met handel en investeringen samenhangende gebieden van wederzijds belang, teneinde duurzame handels- en investeringsstromen te bevorderen, belemmeringen voor handel en investeringen te voorkomen en weg te nemen en het multilaterale handelsstelsel te bevorderen. 2. De samenwerking tussen de partijen op het gebied van handel en investeringen wordt verwezenlijkt door middel van de vrijhandelsovereenkomst. De vrijhandelsovereenkomst vormt een specifieke overeenkomst die uitvoering geeft aan de handelsbepalingen van deze overeenkomst, zoals bedoeld in artikel De partijen houden elkaar op de hoogte van en wisselen inzichten uit over de ontwikkeling van de bilaterale en internationale handel, investeringen en daarmee samenhangende beleidsterreinen en aangelegenheden. Artikel 10 Dialoog inzake het economisch beleid 1. De partijen versterken de dialoog tussen hun autoriteiten en stimuleren de uitwisseling van informatie en ervaringen over het macro-economisch beleid en de macro-economische ontwikkelingen. 2. De partijen versterken de dialoog en de samenwerking ter verbetering van de systemen voor boekhouding, financiële controle, toezicht en regelgeving voor het bank- en verzekeringswezen en andere onderdelen van de financiële sector. Artikel 11 Samenwerking tussen bedrijven 1. De partijen komen overeen, rekening houdend met hun respectieve economische beleidsmaatregelen en doelstellingen, de samenwerking inzake het industriële beleid te bevorderen op alle terreinen die zij passend achten met het oog op met name de verbetering van het concurrentievermogen van het midden- en kleinbedrijf (mkb), en wel door middel van onder meer: a) het uitwisselen van gegevens over en ervaringen met het scheppen van kadervoorwaarden voor het midden- en kleinbedrijf om het concurrentievermogen te verbeteren en inzake de procedures voor het oprichten van mkb-ondernemingen; NL 15 NL

16 b) het bevorderen van contacten tussen bedrijven, het stimuleren van gezamenlijke investeringen en het tot stand brengen van gezamenlijke ondernemingen en informatienetwerken, met name door middel van bestaande horizontale programma s; c) het vergemakkelijken van de toegang tot kredieten en afzetmogelijkheden, het verstrekken van informatie en het stimuleren van innovatie; d) het vergemakkelijken van de activiteiten van het mkb aan beide zijden; e) het bevorderen van maatschappelijk verantwoord ondernemen en het aanmoedigen van verantwoordelijke zakelijke praktijken, waaronder duurzame consumptie en productie. 2. De partijen faciliteren de relevante samenwerkingsactiviteiten die door de particuliere sector van beide partijen worden ontwikkeld. Artikel 12 Belastingen Teneinde de economische activiteiten te versterken en te ontwikkelen, met inachtneming van de noodzaak een passend regelgevingskader te ontwikkelen, erkennen de partijen de beginselen van transparantie, informatie-uitwisseling en eerlijke belastingconcurrentie, en verbinden zij zich tot toepassing van die beginselen op fiscaal gebied. Zij streven daartoe, overeenkomstig hun respectieve bevoegdheden, naar betere internationale samenwerking op fiscaal gebied, naar vergemakkelijking van het innen van de krachtens de wet verschuldigde belastingen, en naar het formuleren van maatregelen voor de doeltreffende toepassing van voormelde beginselen. Artikel 13 Douane De partijen werken op bilaterale en multilaterale basis samen op douanegebied. Daartoe wisselen zij met name ervaringen uit en onderzoeken zij de mogelijkheden voor vereenvoudiging van procedures, versterking van transparantie en ontwikkeling van de samenwerking. Ook streven zij naar convergentie van hun standpunten en naar gezamenlijke actie in relevant internationaal verband. Artikel 14 Mededingingsbeleid 1. De partijen bevorderen eerlijke concurrentie bij economische activiteiten door volledige handhaving van hun wet- en regelgeving betreffende mededinging. 2. Bij het streven naar het in lid 1 van dit artikel genoemde doel en in overeenstemming met de Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en de regering van de Republiek Korea betreffende samenwerking ter bestrijding van concurrentieverstorende activiteiten werken de partijen samen: NL 16 NL

