Inleiding Filosofie en Ethiek De lange schaduw van Aristoteles Dinsdag 12 september 2006

Transcriptie

1 Inleiding Filosofie en Ethiek De lange schaduw van Aristoteles Dinsdag 12 september 2006

2

3 Plato ( ) Aristoteles ( )

4

5

6

7 Ideale Polis Politiek = toegepaste wiskunde 5040 inwoners: 7 maal 6 maal 5 maal 4 maal 3 maal 2 maal 1 Deelbaar door alle getallen van 1 tot en met 10 Optimale verhoudingen tussen aristocraten, ambachtslieden, slaven

8

9

10

11 Aristoteles Collegedictaten Disciplines Universele geleerde Leraar van Alexander de Grote Filosoof en bioloog

12 2 genres Colleges (esoterisch) Dialogen (exoterisch) Plato Aristoteles

13 Aristoteles Logica Ethica Politica Fysica Metafysica Retorica Biologische geschriften

14 Aristoteles: Ethica Overmaat Midden - Tekort Hyperbool Meson Ellips Overmoed Dapperheid Lafheid Spilzucht Vrijgevigheid Zuinigheid Zotheid Geestigheid - Saaiheid

15 Akribeia Now our treatment of this science [of the good] will be adequate, if it achieves that amount of precision which belongs to its subject matter. The same exactness must not be expected in all departments of philosophy alike... [I]t is the mark of an educated mind to expect that amount of exactness in each kind which the nature of the particular subject admits (I. iii, 1-4).

16 Akribeia Let this account then serve to describe the Good in outline Also the warning above must not be forgotten; we must not look for equal exactness in all departments of study, but only such as belongs to the subject matter of each, and in such a degree as is appropriate to the particular line of enquiry. A carpenter and a geometrician both seek after a right angle, but in different ways; the former is content with that approximation to it which satisfies the purposes of his work; the latter, being a student of truth, looks for its essence or essential attributes... (I. vii ).

17 Rechtvaardigheid [T]he ratio between the shares will be equal to the ratio between the persons; for if the persons are not equal, they will not have equal shares; it is when equals possess or are allotted unequal shares, or persons not equal equal shares, that quarrels and complaints arise... All agree that justice in distributions must be based on desert of some sort, although they do not all mean the same sort of desert; democrats make the criterion of free birth; those of oligarchical sympathies wealth; upholders of aristocracy make it virtue. Justice is therefore a sort of proportion; for proportion is not a property of numerical quantity only, but of quantity in general, proportion being equality of rations... (V. iii. 6-8).

18 Slavernij Vrije mensen slaven Slavernij natuurlijk

19 Aristoteles: Fysica Φυσις Τεχνη Natuurlijke plaats Doeloorzaak Val en worp Voor de cirkelbeweging geldt: wat (op deze wijze) in beweging is wil in beweging blijven Vacuüm bestaat niet Het oneindige bestaat niet Geen wiskunde

20 500 v. Chr. Eerste wetenschappelijke revolutie (± 500 v Chr.) Wiskunde: Thales, Pythagoras, Eudoxus, Theaetetus Filosofie: Plato, Aristoteles Denkstijl: more geometrico Wiskunde is de basis Tweede wetenschappelijke revolutie ( ) Denkstijl: Het experiment Fysica: Galileï, Newton Chemie: Lavoisier Wetenschappelijke instrumenten Derde wetenschappelijke revolutie (1900 Nu) Fysica: Planck, Einstein, Bohr etc. Life sciences: Watson, Crick, etc. Computer 2005

21 De Grote Lijn Griekse Wetenschap / Wijsbegeerte Aristoteles De Filosoof Arabische Wetenschap / wijsbegeerte Westerse wetenschap / wijsbegeerte

22 Magische Wetenschap Openbaring Waarheidsmoment: in het verleden Betekenis van het gezaghebbende boek, de gezaghebbende auteur Duiding van verborgen betekenissen (natuurlijke fenomenen, teksten)

23 Matteüs 2:7 Herodes vroeg hen nauwkeurig (ηκριβωσεν) naar de tijd waarop de ster verschenen was (ηκριβωσεν παρ αυτων τον χρονον του φαινοµένου αστέρος)

24 Het Boek

25 Oosterse wetenschappen Algebra Astronomie Chemie Psychologie Numerologie Astrologie Alchemie Droomduiding

26 Averroës ( ) ABU L WALID MUHAMMAD IBN RUSHD AL QURTUBI

27 IbnMusaal-Khwarizmi ( )

28 Telraam

29

30

31 Algebra Al-Khwarismi- algoritme Al-jabr wa l musqabalah algebra Arabische getallen Letters voor andere doeleinden (zoals onbekende getallen) Speciale tekens voor operaties (15e eeuw)

32 Michael Stifel (1532) Ein Rechen Büchlein Vom End Christ Wortrechnung /8 1/4 1/

33 Thomas van Aquino ( )

34 Thomas

35 Thomas van Aquino Dominicaan Middeleeuwse Universiteit Summa contra Gentiles Summa Theologica

36 Aristoteles

37 Universiteit ( )

38

39 Middeleeuwse Universiteit Grootschalige onderwijsinstelling Internationale oriëntatie Latijn als lingua franca Standaardcurriculum Commentaartraditie (wetenschap is tekstcommentaar) Aristoteles als autoriteit

40

41 Alchemie

42

43

44 Wat is Alchemie? Natuurlijk verlangen naar veredeling Zuiverheid van subject voorwaarde voor het welslagen van het experiment Genade (de natuur komt de onderzoeker tegemoet) Rijken weerspiegelen elkaar (kosmische analogieën) Coniunctio oppositorum Homunculus

45

46

47 Joseph Wright

48

49

50 Cusanus

51 Cusanus De Staticis Experimentis Idiota de Mente

52 Ptolemaios ( na Chr.)

53 Ptolemaios Geocentrisch wereldbeeld Excentrieke cirkels en epicykels Astrolabe Universum is eindig en op menselijke schaal

54 Ptolemaios

55 Copernicus 1543

56 Heliocentrisme Omstreeks 270 voor Christus wordt door Aristarchos van Samos voor het eerst de heliocentrische hypothese geformuleerd. Bezwaar: parallax De kosmos is een bol en kan niet onvoorstelbaar (oneindig) groot zijn

57 Parallax De jaarlijkse aardbeweging om de zon zou zich moeten afspiegelen in het gedrag der vaste sterren. Om tegemoet te komen aan dit bezwaar moet Copernicus aanemen dat ze sterren zo onvoorstelbaar ver van ons verwijderd zijn dat we dit niet merken en de afstand van de aarde tot de zon (met deze afstand vergeleken) verwaarloosbaar klein is.

58 Copernicaanse revolutie Heliocentrisme Het universum is geen gesloten kosmos, maar oneindig groot mathemata mathematicis scribuntur

59 Pascal ( ) Le silence éternel de ces espaces infinis m effraie ( De eeuwige stilte van die oneindige ruimte beangstigt mij )

60 Freud (1917) Narcistische krenking Copernicus (1543) Darwin (1859/1871)

61 Sigmund Freud Narcistische krenking: Copernicus Darwin

62

63

64

65

66 Pascal 23 november 1654, tussen en uur Esprit de géométrie Esprit de finesse Strenge wiskunde Strenge theologie Streng gescheiden