17 a) door de noodzaak van de mededingingswetgeving en de mededingingsautoriteiten te erkennen en te streven naar proactieve toepassing van de wet om een eerlijk mededingingsklimaat te scheppen; b) door informatie te delen en de samenwerking tussen de mededingingsautoriteiten te bevorderen. Artikel 15 Informatiemaatschappij 1. De partijen erkennen dat informatie- en communicatietechnologieën onmisbare onderdelen van het moderne leven zijn en dat deze van essentieel belang zijn voor de economische en sociale ontwikkeling; zij komen derhalve overeen inzichten uit te wisselen over hun respectieve beleid op dat gebied. 2. De samenwerking op dit gebied richt zich met name op: a) uitwisseling van inzichten over de verschillende aspecten van de informatiemaatschappij, met name beleid en regelgeving voor elektronische communicatie, waaronder universele dienstverlening, vergunningen en algemene machtigingen, bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en onafhankelijkheid en efficiëntie van de regulator; b) koppeling en interoperabiliteit van onderzoeksnetwerken en diensten, ook in regionaal verband; c) normalisatie en verspreiding van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën; d) stimulering van samenwerking tussen de partijen inzake onderzoek op het gebied van informatie- en communicatietechnologieën; e) beveiligingsvraagstukken en aspecten van informatie- en communicatietechnologieën, waaronder bevordering van de veiligheid online, bestrijding van computercriminaliteit en van het misbruik van informatietechnologie en alle vormen van elektronische media. 3. De samenwerking tussen bedrijven wordt aangemoedigd. Artikel 16 Wetenschap en technologie De partijen stimuleren, ontwikkelen en faciliteren samenwerkingsactiviteiten op het gebied van wetenschap en technologie voor vreedzame doeleinden, in overeenstemming met de Overeenkomst voor wetenschappelijke en technologische samenwerking tussen de Europese Gemeenschap en de regering van de Republiek Korea. Artikel 17 Energie NL 17 NL

18 1. De partijen erkennen het belang van de energiesector voor economische en sociale ontwikkeling en streven ernaar, binnen de grenzen van hun respectieve bevoegdheden, de samenwerking op dit gebied te bevorderen met het oog op: a) de diversifiëring van de energievoorziening teneinde de energiezekerheid te versterken en nieuwe, duurzame, innovatieve en hernieuwbare energievormen te ontwikkelen, zoals biobrandstoffen en biomassa, wind- en zonne-energie en waterkracht; b) de ondersteuning van de ontwikkeling van beleid om hernieuwbare energie concurrerender te maken; c) het komen tot een rationeel energiegebruik, met bijdragen van zowel producenten als consumenten, door energie-efficiëntie te bevorderen bij de productie, het vervoer, de distributie en het eindgebruik van energie; d) het bevorderen van de overdracht van technologie die op duurzame energieproductie en energie-efficiëntie is gericht; e) het bevorderen van capaciteitsopbouw en facilitering van investeringen op het gebied van energie, rekening houdende met de beginselen van transparantie, non-discriminatie en marktcompatibiliteit; f) bevordering van concurrentie in de energiemarkt; g) uitwisseling van inzichten over de mondiale energiemarkten, met inbegrip van de effecten voor ontwikkelingslanden. 2. Met dit doel voor ogen werken de partijen op passende wijze samen door onderstaande samenwerkingsactiviteiten te ondernemen, met name in bestaande regionale en internationale verbanden: a) samenwerking inzake beleidsformulering op energiegebied en uitwisseling van informatie die voor het energiebeleid relevant is; b) uitwisseling van informatie over status en ontwikkelingen in de energiemarkt, de industrie en de technologie; c) uitvoering van gemeenschappelijke studies en onderzoek; d) stimulering van handel en investeringen in de energiesector. Artikel 18 Vervoer 1. De partijen streven naar samenwerking op alle relevante terreinen van het vervoersbeleid, met inbegrip van geïntegreerd vervoersbeleid, met het oog op verbetering van het verkeer van goederen en personen, bevordering van beveiliging en veiligheid van lucht- en zeevaart, milieubescherming en verhoging van de efficiëntie van hun vervoerssystemen. 2. De samenwerking tussen de partijen op dit gebied richt zich op bevordering van: NL 18 NL

19 a) informatie-uitwisseling over hun respectieve vervoersbeleid en -praktijken, in het bijzonder over het vervoer in steden, op het platteland, over de binnenwateren, door de lucht en over zee, alsmede de logistiek daarvan, en de koppeling en interoperabiliteit van multimodale vervoersnetwerken, alsook over het beheer van wegen, spoorwegen, havens en luchthavens; b) een dialoog en gezamenlijke activiteiten op het gebied van het luchtvervoer op gebieden van wederzijds belang, met inbegrip van de overeenkomst inzake bepaalde aspecten van luchtdiensten en het onderzoeken van mogelijkheden voor verdere ontwikkeling van de betrekkingen, alsmede samenwerking op technisch en regelgevingsgebied betreffende onder meer de veiligheid van de luchtvaart, beveiliging, milieu, luchtverkeerscontrole, de toepassing van de mededingingswetgeving en de economische regulering van het luchtvervoer, teneinde convergentie van de regelgeving te bevorderen en hindernissen voor het handelsverkeer weg te nemen. De partijen zullen op deze basis zoeken naar mogelijkheden voor bredere samenwerking op het gebied van de burgerluchtvaart; c) samenwerking ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen door de vervoerssector; d) samenwerking inzake internationale vervoersfora; e) invoering van normen voor veiligheid en beveiliging en ter voorkoming van vervuiling, met name wat betreft het zeevervoer en de luchtvaart, overeenkomstig de relevante internationale overeenkomsten die op beide partijen van toepassing zijn, met inbegrip van samenwerking binnen de desbetreffende internationale fora met het oog op betere naleving van de internationale regelgeving. 3. Op het gebied van civiele mondiale satellietnavigatie werken de partijen samen in overeenstemming met de Samenwerkingsovereenkomst betreffende een civiel mondiaal satellietnavigatiesysteem (Civil Global Navigation Satellite System) (GNSS) tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Korea, anderzijds. Artikel 19 Beleid inzake zeevervoer 1. De partijen komen overeen te streven naar onbeperkte toegang tot de internationale maritieme markt en het internationaal maritiem vervoer op basis van eerlijke concurrentie op commerciële grondslag, overeenkomstig de bepalingen van dit artikel. 2. De partijen verbinden zich er met het oog op de in lid 1 genoemde doelstelling toe: a) geen bepalingen inzake vrachtverdeling op te nemen in toekomstige bilaterale overeenkomsten met derde landen die betrekking hebben op zeevervoersdiensten, met inbegrip van het handelsverkeer in droge en vloeibare bulkgoederen en van lijnvaartmaatschappijen, en dergelijke NL 19 NL

20 vrachtverdelingsregelingen niet toe te passen indien zij in eerdere bilaterale overeenkomsten voorkomen; b) vanaf de inwerkingtreding van deze overeenkomst af te zien van de uitvoering van administratieve, technische en juridische maatregelen die zouden kunnen leiden tot discriminatie tussen eigen onderdanen of ondernemingen en die van de andere partij bij het verrichten van diensten in het internationaal zeevervoer; c) aan schepen die door onderdanen of ondernemingen van de andere partij worden geëxploiteerd geen minder gunstige behandeling te verlenen dan aan hun eigen schepen, ten aanzien van de toegang tot voor het internationale handelsverkeer opengestelde havens, het gebruik van de infrastructuur en van de maritieme hulpdiensten van de havens en de daarmee verband houdende vergoedingen en kosten, de douanefaciliteiten en de toewijzing van aanlegplaatsen en faciliteiten voor het laden en lossen; d) toe te laten dat scheepvaartondernemingen van de andere partij zich op hun grondgebied vestigen voor de uitoefening van hun scheepvaartactiviteiten, onder voorwaarden voor de vestiging en de uitoefening van hun activiteiten die niet minder gunstig zijn dan die welke gelden voor hun eigen ondernemingen of voor filialen of vestigingen van ondernemingen uit derde landen, indien die gunstiger zijn. 3. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder toegang tot de internationale maritieme markt mede verstaan dat internationale maritieme vervoersondernemingen van beide partijen het recht hebben om vervoersdiensten van deur tot deur aan te bieden die ten dele over zee plaatsvinden, en dat zij daartoe rechtstreeks overeenkomsten mogen sluiten met lokale niet-maritieme vervoersondernemingen op het grondgebied van de andere partij, behoudens nationaliteitsbeperkingen betreffende het vervoer van goederen en personen met andere vervoermiddelen. 4. De bepalingen van dit artikel zijn van toepassing op ondernemingen uit de Europese Unie en de Republiek Korea. Zij zijn tevens van toepassing op scheepvaartondernemingen die niet in de Europese Unie of de Republiek Korea zijn gevestigd en onder zeggenschap staan van onderdanen van een lidstaat of van de Republiek Korea, mits hun schepen in de betreffende lidstaat of in de Republiek Korea overeenkomstig de geldende wetgeving zijn geregistreerd. 5. De activiteiten in de Europese Unie of in de Republiek Korea van scheepvaartagentschappen worden voor zover nodig in specifieke overeenkomsten geregeld. 6. De partijen voeren een dialoog over het zeevervoersbeleid. Artikel 20 Consumentenbeleid De partijen streven naar samenwerking op het gebied van het consumentenbeleid, teneinde een hoog niveau van bescherming van de consument tot stand te brengen. De partijen komen overeen dat de samenwerking op dit gebied voor zover mogelijk kan inhouden: NL 20 NL

21 a) het versterken van de onderlinge compatibiliteit van de consumentenwetgeving, teneinde handelsbelemmeringen te voorkomen, waarbij tegelijk een hoog niveau van bescherming van de consument wordt gegarandeerd; b) het bevorderen van de uitwisseling van informatie over systemen voor consumentenbescherming, met inbegrip van de consumentenwetgeving, veiligheid van consumptiegoederen, handhaving van de consumentenwetgeving, consumenteneducatie en mondigheid van de consument en verhaalmogelijkheden voor de consument. c) het bevorderen van de oprichting van onafhankelijke consumentenorganisaties en contacten tussen vertegenwoordigers van consumentenbelangen. TITEL V SAMENWERKING OP HET GEBIED VAN DUURZAME ONTWIKKELING Artikel 21 Gezondheid 1. De partijen komen overeen wederzijdse samenwerking en informatie-uitwisseling aan te moedigen op het gebied van gezondheid en doeltreffende beheersing van grensoverschrijdende gezondheidsproblemen. 2. De partijen streven ernaar onder andere de volgende vormen van informatieuitwisseling en wederzijdse samenwerking te bevorderen: a) informatie-uitwisseling over de bewaking van infectieziekten, waaronder pandemische influenza, en over maatregelen voor vroegtijdige waarschuwing en bestrijding; b) informatie-uitwisseling over gezondheidsstrategieën en volksgezondheidsplannen; c) informatie-uitwisseling over gezondheidsbevorderend beleid, zoals antirookcampagnes, obesitaspreventie en ziektebestrijding; d) informatie-uitwisseling, voor zover mogelijk, over de veiligheid en goedkeuring van geneesmiddelen; e) informatie-uitwisseling, voor zover mogelijk, en gezamenlijk onderzoek op het gebied van voedselveiligheid, zoals de wet- en regelgeving inzake levensmiddelen, alarmeringsmaatregelen enz.; f) samenwerking inzake aspecten van onderzoek en ontwikkeling, zoals geavanceerde therapieën en innovatieve weesgeneesmiddelen; g) informatie-uitwisseling en samenwerking inzake e-gezondheidszorgbeleid. NL 21 NL

22 3. De partijen streven ernaar de tenuitvoerlegging van internationale overeenkomsten inzake gezondheid te bevorderen, zoals de Internationale Gezondheidsregeling en het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging. Artikel 22 Werkgelegenheid en sociale zaken 1. De partijen komen overeen de samenwerking te intensiveren op het gebied van werkgelegenheid en sociale zaken, onder meer in de context van globalisering en demografische verschuivingen. Er zal worden gestreefd naar bevordering van samenwerking en uitwisseling van informatie en ervaringen inzake werkgelegenheid en arbeidsaangelegenheden. Tot de samenwerkingsgebieden behoren regionale en sociale samenhang, sociale integratie, socialezekerheidsstelsels, levenslange ontwikkeling van vaardigheden, gezondheid en veiligheid op de arbeidsplaats, gelijkheid van mannen en vrouwen en fatsoenlijk werk. 2. De partijen bevestigen opnieuw dat het noodzakelijk is een globaliseringsproces te steunen dat voor iedereen voordeel oplevert, en volledige, productieve werkgelegenheid en fatsoenlijk werk te bevorderen als belangrijk onderdeel van duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. 3. De partijen bevestigen opnieuw hun verbintenis om de internationaal erkende arbeidsnormen en sociale normen, zoals die zijn vastgelegd in met name de ILOverklaring over de fundamentele principes en rechten met betrekking tot werk, te eerbiedigen, te bevorderen en te verwezenlijken. 4. De samenwerking kan onder meer de vorm aannemen van gezamenlijk overeen te komen specifieke programma s en projecten, alsmede dialoog, samenwerking en initiatieven op gebieden van wederzijds belang op bilateraal of multilateraal niveau. Artikel 23 Milieu en natuurlijke hulpbronnen 1. De partijen komen overeen dat het noodzakelijk is de natuurlijke rijkdommen en biodiversiteit duurzaam te beschermen en te beheren als basis voor de ontwikkeling van de huidige en toekomstige generaties. 2. De partijen streven naar voortzetting en versterking van hun samenwerking inzake de bescherming van het milieu, onder andere in regionaal verband, en met name ten aanzien van: a) klimaatverandering en energie-efficiëntie; b) milieubewustzijn; c) deelname aan en uitvoering van multilaterale milieuverdragen, onder meer op het gebied van biodiversiteit, bioveiligheid en de Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten; NL 22 NL

23 d) bevordering van milieutechnologieën, -producten en -diensten, waaronder milieubeheersystemen en milieukeursystemen; e) voorkomen van illegaal grensoverschrijdend verkeer van gevaarlijke stoffen, gevaarlijk afval en andere afvalstoffen; f) kust- en zeemilieu, behoud, tegengaan van vervuiling en schade; g) lokale betrokkenheid bij milieubescherming als wezenlijk onderdeel van duurzame ontwikkeling; h) bodem- en grondbeheer; i) de uitwisseling van informatie, deskundigheid en praktijken. 3. Waar van toepassing wordt rekening gehouden met de resultaten van de wereldtop inzake duurzame ontwikkeling en de uitvoering van de relevante multilaterale milieuovereenkomsten. Artikel 24 Klimaatverandering 1. De partijen erkennen de gemeenschappelijke mondiale dreiging van klimaatverandering en de noodzaak actie te ondernemen om emissies te verminderen, teneinde de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer te stabiliseren op een niveau waarbij gevaarlijke antropogene verstoring van het klimaatsysteem wordt voorkomen. Binnen de grenzen van hun respectieve bevoegdheden en zonder afbreuk te doen aan de besprekingen over klimaatverandering in andere fora, zoals het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC), verbinden de partijen zich ertoe de samenwerking op dit gebied te intensiveren. Deze samenwerking strekt ertoe: a) klimaatverandering te bestrijden, met als algemeen doel snel een koolstofarme samenleving tot stand te brengen door middel van voor elk land passende schadebeperkings- en aanpassingsmaatregelen; b) efficiënt gebruik van hulpbronnen te stimuleren, onder meer door op brede basis gebruik te maken van de beste beschikbare en economisch haalbare koolstofarme technologieën en normen voor schadebeperking en aanpassing; c) ervaring en informatie uit te wisselen inzake de voordelen en de architectuur van handelsregelingen; d) publieke en particuliere financieringsinstrumenten te verbeteren, met inbegrip van marktmechanismen en publiek-private partnerschappen waarmee de strijd tegen klimaatverandering doeltreffend kan worden gesteund; e) samen te werken inzake onderzoek, ontwikkeling, verspreiding, invoering en overdracht van koolstofarme technologieën, teneinde de emissie van broeikasgassen te verminderen met instandhouding van de economische groei; NL 23 NL

24 f) waar nuttig ervaring en deskundigheid uit te wisselen op het gebied van toezicht op en analyse van de effecten van broeikasgassen en de ontwikkeling van schadebeperkings- en aanpassingsprogramma s; g) waar nuttig schadebeperkings- en aanpassingsmaatregelen van ontwikkelingslanden te steunen, onder meer via de flexibele mechanismen van het Protocol van Kyoto. 2. De partijen komen overeen met het oog hierop de dialoog en de samenwerking op politiek, technisch en beleidsniveau te intensiveren. Artikel 25 Landbouw, plattelandsontwikkeling en bosbouw De partijen komen overeen samenwerking aan te moedigen op het gebied van landbouw, plattelandsontwikkeling en bosbouw. De partijen wisselen informatie uit en ontwikkelen de samenwerking op het gebied van met name: a) het landbouw- en bosbouwbeleid en de internationale landbouw- en bosbouwvooruitzichten in het algemeen; b) de registratie en bescherming van geografische aanduidingen; c) biologische productie; d) onderzoek op het gebied van landbouw en bosbouw; e) ontwikkelingsbeleid voor plattelandsgebieden en met name de diversifiëring en herstructurering van landbouwsectoren; f) duurzame landbouw, bosbouw en integratie van milieuvereisten in het landbouwbeleid; g) koppelingen tussen landbouw, bosbouw en milieu en het beleid voor de ontwikkeling van plattelandsgebieden; h) promotieactiviteiten voor voedingsproducten uit de landbouw; i) duurzaam bosbeheer, ter voorkoming van ontbossing en ter aanmoediging van de aanplant van nieuwe bossen, met passende inachtneming van de belangen van de ontwikkelingslanden waaruit hout afkomstig is. Artikel 26 Zee en visserij De partijen stimuleren de samenwerking op het gebied van de zee en de visserij op bilateraal en multilateraal niveau, met name om duurzame en verantwoorde ontwikkeling en beheer van de zee en de visserij te bevorderen. De samenwerking kan onder meer omvatten: a) de uitwisseling van informatie; NL 24 NL

25 b) steun voor duurzaam en verantwoord zee- en visserijbeleid op lange termijn, waaronder behoud en beheer van kust- en mariene hulpbronnen, en c) bevordering van de inspanningen ter bestrijding van illegale, niet-gemelde en niet-gereguleerde visserijactiviteiten. Artikel 27 Ontwikkelingshulp 1. De partijen komen overeen informatie uit te wisselen over hun beleid op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, met als doel de totstandkoming van een regelmatige dialoog over de doelstellingen van dit beleid en over hun respectieve ontwikkelingsprogramma s ten behoeve van derde landen. De partijen bestuderen in hoeverre meer ontwikkelingshulp haalbaar is, overeenkomstig hun respectieve wetgeving en de voorwaarden die van toepassing zijn op de tenuitvoerlegging van deze programma s. 2. De partijen bevestigen opnieuw hun gehechtheid aan de Verklaring van Parijs van 2005 inzake de doeltreffendheid van hulp en komen overeen hun samenwerking te versterken om betere resultaten op het gebied van ontwikkeling te verwezenlijken. TITEL VI SAMENWERKING OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS EN CULTUUR Artikel 28 Samenwerking op het gebied van cultuur, informatie, communicatie, audiovisuele aangelegenheden en de media 1. De partijen komen overeen om samenwerking te stimuleren teneinde het wederzijds begrip en de kennis van elkaars cultuur te vergroten. 2. De partijen streven naar passende maatregelen ter bevordering van culturele uitwisselingen en naar gezamenlijke initiatieven op dit gebied. 3. De partijen komen overeen nauw samen te werken in relevante internationale fora, zoals de Organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur (Unesco) en de ASEM, teneinde gemeenschappelijke doeleinden na te streven en culturele diversiteit te bevorderen, met inachtneming van het Unesco-Verdrag betreffende de bescherming en de bevordering van de diversiteit van cultuuruitingen. 4. De partijen onderzoeken hoe zij uitwisselingen, samenwerking en dialoog tussen relevante instellingen op het gebied van audiovisuele aangelegenheden en de media kunnen aanmoedigen. Artikel 29 Onderwijs 1. De partijen erkennen de belangrijke bijdrage van onderwijs en opleiding tot de ontwikkeling van mensen die in staat zijn deel te nemen aan de mondiale NL 25 NL